Berechnung der Spinodale - Thermodynamik und Thermische
Download
Report
Transcript Berechnung der Spinodale - Thermodynamik und Thermische
1
Prof. Dr. rer. nat. habil. Sabine Enders
Fakultät III für Prozesswissenschaften
Institut für Verfahrenstechnik
Fachgebiet Thermodynamik und Thermische Verfahrenstechnik
Vorlesung
Vielstoffthermodynamik
Ternäre Systeme
2
A
0,2
0,8
0,4
XC
0,6
0,4
0,6
0,8
C
XA
0,2
0
1
XB
B
3
Beispiel:
Trennung von Aromaten
und Paraffinen
Paraffin
T, P = konstant
0.2
0.8
R1
0.4
XAromat
R2
0.6
XParaffin
F
M2
0.6
0.4
M1
0.8
0.2
K
0,0
Aromat
0,2
0,4
XDMF
E1
E2
0,6
0,8
1,0
DMF
4
Trübungstitration
Prinzip: Vorgabe eines binären Gemisch – Zugabe der 3. Komponente
Verfolgung der Trübung
5
analytische Methode
II
I
Prinzip: Probennahme von beiden Phasen
– Phasenanalytik
analytische Bestimmung der
Phasenzusammensetzung
(z.B. HPLC)
6
Messung der
Spinodalen
Druck- oder Temperatursprungexperimente
® Messung der Streulichtintensität
7
Messung der Spinodalen
1000
800
X < XC
X = XC
400
I
-1
a.u.
600
200
TS
0
280
TS = TB = TC
TB
290
300
T/K
310
320
8
A
0.2
0.8
0.4
XC
0.6
0.4
0.6
0.8
C 0,0
XA
0.2
0,2
0,4
XB
0,6
0,8
1,0
B
9
A
0.2
0.8
0.4
XC
0.6
0.4
0.6
0.8
C 0,0
XA
0.2
0,2
0,4
XB
0,6
0,8
1,0
B
10
A
0.2
0.8
0.4
XC
0.6
0.4
0.6
0.8
C 0,0
XA
0.2
0,2
0,4
XB
0,6
0,8
1,0
B
11
12
A
E
g
xA xB AAB (T ) xA xC AAC (T )
RT
xB xC ABC (T )
AAB(T)>2 Mischungslücke AB
AAC(T)>2 Mischungslücke AC
ABC(T)>2 Mischungslücke BC
0.2
0.8
0.4
XC
0.6
0.4
0.6
F ' F 1 K 1 Ph
XA
0.8
0.2
K=3 T = konstant
C 0,0
F '' F 2 K Ph 3 Ph
0,2
0,4
XB
maximal 3 flüssige Phasen → Dreiphasengleichgewicht
0,6
0,8
1,0
B
13
gE
x A xB AAB (T ) x A xC AAC (T ) xB xC ABC (T ) x A ln A xB ln B xC ln C
RT
1 Gleichung + 3 Unbekannte
g E / RT
ln A
ln B
ln C
ln A x A
xB
ln C xC
x
x
x
x
A
xB
A xB
A xB
A xB
ln A ln C
2 Gleichungen + 3 Unbekannte
g E / RT
ln A
ln B
ln C
xA
ln B xB
ln C xC
x
x
x
x
B
xA
B
xA
B
xA
B
xA
ln B ln C
3 Gleichungen + 3 Unbekannte
14
gE
xA ln A xB ln B xC ln C
RT
g E / RT
ln A ln C (2)
xA x
B
(1)
g E / RT
ln B ln C
xB xA
3 Gleichungen + 3 Unbekannte (lnA, lnB und lnC)
(3)
Gleichungssystem
Gln. (2) und Gln. (3) nach lnC umstellen und gleichsetzen
g E / RT
g E / RT
ln A
ln B
xA xB
xB xA
g E / RT
g E / RT
ln A ln B
x
x
B
xA
A
xB
(4)
15
Einsetzen von Gln. (3) und (4) in Gl. (1)
g E / RT
g E / RT
gE
x A ln B
RT
xB xA x A xB
g E / RT
xB ln B xC ln B
xB x
A
g E / RT
g E / RT
gE
ln B x A xC
xA
RT
xB xA
x A xB
g E / RT
g E / RT
gE
ln B
(1 xB )
xA
RT
x
x
B
xA
A
xB
(5)
16
Einsetzen von Gln. (5) in Gl. (3)
g E / RT
ln B ln C
xB xA
(3)
g E / RT
g E / RT
gE
(1 xB )
ln B
xA
RT
x A xB
xB xA
(5)
g E / RT
g E / RT
g E / RT
gE
(1 xB )
ln C
xA
x A xB
xB xA
xB xA RT
g E / RT
g E / RT
gE
xB
ln C
xA
RT
x A xB
xB xA
(6)
17
Einsetzen von Gln. (6) in Gl. (2)
g E / RT
ln A ln C
x A xB
(2)
g E / RT
g E / RT
gE
ln C
xB
xA
RT
x
x
B
xA
A
xB
(6)
gE
g E / RT
g E / RT
g E / RT
xB
ln A
xA
RT
x A xB
xB xA
x A xB
g E / RT
g E / RT
gE
ln A
xB
1 x A
RT
x
x
B
xA
A
xB
(7)
18
gE
xA xB AAB (T ) xA xC AAC (T ) xB xC ABC (T )
RT
g E / RT
xB AAB (T ) xc AAC (T ) xA AAC (T ) xB ABC (T )
xA x
B
xB AAB (T ) xc xA AAC (T ) xB ABC (T )
g E / RT
xA AAB (T ) xA AAC (T ) xC ABC (T ) xB ABC (T )
xB xA
xA AAB (T ) xA AAC (T ) xC xB ABC (T )
19
g E / RT
g E / RT
gE
ln A
xB
1 xA
RT
x
x
B
xA
A
xB
g E / RT
xB AAB (T ) xc x A AAC (T ) xB ABC (T )
x A xB
g E / RT
x A AAB (T ) x A AAC (T ) xC xB ABC (T )
xB xA
ln A AAB (T ) xB (1 xA ) AAC (T ) xC (1 xA ) ABC (T ) xB xC
20
g E / RT
g E / RT
gE
ln B
1 xB
xA
RT
x
x
B
xA
A
xB
g E / RT
xB AAB (T ) xc x A AAC (T ) xB ABC (T )
x A xB
g E / RT
x A AAB (T ) x A AAC (T ) xC xB ABC (T )
xB xA
ln B AAB (T ) xA (1 xB ) AAC (T ) xC xA ABC (T ) 1 xB xC
21
g E / RT
g E / RT
gE
ln C
xB
xA
RT
x
x
B
xA
A
xB
g E / RT
xB AAB (T ) xc xA AAC (T ) xB ABC (T )
xA xB
g E / RT
xA AAB (T ) xA AAC (T ) xC xB ABC (T )
xB xA
ln C AAB (T ) xA xB AAC (T ) 1 xC xA ABC (T ) 1 xC xB
22
Überprüfung der Ergebnisse
gE
x A ln A xB ln B xC ln C
RT
ln A AAB (T ) xB (1 x A ) AAC (T ) xC (1 x A ) ABC (T ) xB xC
ln B AAB (T ) xA (1 xB ) AAC (T ) xC x A ABC (T ) 1 xB xC
ln C AAB (T ) xA xB AAC (T ) 1 xC x A ABC (T ) 1 xC xB
gE
x A xB AAB (T ) x A xC AAC (T ) xB xC ABC (T )
RT
23
Berechnung der Binodale
Verwendung der Phasengleichgewichtsbedingung
AL1 AL 2
i (T , P, xi ) 0i (T , P) RT ln xi RT ln i
BL1 BL 2
CL1 CL 2
nichtlineares Gleichungssystem aus 3 Gln.
Unbekannnte:
T , xAI , xBI , xAII , xBII
2 Größen müssen vorgegeben werden
x AI
ln II
xA
xBI
ln II
xB
II
I
ln
ln
A
A
II
I
ln
ln
B
B
xCI
ln II
xC
II
I
ln
ln
C
C
24
Berechnung der Dreiphasengleichgewichte
A
AL1 AL 2 AL 3
GS aus 6 Gln.
BL1 BL 2 BL 3
0.2
CL1 CL 2 CL 3
Unbekannte:
0.4
XC
xAL1 , xAL 2 , xAL3
0.8
0.6
XA
0.4
0.6
xBL1 , xBL 2 , xBL3
T
eine Größe
(meist T) muß
vorgegeben werden
0.8
C 0.0
0.2
0.2
0.4
XB
0.6
0.8
1.0
B
25
Berechnung der Spinodale
2 MIX g ( x)
0
2
x
binäres System:
ternäres System:
D1
Stabilitätsdeterminante
2 MIX g ( xA , xB )
2
x
A
xB
2 MIX g ( xA , xB )
x
x
A
B
2 MIX g ( xA , xB )
x
x
A
B
2 MIX g ( xA , xB )
2
x
B
xA
D11 D14 D12 D13 D11D14 D122 0
D11
D13
D12
0
D14
26
Berechnung der Spinodale
MIX g ( x A , xB ) RT x A ln x A xB ln xB xC ln xC g E / RT
MIX g ( xA , xB ) / RT
xC g E / RT
xA
ln xA ln xC
x
x
x
x
A
A
C
A
xB
xB
g E / RT
xB AAB (T ) xc xA AAC (T ) xB ABC (T )
xA xB
2 MIX g ( x A , xB ) / RT
1
1
D11
2 AAC (T )
2
xA
xB xA xC
27
Berechnung der Spinodale
MIX g ( x A , xB ) RT x A ln x A xB ln xB xC ln xC g E / RT
MIX g ( x A , xB ) / RT
xC g E / RT
xB
ln xB ln xC
xB
xB
xC xB x
xA
A
g E / RT
x A AAB (T ) x A AAC (T ) xC xB ABC (T )
xB xA
2 MIX g ( x A , xB ) / RT
1
1
D14
2 ABC (T )
2
xB
xA xB xC
28
Berechnung der Spinodale
MIX g ( x A , xB ) RT x A ln x A xB ln xB xC ln xC g E / RT
MIX g ( x A , xB ) / RT
xC g E / RT
xB
ln xB ln xC
x
x
x
x
B
xA
B
C
B
xA
g E / RT
x A AAB (T ) x A AAC (T ) xC xB ABC (T )
xB xA
2 MIX g ( x A , xB ) / RT
D12
xB x A
1
AAB (T ) AAC (T ) ABC (T )
xC
29
Berechnung der Spinodale
Spinodalbedingung
D11D14 D122 0
1
1
1
1
D11
2 AAC (T )
D14
2 ABC (T )
x A xC
xB xC
1
D12
AAB (T ) AAC (T ) ABC (T )
xC
1
1
1
1
0
2 AAC (T )
2 ABC (T )
x A xC
xB xC
1
AAB (T ) AAC (T ) ABC (T )
xC
2
30
Berechnung der Spinodale
D11D14 D122 0
Spinodalbedingung
1
1
1
1
0 2 AAC (T ) 2 ABC (T )
x A xC
xB xC
2
1
AAB (T ) AAC (T ) ABC (T )
xC
0 S0 ( x A , T ) S1 ( x A , T ) xC S 2 ( x A , T ) xC2
Vorgabe von xA und T→ xB mit der quadratischen Lösungsformel berechnen
werden nur komplexe Nullstellen gefunden, so ist bei den vorgegebenen
Bedingungen keine Spinodale vorhanden
31
Berechnung der kritischen Punkte
3 MIX g ( x)
0
3
x
binären System:
ternären System:
D2
Stabilitätsdeterminante
D1 ( x A , xB )
x A
xB
D1 ( x A , xB )
xB
xA
MIX g ( x A , xB ) MIX g ( x A , xB )
2
x
x
x
A
B
B
xA
2
D21 D24 D22 D23 0
2
D21
D22
D23
D24
0
32
Berechnung der kritischen Punkte
1
1
1
1
D1 2 AAC (T ) 2 ABC (T )
xA xC
xB xC
1
AAB (T ) AAC (T ) ABC (T )
xC
2
1
D1 ( xA , xB )
1 1
1
2 2 2 ABC (T )
xA
xB xA xC xB xC
1
1
1
2 AAC (T ) 2
xA xC
xC
1
1
2 AAB (T ) AAC (T ) ABC (T ) 2
xC
xC
33
Berechnung der kritischen Punkte
1
1
1
1
D1 2 AAC (T ) 2 ABC (T )
xA xC
xB xC
2
1
AAB (T ) AAC (T ) ABC (T )
xC
1 1
D1 ( x A , xB )
1
2 2 ABC (T )
xB
x xC xB xC
A
1
1
1
1
2 AAC (T ) 2 2
xA xC
xB xC
1
1
2 AAB (T ) AAC (T ) ABC (T ) 2
xC
xC
34
Berechnung der kritischen Punkte
D21D24 D22 D23
0 K0 K1 x K2 x K3 x K4 x K5 x
2
3
4
5
Gleichung 5. Grades → 5 kritische Punkte sind möglich
Vorgehensweise:
1. eine Nullstelle iterativ (z.B. Newton-Verfahren) bestimmen
2. Division der kritischen Bedingung durch (x-x0)
0 L0 L1x L2 x2 L3 x3 L4 x4
Biquadratische Gleichung
3. Bildung der kubischen Resolventen
0 z 3 2 L2 z 2 L12 4 L0 z L12
4. Nullstellenberechnung der kubischen Resolventen mit der Cardanischen
Lösungsformeln (z01, z02, z03)
u 2 z01 v2 z02
w2 z03
2 x01 u v w 2 x02 u v w 2 x03 u v w 2x04 u v w