Transcript STAAT

NEIL VAN TONDER
ELBA STOLK
GOUDVELD-HOёRSKOOL
OPSOMMING
‘n Krap sit in ‘n “gaterige wal” en lyk paraat, maar ‘n
bataljon miere neem hul intrek in, wat blyk die leë dop
van ‘n lank reeds dooie krap te wees.
TEMA
Skyn is heel dikwels bedrieglik – die paraatheid van die
staat is ondermyn terwyl die staat oënskynlik
“waaksaam” en “paraat” was.
STEMMING EN TOON
Die kort assonansies versnel die leestempo en skep ‘n
stemming van onrus.
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Sonder om te
jare nou al
beweeg.
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Die twee woorde dui die
passiwiteit van die krap aan.
jare nou al
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Die twee woorde dui twee
eienskappe van die krap aan.
jare nou al
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Die eienskappe van die krap
word beklemtoon deur
INVERSIE (woordorde in sin
word doelbewus verander).
jare nou al
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Die wit regering
jare nou al
van destyds.
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
jare nou al
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
Die wal van die dam
of rivier wat
onstabiel en vol gate
is; nie sterk genoeg
nie.
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
jare nou al
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
Hierdie woorde dui
terugskouend op die
staat se
kwesbaarheid.
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
jare nou al
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
Die oë van die krap
lyk of dit bo-op
stokkies sit.
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
jare nou al
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
Dié woorde
beskryf hoe die
krap se
steeltjiesoog roer.
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
jare nou al
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
Die woorde dui aan dat daar ‘n
element van dreiging teenwoordig
is wat waaksaamheid vereis. Die
waaksaamheid geskied periodiek.
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
jare nou al
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
Om wakker of
oplettend te wees.
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
jare nou al
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
Dit is onseker of die
krap nog lewendig is.
Hy is so stil en “roerloos
wit” dat dit nie seker is
of dit dalk nog net die
dop/ geraamte is wat
oor is nie.
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
jare nou al
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
Die krap vrek van die
droogte/ hy het al
uitgedroog sonder dat
mense dit agterkom /
hy het stadig,
mettertyd
doodgegaan.
STAAT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
jare nou al
sit roerloos wit
‘n krap in die gaterige wal
roer ‘n steeltjiesoog
met tye
waaksaam omhoog
niemand sal ooit
met sekerheid kan sê
of ‘n droë dood ook in hom lê
Die woord kan
betrekking hê op die
krap of die staat.
Sintakties kan dit
betrekking hê op die
woord “niemand” in
reël 7.
10 maar wanneer en hoé
11 het die swart mierbataljon
12 dié parate pantser binnegekom ?
Uit: As Hy weer kom, 1975
‘n Klomp miere wat
soos ‘n afdeling
soldate lyk, of die
swart meerderheid
wat onderdruk is.
10 maar wanneer en hoé
11 het die swart mierbataljon
12 dié parate pantser binnegekom ?
Uit: As Hy weer kom, 1975
Mens sou kon sê
dat die staat se
paraatheid bloot ‘n
illusie was omdat
hy hom nie kon
verweer teen die
swart mierbataljon
nie.
10 maar wanneer en hoé
11 het die swart mierbataljon
12 dié parate pantser binnegekom ?
Uit: As Hy weer kom, 1975
Emotiewe
betekenisse van die
woord kan wees:
stryd, konflik,
opstand, onlus,
verset.
10 maar wanneer en hoé
11 het die swart mierbataljon
12 dié parate pantser binnegekom ?
Uit: As Hy weer kom, 1975
Daar is bevestiging
dat die krap dood
is, want ‘n
mierbataljon het in
die dop ingetrek.
Hiermee word die
onsekerheid
opgehef.
10 maar wanneer en hoé
11 het die swart mierbataljon
12 dié parate pantser binnegekom ?
voorbereid/ gereed
Uit: As Hy weer kom, 1975
10 maar wanneer en hoé
11 het die swart mierbataljon
12 dié parate pantser binnegekom ?
‘n Harde laag om die lyf te beskerm;
Uit: As Hybeskermende
weer kom, 1975
bekleding van yster vir ‘n
soldaat wat soos ‘n dop die krap beskerm.
10 maar wanneer en hoé
11 het die swart mierbataljon
12 dié parate pantser binnegekom ?
Die gebruik van dié woorde is ironies
want ‘n
pantser
Uit: As Hy weer
kom,
1975wat paraat is kan nie
onverwags ingeneem word nie. Die staat
was nie so weerbaar as wat hy gedink het
nie.
10 maar wanneer en hoé
11 het die swart mierbataljon
12 dié parate pantser binnegekom ?
Uit: As Hy weer kom, 1975
Die slotstrofe is in die vorm
van ‘n vraag omdat dit
suggereer dat die
vernietinging ongesiens en
baie subtiel geskied het, want
die spreker weet nie wanneer
dit gebeur het nie.