Transcript pobierz
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Rola ekspertów w procesie identyfikacji wartości dodanej na obszarach objętych wdrażaniem LSR dr Jacek Puchała – Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Projekt zatytułowany: Budowanie systemu wsparcia eksperckiego i doradczego dla lokalnych grup działania (LGD) we wdrażaniu lokalnych strategii rozwoju - cztery seminaria regionalne i jedno seminarium krajowe Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie Kraków 2012 1 Rysunek 1. LEADER to współpraca trzech sektorów Publiczny Społeczny Prywatny 2 Znaczenie LEADERA "LEADER" stał się czwartym filarem podtrzymującym rozwój obszarów wiejskich (rysunek 1). Rysunek 2. Wizualizacja miejsca programu Leader w podtrzymaniu zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich Źródło: opracował Jacek Puchała. 3 3 Lokalna Grupa Działania po obecnym okresie programowania • Osoby znające lepiej swój teren funkcjonowania, • Osoby z wizją obszaru działania, • Osoby zorientowane w prawidłowościach (może lepiej) praktycznej realizacji zadań z wykorzystaniem środków Unii Europejskiej. 4 Pod pojęciem „wartość dodana” należy rozumieć: • przyrost wartości - zasobów fizycznych (ruchomości i nieruchomości) - kapitału ludzkiego (wiedzy i umiejętności) - kapitału społecznego (zdolności do współpracy). 5 Ograniczenia percepcji • Zasoby fizyczne są najłatwiej identyfikowalne (np. prace remontowo budowlane – wartość, liczba) • Zasoby wiedzy i umiejętności są już trudniej dostrzegalne (nie chodzi tu tylko o wysokość kosztów kursu/szkolenia ale o rzeczywisty jego wpływ na dalsze losy osoby szkolonej) 6 Ograniczenia percepcji • Największe trudności wiążą się z identyfikacją kapitału społecznego, • Dostrzegane są najbardziej jaskrawe skutki jego obecności (stowarzyszenia, akcje społeczne, współpraca gospodarcza), • Długotrwałość procesu budowania kapitału społecznego powoduje, że dostrzec jest go najtrudniej. 7 Kapitał społeczny jako element wartości dodanej • Kapitał społeczny tworzony jest w oparciu o zasoby fizyczne i zasoby ludzkie (stąd znaczenie tworzenia miejsc i wydarzeń – sale, święta lokalne) • Kapitał społeczny pomiędzy osobami należącymi do różnych sektorów – kapitał najbardziej pożądany z punktu widzenia trójsektorowosci. 8 Kapitał społeczny jako element wartości dodanej • Zbyt silne więzi kapitału społecznego wiążącego wewnątrz np. grupy społecznej mogą powodować wykluczanie osób nie należących do grupy – kapitał społeczny może przyjmować wartość ujemną 9 Lokalne Grupy Działania • Nie zawsze są jednak w stanie zidentyfikować całościowo wartość dodaną wynikającą ze swojego funkcjonowania, • Stąd pojawiają się pytania do doradców/ekspertów o pomoc w identyfikacji możliwości wykorzystania powstałego potencjału infrastrukturalnego i społecznego w przyszłości. 10 Wartość dodana współpracy • Grono osób znających teren stworzyło jego plan rozwoju, • Zrealizowano szereg działań promujących możliwość włączenia się do realizacji planu rozwoju (Lokalnej Strategii Rozwoju), • Przeprowadzono szereg działań aktywizujących mieszkańców obszaru, • Wzajemne poznanie swoich słabych i mocnych stron i samokształcenie. 11 Wartość dodana współpracy • Za każdym ze zrealizowanych projektów, które przeszły przez ręce pracowników biura i Rady LGD kryje się inna opowieść. • Beneficjenci zyskali wiedzę, że środki unijne nie są „do wzięcia od zaraz” – najpierw trzeba środki finansowe mieć i to najlepiej swoje. 12 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Zakup maszyn i urządzeń, środka transportu, założenie działalności gospodarczej związanej ze sprzątaniem budynków 13 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Zakup maszyn i urządzeń, środka transportu, założenie działalności gospodarczej związanej ze sprzątaniem budynków 14 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Zakup maszyn i urządzeń, środka transportu, założenie działalności gospodarczej związanej ze sprzątaniem budynków 15 Doradca w zakresie identyfikacji wartości dodanej w LGD pomaga • Spojrzeć z innego punktu widzenia, zewnętrznego obserwatora na efekty współpracy, • Podpowiedzieć nowe możliwości rozwoju organizacji/obszaru funkcjonowania łącząc dotychczasowe dokonania LGD ze swoją wiedzą, 16 Doradca pomaga dostrzec • Obecną konfigurację podstawowych elementów układanki rozwoju lokalnego, • Tematyczny zakres wykorzystania potencjału infrastrukturalnego i społecznego, 17 Doradca jako ekspert rozwoju lokalnego • Możliwości wyboru kierunków rozwoju nie mamy zbyt wiele • Funkcje, które możemy rozwijać na obszarach wiejskich można zamknąć w czterech podstawowych: rolnicza, mieszkaniowa, usługowa i przemysłowa. • Te funkcje oznaczmy jako „klocki” o różnych kolorach i spróbujmy je ułożyć tak aby odpowiadały one obecnej konfiguracji lokalnej. 18 Rysunek 3. Schemat przekształceń funkcjonalnych gmin Funkcja: rolnicza mieszkaniowa Funkcje towarzyszące: transportowa, łącznościowa. usługowa przemysłowa Funkcje towarzyszące: turystyczna, wypoczynkowa, rekreacyjna, uzdrowiskowa. Źródło: opracowanie własne na podstawie „Strategie rozwoju funkcji pozarolniczych województwa małopolskiego” D. Sochackiej i innych [1999] s. 413. 19 Określenie wartości dodanej w zakresie: • Rozwoju/podtrzymania funkcji rolniczej (funkcje te nie powinny całkowicie zaniknąć), • Rozwoju funkcji mieszkaniowej, • Rozwoju funkcji usługowej, • Rozwoju funkcji przemysłowej. 20 Wskazywany przez doradcę tematyczny zakres wykorzystania potencjału • Wynikać powinien z wiedzy eksperckiej (znajomości teorii i praktyki rozwoju lokalnego) • Doradca nie tylko wskazuje na przyrost wartości dodanej ale także potrafi podpowiedzieć wspieranie jakich funkcji przyniesie relatywnie większy efekt dodany • Dla przykładu: doradca podpowiada działania z zakresu sprzedaży bezpośredniej i marketing artykułów rolnych na małą skalę – ostateczna decyzja zawsze w rękach LGD. 21 Doradca pomaga dostrzec szansę • Po wyborze zakresu tematycznego należy się zastanowić nad bardziej szczegółowymi pytaniami. • Dla przykładu ważne jest pytanie o to w jaki sposób utrzymać dostępność powstałej infrastruktury i kto ma to robić oraz jak może w tym pomóc LGD? 22 Rysunek 2. Lokalna Grupa Działania może łączyć różne inicjatywy w spójną całość - doradca pobudza kreatywność Źródło: opracowanie własne. 23 Doradcy źródłem inspiracji, np. jak wykorzystać sale wiejskie? • Można prowadzić w nich szkolenia, spotkania tematyczne grup zainteresowań, • Mogą one być i już są miejscem, gdzie udostępniany jest Internet dla mieszkańców wsi, • Można pomyśleć o sfinansowaniu w ramach nowego okresu odnawialnych źródeł energii przy każdym z tych miejsc – promocja proekologicznej aktywności mieszkańców (dobre przykłady) 24 Doradcy poznają przykłady rozwiązania konkretnego problemu np. czas wolny starszych osób • Uruchomienie uniwersytetu trzeciego wieku, którego zajęcia odbywają się w każdej lokalizacji (sali wiejskiej) po kolei, • Gry, hobby, grupy zainteresowań osób starszych, • Lokalne miejsce wymiany myśli i wiedzy. 25 Doradcy mogą pokazywać możliwości – LGD podejmuje decyzje • Dla przykładu: organizowanie imprez integracyjnych dla firm (w tym czasie dzieci pod specjalistyczną opieką – wyjazdy rodzinne) • Ten i inne pomysły wynikać powinny z uwarunkowań lokalnych obszaru. • Nikt tych uwarunkowań nie zna lepiej niż ich mieszkańcy i poprzez kontakt z terenem samo LGD. 26 Podsumowanie • Doradcy są w stanie ocenić wartość pomysłów projektowych z perspektywy pracy z różnymi Lokalnymi Grupami Działania. • Praca z Grupą wnosi wartość poznawczą dla eksperta, który – co tu dużo mówić – uczy się też od osób pracujących w LGD. • Być może to jest największa wartością dodaną, że zaczęliśmy się bardziej przyglądać rozwojowi danego miejsca i dobre praktyki przenosić w inne im podobne. 27 Dziękuję za uwagę 28