Transcript Klimaatadaptatie

Klimaatadaptatie
Het klimaat verandert. Dat proces is al lang geleden begonnen, maar is de laatste decennia steeds
manifester geworden. Er is de afgelopen jaren veel onderzoek geweest naar klimaatverandering. De
concentratie van broeikasgassen is toegenomen, de atmosfeer en de oceaan zijn opgewarmd, de
hoeveelheid sneeuw en ijs is afgenomen en de zeespiegel is gestegen. Naast temperatuurstijging leidt
klimaatverandering ook tot veranderingen in neerslagpatronen en neerslagintensiteiten.
Klimaatverandering kent een aantal effecten, waar wij in onze leefomgeving rekening mee moeten houden:
wateroverlast, hitte, droogte en overstromingsrisico’s.
Wateroverlast
Gekoppeld aan de opwarming van de aarde neemt de buienintensiteit toe in Nederland. Als de
temperatuur stijgt, neemt ook de maximale hoeveelheid vocht die de atmosfeer kan bevatten toe. Tussen
1910 en 2013 nam de jaarlijkse neerslag in Nederland toe met 26%. Het effect op extreme neerslag is zelfs
groter. We krijgen in alle klimaatscenario’s te maken met meer heftige neerslag, met hogere uur
intensiteiten en dag totalen. Bij hevige en langdurige neerslag kan het lokale en regionale watersysteem
onder druk komen te staan. Dit kan er toe leiden dat straten en woningen blank komen te staan.
Onderstaande grafiek laat zien hoe buien heviger worden door klimaatverandering.
Bron: Klimaateffectatlas Zuid-Holland, gebaseerd op neerslag statistieken STOWA, 2015
Hitte
Het wordt gemiddeld warmer en het zal vaker heet worden. Het aantal tropische dagen zal toenemen en
het aantal ijsdagen zal daarentegen afnemen. Dit gaat zorgen voor een hogere koelbehoefte en een
bijbehorende energievraag (bijvoorbeeld voor airconditioning). In steden en bebouwd gebied is het vaak
warmer dan in het omringend buitengebied. Dit heet het stedelijk hitte-eiland effect. Dit effect is ’s nachts
het sterkst merkbaar. Als de nachttemperatuur niet onder de 20 graden komt (tropische nacht) slapen
mensen minder goed.
Hoge temperaturen leiden tot achteruit van bepaalde plant en diersoorten. Ook hebben de hogere
temperaturen effect op de waterkwaliteit (bijvoorbeeld blauwalg). Voor zuidelijke soorten bieden de
hogere temperaturen in ons land juist kansen. In kleine groene gebieden leidt een extreme weerssituatie al
snel tot het uitsterven van een lokale populatie. Grote aaneengesloten groene gebieden hebben een
stabiliserende werking op schommelingen en vergroten daarmee de kans om te overleven van plant- en
diersoorten.
Droogte
Neerslagtekort wordt bepaald door het verschil tussen de verdamping en de hoeveelheid neerslag. De
verwachting is dat het neerslagtekort toe gaat nemen door hogere temperaturen en een grilliger
neerslagpatroon. Dit leidt tot schade voor de landbouw, natuur, woningen en veendijken. Ook leidt het tot
een snellere bodemdaling van veengronden.
Overstroming
De kans op een overstroming is uiterst klein, maar we moeten ons wel realiseren dat onze regio onder
zeeniveau ligt. Overstroming kunnen plaats vinden vanuit de zee en vanuit de rivier, maar ook vanuit
regionale wateren zoals boezemsystemen. Door klimaatverandering stijgt de zeespiegel en verwachten we
hogere extreme afvoeren vanuit de rivieren. Dit zorgt ervoor dat er inspanningen nodig zijn om ook in de
toekomst veilig te wonen en werken in deze regio.
Klimaatadaptatie
Om ook in de toekomst prettig te kunnen wonen, werken en recreëren moeten we onze leefomgeving
(her)inrichten met het oog op de toekomst. Hierbij kan worden gedacht aan:
- Samenwerken met het Hoogheemraadschap
- Gebiedsgericht werken: Vaak liggen oplossingen buiten de eigen beheer- en eigendom situatie.
Door samen te werken met verschillende partijen en het uitwisselen of combineren van budgetten
kunnen ontwikkelingen in gang worden gezet. Een voorbeeld is de realisatie van waterpleinen
(opvanglocatie van regenwater). Dit is een inrichting van de openbare ruimte, die een oplossing
biedt voor problemen en gevolgschade bij het riool.
- Aanbestedingen en contracten: Bij een geïntegreerd contract worden verschillende fasen
(bijvoorbeeld planfase, ontwerp, realisatie en beheer) van een project in combinatie uitbesteed aan
één partij. Wanneer voor een beheertermijn van twintig tot dertig jaar wordt aanbesteed, ligt het
risico op klimaat- of water gerelateerde schade aan het object (bijvoorbeeld infrastructuur of
openbare ruimte) bij de aannemer-beheerder. Die kan mogelijke extra investeringen bij realisatie
binnen de beheerperiode terugverdienen door lagere beheerkosten.
- Stimuleren van private partijen: investeringskosten, vermeden schade en besparing in beheer
inzichtelijk maken helpt bij het zetten van een stap. In nieuwbouwsituaties zijn mogelijkheden om
ontwikkelaars en nieuwe bewoners te stimuleren, zoals subsidies en convenanten.
Voorbeelden van klimaatadaptatie-maatregelen zijn:
- Groene daken (eventueel te combineren met zonne-energie)
- Gescheiden regenwatersysteem
- Wadi’s
- Waterdoorlatend wegdek
- Voldoende hoog vloerpeil (bij aanleg of renovatie)
- Groene gevels
- Voldoende schaduw in dorpscentrum
- Waterpleinen
- Noodaggregaten waterveilig
- … etc.
Ambitie
Onderstaande ambitie is landelijk door VNG en andere overheden bestuurlijk afgesproken.
Het is nog niet vertaald in vastgesteld beleid, maar bedoeld om over te discussiëren:
- Vanaf 2020 wil Oegstgeest klimaatbestendig werken (Oegstgeest bepaalt zelf wat Oegstgeest onder
‘klimaatbestendig’ verstaat)
- Vanaf 2050 is Oegstgeest een klimaatbestendig dorp en water-robuuster (Oegstgeest bepaalt zelf
wat Oegstgeest onder ‘robuuster’ verstaat)
- Oegstgeest realiseert dit in regionale samenwerking