Transcript 7 nguyên tắc hoạt động của HTX - Trang chủ Dự án phát triển cà

HIỂU VỀ HỢP TÁC XÃ &
NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Tháng 6.2011
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Nội dung
Mở đầu:
Bối cảnh của dự án
Phần 1:
Định nghĩa, mục tiêu và 7 nguyên tắc của hợp tác xã (HTX)
Phần 2:
Phân loại HTX
Phần 3:
HTX của người sản xuất và cơ cấu tổ chức
Phần 4:
Trách nhiệm của Ban quản trị, ban kiểm soánt và Giám đốc
Phần 5:
Nhận diện HTX
Phần 6:
Sự khác nhau giữa HTX và doanh nghiệp cổ phần
Phần 7: Khác nhau giữa luật HTX hiện hành của Việt Nam & các quy
ước của Liên minh HTX Quốc tế
Phần 8:
Các yếu tố quyết định sự thành công của HTX
Phần 9:
Ba nguyên tắc kinh tế của HTX
Phần 10: Chính sách TÍCH LŨY VỐN & chính sách KHÔNG LỖ
Phần 11: Chiến lược kinh doanh của HTX
Phần 12: Những bài học kinh nghiệm
2
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Thực trạng về chuỗi cung ứng cà phê
Việt Nam
Nông dân
Nông dân
Nông dân
Đại lý
Cty chế
Xuất
biến/ khẩu
Công ty
kinh doanh
Nông dân
Công ty
xuất khẩu
Công ty
rang xay
Cty chế biến
Đại lý/
Cty chế biến
4
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Lưu lượng hàng hoá và cơ chế giá
Lưu lượng hàng
hoá
Cơ chế giá
Nông dân
5
Thương lái,
đại lý thu
mua
Đơn vị
chế biến
Đại lý bán
lẻ/công ty xuất
khẩu
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Mục tiêu của Dự Án
Nâng Cao Chất Lượng sản xuất và kinh
doanh cà phê Robusta bền vững
Giúp các nông hộ :
•
Tổ chức sản xuất, biết làm việc theo nhóm, tạo nên một doanh
nghiệp HTX cho chính những người sản xuất.
•
Nâng cao năng lực sản xuất, nâng cao hiệu quả việc kinh doanh
cà phê (chất lượng tốt, sản lượng cao và chi phí thấp)
•
Tăng tính chuyên nghiệp hoá trong việc quản lý doanh nghiệp
•
Nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng của nông hộ.
•
Thu hút mối quan tâm của các công ty chế biến cà phê trong và
ngoài nước.
6
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Đề xuất mô hình HTX cuả người sản
xuất
• Phát triển HTX cho nông hộ sản xuất cà phê, nhằm:
– nâng cao chất lượng và sản lượng cà phê; kết nối các hộ
nông dân cá thể với thị trường lớn
– xây dựng HTX như một tổ chức sản xuất kinh doanh
chuyên nghiệp:
 tối đa hoá doanh thu & giảm thiểu chi phí sản xuất
cho xã viên
 được tổ chức tốt và hoạt động hiệu quả
Yêu cầu:
– các xã viên phải hiểu về HTX và tuân theo chính sách kinh
doanh của HTX
7
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Định nghĩa Hợp Tác Xã
Hợp tác xã là một tổ chức tự chủ của những
người tự nguyện liên kết lại để thỏa mãn những
nguyện vọng và nhu cầu chung về kinh tế, xã
hội và văn hóa thông qua các hoạt động của một
doanh nghiệp, do tập thể đồng sở hữu và quản
lý một cách dân chủ.
(theo Liên Minh Hợp Tác Xã Quốc Tế (ICA))
9
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Mục tiêu chính của HTX
Mục tiêu chính của HTX là tối đa hóa những lợi ích
mà xã viên có được từ những giao dịch kinh
doanh với HTX.
(theo ICA - Liên Minh Hợp Tác Xã Quốc Tế)
10
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Các đặc trưng của HTX
• Là doanh nghiệp của xã viên
• Hợp tác trên cơ sở nhu cầu chung
Mục tiêu đầu tiên của HTX là thỏa mãn các nhu cầu của xã viên thông
qua các giao dịch kinh tế.
• Chia sẻ quyền lợi một cách công bằng
Các xã viên hợp tác trong điều kiện bình đẳng, cùng đóng góp nguồn lực
cá nhân vào HTX phục vụ hoạt động kinh tế của HTX
Nguồn tài chính để HTX thực hiện sứ mệnh của mình được hình thành từ
đóng góp của xã viên.
Xã viên chịu rủi ro trong phạm vi vốn góp của mình. Tuy nhiên, tất cả tài
sản của HTX thuộc về xã viên.
11
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Các nguyên tắc hoạt động là những định hướng để các
HTX đưa các giá trị của mình vào thực tiễn.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
12
Tự nguyện & Mở rộng
Do các thành viên kiểm soát một cách dân chủ
Tham gia kinh tế của xã viên
Tự chủ & độc lập
Giáo dục, đào tạo & thông tin
Hợp tác giữa các HTX
Quan tâm đến cộng đồng
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 1: Tự nguyện & Mở rộng
HTX là tổ chức dân chủ, mở rộng cho tất cả mọi người có
nhu cầu & khả năng sử dụng những dịch vụ của HTX và sẵn
lòng chấp nhận trách nhiệm của xã viên, không phân biệt
giới tính, xã hội, chủng tộc, quan điểm chính trị hay tôn giáo.
13
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 2: Quản trị dân chủ bởi xã viên
Các thành viên HTX (những người tham gia xây dựng và ra
quyết định của HTX) kiểm soát HTX một cách dân chủ.
Các xã viên có quyền biểu quyết ngang nhau (mỗi người
một phiếu bầu). Trong một số trường hợp, quyền biểu quyết
tỷ lệ với mức giao dịch kinh tế giữa xã viên với HTX.
14
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 3: Tham gia kinh tế của xã viên
•
Các xã viên phải tham gia giao dịch kinh tế với HTX.
•
Xã viên góp vốn & kiểm soát vốn của HTX một cách dân
chủ. Một phần vốn của HTX thường là tài sản chung không
chia, như quỹ phát triển SX, dự phòng rủi ro.
•
Thặng dư được phân chia cho xã viên theo tỉ lệ giao dịch
trong năm của xã viên đối với HTX.
15
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 4: Tự chủ & độc lập
HTX là tổ chức tự chủ, tự giúp đỡ lẫn nhau, được quản trị
bởi xã viên của mình.
Nếu HTX tham gia các thỏa thuận với các tổ chức khác,
HTX luôn phải đảm bảo việc kiểm soát dân chủ của xã
viên và duy tính tự chủ của mình.
16
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 5: Giáo dục, đào tạo & thông tin
HTX cung cấp dịch vụ đào tạo cho xã viên, thành viên BQT
và nhân viên, để họ có thể đóng góp hữu hiệu vào việc phát
triển HTX.
HTX thông báo rộng rãi cho quần chúng, cụ thể là thanh
niên và những người lãnh đạo có uy tín, về bản chất và lợi
ích của việc hợp tác.
17
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 6: Hợp tác giữa các HTX
HTX phục vụ các xã viên của mình một cách hiệu quả và
củng cố phong trào HTX bằng cách hợp tác với những tổ
chức khác ở địa phương, vùng, quốc gia và quốc tế.
18
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 7: Quan tâm đến cộng đồng
HTX hoạt động vì sự phát triển bền vững của cộng đồng
thông qua các chính sách do xã viên quyết định.
19
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
1. Phân biệt HTX theo quan hệ kinh tế
Dựa trên những mối quan hệ kinh tế giữa HTX & xã viên, HTX
được phân thành 3 loại chính:



HTX của người tiêu thụ (siêu thị HTX, điện, nước..)
HTX của người sản xuất (nông sản, chế biến rượu...)
HTX của người lao động (hàng thủ công, lâm nghiệp,
lao động…)
21
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Sự khác biệt giữa 3 loại hình
HTX theo quan hệ kinh tế
Sự khác biệt giữa 3 loại doanh nghiệp HTX có thể được minh họa bằng
cách dùng ví dụ của nhà máy chế biến cà phê.
Mục tiêu quản trị của nhà máy sẽ khác biệt rất lớn tùy thuộc vào việc
nhà máy do ai làm chủ: hoặc HTX của người sản xuất cà phê, hoặc
HTX của người tiêu thụ cà phê, hoặc HTX của những người lao động
làm chủ.
22
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Phân biệt HTX theo quan hệ kinh tế
HTX của người sản xuất
Nếu doanh nghiệp do tập thể những xã viên sản xuất cà phê sở hữu, thì
doanh nghiệp này sẽ thông qua phương thức quản lý mà tìm cách:
 Thanh toán với giá càng cao càng tốt cho cà phê do xã viên cung cấp.
 Tối thiểu hóa chi phí sản xuất, làm cho chúng càng thấp càng tốt.
 Tối đa hóa giá bán sản phẩm của mình cho người tiêu dùng, nếu điều
kiện thị trường cho phép.
23
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Phân biệt HTX theo quan hệ kinh tế
HTX của người tiêu dùng
Trái lại, nếu doanh nghiệp do tập thể những người thu mua cà phê
thông qua HTX của người tiêu dùng làm chủ sở hữu, thì doanh
nghiệp này sẽ thông qua phương thức quản lý mà tìm cách:
 Bán sản phẩm cho xã viên với giá càng thấp càng tốt.
 Do vậy, một lần nữa, tối thiểu hóa chi phí sản xuất.
 và tối thiểu hóa chi phí cung ứng bằng cách thu mua cà phê của
người sản xuất cà phê với giá càng thấp càng tốt.
24
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Phân biệt HTX theo quan hệ kinh tế
HTX của người lao động
Cuối cùng, nếu doanh nghiệp do tập thể những người lao động sở hữu,
thì doanh nghiệp này sẽ thông qua phương thức quản lý mà tìm cách:

Trả lương cho những xã viên của mình càng cao càng tốt, và cung
cấp những điều kiện lao động tốt nhất.
 Tối đa hóa giá bán sản phẩm cà phê cho người tiêu dùng (trong điều
kiện thị trường cho phép).
 Tối thiểu hóa chi phí bằng cách mua cà phê từ những người sản xuất
cà phê với giá càng thấp càng tốt.
25
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
2. Phân biệt HTX theo phương thức
quản trị & điều hành
Phương thức này cho phép phân biệt 3 cách thức chủ yếu trong quản trị &
điều hành HTX:
 HTX loại 1: HTX được quản trị VÀ điều hành trên cơ sở tự nguyện của
những người đại diện xã viên.
 HTX loại 2: HTX được quản trị tự nguyện bởi những đại diện được bầu
ra từ xã viên, NHƯNG thuê nhân viên điều hành công việc hàng ngày.
 HTX loại 3: HTX được quản trị và điều hành bởi những người đại diện
được bầu ra từ những xã viên là người lao động.
26
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Phân biệt HTX theo phương thức
quản trị & điều hành
HTX dạng 1
Xã viên được bầu làm
viên chức quản trị &
điều hành
Xã viên
27
Hoạt động HTX dạng 1:
Hoạt động của doanh nghiệp
được thực hiện trên cơ sở tự
nguyện do đại diện xã viên
đảm nhận
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Phân biệt HTX theo phương thức
quản trị & điều hành
HTX dạng 2
28
Xã viên được bầu làm
viên chức quản trị
Giám đốc điều hành
(thuê)
Xã viên
Nhân viên (thuê)
Hoạt động HTX dạng 2:
Những hoạt động của doanh
nghiệp do nhân viên (người
làm thuê) thực hiện
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Phân biệt HTX theo phương thức
quản trị & điều hành
HTX dạng 3
Xã viên được bầu làm
viên chức quản trị &
điều hành
Xã viên nhân viên
29
Hoạt động HTX dạng 3:
(HTX của người lao động)
những hoạt động của doanh
nghiệp do các xã viên hưởng
lương thực hiện
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
SƠ ĐỒ TỔ CHỨC HTX
QUẢN TRỊ
Ban Quản Trị
Bầu
ĐIỀU HÀNH
Thuê
Ban kiểm soát
Xã viên
Giám đốc
Thuê
Nhân viên
Phục vụ
Tự nguyện
Hưởng lương
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
HỢP TÁC XÃ CỦA NHỮNG NGƯỜI SẢN XUẤT
HTX được thành lập bởi những xã viên cung ứng hay xã viên
tiêu thụ. HTX được quản trị bởi những đại diện bầu từ xã
viên, và được điều hành bởi nhân viên.
Dạng này rất phổ biến, hoạt động với 1 lực lượng lao động
thường xuyên.
32
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
HỢP TÁC XÃ CỦA NHỮNG NGƯỜI SẢN XUẤT
Các HTX này hoạt động với 4 nhóm người tạo nên 4 đặc trưng của một
HTX được Henri Desroches sáng chế, cho phép xác định những vấn đề
ảnh hưởng tới mối liên hệ giữa 4 nhóm người này:
•
Xã viên: là những người đồng sở hữu HTX. Xã viên kỳ vọng tối đa
hóa lợi ích của mình thông qua các giao dịch kinh tế với HTX của
mình .
•
Ban quản trị: là những người được chọn từ xã viên có trách nhiệm
chăm lo lợi ích của xã viên.
•
Giám đốc HTX: có nhiệm vụ điều hành HTX, mang lại lợi ích nhiều
nhất cho xã viên, dưới sự chỉ đạo của BQT.
•
Nhân viên HTX: là những người cung cấp dịch vụ cho xã viên.
33
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Ví dụ:
HTX của những hộ sản xuất cà phê Robusta
Nếu doanh nghiệp này do tập thể xã viên trồng cà phê sở hữu, thì
doanh nghiệp sẽ thông qua phương thức quản lý mà tìm cách:
•
Hỗ trợ kỹ thuật, cung cấp dịch vụ đầu vào cho xã viên với giá thấp
nhất có thể được (tùy theo điều kiện thị trường) để giúp xã viên hạ
giá thành sản xuất cà phê.
•
Hỗ trợ xã viên bán cà phê với giá tốt nhất & an toàn nhất đảm bảo
HTX không bị lỗ ( thực hiện chính sách không lỗ)
•
Tối thiểu hóa chi phí hoạt động của doanh nghiệp HTX càng thấp
càng tốt. Bán cà phê giá cao nhất có thể được để nâng khoản thặng
dư cho HTX.
•
Toàn bộ số thặng dư (lãi) của HTX thuộc về xã viên.
34
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Điều lệ/quy chế của HTX
• Điều lệ là “luật” của HTX;
• Điều lệ qui định nghĩa vụ & trách nhiệm của từng
bộ phận trong HTX. Điều lệ do Đại hội xã viên
quyết định & thay đổi theo nguyên tắc biểu quyết
đa số;
• Quy chế do Đại hội xã viên quyết định & thay đổi
theo nguyên tắc biểu quyết đa số.
36
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Trách nhiệm của Đại hội xã viên
•
Quyết định “nguyện vọng và mục tiêu” của xã viên;
•
Quyết định điều lệ/quy chế của HTX;
•
Quyết định những vấn đề cơ bản như các chính sách về kinh
tế & nhân sự của HTX…
•
Bổ nhiệm/miễn nhiệm Ban Quản trị và Ban Kiểm soát;
•
Phê duyệt báo cáo thường niên;
•
Không can thiệp vào hoạt động thường nhật của HTX;
•
Quyết định của đại hội đại biểu là bắt buộc đối với toàn thể
xã viên
•
Được tổ chức trên nguyên tắc ĐỒNG THUẬN
37
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Trách nhiệm của Ban Quản trị
• Chăm lo lợi ích của xã viên
• Đại diện cho HTX về các vấn đề kinh doanh và
pháp lý;
• Là cơ quan xây dựng chính sách của HTX;
• Chịu trách nhiệm trước Ban Kiểm soát và trước
Đại hội xã viên;
• Bổ nhiệm, miễn nhiệm và bãi nhiệm giám đốc
38
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
TRÁCH NHIỆM CỦA BAN QUẢN TRỊ HTX
XÃ VIÊN
đại diện
Quản lý
quá trình
dân chủ
HỢP TÁC XÃ
Giám sát
hoạt động
HTX
BAN QUẢN TRỊ
Mục tiêu
Chính sách
SXKD & dịch vụ
Chiến lược
quyết định về
Chính sách
nguồn nhân lực
Thuê nhân viên
điều hành
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Trách nhiệm của Ban Kiểm soát
• Kiểm soát việc quản lý và thực hiện các chính sách
tài chính của Ban Quản trị và Giám đốc; có thể
thuê kiểm toán và chuyên gia pháp luật bên ngoài;
• Kiểm soát Ban Quản trị trong việc thực hiện điều lệ
HTX;
• Tham mưu cho Ban Quản trị trong mọi trường hợp;
40
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Trách nhiệm của Giám đốc
• Giám đốc có trách nhiệm điều hành & quản lý chuyên
nghiệp các hoạt động SXKD hàng ngày.
• Xây dựng chính sách và chiến lược kinh doanh và thực
thi chính sách đã được quyết định, thông qua uỷ thác
của Ban Quản trị;
• Do Ban Quản trị bổ nhiệm, miễn nhiệm hoặc bãi
nhiệm;
• Đại diện cho HTX theo mức độ uỷ quyền;
• Được mời tham dự các cuộc họp Ban quản trị, nhưng
không được quyền biểu quyết.
41
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Quyền của xã viên
• Xã viên có quyền tham dự đại hội xã viên & bất kỳ cuộc
họp nào do BQT triệu tập.
• Xã viên có quyền sử dụng các dịch vụ của HTX. Quyền
biểu quyết của xã viên theo nguyên tắc một người một
phiếu bầu hoặc tùy thuộc vào khối lượng các dịch vụ giao
dịch với HTX (theo quy định của Điều lệ HTX).
• Xã viên có quyền được đề cử & ứng cử vào các vị trí trong
Ban quản trị HTX.
• Xã viên có quyền nhận “phần phân chia thặng dư” từ các
kết quả kinh doanh của HTX, theo mức độ sử dụng dịch vụ
và theo tỉ lệ do đại hội xã viên quyết định.
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
42
Nghĩa vụ của xã viên
•
Tham dự đại hội xã viên, hay các hoạt động khác do HTX tổ chức.
•
Ưu tiên sử dụng các dịch vụ của HTX trong các hoạt động SXKD của
nông hộ. Ví dụ: tôi là xã viên HTX sản xuất & tiêu thụ cà phê, tôi có
nghĩa vụ bán cà phê của tôi cho HTX, chứ không bán cho tư thương.
•
Một khi được bầu chọn & nhận các chức vụ trong HTX, xã viên cần thực
hiện nhiệm vụ của mình một cách trung thực & có trách nhiệm.
•
Tìm hiểu luật pháp, chính sách & các thông tin liên quan, để có thể hiểu
biết tốt hơn về hoạt động của HTX.
•
Cam kết & đảm bảo thực hiện các nguyên tắc kinh tế của HTX, quan
trọng nhất là nguyên tắc tích lũy vốn & nguyên tắc hoạt động không lỗ.
43
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Nhận diện HTX
Có 3 điểm chính để phân biệt một HTX với công ty:
•
Về vấn đề sở hữu
•
Về thẩm quyền
•
Về kết quả kinh doanh.
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Nhận diện HTX
VỀ VẤN ĐỀ SỞ HỮU
•
Về vấn đề sở hữu, xã viên đóng góp một số vốn tối thiểu (cổ phần
tư cách - qualifying shares) vào HTX theo qui định của điều lệ
HTX.
•
Vốn góp này được đăng ký, và có thể không được chuyển giao,
nếu không được quy định trong điều lệ HTX.
•
Việc tham gia quyền sở hữu HTX còn được thể hiện bởi quyền sử
dụng các dịch vụ do HTX cung cấp. Việc tham gia quyền sở hữu
được xác định bởi khái niệm “xã viên là chủ sở hữu-người sử
dụng dịch vụ”. Đây là đặc trưng cơ bản của HTX.
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Nhận diện HTX
VỀ THẨM QUYỀN
•
Thẩm quyền ra quyết định của xã viên được xác định bởi nguyên
tắc quyền bỏ phiếu ngang nhau hoặc quyền bỏ phiếu tỷ lệ theo
mức độ dịch vụ mà xã viên giao dịch kinh doanh với HTX.
•
Thẩm quyền ra quyết định của xã viên cũng được thực hiện bằng
việc bầu chọn BQT chịu trách nhiệm quản trị HTX nhân danh xã
viên và cũng qua việc đại diện này thực thi quyền hành mà điều lệ
HTX cho phép.
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Nhận diện HTX
VỀ KẾT QUẢ KINH DOANH
•
thặng dư tại thời điểm cuối năm tài chánh có được từ sự khác biệt
giữa giá mua & giá bán hàng hóa, hoặc các dịch vụ kinh doanh
thực hiện giữa xã viên & HTX.
•
Thặng dư này thuộc về các xã viên và có thể tái phân phối lại cho
xã viên.
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Sự khác nhau giữa HTX & Cty cổ phần
VỀ VẤN ĐỀ SỞ HỮU
HỢP TÁC XÃ
Cổ phần xác nhận tư cách thành viên
(vốn góp đăng ký)
Cổ phần được đăng ký để xác định tư cách
xã viên.
Hoàn trả cổ phần
CTY CỔ PHẦN
Cổ phần không ghi danh
Cổ phần không ghi danh được phép chuyển
sang dạng cổ phần đặc biệt
Hoàn trả cổ phần
Tùy theo quy định của điều lệ, xã viên có thể Điều lệ công ty có thể bao gồm một số điều
được thanh toán phần vốn góp đăng ký của
khoản chi phối việc mua và hoàn trả cổ phần
mình
Trách nhiệm trả nợ
Trách nhiệm trả nợ
Xã viên chịu trách nhiệm hữu hạn trong tổng Cổ đông chịu trách nhiệm hữu hạn trong
vốn góp của mình
tổng vốn đầu tư của mình
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Sự khác nhau giữa HTX & công ty cổ phần
VỀ THẨM QUYỀN
HỢP TÁC XÃ
Quyền biểu quyết ngang nhau
hoặc tỷ lệ theo mức độ giao dịch
(1). Mỗi xã viên chỉ có quyền có một phiếu
bầu, bất kể số vốn xã viên này đóng góp;
CTY CỔ PHẦN
Mỗi cổ phần một phiếu bầu
Mỗi cổ đông có quyền có một phiếu bầu
cho mỗi cổ phần anh ta có trong công ty.
(2). Hoặc quyền biểu quyết của xã viên tỉ lệ
doanh số của họ giao dịch với HTX.
Không được bỏ phiếu thay
Được phép bỏ phiếu thay
Xã viên không được bỏ phiếu thay cho xã
viên khác.
Cổ đông được phép bỏ phiếu thay cho cổ
đông khác.
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Sự khác nhau giữa HTX & Công ty cổ phần
VỀ KẾT QUẢ KINH DOANH
HỢP TÁC XÃ
Không cho phép chia lãi trên vốn
góp của xã viên.
Một số điều lệ quy định rằng nguồn vốn dự
trữ của HTX không được đem chia cho xã
viên. Chỉ trả những phần vốn góp cho xã
viên xin ra HTX hoặc bị khai trừ khỏi HTX.
CTY CỔ PHẦN
Chia lãi trên cổ phần đầu tư.
Cổ đông có thể bán cổ phần của mình cho
người khác với giá thỏa thuận.
Phân chia thặng dư
Phân chia lợi nhuận
Thặng dư được đưa vào quỹ dự trữ hoặc
Lợi nhuận được phân phối ở dạng
phân phối cho các thành viên tỷ lệ theo mức chia lãi cổ tức hoặc tái đầu tư lại
độ từng xã viên giao dịch kinh tế với HTX
trong công ty
(mức sử dụng dịch vụ của HTX)
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
NHỮNG ĐIỂM KHÁC NHAU CƠ BẢN
GIỮA HTX & CÔNG TY CỔ PHẦN
HỢP TÁC XÃ
CTY CỔ PHẦN
Cổ phần xác nhận tư cách (vốn góp
đăng ký)
Cổ phần không ghi danh
Hoàn trả cổ phần: Tùy theo quy định
của điều lệ, xã viên có thể được thanh
toán phần vốn góp đăng ký của mình
Hoàn trả cổ phần: Điều lệ công ty có
thể bao gồm một số điều khoản chi phối
việc mua và hoàn trả cổ phần
Một xã viên, một phiếu bầu.
Hoặc bầu theo tỉ lệ sử dụng dịch vụ.
Một cổ phần, một phiếu bầu.
Không được bỏ phiếu thay.
Được phép bỏ phiếu thay.
Không cho phép chia lãi trên vốn góp
của xã viên.
Chia lãi trên các cổ phần đầu tư.
Chia thặng dư theo tỉ lệ sử dụng dịch
vụ.
Lợi nhuận chia theo cổ tức
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Ngoài ra, cũng phân biệt HTX bởi
MỤC ĐÍCH KHÁC NHAU
HỢP TÁC XÃ
Mục đích của HTX là cung
cấp các sản phẩm, dịch vụ
với giá và chất lượng tốt
nhất cho xã viên vừa là chủ
sở hữu vừa là ngơời sử dụng
sản phẩm, dịch vụ của HTX.
DOANH NGHIỆP CỔ PHẦN
Mục đích của doanh nghiệp
cổ phần là tối đa hoá cổ tức
cho các cổ đông.
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
NGUYÊN TẮC CỦA HỢP TÁC XÃ
LUẬT HTX VIETNAM 2003 (Điều 5)
LIÊN MINH HTX QUỐCTẾ
1. Tự nguyện
1. Tự nguyện & mở rộng
2. Dân chủ, bình đẳng, công khai
2. Dân chủ
3. Tham gia giao dịch kinh tế của xã viên.
3. Tự chủ, tự chịu trách nhiệm & cùng có lợi.
4. Tự chủ & độc lập
5. Giáo dục, đào tạo & thông tin
4. Hợp tác & phát triển cộng đồng.
6. Hợp tác giữa các HTX
7. Quan tâm tới cộng đồng
Bài học kinh nghiệm: Các nguyên tắc hoạt động trên làm cho HTX hiện nay ở Việt Nam:
• Không quan tâm việc mở rộng cho mọi người có nhu cầu sử dụng các dịch vụ của nó.
• Không chú ý đến việc xã viên có bán sản phẩm cho HTX hay không.
• Không chú ý đến việc huấn luyện & thông tin cho xã viên.
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
QUẢN TRỊ & ĐIỀU HÀNH
LUẬT HTX VIETNAM 2003
Cho phép HTX thành lập bộ máy vừa quản
trị vừa điều hành.
(điều 27).
HTX có thể tách rời bộ máy quản trị độc lập
với bộ máy điều hành.
(điều 28).
LIÊN MINH HTX QUỐCTẾ
Đối với HTX của những người SX,
không bao giờ trộn lẫn quản trị & điều
hành. (minh họa bằng tứ giác
Desroches)
Bài học kinh nghiệm: Một khi chức năng Quản trị kiêm chức năng Điều hành, HTX sẽ:
• Đánh mất năm giá trị cơ bản của sự hợp tác: tự do, bình đẳng, công bằng, đoàn
kết, trách nhiệm.
• Đánh mất sự minh bạch và dân chủ trong quản lý kinh doanh.
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
PHÂN PHỐI THẶNG DƯ (LÃI) CHO XÃ VIÊN
LUẬT HTX VIETNAM
LIÊN MINH HTX QUỐCTẾ
Chia lãi cho xã viên theo vốn góp, công
sức đóng góp của xã viên, và phần còn lại
chia cho xã viên theo mức độ sử dụng
dịch vụ của HTX.
(điều 5 & 37).
Thặng dư được chia cho xã viên theo tỉ lệ
sử dụng dịch vụ của HTX.
Bài học kinh nghiệm: Điều khoản này làm các HTX VN đang gặp nhiều thử thách:
•Mâu thuẫn không thể tránh khỏi giữa những xã viên đóng góp nhiều vốn và những xã
viên sử dụng nhiều dịch vụ của HTX.
•Quyền tư cách thành viên và quyền sở hữu không xác định được từ các xã viên thực sự
(người sử dụng dụng vụ của HTX). Do đó, trách nhiệm bán sản phẩm của xã viên cho
HTX sẽ trở thành vô nghĩa.
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Các yếu tố then chốt quyết định
SỰ THÀNH CÔNG CỦA HỢP TÁC XÃ
•
•
•
•
•
•
Hoạt động đúng theo các nguyên tắc kinh tế
Cơ cấu quản trị & điều hành hợp lý
Tuân theo chính sách không lỗ & tích lũy vốn
Không pha trộn Quản Trị & Điều Hành
Thông tin thường xuyên tới xã viên
Điều lệ & quy chế rõ ràng
(Rabobank)
60
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Ba nguyên tắc kinh tế của HTX
(theo ngân hàng hợp tác xã Rabobank)
Để đảm bảo phát triển thành công & bền vững, ngân
hàng hợp tác xã Rabobank - Hà Lan đặc biệt chú
trọng 3 nguyên tắc kinh tế, mà HTX luôn phải tuân
theo:
1. Nguyên tắc phục vụ với giá thấp nhất
2. Nguyên tắc tỉ lệ
3. Nguyên tắc tự chủ về tài chính
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Nguyên tắc kinh tế thứ nhất
PHỤC VỤ VỚI GIÁ THẤP NHẤT
 HTX không nhằm tối đa hóa lợi nhuận, mà nhằm giảm thiểu
chi phí cho xã viên.
 Tuy nhiên, HTX cũng phải có lãi (tạo thặng dư) để tích lũy
và mở rộng hoạt động SXKD.
 Đối với khách hàng không phải xã viên, HTX cung cấp dịch
vụ với giá cao hơn để tối đa hóa lợi nhuận.
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Nguyên tắc kinh tế thứ 2
NGUYÊN TẮC TỈ LỆ
 HTX phân phối lãi (thặng dư) theo tỉ lệ doanh thu mà xã viên đã
bán sản phẩm cho HTX.
 Quyền hạn & trách nhiệm của xã viên, bao gồm trách nhiệm pháp
lý & quyền biểu quyết , được tính tỉ lệ thuận với doanh thu mà xã
viên đã bán sản phẩm cho HTX;
 Tích lũy ở tài khoản xã viên cũng được trích theo tỉ lệ doanh thu
của xã viên.
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Nguyên tắc kinh tế thứ 3
TỰ CHỦ VỀ TÀI CHÍNH
•
Đối với mục tiêu SXKD chính, HTX không thể thu hút vốn mang
tính rủi ro từ những nhà đầu tư bên ngoài vì nó trái với quyền lợi của
xã viên;
•
Xã viên phải tự góp vốn và cùng chịu rủi ro;
•
Đối với các hoạt động thứ cấp, HTX chấp nhận việc tham gia từ bên
ngoài (liên doanh…);
•
Nguyên tắc tự chủ tài chính được thực hiện thông qua trách nhiệm
hữu hạn với phần vốn góp của xã viên, tích luỹ ở các quỹ không chia
hàng năm, và các tài khoản tích lũy cá nhân của xã viên ở HTX v.v…
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Tạo thu nhập (chính sách không lỗ)
Giá bán
Giá trả trước của
HTX cho xã viên
67
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Tạo thu nhập (chính sách không lỗ)
Giá thị trường
HTX bán
Chênh lệch để trang trải
chi phí hoạt động
Giá trả
cho xã viên
Jan
68
Dec
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Chính sách tích luỹ vốn của HTX
PTSX, rủi ro
Chi phí hoạt
động của HTX
Khen thưởng
THẶNG DƯ
Tổng
doanh thu
của HTX
69
Thuộc về
các xã viên
Trả trước
cho xã viên
Tích lũy ở tài
khoản của XV
Trả sau cho XV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Chiến lược kinh doanh của HTX Lâm Viên
•
Cung cấp cho xã viên 100% lượng phân bón với chất lượng tốt và
giá cả hợp lý.
•
Ứng trước cho xã viên 50% of the labor costs
•
Chịu trách nhiệm kinh doanh cà phê của xã viên
71
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Chính sách giá của Lam Vien I
Tổng sản
lượng cà
phêSales
của
Total
& Services
nông hộ
income
Lượng cà
phê trả nợ
HTX từ
dịch vụ
đầu vào
Lượng cà
phê còn lại
sau khi trả
nợ
60% ký
gởi và ủy
thác cho
HTX
20% ứng
tiền mặt
80%
thanh
toán sau
khi HTX
đã bán cà
phê
40%
lượng cà
phê còn
lại ở nông
hộ
72
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Chính sách giá của Lâm Viên
Số lượng cà phê trả nợ cho HTX.
được tạm ứng 20% lượng tiền mặt
60% lượng cà phê còn lại, xã viên có ngay khi ký gởi theo giá thị trường,
trách nhiệm ký gởi vào HTX & HTX ví dụ 28.000 đ/kg
sẽ tìm giá bán tốt nhất có thể được.
80% sẽ được thanh toán sau khi
HTX bán cà phê, sau khi trừ chênh
lệch trang trải chi phí hoạt động. Ví
dụ 2000 vnd/kg
40% lượng cà phê còn lại, xã viên có HTX có thể bán hộ và chỉ giữ lại một
thể tự bán hoặc nhờ HTX bán hộ
khoản chênh lệch nhỏ cho chi phí
giao dịch (có thể là 200 vnd/kg)
73
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Những bài học kinh nghiệm
• Thường xuyên thông tin với xã viên
• Cam kết, quyết tâm của xã viên
• Việc sẵn sàng cho vay của Ngân hàng
75
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV