Transcript DCD `lekker onhandig` - Marleen Rijnsent

DCD
‘Lekker onhandig’
Marleen Rijnsent, orthopedagoog/GZ-psycholoog
Netwerkbijeenkomst voor IB’ers Haarlem
November 2011
Acht uur, de wekker gaat. Jan struikelt zijn bed uit
en kleedt zich aan. Dat gaat niet makkelijk. Zijn
trui zit achterstevoren en hij worstelt met zijn
veters. Tijdens het ontbijt stoot hij per ongeluk
zijn glas melk om en vliegt de hagelslag in de
rondte. Hij loopt naar school, want fietsen lukt
nog niet, terwijl zijn twee jaar jongere zusje het
allang kan. Hij heeft gym vandaag, daar baalt hij
van. Hij wordt meestal als laatste gekozen en met
tikkertje is hij vaak als eerste af…….
Jan heeft DCD.
Opzet van de workshop
1. Wat is DCD?
2. DVD ‘Motorisch onhandig’
3. Overlap met andere stoornissen
4. Oefening
5. Gevolgen
Pauze
6. Revalidatiecentrum
7. Ambulante Begeleiding
8. Informatie
Motorische Coördinatieproblemen
-
Minimal Brain Dysfunction
Minimal Neurological Dysfunction
Clumsy children
Sensorische Informatieverwerkingsproblemen
Dyspraxie
DCD
DCD:
Developmental
Coordination
Disorder
coördinatie ontwikkelingsstoornis
Criteria voor DCD
A.
De motorische uitvoering van de dagelijkse activiteiten is
slechter dan die van leeftijdsgenootjes
B.
Er is een zichtbaar negatief effect op de schoolse
vaardigheden of activiteiten van het dagelijks leven.
C.
Het wordt niet veroorzaakt door een medische
aandoening.
D.
De oorzaak kan niet verklaard worden vanuit een lagere
intelligentie.
Kenmerken DCD (1)
- Coördinatieproblemen
kracht, tuning, hypotonie (lage spierspanning), slecht
statisch en dynamisch evenwicht, slecht houdings- en
bewegingsgevoel, tremor.
- Meer moeite en tijd nodig om motorische vaardigheden
(passend bij leeftijd) te leren
- Halen niet een vergelijkbaar kwaliteitsniveau
- Volharden in zelfde, niet-adequate uitvoering (zien niet
dat/hoe het fout gaat en/of kunnen geen alternatief
genereren)
Kenmerken DCD (2)
- Moeite met generaliseren (het geleerde toepassen in
verschillende situaties)
- Meer moeite met automatiseren
- Plannen en organiseren kost veel moeite
- Laag gevoel van (motorische) competentie
Dyspraxie ≠ DCD
Dyspraxie = grootste probleem zit in het bedenken
van een idee en de planning. Hierdoor verloopt de
Uitvoering problematisch.
DCD = grootste probleem zit in de motorische
uitvoering en het leren/bijstellen van motorische
activiteiten. Een idee bedenken en plannen is in
de regel niet het grootste probleem.
DVD ‘Motorisch onhandig’
www.recmiddenbrabant.nl
Statistieken
-
DCD lijkt voor te komen bij 5 tot 10 % van schoolgaande kinderen
-
Komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes. De verhouding is
ongeveer 4 meisjes tegenover 10 jongens.
-
Bijkomende problemen: zindelijkheid, eet- en drinkproblemen,
laag zelfbeeld
-
Naast motorische problemen bestaat er overlap met:
*
*
Gedragsproblemen
Leerproblemen
Overlap gedragsproblemen (comorbiditeit)
Affectieve problemen
PDD-NOS
Agressief gedrag
DCD
ADHD
Prof. Dr. Buitelaar
Overlap met leerproblemen
-
Dyslexie
Rekenproblemen
NLD
Aandachtsproblemen
Prikkelverwerkingsproblemen (SI)
Spraak/taalproblemen
Oorzaak / verklaring
Geen duidelijke oorzaak, maar wel vermoedens:
1. Aanleg
2. Risicofactoren
peri- / postnataal
3. Neurologische rijping
4. Bewegingservaring
Oefening om te ervaren hoe het is om een
motorisch probleem te hebben.
Dictee
- met je niet-schrijfhand
- op een zachte ondergrond
- a=b, b=c enz.
Gevolgen
BEWEGEN
COGNITIE
DCD
PSYCHO-SOCIAAL
OPVOEDINGSSCHOOLSITUATIE
gevoel van competentie
Gaat het (vanzelf) over?
• Marja Cantell (1996)
• Amanda Kirby(2008)
51517jaar
1725 jaar
-Motorische problemen persisteren
-Significant lagere scores zelfwaardering
-Significante achterstand schoolniveau,
sociale acceptatie
Samengevat
-DCD is een coördinatiestoornis in de motoriek, die tijdens de
ontwikkeling zichtbaar wordt
-DCD gaat niet vanzelf over;
-DCD werkt door in andere ontwikkelingsfacetten;
-DCD werkt door op lange termijn.
o.a. door
- opstapeling van negatieve ervaringen, ’deukjes’
- missen grip op / gevoel van controle
- missen effect van ’goed zijn in’ en ’meedoen’
- beperking in schoolkeuze
eveneens sterk afhankelijk van o.a.
- comorbiditeit
- gezins- en schoolfactoren
PAUZE
Waar welke hulp?
- Bij coördinatieproblemen kind:
1e lijns therapeut, kinderrevalidatie,
MRT, speciaal gym, FitKids, speciaal zwemmen
- Bij comorbide problemen:
1e lijn, Jeugd GGZ, (kinderrevalidatie)
- Voor ouders:
1e lijn, Jeugd GGZ, kinderrevalidatie
- Voor school:
zorgstructuur onderwijs-ambulante begeleiding
Werkwijze Revalidatiecentrum
- Aanmelding door de huisarts, schoolarts, ouders
- Opsturen vragenlijsten voor ouders en school
- Afspraak revalidatie-arts (poli)
- DCD screenteam
- Vaststellen DCD of aanvullend onderzoek
- Behandeling
- Afronden behandeling en (eind)poli
Behandeling in de kinderrevalidatie
-
Fysiotherapie
Ergotherapie
Logopedie
Orthopedagoog
Neuropsycholoog
Maatschappelijk werk
groepen: socio, schrijf, hydro, gym/sport
Ouderinformatieavonden
Informatiemiddagen voor scholen
Ambulante Begeleiding
• Voor DCD vanuit REC Cluster 3
• Leerlinggebonden financiering (LGF) bestaat
uit rugzak of plaatsing SO/VSO
• Preventieve Ambulante Begeleiding (PAB)
Aanbod Ambulante Begeleiding
•
•
•
•
•
•
•
Informatie ziekte/beperking
Gevolgen voor het onderwijs
Wat is nodig?
Begeleidingsplan en handelingsplan
Observaties
Overlegmomenten met team
Advies en aanvraag aangepaste leermiddelen
Wat is er nodig bij de
aanvraag van een LGF?
•
•
•
•
•
Een diagnose
Een onderwijskundig rapport
Motorisch functioneren
Handelingsplan
Psychologisch rapport
DCD informatie
Hoofdstuk 20
Overige informatie
• Websites:
–
–
–
–
www.kinderrevalidatie.info
www.balansdigitaal.nl
www.depedagoog.nl
www.recmiddenbrabant.nl/
externe_dienstverlening/dcd/
– www.sovsodepiramide.nl
• DVD ‘Motorisch onhandig’
• DVD ‘Kinderen en jongeren met Coördinatie
Ontwikkelingsstoornis’
Bedankt voor uw aandacht!
[email protected]