Hoogbegaafdheid en dyslexie Margit Horsthuis, Irma Tharner

Inhoud

 Ervaringen Irma Tharner  Dyslexie en onderpresteren  Herkennen:  Mogelijke oorzaken late herkenning  Gevolgen late herkenning  Herkennen  Begeleiding  Overgang VO Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Dyslexie en onderpresteren

 Spectrum: latent – zeer ernstig  Vaststellen dyslexie  Cognitief profiel hb afwijkend, onderzoek Univ. Utrecht  Hb: geen E of D-scores voor lezen en spelling!

 ‘onderpresteren’ i.p.v. leerprobleem Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Mogelijke oorzaken late herkenning

 Kindfactoren: – Terugtrekken – ‘boos’/clownesk gedrag  Omgevingsfactoren: – Protocollen dyslexie – Kennis school, logopedisten Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Gevolgen late herkenning

 Cognitief (kennishiaten, achterstanden)  Sociaal emotioneel – Faalangst/zelfbeeld (perfectionisme) – Motivatie/werkhouding – Clownesk gedrag – Boze buien – Reacties groepsgenoten (hogere groepen) Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Herkennen ……

Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Herkennen: kleuters

 Gem. presteren taalvaardigheden, overige aandachtsgebieden zeer goed: – Herhalen zinnen – Navertellen verhaal – Snel benoemen van plaatjes – Onthouden dagen van de week – Analyseren en synthetiseren klanken woord en aangeven plaats klank in woord – Vaak wel aantal letters kennen!

Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Herkennen groep 3

– Hoge verwachting bij kleuter en omgeving leren lezen en spellen - teleurstelling – Rekenen vaak wel goed – Klank-tekenkoppeling wat vertraagd – Moeite horen verschil u, eu, ui en woorden fopletters – Werktempo gemiddeld – Geen ‘andere’ fouten, maar meer en hardnekkiger fouten Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 23-02-2012

Herkennen na groep 3

– Zwak werkgeheugen talige taken – Tempo niet bij kunnen houden (teksten langer!) – Slordig gaan werken – Verschil schriftelijke en mondelinge taalvaardigheid – Spelling (methodetoetsen voldoende, Cito-toetsen zakken af) – Goede rekenprestaties en vaak ook begrijpend lezen, gem./zwakke lees/spellingprestaties – Moeite met leren tijdsbegrippen – Vervoeging sterke werkwoorden vaak later goed leren Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Herkennen vo

 ‘woordjes leren’  stil lezen   spelling leenwoorden en vreemde talen ‘stampen’ rijtjes/lesstof vs. schema/begrip Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Begeleiding: remedial teaching

 Zo snel mogelijk door lagere AVI-niveaus  Spelling: regelbenadering  Ondersteuning computer/spelletjes  Woordidentificatiestrategieën (lettergroepen)  Mindmappen/visuele uittreksels  Begrijpend lezen-coaching  Blind typen  Lijstje spellingvalkuilen Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Begeleiding: compensatie

 Langere werktijd  Groter lettertype  Samen laten werken  Ingesproken boeken  Spelfouten negeren als spelling niet hoofddoel  Spellen op de computer  Geven kopie dictaat (ipv. zelf overschrijven) Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Begeleiding: compensatie

 Nakijken huiswerk door volwassene  Steunkaarten spelling en tafels  Kladpapier ivm zwakker werkgeheugen  Mondeling overhoren  Vo: toetsen in aparte ruimte Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Pedagogische begeleiding

 Uitleg over oorzaak lees- en spellingproblemen, erkennen probleem  Aandacht voor faalangst (perfectionisme!)  Ouders: kind accepteren zoals het is  Aandacht voor sterke kanten Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Pedagogische begeleiding

 Didactische ontwikkeling: – Alternatief lezen – Letterspelletjes – Aansluiten bij belangstelling kind – Wisselende oefenvormen (Ralfi…) – Hulp bij het leren – Beperk samengestelde opdrachten – Gulden middenweg oefenen-overig – Handig oefenen Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Overgang VO

 Niveau aansluiten bij schooltype! (VWO, gymnasium), risico bij lager niveau schooltype  Kindfactoren: motivatie, werkhouding, capaciteiten  Dyslexiebeleid   Studietechnieken voor automatiseren en schema’s/uittreksels Leesstrategieën  Oefensoftware vreemde talen  Klankspellingschrift  Geheugenkaarten spellingregels vreemde talen Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014

Literatuur: Uitgaven vo Masterplan dyslexie Nederland Handboek hoogbegaafdheid Eleonoor van Gerven (hoofdstuk Alja de Bruin) Dyslexie en moderne vreemde talen Conferenties: SDN Lexima Balans Materialenlijst: zie site Helios Workshop hoogbegaafdheid-dyslexie 21-10-2014