Transcript Koszty produkcji

Ekonomika ochrony zdrowia (III)
Doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
I - Koszty w ekonomii
2
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty w ekonomii
Koszty produkcji
 Koszty zewnętrzne
 Koszty prywatne a koszty społeczne
 Koszty alternatywne
 Koszty produkcji w krótkim i długim
okresie

3
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty produkcji
 Koszty
całkowite
 Koszty przeciętne
 Koszty krańcowe
4
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty całkowite
Koszty całkowite :
 koszty stałe
 koszty zmienne
KC = Ks + Kz
5
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty przeciętne



Koszty przeciętne stałe: KPs = Ks/q
Koszty przeciętne zmienne: KPz = Kz/q
Koszty przeciętne całkowite: KPc = Kc/q
KPc = KPs + KPz
6
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty krańcowe



7
KK to dodatkowy nakład poniesiony przez
firmę, w celu powiększenia produkcji o jedną
jednostkę
KK = dKC/dq
KK = dKZ/dq
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty przeciętne i koszty krańcowe
KP,KK
KK
KK
KPc
KPz
KPs
minKK
min Kpc
min KPz
q
8
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty a utargi

9
KC – koszty
całkowite to
nakłady poniesione
na wytworzenie
określonej ilości
produktów

UC – utarg całkowity
to przychód
uzyskany ze
sprzedaży
wytworzonych
produktów
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty całkowite, utarg całkowity, globalny
wynik finansowy


10
KC < UC – dodatni wynik finansowy:
zysk globalny
KC > UC – ujemny wynik finansowy:
strata globalna
*********************
KC = UC – wynik finansowy = 0
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty a utargi


KP – koszty
przeciętne to
nakłady poniesione
na wytworzenie
jednego produktu
KP = KC/q


11
UP – utarg
przeciętny to
przychód uzyskany
ze sprzedaży
jednego produktu
/jest to cena/
UP = UC/q
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty przeciętne, utarg przeciętny (cena),
jednostkowy wynik finansowy
KP < UP – dodatni wynik finansowy:
zysk jednostkowy
 KP > UP – ujemny wynik finansowy:
strata jednostkowa
*********************
KP = UP – jednostkowy wynik finansowy = 0

12
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty a utargi


13
KK – koszty
krańcowe to
dodatkowe nakłady
poniesione na
wytworzenie
dodatkowego
produktu
KK = dKC/dq


UK – utarg krańcowy
to zmiana utargu
całkowitego
wywołana sprzedażą
dodatkowej jednostki
produktu
UK = dUC/dq
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty krańcowe a utarg krańcowy



14
KK < UK – dodatkowo wytworzony
produkt przyniesie zysk
/wzrost produkcji – uzasadniony/
KK > UK – dodatkowo wytworzony
produkt przyniesie stratę
/rozszerzenie produkcji –
nieuzasadnione/
KK = UK – punkt równowagi przedsiębiorstwa
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
II - Koszty w ochronie zdrowia
15
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty w ochronie zdrowia

16
Koszt – wielkość nakładów zużytych do
realizacji danego programu zdrowotnego
(zapobiegania, leczenia lub zmniejszenia
objawów choroby) i w konsekwencji
uzyskania określonego wyniku
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Rodzaje kosztów w ochronie zdrowia



17
Bezpośrednie
- medyczne
- niemedyczne
Pośrednie (w obrębie sektora świadczeń
zdrowotnych i poza nim)
Niemierzalne (niewymierne)
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty w ochronie zdrowia
koszty
bezpośrednie
pośrednie
medyczne niemedyczne
18
niemierzalne
(niewymierne)
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty bezpośrednie (direct costs)


19
To wydatki bezpośrednio związane z procesem
leczenia
Dzielimy je na:
- medyczne – wydatki na zakup leków, sprzętu
medycznego, amortyzacja aparatury medycznej, pracę
lekarzy i pielęgniarek, pobyt w szpitalu, diagnostykę
- niemedyczne – inne koszty wynikające bezpośrednio
z choroby i jej leczenia, np. wydatki związane z
transportem do szpitala, zaangażowanie osoby
opiekującej się chorym, stosowanie stosownej diety
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty pośrednie (indirect costs)

20
Zasoby utracone wskutek leczenia:
- w obrębie sektora świadczeń zdrowotnych
(dodatkowe koszty medyczne w czasie
zyskanych lat życia)
- poza sektorem świadczeń zdrowotnych
(utrata produktywności wskutek nieobecności
w pracy, zmniejszona wydajność w pracy,
przedwczesna umieralność)
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty utraconej produktywności
Można szacować przy użyciu 2 metod:
1) tradycyjnej, tzw. metoda kapitału ludzkiego (human
capital approach) – szacowanie wartości potencjalnej
utraty zarobków,
2) nowej, tzw. metoda kosztów frykcyjnych (friction cost
method) – opiera się na założeniu, że wartość utraconej
produktywności zależy od tego, ile czasu potrzeba do
przywrócenia wyjściowego poziomu produktywności
21
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty niewymierne


22
Koszty związane z pogorszeniem jakości
życia, z subiektywnymi odczuciami chorego,
np. bólem, cierpieniem
Mogą być oceniane jako zmiana w jakości
życia lub mierzone jako wynik zdrowotny
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszty stałe i zmienne


23
Koszty stałe (fixed cost) – nie ulegają zmianie
wraz ze zmianą uzyskanego wyniku, np.
ilością udzielanych świadczeń zdrowotnych
(są to np. koszty utrzymania przychodni –
ogrzewanie, oświetlenie, obsługa kredytu)
Koszty zmienne (variable cost) – związane z
liczbą udzielanych świadczeń (np. koszty
leków, materiałów opatrunkowych)
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszt przeciętny i krańcowy


24
Koszt przeciętny, średni, jednostkowy (average cost)
– nakład finansowy poniesiony na uzyskanie jednostki
wyniku (korzyści, efektu), np. porady udzielonej
pacjentowi, zabiegu rehabilitacyjnego
Koszt krańcowy (marginal cost) – wzrost kosztu
(faktycznie – kosztu zmiennego) , wynikający z
uzyskania dodatkowej jednostki wyniku (korzyści,
efektu), np. przyjęcie dodatkowego 21-go pacjenta,
wykonanie dodatkowego zabiegu rehabilitacyjnego
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszt krańcowy a koszt inkrementalny


25
Koszt krańcowy to koszt dodatkowej jednostki
wyniku, należącej do logicznej serii wyników,
np. przyjęcie dodatkowego pacjenta przez
lekarza
Koszt inkrementalny (incremental cost) - to
koszt uzyskania dodatkowej jednostki wyniku,
przy zastąpieniu jednego programu innym –
dającym lepsze efekty, ale droższym
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszt krańcowy a koszt inkrementalny
koszt
B
A
Koszt krańcowy A
Koszt krańcowy B
Koszt inkrementalny AB
x
26
x+1
wynik
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Koszt alternatywny


27
Koszt alternatywny (opportunity cost) – to
koszt „utraconej okazji”, czyli koszt najlepszej
alternatywy, którą utraciliśmy decydując się
na dany program medyczny
To najlepsza miara wartości poniesionych
nakładów
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Identyfikacja i pomiar kosztów – etapy:
1. określenie punktu widzenia, z jakiego
przeprowadza się analizę
2. wyszczególnienie zużytych zasobów
3. określenie jednostek dla zużytych zasobów
4. ustalenie wartości pieniężnych dla zużytych
zasobów
5. dyskontowanie
6. analiza wrażliwości
28
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
1. Punkty widzenia (perspektywa) analizy




Pacjent
Szpital
Płatnik (NFZ, MZ)
Społeczeństwo
- Przyjęcie punktu widzenia determinuje
rodzaje kosztów, które są brane pod uwagę
29
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Składniki kosztów
Składniki kosztów
Opłaty z własnej kieszeni
Koszty transportu
Koszty hospitalizacji
Koszty leków
Koszty leczenia ambulatoryjnego
Koszty hospitalizacji
Koszty leków
PACJENT
30
SZPITAL
PŁATNIK
Utrata produktywności
Koszty transportu
Koszty leków
Koszty leczenia ambulatoryjnego
Koszty hospitalizacji
SPOŁECZEŃSTWO
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
2. Zużyte zasoby



31
Ocena ekonomiczna musi obejmować zasoby
zużyte do realizacji danego programu
zdrowotnego
Zasoby podstawowe: personel fachowy,
wyposażenie, leki,…
Zasoby pośrednie: opieka lekarska, opieka
pielęgniarska, testy laboratoryjne, usługi
dodatkowe
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
3. Jednostki obliczeniowe zużytych
zasobów




32
Dla każdego zużytego zasobu należy
określić właściwą jednostkę obliczeniową:
Leki – dawki
Usługi farmaceutyczne – godziny pracy
farmaceuty
Opieka medyczna – ilość wykonywanych
procedur
Leczenie szpitalne – ilość dni spędzonych w
szpitalu
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
4. Wycena zużytych zasobów



33
Teoretycznie – właściwa wycena wg kosztu
alternatywnego
Praktycznie – wg cen rynkowych (należy
mieć świadomość ograniczeń – niektóre
zasoby nie mają ceny np. opieka rodziny)
Podział (alokacja) zasobów użytych do
realizacji kilku programów
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
5. Dyskontowanie kosztów



34
Dyskontowanie kosztów to zmniejszenie wartości przyszłych
kosztów dla ich porównywalności z kosztami ponoszonymi
obecnie
PV = FC x DF
PV – teraźniejsza wartość kosztów poniesionych w ciągu
n lat
FC – koszty poniesione w przyszłości
DF – współczynnik dyskontowania
DF = 1/(1 + r)n ,
gdzie: r – stopa dyskontowa
n – liczba lat, w ciągu których będą
ponoszone koszty
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Dyskontowanie kosztów - przykład (1)
Hipotetyczny program zdrowotny generuje koszty:
3000 PLN – w I roku
2000 PLN – w II roku
1000 PLN – w III roku
Nieskorygowany łączny koszt – 6000 PLN
Jeżeli stopa dyskontowa = np. 6%, to współczynnik
dyskontowania:
- w I roku: 1/1,06 = 0,943
- w II roku: 1/(1,06)2 = 0,89
- w III roku: 1/(1,06)3 = 0,84

35
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Dyskontowanie kosztów - przykład (2)

Wartość kosztów poniesionych w ciągu trzech
lat - jeżeli wydatki ponoszone są na koniec
roku:
3000 x 0,943 + 2000 x 0,89 + 1000 x 0,84 = 5449 PLN

Wartość kosztów poniesionych w ciągu trzech
lat - jeżeli wydatki ponoszone są na początku
roku:
3000 + 2000 x 0,943 + 1000 x 0,89 = 5776 PLN
36
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
Stopa dyskontowa
W międzynarodowych wytycznych dla
ekonomicznej oceny programów zdrowotnych
zaleca się stopę dyskontową na poziomie 3-6%
 Możliwość korygowania stopy dyskontowej o
inflację:
np. stopa dyskontowa – 6%, stopa inflacji – 9%,
to stopa dyskontowa skorygowana o inflację:
1,06 x 1,09 = 1,155, czyli 15,5%

37
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
6. Analiza wrażliwości


38
Często nie jest możliwe precyzyjne określenie
zużytych zasobów - przyjmuje się wówczas
pewne założenia i przeprowadza analizę
wrażliwości, zadając pytanie o siłę reakcji na
np. 50% wzrost ceny leku czy 20% obniżkę
stawki za dzienny pobyt w szpitalu
jeżeli reakcja jest znaczna – tzn. istotnie
wpływa na poziom kosztów, koszty są
„wrażliwe” na daną zmienną
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW