Transcript Powstanie warszawskie (Daniel Lipski, kl. 3e)

POWSTANIE WARSZAWSKIE
1 sierpnia – 3 października 1944
63 dni heroicznej tragedii narodowej
Decyzja o rozpoczęciu Powstania Warszawskiego
od początku stała się przedmiotem krańcowych ocen.
Przeciwnicy i zwolennicy powstania wywodzili się
z tych samych środowisk społecznych i politycznych.
Upadek Powstania Warszawskiego rozpatrywano
w kilku aspektach i trwa to nadal.
Powstanie Warszawskie
- to wystąpienie zbrojne przeciwko okupującym Warszawę
wojskom niemieckim, zorganizowane przez Armię Krajową w
ramach akcji „BURZA”, połączone z ujawnieniem się i oficjalną
działalnością najwyższych struktur Polskiego Państwa
Podziemnego
W godzinę „W” 1 sierpnia 1944 roku o godzinie 17.00 w
Warszawie rozpoczęło się powstanie. W ciągu kilku godzin na
domach wywieszono biało-czerwone flagi narodowe, a na ulicach
pojawiły się oddziały żołnierzy AK. Powstanie było głównym
celem zarówno Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), Służby
Zwycięstwa Polski (SZP), jak i Armii Krajowej (AK).
Początkowo w planach z 1939/1940 roku miało to być zbroje
wystąpienie polskiego podziemia, ludności oraz posiłków
aliantów... ale w rzeczywistości było inaczej.
Główne cele Powstania Warszawskiego:
1.
przedłużająca się wojna
2. próba ratowania powojennej
suwerenności
3. chęć przywrócenia przedwojennego
kształtu granicy wschodniej
4. próba wyzwolenia stolicy przed
wojskami radzieckimi
5. chęć przywrócenia w stolicy
legalnych władz państwowych
Tablica upamiętniająca miejsce
wybuchu Powstania Warszawskiego
Siły polskie w dniu wybuchy Powstania
W momencie wybuchu Powstania Warszawskiego główny ciężar walki z Niemcami
wzięły na siebie oddziały Armii Krajowej. Do działań powstańczych przystąpiły
wówczas:
• jednostki Okręgu Warszawskiego AK (siedem obwodów i jeden samodzielny
rejon) pod dowództwem pułkownika Antoniego Chruściela „Montera”;
• jednostki dyspozycyjne Komendy Głównej AK – tj. Kedyw KG AK dowodzony
przez podpułkownika Jana Mazurkiewicza „Radosława” oraz
• Pułk „Baszta” dowodzony przez podpułkownika Stanisława Kamińskiego
„Daniela”.
Ponadto po wybuchu powstania do walki włączyli się również członkowie pozostałych
organizacji podziemnych: Narodowych Sił Zbrojnych (ok. 740 żołnierzy),
komunistycznej Armii Ludowej (od 270 do 800 żołnierzy), Korpusu Bezpieczeństwa
(ok. 600-700 żołnierzy) oraz Polskiej Armii Ludowej (od 120 do 500 żołnierzy).
Z wyliczeń generała Jerzego Kirchmayera wynika, że ogólny stan liczebny jednostek
AK w Warszawie wynosił ok. 50 tys. zaprzysiężonych żołnierzy (mężczyzn i kobiet)
– z czego ok. 45 281 służyło w jednostkach Okręgu Warszawskiego AK, ok. 2 300
w szeregach Kedywu, a 2 200 w Pułku „Baszta”.
Żołnierze Kolegium „A”
– elitarnej jednostki Kedywu Okręgu Warszawskiego AK
Obok dorosłych do walki stanęły warszawskie dzieci. Chłopcy w wieku 11-18 lat zgłaszali się
do dowódców oddziałów powstańczych żądając wręcz, aby pozwolono im podjąć walkę ze
znienawidzonym najeźdźcą. Część z nich była odpowiednio przeszkolona w harcerskich
Szarych Szeregach lub konspiracyjnych podchorążówkach. Większość zdobywała
doświadczenie w ulicznych walkach.
Dowódcy poszczególnych oddziałów ulegali presji ochotników przyjmując od nich przysięgę
żołnierza AK i włączając ich do powstańczych szeregów. Kilkunastoletni chłopcy pełnili
służbę jako łącznicy, przewodnicy w kanałach, niszczyli butelkami z benzyną niemieckie
czołgi, z bronią w ręku pełnili służbę liniową na barykadach.
Mali Bohaterowie Powstania
Pomnik Małego Powstańca na Starym Mieście
Uzbrojenie
Najsłabszą stroną powstańców było uzbrojenie. Dysponowali oni niemal wyłącznie
bronią ręczną. Brakowało w szczególności efektywnej broni przeciwpancernej, której
rolę pełnić musiały butelki zapalające
tzw. „koktajle Mołotowa”, granaty
przeciwpancerne lub nieliczne granatniki przeciwpancerne.
1 sierpnia 1944 na stanie uzbrojenia Okręgu Warszawskiego AK znajdowało się
zaledwie 3 846 pistoletów, 2 629 karabinów, 657 pistoletów maszynowych, 145
ręcznych karabinów maszynowych, 47 ciężkich karabinów maszynowych, 29 karabinów
przeciwpancernych i granatników PIAT, 16 moździerzy i granatników, 2 działka
przeciwpancerne, 30 miotaczy ognia, 43 971 granatów ręcznych i 416 granatów
przeciwpancernych, ok. 12 tys. butelek zapalających i 1266 kg materiałów
wybuchowych.
Amunicji wystarczało na 2-3 dni walki. Trzeba przy tym zaznaczyć, że tylko część
magazynowanej broni i amunicji dostarczono na czas do oddziałów bojowych. W
rezultacie w momencie wybuchu powstania liczba faktycznie uzbrojonych powstańców
wahała się między 1 500 a 3 500 (na ok. 36 500 zmobilizowanych). Oznacza to, że na
100 powstańców tylko czterech przystępowało do walki uzbrojonych.
Wrzesień 1944 r.
Uzbrojeni żołnierze Armii Krajowej w walkach
podczas Powstania Warszawskiego
Żołnierze zgrupowania "Radosław" po kilku godzinnym przejściu
kanałami z Placu Krasińskich do ulicy Wareckiej na Śródmieście,
nad ranem 2 IX 1944
Koniec września 1944 r. Powstaniec z Mokotowa wychodzi z kanałów
na terenie zajętym przez Niemców. Zdjęcie prawdopodobnie gdzieś
w Alei Puławskiej pomiędzy ulicą Madalińskiego a Dworkową
Symboliczne upamiętnienie pokazujące wyjście
z kanałów przez powstańców warszawskich
Przyczyny i przebieg powstania
Od strony militarnej powstanie było wymierzone przeciwko Niemcom, jednak
jego strategicznym celem była próba ratowania powojennej suwerenności,
przedwojennego kształtu granicy wschodniej poprzez odtworzenie w stolicy
Polski legalnych władz państwowych, będących naturalną kontynuacją władz
przedwojennych.
Miało to uniemożliwić narzucenie Polsce marionetkowych władz
uzależnionych od Związku Sowieckiego, zainstalowanych w Lublinie jako
Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego.
Wystąpienie w Warszawie miało także zanegować ustalony jeszcze przez
aliantów na konferencji teherańskiej pod koniec 1943 nowy porządek polityczny
w Europie Wschodniej, zgodnie z którym USA i Wielka Brytania zgadzały się
na prowadzoną przez Józefa Stalina politykę faktów dokonanych na ziemiach
polskich.
Przyczyny i przebieg powstania c.d.
W świetle tych ustaleń Powstanie Warszawskie miało skomplikować podział na
strefy operacyjne w myśl którego Polska znajdowała się w strefie operacyjnej
ZSRR (przez co wojska aliantów zachodnich ani oddziały pozostające pod ich
dowództwem nie mogły tu operować – przewidywano przybycie do stolicy
spadochroniarzy polskich z zachodu 1 SBS oraz obserwatorów alianckich).
Dnia 29 lipca do Warszawiaków zaapelował przez radio moskiewskie Związek
Patriotów Polskich nawołując ludność Warszawy do powstania przeciw
Niemcom. Komunikaty, będące powtórzeniem tej audycji, nadawała także
czterokrotnie dnia 30 lipca 1944 roku (w godzinach: 15.00, 20.55, 21.55, i 23.00)
moskiewska Radiostacja im. Tadeusza Kościuszki. W obliczu zbliżania się
Armii Czerwonej do Warszawy i okolic, jej sukcesów na froncie i pozytywnej
oceny jej możliwości dalszej ofensywy, zdecydowano o wybuchu powstania
licząc na szybkie wkroczenie wojsk do Stolicy.
Wobec sprzyjającej sytuacji na froncie polscy dowódcy przewidywali, iż
powstanie powinno trwać zaledwie kilka dni, zaś w rzeczywistości jego
heroiczne i osamotnione walki trwały 63 dni.
Strategiczne miejsca na mapie Warszawy
w chwili wybuchu Powstania
Strategiczne miejsca na mapie Warszawy
w chwili wybuchu powstania
1. Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych
2. Zakłady Fiata
3. Fort Traugutta
4. Magazyny wojskowe na Stawkach
5. Więzienie na Gęsiej
6. Zamek Królewski
7. Rejon PASTY
8. Elektrownia
9. Poczta Główna
10. Komenda Policji
11. Cytadela
W dniu wybuchu Powstania Warszawskiego SS-Reichsführer Heinrich
Himmler, powołując się na dyspozycję Hitlera, wydał rozkaz zniszczenia
miasta i wyniszczenia ludności cywilnej Warszawy.
Stwierdzał: "każdego mieszkańca należy zabić, nie wolno brać żadnych
jeńców, Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony
zastraszający przykład dla całej Europy".
Rozkaz ten, według zeznań Ericha von dem Bacha w Norymberdze w 1946,
brzmiał dokładnie następująco:
1. Ujętych powstańców należy zabijać bez względu na to, czy walczą zgodnie
z Konwencją Haską, czy też ją naruszają.
2. Nie walcząca część ludności, kobiety i dzieci, ma być również zabijana.
3. Całe miasto ma być zrównane z ziemią, to jest domy, ulice, urządzenia
w tym mieście i wszystko, co się w nim znajduje.
Przez 63 dni powstańcy prowadzili heroiczny i samotny bój z wojskami niemieckimi.
Ostatecznie wobec braku perspektyw dalszej walki 2 października 1944 r. przedstawiciele
KG AK płk Kazimierz Iranek-Osmecki "Jarecki" i ppłk Zygmunt Dobrowolski "Zyndram"
podpisali w kwaterze SS-Obergruppenfuehrera Ericha von dem Bacha w Ożarowie układ
o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie.
Gen. Komorowski wspominając to wydarzenie pisał: "po raz drugi w tej wojnie musiała
Warszawa ulec przewadze wroga. Na początku i na końcu wojny stolica Polski walczyła
sama. Ale warunki walki w roku 1939 były całkiem inne niż w roku 1944. Pięć lat temu
Niemcy stały u szczytu swej potęgi. Słabość Sprzymierzonych uniemożliwiała danie pomocy
Warszawie. Upadek stolicy Polski był pierwszy w szeregu zwycięstw niemieckich. W roku
1944 sytuacja była odwrotna. Niemcy chyliły się ku upadkowi i my wszyscy mieliśmy gorzkie
przeświadczenie, że upadek Warszawy będzie prawdopodobnie ostatnim zwycięstwem
Niemców nad Sprzymierzonymi" (T. Bór-Komorowski "Armia Podziemna").
Według postanowień układu żołnierze AK z chwilą złożenia broni mieli korzystać ze
wszystkich praw konwencji genewskiej z 1929 r., dotyczącej traktowania jeńców wojennych.
Takie same uprawnienia otrzymali żołnierze AK, którzy dostali się do niemieckiej niewoli w
czasie walk toczonych od początku sierpnia w Warszawie. Niemcy przyznali prawa jeńców
wojennych także członkom powstańczych służb pomocniczych.
Niemcy zapewnili, że wobec ludności cywilnej znajdującej się w czasie walk w mieście, nie
będzie stosowana odpowiedzialność zbiorowa.
2 października 1944 r., po 63 dniach heroicznego boju prowadzonego przez
powstańców z wojskami niemieckimi, przedstawiciele KG AK podpisali
w kwaterze SS-Obergruppenfuehrera Ericha von dem Bacha w Ożarowie
układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie.
Początek października 1944 r. Jednostki Armii Krajowej
wychodzą z Warszawy po kapitulacji Powstania
Straty polskie w Powstaniu Warszawskim
Siły powstańcze zostały zniszczone,
• zginęło od 17,2 do 18 tys. żołnierzy AK,
• 3,5 tys. „kościuszkowców",
• 5 tys. żołnierzy zaginęło
• 25 tys. zostało rannych
• od 120 do 200 tysięcy ofiar spośród ludności cywilnej
• Warszawa została zrównana z ziemią
•
To co zostało po Warszawie….
Tak Niemcy zniszczyli nam stolicę

1. Most Kierbedzia. Pierwszy warszawski most stalowy. Zniszczony przez wojska niemieckie w 1944 r. Po
wojnie na jego filarach wzniesiono obecny Most Śląsko-Dąbrowski.
2. Wiadukt Pancera. Łączył plac Zamkowy i most Kierbedzia. Wysadzony po Powstaniu Warszawskim. Po
wojnie nie został odbudowany. Stał się niepotrzebny po budowie Trasy W-Z.








3. Nowy Zjazd Przed wojną mieściły się w tym gmachu biura fabryki Schicht-Lever produkującej słynny
proszek do prania Radion. Obecnie działa tu Wojewódzkie Centrum Stomatologii
4. Ogrody Zamku Królewskiego. Niemal kompletnie zdewastowane przez Niemców. Niszczały też po
wojnie. Dziś trwa ich renowacja.
5. Arkady Kubickiego. Były częścią dawnej królewskiej rezydencji. Wojnę przetrwały niemal nienaruszone.
Ale potem niszczały. Dopiero niedawno zostały odnowione.
6. Zamek Królewski. Niemcy spalili go i ograbili w 1939 r., a ostatecznie zniszczyli podczas Powstania
Warszawskiego. Prace przy odbudowie i rekonstrukcji zamku trwały aż do 1988 r.
7. Pałac pod Blachą. Spalony przez Niemców w 1944 r. Odbudowany tuż po wojnie. Obecnie służy za
muzeum.
8. Kolumna Zygmunta. Zwalona przez Niemców we wrześniu 1944 r. czołgowym pociskiem. Odbudowana 4
lata po wojnie.
9. ZRUJNOWANY MARIENSZTAT. Tu nie ocalał kamień na kamieniu. Po wojnie powstało w tym
miejscu nowe osiedle – przodowników pracy.
10. Kościół św. Anny. Hitlerowcy spalili świątynię w 1944 r. Odbudowa ciągnęła się do 1962 r.
11. DZWONNICA KOŚCIOŁA ŚW. ANNY. To jeden z nielicznych fragmentów świątyni, który ocalał.
Tak Niemcy zniszczyli nam stolicę c.d.











12. WYLOT KRAKOWSKIEGO PRZEDMIEŚCIA. Przed wojną była to reprezentacyjna ulica stolicy. Dziś
dopiero odzyskuje dawną świetność.
13. Obecny wylot trasy W-Z. Tych domów już nie ma.
14. Pałac Paca. Niegdyś siedziba Sądu Okręgowego. Obecnie Ministerstwa Zdrowia.
15. Kościół św. Augustyna. Niemcy włączyli świątynię w obszar getta. Ocalała dzięki temu, że hitlerowcy
zrobili w niej magazyn rabowanego mienia.
16. KATEDRA ŚW. JANA. Dziś nie wygląda nawet tak, jak przed wojną. Zrekonstruowano ją w latach 19481956, przywracając wygląd z XIV w. W jej ściany wmurowano fragmenty niemieckiego czołgu miny „Goliat”,
którym Niemcy atakowali powstańców na Starówce .
17. Koszary Oddziału Zamkowego Prezydenta RP. Stacjonowała w nich m.in. kompania strzegące
bezpieczeństwa głowy państwa.
18. RYNEK STAREGO MIASTA. Choć dziś zachwyca turystów, nie ma niczego, oprócz piwnic, co
zachowało się sprzed wojny. Stare Miasto odbudowano od podstaw w latach 1949-1953.
19. PAŁAC KRASIŃSKICH. W okresie międzywojennym był siedzibą Sądu Najwyższego. Spalony podczas
powstania. Dziś mieszczą się w nim zbiory Biblioteki Narodowej.
20. GETTO WARSZAWSKIE. W miejscu, w którym Niemcy stłoczyli prawie pół miliona Żydów, nie ocalało
nic poza jednym kościołem. Okupanci spalili i zrównali z ziemią setki kamienic.
21. Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych. Powstańcy mieli tu obronną redutę. .
22. Żoliborz. Przed wojną dzielnica wojskowych. Znaczna część Żoliborza Oficerskiego legła w gruzach
Warszawa – miastem ruin
Domy i ulice Warszawy zostały doszczętnie zniszczone
Dawna Warszawa przestała istnieć
Zniszczenia objęły 80% Warszawy
Tak Warszawa wyglądała po upadku Powstania
W ruinach Warszawy mieszkało zaledwie 1 000 osób
Cmentarz Powstańców Warszawy – największy w Europie cmentarz wojenny,
otwarty 25 listopada 1945 z przeznaczeniem na pochówki osób ekshumowanych
początkowo do zbiorowych grobów "przejściowych" z ulic i placów Warszawy,
poległych głównie podczas powstania warszawskiego.
Wpisany do rejestru zabytków w 2012. Spoczywają tam żołnierze
Powstania Warszawskiego z 1944 roku i jego ofiary cywilne.
Podczas powstania było wielu bohaterów, wśród nich Eugeniusz Ajewski,
konspiracyjne nazwisko Andrzej Morski, ps. "Kotwa" (ur. 30 grudnia 1915
we Władywostoku, zm. 8 maja 2006 roku w Warszawie) – plut./ppłk. żołnierz
podziemia podczas II wojny światowej, architekt, sędzia bokserski.
Był dowódcą II plutonu w 3. kompanii szturmowej IV Rejonu Obwodu
Mokotów. W Powstaniu Warszawskim walczył od 1 sierpnia na Mokotowie
w pułku „Baszta”. Po nieskutecznym natarciu na koszary na ul. Rakowieckiej
na rozkaz dowódcy batalionu IV Rejonu wycofał się z gmachu SGGW.
Był zastępcą dowódcy kompanii 02. „Wihtala”, a od 25 września dowódcą
kompanii w batalionie „Olza”.
Po kapitulacji Mokotowa wzięty do niewoli, uciekł z konwoju i trafił do
partyzantki w Grójeckiem.
Do chwili śmierci członek władz Światowego Związku Żołnierzy AK,
przewodniczący Komisji Historycznej i redaktor "Biuletynu Informacyjnego"
Okręgu Warszawskiego ŚZŻAK. Działacz zaangażowany w powstanie
Muzeum Powstania Warszawskiego.
W 2008 roku ukazał się komiks Płaszcz Ajewskiego opowiadający o powstaniu
warszawskim.
Pomnik Powstania Warszawskiego na kopcu
usypanym z ruin Warszawy
Muzeum Powstania Warszawskiego – muzeum historyczne w Warszawie, samorządowa
instytucja kultury miasta stołecznego Warszawy założone w 1983 jako Muzeum i Archiwum
Powstania Warszawskiego .
Muzeum zostało otwarte w przeddzień 60. rocznicy wybuchu powstania, 31 lipca 2004. Jest
wyrazem hołdu warszawiaków wobec tych, którzy walczyli i ginęli za wolną Polskę i jej stolicę.
Ekspozycja przedstawia walkę i codzienność powstania na tle okupacji, poprzez ukazanie
złożonej sytuacji międzynarodowej, aż po powojenny terror komunistyczny i losy
powstańców w PRL.
Muzeum prowadzi działalność naukowo-badawczą oraz edukacyjną poświęconą dziejom
powstania warszawskiego oraz historii i dorobku Polskiego Państwa podziemnego. Gromadzi
zbiory poświęcone tym zagadnieniom. Inicjatywą Muzeum jest również utworzenie
Archiwum Historii Mówionej gromadzącego nagrania wspomnień uczestników powstania
Muzeum mieści się w dawnej Elektrowni Tramwajów Miejskich w Warszawie na Woli.
Muzeum Powstania Warszawskiego
Pamiątkowy medal z PRZYWÓDCAMI PODZIEMNEGO
PAŃSTWA POLSKIEGO 1939-1945