Transcript босна у средњем веку

UVOD

Ime Bosna se u istorijskim izvorima prvobitno
pominje kao pojam pod kojim se podrazumeva
geografska oblast. Ona je obuhvatala siri predeo
gornjeg toka reke Bosne, oko danasnjeg Sarajeva.
Prema Spisu o narodima vizantijskog cara
Konstantina VII Porfirogenita, tu oblast su sredinom
desetog veka naseljavali Srbi. Tokom ranog srednjeg
veka Bosna se nalazila u sastavu nekoliko drzava,
Bile su to Vizantija, Srbija u vreme kneza Caslava,
Samujilovo carstvo, duklja za vreme kralja Bodina.
Prvi podaci o samostalnoj Bosanskoj drzavi sacuvani
su tek od 12. veka. Ukljucivanjem Hrvatske u granice
Madjarske kraljevine, Bosna je postala sa severa i
zapada pritisnuta Ugarskom, a sa istoka Vizantijom.
Karta Bosna u srednjem veku

Etnicki sastav tadasnje Bosanske drzave
prikazano je u jednoj povelji Dubrovcanima iz
1240. godine, a to je prikazao bosanski ban
Matija Ninoslav. Prema toj mirovnoj povelji,
svoje podanije ban Matija Ninoslav nazvao je
Srbima, dok je Dubrovcane nazvao Vlasima
zbog njihovog Romanskog porekla. Ubrzo
posle njegove smrti Bosna je potpala pod
Ugarsku vlast.
BOSNA IZMEDJU UGARSKE I
VIZANTIJE

Medjusobni odnos snaga Vizantije i Ugarske
odredjivao je tokom 12. veka polozaj
slovenskih balkanskih drzava. Bosna koja je
bila teritorijalno naslonjena na Madjarsku
kraljevinu nasla se an meti Ugarskih kraljeva,
koji od 1138. godine ukljucuju Bosnu u
kraljevsku titulaturu - (oslovljavanje punim
pocasnim imenom, titulom koju je neki
velikodostojnik ili feudalac posedovao)
Vec naredne godine 1139. godine Bosna se
nasla pod Ugarskom vrhovnom vlascu. Njome
su upravljali domaci banovi koji su odgovarali
ugarskom kralju.

Prvi poznati bosanski ban bio je Boric koji je
ucestvovao u ratu kao ugarski vazal protiv Vizantije
kod Braniceva 1154. godine. Za vreme vladavine
Manojla I Komnina, Bosna se u drugoj polovini 12.
veka nalazi pod njegovom vrhovnom vlascu. Bosansi
ban Kulin koji dolazi na vlast 1180. kao vizantijski
vazal menja gospodara posle smrti cara Manojla I
Komnina. Kao ugarski vazal ban Kulin 1183. godine
ucestvuje u ratu Ugarske protiv Vizantije sa njegovim
rodjakom Stefanom Nemanjom. Uspeo je da ocuva
unutrasnju samostalnost Bosne i da razvije
dobrosusedske i prijateljske odnose i sa
Dubrovnikom i sa Srbijom. Tokom svoje vladavine
ban Kulin je morao da se suoci sa napadom na
Bosansku versku posebnost. Njegova vladavina
okoncana je 1204. godine.
BOGUMILI CRKVA BOSANSKA

Oblast i stanovnistvo Bosanse drzave podbadalo je pod
crkvenu nadbiskupiju u Splitu, Dubrovniku i Baru. Na tlu
Bosanse drzave obrazovana je posebna crkvena zajednica ciji
su se ucenje i organizacija razlikovali od katolicke i pravoslavne
crkve. Ta hriscanska crkva propovedala je dualisticko ucenje i
katolicka crkva ju je proglasila jeretickom. Zbog toga je Bosna
bila u stalnoj opasnosti od pokretanja krstaskih ratova, narocito
iz Ugarske. Bosna je postala utociste jeretika koji su bili
proterivani iz primorskih Jadranskih gradova, i Srbije u vreme
Stefana Nemanje. Bosanska crkva bila je drugacije hijerarhijski
organizovana nego katolicka ili pravoslavna. Na celu Bosanse
crkve nalazio se episkop koji se nazivao ded. Ispod deda
nalazili su se gosti a ispod njih starci. Gosti i starci birani su iz
redova krstjana. Krstjani nisu nosili tipicne dugacke jednobojne
monaske odore vec su se odevali u kratko odelo razlicitih boja.
Ziveli su posebnim Asketskim zivotom. Obicno stanovnistvo
predstavljalo je mirske ljude koji su normalno ziveli pod uslovom
da ne priznaju druge crkve.
UCENJE BOSANSKE CRKVE

Svestenstvo bosanske crkve propovedalo je dualisticko ucenje
za koje su od davnine znali ali su ga se svi veliki centri
hriscanstva odrekli. Dualizam je podrzaumevao drugaciji pogled
na svet, pri cemu se sve sto se nalazi u materijalnoj sferi
smatralo delom Djavola, koje nema veze sa Bogom i
predstavlja iskusenje za ljudsku dusu. Nasuprot materijalnom
ljudske duse su cisto bozanso delo. Da bi se duse spasile, bilo
je potrebno odolevati materijalnom, u vidu Askedskog zivota i
strogog odricanja. U vreme obrazovanja Bosanske crkve u
Evropi su postojai dva zarista jeretickog ucenja. Na Balkanskom
poluostrvu ovakvo ucenje su propodevali Bogumili, u Bugarskoj,
Makedoniji i Vizantiji. U Zapadnoj Evropi, Katari ili Patareni su
propovedali ovakvo ucenje u Italiji, Francuskoj i Nemackoj.
Osudjivali su gradjenje raskosnih hramova, slikanje ikona i
izrade skupocenih bogosluzbenih predmeta. Propovedali su
protiv vladajucih imucnih drustvenih slojeva, koji su bili okruzeni
luksuznim bogatstvom. U Bosni je ovo socijalno tumacenje vere
napusteno, tako da se Bogumilska crkva svrstala uz vladara i
vlastelu, stiteci njihove interese i odupirajuci se Ugarsko
SIRENJE BOSANSKE DRZAVE

Tokom 13. veka Ugarska je konstantno napadala Bosnu. Posle
jednog pohoda Ugarskog kralja usla je pod vrhovnu vlast
Ugarske i podeljena je na 2 banovine. Prva banovina je Bosna i
Usoru i Soli oko danasnje Tuzle. Tada je vladavina domace
dinastije banova Kotromanica prekinuta jer su Subici iz
Hrvatske preuzeli vlast nad Bosnom. Stepan I Kotromanic
povradio je vlast 1322. godine. Sireci drzavne granice Bosni je
prikljucio oblast Usore i Soli, a potom i teritorije Krajine izmedju
reka Cetinje i Neretve, zatim i citavog Zahumlja koje ostaje
sastavni deo Bosanse drzave. Na celu Bosne bio je ban, zatim
sabor vlastele koji je odlucivao o svim vaznim pitanjima i o
posvaljanju bana. Pocetaj Tvrtka Kotromanica bio je obelezen
unutrasnjim sukobima i spoljasnjim sa ugarskim kraljom. Njegov
prvi veliki sukob bio je sa srpskim zupanom Nikolom
Altomanovicem. Posle zupanovog poraza doslo je do znatnog
prosirenja Bosanske drzave 1377. Tvrtko osvaja oblast Balsica i
njegova drzava tada obuhvata veliki deo nekadasnjih zemalja
Nemanjica.
PROGLASENJE BOSANSKOG
KRALJEVSTVA

Tvrtko I Kotromanic vladao je kao kralj od 1377. godine do
svoje smrti 1391. godine. Krunisan je za prvog bosanskog kralja
oktobra 1377. godine u manastiru Milseseva. Ime krune su gubi
(dvostruki venac), predstavljala je simbol dvostrukog kraljevstva
kojim je vladao, Bosne i Srbije. Sebi je pridodao i srpso
vladarsko ime Stefan. Stefan Tvrtko I Kotromanic. Tvrtkovo
krunisanje za kralja prihvatale su druge zemlje. U to vreme
sticajem okolnosti Srbija je imala istovremeno dva kralja,
Stefana Tvrtka I Kotromanica i Kneza Lazara. Dobri odnosi
kralja Tvrtka i kneza Lazara potvrdjeni su ucescem Tvrtkovih
odreda u Kosovskoj bici 15. juna 1389. godine. Kralj Tvrtko je
nastavio sa osvajanjima (Kotor, Split, Hvar, Trogir...). Posle toga
prosirio je svoju kraljevsku titulu, 1390 godine sebe je nazivao
kraljem Raske, Bosne, Dalmacije, Hrvatske i primorja. Za vreme
njegove vladavine Bosanska drzava dozivela je vrhunac. Kralj
Tvrtko I umro je u prolece 1391. godine.
Kralj Tvrtko I Kotromanic
RUDARSTVO

U Bosni se u to vreme otvara vise rudnika medju
kojima su najvazniji olovo i srebrenica. Oni su
povecali prihode drzave i razvoj trgovine, protoka
robe i urbanizaciju. Pod utvrdjenim gradovima podize
se veliki broj podgradja u kojima su bili nastanjeni
trgovci i zanatlije. Za vreme Stepana II Kotromanica
dolazi do uticaja katolickih kaludjerskih redova koji
se u to vreme ucvrscuju i sire svoju delatnost u
Bosni. Prikljucivanjem Huma u sastavu Bosnu nasle
su se teritorije naseljene pravoslavnim
stanovnistvnom. Time je primat Bosanske crkve bio
razbije, a na tlu Bosne su delovale 3 hriscanske
crkve.
Olovo-nalazista olovne rude
Pecat bana Tvrtka
Tvrtko I Kotromanic

Tanja Damjanovic II2