Transcript Prezentacja z wykładów prof Chojna- Duch

Prof. dr hab. Elżbieta Chojna-Duch
FINANSE PUBLICZNE
Finanse publiczne są kategorią ekonomiczną
mającą złożony, obiektywny charakter,
tworzącą wielorakie skutki ekonomiczne i
społeczne. Dlatego też określenie finansów
publicznych, choć powszechnie stosowane,
jest trudne i budzi w nauce finansów i prawa
finansowego kontrowersje.
Finanse publiczne są określane jako:
formy i metody posługiwania się pieniądzem na
cele publiczne,
zjawiska i procesy pieniężne,
pieniężna forma podziału dochodu narodowego,
lustosunki społeczne powstające w związku z
gromadzeniem i wydatkowaniem środków
pieniężnych,
metoda podziału dochodu narodowego,
dokonywanego przez państwo za pomocą
gromadzenia i wydatkowania środków
pieniężnych,
formy i metody posługiwania się pieniądzem oraz
metodę osiągania celu, której istotą jest
posługiwanie się gromadzeniem i
wydatkowaniem środków pieniężnych,
zasoby pieniężne, operacje oraz normy prawne
ich dotyczące,
rodzaje stosunków społecznych, które występują
w scentralizowanych oraz zdecentralizowanych
procesach gromadzenia i wydatkowania
środków pieniężnych,
proces gromadzenia i rozdziału zasobów
pieniężnych, a w potocznym rozumieniu tego
pojęcia — same zasoby pieniężne, którymi
dysponują publiczne i prywatne podmioty
gospodarcze.
Finanse publiczne należy odróżnić od finansów
prywatnych. Finanse publiczne w tradycyjnym
ujęciu:
są tworzone na podstawie władztwa finansowego
(przymusu prawnego) podmiotu publicznego
(państwa lub samorządu terytorialnego) i
podporządkowania, a nie równorzędności,
to metody wykorzystywane przy zarządzaniu
publicznymi środkami finansowymi właściwe
trybowi politycznemu i procedurom
administracyjnym, a nie metodom rynkowym,
związanym ze stosunkami umownymi,
skierowane są na realizację interesu publicznego
(ogółu społeczeństwa) i jego ochronę,
zaspokajanie potrzeb społecznych, a nie na
maksymalizację zysku; ochrona tego interesu
następuje z urzędu w formie zastosowania
przymusu państwowego,
podstawowym dążeniem publicznej działalności
finansowej powinno być utrzymanie równowagi
finansowej w skali państwa oraz wartości
pieniądza krajowego,
rozmiarami swymi w skali kraju przewyższają z
zasady zasoby i środki pieniężne podmiotów
prywatnych,
wielkości i strukturę publicznych środków
pieniężnych ustalają i kontrolują organy
stanowiące władzy publicznej (przede
wszystkim parlamentarne).
Od pojęcia finansów publicznych należy
odróżnić pojęcie systemu finansów
publicznych oraz systemu publicznego
prawa finansowego. System finansów
publicznych może być określany jako ogół
zasad i instytucji stanowiących podstawę
dokonywania publicznych operacji
finansowych.
Funkcje finansów publicznych
Funkcje = zadania:
- Ekonomiczne
- Polityczne
Funkcje ekonomiczne
- f. fiskalna (dostarczanie podmiotom
publicznym środków na realizację ich zadań)
- f. redystrybucyjna (redystrybucja środków)
- f. stymulacyjna (oddziaływanie na stosunki
społeczne) - +/- f. ewidencyjna i kontrolna (ewidencja,
kontrola procesów gospodarczych)
Kategorie środków
publicznych
 Środkami publicznymi są:
 1) dochody publiczne;
 2) środki pochodzące z budżetu Unii
Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi
środki z pomocy udzielanej przez państwa
członkowskie Europejskiego Porozumienia o
Wolnym Handlu (EFTA);
 3) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych
niepodlegające zwrotowi, inne niż
wymienione w pkt 2;
Kategorie środków
publicznych
 4) przychody budżetu państwa i budżetów jednostek






samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora
finansów publicznych pochodzące:
a) ze sprzedaży papierów wartościowych,
b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku
jednostek samorządu terytorialnego,
c) ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków
publicznych,
d) z otrzymanych pożyczek i kredytów,
e) z innych operacji finansowych;
5) przychody jednostek sektora finansów publicznych
pochodzące z prowadzonej przez nie działalności oraz
pochodzące z innych źródeł.
Kategorie środków
publicznych
Dochody ------------------------- Wydatki
Przychody ----------------------- Rozchody
(fin. potrzeby pożyczkowe)
Przychody jednostek ------------------Koszty
(wydatki)
SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH
System ESA 95 a sektor finansów
publicznych
Rozporządzenie Rady Nr 2223/96 z dnia 25 czerwca
1996 r. w sprawie Europejskiego Systemu
Rachunków Narodowych i Regionalnych (Dz.
Urz. WE L 310 z 30 listopada 1996).
Jest to system określający metodologię
sprawozdawczości, krajowy sektor finansów
publicznych nie musi w pełni odpowiadać ESA
95, powoduje to jednak potrzebę doatkowej
sprawozdawczości.
Stosownie do metodologii ESA 95 poza
sektorem znajdują się podmioty takie jak
instytuty badawcze oraz ARR, w sektorze są
otwarte fundusze emerytalne.
Sektor finansów publicznych






Organy władzy publicznej, organy administracji
rządowej, organy kontroli państwowej, i ochrony
prawa, sądy i trybunały, jednostki samorządu
terytorialnego i ich związki
Jednostki budżetowe (państwowe i samorządowe),
Samorządowe zakłady budżetowe (do końca 2010 r.
państwowe i samorządowe),
Do końca 2010 gospodarstwa pomocnicze
jednostek, budżetowych (państwowe i
samorządowe),
Fundusze celowe (państwowe i samorządowe)
Państwowe szkoły wyższe,
Sektor finansów publicznych cd







Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
Państwowe i samorządowe instytucje kultury,
Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzany przez niego
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych,
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzany
przez nią Fundusz,
Narodowy Fundusz Zdrowia,
Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki
organizacyjne,
Państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na
podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań
publicznych
 Projektuje się włączenie do sektora PGL Lasy
Państwowe
Nie należą do
sektora finansów publicznych
 Do sektora finansów publicznych nie należą:
 Banki w tym NBP,
 Przedsiębiorstwa,
 Instytuty badawcze (d. jednostki badawczo
rozwojowe)
 Spółki prawa handlowego
Państwowe lub samorządowe






Jako państwowe albo samorządowe (tzn. utworzone
przez ministra kierownika urzędu centralnego
wojewodę albo jednostkę samorządu ter.) mogą
występować:
Jednostki budżetowe,
Fundusze celowe (samorządowe podlegają likwidacji),
Instytucje kultury,
Zakłady opieki zdrowotnej,
Niektóre osoby prawne wykonujące zadania publiczne
Organy władzy publicznej
 organy władzy publicznej, (Sejm, Senat)
 organy administracji rządowej, (Rada Ministrów,
Komisja Nadzoru Finansowego)
 organy kontroli państwowej, i ochrony prawa (NIK,
Rzecznik Praw Obywatelskich, KRRiTV, prokuratury,
policja)
 sądy i trbunały (sądy powszechne, wojewódzkie sądy
administracyjne, NSA, SN, TK),
 jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty,
województwa) i ich związki,
Jednostki budżetowe

Jednostki budżetowe są jedną z wielu form jednostek
sektora finansów publicznych. Jednostki w zasadzie
pokrywają wszystkie wydatki z budżetu a pobrane dochody
odprowadzają do budżetu.
 Jednostki budżetowe państwowe
- ministerstwa, kancelaria sejmu, Kancelaria Senatu, sądy,
samorządowe kolegia odwoławcze, regionalne izby
obrachunkowe, izby skarbowe, urzędy skarbowe.
 Jednostki budżetowe samorządowe
- urzędy jednostek samorządu terytorialnego (np. urząd gminy),
szkoły średnie i podstawowe, żłobki
Nowa ustawa o finansach publicznych
– model docelowy
- likwidacja gospodarstw pomocniczych,
- likwidacja państwowych zakładów budżetowych
- likwidacja samorządowych funduszy celowych
- likwidacja niektórych państwowych funduszy
celowych
- zmiany
w
zakresie
formy
państwowych funduszy celowych
niektórych
Likwidacja
własnych
rachunków
dochodów
Utworzone przez jednostki budżetowe
wydzielone rachunki dochodów własnych
mogą
funkcjonować
zgodnie
z
dotychczasowymi
przepisami,
z
jednoczesnym regulowaniem zobowiązań i
ściąganiem należności, do dnia 31 grudnia
2010 r.
Po upływie powyższego terminu:
1) nieściągnięte należności i nieuregulowane
zobowiązania
przejmuje
jednostka
budżetowa, przy której funkcjonowały
rachunki dochodów własnych;
2) środki pieniężne podlegają odprowadzeniu
na rachunek pomocniczy odpowiednio
państwowej jednostki budżetowej albo
samorządowej jednostki budżetowej.
Środki pieniężne jednostek budżetowych, przekazane
na rachunek pomocniczy, mogą być wykorzystane
na dotychczasowe cele do dnia 30 czerwca 2011 r.
Środki pieniężne niewykorzystane w powyższym
terminie
państwowe
jednostki
budżetowe
przekazują na dochody budżetu państwa, a
samorządowe jednostki budżetowe przekazują na
dochody
budżetu
jednostki
samorządu
terytorialnego
Wydzielone
placówek
rachunki
dochodów
Państwowe jednostki budżetowe mające siedzibę
poza
granicami
Rzeczypospolitej
Polskiej,
nadzorowane przez ministra właściwego do spraw
zagranicznych, mogą gromadzić na wydzielonym
rachunku bankowym dochody uzyskiwane z:
1) odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone
mienie będące w zarządzie bądź użytkowaniu
jednostki budżetowej;
2)
wpływów z najmu, dzierżawy lub sprzedaży
składników majątkowych;
3) tytułu odsetek od środków zgromadzonych na
rachunku.
Dochody, są przeznaczane na sfinansowanie
wydatków bieżących i inwestycyjnych związanych z
remontami i odtworzeniem mienia państwowych
jednostek budżetowych mających siedzibę poza
granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Wydatki mogą być dokonywane do wysokości kwot
zgromadzonych dochodów, w ramach planu
finansowego obejmującego bieżące dochody i
pozostałości środków z okresów poprzednich.
Środki
pieniężne
gromadzone
na
wydzielonym rachunku bankowym, w
zależności od potrzeb wskazanych przez
ministra właściwego do spraw zagranicznych
mogą być przekazywane na wydzielony
rachunek bankowy
do innej jednostki
budżetowej mającej siedzibę poza granicami
Rzeczypospolitej Polskiej, podległej temu
ministrowi.
Dochody samorządowych jednostek
oświatowych
Samorządowe jednostki budżetowe prowadzące
działalność określoną w ustawie z dnia 7 września
1991 r. o systemie oświaty gromadzą na
wydzielonym rachunku dochody określone w
uchwale przez organ stanowiący jednostki
samorządu
terytorialnego,
pochodzące
w
szczególności:
1) ze spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej
na rzecz jednostki budżetowej;
2) z odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone
mienie będące w zarządzie albo użytkowaniu
jednostki budżetowej.
Wydatki z rachunku dochodów, mogą być
dokonywane do wysokości kwot zgromadzonych
dochodów, w ramach planu finansowego.
Środki finansowe pozostające na rachunku
dochodów, na dzień 31 grudnia roku budżetowego,
podlegają odprowadzeniu na rachunek budżetu
jednostki samorządu terytorialnego w terminie do
dnia 5 stycznia następnego roku.
Samorządowe zakłady budżetowe
Państwowe i samorządowe:
 Zakład budżetowy musi wykonywać zadania odpłatne,
ponieważ ustawa ogranicza wysokość dotacji dla
zakładu. Nie ma też przeszkód, aby taka samą
działalność prowadziła jednostka budżetowa. Gdy
wysokość dotacji musiałaby przekroczyć dopuszczalny
limit, zakład należy zlikwidować albo przekształcić w
jednostkę budżetową.
W formie zakładów działają m.in.:
 Zakłady komunikacji miejskiej,
 Teatry, operetki, filharmonie,
Gospodarstwa pomocnicze (do
2010)
 Gospodarstwa pomocnicze jednostek,
budżetowych (państwowe i samorządowe).
Działają tylko przy jednostkach budżetowych.
Działają podobnie jak przedsiębiorcy
świadcząc odpłatne usługi.
 Przykłady: warsztaty samochodowe (np. przy
kancelarii Prezesa Rady Ministrów, domy
wczasowe, hotele, stołówki, kasyna)
Państwowe fundusze celowe
Fundusze celowe tworzone są tylko w drodze ustawy,
np.:
 państwowe np. Państwowy Fundusz Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych, Fundusz
Termomodernizacji, Fundusz Pracy, Narodowy
Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej
Państwowe szkoły wyższe
 Państwowe szkoły wyższe (obecnie „uczelnie
publiczne”)
 np. Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet
Jagielloński, Politechnika Świętokrzyska
Zakłady opieki zdrowotnej
Zakład opieki zdrowotnej jest wyodrębnionym
organizacyjnie zespołem osób i środków majątkowych
utworzonym i utrzymywanym w celu udzielania
świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia. Zakład
opieki zdrowotnej może być również utworzony i
utrzymywany w celu:
 prowadzenia badań naukowych i prac badawczorozwojowych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń
zdrowotnych i promocją zdrowia,
 realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w
powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i
promocją zdrowia.
Zakłady opieki zdrowotnej
Zakład opieki zdrowotnej jest oddzielną formą organizacyjną, ale w
niektórych przypadkach może on być prowadzony w formie jednostki
budżetowej lub zakładu budżetowego.

Przykłady ZOZ-ów:
szpital, pogotowie ratunkowe, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład
pielęgnacyjno-opiekuńczy, sanatorium, prewentorium, inny nie
wymieniony z nazwy zakład przeznaczony dla osób, których stan
zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych
świadczeń zdrowotnych w odpowiednim stałym pomieszczeniu,
przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, medyczne laboratorium
diagnostyczne, pracownia protetyki stomatologicznej i
ortodoncjizakład rehabilitacji leczniczej, żłobek, ambulatorium lub
ambulatorium z izbą chorych jednostki wojskowej, Policji, Straży
Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biura Ochrony Rządu, Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz jednostki organizacyjnej Służby
Więziennej, stacja sanitarno-epidemiologiczna, wojskowy ośrodek
medycyny prewencyjnej, jednostka organizacyjna publicznej służby
krwi.
Zakłady opieki zdrowotnej
 Funkcję organów założycielskich pełnią dla
ZOZ m.in.
- jednostki samorządu terytorialnego (gł.
powiaty – dla „zwykłych szpitali”),
województwa (dla niektórych szpitali
specjalistycznych),
- minister zdrowia
- Uczelnie wyższe (dla szpitali klinicznych)
ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki
zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 z późn. zm.)
Instytucje kultury

-
Instytucje kultury są tworzone przez:
ministrów,
kierowników urzędów centralnych,
jednostki samorządu terytorialnego.
Przykłady instytucji kultury: teatry, opery,
operetki, filharmonie, orkiestry, instytucje
filmowe, kina, muzea, biblioteki, domy
kultury, ogniska artystyczne, galerie sztuki
oraz ośrodki badań i dokumentacji.
ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu
i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn.
Dz. U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123 z późn. zm.).
ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z
1997 r. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.), ustawa z dnia 27
czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz.
539 z późn. zm.),
ustawa z dnia 16 lipca 1987 r. o państwowych
instytucjach filmowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r.
Nr 58, poz. 513 z późn. zm.)
ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o kinematografii - Dz.
U. Nr 132, poz. 1111).
Państwowe lub samorządowe
osoby prawne
Państwowe lub samorządowe osoby prawne
utworzone na podstawie odrębnych ustaw w
celu wykonywania zadań publicznych
 Np.: Agencja Własności Rolnej Skarbu
Państwa, Agencja Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa,
-
Agencja Nieruchomości Rolnych - ustawa z dnia 19
października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami
rolnymi Skarbu Państwa (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 208,
poz. 2128 z późn. zm.),
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ustawa z dnia 29 grudnia 1993 r. o utworzeniu Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (tekst jedn. Dz. U.
z 2005 r. Nr 31, poz. 264 z późn. zm.),
Wojskowa Agencja Mieszkaniowa - ustawa z dnia 22
czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 41,
poz. 398 z późn. zm.),
Agencja Mienia Wojskowego - ustawa z dnia 30 maja
1996 r. o gospodarowaniu niektórymi składnikami mienia
skarbu Państwa oraz o Agencji Mienia Wojskowego (tekst
jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 163, poz. 1711 z późn. zm.),
-
Agencja Rezerw Materiałowych - ustawa z dnia
30 maja 1996 r. o rezerwach państwowych oraz o
zapasach obowiązkowych paliw (tekst jedn. Dz. U. z
2003 r. Nr 24, poz. 197 z późn. zm.),
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu
Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (Dz. U.
Nr 109, poz. 1158 z późn. zm.)
Agencja Rynku Rolnego - ustawa z dnia 11
marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji
niektórych rynków rolnych (Dz. U. Nr 42, poz. 386 z
późn. zm.),
Tzw „pogranicze sektora”
NFRZK
Fundusze zarządzane przez BGK
Fundusz Kościelny
Zmiany w zakresie sektora finansów
publicznych:
-wyłączenie z sektora jednostek badawczorozwojowych
- nowe formy organizacyjne: agencje
wykonawcze,
instytucje
gospodarki
budżetowej
Nowa ustawa o finansach publicznych –
model docelowy
- likwidacja gospodarstw pomocniczych,
- likwidacja
budżetowych
- likwidacja
celowych
państwowych
zakładów
samorządowych
funduszy
- likwidacja niektórych państwowych funduszy
celowych
- zmiany
w zakresie formy niektórych
państwowych funduszy celowych
Likwidacja
własnych
rachunków
dochodów
Utworzone przez jednostki budżetowe
wydzielone rachunki dochodów własnych
mogą
funkcjonować
zgodnie
z
dotychczasowymi
przepisami,
z
jednoczesnym regulowaniem zobowiązań
i ściąganiem należności, do dnia 31
grudnia 2010 r.
Po upływie powyższego terminu:
1)
nieściągnięte
należności
i
nieuregulowane zobowiązania przejmuje
jednostka
budżetowa,
przy
której
funkcjonowały
rachunki
dochodów
własnych;
2)
środki
pieniężne
podlegają
odprowadzeniu na rachunek pomocniczy
odpowiednio
państwowej
jednostki
budżetowej albo samorządowej jednostki
budżetowej.
Środki pieniężne jednostek budżetowych,
przekazane na rachunek pomocniczy, mogą być
wykorzystane na dotychczasowe cele do dnia 30
czerwca 2011 r.
Środki pieniężne niewykorzystane w powyższym
terminie państwowe jednostki budżetowe
przekazują na dochody budżetu państwa, a
samorządowe jednostki budżetowe przekazują
na dochody budżetu jednostki samorządu
terytorialnego
Wydzielone
rachunki
dochodów
placówek (ambasad, konsulatów RP)
Państwowe jednostki budżetowe mające
siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej
Polskiej,
nadzorowane
przez
ministra
właściwego do spraw zagranicznych, mogą
gromadzić na wydzielonym rachunku bankowym
dochody uzyskiwane z:
1)
odszkodowań i wpłat za utracone lub
uszkodzone mienie będące w zarządzie bądź
użytkowaniu jednostki budżetowej;
2) wpływów z najmu, dzierżawy lub sprzedaży
składników majątkowych;
3) tytułu odsetek od środków zgromadzonych
na rachunku.
Wydzielone
placówek
rachunki
dochodów
Dochody, są przeznaczane na sfinansowanie
wydatków
bieżących
i
inwestycyjnych
związanych z remontami i odtworzeniem mienia
państwowych jednostek budżetowych mających
siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej
Polskiej.
Wydatki mogą być dokonywane do wysokości
kwot zgromadzonych dochodów, w ramach
planu finansowego obejmującego bieżące
dochody i pozostałości środków z okresów
poprzednich.
Środki
pieniężne
gromadzone
na
wydzielonym rachunku bankowym, w
zależności od potrzeb wskazanych przez
ministra
właściwego
do
spraw
zagranicznych mogą być przekazywane
na wydzielony rachunek bankowy do
innej jednostki budżetowej mającej
siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej
Polskiej, podległej temu ministrowi.
Dochody samorządowych jednostek
oświatowych
Samorządowe jednostki budżetowe prowadzące
działalność określoną w ustawie z dnia 7
września 1991 r. o systemie oświaty gromadzą
na wydzielonym rachunku dochody określone w
uchwale przez organ stanowiący jednostki
samorządu terytorialnego, pochodzące w
szczególności:
1) ze spadków, zapisów i darowizn w postaci
pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej;
2) z odszkodowań i wpłat za utracone lub
uszkodzone mienie będące w zarządzie albo
użytkowaniu
jednostki budżetowej.
Dochody samorządowych jednostek
oświatowych
Wydatki z rachunku dochodów, mogą być
dokonywane do wysokości kwot zgromadzonych
dochodów, w ramach planu finansowego.
Środki finansowe pozostające na rachunku
dochodów, na dzień 31 grudnia roku
budżetowego, podlegają odprowadzeniu na
rachunek
budżetu
jednostki
samorządu
terytorialnego w terminie do dnia 5 stycznia
następnego roku.
Likwidacja państwowych zakładów budżetowych i
gospodarstw pomocniczych
Z dniem 31 grudnia 2010 r. zakończeniu ulega
likwidacja:
1)
państwowych zakładów budżetowych i
gospodarstw
pomocniczych
państwowych
jednostek budżetowych;
2)
gminnych, powiatowych i wojewódzkich
zakładów budżetowych prowadzących działalność
w zakresie innym niż określony w art. 14 ustawy, o
której mowa w art. 1;
3)
gospodarstw pomocniczych gminnych,
powiatowych
i
wojewódzkich
jednostek
budżetowych.
Likwidacja zakładów budżetowych
gospodarstw pomocniczych.
i
W przypadku zakończenia likwidacji
państwowych
jednostek
organizacyjnych przed dniem 31 grudnia
2010 r. minister właściwy do spraw
finansów publicznych dokona zmian w
wydatkach budżetu państwa na wniosek
dysponenta części, w szczególności
mając
na
względzie
zapewnienie
odpowiednich środków na wynagrodzenia
Likwidacja funduszy motywacyjnych
W związku z likwidacją funduszy motywacyjnych
wykreślono możliwość ich gromadzenia w
szeregu ustaw szczegółowych:
art. 7 ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o
urzędach i izbach skarbowych,
art. 13 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o
Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach
porządkowych,
art. 9a ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji
Wywiadu,
Likwidacja funduszy motywacyjnych
art. 13a ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o
Policji,
art. 11a ustawy z dnia 12 października
1990 r. o Straży Granicznej.
Likwidacja funduszy motywacyjnych
Z dniem 30 czerwca 2010 r. ulegają
likwidacji
fundusze
motywacyjne
gromadzące dochody uzyskiwane z tytułu
przepadku
rzeczy
lub
korzyści
majątkowych pochodzących z ujawnieni
przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu
oraz przestępstw skarbowych i wykroczeń
skarbowych.
Po upływie tego terminu,:
1) nieściągnięte należności i nieuregulowane
zobowiązania
przejmuje
jednostka
budżetowa, która gromadziła środki na
rachunku funduszu motywacyjnego;
2) środki pieniężne zlikwidowanego funduszu
motywacyjnego podlegają odprowadzeniu na
rachunek pomocniczy jednostki budżetowej,
która gromadziła środki na rachunku
funduszu motywacyjnego.
Środki
pieniężne,
zlikwidowanego
funduszu
motywacyjnego,
są
przeznaczane na regulowanie zobowiązań
przejętych przez jednostkę budżetową.
Likwidacja zakładów budżetowych i
gosp. pomocniczych
Nowa ustawa o finansach publicznych nie
przewiduje
dalszego
funkcjonowania
zakładów
budżetowych
i
gosp.
pomocnicznych za wyjątkiem:
- okresu przejściowego oraz
- samorządowych zakładów budżetowych,
które będą mogły działać w ściśle
określonych sferach zadań publicznych
Likwidacja zakładów budżetowych i
gosp. pomocniczych
Z dniem 31 grudnia 2010 r. zakończeniu ulega
likwidacja:
1)
państwowych zakładów budżetowych i
gospodarstw
pomocniczych
państwowych
jednostek budżetowych;
2)
gminnych, powiatowych i wojewódzkich
zakładów
budżetowych
prowadzących
działalność w zakresie innym niż określony w
art. 14 ustawy o fin publ;
3)
gospodarstw pomocniczych gminnych,
powiatowych
i
wojewódzkich
jednostek
budżetowych.
Likwidacja zakładów budżetowych i
gosp. pomocniczych
W przypadku zakończenia likwidacji
państwowych zakładów budżetowych lub
gospodarstw pomocniczych przed dniem
31 grudnia 2010 r. minister właściwy do
spraw finansów publicznych dokona
zmian w wydatkach budżetu państwa na
wniosek
dysponenta
części,
w
szczególności mając na względzie
zapewnienie odpowiednich środków na
wynagrodzenia.
Likwidacja zakładów budżetowych
Zakłady budżetowe likwidują:
1)
ministrowie, kierownicy urzędów
centralnych, wojewodowie oraz inne
organy
działające
na
podstawie
odrębnych przepisów - państwowe
zakłady budżetowe;
2)
organy stanowiące jednostek
samorządu terytorialnego - gminne,
powiatowe lub wojewódzkie zakłady
budżetowe.
Likwidacja zakładów budżetowych
Likwidując zakład budżetowy, właściwy
organ określa przeznaczenie mienia
znajdującego się w użytkowaniu zakładu;
w przypadku państwowego zakładu
budżetowego decyzja o przeznaczeniu
tego mienia jest podejmowana w
porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw Skarbu Państwa.
Likwidacja zakładów budżetowych
Pozostałe po likwidacji środki pieniężne,
należności i zobowiązania zlikwidowanego
zakładu budżetowego przejmuje organ,
który przeprowadza likwidację, albo nowo
utworzona
jednostka
organizacyjna.
Przejęcie
następuje
na
podstawie
protokołu zdawczo-odbiorczego.
Samorządowe zakłady budżetowe
Zakłady budżetowe pozostaną tylko na szczeblu
samorządu, a będą mogły działać jedynie w
zakresie zadań określonych ustawą:
1) gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania
lokalami użytkowymi,
2)
dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji
ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji,
usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych,
utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń
sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania
odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię
elektryczną i cieplną oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) targowisk i hal targowych,
6) zieleni gminnej i zadrzewień,
7) kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania
terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
8) utrzymywania różnych gatunków egzotycznych
i krajowych zwierząt, w tym w szczególności
prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych
wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem
naturalnego występowania,
9) cmentarzy
Likwidacja gospodarstw pomocniczych
Gospodarstwo pomocnicze państwowej
jednostki budżetowej likwiduje kierownik
jednostki
budżetowej,
przy
którym
funkcjonowało gospodarstwo.
Likwidacja gospodarstw pomocniczych
Gospodarstwo pomocnicze gminnej, powiatowej i
wojewódzkiej jednostki budżetowej likwiduje
kierownik jednostki budżetowej, po uzyskaniu
opinii dotyczącej terminu rozpoczęcia i
zakończenia likwidacji:
1) wójta, burmistrza lub prezydenta miasta - w
przypadku
gospodarstw
pomocniczych
gminnych jednostek budżetowych albo
2)
zarządu powiatu lub województwa – w
przypadku
odpowiednio
gospodarstw
pomocniczych powiatowych i wojewódzkich
jednostek budżetowych.
Wymóg uzyskania opinii nie dotyczy likwidacji
gospodarstwa pomocniczego działającego przy
jednostce budżetowej, której kierownikiem jest
wójt, burmistrz lub prezydent miasta.
Pozostałe po likwidacji składniki majątkowe,
należności i zobowiązania zlikwidowanego
gospodarstwa
pomocniczego
przejmuje
jednostka budżetowa, przy której funkcjonowało
gospodarstwo. Przejęcie następuje na podstawie
protokołu zdawczo-odbiorczego.
Likwidacja gospodarstw pomocniczych
Pozostałe
po
likwidacji
składniki
majątkowe, należności i zobowiązania
zlikwidowanego
gospodarstwa
pomocniczego zakładu poprawczego lub
schroniska dla nieletnich przejmują
warsztaty szkolne prowadzone przez
szkołę lub zespół szkół, działających przy
zakładzie poprawczym lub schronisku dla
nieletnich.
Likwidacja gospodarstw pomocniczych
W przypadku państwowych jednostek
budżetowych
wykonujących
zadania
realizowane
dotychczas
przez
gospodarstwo pomocnicze państwowej
jednostki budżetowej lub finansowane ze
środków gromadzonych na rachunku
dochodów
własnych,
mogą
zostać
zwiększone
wydatki
budżetowe
proporcjonalnie
do
przyrostu
uzyskiwanych dochodów.
Kwestie pracownicze
Stosunki pracy z pracownikami likwidowanych
zakładów i gospodarstw wygasają z dniem
zakończenia likwidacji, najpóźniej z dniem 31
grudnia 2010 r., jeżeli na 30 dni przed terminem
zakończenia likwidacji albo nie później niż z
dniem 30 listopada 2010 r. nie zostaną im
zaproponowane przez właściwy organ, albo
kierownika jednostki budżetowej, nowe warunki
pracy lub płacy na dalszy okres albo w razie ich
nieprzyjęcia w terminie 15 dni od dnia złożenia
propozycji.
Propozycja nowych warunków pracy lub płacy
może obejmować nawiązanie stosunku pracy na
stanowisku urzędniczym, w rozumieniu ustawy z
dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej w
urzędzie obsługującym organ, w innej jednostce
budżetowej podległej temu organowi lub w
macierzystej
jednostce
budżetowej
gospodarstwa pomocniczego, jeżeli charakter
pracy wykonywanej w likwidowanej jednostce
jest podobny do charakteru pracy wykonywanej
na stanowisku urzędniczym.
Pracodawca jest obowiązany powiadomić
na piśmie pracowników o zmianach, jakie
mają nastąpić w zakresie ich stosunków
pracy, w tym o skutkach nieprzyjęcia
nowych warunków pracy lub płacy.
Przepisy art. 231 § 4 ustawy z dnia 26
czerwca 1974 r. - Kodeks pracy stosuje
się odpowiednio
Wcześniejsze rozwiązanie stosunku pracy przez
pracodawcę z pracownikami likwidowanych
podmiotów może nastąpić za wypowiedzeniem.
Z dniem następującym po dniu zakończenia
likwidacji, najpóźniej z dniem 1 stycznia 2011 r.,
pracownicy likwidowanych podmiotów stają się
pracownikami
właściwych
jednostek
budżetowych o ile ich stosunki pracy nie ulegną
wygaśnięciu.
W przypadku wygaśnięcia stosunku pracy
lub
wypowiedzenia,
pracownikom
przysługują świadczenia przewidziane dla
pracowników, z którymi stosunki pracy
rozwiązuje pracodawca z przyczyn
niedotyczących pracowników.
Agencje wykonawcze
Agencja wykonawcza jest państwową
osobą prawną tworzoną ustawowo w celu
realizacji zadań państwa.
Agencja wykonawcza prowadzi gospodarkę
finansową na zasadach określonych w
ustawie o finansach publicznych oraz
ustawie będącej podstawą jej utworzenia.
Podstawą gospodarki finansowej agencji
wykonawczej jest roczny plan finansowy,
obejmujący:
1) przychody z prowadzonej działalności;
2) dotacje z budżetu państwa;
3) zestawienie kosztów:
a) funkcjonowania agencji wykonawczej,
b)
realizacji zadań ustawowych, z
wyszczególnieniem kosztów realizacji tych
zadań przez inne podmioty
4)
5)
6)
7)
wynik finansowy;
środki na wydatki majątkowe;
środki przyznane innym podmiotom;
stan należności i zobowiązań na początek i
koniec roku;
8)
stan środków pieniężnych na początek i
koniec roku.
Projekt rocznego planu finansowego agencji
wykonawczej ustala jej właściwy organ w
porozumieniu z ministrem sprawującym nadzór
nad agencją wykonawczą. Po zatwierdzeniu
przez ministra sprawującego nadzór projekt jest
przekazywany Ministrowi Finansów, w trybie i
terminach
określonych
w
przepisach
dotyczących prac nad projektem ustawy
budżetowej.
W ramach projektu planu finansowego sporządza
się plan dochodów i wydatków agencji
wykonawczej ujmowanych w terminie ich
zapłaty.
W planie dochodów i wydatków agencji
wykonawczej planowane wydatki nie
powinny być wyższe od planowanych
dochodów. Planowane wydatki mogą
przekraczać planowane dochody za
zgodą ministra sprawującego nadzór nad
agencją
wykonawczą,
wydaną
w
porozumieniu z Ministrem Finansów.
W planie finansowym agencji wykonawczej mogą
być dokonywane zmiany przychodów i kosztów
po uzyskaniu zgody ministra sprawującego
nadzór nad agencją, wydanej po uzyskaniu
opinii sejmowej komisji właściwej do spraw
budżetu, z zastrzeżeniem ust. 6. O dokonanych
zmianach należy niezwłocznie powiadomić
Ministra Finansów.
Zmiany planu finansowego agencji wykonawczej
nie mogą powodować zwiększenia zobowiązań
agencji ani pogorszenia planowanego wyniku
finansowego agencji, chyba że odrębne ustawy
stanowią inaczej.
Agencja wykonawcza jest obowiązana, co
do zasady, corocznie wpłacać do budżetu
państwa, na rachunek bieżący dochodów
państwowej
jednostki
budżetowej
obsługującej
ministra
sprawującego
nadzór nad tą agencją, nadwyżkę
środków finansowych ustaloną na koniec
roku, pozostającą po uregulowaniu
zobowiązań podatkowych
Z dniem 1 stycznia 2012 r. agencjami wykonawczymi
stają się:
1) państwowe agencje:
a) Agencja Nieruchomości Rolnych,
b) Wojskowa Agencja Mieszkaniowa,
c) Agencja Mienia Wojskowego,
d) Agencja Rezerw Materiałowych,
e) Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,
f) Agencja Rynku Rolnego,
g) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
2) Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
Instytucje gospodarki budżetowej
Instytucja gospodarki budżetowej jest
jednostką sektora finansów publicznych
tworzoną przez Radę Ministrów, w drodze
zarządzenia,
dla
realizacji
zadań
publicznych, która:
1) odpłatnie wykonuje wyodrębnione
zadania;
2) pokrywa koszty swojej działalności oraz
zobowiązania
z
uzyskiwanych
przychodów.
Instytucja gospodarki budżetowej uzyskuje
osobowość prawną z chwilą wpisania do
Krajowego Rejestru Sądowego.
Instytucja gospodarki budżetowej może
otrzymywać dotacje z budżetu państwa na
realizację zadań publicznych, jeżeli
odrębne ustawy tak stanowią.
Instytucja gospodarki budżetowej może
być tworzona przez:
1) ministra lub Szefa Kancelarii Prezesa
Rady Ministrów, za zgodą Rady Ministrów,
udzieloną na jego wniosek;
2) organ lub kierownika jednostki, o których
mowa w art. 139 ust. 2, jako organu
wykonującego
funkcje
organu
założycielskiego
Instytucja
gospodarki
budżetowej
może
otrzymywać dotacje z budżetu państwa na
realizację zadań publicznych, jeżeli odrębne
ustawy tak stanowią.
Koszty instytucji gospodarki budżetowej mogą
być ponoszone tylko w ramach posiadanych
środków finansowych obejmujących uzyskane
przychody oraz środki z poprzedniego okresu.
Nowo tworzonej instytucji gospodarki budżetowej
może być przyznana jednorazowa dotacja na
pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.
W
planie
finansowym
instytucji
gospodarki
budżetowej
mogą
być
dokonywane
zmiany
przychodów
i
kosztów w trakcie roku budżetowego po
uzyskaniu zgody organu wykonującego
funkcje organu założycielskiego, z tym że
nie mogą one spowodować zwiększenia
dotacji z budżetu państwa i pogorszenia
planowanego
wyniku
finansowego.
O
dokonanych
zmianach
należy
niezwłocznie
powiadomić
Ministra
Finansów
Instytucja gospodarki budżetowej w celu
zaciągnięcia zobowiązania przewyższającego
30% rocznych przychodów jest obowiązana
uzyskać zgodę organu wykonującego funkcje
organu założycielskiego.
Instytucja gospodarki budżetowej może zbywać
środki trwałe. Zbycie (najem, dzierżawa,
użyczenie) aktywów może nastąpić wyłącznie
na zasadach określonych przez organ
wykonujący funkcje organu założycielskiego, z
uwzględnieniem przepisów o gospodarce
nieruchomościami.
Agencje wykonawcze, instytucje gospodarki
budżetowej, dysponenci państwowych
funduszy celowych oraz państwowe osoby
prawne, sporządzają plany finansowe w
układzie zadaniowym na rok budżetowy i
dwa kolejne lata.
Zmiany w zakresie funduszy celowych:
Przewidziana ustawą forma państwowego
funduszu
celowego
nie
posiada
osobowości prawnej
Tracą osobowość prawną:
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych,
Fundusz
Gwarantowanych
Świadczeń
Pracowniczych,
Likwiduje się samorządowe fundusze
celowe:
1)
wojewódzkie i powiatowe fundusze
gospodarki zasobem geodezyjnym i
kartograficznym,
2)
Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych:
centralny i terenowe,
Nieściągnięte należności i nieuregulowane
zobowiązania zlikwidowanych samorządowych
funduszy celowych,
przejmują jednostki
samorządu terytorialnego, które realizowały
wyodrębnione zadania poprzez fundusze
celowe.
Środki pieniężne zlikwidowanych funduszy
celowych, o których mowa w ust. 1, stają się
dochodami budżetów odpowiednich jednostek
samorządu terytorialnego.
Budżety publiczne
System budżetowy w Polsce tworzą formalnie
niezależne od siebie ogniwa:
- Budżet państwa
- Budżety jednostek samorządu terytorialnego
Budżet publiczny jest jednocześnie:
- Planem finansowym,
- Zasobem środków,
- Aktem dyspozycji politycznej
- Źródłem prawa (ustawa budżetowa, uchwała
budżetowa w j.s.t.)
Zasady budżetowe
Charakter prawny zasad budżetowych
Postulaty nauki pod adresem ustawodawstwa i
praktyki dotyczące prawidłowej organizacji i
funkcjonowania gospodarki budżetowej w
celu optymalnej realizacji jej zadań
Zasady budżetowe
- Powszechności
- Jedności,
- Niefunduszowania (jadności w znaczeniu
-
materialnym)
Szczegółowości
Równowagi
Jawności
Przejrzystości
Zasada powszechności
ew.zupełności, budżetowania brutto
- Włączanie do budżetu dochodów i wydatków w
pełnej wysokości, a nie „wynikowo”
- Odstępstwem są m.in. Zakłady budżetowe,
gospodarstwa pomocnicze, fundusze celowe,
rachunki dochodów własnych
Zasada jedności
(w ujęciu formalnym)
Ujmowanie budżetu w jednym akcie prawnym
Zasada niefunduszowania (zasada jedności
materialnej)
Zakaz przeznaczania środków finansowych z
określonych źródeł na imiennie wyodrębnione
cele.
Wyjątkiem jest tworzenie funduszy celowych,
niekoniecznie tych w rozumieniu ustawy o
finansach publicznych
Zasada szczegółowości (specjalizacji)
Uchwalanie budżetu ze szczegółowym
podziałem dochodów i wydatków. Zasadę tę
realizuje klasyfikacja budżetowa.
Instytucja układu wykonawczego
Klasyfikaja: podmiotowa, przedmiotowa,
podmiotowo-przedmiotowa, funkcjonalna.
W Polsce:
- Części (tylko budżet państwa)
- Działy
- Rozdziały
- ---------------------------------- Paragrafy
Zasada równowagi budżetowej
W ujęciu klasycznym rozumiana była
bezzwzględnie jako nakaz równowagi
dochodów i wydatków
W nowoczesnych teoriach rozumiana jest jako
postulat bilansowania się budżetów w
dłuższym horyzoncie czasowym
Zasada jawności
Zasada przejrzystości
Ustawa budżetowa
 Ustawa budżetowa jest podstawą gospodarki
finansowej państwa w danym roku budżetowym.
 Ustawa budżetowa składa się z:
 1) budżetu państwa;
 2) załączników;
 3) postanowień, których obowiązek
zamieszczenia w ustawie budżetowej wynika z
niniejszej ustawy lub z odrębnych ustaw.
 Ustawa budżetowa jest uchwalana na okres
roku budżetowego.
 Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy.
 Ustawa budżetowa nie może zawierać
przepisów zmieniających inne ustawy.
 Budżet państwa określa:
 1) łączną kwotę prognozowanych podatkowych




i niepodatkowych dochodów budżetu państwa;
2) łączną kwotę planowanych wydatków
budżetu państwa;
3) kwotę planowanego deficytu budżetu
państwa wraz ze źródłami jego pokrycia;
4) łączną kwotę prognozowanych dochodów
budżetu środków europejskich;
5) łączną kwotę planowanych wydatków
budżetu środków europejskich;
 6) wynik budżetu środków europejskich;
 7) łączną kwotę planowanych przychodów
budżetu państwa;
 8) łączną kwotę planowanych rozchodów
budżetu państwa;
 9) planowane saldo przychodów i rozchodów
budżetu państwa;
 10) limit zobowiązań z tytułu zaciąganych
kredytów i pożyczek oraz emitowanych
papierów wartościowych.
 Dochodami podatkowymi i niepodatkowymi
budżetu państwa są:
 1) podatki i opłaty, w części, która zgodnie z
odrębnymi ustawami nie stanowi dochodów
jednostek samorządu terytorialnego, przychodów
państwowych funduszy celowych oraz innych
jednostek sektora finansów publicznych;
 2) cła;
 3) wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych
oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa;
 4) wpłaty z tytułu dywidendy;
 5) wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego;

 6) wpłaty nadwyżki środków finansowych agencji





wykonawczych;
7) dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe,
o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej;
8) dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o
podobnym charakterze, dotyczące składników majątkowych
Skarbu Państwa, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej;
9) odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach
bankowych państwowych jednostek budżetowych lub organów
władzy publicznej, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej;
10) odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków
zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu
państwa;
pomiędzy ceną emisyjną a wartością nominalną zbywanych
obligacji skarbowych.
 11) odsetki od udzielonych z budżetu państwa






pożyczek krajowych i zagranicznych;
12) grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile
odrębne ustawy nie stanowią inaczej;
13) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na
rzecz Skarbu Państwa;
14) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw,
niestanowiące przychodów z prywatyzacji;
15) inne dochody określone w odrębnych ustawach lub
umowach międzynarodowych;
16) środki europejskie i środki, bezzwrotne
zagraniczne, po ich przekazaniu na rachunek dochodów
budżetu państwa;
17) odsetki wykupywane przez nabywców obligacji
skarbowych lub nadwyżka wynikająca z różnicy
Przeznaczenie środków
budżetowych






Wydatki budżetu państwa są przeznaczone w
szczególności na:
1) funkcjonowanie organów władzy publicznej, w
tym organów administracji rządowej, organów
kontroli i ochrony prawa oraz sądów i trybunałów;
2) zadania wykonywane przez administrację
rządową;
3) subwencje ogólne dla jednostek samorządu
terytorialnego;
4) dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego;
5) wpłaty do budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej
„środkami własnymi Unii Europejskiej”;
 6) subwencje dla partii politycznych;
 7) dotacje na zadania określone odrębnymi
ustawami;
 8) obsługę długu publicznego;
 9) wkład krajowy na realizację programów
finansowanych z udziałem środków
europejskich lub środków, innych
bezzwrotnych zagranicznych.
Wynik budżetu
 Różnica między dochodami a wydatkami
budżetu państwa stanowi odpowiednio
nadwyżkę budżetu państwa albo deficyt
budżetu państwa
Źródła finansowania deficytu
 Deficyt budżetu państwa oraz inne pożyczkowe potrzeby








budżetu państwa mogą być sfinansowane przychodami
pochodzącymi z:
1) sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku
krajowym i zagranicznym;
2) kredytów zaciąganych w bankach krajowych i zagranicznych;
3) pożyczek;
4) prywatyzacji majątku Skarbu Państwa;
5) kwot pochodzących ze spłat udzielonych kredytów i
pożyczek;
6) nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych;
7) nadwyżki budżetu środków europejskich (na specjalnych
zasadach);
8) innych operacji finansowych.
Procedura budżetowa
- Planowanie
- Uchwalanie budżetu
- Wykonywanie budżetu
- Kontrola wykonania budżetu
Planowanie budżetowe
Minister Finansów przedstawia Radzie
Ministrów założenia projektu budżetu
państwa na rok następny, uwzględniające
ustalenia przyjęte w Wieloletnim Planie
Finansowym Państwa oraz kierunki działań
zawarte w przyjętym przez Radę Ministrów
Programie Konwergencji
Planowanie budżetowe
Materiały do projektu ustawy budżetowej
opracowują i przedstawiają Ministrowi
Finansów dysponenci części budżetowych, na
podstawie rozporządzenia MF, tzw. noty
budżetowej.
Planowanie budżetowe
 Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów
projekt ustawy budżetowej na rok następny wraz
z uzasadnieniem, włączając do projektu (bez
zmian) plany dochodów i wydatków instytucji
takich jak Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu,
Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
Trybunału Konstytucyjnego, Najwyższej Izby
Kontroli, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu
Administracyjnego wraz z wojewódzkimi sądami
administracyjnymi, Krajowej Rady Sądownictwa,
sądownictwa powszechnego.
Planowanie budżetowe
Rada Ministrów uchwala projekt ustawy
budżetowej i wraz z uzasadnieniem
przedkłada go Sejmowi w terminie do dnia 30
września roku poprzedzającego rok
budżetowy (w szczególnie uzasadnionych
przypadkach możliwe jest późniejsze
przedstawienie, najpóźniej do 31 grudnia).
 Uzasadnienienie uchwały budżetowej
zawiera m.in. „budżet zadaniowy”.
Uchwalanie budżetu
Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy
w formie ustawy budżetowej.
Zwiększenie wydatków lub ograniczenie
dochodów planowanych przez Radę Ministrów
nie może powodować ustalenia przez Sejm
większego deficytu
budżetowego niż przewidziany w projekcie
ustawy budżetowej.
Ustawa budżetowa nie może przewidywać
pokrywania deficytu budżetowego
przez
zaciąganie zobowiązania w centralnym banku
państwa.
Uchwalanie budżetu
Senat może uchwalić poprawki do ustawy
budżetowej w ciągu 20 dni od dnia
przekazania jej Senatowi.
Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje w
ciągu 7 dni ustawę budżetową albo ustawę o
prowizorium budżetowym przedstawioną
przez Marszałka Sejmu (nie ma prawa veta).
Uchwalanie budżetu
W przypadku zwrócenia się Prezydenta
Rzeczypospolitej
do
Trybunału
Konstytucyjnego w sprawie zgodności z
Konstytucją ustawy budżetowej albo ustawy
o
prowizorium
budżetowym
przed
jej
podpisaniem, Trybunał orzeka w tej sprawie
nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia
złożenia wniosku w Trybunale.
Uchwalanie budżetu
Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia
przedłożenia Sejmowi projektu ustawy
budżetowej nie zostanie ona przedstawiona
Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu,
Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu 14
dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu.
Wykonywanie budżetu
 Dysponenci części budżetowych, w terminie
21 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej,
przekazują jednostkom podległym
informacje o kwotach dochodów i wydatków,
w tym wynagrodzeń. Jednostki sporządzają
plany finansowe celem zapewnienia ich
zgodności z ustawą budżetową.
Wykonywanie budżetu
Minister Finansów, w porozumieniu z
dysponentami części budżetowych,
opracowuje harmonogram realizacji budżetu
państwa.
Wykonywanie budżetu
 Rada Ministrów kieruje wykonywaniem
budżetu państwa.
Wykonywanie budżetu
 W toku wykonywania budżetu państwa
obowiązują następujące zasady gospodarki
finansowej:
 1) ustalanie, pobieranie i odprowadzanie
dochodów budżetu państwa następuje na
zasadach i w terminach wynikających z
obowiązujących przepisów;
 2) pełna realizacja zadań następuje w terminach
określonych przepisami i harmonogramem;
 .
Wykonywanie budżetu
 3) dokonywanie wydatków następuje w granicach
kwot określonych w planie finansowym, z
uwzględnieniem prawidłowo dokonanych
przeniesień i zgodnie z planowanym
przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny,
z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych
efektów z danych nakładów;
 4) zlecanie zadań powinno następować na zasadzie
wyboru najkorzystniejszej oferty, z uwzględnieniem
przepisów o zamówieniach publicznych,
a w odniesieniu do organizacji pozarządowych - z
odpowiednim zastosowaniem określonego
ustawątrybu
Wykonywanie budżetu
 Wydatki nieprzewidziane, których
obowiązkowe płatności wynikają z tytułów
wykonawczych, wyroków sądowych lub
ugód, mogą być dokonywane bez względu na
poziom środków finansowych
zaplanowanych na ten cel. Odpowiednia
zmiana planu wydatków powinna nastąpić w
trybie przeniesień wydatków z innych
podziałek klasyfikacji wydatków lub z rezerw
celowych.
Wykonywanie budżetu
 Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa są
dokonywane przed innymi wydatkami
budżetu państwa.
 Wpłaty środków własnych Unii Europejskiej
do jej budżetu dokonywane są w terminach i
wysokości wynikających z umowy
międzynarodowej.
Wykonywanie budżetu
 Zmiany budżetu w toku jego wykonywania:
 Przeniesienia wydatków
 Dysponowanie rezerwami ogólną i celowymi
 Blokowanie wydatków
Wykonywanie budżetu
 Dysponenci części budżetowych mogą
dokonywać przeniesień wydatków między
rozdziałami i paragrafami klasyfikacji wydatków,
co do zasady, w ramach danej części i działu
budżetu państwa.
 Przeniesienie polegające na zmniejszeniu lub
zwiększeniu wydatków przeznaczonych na
realizację programów finansowanych z udziałem
środków europejskich wymaga zgody ministra
właściwego do spraw rozwoju regionalnego.
Wykonywanie budżetu
 Przeniesienie polegające na zmniejszeniu lub
zwiększeniu wydatków majątkowych
jednorazowo o kwotę powyżej 100 tys. zł
wymaga zgody Ministra Finansów. O
przeniesieniach wydatków majątkowych
dokonanych poniżej tej kwoty dysponenci części
budżetowych informują niezwłocznie Ministra
Finansów.
 W przypadku wydatków na inwestycje
budowlane, każde przeniesienie polegające na
zmniejszeniu lub zwiększeniu tych wydatków
wymaga zgody Ministra Finansów.
Wykonywanie budżetu
 Rezerwą ogólną dysponuje Rada Ministrów.
 Rada Ministrów może upoważnić, w drodze
rozporządzenia, Prezesa Rady Ministrów i
Ministra Finansów do dysponowania rezerwą
ogólną do wysokości określonych kwot,
uwzględniając zróżnicowanie tych kwot.
 Rezerwa ogólna nie może być przeznaczona na
zwiększenie wydatków, które zostały
zmniejszone w trakcie realizacji budżetu w
wyniku przeniesień, dokonanych poprzez
blokowanie wydatków.
Wykonywanie budżetu
 Podziału rezerw celowych dokonuje, co do
zasady , Minister Finansów w porozumieniu z
właściwymi ministrami lub innymi dysponentami
części budżetowych, nie później niż do dnia 15
października. Liczne przepisy szczegółowe
przewidują wyjątki od tego trybu i terminu. Dot.
to m.in. rezerw przeznaczonych na finansowanie
zobowiązań Skarbu Państwa i rezerw
przeznaczonych na przeciwdziałanie klęskom
żywiołowym i usuwanie ich skutków.
Wykonywanie budżetu
 Właściwi ministrowie lub inni dysponenci
części budżetowych występują do Ministra
Finansów do dnia 30 września o podział
rezerw celowych, w wyniku którego
następuje zwiększenie wydatków części
budżetowych państwa, których
dysponentami są wojewodowie. (nie dotyczy
to przypadków, gdy podział dokonywany jest
później niż 15 października)
Wykonywanie budżetu
 W przypadku stwierdzenia:
 1) niegospodarności w określonych
jednostkach,
 2) opóźnień w realizacji zadań,
 3) nadmiaru posiadanych środków,
 4) naruszenia zasad gospodarki finansowej,

– może być podjęta decyzja o blokowaniu
planowanych wydatków budżetowych.
Wykonywanie budżetu
Blokowanie planowanych wydatków
budżetowych oznacza okresowy lub
obowiązujący do końca roku zakaz
dysponowania częścią lub całością
planowanych wydatków.
Kontrola wykonania budżetu
 Minister Finansów sprawuje ogólną kontrolę:
 1) realizacji dochodów i wydatków oraz
przychodów i rozchodów budżetu państwa;
 2) efektywności i skuteczności realizacji
budżetu w układzie zadaniowym;
 3) wykorzystania środków, zagranicznych;
 4) poziomu deficytu sektora finansów
publicznych.
 Dysponenci części budżetowych sprawują nadzór i




kontrolę:
1) nad całością gospodarki finansowej podległych im
jednostek organizacyjnych, w tym nad dokonywaniem
przez te jednostki wstępnej oceny celowości poniesionych
wydatków oraz realizacją właściwych procedur;
2) wykorzystania dotacji udzielonych z budżetu państwa;
3) realizacji zadań finansowanych z budżetu państwa;
4) efektywności i skuteczności realizacji planów w układzie
zadaniowym na podstawie mierników stopnia realizacji
celów.
 Minister Finansów może dokonać oceny
planowania i gospodarowania środkami
publicznymi w jednostkach sektora finansów
publicznych, z wyłączeniem jednostek, o
których mowa w art. 139 ust. 2 (Kancelaria
Sejmu itd.), i jednostek samorządu
terytorialnego.
 Ocenę przeprowadzają osoby upoważnione
przez Ministra Finansów.
 Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od
zakończenia roku budżetowego przedkłada
Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy
budżetowej wraz z informacją o stanie
zadłużenia państwa.
 Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i
po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby
Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia
przedłożenia Sejmowi sprawozdania,
uchwałę o udzieleniu lub o odmowie
udzielenia Radzie Ministrów absolutorium
(odmowa udzielenia absolutorium ma jedynie
znaczenie polityczne).
Nowe obowiązki ewidencyjne
Od 1 stycznia 2012
Ewidencja wykonania budżetu w układzie
zadaniowym
Minister
Finansów
określi,
w
drodze
rozporządzenia, rodzaje, formy, terminy i
sposoby
sporządzania
przez
państwowe
jednostki
budżetowe,
dysponentów
państwowych funduszy celowych, agencje
wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej
oraz państwowe osoby prawne sprawozdań z
wykonania planów finansowych w układzie
zadaniowym.
Zmiany w zakresie zasad umarzania
należności
Dysponent części lub państwowego
funduszu celowego może wyrazić zgodę
na niedochodzenie należności budżetu
państwa z tytułu umowy cywilnoprawnej,
której kwota wraz z odsetkami nie
przekracza 100 zł.
Umorzenie należności oraz odroczenie
terminu spłaty całości lub części
należności albo rozłożenie płatności
całości lub części należności na raty
następuje na podstawie przepisów prawa
cywilnego, w formie pisemnej.
W przypadkach, określonych w ustawie,
umorzenie należności następuje w formie
jednostronnego oświadczenia woli.
Niepodatkowe należności budżetu
Środkami
publicznymi
stanowiącymi
niepodatkowe należności budżetowe o
charakterze
publiczno-prawnym
są
w
szczególności następujące dochody budżetu
państwa albo budżetu jednostki samorządu
terytorialnego:
1) kwoty dotacji podlegające zwrotowi w
przypadkach określonych w niniejszej
ustawie;
2) należności z tytułu gwarancji i poręczeń
udzielonych przez Skarb Państwa i jednostki
samorządu terytorialnego;
wpłaty nadwyżek środków obrotowych
samorządowych zakładów budżetowych;
4) wpłaty nadwyżek środków finansowych
agencji wykonawczych;
5) wpłaty środków z tytułu rozliczeń realizacji
programów przedakcesyjnych;
6) należności z tytułu zwrotu płatności
dokonanych
w
ramach
programów
finansowanych
z
udziałem
środków
europejskich;
7) dochody pobierane przez państwowe i
samorządowe jednostki budżetowe na
podstawie odrębnych ustaw;
3)
8)
pobrane przez jednostkę samorządu
terytorialnego dochody związane z realizacją
zadań z zakresu administracji rządowej oraz
innych
zadań
zleconych
jednostkom
samorządu
terytorialnego
odrębnymi
ustawami i nieodprowadzone na rachunek
dochodów budżetu państwa.
Właściwymi organami pierwszej instancji do wydawania
decyzji w odniesieniu do tych należności,o ile odrębne
przepisy nie stanowią inaczej,
są:
1) w stosunku do należności budżetu państwa - minister,
wojewoda oraz inni dysponenci części budżetowych, a w
przypadku płatności w ramach programów finansowanych
ze środków europejskich - instytucje zarządzające,
pośredniczące lub wdrażające, będące jednostkami
sektora
finansów
publicznych,
jeżeli
instytucja
pośrednicząca lub wdrażająca posiada upoważnienie od
instytucji zarządzającej, lub – w przypadku instytucji
wdrażającej – od instytucji pośredniczącej;
2) w stosunku do należności budżetów jednostek
samorządu terytorialnego - wójt, burmistrz, prezydent
miasta, starosta albo marszałek województwa.
Od decyzji wydanej w pierwszej instancji
przysługuje odwołanie do organu wyższego
stopnia.
Organami odwoławczymi są:
1) Minister Finansów - od decyzji wydanej w
pierwszej instancji przez wojewodę;
2)
organ
pełniący
funkcję
instytucji
zarządzającej - od decyzji wydanej przez
instytucję pośredniczącą lub wdrażającą;
3)
organ
pełniący
funkcję
instytucji
zarządzającej- od decyzji wydanej przez
instytucję pośredniczącą;
4) samorządowe kolegium odwoławcze;
5) organ wyższego stopnia - od decyzji
wydanej przez inny organ lub innego
dysponenta części budżetowej;
Od decyzji wydanej w pierwszej instancji
przez ministra nie służy odwołanie,
jednakże strona niezadowolona z decyzji
może zwrócić się do tego organu z
wnioskiem o ponowne rozpatrzenie
sprawy; do wniosku tego stosuje się
odpowiednio przepisy dotyczące odwołań
od decyzji.
Wieloletni Plan Finansowy Państwa
Wieloletni Plan Finansowy Państwa to plan
finansowy dochodów i wydatków budżetu
państwa, sporządzany na 4 lata budżetowe.
Wieloletni Plan Finansowy Państwa uwzględnia
kierunki polityki społecznogospodarczej Rządu i
stanowi podstawę przygotowywania ustaw
budżetowych na kolejne lata.
Wieloletni Plan Finansowy Państwa jest
aktualizowany corocznie, do dnia 30 kwietnia, o
obowiązującą na dany rok ustawę budżetową i
uwzględnia prognozę na kolejne 3 lata.
Wieloletni Plan Finansowy Państwa
uchwala się po raz pierwszy do dnia 31
lipca 2010 r.
Materiały do projektu Wieloletniego Planu
Finansowego Państwa opracowują i
przedstawiają
Ministrowi
Finansów
dysponenci części budżetowych.
W projekcie ustawy budżetowej na dany rok
budżetowy,
przedstawianym
przez
Radę
Ministrów Sejmowi, poziom deficytu nie może
być większy niż poziom deficytu ustalony na ten
rok
budżetowy
w
Wieloletnim
Planie
Finansowym
Państwa.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach
możliwe jest uwzględnienie wyższego poziomu
deficytu i wymaga to zawarcia w uzasadnieniu
ustawy budżetowej szczegółowego wyjaśnienia
takiej decyzji Rady Ministrów.
Likwidacja
instytucji
wykonawczego
układu
Likwidacja
Wieloletnich
instytucji
Inwestycji
Rozszerzenie o dalsze elementy budżetu
zadaniowego
uzasadnienia
projektu
ustawy
budżetowej.
Wprowadzenie definicji funkcji, zadań i
podzadań.
Zmiany w zakresie dotacji
Likwidacja 3-leniego zakazu otrzymania
dotacji.
Wykorzystanie dotacji następuje przez
zapłatę za zrealizowane zadania, na które
dotacja była udzielona. Przekazanie
środków na rachunek beneficjenta nie
oznacza wykorzystania dotacji.
Przeniesienia w budżecie państwa –
wybrane zagadnienia
Przeniesienie polegające na zmniejszeniu
lub zwiększeniu wydatków majątkowych
jednorazowo o kwotę powyżej 100 tys. zł
wymaga zgody Ministra Finansó. O
przeniesieniach wydatków majątkowych
dokonanych poniżej tej kwoty dysponenci
części
budżetowych
informują
niezwłocznie Ministra Finansów.
W przypadku wydatków na inwestycje
budowlane,
każde
przeniesienie
polegające
na
zmniejszeniu
lub
zwiększeniu tych wydatków wymaga
zgody Ministra Finansów.
Dysponenci części budżetowych mogą
upoważnić
kierowników
podległych
jednostek do dokonywania przeniesień
wydatków w obrębie jednego rozdziału.
Od 1 stycznia 2012 do uzasadnienia
projektu budżetu państwa załącza się
Skonsolidowany plan wydatków na rok
budżetowy
i
dwa
kolejne
lata
państwowych jednostek budżetowych,
państwowych funduszy celowych, agencji
wykonawczych,
instytucji
gospodarki
budżetowej oraz państwowych osób
prawnych, o których mowa w art. 9 pkt 14,
sporządzany w układzie zadaniowym
Od 1 stycznia 2013
Minister Finansów sprawuje kontrolę
efektywności i skuteczności realizacji
budżetu w układzie zadaniowym
Dysponenci części budżetowych sprawują
kontrolę efektywności i skuteczności
realizacji planów w układzie zadaniowym
na podstawie mierników stopnia realizacji
celów.
Zmiany w zakresie gospodarowania środkami
europejskimi
oraz
innymi
środkami
bezzwrotnymi
 Wyodrębnienie, w ramach budżetu państwa
„budżetu środków europejskich”.
Budżet środków europejskich
Budżet państwa jest rocznym planem:
1) dochodów i wydatków oraz przychodów i
rozchodów organów władzy publicznej, w tym
organów administracji rządowej, organów
kontroli i ochrony prawa oraz sądów i
trybunałów;
2) dochodów i podlegających refundacji wydatków
przeznaczonych na finansowanie programów z
udziałem środków europejskich, z wyłączeniem
środków przeznaczonych na realizację projektów
pomocy technicznej, zwany „budżetem środków
europejskich”.
Zmiany w zakresie gospodarowania środkami
europejskimi
oraz
innymi
środkami
bezzwrotnymi
 Deficyt
budżetu
środków
europejskich
powiększa potrzeby pożyczkowe budżetu
państwa
 Nadwyżka
budżetu środków europejskich
również nie jest wliczana do budżetu państwa.
Jest ona źródłem spłaty zobowiązań budżetu
państwa, zaciągniętych na pokrycie deficytu
budżetu środków europejskich.
Zmiany w zakresie gospodarowania środkami
europejskimi
oraz
innymi
środkami
bezzwrotnymi
 Zmieniony
sposób
dokonywania
płatności dla beneficjentów programów
 wprowadzenie odrębnego podmiotu –
płatnika
(Bank
Gospodarstwa
Krajowego) dokonującego płatności
na rzecz beneficjentów
 Bank Gospodarstwa Krajowego dokonuje
wszystkich
płatności
w
programach
na
rzecz
wszystkich
beneficjentów
z rachunków otwartych w tym Banku przez
Ministra Finansów, z wyjątkiem wydatków
dokonywanych w ramach projektów pomocy
technicznej.
 Oznacza to, że płatności realizowane przez
BGK są jedyną formą przekazywania
środków beneficjentom, a tym samym
płatności te nie mają formy dotacji
rozwojowych.
Art.2 pkt 5 ufp wprowadza definicję środków
europejskich, do których zalicza się:
1/ środki pochodzące z
funduszy strukturalnych i Europejskiego
Funduszu Rybackiego, z wyłączeniem środków przeznaczonych na
realizację programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej i
Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa
2/ niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez państwa
członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), z
wyłączeniem środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 20042009 i Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru
Gospodarczego 2004-2009
3/ środki na realizację Wspólnej Polityki Rolnej.
Główne zmiany
W obowiązującej do 31 grudnia 2009 roku ustawie o
finansach publicznych środki europejskie zostały
włączone do budżetu państwa ( art.200 starej ufp),
Na gruncie nowej ufp środki przeznaczone na
realizacje programów operacyjnych, co do zasady
nie zostały wyłączone z budżetu państwa, lecz
stanowią jego odrębną część w formie budżetu
środków europejskich, z wyłączeniem środków
przeznaczonych na realizację projektów pomocy
technicznej.
Środki otrzymywane
z Komisji Europejskiej
Środki EFS przekazywane przez Komisje Europejską jako zaliczki,
płatności okresowe i płatność salda końcowego będą wpływać na
wyodrębniony rachunek bankowy prowadzony w euro, a następnie –
po ich przewalutowaniu na PLN – przekazywane będą na centralny
rachunek dochodów budżetu państwa na podstawie dyspozycji
Ministra Finansów i stanowić będą dochód budżetu państwa.
Instytucją właściwą dla otrzymywania płatności dokonywanych
przez Komisje Europejską jest Ministerstwo Finansów. Środki EFS nie
są zatem przekazywane na niższy poziom wdrażania Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Budżet środków europejskich
 (art.117 ufp) Budżet środków europejskich jest rocznym
planem dochodów i podlegających refundacji wydatków
przeznaczonych na realizację programów finansowanych
z
udziałem środków europejskich.
 Budżet środków europejskich nie uwzględnia środków
przeznaczonych na realizacje projektów pomocy technicznej (
100 %) oraz środków na współfinansowanie krajowe (15 %).
Budżet środków europejskich
(art.119 ufp) Dochody budżetu środków europejskich ujmuje się w
ustawie budżetowej wg:
- części klasyfikacji budżetowej;
- programów finansowanych z udziałem środków europejskich.
Wydatki budżetu środków europejskich ujmuje się wg:
- części i działów klasyfikacji budżetowej;
- programów finansowanych z udziałem środków europejskich w
ramach części i działów klasyfikacji wydatków.
Budżet środków europejskich
(art.118 ufp) Różnica pomiędzy dochodami a
wydatkami budżetu środków europejskich będzie
stanowić odpowiednio nadwyżkę budżetu środków
europejskich lub deficyt budżetu środków
europejskich, które nie będą wliczane do,
odpowiednio, deficytu lub nadwyżki budżetu
państwa.
Budżet środków europejskich
Na gruncie nowej ufp będą występowały dwie
rezerwy celowe: w budżecie środków europejskich w
zakresie, w jakim wydatki te podlegają refundacji
oraz w budżecie państwa na współfinansowanie
krajowe, które będzie dokonywane w formie dotacji
celowej lub w formie współfinansowania projektów
systemowych państwo-wych jednostek budżetowych
Forma prawna wydatków
Zgodnie z art.202 starej ufp środki przeznaczone na realizacje programów
operacyjnych i projektów realizowanych w ich ramach, mogą być
wykorzystane na :
1/ finansowanie wydatków państwowych jednostek budżetowych
przeznaczonych na realizacje programów i projektów;
2/ dotacje rozwojowe dla jednostek sektora finansów publicznych oraz
innych podmiotów będących beneficjentami tych środków, a także dla
instytucji pośredniczących oraz podmiotów, którym w ramach programów z
udziałem tych środków, została powierzona realizacja zadań odnoszących
się bezpośrednio do beneficjentów;
3/ finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej zgodnie z odrębnymi przepisami.
Główną formą wydatków w ramach programów operacyjnych na gruncie
starej ustawy jest dotacja rozwojowa, co stanowi konsekwencję
włączenia ww. do budżetu państwa
Forma prawna wydatków
(art. 186 ufp) Wydatki na realizację programów i
projektów finansowanych z udziałem środków UE, mogą
być przeznaczone na:
 Realizację projektów przez państwowe jednostki
budżetowe,
 Płatności w ramach programów finansowanych z
udziałem środków europejskich,
 Dotacje celowe dla beneficjentów
Płatności w ramach WPR.
Konsekwencja
stworzenie dwóch odrębnych strumieni
finansowych:
 Płatności ( finansowanych ze środków
UE),
 Dotacje i finansowanie wydatków
Państwowych Jednostek Budżetowych ( w
ramach współfinansowania krajowego)
oraz dotacje celowe na realizacje
pomocy technicznej
System płatności środków
europejskich
 (art.187 ufp) Za obsługę płatności w części
odpowiadającej współfinansowaniu ze środków
europejskich odpowiada Minister Finansów.
 (art.192 ust.1)MF przekazuje na rachunek w BGK
środki na płatności na rzecz beneficjentów.
System płatności środków
europejskich
 Kwota środków przekazanych przez MF do BGK
nie może być wyższa niż łączny limit wydatków dla
programów finansowanych z udziałem środków
europejskich określony w budżecie środków
europejskich,
 BGK nie będzie nową instytucją systemu
wdrażania poszczególnych programów, a będzie on
pełnić wyłącznie funkcję „kasjera”, dokonującego
jedynie wypłat dofinansowania.
Płatności dla beneficjenta
(art.188 ufp) Podstawą dokonania płatności jest:
1. zlecenie płatności wystawione przez instytucję, z
którą
beneficjent
zawarł
umowę
o
dofinansowanie projektu,
2. pisemna zgoda dysponenta części budżetowej dla
instytucji będącej stroną umowy na dokonanie
płatności
Płatności dla beneficjentów
Projekty PJB
zlecenia dotyczą płatności dla wykonawcy
zlecenia są wystawiane przez PJB na podstawie upoważnienia od instytucji
będącej stroną umowy
Projekty własne samorządów województw:
Zlecenia są wystawiane przez zarząd województwa na podstawie
upoważnienia od MRR
Projekty innych beneficjentów
Zlecenia wystawiane są przez instytucję IP/IP2, z którą beneficjent podpisał
umowę o dofinansowanie
Konsekwencje zmian
Brak możliwości przenoszenia środków pomiędzy
budżetem środków europejskich (wkład UE), a
częścią dysponenta budżetowego (współfinansowanie z budżetu państwa) – usztywnienie systemu
finansowania programu
Konsekwencje zmian
Dualizm środków wypłacanych na rzecz beneficjenta
Różne reżimy rozliczania
Dotacja celowa – zasada jednoroczności budżetu
Płatność – brak zasady jednoroczności budżetu
Dwa źródła wypłaty środków
Wkład UE – Płatnik (BGK)
Współfinansowanie z budżetu państwa – właściwy
dysponent albo BGK lub budżet samorządu
województwa
Konsekwencje zmian
Dofinansowanie będzie przekazywane w dwóch formach:
płatności i dotacji celowej, w związku z tym, otrzymane
dofinansowanie beneficjent będzie wydatkował i rozliczał w
trybie przewidzianym dla danej formy „wypłaty”.
Część dofinansowania otrzymana w formie dotacji będzie
musiała być wydatkowana i rozliczana zgodnie z przepisami
właściwymi dla dotacji, a więc z uwzględ-nieniem roczności
budżetu ( zwrot dotacji z końcem roku budżetowego)
Konsekwencje zmian
Środki otrzymane w formie płatności nie podlegają
zwrotowi z końcem roku budżetowego i rozliczane są
zgodnie z terminami wynikającymi z zawartej
umowy o dofinansowanie projektu ( nie dotyczy jst,
ponieważ realizują one budżet roczny ).
Współfinansowanie otrzymane przez beneficjenta w
formie dotacji celowej – zgodnie z art. 168 ufp – w
części niewykorzystanej w danym roku budżetowym
podlega zwrotowi do budżetu państwa do dnia 31
grudnia danego roku.
Konsekwencje
zmian
Dotacja celowa niewykorzystana
do końca roku
budżetowego może zostać zgłoszona jako wydatek
niewygasający do rozporządzenia Rady Ministrów. W
związku z powyższym beneficjent zobowiązany jest do
poinformowania IP/IP2 do dnia 15 października
danego roku o kwocie otrzymanej dotacji celowej,
która nie zostanie wydatkowana do końca roku.
Powyższa kwota podlega zwrotowi na
wskazany przez IP/IP2 w terminie do 30 listopada.
rachunek
Środki
niewygasające
mogą
być
wydatkowane
w terminie do 31 marca następnego roku budżetowego.
Realizacja płatności przez BGK
Płatności środków będą realizowane przez BGK
cyklicznie
wg
przyjętego
harmonogramu
rocznego.
Do harmonogramu BGK w zakresie przekazywania
płatności
dostosowany
będzie
terminarz
przekazywania dotacji celowej.
Realizacja płatności
Środki dla beneficjenta w formie płatności oraz współ-finansowania
krajowego powinny być wypłacane w tym samym czasie.
W przypadku, kiedy IP/IP2 nie zabezpieczy- z różnych przyczynśrodków na współfinansowanie krajowe, nie wstrzymuje to
przelewów płatności z BGK.
W takiej sytuacji konieczne jest monitorowanie wydatków w celu
zachowania płynności finansowej i zminimalizowania ryzyka nie
przekazania beneficjentom należnych środków współfinansowania
krajowego.
Wypłata współfinansowania powinna zostać przekazana w możliwie
pilnym terminie, aby na koniec realizacji projektu zachowana była
proporcja 85%/15%
Warunki płatności
(art.189 ust.1ufp) zlecenie płatności może dotyczyć
kwoty wydatków kwalifikowalnych,
(art.189 ust.2 ufp) zlecenie dokonania płatności
zaliczkowej dla beneficjenta może nastąpić przed
złożeniem przez beneficjenta wniosku o płatność,
(art.189 ust.3 ufp) w przypadku nie złożenia lub
nieterminowego złożenia wniosku o płatność, od
środków zaliczki pozostających do rozliczenia nalicza
się odsetki jak dla zaległości podatkowych, liczone od
dnia przekazania środków do dnia złożenia wniosku o
płatność.
Warunki płatności
Za złożenie wniosku o płatność zgodnie z art. 189 ust. 3 ustawy uznaje
się złożenie wniosku o płatność wnioskującego o kolejną transzę
zaliczki lub wniosku o płatność końcową ( tj każdego wniosku o
płatność poza wnioskiem tzw. cząstkowym):
 Na kwotę pozwalającą na kumulatywne rozliczenie co najmniej 70%
dotychczas otrzymanych zaliczek, oraz
 W terminie wynikającym z zaakceptowanego harmonogramu
płatności.
Nie spełnienie w/w warunków powoduje konieczność naliczenia
odsetek
Możliwe jest składanie przez beneficjenta wniosków
„cząstkowych” nie rozliczających 70% środków i nie wnioskujących o
przyznanie kolejnej transzy, przy czym ich zatwierdzenie nie stanowi
podstawy do przekazania środków dla beneficjenta i nie powoduje
naliczenia odsetek.
Warunki płatności
Zgodnie z paragrafem 5 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Rozwoju
Regionalnego z dnia 18 grudnia 2009 r w sprawie warunków i trybu
udzielania zaliczek … „ Rozliczenie zaliczki polega na wykazaniu
przez beneficjenta wydatków kwalifikowalnych we wnioskach o
płatność złożonych do właściwej instytucji, w terminach i na
warunkach określonych w umowie o dofinansowanie lub na
zwrocie zaliczki.”
Zwrot zaliczki, bez naliczenia odsetek, możliwy jest tylko przy
składaniu końcowego wniosku o płatność.
Warunki płatności
Beneficjent zobowiązany jest do składania
wniosków o płatność w terminach określonych
w umowie o dofinansowanie, nie rzadziej jednak
niż co trzy miesiące.
(art.190 ufp) w przypadku, gdy beneficjentem
projektu jest jednostka sektora finansów
publicznych, każdy wydatek kwalifikowalny
powinien zostać ujęty we wniosku o płatność w
terminie do 3 miesięcy od dnia jego poniesienia.
Warunki płatności
Przedmiotowy zapis odnosi się do każdej jednostki sektora finansów
publicznych, zaangażowanej w realizację projektu finansowanego ze
środków europejskich, bez względu na jej charakter w projekcie.
Oznacza to, iż każda taka jednostka ma obowiązek ujęcia wydatku
we wniosku o płatność przekazywanym właściwej instytucji w
terminie do 3 miesięcy od jego poniesienia, tj. w przypadku partnera
termin 3 miesięcy dotyczy ujęcia wydatku w rozliczeniu
przekazywanym przez partnera liderowi (beneficjentowi), natomiast
w przypadku lidera (beneficjenta) projektu termin dotyczy ujęcia
dokonanego rozliczenia we wniosku o płatność przekazywanym
przez beneficjenta właściwej IP/IP2
Środki podlegające zwrotowi
(art.207 ufp) zapewniono jednolity reżim odzyskiwania
środków nieprawidłowo wykorzystanych, niezależnie od formy
ich przekazania ( płatność, dotacja celowa)
W przypadku stwierdzenia okoliczności, skutkujących zwrotem
środków, instytucja, która podpisała umowę, wzywa go do:
- zwrotu środków w terminie 14 dni od dnia doręczenia
wezwania
lub
- do wyrażenia zgody na pomniejszenie kolejnych
płatności
Środki podlegające zwrotowi


Po bezskutecznym upływie terminu 14 dni, IZ/IP (lub IP2 na
podstawie upoważnienia )wydaje decyzję określającą kwotę
przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki
oraz sposób zwrotu środków.
Decyzji nie wydaje się, jeżeli dokonano zwrotu przed jej
wydaniem.
Zwroty dokonywane są przez beneficjenta na rachunek z którego
otrzymał środki:
1. Rachunek MF w BGK ( w ramach środków europejskich)
2. Rachunek DWUP właściwy dla danego Działania /Poddziałania
(w ramach współfinansowania krajowego)
Środki podlegające zwrotowi
Zgodnie z art.207 ust. 1 ufp, w przypadku gdy środki w ramach
projektu są:
1. wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem
2. wykorzystane z naruszeniem procedur, o których mowa w
art.184 ufp,
3. pobranych nienależnie (bez podstawy prawnej) lub w nadmiernej
wysokości ( otrzymane w wysokości wyższej niż określona w
umowie o dofinansowanie)
podlegają zwrotowi przez beneficjenta wraz z odsetkami w
wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi
od dnia przekazania środków na rachunek beneficjenta, do dnia
przekazania środków na rachunek wskazany przez instytucje
przekazująca te środki
Środki podlegające zwrotowi
Poza zwrotami z art.207 ufp, w ramach projektów PO KL
zwrotowi podlegać mogą również korekty finansowe,
czyli wydatki niekwalifikowalne nie stanowiące
nieprawidłowości, które zostały dotychczas rozliczone w
ramach projektu ( w zatwierdzonych wnioskach o
płatność).
Każda nieprawidłowość lub korekta finansowa podlega
zwrotowi, bez względu na jej wysokość z wyłączeniem
kwot wycofanych nie podlegających zwrotowi.
Środki podlegające zwrotowi
1. Zwroty związane z końcowym rozliczeniem
projektu – oszczędności na projekcie,
2. Środki dotacji celowej niewykorzystane na
koniec roku budżetowego,
3. Przychód projektu
Zwroty nieprawidłowości korekt
finansowych oraz
niewykorzystanej zaliczki /należność
główna/
1.
Beneficjenci dokonują zwrotów zachowując proporcję
źródeł finansowania, w jakiej otrzymali środki od IP/IW,
2.
Zwroty przekazywane są na rachunek wskazany przez
IP/IW w wezwaniu do zapłaty,
3.
Wezwanie
do
zapłaty
powinno
wskazywać
rachunek/rachunki, z których IP/IW przekazała środki na
rzecz beneficjenta
Zwrot środków
 Zwrot środków na właściwy rachunek ( tj. BGK lub DWUP)
wymaga od beneficjenta sporządzenia prawidłowego opisu
zwrotu,
 IP/IW zobowiązana jest do weryfikacji prawidłowości
dokonanego przez beneficjenta zwrotu, tj. ustalenie:
Nazwy dysponenta,
Nazwy programu i odbiorcy płatności,
Określenie kwoty należności głównej oraz odsetek,
Ze środków jakiego roku finansowany był wydatek, którego zwrot dotyczy,
Tytuł zwrotu
środków)
(
nieprawidłowość/korekta/zwrot
niewykorzystanych
Naliczanie kwoty zwrotu
Nieprawidłowości - nalicza się odsetki jak dla zaległości
podatkowych
art. 67 ufp – odsyła do stosowania działu III ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja
podatkowa,
Art. 55 § 2 Ordynacji podatkowej –” Jeżeli dokonana wpłata nie pokrywa kwoty
zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, wpłatę tę zalicza się
proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwot odsetek za
zwłokę w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości podatkowej
do kwoty odsetek za zwłokę „
Dniem uznania zwrotu wraz z odsetkami za dokonany jest dzień wpływu zwrotu na
rachunek DWUP lub BGK ( art. 47 Ordynacji podatkowej)
Naliczanie odsetek
Odsetki jak dla zaległości podatkowych nalicza się:
Od nieprawidłowości - od dnia przekazania środków na rachunek
beneficjenta do dnia zwrotu środków nieprawidłowo wydatkowanych,
Od oszczędności – po upływie 30 dni od zakończenia realizacji projektu,
Od dotacji celowej niewykorzystanej do końca roku budżetowego – po
terminie wynikającym z art. 168 ufp, tj. po 31 stycznia ( dot. jedynie
środków budżetu krajowego)
od środków nierozliczonych w kwocie i terminie określonym w
zaakceptowanym harmonogramie płatności ( art. 189 ust. 3 ufp) – od dnia
przekazania środków na rachunek beneficjenta do dnia złożenia wniosku o
płatność rozliczającego dany wydatek
Naliczanie odsetek
Zwroty odsetek naliczonych jak dla zaległości podatkowych zwracane są na
rachunek dochodów budżetu środków europejskich ( BGK) oraz rachunek
właściwy dla Działania/Poddziałania
W wezwaniu do zwrotu będą zatem podane dwa rachunki bankowe – jeden
dotyczyć będą zwrotu należności głównej - płatności wraz z odsetkami
(BGK) oraz jeden dotyczyć będzie zwrotu należności głównej z dotacji
celowej wraz z odsetkami,
Zwroty dotacji celowej dot. bieżącego roku budżetowego pomniejszą
wykonanie planu wydatków w zakresie przekazanych dotacji, a odsetki
zostaną odprowadzone na rachunek wskazany przez MRR jako dochody
budżetu państwa.
Zwrot odsetek – odsetki karne
Odsetki karne – odsetki za zwłokę naliczone na
podstawie decyzji o zwrocie środków wydanej na
podstawie art. 207 ufp,
Zwroty odsetek karnych dokonywane są analogicznie
do zasad dotyczących zwrotu należności głównej, tj.
w podziale na źródła finansowania i na dwa rachunki.
Zwrot odsetek naliczonych zgodnie z art. 189
ust. 3 ufp
Odsetki naliczane jak dla zaległości podatkowych
stanowią proporcjonalnie do zródeł finansowania
należności głównej dochód budżetu środków
europejskich oraz dochód budżetu państwa.
Odsetki zwracane będą odpowiednio w części
dotyczącej płatności z budżetu środków europejskich
na rachunek bankowy MF prowadzone w BGK, w
części dotyczącej współfinansowania na odrębny
rachunek.
Przekazanie środków
Zgodnie z art.188 ufp podstawą dokonania
płatności na rzecz beneficjenta jest zlecenie
płatności wystawione przez instytucję, z którą
beneficjent zawarł umowę o dofinansowanie
projektu oraz pisemna zgoda dysponenta części
budżetowej na dokonanie płatności.
Przekazanie środków
Środki finansowe przekazywane na rachunek beneficjentajst realizującej projekt przekazywane są zarówno przez BGK
jak i Instytucję Wdrażającą
ze szczegółowym opisem
uwzględniającym klasyfikację budżetową środków, wskazując
Dział, Rozdział
oraz Paragrafy, z których
środki są
przekazane.
Faktyczne przepływy środków na rachunkach bankowych i
faktyczny przebieg operacji związanych z projektami
determinują późniejszy kształt ewidencji księgowej.
Różnica pomiędzy dochodami a wydatkami
budżetu
środków
europejskich
stanowi
odpowiednio nadwyżkę budżetu środków
europejskich albo deficyt budżetu środków
europejskich.
Deficyt budżetu środków europejskich albo
nadwyżka środków europejskich nie są wliczane
do, odpowiednio, deficytu albo nadwyżki budżetu
państwa.
Deficyt budżetu środków europejskich jest
finansowany w ramach potrzeb pożyczkowych
budżetu państwa.
Nadwyżka budżetu środków europejskich jest
źródłem spłaty zobowiązań budżetu państwa,
zaciągniętych na pokrycie deficytu budżetu
środków europejskich.
Kontrola zarządcza
Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora
finansów publicznych stanowi ogół działań
podejmowanych dla zapewnienia realizacji
celów i zadań w sposób zgodny z
prawem,
efektywny,
oszczędny
i
terminowy.
Kontrola zarządcza zapewnia w szczególności:
1) zgodność działalności z przepisami prawa
oraz procedurami wewnętrznymi;
2) skuteczność i efektywność działania;
3) wiarygodność sprawozdań;
4) ochronę zasobów;
5) przestrzeganie i promowanie zasad
etycznego postępowania;
6) efektywność i skuteczność przepływu
informacji;
7) zarządzanie ryzykiem.
Kontrola zarządcza
 Kontrola zarządcza sprawowana jest na 2
szczeblach:
 - w ramach działu administracji rządowej
przez ministra
 - w ramach jednostki sektora przez jej
kierownika
 (odpowiednio w j.s.t. w ramach całej
jednostki przez zarząd oraz przez
kierowników poszczególnych jednostek
organizacyjnych)
 Dokumety związane z kontrolą zarządczą:
 Plan dzialalności (w układzie zadaniowym)
 Sprawozdanie z działalności
 Oświadczenie o stanie kontroli zarządczej
 Ich sporządzenie/złożenie jest obligatowryjne dla
ministrów
 Kierownicy objęci są względnym obowiązkiem
(sporządzenie może nakazać minister, w innych
przypadkach mogą je złożyć - fakultatywnie)
Audyt wewnętrzny
Audytorzy wewnętrzni w ministerstwach
będą
podlegać
Ministrom
a
nie
Dyrektorom Generalnym
Komitety Audytu
Zróżnicowanie obowiązku prowadzenia
audytu wewnętrznego w zależności od
środków publicznych jakimi dysponuje
jednostka sektora finansów publicznych
Zmiany w zakresie ochrony zatrudnienia
audytora – decyzja komitetu audytu
Audyt wewnętrzny

Audyt wewnętrzny prowadzi się w jst, jeżeli w uchwale budżetowej
kwota dochodów i przychodów lub kwota wydatków i rozchodów
przekroczyła wysokość 40 mln zł

AW prowadzi audytor wewnętrzny zatrudniony w jednostce albo
usługodawca niezatrudniony w jednostce

AW może być prowadzony przez usługodawcę, jeżeli ujęta w
uchwale budżetowej kwota dochodów i przychodów oraz kwota
wydatków i rozchodów jest niższa niż 100 mln zł
 Komitety audytu powoływane są w działach





administracji rządowej
Do zadań komitetu audytu należy w szczególności:
1) sygnalizowanie istotnych ryzyk;
2) sygnalizowanie istotnych słabości kontroli
zarządczej oraz proponowanie jej usprawnień;
3) wyznaczanie priorytetów do rocznych i
strategicznych planów audytu wewnętrznego;
4) przegląd istotnych wyników audytu
wewnętrznego oraz monitorowanie ich wdrożenia;
 5) przegląd sprawozdań z wykonania planu
audytu wewnętrznego oraz z oceny kontroli
zarządczej;
 6) monitorowanie efektywności pracy audytu
wewnętrznego, w tym przeglądanie wyników
wewnętrznych i zewnętrznych ocen pracy
audytu wewnętrznego;
 7) wyrażenie zgody na rozwiązanie stosunku
pracy oraz zmianę warunków płacy i pracy
kierowników komórek audytu wewnętrznego.
 Rozwiązanie stosunku pracy ani zmiana
warunków płacy i pracy kierownika komórki
audytu wewnętrznego ministerstwa oraz
jednostki w dziale nie może nastąpić bez
zgody właściwego komitetu audytu.
 W j.s.t. nie ma analogicznej ochrony stosunku
pracy audytora
Zmiany w zakresie dyscypliny finansów
publicznych
Zmienione definicje naruszeń naruszeń:
niedokonanie wpłaty do budżetu w
należnej wysokości dochodów przez
jednostkę budżetową, nadwyżki środków
obrotowych przez zakład budżetowy albo
nadwyżki środków finansowych przez
agencję wykonawczą lub nieterminowe
dokonanie tej wpłaty.
Naruszeniem
dyscypliny
finansów
publicznych jest dokonanie zmiany w
budżecie lub planie, stanowiącym
podstawę
gospodarki
finansowej
jednostki
sektora
finansów
publicznych, bez upoważnienia albo z
przekroczeniem zakresu upoważnienia.
Niesporządzenie lub nieprzekazanie w
terminie sprawozdania z wykonania
procesów
gromadzenia
środków
publicznych i ich rozdysponowania albo
wykazanie w tym sprawozdaniu danych
niezgodnych z danymi wynikającymi z
ewidencji księgowej
Zaniechanie
prowadzenia
audytu
wewnętrznego w jednostce sektora
finansów
publicznych
do
tego
zobowiązanej, wskutek niezatrudniania
audytora
wewnętrznego
albo
niezawierania umowy z usługodawcą.”;
W
zakresie
odpowiedzialności
za
naruszenie
dyscypliny
finansów
publicznych pojęcie kontroli finansowej
zastąpione zostało pojęciem kontroli
zarządczej
Perspektywy dalszych zmian
Włączenie PGL LP do sektora
Włączenie Państwowego Gospodarstwa
Leśnego Lasy Państwowe do sektora
finansów publicznych
Legislacja finansowa
Przyjmowane przez Radę Ministrów projekty aktów
prawnych, których skutkiem finansowym może być
zwiększenie wydatków lub zmniejszenie dochodów
jednostek sektora finansów publicznych w stosunku
do wielkości wynikających z obowiązujących
przepisów, zawierają w uzasadnieniu:
1) określenie wysokości tych skutków;
2) wskazanie źródeł ich sfinansowania;
3) opis celów nowych zadań i mierników określających
stopień realizacji celów.
Legislacja finansowa
Przyjmowane przez Radę Ministrów projekty ustaw,
których skutkiem finansowym może być zmiana
poziomu wydatków jednostek sektora finansów
publicznych w stosunku do wielkości wynikających z
obowiązujących przepisów, określają w treści
projektu ustawy maksymalny limit tych wydatków
wyrażony kwotowo, na okres 10 lat budżetowych w
podziale na:
1) budżet państwa;
2) jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki
organizacyjne;
3) pozostałe jednostki sektora finansów publicznych.
Legislacja finansowa
Przyjmowane przez Radę Ministrów projekty
ustaw zmieniających ustawy, których
skutkiem finansowym może być zmiana
poziomu wydatków jednostek sektora
finansów publicznych powinny przewidywać
aktualizację
maksymalnych
limitów
wydatków, określanych w zmienianych
ustawach, na kolejne 10 lat budżetowych
wykonywania tych ustaw.
Legislacja finansowa
Projekt
ustawy,
zawiera
mechanizmy
korygujące,
mające
zastosowanie
w
przypadku przekroczenia lub zagrożenia
przekroczenia przyjętego na dany rok
budżetowy maksymalnego limitu wydatków,
polegające na:
1) limitowaniu liczby udzielanych świadczeń, lub
2)
uzależnieniu
wypłat
od
kryterium
dochodowego lub majątkowego, albo
Legislacja finansowa
3)zmianie kryterium dochodowego lub
majątkowego uprawniającego do nabycia
świadczeń finansowanych ze środków
publicznych, lub
4) zmianie kosztów realizacji zadań publicznych
wykonywanych na rzecz obywateli, o których
mowa w odrębnych ustawach.
Reguła wydatkowa
Kwota wydatków budżetu państwa na zadania
publiczne nie może być większa niż kwota środków
przeznaczonych na ich realizację w roku poprzednim
powiększona w stopniu odpowiadającym prognozie
średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług
konsumpcyjnych na dany rok budżetowy, przyjętego
w założeniach stanowiących podstawę do prac nad
projektem ustawy budżetowej, powiększonego o 1
punkt procentowy.
Reguła wydatkowa
Regułę
wydatkową
stosuje
się
do
opracowania
Wieloletniego
Planu
Finansowego Państwa i przygotowania
projektu ustawy budżetowej, od dnia
skierowania do Rzeczypospolitej Polskiej
zaleceń, o których mowa w art. 126 ust. 7
Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
do dnia ich uchylenia.
Reguła wydatkowa
Reguła wydatkowa nie ma zastosowania do:
1) wydatków na obsługę długu publicznego;
2) obligatoryjnych składek wpłacanych do
budżetu Unii Europejskiej i organizacji
międzynarodowych;
3) wydatków na realizację programów
finansowanych z udziałem bezzwrotnych
środków zagranicznych, w tym wydatków z
budżetu środków europejskich;
4) wypłat i obsługi świadczeń rodzinnych, świadczeń z
funduszu alimentacyjnego oraz finansowania składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osoby
pobierające świadczenia pielęgnacyjne;
5) składek na ubezpieczenie społeczne za osoby
przebywające
na
urlopach
wychowawczych
i
macierzyńskich oraz za osoby niepełnosprawne;
6) świadczeń emerytalno-rentowych funkcjonariuszy i
uprawnionych członków ich rodzin oraz uposażeń
sędziów i prokuratorów w stanie spoczynku;
7) dotacji dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i Funduszu
Emerytalno-Rentowego KRUS na sfinansowanie wypłat
świadczeń emerytalno-rentowych gwarantowanych
przez państwo.
Reguła wydatkowa
Reguła wydatkowa
W okresie od dnia skierowania do Rzeczypospolitej
Polskiej zaleceń, o których mowa w art. 126 ust. 7
Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, do dnia
ich uchylenia, Rada Ministrów nie może przyjmować
projektów ustaw:
1) określających zwolnienia, ulgi i obniżki, których
skutkiem finansowym może być zmniejszenie
dochodów jednostek sektora finansów publicznych w
stosunku
do
wielkości
wynikających
z
obowiązujących przepisów;
Reguła wydatkowa
2) powodujących zwiększenie wydatków, o
których mowa w art. 112a ust. 2,
wynikających z obowiązujących przepisów.
Reguła wydatkowa – przepisy
przejściowe
Reguła wydatkowa nie ma zastosowania do
wydatków budżetu państwa wynikających z
obowiązujących przepisów, które weszły w życie
przed wejściem w życie nowelizacji ustawy o
finansach publicznych:
1) subwencji ogólnej dla jednostek samorządu
terytorialnego;
 2) wydatków na potrzeby obronne Rzeczypospolitej
Polskiej;
 3)
składek
na
ubezpieczenie
zdrowotne
finansowanych z budżetu państwa;
Reguła wydatkowa – przepisy
przejściowe
 4) wypłat świadczeń finansowanych ze środków
budżetu państwa zleconych do wypłaty Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych i Kasie Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego;
 5) wydatków związanych z budową, przebudową,
remontem, utrzymywaniem, ochroną i zarządzaniem
infrastrukturą transportu lądowego, finansowanych
lub dofinansowanych przez ministra właściwego do
spraw transportu,
 6) wydatków na programy wieloletnie.
Kontrola zarządcza
inwestycji
Inwestycje finansowane lub dofinansowane z
budżetu państwa w łącznej kwocie
stanowiącej
minimum
50%
wartości
kosztorysowej, z wyłączeniem inwestycji
współfinansowanych ze środków, o których
mowa w art. 5 ust. 3 pkt 1, podlegają
obowiązkowi przeprowadzania corocznej
oceny stopnia realizacji założonych celów, w
ramach kontroli zarządczej w jednostkach
sektora finansów publicznych.
Depozyty
Depozyt jest instrumentem płynnościowym
jego istota polega na czasowym przekazaniu
środków finansowych jednostki sektora
finansów publicznych Ministrowi Finansów.
Środki te o charakterze quasi pożyczkowym
przeznaczane mogą być na sfinansowania
potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz
w związku z
zarządzaniem długiem Skarbu Państwa
Depozyty mogą mieć charakter:
- Dobrowolny (np. j.s.t.) lub
- Obligatoryjny (agencje wykonawcze,
Narodowy Fundusz Zdrowia)
Depozyty
W przypadku depozytu dobrowolnego:
1) Minister Finansów przyjmuje wolne środki w
depozyt na warunkach określonych w
umowie;
2) przyjęcie wolnych środków w depozyt na
okres do 3 dni może nastąpić wyłącznie, jeżeli
bankową obsługę jednostki sektora finansów
publicznych prowadzi Bank Gospodarstwa
Krajowego.
Depozyty
W przypadku depozytu obligatoryjnego, wolne
środki przyjmowane są w depozyt przez
Ministra Finansów na czas oznaczony i
podlegają zwrotowi w tej samej ilości
zgodnie z dyspozycją danej jednostki sektora
finansów publicznych.
Zarządzanie środkami przez
MF
Minister Finansów, w ramach zarządzania długiem
Skarbu Państwa oraz w celu sfinansowania potrzeb
pożyczkowych budżetu państwa, jest upoważniony
do przyjmowania w zarządzanie wolnych środków:
1) państwowych funduszy celowych;
2) Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy
Państwowe znajdujących się w dyspozycji Dyrekcji
Generalnej ,dyrekcji regionalnych oraz Dyrektora
Generalnego w zakresie funduszu leśnego i funduszu
stabilizacji PGLLP.
Zarządzanie środkami przez
MF
Podmioty te są obowiązane przekazywać
wolne środki Ministrowi Finansów w
zarządzanie,
z
wyjątkiem
środków
pochodzących z dotacji z budżetu.
Procedury ostrożnościowe i
sanacyjne – wybrane
Zmiany dotyczą skutków przekroczenia 55%
zagadnienia
relacji PDP do PKB (mają tym samym
zastosowanie również pow. 60%).
Rozbudowaniu ulega katalog konsekwencji
przekroczenia limitu
Procedury ostrożnościowe i
sanacyjne
Nowe (rozszerzone) skutki prawne:
1. Rada Ministrów dokonuje przeglądu
obowiązujących
przepisów
w
celu
przedstawienia propozycji dodatkowych
rozwiązań prawnych mających wpływ na
poziom dochodów budżetu państwa, w tym
dotyczących stosowania stawek podatku od
towarów i usług,
Procedury ostrożnościowe i
sanacyjne
2. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych
otrzymuje
dotację
celową z budżetu państwa na realizację
zadania, o którym mowa w art. 26a ustawy z
dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych, w wysokości do
30% środków zaplanowanych na realizację
tego zadania na dany rok,
Procedury ostrożnościowe i
sanacyjne
3. Organy administracji rządowej mogą
zaciągać nowe zobowiązania na
przygotowanie inwestycji, jeżeli mają
zapewnione finansowanie z udziałem
bezzwrotnych środków zagranicznych, na
maksymalnym dopuszczalnym poziomie,
określonym w przepisach lub procedurach
dotyczących danego rodzaju inwestycji, nie
mniejszym niż 50% całości kosztów (projekt
przewiduje istotne wyjątki).
Procedury ostrożnościowe i
sanacyjne
Zmiana stawek VAT, jako konsekwencja
przekroczenia 55% relacji PDP/PKB
SYTUACJA FINANSOWA JEDNOSTEK SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO – w świetle założeń makroekonomicznych
USTAWA Z DNIA 27 SIERPNIA 2009 R. O FINANSACH
PUBLICZNYCH
BUDŻETY JST W PROJEKCIE USTAWY BUDŻETOWEJ NA 2011 r.
Rozwiązania w zakresie finansów jednostek samorządu terytorialnego
USTAWA O FINANSACH PUBLICZNYCH ZMIENIŁA ZASADY
PRZYGOTOWYWANIA, UCHWALANIA I WYKONYWANIA PRZYSZŁOROCZNYCH
BUDŻETÓW SAMORZĄDOWYCH ORAZ TRYB ZATWIERDZANIA WYKONANIA
BUDŻETU.
doprecyzowana została zawartość uchwały,
podejmowanej przez organy stanowiące.
o dwa miesiące skrócono termin podejmowania uchwał budżetowych,
WYJĄTEK:
uchwałę budżetową na rok 2011 organ stanowiący jednostki
samorządu terytorialnego podejmuje przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w
szczególnie uzasadnionych przypadkach – nie później niż do dnia 28 lutego 2011 r.
2
Rozwiązania w zakresie finansów jednostek samorządu terytorialnego
W 2011
roku:
OBOWIĄZUJE NOWY TRYB ZATWIERDZANIA WYKONANIA BUDŻETU
JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO.
NIE PÓŹNIEJ NIŻ DO DNIA 30 CZERWCA ROKU NASTĘPUJĄCEGO
PO ROKU
BUDŻETOWYM, ORGAN STANOWIĄCY JEDNOSTKI SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO
PODEJMUJE UCHWAŁĘ W SPRAWIE ABSOLUTORIUM DLA ZARZĄDU;
 po raz pierwszy będzie obowiązywać zasada zrównoważenia
wydatków bieżących dochodami bieżącymi;
 nie będą funkcjonowały gospodarstwa pomocnicze oraz część
zakładów budżetowych;
 ustawa likwiduje instytucję rachunków dochodów własnych
jednostek budżetowych;
 ustawa stwarza możliwości funkcjonowania dodatkowego
rachunku w jednostkach oświatowych;
Wieloletnia Prognoza Finansowa
WIELOLETNIA PROGNOZA FINANSOWA
(WPF)
– NOWY DOKUMENT WYNIKAJĄCY Z USTAWY Z 29 SIERPNIA
2009 R. O FINANSACH PUBLICZNYCH
Wieloletnia Prognoza Finansowa będzie obejmować okres roku budżetowego
oraz co najmniej trzy kolejne lata.
Po raz pierwszy uchwała w sprawie WPF powinna zostać podjęta przez
organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie później niż
uchwała budżetowa na rok 2011.
Ministerstwo Finansów wraz z przedstawicielami regionalnych izb
obrachunkowych oraz reprezentantami jednostek samorządu terytorialnego
opracowało dokument wspierający samorządy w przygotowaniu WPF pt.
Metodyka opracowania WPF.
Założenia do projektu budżetu państwa na 2011 r.
Prognoza dochodów budżetu państwa na 2011 r. oparta jest na
przewidywanej wyższej niż w 2010 r. dynamice wzrostu PKB.
Rozwój sytuacji gospodarczej determinowany jest przede wszystkim
szacunkiem następujących czynników makroekonomicznych:
realnym wzrostem PKB o 3,5% -4%, obarczone czynnikami ryzyka
średniorocznym wskaźnikiem wzrostu cen towarów i usług
konsumpcyjnych - 2,3%, według NBP - wyższy poziom 2,9% - 2 XI,
realnym wzrostem wynagrodzeń w gospodarce narodowej o 1,4%,
wzrostem zatrudnienia w gospodarce o 1,9%,
wzrostem spożycia ogółem w ujęciu realnym o 2,2%.
Budżety samorządów w projekcie ustawy budżetowej na 2011 r.
ISTOTNE DLA BUDŻETÓW SAMORZĄDOWYCH ZAPISY W PROJEKCIE
USTAWY BUDŻETOWEJ DOTYCZĄ, PRZEDE WSZYSTKIM, WYSOKOŚCI
UDZIAŁÓW W PODATKACH, SUBWENCJI OGÓLNEJ ORAZ DOTACJI Z
BUDŻETU PAŃSTWA
udział gmin we wpływach z podatku PIT będzie wyższy o 0,18 % – łączny
udział we wpływach z PIT wzrośnie w 2011 r. z 48,79% do 48,97%;
subwencja ogólna dla jednostek samorządu terytorialnego jest o 2,5%
wyższa od kwoty planowanej na 2010 r. i wynosi łącznie 48,4 mld zł;
dotacje na finansowanie zadań z zakresu administracji rządowej oraz na
dofinansowanie zadań własnych, w porównaniu z ustawą budżetową na 2010 r.
wzrosły o 3,7% na 2011 r., zaplanowano je w wysokości 17,5 mld zł.
Dochody ogółem jednostek samorządu terytorialnego
2005
2006
2007
2
3
4
Wyszczególnienie
2009
plan
2010
(3:2)
(4:3)
6
7
8
9
w mln zł
1
JST, z tego:
2008
(5:4)
(6:5)
(7:6)
11
12
%%
5
10
102 912
117 046
131 378
142 583
154 843
166 798
113,7
112,2
108,5
108,6
107,7
GMINY
45 813
51 729
57 004
62 318
64 882
74 147
112,9
110,2
109,3
104,1
114,3
POWIATY
13 763
14 844
16 155
18 147
20 085
22 684
107,9
108,8
112,3
110,7
112,9
MIASTA NA
PRAWACH
POWIATU
36 270
40 987
46 874
49 452
50 328
55 482
113,0
114,4
105,5
101,8
110,2
7 066
9 486
11 345
12 666
19 548
14 486
134,2
119,6
111,6
154,3
74,1
WOJEWÓDZTWA
mld zł
180
167
155
160
143
140
120
131
117
103
100
74
80
60
46
40
36
20
0
14
7
2005
52
41
57
62
65
47
49
50
55
15
16
18
20
23
9
11
13
20
14
2006
2007
2008
2009
plan 2010
JST
MIASTA NA PRAWACH POWIATU
WOJEWÓDZTWA
GMINY
POWIATY
267
Dochody na programy i projekty UE
• w 2009
r.
Wyszczególnienie
Wykonane dochody na programy
i projekty UE
(mln zł)
Liczba jednostek,
które wykazują dochody UE
Udział dochodów UE w
ich dochodach ogółem
1
2
3
4
JST, z tego:
14 547
2 542
9,4%
2 015
2 147
3,1%
967
314
4,8%
MIASTA NA PRAWACH POWIATU
2 002
65
4,0%
WOJEWÓDZTWA
9 564
16
48,9%
GMINY
POWIATY
• po 2 kwartałach 2010 r.
Udział dochodów UE w
ich dochodach ogółem
Wyszczególnienie
Planowane dochody na programy
i projekty UE
(mln zł)
Liczba jednostek,
które wykazują dochody UE
1
2
3
JST, z tego:
4
20 359
2 364
12,2%
GMINY
8 254
1 970
11,1%
POWIATY
2 676
313
11,5%
MIASTA NA PRAWACH POWIATU
4 861
65
8,8%
WOJEWÓDZTWA
4 568
16
31,5%
9
Wydatki ogółem jednostek samorządu terytorialnego
2005
2006
2007
Wyszczególnienie
plan
2010
2009
(3:2)
(4:3)
(5:4)
w mln zł
1
JST, z tego:
2008
2
3
4
(6:5)
(7:6)
11
12
%%
5
6
7
8
9
10
103 807
120 044
129 120
145 185
167 826
196 007
115,6
107,6
112,4
115,6
116,8
GMINY
45 837
53 183
56 081
62 895
70 000
87 768
116,0
105,4
112,2
111,3
125,4
POWIATY
13 891
15 593
16 070
18 115
21 156
25 277
112,3
103,1
112,7
116,8
119,5
MIASTA NA
PRAWACH
POWIATU
36 491
41 239
45 877
51 172
56 201
65 178
113,0
111,2
111,5
109,8
116,0
7 588
10 028
11 092
13 003
20 468
17 785
132,2
110,6
117,2
157,4
86,9
WOJEWÓDZTWA
mld zł
200
196
180
168
160
145
129
140
120
120
104
100
88
80
60
40
20
0
63
70
53
56
36
14
41
16
46
16
51
18
56
21
65
25
8
10
11
13
20
18
2006
2007
2008
2009
plan 2010
46
2005
JST
MIASTA NA PRAWACH POWIATU
WOJEWÓDZTWA
GMINY
POWIATY
269
Wydatki na programy i projekty UE
• w 2009
r.
Wyszczególnienie
Wykonane wydatki na
programy i projekty UE
(mln zł)
Liczba jednostek,
które wykazują wydatki UE
Udział wydatków na programy
i projekty UE w ich wydatkach
ogółem
1
2
3
4
JST, z tego:
17 640
2 542
10,5%
GMINY
3 527
2 147
5,0%
POWIATY
1 429
314
6,8%
MIASTA NA PRAWACH POWIATU
3 017
65
5,4%
WOJEWÓDZTWA
9 668
16
47,2%
• po 2 kwartałach 2010 r.
Wyszczególnienie
Planowane wydatki na
programy i projekty UE
(mln zł)
Liczba jednostek,
które wykazują wydatki UE
Udział wydatków na programy
i projekty UE w ich wydatkach
ogółem
1
2
3
4
JST, z tego:
29 400
2 364
15,0%
GMINY
12 938
1 970
14,7%
POWIATY
3558
313
14,1%
MIASTA NA PRAWACH POWIATU
7005
65
10,7%
WOJEWÓDZTWA
5 900
16
33,2%
11
Dochody i wydatki jednostek samorządu terytorialnego
bez środków na programy i projekty UE
2005
2006
2007
2
Dochody bez
dochodów na
projekty i programy
UE
Dochody UE
Wydatki bez
wydatków na projekty
i programy UE
Wydatki UE
3
4
(6:5)
(7:6)
6
7
8
9
10
11
12
124 760
137 135
140 296
146 439
111,8
111,6
109,9
102,3
104,4
2 842
5 217
6 618
5 449
14 547
20 359
183,6
126,9
82,3
267,0
140,0
99 039
111 385
120 778
138 928
150 185
166 607
112,5
108,4
115,0
108,1
110,9
4 768
8 659
8 341
6 257
17 640
29 400
181,6
96,3
75,0
281,9
166,7
155
167
mld zł
196
200
168
180
131
145
160
103
120
(5:4)
111 829
143
117
(4:3)
100 070
180
140
(3:2)
%%
5
mld zł
160
plan
2010
2009
w mln zł
Wyszczególnienie
1
2008
120
140
120
100
129
104
100
80
80
60
60
40
40
20
20
-
2005
2006
2007
2008
2009
Dochody UE Dochody bez dochodów na projekty i programy unijne
plan 2010
2005
2006
2007
2008
2009
plan 2010
Wydatki UE Wydatki bez wydatków na projekty i programy unijne
271
Wynik bieżący jednostek samorządu terytorialnego
DOCHODY BIEŻĄCE
Wyszczególnieni
e
2008
( 3:2)
w mln zł
1
2
JST, z tego:
plan
2010
2009
WYDATKI BIEŻĄCE
(4:3)
2008
4
5
( 8:7)
w mln zł
%%
3
plan
2010
2009
6
7
(9:8)
%%
8
9
10
11
131 000
136 662
138 874
104,3
101,6
113 261
124 701
134 832
110,1
108,1
GMINY
58 076
60 016
61 889
103,3
103,1
50 001
53 825
59 545
107,6
110,6
POWIATY
16 593
17 964
18 713
108,3
104,2
15 494
17 080
18 700
110,2
109,5
MIASTA NA
PRAWACH
POWIATU
45 298
46 269
47 672
102,1
103,0
39 538
43 287
46 572
109,5
107,6
WOJEWÓDZTWA
11 032
12 413
10 601
112,5
85,4
8 228
10 509
10 015
127,7
95,3
Liczba jednostek
2008
2009
plan 2010
Dochody
bieżące
większe niż
Dochody
bieżące
mniejsze niż
Dochody
bieżące
większe niż
Dochody
bieżące
mniejsze niż
Dochody
bieżące
większe niż
Dochody
bieżące
mniejsze niż
Wyszczególnienie
wydatki bieżące
wydatki bieżące
wydatki bieżące
wydatki bieżące
wydatki
bieżące
wydatki bieżące
1
2
3
4
5
6
7
JST, z tego:
2721
87
2585
223
1857
951
GMINY
2355
58
2245
168
1628
786
286
28
268
46
171
142
MIASTA NA PRAWACH
64
1
56
9
44
21
WOJEWÓDZTWA
16
0
16
0
14
2
POWIATY
272
Zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego
bez zobowiązań na programy i projekty UE
ZADŁUŻENIE
Wskaźnik zadłużenia
I półrocze 2010
2009
Wyszczególnienie
( 3:2)
2009
I półrocze 2010
5
6
%%
1
2
3
JST, z tego:
GMINY
POWIATY
MIASTA NA
PRAWACH
POWIATU
WOJEWÓDZTWA
4
37 878
38 541
101,8
24,5
23,1
13 667
13 868
101,5
21,1
18,7
3 756
3 720
99,0
18,7
16,4
17 447
18 064
103,5
34,7
32,6
3 007
2 889
96,1
15,4
19,9
mld zł
40
39
38
35
30
27
24
25
20
22
20
15
10
11
10
9
9
10
5
0
8
18
17
2
2
1
2005
1
2006
JST
POWIATY
WOJEWÓDZTWA
3
1
2007
12
14
14
4
4
10
3
2
2008
3
3
2009
plan 2010
GMINY
MIASTA NA PRAWACH POWIATU
273
Poziom zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego
bez zobowiązań na programy i projekty UE
• w 2009 r.
Liczba jednostek
OGÓŁEM
Zadłużonych
JST, z tego:
2808
2636
GMINY
2413
Wyszczególnienie
Powyżej
Poniżej
10%
10%-20%
20%-30%
30%-40%
40%-50%
50%-60%
711
730
559
391
176
62
7
2245
624
607
473
333
146
55
7
314
311
76
105
68
44
14
4
0
MIASTA NA
PRAWACH POWIATU
65
65
5
13
15
14
15
3
0
WOJEWÓDZTWA
16
15
6
5
3
0
1
0
0
POWIATY
60%
• po 2 kwartałach 2010 r.
Liczba jednostek
Wyszczególnienie
OGÓŁEM
Zadłużonych
Poniżej
10%
10%-20%
20%-30%
30%-40%
40%-50%
50%60%
Powyżej
60%
JST, z tego:
2809
2635
834
783
560
323
97
38
0
GMINY
2414
2246
723
659
472
276
82
34
0
314
310
100
103
65
32
8
2
0
MIASTA NA
PRAWACH
POWIATU
65
64
5
19
18
14
7
1
0
WOJEWÓDZTWA
16
15
6
2
5
1
0
1
0
POWIATY
274
Dziękuję za uwagę
27
5