Transcript UItdagend begeleiden op het gebied van taal

Uitdagend
begeleiden op het
gebied van taal
Workshop 9
Bedoeling
•
•
•
Praktische vertaling van thema
maken
Inspireren: kennis en ervaringen
delen
Tools in handen krijgen om eigen
repertoire uit te breiden
Over wie en wat hebben we
het?
Slimme taalleerder
• Hoogbegaafde
taalleerder
• Dyslectische
taalleerder
•
Wat bieden?
• Hoe organiseren?
•
N.a.v. Eleonoor van Gerven
•
Begaafde leerlingen (IQ 120-130)
•
Hoogbegaafde leerlingen (IQ 130145)
•
Zeer hoogbegaafde leerlingen (IQ
145-152)
•
Exceptioneel hoogbegaafde
leerlingen (IQ >152)
Praktijk: compacten en
verrijken
Verkort de instructie (interactieve /
leerkracht gebonden lessen)
• Compact de reguliere taaltaak
• Breid uit met verrijking/verdieping (‘rijke’
taken die beroep doen op intellectuele
capaciteiten)
•
•
3 niveaus binnen HGW / nieuwe
taalmethoden
Compacten van de taalles
•
•
Introductie
•
SLO 2009: compacten / indikken van leerstof
bij 8 taalmethoden: Taal Actief, Taaljournaal,
Taal in Beeld, Zin in Taal, Taalleesland,
Taalfontein, Taalverhaal en Taal op maat
Docentenhandleiding en routeboekjes:
www.slo.nl/compacten
Met leerkrachten, taalspecialisten,
hoogbegaafdheidsspecialisten en uitgevers
- Schrap 50% tot 75% van de oefenstof
- Schrap 75% tot 100% van herhaling
- Schrap verrijkingsstof die meer van hetzelfde biedt
5
Reactieronde op compacten
•
•
Er wordt teveel geschrapt in de
routeboekjes
‘Ze kunnen het maar gehad hebben’
Eleonoor van Gerven
•
•
•
Begaafde leerling: ongeveer 40% van de lesstof schrappen,
Hoogbegaafde leerling ongeveer 60 %.
De respectievelijk genoemde percentages zijn dan tevens de
hoeveelheid verrijkingsstof die de leerling in de eigen groep
geboden kan krijgen.
Voor zeer hoogbegaafde en exceptioneel hoogbegaafde
leerlingen zou er weliswaar 60% van de reguliere lesstof
geschrapt kunnen worden, maar zou het vervangende
aanbod kunnen bestaan uit respectievelijk 40%
verrijkingstaken in de eigen groep en 20% verrijkingstaken
in een plusgroep of 20% verrijkingstaken in de eigen groep
en 40% verrijkingstaken in een plusgroep
Richtlijnen compacten SLO
Wat wel aanbieden?
introductie van een nieuw thema
• bied instructie verkort aan (of laat instructie
achterwege)
• ontdek- en onderzoeksactiviteiten
• verrijkingsstof die wezenlijk moeilijker is (open
opdrachten)
• belangrijke leerstappen in de leerlijn (nieuwe
leerstof)
• betekenisvolle taalactiviteiten (variatie in
informatiebronnen)
• taalactiviteiten die gericht zijn op metacognitieve
vaardigheden
•
Inventariseren
•
Er valt leerstof weg: wat bied je als
alternatief en waarom?
•
Waar moet de alternatieve leerstof
aan voldoen?
Criteria verdiepingsmateriaal voor taal
•
•
•
Verrijken van de taalles
•
•
•
•
•
•
http://www.slo.nl/primair/publicaties/compacten/t
aal/
Het biedt interessante en uitdagende opdrachten
voor (hoog)begaafde leerlingen
Het bevat een goede afwisseling (qua inhoud en
werkvormen)
Het is constructief van aard
Het bevat open problemen
Het maakt verschillende oplossingswegen mogelijk
Het stimuleert een onderzoekende houding
Het lokt interactie uit
Het roept reflectie op
10
Criterium
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Is het mogelijk om voor te toetsen?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Is het mogelijk dat een kind verschillende keuzes maakt?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bevat het materiaal open vraagstellingen (hoe-, wat- en
waaromvragen)?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Beschikt het materiaal over een hoge complexiteit?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Zijn er opdrachten met een probleemgericht karakter?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Zijn er meerdere oplossingsstrategieën mogelijk?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Doet het materiaal een beroep op creativiteit?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kan er zelfstandig met het materiaal gewerkt worden?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Biedt het materiaal mogelijkheid tot beoordeling?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wordt met dit materiaal een bepaald doel nagestreefd?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Eindoordeel: Is het materiaal bruikbaar voor
hoogbegaafde kinderen?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
(het gemiddelde van bovenstaande beoordeling)
Voor inzetten van het materiaal is het goed om onderstaande te weten:
Is het materiaal incidenteel inzetbaar?
Is het materiaal structureel inzetbaar?
Ja
Nee
Overzicht van SLO
•
http://www.slo.nl/primair/publicaties/
compacten/taal/
•
Ervaring:
In de klas: pen / papier
Buiten klas: meer open opdrachten /
thematisch, projectmatig werken /
webquests
-
Taalmeesters
•
Deze uitgave maakt deel
uit van de zesdelige serie
Taalmeesters. Elk deel
biedt uitdagende taken
voor uitblinkers in taal. Er
komen prikkelende
opdrachten aan de orde
rondom bijvoorbeeld rijm,
alliteratie, synoniemen,
tegenstellingen, taalgrapjes
en taalspelletjes (groep 3
t/m 8).
Plustaak taal (lezen)
•
•
•
•
•
•
10 tot 25 % beste leerlingen
Werkboekjes met leuke gevarieerde opdrachten, die juist
voor deze kinderen een uitdaging zijn
Kan naast iedere methode gebruikt worden
Verbreden en verdiepen
Elk werkboekje bevat 32 taken (ongeveer half uur aan het
werken)
Antwoordenboekje
Taaltoppers
•
Beschrijving: 60 taalkaarten
voor kinderen die sterk zijn in
taal. Elke kaart telt 4 à 5
stimulerende opdrachten op het
gebied van woordenschat,
puzzels, uitdrukkingen, creatief
schrijven en nog veel meer.
Taaltoppers laat kinderen die
meer aankunnen aan hun trekken
komen. Met èchte verrijkingsstof
waar zij zelfstandig mee aan de
slag kunnen.
Taaltoppers is methodeonafhankelijk en extra werk bij
elkaar zoeken of kopiëren hoeft
niet meer (groep 5-8).
Varia taal, varia spelling
•
•
In 12 delen van Varia Taal is een duidelijk onderscheid
gemaakt tussen de onderdelen woordenschat, uitdrukkingen
en grammatica.
In de 9 delen van Varia Spelling ligt de nadruk op spelling
en niet op andere taalkundige onderwerpen. Door
de thematische indeling kan je de leerlingen bepaalde
spellingsproblemen laten oefenen.
Slimme taal (groep 3 t/m 8)
•
•
1.Kranten en
tijdschriften
2.Kinderliteratuur
www.slo.nl
Cryptologisch
•
•
•
•
•
•
Leert de kinderen stap-voor-stap de
geheimen van een cryptische
omschrijving ontdekken (versie I en
II). Voor bovenbouw
Een plezierige uitdaging voor kinderen
met enige begaafdheid op taalgebied.
Door het vinden van synoniemen,
homoniemen, associatief woordgebruik,
uitbreiding woordenschat, kortom, door
een duidelijke instructie en een breed
scala van oefeningen wordt de
taalvaardigheid verdiept en uitgebreid.
Geschikt voor zowel individueel gebruik
als groepswerk en hoekenwerk.
Kinderen kunnen er geheel zelfstandig
mee werken.
Voorzien van correctiesleutel
Schrijfpalet
In SCHRIJFPALET beschikt elk leerjaar
over dertig gevarieerde schrijfkaarten
waarop een opdracht is beschreven. In
een tweede pakket zitten 30 zwart-wit
kopieerkaarten waarop plaats is om de
opdrachten uit te voeren.
•
Tekstsoorten en genres
- Informatief- rapporterende teksten: een
verslag, een natuurboek…
- Informatief- beschouwende teksten :een
film -of boekbespreking, een
nieuwsbericht…
- Regulerend- directieve teksten: een
kookboek, een gebruiksaanwijzing…
- Regulerend- argumenterende teksten:
een reclamefolder, een affiche…
- Fictionele teksten: een verhaal, poëzie
•
Wie schrijft die blijft …
•
•
Zestig prikkelende, uitdagende
stelopdrachten. Het boek prikkelt de
fantasie en zet de leerlingen aan om
goed na te denken over de vorm en de
inhoud van hun teksten. Hoe schrijf je
een goed verhaal? Hoe deel je een brief
in? Hoe controleer je de spelling? Wie
schrijft die blijft biedt de leerlingen
tekst en uitleg.
Het opzet van dit boek laat alle ruimte
voor keuzes. U geeft een
groepsopdracht, of de leerlingen kiezen
elk zelf een opdracht. Ook groepswerk
komt aan bod. Samen een dierenkrant
maken of werken aan een project
bijvoorbeeld (Ajodakt)
http://www.hoogbegaafdvlaanderen.be
/06_HB_op_school/materiaal/taal.html
Het grote taalspel
•
110 vragenkaartjes
met 720 afwisselende
vragen in vier
categorieën (2-4
spelers / vanaf 9 jaar):
alfabet
spelling
uitdrukkingen
taalvaria
http://www.scalaleukerleren.n
l/taalspel.htm
De organisatie?
Voorkom bezigheidstherapie: ze werken
alleen / kunnen het zelfstandig
• Soms: elkaar helpen / krijgen x keer per
week uitleg bij coördinator
• Tip: verhouding 2-3
• Tip: stel eisen aan verdiepingswerk /
breng structuur aan (verdeel jaar in 3-4
perioden: wat bied je aan?)
•
Plan instructie / feedback
Gesprekken met kinderen voeren:
Verrijken van de taalles
belangrijk i.v.m. reflectie en het ontwikkelen
van metacognitieve vaardigheden
- instructie / uitleg (“vertel eens, leg eens
uit”)
- feedback (“hoe kom je aan de oplossing”,
“waarom pak je het zo aan”)
- zelf nakijken (bij meer dan x fout…):
waarderen en/of becijferen
23
En spelling
•
•
•
•
•
Geen routeboekje
Geen verdiepingsmateriaal
Nelline van Hees en Arwin van Veen: ‘Spelling in
de bovenlaag van de klas: een handreiking voor
leerkrachten’, 2012
Overzicht Taalfontein spelling –
Wat wel te bieden?
- compacten d.m.v. voortoets
- verdiepen met taalverdieping algemeen
- verdiepen met open opdrachten met eisen aan de
spelling
En dyslexie?
•
Stelling:
Het heeft geen zin om voor kinderen
met een hoger IQ én dyslexie te
werken aan compacten en verrijken bij
taal (daar zit juist hun probleem)
Dyslexie en taalslim?
•
•
•
Door hoge intelligentie compenseren,
verbloemen
Gevaar: niet aangesproken op hun
capaciteiten / demotivatie
Vanaf juni 2012 UU onderzoek (fase
1): ze doen het beter qua spellen en
lezen van gem. dyslect
Krachten / stim. factoren
•
•
‘Wel deden de hoogbegaafde kinderen met dyslexie het gemiddeld
genomen iets beter op de fonologisch bewustzijn en
benoemsnelheid taken dan de kinderen met dyslexie. Opmerkelijk
genoeg lieten de hoogbegaafde kinderen met dyslexie geen tekort
zien op het verbale korte-termijn geheugen, maar juist een
sterkte. Daarnaast lieten ze ook sterktes zien op het gebied van
verbaal en visueel-ruimtelijk werkgeheugen, grammatica en
woordenschat. Op al deze gebieden scoorden de hoogbegaafde
kinderen beter dan de kinderen met dyslexie en de controlegroep
en benaderden ze de prestaties van de hoogbegaafde kinderen.
Deze sterktes wijzen op een groot cognitief voordeel voor
hoogbegaafde kinderen ten opzichte van gemiddeld intelligente
kinderen met dyslexie’.
‘… dat docenten en diagnostici alerter moeten zijn bij
onderpresteren bij hoogbegaafde kinderen en zich meer bewust
moeten worden van de mogelijke oorzaken van onderpresteren.’
Verrijking bij dyslexie
•
•
•
•
•
Waar is dit kind meer mee geholpen?
Kijk je naar hun IQ of naar hun dyslexie?
En betreft het lezen en/of spelling?
Tip: kindgesprek (wat wil je leren?): bijv. van
cryptogrammen oplossen t/m een correcte mail
of bericht op Faceboek e.d.
4 februari 2014: http://www.driestareducatief.nl/k/n3174/news/view/137797/11563
7/dyslexie-en-hoogbegaafdheid.html
Uitsmijter
Welke werkvormen dagen hoogbegaafde leerlingen uit en kunnen in het
onderwijs gebruikt worden (scriptie van Gosine Roeland en Jantje Russcher /
‘Uitdagend taalonderwijs voor hoogbegaafde kinderen’ / juni 2013)?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Werkvorm
Werkvorm
Werkvorm
Werkvorm
Werkvorm
Werkvorm
Werkvorm
Werkvorm
Werkvorm
Werkvorm
1: Columnist(e)
2: Dagje Docent
3: Figuurlijke taal
4: Hiërogliefen
5: Iets futuristisch
6: Lezzup
7: Moeilijker
8: Rijm je rijk
9: Spel Anders
10:Taalvouten