Transcript Zelfmanagement Vooruit! - Kennisplein Chronische Zorg

Zelfmanagement Vooruit!
Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht
Welkom!
Programma
14:00
14:05
14:10
15:00
15:10
16:00
16:30
17:00
Welkom !
Toelichting programma
Presentatie Zelfmanagementondersteuning
Pauze
Toelichting werkgroepen en aan de slag
Plenaire terugkoppeling
Gezamenlijke ‘to do list’
Afsluiting
Chronische zorg?
Ondersteuning van zelfmanagement?
Onze vragen
1. Wat leren we van de ervaringen met
ZMO van Vilans, in Nederland en in het
buitenland?
2. Wat betekent dit voor de huidige
Nederlandse aanpak van ZMO?
3. Aan welke knoppen moeten we draaien?
Welke nog te ontwikkelen?
Onze doelstellingen
• Inzicht in ervaringen ZMO vanuit Vilans,
Nederlandse literatuur en vier buitenlandse
projecten
• Vaststellen welke stappen nodig zijn om tot
optimale en effectieve ZMO te komen in
Nederland
• Vaststellen wie verantwoordelijk is voor welke
stappen
Presentatie: Vilans,
Nl literatuur en vier
buitenlandse
projecten
Zelfmanagement
… is de mate waarin iemand met één of
meerdere ziekten/beperkingen in staat is
om de regie over het leven te behouden tot
zover hij dat wil en kan, door goed om te
gaan met symptomen, behandeling,
lichamelijke, sociale en psychologische
gevolgen van de ziekte/beperking en daarbij
horende leefstijlaanpassingen in samenhang
met de sociale omgeving
Zelfmanagementondersteuning (ZMO)
Bij ZMO stimuleert en ondersteunt de
zorgverlener de patiënt bij het inpassen
van de ziekte/beperking in het dagelijks
leven van de patiënt
•
•
•
•
Versterken vertrouwen
Behalen persoonlijke doelen
Gelijkwaardig partnerschap
Inzet technieken en tools
Ervaringen Vilans
Vaak gehoord: hoe pak ik het aan?
Veel tools beschikbaar voor
zorgverleners en patiënten
ZMO is multidisciplinaire
aangelegenheid: Stappenplan ZMO
Zelfmanagementkompas voor
zorgverleners
Wat hebben we gedaan?
• Diseasemanagement Chronische Ziekten (3 jr)
• Projecten met zorggroepen (6 mnd tot 2 jr)
–
–
–
–
Ontwikkelen beleidsagenda/visiedocument
Ontwikkelen teamplan per praktijk (IZP & ZM-tools)
Trainen en werkconferenties
Proces- en effectevaluaties
• Reflectie: juiste dingen gedaan, juiste aanpak
gekozen, juiste interventies ingezet?
Wat zien we in de praktijk?
•
•
•
•
•
•
POH vervult centrale rol
Meer werkplezier: ‘minder hard werken’
3:4 patiënten ervaren IZP als stok achter de deur
3:5 patiënten vinden boekje prettig
3-maandelijkse controle blijft bestaan
Klinische parameters regeren: ziekte ipv
persoonlijk doel patiënt staat centraal
• Weinig bekendheid en inzet tools ZMO
• Zorgverleners en patiënten blijven in eigen
comfortzone
Wat horen we in de praktijk?
• “ik wil niet meer terug …, hoe krijg ik
mijn collega’s mee?”
• “patiënten willen niet …”
• “kost veel tijd … en die heb ik niet …”
• “IZP werkt niet bij iedereen …”
• “het gaat toch goed, waarom moet het
anders…”
Conclusie
ZMO is een grote omslag, die een
veelzijdige aanpassing vraagt van
patiënten, zorgverleners en
zorgorganisaties
Vraag: delen jullie dat?
Nederlandse
literatuur
Beschouwing van Nederlandse studies
Geen systematic review, wel zeer recente studies
• Marije Koelewijn:
mei 2010
• Evelien Heinrich:
feb 2011
• Arianne Elissen:
apr 2013
• Janneke Noordman: mei 2013
• Renate Jansink:
nov 2013
Bevindingen
POH
• Effectiviteit training: tijdelijke verbetering vaardigheden
• Vooral moeite met agendasetting, tempo patiënt, empathie
• Mispercepties over leefstijl
Patiënt
• Effectiviteit ondersteuning: korte termijn betere risicoperceptie,
tijdelijke korte termijn verbetering klinische parameters
• Mispercepties over leefstijl
Organisatie
• Aantal minuten interventie vs gebruikelijke zorg niet echt verschillend
• ICT niet voldoende ondersteunend
• Financiering: gecontracteerde zorg krijgt prioriteit
POH
•
•
•
•
•
Verklaringen
Te weinig kennis van voeding en lichamelijke activiteiten
Te weinig tijd -> jumping
Vervallen in oude gewoontes
Te weinig empathie, gebrek aan motivatie
Kwaliteit van MI/GB/communicatie tussen interventie- en
controlegroep van gelijk niveau
Patiënt
• Weinig kennis/inzicht in eigen gedrag en gezondheid
• Niet noodzaak van veranderen voelen, psy-soc problemen
Organisatie
• Niet gedragen door de praktijk, ontbreken sociale kaart
Positieve ervaringen zorgverlener
Gunstige uitwerkingen
• Stages Of Changes als onderlegger voor MI zorgt voor (iets) betere
uitvoering in de pre-contemplatiefase
• Twee vragen aan patiënt: 1. hoe belangrijk is het voor patiënt en 2.
hoeveel vertrouwen heeft hij in behalen van succes
• Video-feedback lijkt gunstig voor MI-vaardigheden, gesproken tekst als
feedback gunstiger dan geschreven tekst
• Keuzehulp is zeer ondersteunend
Prettige ervaringen
• Door actievere rol patiënt hoeft zorgverlener geen klant-en-klare
oplossingen meer te bieden
• Meer gemoedsrust: geen wanhoopspogingen meer voor niet-haalbare
veranderingen
• Mentaliteit voor registratie mag hoger
Positieve ervaringen patiënt
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Gezamenlijke inspanning van patiënt en zorgverlener
Heldere antwoorden en haalbare adviezen
Regelmatigheid en continuïteit
POH’ers begrijpen patiënten en helpen patiënten hun
problemen te begrijpen
Prettig is: aanmoedigen en samenwerken
Patiënt wil zich bewijzen aan de zorgverlener
Door MI sluit communicatie meer aan bij beleving patiënt
Keuzehulp was zeer ondersteunend
Patiënt cijfers en grafieken tonen zet niet aan tot
verandering
Nodig van organisatie vlgs POH’ers
• Scheiding van medisch-inhoudelijk consult en GB/MI
consult
• Keuzehulp inzetten tussen deze consulten (Koelewijn)
• Training: intensiever, on the job, opfrisbijeenkomst(en),
basisopleiding aanpassen
• Van elkaar leren: observatie en intervisie
• ICT: reminders, doelstellingenveld, helpdesk
• Financieel systeem belemmert uitvoering en registratie
• Duidelijkheid over bij welke patiënten werkt ZMO wel of
niet
Laatste nieuws
Huidige situatie in Nederland biedt heel
weinig prikkels om patiëntportalen in te
zetten. Urgentie moet komen:
experimenteer met andere vorm,
financiering en inrichting van de zorg.
Referentie: Marleen de Mul et al. Patiëntportalen en regionale
ontwikkelingen in Nederland, iBMG, sept 2013.
Conclusie
Het trainen en ondersteunen van
praktijkondersteuners (in MI en GB) alleen
draagt onvoldoende bij aan ZMO
Vraag: delen jullie dat?
Vier buitenlandse
projecten
Review vier buitenlands projecten
1.
2.
3.
4.
Flinders Program™ (Australië)
Co-Creating Health (Groot-Brittannië)
Kaiser Permanente (Verenigde Staten)
Gesundes Kinzigtal Integrated Care
(Duitsland)
Flinders Program™ (Australië)
•
•
•
•
•
Zelfmanagement en ZMO
Focus op organisatie en zorgverlener
Voorbereiden consult: PIH, C&R
Tijdens consult: P&G
zorgplan van 12 mnd
Living well workshop voor zorgverleners, gericht op
gedragsverandering icm patientprofielen, med &
soc risicofactoren
• PDSA cyclus & 12 stappenplan (eerst organisatie
veranderen, dan consult)
Resultaten Flinders Program™
• ↓ HbA1c van 8.74 naar 8.09, BMI, cholesterol,
alcoholgebruik
• ↑ beweegproef COPD
• ↓ ernst ervaren problemen
• ↑ begrip ziekte, stellen & bereiken doelen
• ↑ zelfmanagement vaardigheden (PIH scale)
• ↓ gebruik gezondheidszorg
• = SF-12 (kwaliteit van leven) en ervaren beperkingen
Co-Creating Health (Groot-Brittannië)
• Zelfmanagement en ZMO en co-creatie met patiënten
• Focus op organisatie, zorgverlener en patiënt (7x3 uur
training ZM)
• Voorbereiden consult: formulier, lab waarden, doelen en
vragen formuleren
• Agenda setting, goal setting, goal follow-up
print
meegeven, na 2 wk bellen
• Peer group support patiënten én zorgverleners
• Zorgverleners: training, supervisie, intervisie, observatie
• Training PDSA cyclus: managers en coördinatoren
• Iedere maand kleine verandering invoeren
Resultaten Co-Creating Health
• ↓ van 0.6% bij mensen met een start HbA1c > 7.5%
• ↑ 6 minuten ‘walk’ test voor CPOD
•
•
•
•
•
•
↑ score op de PHQ9 voor depressie
↓ huisartsen bezoeken en spoedopname ziekenhuis
effectiever medicatiegebruik
↑ zelfvertrouwen in zelfmanagement
↑ patiënt tevredenheid
↑ kwaliteit van leven
Kaiser Permanente (Verenigde Staten)
• Zelfzorg: managen van ziekte en preventie
• Focus op organisatie, zorgverlener en patiënt
(trainen in ZM)
• Voor consult: online health check ups en video’s
• Inzet health coaches
• Zorgverleners: training, supervisie, intervisie,
observatie
• Veel nabellen patiënten door (ook) receptionisten
• Financiële prikkels
Resultaten Kaiser Permanente
• 1/3 minder risico om te overlijden aan een hartkwaal
• ↑ gezondheidsuitkomsten
• ↑ zorgaanbodgebruik: ACEI/ARB, lipide/HBa1c/glycemische controles
• ↑ kwaliteit van leven
• ↓ minder en kortere ziekenhuisopnames
• patiënten erg tevreden over services
gezondheidscoaches
• netto kostenbesparing per patiënt per maand 2.28
dollar
Gesundes Kinzigtal Integrated Care
(Duitsland)
• Zelfzorg: managen van ziekte en preventie
• Preventieprogramma’s
• Focus op organisatie en m.n. solistisch
werkende zorgverleners
• Health check ups voor risicoselectie
• Eenmalige training zorgverleners
• ICT gedreven & uitkomstgericht
• Financiële prikkels
Resultaten Gesundes Kinzigtal
Resultaten tov controlegroep en na 5 jaar:
• Ziekenhuisopnames ↓ 10%
• Botbreuken ↓ 25%
• GGZ-opnames ↓ 40%
• Levensverwachting hartpatiënten ↑ 1,5 jaar
• Zorgkosten per verzekerde ↓ 150 euro per jaar
Lessen uit deze
vier projecten
Het consult
Becoming an active partner
Making change
Maintaining change
–
Agenda setting
• Identificeren van problemen
• Kan voor het consult
• Besluiten gezamenlijke
agenda
–
Doelen stellen
• Kleine, bereikbare doelen
• Opbouwen vertrouwen
–
Doel follow-up
• Binnen 14 dagen
• Stimuleren, motiveren en
bekrachtigen
Een systematisch aanpak op drie niveaus
Niveau zorgverlener
• Gezamenlijke besluitvorming, partnerschap,
motiverende gespreksvoering
• Aansluiten bij patiënt: inzet patiëntprofielen
• Gestructureerde aanpak
– Agendasetting, doelen stellen, doel follow-up
• Proactief plannen van follow-up
– Na maximaal twee weken, kan ook telefoontje of email
zijn
• Ondersteuning via training + intervisie + ICT
Niveau patiënt
• ZM vaardigheden
– Doelen formuleren, preferenties kennen,
vaardigheden voor self-care, symptomen herkennen,
inzicht in problemen oplossen, leefstijl aanpassen
• Informatie
– Website, E-Health, voorlichting/groepscursus door
patiëntenvereniging
• Toegang tot gezamenlijk medisch dossier en
eigen uitkomstmaten!
• Sociale steun / lotgenoten steun
Niveau organisatie
• Motto Kaiser Permanente: ‘making the right
thing easier to do’
• Faciliteren teamtraining en intervisie
• Aanpassingen in praktijkvoering
–
–
–
–
–
In HIS
Werken met KIS (pop ups, alerts)
Patiëntenportaal
Telefonische follow-up
Email contact
Conclusie
ZMO vraagt een systematische en
gelijktijdige aanpak op drie niveaus:
patiënten, zorgverleners en
zorgorganisaties
Vraag: delen jullie dat?
In werkgroepen
aan de slag
Drie conclusies op een rij
1. ZMO is een grote omslag, die een veelzijdige
aanpassing vraagt van patiënten, zorgverleners
en zorgorganisaties
2. Het trainen en ondersteunen van
praktijkondersteuners (in MI en GB) alleen
draagt onvoldoende bij aan ZMO
3. ZMO vraagt een systematische en gelijktijdige
aanpak op drie niveaus: patiënten,
zorgverleners en zorgorganisaties
Groepsindeling
Groep 1 en 2
Patiënten
Zorgverleners
Organisaties
Groep 5 en 6
Groep 3 en 4
Doelen werkgroepen
• Vaststellen opbrengsten ZMO voor patiënten,
zorgverleners en organisaties
• Vaststellen ‘to do list’ voor realiseren van
opbrengsten voor patiënten, zorgverleners en
zorgorganisaties
Opdracht werkgroepen (45 min)
1. Noteer op flip-over vel 1 ‘opbrengsten [groep]’.
2. Schrijf op wat volgens jullie de opbrengsten van
optimale ZMO voor [groep] zijn.
3. Schrijf op flip-over vel 2 ‘to do list [groep]’.
4. Schrijf op wat geregeld moet zijn om deze opbrengsten
te innen. Formuleer dit zo exact mogelijk.
5. Spreek af wie die toelicht.
Terugkoppeling
werkgroepen
Gezamenlijke ‘to do list’
• Reflectie op opbrengsten en
activiteiten/randvoorwaarden
• Zijn er nog blinde vlekken?
• Onze gezamenlijke ‘to do list’
– Bij wie komt wat op de agenda ?
– Waarin voorziet ZO! ?
– Wat moet op de agenda van
Vilans staan ?
Hartelijk dank voor jullie bijdragen!
Denk aan invullen formulier voor reiskosten!