Transcript ppt

De economie van het moderne
platteland
Presentatie voor het KNAG-symposium
‘Platteland als consumptieruimte’, 12 april 2012
Ida Terluin, LEI, Den Haag (email: [email protected])
De economie van het moderne platteland

Modern platteland:

landbouw is niet langer de economische ruggengraat

Doel:

Cijfers plattelandseconomie Nederland op een rij

Drijvende krachten plattelandseconomie (volgens literatuur)

1.
2.
3.
Opbouw van de presentatie
Wat is platteland/plattelandseconomie?
Cijfers: plattelandsregio’s versus stedelijke regio’s
Drijvende krachten
Wat is platteland?
Twee benaderingen:
1.
Gebied dat is af te bakenen op een landkaart
(afhankelijk van zelf te kiezen criteria;
gebied buiten de bebouwde kom, dorpen, Friesland,
het noorden, etc.)
2.
Projectie in het hoofd van de actor
(rust, ruimte, weidsheid, koeien in de wei, romantiek,
rurale idylle, etc.)
Afhankelijk van op te lossen probleem: zelf definitie kiezen
Wat is plattelandseconomie?

Zoeken naar een geschikte ruimtelijke eenheid, met een
lage bevolkingsdichtheid
Zoeken naar een geschikte economische eenheid:
gebied moet een economie vormen met landbouw,
industrie- en dienstensector
→ arbeidsmarktgebied (gebied waar mensen werken en
wonen)

→ plattelandseconomie benaderen met dunbevolkte
COROP-regio’s (40 in NL)
Indeling van COROP-regio’s op basis van de
bevolkingsdichtheid
Aandelen bevolking, werkgelegenheid en
oppervlakte (als % Nederlands totaal)
COROPregio’s
Bevolking Werkgelegenheid Oppervlakte
(2010)
(2011)
(2002)
Minder
verstedelijkt
20
18,5
43
Verstedelijkt
51
51,5
48
Sterk
verstedelijkt
29
30
9
Grondgebruik en grondgebonden landbouwbedrijven (als % van totaal groep)
COROPregio’s
Bebouwd
e grond
Landbouwgrond
Natuur/ Aandeel
bos
grondgebonden
landbouwbedrijven
Minder
verstedelijkt
4
57
9
89
Verstedelijkt
10
58
16
68
Sterk
verstedelijkt
17
41
9
43
Nederland
8
56
12
73
Sectorale samenstelling werkgelegenheid, 2011
(%)
Landbou
w
Industrie
Commerciële
diensten
Niet-commerciële
diensten
Minder
verstedelijkt
5
20
42
34
Verstedelijkt
3
19
46
32
Sterk
verstedelijkt
1
12
53
33
Nederland
3
18
46
32
COROPregio’s
Groei werkgelegenheid, bevolking en reële
economie (% per jaar)
COROPregio’s
Werkgelegenheidsgroei
(% p.j.)
Bevolkingsgroei
(% p.j.)
1996 -2003
2003-2011
1990-2000
2000-2010
Minder
verstedelijkt
2,4
1,0
0,8
0,5
Verstedelijkt
2,3
0,8
0,7
0,3
Sterk
verstedelijkt
2,5
0,6
0,5
0,6
Nederland
2,3
0,8
0,6
0,4
Leeftijdsopbouw bevolking, 2000 en 2011 (%)
< 15 jaar
15-65 jaar
>65 jaar
2000
2010
2000
2010
2000
2010
Minder
verstedelijkt
19
18
67
66
14
16
Verstedelijkt
19
18
68
67
13
16
Sterk
verstedelijkt
18
17
68
68
14
15
Nederland
19
18
68
67
14
15
COROPregio’s
Werkloosheid, participatiegraad en beschikbaar
inkomen
COROPregio’s
Werkloosheid Participatie- Inkomen per
2011 (%)
graad,
hoofd, 2000
(1000 euro)
2002 (%)
Minder
verstedelijkt
5,8
64
10
Verstedelijkt
5,1
66
11
Sterk
verstedelijkt
5,7
66
12
Nederland
5,5
66
11
Uit analyse sociaal-economische indicatoren voor
COROP-gebieden blijkt dat:
1.
de sociaal-economische verschillen tussen de
groepen van COROP-gebieden beperkt zijn;
2. de indicatoren voor alle groepen dusdanige
waarden hebben dat ze vooralsnog geen
aanleiding geven tot grote bezorgdheid.
Dynamische en achterblijvende COROP-regio’s
(afgeleid van werkgelegenheidsgroei 2003-2011)
Verschillen in economische prestaties tussen
COROP-regio’s

Sommige COROP-regio’s doen het beter dan
andere

Achterblijvers binnen de groep minder
verstedelijkte regio’s:




Oost-Groningen
Delfzijl en omgeving
Noord-Friesland
Zeeuwsch-Vlaanderen
Drijvende krachten achter economische
ontwikkeling: ideeën uit de literatuur

Productiefunctie: Y = f (Kapitaal, Arbeid, factor X)

Factor X: geheel van drijvende krachten achter
economische ontwikkeling

Afkomstig uit vergelijking van succesvolle en
achterblijvende rurale regio’s in de EU
Drijvende krachten achter werkgelegenheidsontwikkeling van rurale regio’s (1)
Capaciteit (kennis, vaardigheden en houding)
van locale actoren
→ komt tot uiting in manier waarop actoren met
elkaar samenwerken binnen en buiten de regio,
ze met uitdagingen omgaan, ze innovatief zijn
en projecten opstarten die passen bij de sterke
punten van de regio
→ capaciteit hoger in succesvolle regio’s
1.
Drijvende krachten achter werkgelegenheidsontwikkeling van rurale regio’s (2)
2. Interne en externe netwerken
 In succesvolle regio’s sterke netwerken,
gestimuleerd door actieve houding van de locale
actoren, solidariteit, korte communicatielijnen en
sterke locale leiders
 In achterblijvende regio's zwakke netwerken,
gehinderd door weinig interactie tussen de locale
actoren, gebrek aan samenwerking, interne
conflicten en gebrek aan actieve locale actoren
Drijvende krachten achter werkgelegenheidsontwikkeling van rurale regio’s (3)
3. Een territoriaal ontwikkelingsplan
Succesvolle regio's hebben vaak een integrale
aanpak: een ontwikkelingsstrategie gebaseerd op
de sterke en zwakke punten, de kansen en
bedreigingen van de regio, waar alle maatregelen
en projecten worden ingepast
Drijvende krachten achter werkgelegenheidsontwikkeling van rurale regio’s (4)
4. Nieuwkomers
 Succesvolle regio’s hebben een positief
migratiesaldo. Nieuwkomers hebben toegang tot
externe kennis en markten. Nieuwkomers hebben
een andere houding dan de locale bewoners en
zijn in staat om locale actoren te mobiliseren of
om als locale leider op te treden.
 Bevorderen door bijv. strategische benoemingen
in het openbaar bestuur en het creëren van werken woonmilieus die nieuwkomers aantrekken.
Besluit (1)

Economie van het moderne platteland = minder
verstedelijkte COROP-regio

Groep minder verstedelijkte regio’s als geheel loopt in de
pas met de rest van Nederland; er zijn wel enkele
achterblijvers
Besluit (2)

Richtlijn voor economische ontwikkelingsstrategie:
1.
Verbeter de capaciteit (kennis, vaardigheden en
houding) van lokale actoren;
2.
Versterk de samenwerking tussen de lokale actoren en
de samenwerking tussen actoren binnen en buiten de
regio;
3.
Gebruik een integraal, territoriaal ontwikkelingsplan,
gebaseerd op de sterke en zwakke punten, de kansen
en bedreigingen van de regio, en integreer alle
maatregelen en projecten binnen de kaders van dit plan.