Transcript Kontrola przetwarzania informacji

Kontrola przetwarzania
informacji
Lawrence W. Barsalou (1992)
Homunculus versus samo-organizacja
procesów
• Idea homunkulusa – małego człowieczka,
który podejmuje wszystkie decyzje, które
wychodzą poza zdolności podległych
systemów przetwarzania, tutaj spostrzegania
wzrokowego.
• Samo-organizacja procesów: percepcji,
pamięci, myślenia, motoryki zależna od
bieżącej sytuacji i funkcjonowania mózgu.
Idea homunkulusa a regresja ad finitum
(Ryle, 1949)
• „Zgodnie z legendą, kiedykolwiek agent czyni coś
inteligentnie, jego działanie poprzedza i steruje nim inny
wewnętrzny akt rozpatrujący zdania dostosowane do
praktycznego problemu agenta…
• … zatem sądzimy, że refleksje agenta, jak działać, aby działać
inteligentnie, muszą wpierw poddać refleksji, jak najlepiej
myśleć refleksyjne, aby działać.”
• Dowód z regresji mówi, jakikolwiek agent inteligentny, aby
mógł cokolwiek pomyśleć, już wcześniej musi mieć myśl. A to
implikuje regresję bez końca.
• To wymusza rezygnację z idei homunkulusa w umyśle.
Kiedy idea homunkulusa jest użyteczna
(Baddeley, 1996a)
Idea homunkulusa, inaczej Centralny System Wykonawczy w modelu pamięci roboczej
Baddeley’a może być użyteczna, jako podział złożonego obszaru badań.
To pozwala koncentrować się na prostszych i podatnych na badanie podległych
systemach , zakładając że te mogą podlegać wpływowi bardziej złożonych czynników
strategicznych.
Nazywając te dodatkowe czynniki Centralnym Systemem Wykonawczym, implikujemy
zarazem zobowiązanie do dalszego ich badania (Baddeley, 1996a; Baddeley et al., 1997).
Jak powinniśmy radzić sobie z homunkulusem?
Pierwsze zadanie, to ustalenie zadań jakie wykonuje. W przypadku Centralnego Systemu
Wykonawczego założyliśmy potrzebę kilku funkcji wykonawczych, takich jak
• Wykonywanie dwóch zadań,
• Selektywność uwagi
• Przerzutność uwagi
• Połączenie z pamięcią długoterminową.
Mamy nadzieję, że ostatecznie osiągniemy punkt w którym zrozumiemy każde z zadań
homunkulusa, co sprawi, że sam homunkulus stanie się zbędny (see Baddeley, 1996a)
Przedmioty kontroli poznawczej
• Aby pozbyć się homunkulusa kognitywiści muszą konkretnie
określić jasno zdefiniowane mechanizmy, które kontrolują
przetwarzanie informacji.
• Percepcja: system poznawczy musi kontrolować, które
systemy sensoryczne - oczy, uszy, nos, usta, skóra i prioprioceptory - są aktualnie objęte uwagą selektywną;
• Pamięć: system musi aktualnie kontrolować kodowanie
informacji w LTM i odszukiwanie tej informacji do pamięci
roboczej;
• Myślenie: system musi aktualnie kontrolować
przetwarzanie informacji w pamięci roboczej
• Motoryka: system musi kontrolować, który system jest
aktualnie aktywny- głowa, tułów, kończyny, palce, oczy i usta.
• Koordynacja: percepcji, pamięci, myślenia i motoryki.
Typ kontroli
Aktywność automatyczna
strategiczna
----------------------------------------------------------------Spostrzeganie wrodzone
wyuczone
wyuczone
-----------------------------------------------------------Pamięć
wrodzone
wyuczone
wyuczone
-----------------------------------------------------------Myślenie
?
wyuczone
wyuczone
-----------------------------------------------------------Ruch
wrodzone
wyuczone
wyuczone
Wielu psychologów poznawczych określa kontrolę procesów poznawczych jako
uwagę. Ponieważ uwaga jest trudna do zdefiniowania a przetwarzanie
automatyczne/ intencjonalne zastępują ją w wielkiej mierze, wyłączyłem uwagę
jako centralny konstrukt poznawczy ( Barsalou, 1992, s. 62)
Rodzaje funkcji zarządczych
Miyake i in., 2000
• Badana próbka:
• ludzie bez zaburzeń czołowych
• Testy funkcji zarządczych
• Winsconsin Card Sorting Test
• Wieża z Hanoi ( rozwiązywanie problemów, permutacje)
• Test Sternberga (przeszukiwania pamięci roboczej)
• Wyniki:
• analiza czynnikowa pozwoliła na wyodrębnienie trzech rodzajów
funkcji zarządczych:
• 1/ Przerzutność między procesami, zadaniami, czynnościami;
• 2/ hamowanie niepożądanej reakcji, bodźców zakłócających,
narzucającej się reprezentacji;
• 3/ odświeżanie informacji w pamięci roboczej (informacje o celu i
stanie bieżącym wykonywanego zadania);
Inni postulują dodanie jeszcze jednej funkcji • 4/ koordynacja wykonywania czynności jednoczesnych (Collette, Van
der Linden, 2002)
Lokalizacja funkcji zarządczych
Collette, Van der Linden, 2002)
• Ci wyżej, postulują, przeciwnie niż dotąd, że poszczególne rodzaje funkcji
zarządcze nie należy lokalizować tylko w płatach czołowych.
Współczesne badania nad neuro-obrazowaniem mózgu wykazały, że dwie
części kory przedczołowej są ważne do wykonywania zadań
wykonawczych.
• przednia część obręczy (anterior cingulate cortex) (ACC) and
• grzbietowo-boczna część kory przedczołowej (dorsolateral
prefrontal cortex (DL-PFC),
Jednakże, grzbietowo-boczna część kory przedczołowej nie jest wyłącznie
odpowiedzialna za funkcje wykonawcze. Wszelkie złożone czynności
umysłowa wymagają dodatkowych korowych i podkorowych powiązań tej
części.
Kora przedniej części obręczy
(anterior cingulate cortex)
grzbietowo-boczna część kory
przedczołowej
Kora czołowa i przedczołowa
Przetwarzanie automatyczne
•
•
•
•
Rozpatrzmy reakcje odruchową,
która powstaje, aby oczy dostrzegają szybko zbliżającego się przedmiot (np.. kamień
pędzący ku twojej głowie) automatycznie wykonujesz reakcję unikania.
Po wykryciu nieuchronnej kolizji, prosty mechanizm bodziec- reakcja przejmuje kontrolę
na systemem poznawczym i inicjuje ruchy unikania zderzenia. Ludzie zwykle nie mogą
zhamować inicjacji tych reakcji, bo mechanizmy, które je wytwarzają, posiadają wielkie
zdolności uwolnienia od decyzji wolicjonalnych.
Jednakże, automatyczne wykonanie nie zachodzi bez świadomości albo nie leży poza
dowolną kontrolą. Różne aspekty tego procesu mogą być świadome.
•
•
Ale
Np.. Kiedy ktoś rzuca w nas poduszką, może wpierw zostać uruchomiona odruchowa
reakcja unikanie, a po zrozumieniu sytuacji blokujemy unikanie i nastawiamy ciało na
uderzenie.
•
Kognitywiści, często nazywają mechanizm bodziec- reakcja który produkuje reakcje
automatyczne regułami produkcji albo produkcjami ( A.R. Anderson, 1983; Newell,
1990; Newell & Simon, 1972; ale patrz także Logan, 1988, który tłumaczy w sposób
odmienny).
Produkcje są regułami przetwarzania jeżeli – to zawartymi w pamięci długotrwałej.
•
Wrodzone przetwarzanie informacji
Organizmy są genetycznie wyposażone w różnorodne wrodzone produkcje.
Być może najbardziej znanymi wrodzonymi produkcjami są proste odruchy
motoryczne. Na przykład:
• jeżeli uderzenie młotkiem w ścięgno - to ruch goleni
• jeżeli dmuchnięcie w oko – to zamknięcie powieki
Dzięki produkcjom wrodzonym organizm unika bodźców zagrażających.
Istnieje wiele stałych schematów zachowania (fixed action patterns ) dla
takiego zachowania zwierząt jak pobieranie pokarmu, agresja, ucieczka,
reprodukcja itp. (Eibl-Eibesfeldt, 1972).
Jednakże , czynniki kontekstowe wywierają wpływ na większość procesów
automatycznych. Np.. odruch mrugania jest większy, jeśli system poznawczy
skupia się na interesującym bodźcu. Gdyby odruch mrugania był kompletnie
automatyczny zmiany kontekst nie miałyby wpływu.
.
Wrodzone produkcje u ludzi
•
Ludzie także ujawniają wrodzone produkcje w systemach percepcyjnych. Na przykład
system poznawczy automatycznie orientuje się na intensywne, nieoczekiwane albo
zmieniające stymulację bodźce:
•
•
Głośny trzask kieruje system słuchowy na lokalizację tego trzasku;
Nieoczekiwany ruch w peryferyjnym polu widzenia orientuje przetwarzanie wzrokowe
na lokalizację ruchu.
•
Wrodzone przetwarzanie automatyczne zachodzi w procesach pamięciowych. Chociaż
ludzie nie próbuj intencjonalnie zapamiętywać wydarzenia tak, jak się zdarzają , to
kodują informację o
częstości,
lokalizacji i
czasie zdarzeń.
•
•
•
Uczenie się intencjonalne a automatyczne
Hasher and Zacks (1979, 1984)
•
Hasher and Zacks (1979, 1984) badali zdolność ludzi do zapamiętywania
informacji o częstości, lokalizacji i czasie zdarzeń w warunkach uczenia się
intencjonalnego i przypadkowego
•
•
Badanie
Uczenie się zamierzone. Eks. Informuje badanych przed uczeniem się , że
•
•
•
•
otrzymają później test dotyczący częstości, lokalizacji i czasu zdarzeń. Badani
świadomie oczekują testu.
Uczenie się automatyczne; Badani wykonują jakieś zadanie np. klasyfikację
obiektów na ożywione i nie. Nie są świadomi, że nastąpi kolejny test.
Wyniki
Hasher and Zacks stwierdzili, że uczenie się automatyczne ( przypadkowe,
nieświadome) częstości, lokalizacji i czasie zdarzeń było równie skuteczne jak
świadome.
Ale, podobnie jak w przypadku mrugania zapamiętywanie częstości, lokalizacji i
czasie zdarzeń zależy od kontekstu, np. rodzaju celu.
Wyuczone przetwarzanie informacji
Jeśli organizm często łączy nowy bodziec z określoną reakcją, może nabyć produkcję,
która automatycznie produkuje reakcję na ten bodziec.
Wyuczone przetwarzanie informacji
w percepcji
Wyuczone przetwarzanie informacji
w pamięci
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wyuczone automatyczne produkcje leżą u podstaw przetwarzania pamięciowego.
Po kodowaniu określonego bodźca ludzie mogą automatycznie aktywować
informację z nim skojarzoną.
Efekt Stroop’a jest klasycznym tego przykładem (Stroop, 1935).
Badanie
Badani w tym eksperymencie czytają słowa drukowane kolorową farbą. Ich
zadaniem jest głośne nazwanie koloru farby tak szybko, jak to możliwe.
W warunku neutralnym, znaczenie słowa nie jest związane z barwą. A zatem,
widząc słowo „okno” pisane pomarańczowym drukiem, badany mówi „
„pomarańczowy”
I. W warunku spójnego przypisania, znaczenie słowa jest takie same jak jego kolor.
np. „zielony”
II. W warunku niespójnego przypisania, znaczeniem słowa jest kolor różny od koloru
druku. Np.. „zielony”
Badaczy interesuje ile czasu zajmie przetwarzanie słów w takim kontekście?
• Głośno nazwij kolor liter w wyrazach.
• Zmierz czas wykonania.
ŻÓŁTY NIEBIESKI POMARAŃCZOWY
CZARNY CZERWONY ZIELONY
FIOLETOWY ŻÓŁTY CZERWONY
POMARAŃCZOWY ZIELONY CZARNY
NIEBIESKI CZERWONY FIOLETOWY
ZIELONY NIEBIESKI POMARAŃCZOWY
• Głośno nazwij kolor liter w wyrazie:
• Zmierz czas wykonania.
Efekt Stroop’a: interferencja
procesów automatycznych i intencjonalnych
•
To istotne, aby dostrzec, że badani nie muszą zważać na znaczenie słów, bo
wszystko, co mają zrobić to nazwać kolor druku. Ignorowanie znaczenia
powinno sprzyjać szybkości reagowania, ale nie potrafią tego czynić.
•
Ponieważ wielokrotne łączyli słowa i ich znaczenie, produkcje skojarzyły słowa ze
znaczeniami, i sens jest aktywowany bez intencji, automatycznie, mimo prób
hamowania.
•
Kiedy znaczenia są spójne z barwą druku, pomagają;
kiedy nie, hamują wypowiadanie.
Ale…
Ale jeśli badani będą ćwiczyć się w tym zadaniu, mogą nauczyć się ignorowania
sensu słów, co oznacza, że rozwinął się nowy automatyczny proces pomiędzy
barwami druku i ich nazwami (Reisberg, Baron, & Kemler, 1980).
•
Przetwarzanie intencjonalne
•
•
•
Whereas automatic processing occurs without conscious intention, strategic
processing is the pursuit of conscious intentions.
Consider Neely's instructions to think of body parts whenever "BUILDING" is read.
On reading "BUILDING," subjects activate building parts automatically, even
though this is not their intention. In contrast, subjects don't activate body parts
unless they intend to think of this category. If subjects were feeling lazy, they could
just read "BUILDING" but not use it as a cue for body parts, or they could think of
fruit instead if they wished. Subjects only activate body parts if that is their
intention. Eventually "BUILDING" could come to activate body parts automatically,
but only if subjects performed the task long enough to develop an automatic
production relating these two categories.
Consider "hyalite" again. Did its meaning come to mind effortlessly? If not, trying
intentionally to remember where you heard "hyalite" may be necessary for
recovering its meaning. Moreover, if you don't feel like searching memory, you
probably still don't know what "hyalite" means. To activate its meaning, you must
have the goal of searching for it.
Automated and intentional processes
interference (Efekt Neely, 1977)
• Badani podejmowali decyzje leksykalne (Meyer & Schvaneveldt, 1971),
• Widząc serię liter ( cel), musieli wcisnąć jeden klawisz, kiedy seria
tworzyła słowo ( np. podłoga) a inny, kiedy nie tworzyła ( np. połogda)
• Przed celem na ekranie pojawiał y się słowa określające kontekst, takie
jak „BUDYNEK” lub „CIAŁO”. Powiedziano im, że kiedy widzą BUDYNEK,
jest bardziej prawdopodobne, że pojawią się nazwy części ciała ( np.
„serce”) aniżeli nazwy części budowli ( np. „podłoga”). I odwrotnie.
• Intencje badanych decydują o wykonaniu przez nich zadań leksykalnych.
• Kiedy widzą „BUDYNEK” intencją badanych winno być myślenie o
częściach ciała. Ponieważ prawdopodobnie częściej pojawią się części
ciała , myślenie o nich wytwarza nastawienie na przetwarzanie topdown, które ułatwia kategoryzację , decyzje leksykalne.
• Odwrotnie, kiedy widzą „CIAŁO”, intencją badanych winno być myślenie
o częściach budynku.
• Wyniki
• Mimo to, wyuczone produkcje zakłócały strategiczne intencje badanych .
• Kiedy widzieli „BUDYNEK”, po którym następowało „serce” ich decyzje
leksykalne były wolniejsze , niż kiedy widzieli „BUDYNEK” po którym
następowała „podłoga.”
• Nawet wtedy, kiedy wcześniej widzieli „BUDYNEK” , chociaż intencją
badanych było myślenie o częściach ciała, produkcja pomiędzy częścią
budynku a podłogą aktywowała automatycznie podłogę.
• Częste łączenie części budynku i podłogi w doświadczeniu badanych
wytworzyło produkcję która „ odpalała” automatycznie , mimo że
wcześniej prezentowano „BUDYNEK”
•
• Ale, kiedy As Neely inserted increasing delays between the context and
the target, subjects had sufficient time to implement strategic
processing, they were able to overcome the initial automatic processing.
Exp. (Neely, 1977)
części ciała
serce spowolnienie decyzji
intencja: myśl o …
interferencj
a
BUDYNEK
automatyzm
części budynku
podłoga
Mechanizmy przetwarzania
intencjonalnego
• Cele
• Produkcje zarządcze
• skrypty
Cele
• People have extensive knowledge about goals in long-term
memory. As Schank and Abelson (1977) suggest, people have
knowledge about
• biological goals (e.g., satisfying hunger),
• achievement goals (e.g., establishing a successful marriage),
• entertainment goals (e.g., going to a symphony), and
• preservation goals (e.g., keeping one's belongings from being
stolen).
• People have tremendous amounts of knowledge about these
goals, including knowledge about their enabling conditions,
how to achieve them, and so forth.
Produkcje zarządcze
Produkcja zarządcze dostarczają mechanizmów poznawczym reprezentacji,
które dokonują wyboru i osiągania wyuczonych celów. Produkcje zarządcze
wykorzystują wiedzę o celach wraz z informacją o bieżącym kontekście, aby
wykonywać przetwarzanie intencjonalne, strategiczne.
Produkcje te posiadają tę samą strukturę jeżeli- to, jak produkcje
przetwarzania automatycznego.
Podstawowa różnica między produkcjami automatycznymi i produkcjami
zarządczymi dotyczy przeżywania kontroli wolicjonalnej.
Podczas gdy produkcje automatyczne często zdają się „odpalać”
nieświadomie i poza zakresem świadomej kontroli, produkcje zarządcze
zdają się intuicyjnie zależne od świadomej woli.
Jednakże, „odpalanie” produkcji zarządczych może być równie
nieuniknione, jak „odpalanie” produkcji automatycznych, mimo że posiadamy
złudzenie woli i samo-kontroli procesu.
Dla danej okazji, bieżący stan otoczenia i system poznawczy mogą
determinować, które produkcje zarządcze i w jakim porządku zostaną „odpalone”
w dążeniu do osiągnięcia aktualnego celu.
Produkcje zarządcze
Rozpatrzmy uproszczone przykłady produkcji zarządczych. Jedna z produkcji mogła inicjować
poszukiwanie celów, kiedy był dostateczny czas, aby je spełniać. Np:
Jeżeli nie ma nic o zrobienia,
to przeszukaj pamięć z możliwymi celami.
Wykorzystaj czas na odsypianie, albo na zaległe telefony.
Kolejne produkcje zarządcze mogą inicjować ocenę bieżącej sytuacji i ustalić czy są warunki co
podążania za wyszukanymi kolejno celami. Np:
Jeżeli istnieją warunki do podążania za odszukanymi celami,
to przypisz tym celom wielkie prawdopodobieństwo powodzenia w bieżącym kontekście
Jeżeli osoba przebywa w domu ma kilka wolnych godzin przed zajęciami, wtedy te kontekst
dostarcza wielkie możliwości snu i wykonania telefonów.
Kiedy dostępne cele zostaną ustalone, dalsze produkcje zarządcze mogą ustalić względną
ważność celów i wyboru jednego z nich aby za nim podążać.
Wiele aspektów podejmowania decyzji wchodzi w konstrukcję tych konkretnych produkcji .
Np.:
Jeżeli jest dostępny więcej niż jeden cel,
to połącz koszty i zyski każdego z nich w całkowitą użyteczność.
Kiedy dostępna jest ocena użyteczności każdego z celów, dalsze produkcje dokonują wyboru
celu o największej użyteczności. Np.:
Jeżeli dostępna jest ocena użyteczności każdego z celów,
to podążaj za celem o największej użyteczności..
Jeżeli wykonanie telefonów ma większą użyteczność niż sen, to cel -- telefonowanie
dominuje.
Ostatecznie, ludzie posiadają inne producje zarządcze które ochraniają wcześniej osiągnięte
cele. Np.:
Jeśli warunki bieżące zagrażają osiągniętemu celowi,
to ustal, czy cel osiągnięty jest bardziej ważny niż cel bieżący.
Jeżeli w mieszkaniu wybuchnie pożar, ta produkcja pomoże ustalić, że ochrona czyjegoś życia
i udzielanie pomocy innym mieszkańcom jest bardziej ważne niż wykonanie telefonu.
Kolejne produkcje wymienią bieżący cel na inicjację stosownych produkcji jak
powiadomienie straży pożarnej i opanowanie zadymienia.
Wiele aktualnych zastosowań systemów produkcji w A.I. demonstruje jasną przydatność
stosowania produkcji zarządczych w systemach informacyjnych (G.R. Anderson, 1983;
Newell, 1990; Newell & Simon, 1972; Norman & Shallice, 1986).
Skrypty
•
•
•
•
•
Skrypt jest strukturą wiedzy a pamięci długotrwałej, która określa warunki i działania dla
osiągnięcia określonego celu.
Kiedykolwiek produkcja zarządcza wybiera jakiś cel, może wydobyć ze skryptu, jak go
osiągnąć.
Consider the script for doing laundry. This script specifies the initial enabling conditions that
must be met if its goal is to be achieved (e.g., dirty laundry exists, a washer and dryer are
available, enough laundry detergent is present, etc.). The script further specifies the
sequence of actions that will achieve the goal (e.g., collecting dirty laundry, sorting it into
piles, turning on the washer, placing detergent in the washer, putting clothes in the washer,
etc.).
Executive productions perform a wide variety of operations on scripts during goal
achievement. Once a script becomes active, executive productions may select possible
actions from the script, assess whether their enabling conditions are met, initiate enabled
actions, and monitor their success. If enabling conditions are not met, or if an action fails,
then executive productions may decide to modify the script, terminate the script, initiate of
alternative script, or initiate another script for getting assistance from others (Norman &
Shallice, 1986).
Przypomninia
• Most theorists assume that scripts arise from much experience at
achieving a particular goal (10.6.2). But how do people achieve
novel goals for which they have little experience (10.6.1)? In many
such cases, they are reminded of past occasions on which they
achieved a similar goal. For example, someone who needs to buy a
car and has only done this once before might recall her previous
purchase and use this information to guide current behavior by
analogy. If she remembers having previously studied reviews of cars
in trade journals, she might begin the next purchase the same way.
Note that the use of remindings to control goal achievement is
highly similar to the use of exemplars to control categorization
(2.3.1); it is also highly similar to implicit memory, which we will
consider later (6.3.3). In all cases, memories of specific events-not
abstract knowledge-guide processIng.
Hamowanie
(Kossowska, 2005)
•
kontrola interferencji
• (+) zmiany przeszukiwania pola wzrokowego z szeregowego na równoległy,
przyśpieszenia przeszukiwania pamięci świeżej
• (-) spowolnienie reakcji ( efekt tłumienia dystrakcji), kiedy dystraktory stają się
sygnałami ( poprzedzanie negatywne).
• Hamowanie percepcyjne
• Tłumienie odruchu sakkadowego
• Hamowanie uwagowe
• Hamowanie powrotu
• Hamowanie odruchu orientacyjnego
• Hamowanie poznawcze
• Tłumienie niestosownych reprezentacji umysłowych
• Hamowanie behawioralne
• Tłumienie zbędnych reakcji
Hamowanie reakcji motorycznych
(De Jong, Coles, Logan,1995)
Zadanie polega na blokowaniu reakcji ręki po sygnale.
Proste zatrzymanie reakcji (stop- ogólny) versus hamowanie ze wzbudzeniem
alternatywnej reakcji (stop-zmiana (z reakcji ręki na reakcję nogi).
• Wydłużenie RT o 46 milisek
Wyjaśnienie różnic:
stop-ogólny wymaga hamowanie peryferycznego;
stop- zmiana wymaga hamowania centralnego
Hamowanie powrotu sakkady
• Hamowanie powrotu (IOR) odnosi się do względnego spowolnienia
przetwarzania (wykrywania celu, orientacji ku, reagowania na) bodźce
(obiekty i zdarzenia), które były przedmiotem uwagi .
• Poprzez hamowanie orientacji ku poprzednio przetwarzanym boddźcom
i lokalizacjom hamowanie powrotu wymusza orientację ku nowości.
(Posner & Cohen, 1984) and consequently can serve as a search or
foraging facilitator (Itti & Koch, 2001; Klein, 1988; Klein & MacInnes,
1999).
• From Scholarpedia
• Raymond M. Klein and Jason Ivanoff (2008), Scholarpedia, 3(10):3650
Efekt tłumienia dystrakcji
Neill, (1977,1982)
• W zadaniu Stroopa, przy liście niespójnej,
kiedy n1- czerwony, a n+1-czerwony
tłumienie semu „czerwony”
• Wyniki:
przy czytaniu bodźca n+1, RT na poprzednio tłumiony aspekt bodźca jest
wolniejszy ( w porównaniu z RT na aspekt nie tłumiony).
To skutek tłumienia dystrakcji przy czytaniu słowa „czerwony” pisanego
kolorem zielonym.
• Efekt tłumienia dystrakcji jest krótkotrwały 1000 msek =1sek. W szczególnych
warunkach może trwać do 6 sek (Tipprer i in. (1991)).
Hamowanie z powodu przypomnienia
(retrieval induced inhibition)
Anderson, Bjork, Bjork (1994)
• Przywołanie informacji z jakieś kategorii, może spowodować
blokadę przywołania innej informacji z tej samej kategorii inaczej
(retrieval induced forgeting!)
• Velling, van Knippenberg, (2004 i nast.) zastosowali test decyzji
leksykalnych (LDT), w którym badani orzekali, czy słowo na
ekranie jest napisane poprawnie, czy nie.
• Wyniki:
• Średni RT decyzji dla egzemplarzy kategorii nie-ćwiczonych był taki
sam jak powtarzanych egzemplarzy kategorii ćwiczonych, ale
• Średni RT dla niepowtarzanych egzemplarzy kategorii ćwiczonych
był dłuższy o 32 milisek.
Umiejętności
Systemy kontroli przetwarzania
informacji
• Mechanizm zarządczy w koncepcji uwagi Posnera (
1980, 1994/1999);
• Dwustopniowy system kontroli zachowania Shallice
(Norman, Shallice, 1986)
• Centralny system wykonawczy pamięci roboczej Baddley
(2002)
Posnera
koncepcja mechanizmów zarządzających uwagą
Posner, 1980; 1994/1999
Posner wyróżnia trzy mechanizmy kontrolne uwagi
• Mechanizm aktywacji –poziom aktywacji jest proporcjonalny do
– wielkości zasobów koniecznych do jednoczesnego wykonania różnych
czynności poznawczych oraz do
– ilości czasu, w którym należy zachowywać stan czujności.
•
Mechanizm orientacyjny- automatyczne włączenie uwagi w odpowiedzi
na jakąkolwiek zmianę: (tradycyjnie uwaga mimowolna)
– Pojawienie się sygnału albo dystraktora
– Ruch obiektu
• Mechanizm zarządczy- kontrola uwagi nad wykonywaniem czynności
zmierzających do osiągnięcia celu (tradycyjnie uwaga dowolna)
– Hamowanie uwagi automatycznej (mechanizmu orientacyjnego)
– Kontrola nad podatności na dystrakcję
Shallice’a
dwustopniowy system kontroli zachowania
1/ System
automatycznego
dostosowania czynności
odruchowych i
nawykowych do sytuacji
2/ Nadzorczy system uwagi
(Supervisory Attentional
Subsystem, SAS)
Shallice’a
dwustopniowy system kontroli zachowania
1/ Automatyczny system dostosowania czynności odruchowych i
nawykowych do sytuacji
• Kiedy konflikt, to ustalenie kolejności wykonania czynności (contention
scheduling)
• kiedy wystąpi niedostosowanie do sytuacji (nowej, problemowej) włącza się
2/ Nadzorczy system uwagi (Supervisory Attentional Subsystem, SAS)
Kiedy konflikt interesów, reprezentacji, reakcji:
• Ustalanie kolejności wykonania czynności intencjonalnych  Selektywne
hamowanie albo aktywacja nowych planów działania i ich monitoring
• Tworzenie dorywczych reprezentacji umysłowych sytuacji problemowej,
(nowych planów działania)
Pamięć robocza
• Pamięć robocza jest systemem obejmującym
• centralnego wykonawcę i
• magazyny pamięci krótkotrwałej (STM).
• Dwa rodzaje STM najczęściej wymieniane w literaturze służą
• przechowywaniu dźwięków możliwych do wymówienia (pętla
artykulacyjna) i
• przechowywaniu wzorów wzrokowo-przestrzennych (szkicownik
wzrokowo-przestrzenny).
Stary model pamięci operacyjnej
Baddeley i Hitcha (1974)
Nowa wersja modelu pamięci operacyjnej
Baddley, 2000
Lokalizacja mechanizmów kontroli
poznawczej
Ograniczenia współczesnych teorii