Transcript Rozwój mowy dziecka w wieku przedszkolnym.

Rozwój mowy dziecka w
wieku przedszkolnym.
• Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną. Człowiek
nabywa tej umiejętności w ciągu całego swojego
życia w kontaktach z ludźmi.
• Prawidłowe kształtowanie się i rozwój mowy dziecka
jest podstawą w kształtowaniu i rozwoju jego
osobowości. Dzięki rozumieniu poznaje otaczający je
świat, a dzięki umiejętności mówienia potrafi wyrazić
swoje spostrzeżenia, pragnienia, uczucia oraz
przeżycia. Kształtowanie się mowy dziecka ma ścisły
związek z jego rozwojem społeczno - emocjonalnym.
Tempo przyswojenia przez dziecko mowy i języka
ojczystego jest różne.
• Człowiek rodzi się z predyspozycja do mówienia, ale
nie posiada umiejętności wypowiadania się.
• Etapy rozwoju mowy dziecka
• 0-2 rok życia
• Pojawiają się pierwsze wyrazy: mama,
tata, baba itp. Dziecko wymawia
samogłoski a, o, u, i, y, e, oraz spółgłoski
p, b, m, d, t, n, ś, czasem ć. Pozostałe
spółgłoski zastępuje innymi, o zbliżonym
miejscu artykulacji. Charakterystyczne jest
wymawianie tylko pierwszej sylaby lub
końcówki wyrazu.
• 2-3 rok życia
• Pojawiają się proste zdania, dziecko wymawia wszystkie
samogłoski, również ą, ę. Czasami może zamieniać samogłoski w
mowie.
• W tym okresie wypowiada już prawidłowo spółgłoski: p, b, m, f, w, k,
g, h, t, d, n, l. Wymienione głoski nie zawsze są pełnowartościowe, a
czasem bywają zastępowane innymi, łatwiejszymi.
• Mowę dziecka trzyletniego cechuje zmiękczanie głosek – s, z, c, dz,
sz, ż, cz, dż są często wymawiane jak ś, ź, ź dź. Głoska r może być
pomijana lub zastępowana przez inną, na przykład j lub ł. Zamiast
głoski f występuje ch i odwrotnie. Dziecko wie, jak dana głoska
powinna brzmieć, ale nie umie jej jeszcze wypowiedzieć.
• W tym wieku może występować swoista mowa dziecięca:
przestawki głoskowe, opuszczanie sylaby początkowej lub
końcowej, zniekształcenie oraz tworzenie wyrazów ze skrzyżowania
dwóch słów, nieprawidłowa odmiana.
• Między 2 a 3 rokiem życia następuje rozkwit mowy dziecka. Jest to
czas budowania zdań. Początkowo są to zdania proste, złożone z
dwóch lub trzech wyrazów. Na tym etapie mowa dziecka jest
zrozumiała nie tylko dla najbliższych, ale także dla otoczenia.
• Najczęstsze błędy językowe pojawiające się u
trzylatków, które mogą utrzymywać się do 5 roku
życia, to:
• opuszczanie sylaby początkowej lub końcowej (zupa
pomidorowa = zupa midolowa, lokomotywa - komotywa);
• zmiękczenie głosek: s,z,c,dz, lub sz, ż, cz, dżwymawianie jak ś, ż, ć, dź ( sanki= sianki)
• przestawianie głosek w wyrazie (ławka = wałka);
• tworzenie nowych wyrazów (zadzwonić + telefonować =
zatelefonić, żelazko =
• prasowaczka, oparcie krzesła = opieranka).
• głoska r może być wymawiana jako j lub l , ewentualnie
jako ł , ( rower= lowel, robak= lobak)
• zamiast f występuje często ch i odwrotnie.
• 4 rok życia
• Utrwalają się takie głoski jak s, z, c, dz. Dziecko nie powinno już
wymawiać ich jako ś, ź, ć, dź.
• Pojawia się głoska r, choć jej opóźnienie nie musi być jeszcze
niepokojące. Opanowanie tej głoski to wielki sukces dla dziecka.
Często w związku z tym jej nadużywa i mówi, na przykład rarka
zamiast lalka, mreko zamiast mleko.
• Głoski sz, ż, cz, dż mogą być zamieniane na s, z, c, dz lub ś, ź, ć,
dź. Mowa dziecka jest jeszcze niedoskonała. Wyrazy czasami mogą
być poprzestawiane, a grupy spółgłoskowe uproszczone.
• Dziecko 4 letnie, potrafi już mówić o przeszłości i przyszłości.
Zadaje mnóstwo pytań.
• Może pojawić się tzw. hiperpoprawność związana z opanowaniem
nowych, trudnych głosek np. zastępowanie głosek s, z, c, dz, przez
sz, ż, cz, dż - np.: sztół, czukierek;
• 5 rok życia
• Mowa dziecka jest już zrozumiała. Utrwalane są głoski
sz, ż, cz, dż. Dziecko potrafi je poprawnie powtórzyć,
choć w mowie potocznej mogą być jeszcze wymawiane
jako s, z, c, dz.
• Głoska r często pojawia się dopiero w tym okresie.
• Wypowiedzi dziecka są wielozdaniowe.
• Wypowiedzi uwzględniają kolejność zdarzeń i zależności
przyczynowo - skutkowe, są zwykle poprawne
gramatycznie;
• Dziecko potrafi wyjaśnić znaczenie słów, opisać cechy
przedmiotów i możliwość ich zastosowania;
• Dziecko chętnie poprawia innych i samego siebie,
szukając prawidłowego brzmienia wyrazu
• 6 rok życia
• Dziecko 6 letnie powinno już prawidłowo wymawiać wszystkie
głoski, oraz powinno mieć opanowane mówienie. Powinno
poprawnie wymawiać wszystkie dźwięki nawet te najtrudniejsze do
opanowania czyli głoski sz, ż, cz, dż oraz r.
• Półroczne opóźnienia przy pojawianiu się poszczególnych głosek są
dopuszczalne, przy dłuższych należy zasięgnąć porady logopedy.
• Dziecko powinno dokonywać analizy i syntezy słuchowej wyrazów
o prostej budowie fonetycznej (tzw. głoskowania)
- wyodrębniać głoski na początku, na końcu i w środku wyrazu
- samodzielnie wymyślać wyrazy rozpoczynające się na daną głoskę
- wyklaskiwać ilość sylab w wyrazie.
•
•
•
•
•
•
•
Normy rozwojowe
Normą rozwojową jest, jeśli dziecko w wieku:
0 -1 roku - komunikuje się z dorosłymi za pomocą
krzyku, głuży, gaworzy, wymawia pierwsze wyrazy:
mama, tata, baba, lala;
1 - 2 lat - Używa prawie wszystkich samogłosek, z
wyjątkiem nosowych (ą, ę) oraz wymawia niektóre
spółgłoski ( p, b, m, t, d, n, k, ś, ź, ć dź, ch). Pozostałe
zastępuje innymi. Wypowiada się jednowyrazowo: np.:
kaczka - kaka, pomidor - midol;
3 lat - porozumiewa się prostymi zdaniami, wymawia
wszystkie samogłoski i spółgłoski (p, pi, b, bi, m, mi, n,
ni, f, fi, w, wi, t, d, n, l, li, ś, ź, dź, j, k, ki, g, gi, ch);
4 lat - wymawia głoski s, z, c, dz;
5 - 6 lat - wymawia głoski sz, ż, cz, dż, r;
7 lat - ma utrwaloną poprawną wymowę
wszystkich głosek oraz opanowaną technikę
mówienia.
• Należy pamiętać, że każde dziecko rozwija się
we własnym, swoistym tempie i niewielkie
opóźnienia rozwoju mowy nie powinny być
powodem do niepokoju. Stopień rozwoju mowy
w danym momencie zależy od różnych
czynników.
• Do najważniejszych należą psychofizyczny
rozwój dziecka oraz wpływ środowiska.
• Opóźnienia w pojawianiu się poszczególnych
stadiów rozwoju mowy nie powinny przekraczać
6 miesięcy, jeżeli któryś z etapów rozwoju mowy
opóźnia się koniecznie skonsultuj się z
logopedą.
O czym powinni pamiętać rodzice? WAŻNE!!!
1. Nie naśladuj dziecięcej wymowy.
W kontaktach z dzieckiem nie używaj spieszczeń. Niech „cio bobaśku”
niech odejdzie w zapomnienie; używaj wszystkich, nie tylko najprostszych
słów.
Naśladowanie języka dziecka utrudnia mu naukę poprawnej mowy.
2. Nie wymagaj zbyt wczesnego wymawiania poszczególnych głosek.
Jeśli dziecko 3- letnie nie mówi głoski „r” nie jest to powód do niepokoju!
Dziecko nie przygotowane pod względem sprawności narządów
artykulacyjnych, niedostatecznie różnicujące słuchowo dźwięki mowy, a
zmuszane do artykulacji zbyt trudnych dla niego głosek, często zaczyna je
zniekształcać, wymawiać nieprawidłowo. Tworzymy u dziecka w ten sposób
błędne nawyki artykulacyjne, trudne do zlikwidowania.
3. Nie wyśmiewaj, nie karz, nie zawstydzaj dziecka za jego nieprawidłową
wymowę.
4.Nie przestawiaj dziecka leworęcznego na prawą rękę.
Naruszanie naturalnego rozwoju sprawności ruchowej zaburza
funkcjonowanie mechanizmu mowy. Prowadzi to często do zaburzeń mowy,
a w szczególności do jąkania.
5. Zwracaj uwagę na zamykanie ust i oddychanie nosem (pod warunkiem,
że nos jest drożny) - sprzyja to pionizacji języka i poprawnej artykulacji
• Zasady wspomagania procesu rozwoju mowy - istotne
wskazówki!
•
•
•
•
•
1. Nazywaj rzeczy
Gdy pociecha chwyta cię za nos- powiedz, że „to nos”. Gdy bawicie się
pluszakiem opisuj-„to jest miś, tu ma oczko, tu nosek, a tu czerwoną
bluzeczkę w zielone kropki”. Kiedy siadacie do obiadu- pokazuj i nazywaj
przedmioty- w ten sposób uczysz jak kojarzyć słowo z obrazem i
przedmiotem. Nowe słowa powtarzaj wiele razy.
2. Zadawaj pytania
Oglądając książeczkę lub zabawkę możesz zadawać pytania: „gdzie miś
ma nosek?”, a malec będzie wskazywał odpowiedź. Uwaga- badania
wykazały istnienie silnego związku pomiędzy ilością czasu poświęcanego
przez rodziców na „dialog” z dzieckiem, a intelektualnym rozwojem dziecka.
3. Mów tak, jak chciałabyś, by mówiło twoje dziecko.
To od ciebie maluch uczy się mówić i to ty utrwalasz jego wzorce. Mów
spokojnie, powoli i wyraźnie; nie zdrabniaj przesadnie- niech marcheweczka
zostanie jednak marchewką.
4. Bądź komentatorem
Opowiadaj maluchowi o wszystkim, co je otacza, mów jak najwięcej i jak
najczęściej- bądź po prostu komentatorem waszego życia.
5. Baw się dźwiękami
Pokazując dziecku zwierzę, pod obrazek podłóż glos- używaj słów
dźwiękonaśladowczych: „kwa, kwa”, „miau miau” czy „ hau, hau”- przy
okazji nauki rozbawisz też malucha.
•
6. Bądź narratorem
Kup książeczki, czytajcie i oglądajcie je wspólnie- tobie przypadnie rola
narratora- czytaj i opisuj zatem wszystko, co widzisz: „To jest chłopiec.
Chłopiec bawi się piłką. Piłka jest czerwona”- w ten sposób maluch uczy się
nowych słów. Następnie poproś dziecko, aby spróbowało opowiedzieć co
widzi na obrazku.
•
7. Powtarzaj się
Wydaje ci się, ze oglądanie dziesiąty raz tej samej książeczki opatrzonej
tym samym twoim komentarzem jest nudne? Nie dla malucha- on lubi to, co
jest mu znane, a dzięki powtórzeniom wszystko szybko zapamiętuje.
•
8. Słuchajcie muzyki, śpiewajcie piosenki
Włączaj muzykę, którą lubisz- pamiętaj tylko, żeby nie była zbyt głośna.
Śpiewaj piosenki nawet wtedy, kiedy uważasz, ze zdecydowanie nie
powinnaś- dla dziecka twój głos jest i tak najpiękniejszy.
•
9. Zwracaj uwagę, aby dziecko jak najwięcej pokarmów gryzło.
Zachęcaj dziecko do gryzienia i żucia pokarmów stałych, np. skórki od
chleba - ma to pozytywny wpływ na poprawę sprawności aparatu
artykulacyjnego.
Uwaga-zaburzenia połykania i żucia mogą poprzedzić zaburzenia mowy.
•
•
10. Ciesz się każdym słowem
Zachęcaj dziecko do mówienia, chwal je- ale nie zmuszaj go do niczego i nie
popędzaj. Zachwyt i radość mamy nad choćby najmniejszym osiągnięciem to
najlepsza zachęta dla malca. Kiedy dziecko zobaczy twą radość, wie, że warto się
starać.
•
11. Niech maluch widzi jak mówisz
Od samego urodzenia dzieci uwielbiają patrzeć na innych, lubią też, gdy się do nich
mówi. Świetną zabawą będzie zatem dla malca obserwowanie twojej twarzy wtedy,
gdy coś opowiadasz- dziecko przyglądając się, uczy się otwierać usta i właściwie
układać je do różnych dźwięków.
•
12. Zachęcaj do posługiwania się mową
Postaraj się, by maluch powoli zamieniał gesty na słowa (oczywiście w miarę swoich
możliwości) i jeśli pokazuje paluszkiem pokój obok spytaj, czy chcesz, żebyście
poszli właśnie TAM?
•
13. Nie zaniedbuj chorób uszu
Nie leczone mogą powodować niedosłuch, a w następstwie wady wymowy.
Jeśli dziecko osiągnęło już wiek, w którym powinno daną głoskę
wymawiać, a nie robi tego, zasięgnij porady logopedy.
Dziękuję za uwagę i
zapraszam na część
warsztatową