Transcript Etyka Erazma z Rotterdamu

WCZESNA
FILOZOFIA
NOWOŻYTNA
XV-XVII wiek
HISTORIA ETYKI (HISTORIA
FILOZOFII)
Dezydery Erazm z Rotterdamu
(1467?-1536)
Główne dzieła:
Podręcznik żołnierza Chrystusowego
[Euchiridion Militis Christiani], 1503
Pochwała głupoty, 1509
Skarga Pokoju, 1517
O wolnej woli, 1524
W Euchiridionie Erazm pod wpływem Orygenesa
charakteryzuje trzyczęściową naturę ludzką.
Orygenes
duch
dusza
ciało
Erazm
religia
człowieczeństwo
niereligijność
Ujęcie natury ludzkiej optymistyczne.
Łaska Boża jest konieczna do zbawienia.
Cnota i doskonalenie się moralne są
możliwe dzięki edukacji – współpraca z
łaską Bożą.
W edukacji istotne znaczenie ma
znajomość autorów antycznych i
pogłębione studia nad Biblią, by nastąpiło
uświadomienie sobie podstawowego
znaczenia łaski bożej.
Z drugiej strony, u Erazma widoczne są
pesymistyczne akcenty w ujęciu natury ludzkiej,
co zbliżą go do stanowiska Lutra.
Do pesymizmu skłaniają:
• wojny religijne w chrześcijańskiej Europie,
• kłótnie teologów katolickich i protestanckich,
• zaburzenia społeczne, wojny chłopskie (15241525),
• gwałtowne wystąpienia tłumów w
niemieckich miastach w celu wymuszenia
zmian religijnych.
Mimo pewnych zbieżności swego stanowiska z
poglądami Lutra (sola fide, fiducia) Erazm
stopniowo uświadamiał sobie różnice między
nimi.
W jego pomniejszych pismach widoczne są
jeszcze pewne zbieżności z Lutrem :
• utrata wiary w siłę rozumu, wspieranego
przez edukację,
• wzmocnienie wiary w łaskę Bożą i rolę
Chrystusa; bez ducha Chrystusowego rozum
jest bezsilny, a unikanie grzechu jest
niemożliwe.
Polemika Erazma z Lutrem, dotycząca
kwestii wolnej woli, ujawnia zasadnicze
różnice między obu myślicielami.
Prawość moralna człowieka zależy od
Bożej łaski, a tylko w niewielkim stopniu
od woli i starań człowieka. W związku z tą
tezą Luter oskarżał Erazma o pelagianizm,
który głosi możliwość zbawienia dzięki
własnemu wysiłkowi moralnemu.
Erazm w De libero arbitrio (1524) analizował
problem wolnej woli w świetle poglądów
Orygenesa, Jana Chryzostoma, św.
Ambrożego, ś. Hieronima, św. Augustyna,
św. Bernarda z Clairvaux, św. Tomasza i
Dunsa Szkota.
Luter odniósł się krytycznie do wywodów
Erazma w De servo arbitrio (1525). Z kolei
Erazm odpowiedział Lutrowi w Hyperaspites
diatribae adversus servum arbitrium Martini
Lutheri (t.1 1526, t. 1527).
W polemice przeprowadzana była analiza
i interpretacja tekstów Starego i Nowego
Testamentu i listów św. Pawła
dotyczących kwestii wolnej woli i łaski.
Przy czym Luter stał na stanowisku, iż
Pismo Św. jest oczywiste dla każdego
czytelnika. Natomiast Erazm uważał, że
wymaga interpretacji i uwzględnienia
Magisterium Kościoła.
Różnice miały zatem charakter zasadniczy
i nie do przezwyciężenia.