Transcript Odpowiedzialność cywilna a odpowiedzialność karna osoby

Odpowiedzialność cywilna a
odpowiedzialność karna osoby
niepełnosprawnej
Prezentacja stanowi własność autora i może służyć osobom z
niej korzystającej tylko do użytku własnego.
Prezentacja nie stanowi porady prawnej i pełnią jedynie
funkcję pomocniczą oraz wyjaśniającą.
Andrzej Stankiewicz 2013
►Odpowiedzialność
cywilny
cywilna – kodeks
►Odpowiedzialność
karna – kodeks
karny, kodeks wykroczeń, ustawa o
postępowaniu w sprawach nieletnich
Andrzej Stankiewicz 2013
Niepełnosprawność
► trwała
lub okresowa niezdolność do
wypełniania ról społecznych z powodu
stałego lub długotrwałego naruszenia
sprawności organizmu, w szczególności
powodującą niezdolność do pracy (art. 2 pkt
10) ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych);
Andrzej Stankiewicz 2013
Niepełnosprawność – stopnie
art. 4 ustawy o rehabilitacji (…)
► Lekki
► Umiarkowany
► Znaczny
► Niezdolność
do samodzielnej egzystencji
► Stosunek orzeczenia lekarza orzecznika ZUS
do stopnia niepełnosprawności (art. 5
ustawy)
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność cywilna
(odszkodowawcza) - zakres
► Odpowiedzialność
za normalne następstwa
działania lub zaniechania, z którego szkoda
wynikła (art. 361 par. 1 kc) – adekwatny związek
przyczynowy
► Przyczynienie (art. 362 kc)
► Straty,
które poszkodowany poniósł
► Korzyści,
które mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu
nie wyrządzono
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność cywilna
► Deliktowa
(z czynów niedozwolonych) – art.
415-449 kc
► Kontraktowa
dalsze
(umowna) – art. 450-497 kc i
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność kontraktowa
► Pełna
zdolność do czynności prawnych –
odpowiedzialność istnieje
► Ograniczona
zdolność do czynności
prawnych – odpowiedzialność „ograniczona”
► Brak
zdolności do czynności prawnych –
brak odpowiedzialności
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność kontraktowa –
zakres
► Naprawienie
szkody (art. 471 kc) za
niewykonanie zobowiązania lub zwłokę
► Odsetki
► Kara
(art. 481 kc)
umowna (art. 483 kc)
Andrzej Stankiewicz 2013
Wady oświadczenia woli
► Nieważność
oświadczenia woli (art. 82
kc)– osoba składająca oświadczenie z
jakichkolwiek powodów znajdowała się w
stanie wyłączającym świadome albo
swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli
(w szczególności choroba psychiczna,
niedorozwój umysłowy albo innego,
chociażby nawet przemijające, zaburzenia
czynności psychicznych)
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność deliktowa
►
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej
naprawienia (art. 415 kc)
►
WINA - naganna decyzja człowieka, odnoszącą się do podjętego przez niego bezprawnego czynu.
Sprawcy bezprawnego czynu stawia się więc zarzut, że jego decyzja była naganna w konkretnej
sytuacji. Winę można przypisać podmiotowi prawa, kiedy istnieją podstawy do negatywnej oceny jego
zachowania z punktu widzenia zarówno obiektywnego, jak i subiektywnego (tzw. zarzucalność
postępowania) – wyrok SN z 26.09.2003 r., IV CK 32/02.
►
Przewidywanie i wola – stosunek psychiczny sprawcy do czynu i
skutków
►
winę może ponosić tylko osoba działająca z odpowiednim
rozeznaniem, a więc poczytalna i dojrzała psychicznie. Stan
niepoczytalności wyłącza odpowiedzialność opartą na
winie (art. 425, 426 kc).
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność deliktowa
►
Art. 425 kc – niepoczytalność
Osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie
wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i
wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym
stanie wyrządzoną. § 2. Jednakże kto uległ zakłóceniu czynności
psychicznych wskutek użycia napojów odurzających albo innych
podobnych środków, ten obowiązany jest do naprawienia szkody,
chyba że stan zakłócenia został wywołany bez jego winy.
-
Aktualny jest pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony w wyroku z 8 października 1956 r., 4
CR 520/56, LexPolonica nr 359939 (OSN 1957, nr IV, poz. 107), w myśl którego, jeżeli
ktoś, mimo niedorozwoju psychicznego, znajduje się w takim stanie, że można mu
przypisać winę, to odpowiada za szkodę, którą wyrządził. Jest to konsekwencją tego, iż
odpowiedzialność cywilna za szkodę nie zależy od stopnia winy, a wyłączenie tej
odpowiedzialności jest możliwe tylko wówczas, gdy w ogóle winy przypisać nie można.
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność deliktowa
► Art.
426 kc – małoletni
► Małoletni, który nie ukończył lat trzynastu, nie
ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną
szkodę
►
►
nie uchyla odpowiedzialności na zasadzie ryzyka (por. art.
433-436) lub na zasadzie słuszności (por. uwagi do art.
428)
granica 13 lat, o której mowa w art. 426, dotyczy chwili
wyrządzenia szkody. Małoletni, który w chwili wyrządzenia
szkody nie ukończył lat trzynastu, nie ponosi
odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę także wówczas,
gdy w chwili wyrokowania jest już pełnoletni (art. 426 k.c.)
(wyrok SN z 22 marca 1996 r., II CKN 36/96, niepubl.).
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność deliktowa – wina
w nadzorze
►
Art. 427 kc - kto z mocy ustawy lub umowy jest
zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku
albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie
można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody
wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość
obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała
także przy starannym wykonywaniu nadzoru. Przepis ten
stosuje się również do osób wykonywających bez
obowiązku ustawowego ani umownego stałą pieczę nad
osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub
cielesnego winy poczytać nie można.
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność deliktowa –
na zasadzie słuszności
► Art.
428 kc - gdy sprawca z powodu wieku albo
stanu psychicznego lub cielesnego nie jest
odpowiedzialny za szkodę, a brak jest osób
zobowiązanych do nadzoru albo gdy nie można od
nich uzyskać naprawienia szkody, poszkodowany
może żądać całkowitego lub częściowego
naprawienia szkody od samego sprawcy, jeżeli z
okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu
majątkowego poszkodowanego i sprawcy, wynika,
że wymagają tego zasady współżycia
społecznego.
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność deliktowa
► za
zwierzęta (art. 431 kc) – na zasadzie
winy
► za wyrzucenie, wylanie, spadnięcie (art. 433
kc) – na zasadzie ryzyka
► za szkodę wyrządzoną ruchem
mechanicznego środka komunikacji (art.
436 kc) – na zasadzie ryzyka
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność deliktowa
► Ograniczenie
wysokości odszkodowania (art. 440
kc)
► Solidarna (art. 441 kc)
► Przedawnienie (art. 442(1) kc)
- szkoda majątkowa - 3 lata (nie dłużej niż 10),
- szkoda majątkowa - 20 lat – zbrodnia i występek,
- szkoda na osobie – nie wcześniej niż 3 lata od dnia
w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie
i o osobie obowiązanej do jej naprawienia
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność deliktowa
► na
osobie (art. 444 kc) – wszelkie koszty,
koszty leczenia, przygotowania do innego
zawodu (inwalida), renta, renta tymczasowa
► zadośćuczynienie
za krzywdę, dziedziczenie
roszczenia (art. 445 kc)
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność karna
► Kodeks
karny
► Kodeks
wykroczeń
► Ustawa
o postępowaniu w sprawach
nieletnich
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność karna
► Zasada
winy:
- art. 1 par. 3 kk (nie popełnia przestępstwa
sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu
przypisać winy w czasie czynu) – wyrok SN III KK
58/2002
- art. 1 par. 2 kw
►
Wina – ujemnie oceniany (naganny) stosunek sprawcy
do realizacji rzeczywistości objętej znamionami czynu
zabronionego
Andrzej Stankiewicz 2013
Negatywne przesłanki winy
► Niepoczytalność
– art. 31 par 1 kk
Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby
psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego
zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w
czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub
pokierować swoim postępowaniem.
► Stan wyższej konieczności – art. 26 par.2 kk
► usprawiedliwione urojenie okoliczności
wyłączającej bezprawność lub winę (art. 29),
► Wiek – poniżej 17 lat (w niektórych przypadkach
poniżej 15 lat) – art. 10 par 1 i 2 kk
Andrzej Stankiewicz 2013
Środki zabezpieczające
► Środki
nielecznicze (pozbawienie praw
publicznych, przepadek przedmiotów w przypadku
niepoczytalności)
► Środki lecznicze i izolacyjne:
- (art. 94 kk) zakład psychiatryczny (czyn
popełniony w stanie niepoczytalności),
- (art. 93 kk) zakład zamknięty lub leczenie
ambulatoryjne (czyn zabroniony związany z
chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym)
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność nieletnich
Nieletni:
► W zakresie demoralizacji – poniżej 18 lat –
postępowanie opiekuńczo-wychowawcze
►O
czyny karalne (przestępstwa) – od 13 do 17 lat
– postępowanie poprawcze
► Wykonanie
środków wychowawczych lub
poprawczych – do 21 lat
Andrzej Stankiewicz 2013
Odpowiedzialność nieletnich
► Środki
wychowawcze
► Środki
poprawcze
Andrzej Stankiewicz 2013