Transcript Collegebesluit C20170214o_3.03 Wensen en bedenkingen

Collegevoorstel
Openbaar
Onderwerp
Wensen en bedenkingen ten aanzien van stedenbouwkundigplan
Batavia/Koningsdaal-Noord
Programma
BW-nummer
Grondbeleid
Portefeuillehouder
B. Velthuis
Samenvatting
Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr.
Tijdens de Algemene aandeelhoudersvergadering (AvA) van
Ontwikkelingsbedrijf Waalfront van 26 september 2016 is, onder
voorwaarden, ingestemd met de ontwikkeling van de blokken 1 t/m 4 in
Koningsdaal-Noord in de wijk Batavia. Alvorens wordt gestart met de
planontwikkeling voor de woningbouwblokken in het park, aangrenzend
aan de blokken 1 t/m 4, dient het stedenbouwkundigplan nog wel door
ons college te worden vastgesteld.
OB10, Ewald van Petersen, 2602
Datum ambtelijk voorstel
25 januari 2017
Registratienummer
D170095142
Ons college wil voor vaststelling het stedenbouwkundigplan voor
wensen en bedenkingen aan de raad voorleggen naar aanleiding van
de moties “Groen verbindt: een groene brug tussen Waterkwartier en
de Waal” en “Een groene strook strookt met een goede oversteek” en
naar aanleiding van de halfjaarlijkse voorgangsrapportages Waalfront.
Ter besluitvorming door het college
1. De raad verzoeken wensen en bedenkingen kenbaar te maken
ten aanzien ten aanzien van het stedenbouwkundigplan
Batavia/Koningsdaal-Noord en daartoe de brief vast te stellen. Steller
Paraaf
akkoord
Datum
Paraaf
akkoord
Datum
Ewald van Petersen
 Alleen ter besluitvorming door het College
 Formele consultatie van de Raad
Besluit B&W d.d. 14 februari 2017
 Conform advies
 Aanhouden
 Anders, nl.
nummer: 3.3
Bestuursagenda
Portefeuillehouder
Collegevoorstel
1
Probleemstelling
In 2012 is het Masterplan Waalfront uit 2008 opnieuw bekeken en aangepast aan de huidige
economische ontwikkelingen. Deze herijking heeft de naam Ontwikkelvisie Waalfront 1.2
gekregen. Er wordt niet meer gewerkt met een grote blauwdruk voor het hele gebied, in
plaats daarvan komt er steeds per kleiner gebied een nieuwe invulling gebaseerd op de
ontwikkelingen op de markt. In 2012 is het stedenbouwkundig Programma van Eisen
opgesteld voor de buurt Batavia, in dit stedenbouwkundig plan is de hoofdopzet vastgesteld
voor deze nieuwe buurt. Op basis van dit plan is het bestemmingsplan Brugkwartier
vastgesteld en inmiddels onherroepelijk. Ook is er een beeldkwaliteitsplan voor het gehele
gebied van het Brugkwartier. Het bestemmingsplan en beeldkwaliteitsplan zijn beide leidend
voor de uitwerking van het noordelijk deel van de wijk en het Bataviapark.
2
Juridische aspecten
Het Waalfront is een majeure gebiedsontwikkeling in Nijmegen. In 2007 is de
samenwerkingsovereenkomst (SOK) gesloten tussen de gemeente Nijmegen en Rabo
Vastgoed betreffende de ontwikkeling van het Waalfront. De gemeente Nijmegen functioneert
als aandeelhouder in het Ontwikkelingsbedrijf Waalfront (OBW).
Het OBW is een verbonden partij en heeft tot taak het stadsdeel Waalfront risicodragend te
ontwikkelen en te realiseren door middel van verwerving van gronden en panden, bouw- en
woonrijp maken, het (doen) realiseren van voorzieningen en de uitgifte van grond ten
behoeve van woningbouw en bijbehorende voorzieningen.
3
Doelstelling
Voor het vaststellen van het stedenbouwkundigplan Koningsdaal-Noord verzoekt ons college
de raad haar wensen en bedenkingen kenbaar te maken. Hierna en rekening houdende met
de ingebrachte wensen en bedenkingen zal de AvA van OB Waalfront het
stedenbouwkundigplan kunnen vaststellen.
4
Argumenten
Wanneer het stedenbouwkundigplan in de AvA is vastgesteld kan de planontwikkeling
worden opgestart voor het ontwerp van het park en de bebouwing in het park. Dan zal de
directie OBW vervolgens een uitwerkingsplan laten opstellen met het verzoek aan het college
om gebruik te maken van de wijzigingsbevoegdheid in het bestemmingsplan om deze
bouwontwikkeling mogelijk te maken (artikel 5.3 bestemmingsplan Nijmegen Waalfront-2).
5
Klimaat
Dit voorstel heeft geen consequenties voor het klimaat.
6
Financiën
Het ontwerp past en valt binnen de GREX 2017.
7
Participatie en Communicatie
Middels bijgaande brief wordt de raad verzocht haar wensen en bedenkingen kenbaar te
maken ten aanzien van het stedenbouwkundigplan Koningsdaal-Noord. Rekening houdend
met de ingebrachte wensen en bedenkingen kan het stedenbouwkundigplan worden
vastgesteld in de AvA.
Wanneer deze in de AvA is vastgesteld kan worden gestart met de planontwikkeling en wordt
hierover in overleg gegaan met de buurt, wijkvereniging Ons Waterkwartier, CPRN en andere
belanghebbenden.
Collegevoorstel
Vervolgvel
2
8
Uitvoering en evaluatie
Na verwerking van de wensen en bedenkingen zal het stedenbouwkundigplan worden
aangeboden in de eerst komende AvA en zal daarna worden vastgesteld.
9
Risico
Gezien de huidige positieve markt is het wenselijk voor dit deelgebied snel met de
ontwikkeling aan te vangen. Het heeft bovendien de voorkeur de bouwvelden in samenhang
te ontwikkelen en zo aansluiting te zoeken bij de rest van de omgeving.
Bijlage(n):
Brief aan de raad
Stedenbouwkundigplan Koningsdaal-Noord
Ontwikkelingsbedrijf
Projectontwikkeling
Korte Nieuwstraat 6
6511 PP Nijmegen
Telefoon 14024
Telefax
(024) 329 96 10
E-mail
[email protected]
Aan de Gemeenteraad van Nijmegen
Postbus 9105
6500 HG Nijmegen
Datum
14 februari 2017
Onderwerp
Wensen en bedenkingen ten aanzien van
stedenbouwkundigplan Batavia/KoningsdaalNoord
Ons kenmerk
Contactpersoon
OB10/ D170095182
Ewald van Petersen
Datum uw brief
Doorkiesnummer
(024) 3299646
Geachte leden van de raad,
Door middel van deze brief stellen wij u op grond van artikel 160 en 169 van de Gemeentewet in
de gelegenheid wensen en bedenkingen kenbaar te maken over het stedenbouwkundigplan voor
Koningsdaal-Noord in de wijk Batavia.
Aanleiding
In 2012 is het Masterplan Waalfront uit 2008 opnieuw bekeken en aangepast aan de huidige
economische ontwikkelingen. Deze herijking heeft de naam Ontwikkelvisie Waalfront 1.2
gekregen. Er wordt niet meer gewerkt met een grote blauwdruk voor het hele gebied, in plaats
daarvan komt er steeds per kleiner gebied een nieuwe invulling gebaseerd op de ontwikkelingen
in de markt. In 2012 is het Stedenbouwkundig Programma van Eisen opgesteld voor de buurt
Batavia, in dit stedenbouwkundigplan is de hoofdopzet vastgesteld voor deze nieuwe buurt. Op
basis van dit plan is het bestemmingsplan Brugkwartier opgesteld en is vastgesteld en
onherroepelijk verklaard. Ook is er een beeldkwaliteitsplan voor het gehele gebied van het
Brugkwartier. Het bestemmingsplan en beeldkwaliteitsplan zijn beide leidend voor de uitwerking
van het noordelijk deel van de wijk en het Bataviapark.
Tijdens de AvA van 26 september 2016 is, onder voorwaarden, ingestemd met ontwikkeling van
de blokken 1 t/m 4 in Koningsdaal-Noord in de wijk Batavia. Alvorens wordt gestart met de
planontwikkeling voor de woningbouwblokken in het park, aangrenzend aan de blokken 1 t/m 4,
dient het stedenbouwkundigplan nog wel door ons college te worden vastgesteld. Ons college wil
voor vaststelling het stedenbouwkundigplan voor wensen en bedenkingen aan u voorleggen naar
aanleiding van de moties “Groen verbindt: een groene brug tussen Waterkwartier en de Waal” en
“Een groene strook strookt met een goede oversteek” en naar aanleiding van de halfjaarlijkse
voortgangsrapportages Waalfront.
Vervolg
www.nijmegen.nl
Gemeente Nijmegen
Ontwikkelingsbedrijf
Vervolgvel
1
Rekening houdend met de ingebrachte wensen en bedenkingen en de resultaten van het
archeologische verkenningen, middels de waarde kaart en de verwachtingen kaart, zal de AvA
het stedenbouwkundigplan kunnen vaststellen. Hierna kan de planontwikkeling worden opgestart
voor het ontwerp van het park en de bebouwing in het park. Bij het opstarten van de
planontwikkeling zal overleg plaatsvinden met de buurt, wijkvereniging Ons Waterkwartier, CPRN
en andere belanghebbenden.
Eveneens zal de directie OBW hierna het verzoek aan ons college doen om gebruik te maken
van de wijzigingsbevoegdheid in het bestemmingsplan om deze bouwontwikkeling mogelijk te
maken (artikel 5.3 bestemmingsplan Nijmegen Waalfront-2).
Hoogachtend,
College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen,
De Burgemeester,
De Gemeentesecretaris,
drs. H.M.F. Bruls
mr. drs. A.H. van Hout
Aantal Bijlagen: Stedenbouwkundigplan Koningsdaal-Noord
www.nijmegen.nl
Uitwerking Stedenbouwkundig plan Koningsdaal Noord Fase 2
1
Inleiding
•
Project Koningsdaal fase 2
Voor u ligt het Stedenbouwkundig plan voor project Koningsdaal -Noord
en het Batavia park in de nieuwe buurt Batavia. Dit document legt vanuit
de invalshoek van de ruimtelijke kwaliteit, de kaders vast voor de te
maken vervolgdocumenten zoals de aanbestedings- en tenderdocumenten en de definitieve uitvoeringsplannen. Het Stedenbouwkundig
Plan voor Koningsdaal wordt na vaststelling geconcretiseerd in definitieve
ontwerpen voor de bebouwing en de openbare ruimte. Voor dit gebied
zijn er inmiddels vele namen. Als er over het Waalfront wordt gesproken
wordt de gehele ontwikkeling tussen de Weurtseweg, de Waal de
spoorbrug en de Oversteek bedoeld. De projectnaam is Koningsdaal Noord. De officiële naam voor de nieuwe wijk is Batavia
•
Waalfront
In 2012 is het Masterplan Waalfront uit 2008 opnieuw bekeken en
aangepast aan de huidige economische ontwikkelingen. Deze herijking
heeft de naam Ontwikkelingsvisie Waalfront 1.2 gekregen. De basis voor
het Waalfront blijft het creëren van een stedelijk leefmilieu met
bijzondere gebouwen, verschillende woontypen en een wervend
ingerichte openbare ruimte. De planning en de uitvoering zijn echter
aangepast: Na de bouw van de Handelskade in het oosten van het gebied,
gaat bijvoorbeeld de woningbouw verder in het westen, in Batavia. Er
wordt daarnaast niet meer met een grote blauwdruk voor het hele gebied
gewerkt. Per kleiner gebied komt er steeds een nieuwe invulling,
gebaseerd op de ontwikkelingen op de markt. Waalfront 1.2 wordt
gekenmerkt door een meer kleinschalig, organisch groeiende stedenbouw.
Daarvoor is het nodig dat de plannen enerzijds flexibel zijn ten aanzien van
het programma, maar anderzijds voldoende duidelijk zijn ten aanzien van
de stedenbouwkundige structuur en de beeldkwaliteit om met een eerste
ontwikkeling te kunnen starten.
plangebied
2008 Masterplan
2012 Ontwikkelingsvisie 1.2
Inleiding
•
SPVE Brugkwartier
In 2012 is het Stedenbouwkundig Programma van Eisen opgesteld voor de
buurt Batavia (werknaam Brugkwartier). In dit stedenbouwkundig plan is
de hoofdopzet vastgesteld voor deze nieuwe buurt. Op basis van dit plan
is het Bestemmingsplan Brugkwartier opgesteld. Dit bestemmingsplan is
vastgesteld en onherroepelijk verklaard. Ook is er een beeldkwaliteitsplan
opgesteld voor het gehele gebied van het Brugkwartier. Het
bestemmingsplan en het Beeldkwaliteitslpan zijn beide leidend voor de
uitwerking van het noordelijk deel van de wijk en het bataviapark. In deze
uitwerking wordt nader ingezoomd op het noordelijk deel van de wijk en
op het Batavia park.
•
Proces borging ruimtelijke kwaliteit
Dit stedenbouwkundig plan is in opdracht van de directie van het
Ontwikkelingsbedrijf Waalfront opgesteld. In deze directie zijn zowel de
gemeente Nijmegen als PBD vertegenwoordigd. Dit document wordt ter
vaststelling aangeboden aan de aandeelhoudersvergadering Ontwikkelings
Bedrijf Waalfront. In dit stedenbouwkundig plan is in een apart hoofdstuk
ingegaan op de beeldkwaliteit voor Koningsdaal met referenties en de
kwaliteitskenmerken welke zullen worden gebruikt bij de verdere
uitwerking van de bouwplannen voor Koningsdaal. Ter waarborging van
deze uitgangspunten vindt er bij alle bouwplannen –alvorens er tot
vergunningverlening kan worden overgaan- een toets plaats door het
Ruimtelijk Kwaliteitsteam Waalfront en de Commissie Beeldkwaliteit op
basis van het beeldkwaliteitplan. Verder wordt er voor het deelgebied
Koningsdaal met een supervisor gewerkt die de inhoudelijke begeleiding,
afstemming en toetsing van de bouwplannen met de verschillende
architecten op zich neemt, alvorens de plannen worden ingebracht bij het
Ruimtelijk Kwaliteitsteam en/of de Commissie Beeldkwaliteit.
2
•
Beleving van de stad en de rivier
Nijmegen stad aan de Waal
Nijmegen is ontstaan aan de Waal. Deze rivier heeft Nijmegen door de
eeuwen heen de nodige welvaart opgeleverd. De Romeinen gebruikten de
Waal als een aanvoerroute van ondermeer bouwmaterialen. In de 19de
eeuw werd ten westen van de middeleeuwse stad nieuwe industrie
gevestigd die voor de aanvoer van grondstoffen voor een groot deel
afhankelijk was van de Waal. Nu wordt de landschappelijke schoonheid
van de Waal ingezet om een nieuw, aantrekkelijk woongebied te
realiseren. De industrie maakt plaats voor wonen aan de Waal; Het
Waalfront. Naast de unieke ligging van het Waalfront aan de Waal nabij
het centrum is de locatie bijzonder omdat de geschiedenis op deze plek
nog tastbaar en afleesbaar is. Delen van het 19e-eeuws fort Krayenhoff
zijn nog zichtbaar, sommige industriële gebouwen zijn cultuurhistorisch
waardevol en de resten van de Romeinse stad liggen dicht onder de
oppervlakte. Kortom een plek vol zichtbare en beleefbare historie.
•
Nijmegen omarmt de Waal
Het gezicht van Nijmegen is de afgelopen jaren ingrijpend verandert. Een
vijftal omvangrijke bouwprojecten aan beide oevers van de Waal, maakt
dat de rivier inmiddels niet meer langs, maar door Nijmegen stroomt:
Nijmegen omarmt de Waal. In 2013 is de nieuwe stadsbrug gerealiseerd.
Om een probleem met hoogwater op te lossen is de dijk bij Lent 350
meter landinwaarts verplaatst. De nieuwe waterkering is deels uitgevoerd
in de vorm van een kade die ruimte biedt aan allerlei activiteiten. In de
Waal is een eiland ontstaan dat is ingericht als rivierpark waar mensen
kunnen ontspannen en genieten. Dit park vormt een nieuw deel van de
stad. Het eiland/ rivierpark wordt ontsloten door drie nieuwe bruggen. Er
wordt gewerkt aan de planvorming van de Hof van Holland, de bebouwing
van de Handelskade is in volle gang en er staat een facelift van de
Waalkade op stapel.
Beleving van de stad en de rivier
•
Ontwikkelingen in de nabije omgeving van het Waalfront
De omgeving van het Waalfront nabij de stadsbrug wordt gekenmerkt
door een hoge ruimtelijke dynamiek. Tussen de Vasim en het Waalfront
ontvouwt zich een monumentale ruimte die (deels) wordt overkluisd door
de indrukwekkende bogen van de nieuwe stadsbrug. Mogelijkerwijs
kunnen deze bogen in de toekomst nog een functie krijgen. Meer naar de
Waal toe is direct ten westen van het huidige Gelderlandergebouw een
groene ruimte gedacht die afloopt richting de Waal. Hier kan men
genieten van een fantastisch uitzicht op de Waal en de nieuwe brug. Op
dit punt kan men met een lift en trappartij de brug op gaan voor een
wandeling over de brug.
•
Activiteit in het Waalfront.
De ontwikkeling van het Waalfront is momenteel al in beweging. Het
terrein van de Handelskade is volop in aanbouw. Op deze locatie van
wordt een aantrekkelijk en levendig gebied gerealiseerd voor wonen,
werken en ontspanning. Er komen ruim 540 koop- en huurappartementen
in alle soorten en maten en voorzieningen als restaurants, bedrijfsruimten
voor dienstverleners en werkplekken voor starters. Ook is er onlangs een
snelfietsroute van het centrum naar de stadsbrug aangelegd op het
voormalige tracé van een oud spoorlijntje. Het gebied is dus al voorzichtig
in beweging. Medio 2013 heeft Honig haar werkzaamheden gestopt in het
Waalfront, waardoor er ruimte is ontstaan voor tijdelijke ontwikkelingen.
De voormalige Honigfabriek is inmiddels tot 2022 dé nieuwe hotspot in
Nijmegen. Het karakteristieke complex ligt in het westen van de stad en is
goed bereikbaar. Je kunt er heerlijk eten en drinken, sporten,
winkelen, muziek maken en (veel) meer. Je vindt er kunst, cultuur en er
worden wekelijks kleine en grote evenementen georganiseerd. Het
Honigcomplex is het grootste complex in het Waalfront en beslaat 33.000
vierkante meter.
Beleving van de stad en de rivier
•
De Oversteek
is de naam van de in november 2013 geopende nieuwe brug over
de Waal, gelegen direct ten westen van de nieuwe buurt Batavia. Aan de
zuidkant sluit de brug aan op de Verlengde Energieweg, aan de noordkant
op de Graaf Alardsingel. De bouw van de brug werd noodzakelijk geacht
om de uit 1936 stammende Waalbrug aan de oostzijde van de stad te
ontlasten. Deze noodzaak is mede ontstaan door de bouw van
de Waalsprong, een grote nieuwbouwwijk aan de noordkant van de Waal.
De brug is winnaar van de Nationale Staalprijs 2014. De opdrachtgever, de
Gemeente Nijmegen, schreef vier ontwerpcriteria in een
ambitiedocument (contextuele inbedding, samenhang in het bestaande en
toekomstige beeld, een kunstwerk en gebaar en aandacht voor de
gebruiks- en belevingswaarde). De uiteindelijk gekozen boogbrug was dus
geen harde eis vanuit de opdrachtgever. Een belangrijke
ontwerpoverweging was de verhoudingen tot de nabijgelegen Waalbrug,
een vergelijkbaar uiterlijk was esthetisch gezien wenselijk
De bakstenen zijkanten van de aanbruggen zijn een verwijzing naar de
architecturale traditie van baksteengebruik in Nijmegen. Om de brug als
"stadsbrug" te laten functioneren, moet de brug onderdeel van de stad
worden. De brug maakt het mogelijk om vanuit de nieuwe wijk met de
fiets of te voet naar het rivierpark te gaan.
Ter herinnering aan de Waaloversteek in 1944 door personeel van het US
Army 504th Infantry Regiment van de 82d Airborne Brigade draagt de brug
en de weg eroverheen de naam 'De Oversteek' (Eng: The Crossing) Bij de
opening waren twee veteranen uit de Tweede Wereldoorlog aanwezig,
alsmede nabestaanden van de bij de actie gesneuvelde 48 militairen.Als
eerbetoon aan deze mannen is de brug uitgerust met 48 paren
lichtmasten die na het aanschakelen van de stadsverlichting paar na paar
van zuid (Nijmegen) naar noord (Lent) aangaan, in het tempo van een
trage mars Sinds 19 oktober 2014 loopt, als dagelijks eerbetoon, elke
avond bij zonsondergang een of meerdere veteranen de zgn. Sunset
March over de brug tijdens het ontsteken van de 48 lichten.
In de omgeving
Het stratenpatroon van de nieuwe woonbuurt Batavia is zo gericht dat
vanuit het Waterkwartier een goede verbinding met de Waal tot stand
komt. In het verlengde van de bestaande straten komen nieuwe straten
die uitkomen op de nieuwe Laan van Oost-Indië en vervolgens op de
boulevard aan de Waal. Nieuwe functies in het Waalfront zoals horeca en
praktijk-aanhuiswoningen en het park bij het Fort vervullen ook een rol
voor de het Waterkwartier en de Biezen. Omgekeerd profiteren
voorzieningen in het Waterkwartier en de Biezen, zoals de basisschool en
de winkels, van het gegroeide aantal bewoners en worden daardoor
versterkt. Samen vormen Waterkwartier/ De Biezen met het Waalfront
een wijk waar mensen niet alleen bij elkaar in de buurt wonen, maar ook
in elkaars buurt komen. Het Westerpark zet zich bij de aanlanding van de
nieuwe brug door naar de Waal via de Winselingse weg. Aan de Waal
ontstaat een publieke oever met bijzondere functies. De Waaloever wordt
over de volle lengte openbaar en ingericht als flaneergebied dat ook
geschikt is om in combinatie met de drie bruggen grotere of kleinere
rondjes rond de rivier te maken.
3
Op historische grond: Romeins Kwartier
•
Romeinen
De Romeinen bouwden vanaf het jaar 70 na Chr. Een compleet nieuwe
stad onder de naam Ulpia Noviomagus op de plek van het Waalfront en
het Waterkwartier. De huizen waren aanvankelijk nog in hout en leem
uitgevoerd, maar ten tijde van de stadsrechtverlening van circa 100 na
Chr. was het karakter van de stad al veranderd. Volledig in steen
uitgevoerde openbare gebouwen als het badhuis en een tempelcomplex
waren bepalend voor het nieuwe monumentale karakter en het gezicht
van de stad aan de Waal. Met de aanleg van een verdedigingsgordel
(gracht en muur) met toegangspoorten onder het bewind van keizer
Marcus Aurelius (161-180) werd dat beeld verder versterkt. Desondanks
viel de stad kort daarop ten prooi aan gewelddadigheden. Buiten de
planmatig aangelegde vierkante Romeinse stad, met een oppervlak van
ongeveer dertig hectare, liggen de grafvelden, waar de Romeinen hun
doden begroeven. Daarmee is een groot deel van het plangebied van het
Waalfront een potentiële archeologische vindplaats.
Op historische grond: Romeins Kwartier
De Romeinse stad is de basis voor de klassieke Europese stad. De
Romeinse stedenbouw was de manier om de structuur van een stad te
vestigen in de Romeinse wereld. Zelfs vandaag de dag, tonen vele
Europese steden de erfenis van de Romeinse stedenbouw. Deze steden
kenmerken zich vaak door een orthogonale structuur waarbij gesloten
bouwblokken de openbare ruimte definiëren. Er zijn vaak smalle straten
en op bepaalde plekken waar zich een publieke voorziening bevindt wordt
dit gecombineerd met een plein.
Het feit dat de buurt Batavia wederom is gebouwd op de oude romeinse
stad, waardoor de stad (Nijmegen west) weer aan het water komt te
liggen is een verwijzing naar Ulpia Noviomagus. In de wijk Batavia is
wederom uitgegaan van het gesloten bouwblok waarbij de bebouwing de
openbare ruimte definieert van straten , pleinen en boulevards. Dit past
in de traditie van de klassieke Europese stad. De bebouwing is bovendien
van enige gelijke hoogte tussen de drie en zes lagen. Dit correspondeert
met de romeinse stedenbouw. Koningsdaal –Noord refereert nog meer
naar de romeinse stad omdat de deze buurt autovrij is en voorzien is van
smalle straten voor de voetganger. Middels doorkijkjes is er zicht op de
Waal. De architectuur is rijkelijk en kent een grote mate van variatie en
ornamentiek. Ook zou de thematiek van de romeinen terug kunnen
komen in enkele beeldende objecten in de openbare ruimte.
Op historische grond: Fort Krayenhoff
•
Fort Krayenhoff
Fort Krayenhoff werd in de jaren 1824-1831 gebouwd aan de linkeroever
van de Waal, ongeveer een kilometer stroomafwaarts van het toen nog
ommuurde Nijmegen. Het was één van de vele forten, die in de 19de
eeuw in een wijde cirkel rondom Nijmegen verrezen. Al eerder was op de
Hunnerberg fort Sterreschans gebouwd, ná fort Krayenhoff volgden fort
Verbrande Molen (1861), Kijk-in-de-Pot (1862) en de forten Boven en
Beneden-Lent (respectievelijk in 1862 en 1863). Opdrachtgever voor de
bouw van deze forten was baron C.R.T. Krayenhoff (1758-1840). Deze
Nijmegenaar had het tijdens de Franse bezetting geschopt tot Minister
van Oorlog en werd in 1814 door Koning Willem I benoemd tot
inspecteur-generaal der Fortificaties. In die functie kreeg Krayenhoff de
opdracht om de landsverdediging te organiseren. Na zijn dood werd
Krayenhoff begraven in een kelder van het naar hem vernoemde fort. In
1914 besloot de gemeente tot afbraak van fort Krayenhoff, dat zijn functie
toen al enige tijd had verloren. De overblijfselen van baron Krayenhoff
werden overgebracht naar begraafplaats Rustoord aan de Postweg en de
zerk, die op last van Koning Willem II op zijn graf was geplaatst, kreeg een
plaats in een parkje aan de Krayenhofflaan. Een klein deel van het fort
ontkwam aan de slopershamer: het muurwerk aan de rivierzijde bleef
behouden en werd opgenomen in de kade. De muren zijn alleen vanaf de
Waal goed zichtbaar
Op historische grond: Fort Krayenhoff
In het masterplan uit 2007 heeft het fort in de plattegrond een
prominente plek gekregen, gesuggereerd wordt in de tekening dat grote
delen van het fort gereconstrueerd zouden worden in het masterplan uit
2007. De historische tekening is letterlijk overgenomen in het masterplan.
Om de eerste gracht te kunnen maken is de Laan van Oost-Indie naar het
zuiden verlegd. Hierbij is echter geen rekening gehouden met de
hoogteligging van het terrein. De tweede gracht is als open ruimte tussen
de bouwblokken aangegeven. Alhoewel de tekening een nauwkeurige
reconstructie weergeeft is de realiteit van deze reconstructie bij nadere
bestudering zeer kostbaar gebleken. Omdat het terrein grotendeels is
opgehoogd vergt het enorme investeringen om een gracht aan te leggen
met kade muren, zeker indien deze grachten in verbinding staan met de
Waal met haar wisselende waterstanden. De gracht zou bij nadere
beschouwing zeer diep gelegen zijn en vergelijkbare muren vragen als de
muur aan de Waal. (waterpeil ligt gemiddeld 7 meter diep). Bovendien
zou voor deze oplossing het overstortriool verplaatst moeten worden. Een
andere mogelijkheid zou zijn om een waterdichte bak aan te leggen. De
waterkwaliteit in deze waterbak zou een groot punt van zorg zijn. De
tweede gracht zou meer een visueel interpretatie zijn omdat op deze plek
door de geplande hoogbouw een parkeergarage was gedacht.
In de ontwikkelingsvisie is het Fort sterk terug gebracht in omvang. Vanuit
het idee dat er vooral grondgebonden woningen zouden worden
gerealiseerd heeft een maximalisatie van de bouwvlakken plaatsgehad.
Uiteraard zou de muur aan de waal gehandhaafd blijven in combinatie
met een wijkpark ter plaatste van het Fort.
In het stedenbouwkundig plan voor de buurt Batavia uit 2012 is opnieuw
de contour van het kernfort zichtbaar. In het park zijn twee
bebouwingselementen zichtbaar als losse appartement gebouwen. In dit
stedenbouwkundig plan wordt de opgave voor de nieuwbouw duidelijk
geformuleerd als passend in het fort. Ook in het historische fort was
bebouwing en de nu geprojecteerde bebouwing geeft een nieuwe
interpretatie op dit thema. Een belangrijk onderdeel van het fort is
inmiddels ook de inpassing van het fort in de omgeving. Ten opzichte van
de ontwikkelvisie en het masterplan wordt de ruimtelijke toegangsweg
ten westen van het fort manifest gemaakt in het stedenbouwkundig deel
Koningsdaal Noord.
Dit stedenbouwkundig plan vormt de basis voor het
bestemmingsplan”brugkwartier waarin het fort wordt gedefinieerd als een
uitwerkingsopgave waarbij 15% van het oppervlak bebouwd zou kunnen
worden.
Op historische grond: Fort Krayenhoff
In het nu voorliggende plan is opnieuw gestudeerd op de
stedenbouwkundige uitwerking van het fort. Binnen het gegeven van een
bebouwingsmogelijkheid van 15% zijn twee verschillende opties
bestudeerd. Een variant gaat uit van het plaatsen van de
bebouwingselementen in een continue lijn aan de Waal. Hierdoor wordt
weliswaar de ruimte van het fort duidelijk maar deze ruimte wordt
vervolgens opgedeeld in een deel aan de Waal en een ander deel tussen
de losse bebouwingseenheden en de Laan van Oost-Indië.
In deze variant wordt optimaal ingezet op de woonkwaliteit van de
bebouwing rondom de groene ruimte van het Fort, De bewoners kunnen
optimaal genieten van uitzicht op de Waal en aan de zuidzijde op het park.
De tweede variant gaat uit van plaatsing van de drie bebouwingseenheden
aan de oostzijde van het Fort. Hiermee wordt het grootste deel van het
fort ontzien en wordt het fort beleefbaar van Laan van Oost-Indië tot aan
de Waal. Bovendien refereert de positie van de appartementen blokken
aan de asymmetrie van het fort; aan de oostzijde bevond zich de toegang
van het fort met een imposante verdedigingsmuur . In de nieuwbouw kan
dit gegeven tot expressie worden gebracht.
Samen met het behoud van de muur aan de Waal, de interpretatie van de
oostelijke entree, de mogelijkheid om de contouren en omwalling te
visualiseren doet deze variant meer recht aan de cultuurhistorische
situatie. Ook kan in deze variant de locatie van de bomvrije toren opnieuw
wordt gevisualiseerd. Dit wordt nog versterkt door de uitvalswegen van en
naar het fort op te pakken in de benadering van het Fort-park.
Op historische grond: Industrieel erfgoed
•
Industrieel erfgoed: Honigcomplex
Het eerste permanente bedrijfsgebouw dat tot stand komt buiten de
binnenstad is het gemeentelijke slachthuis, even ten westen van de
nieuwe Waalhaven. Het ligt daarmee vlakbij de plek van de veemarkt op
het plein dat nu naar Joris Ivens is vernoemd. Het abattoir opent zijn
deuren in 1900, en is daarmee het begin van een industriële ontwikkeling
die stroomafwaarts aan de linkeroever van de Waal terecht komt. De
verbinding met de stad is goed en bovendien ligt de nieuwe Waalhaven al
50 jaar klaar voor de aan- en afvoer van grondstoffen en eindproducten.
Ten zuiden van het industriegebied, aan de Weurtseweg, worden in 1912
de eerste woningwetwoningen van Nijmegen opgeleverd voor de
arbeiders die intussen werkzaam zijn in een stijfselfabriek, een vlasfabriek
en een kunstzijdespinnerij. In 1912 nemen de gebroeders Honig uit Koog
aan de Zaan de stijfselfabriek van de voormalig concurrent Stam & Co
over. Ze laten in 1920 een fabriek ontwerpen door de bekende architect
Oscar Leeuw. Inmiddels is een cultuurhistorische verkenning gedaan naar
de waarde van de verschillende complexen.
•
Vasim en Nyma
Het vasim gebouw behoort niet direct tot het gebied van het Waalfront
maar geeft wel ruimtelijk karakter aan het gebied waar de Koningsdaal
wordt gerealiseerd. De Vasim is in 1948 gebouwd als onderdeel
van kunstzijdespinnerij Nyma. In 1969 sloot Nyma en in 1970 werd er
begonnen met de productie van carboxymethylcellulose .Tussen 1985 en
2000 was het gebouw in gebruik als vliegasfabriek onder de naam
VliegAsSInterMaatschappij, waar de naam VASIM van is afgeleid. In 2002
vestigt een tentenmakerij zich in het gebouw en trekken kunstenaars naar
de lege fabriekshal. Het gebouw wordt sindsdien als Cultuurspinnerij De
Vasim gepromoot waar individuele kunstenaars, theatergroepen en
andere creatieve organisaties zijn gehuisvest.
Op historische grond: Industrieel erfgoed
Net buiten het plangebied van Koningsdaal noord liggen twee industriële
complexen: Honig en Vasim/Nyma.
Vanuit de woonomgeving zijn beide industriële complexen dan ook goed
beleefbaar. Dit geeft karakter en sfeer aan het woongebied. In koningsdaal
zuid is in de architectuur ook gerefereerd aan de industriele architectuur
van de bestaande complexen. Zie foto rechtsboven.
Honig
Vasim/Nyma
4
Straten, pleintjes, een park en een boulevard
•
Raamwerk waalfront
Er is gekozen om het Waalfront te ontwikkelen binnen een raamwerk van
interessante openbare ruimten. Dit netwerk sluit naadloos aan op de
omgeving van het Waalfront. De al aanwezige lijnen in het gebied bieden
structuur en kennen een vanzelfsprekende verankering in de stad. De
combinatie van bestaande structuren, cultuurhistorische elementen en
een aantal goed gekozen nieuwe elementen, zoals bv. de nieuwe
Waalboulevard, leidt tot een stedelijk gebied met een rijk verleden. Het
raamwerk is opgebouwd in een vijftal stappen:
•
Stap 1: Handhaven bestaande elementen.
Hierbij is gekeken of elementen van waarde behouden kunnen blijven en
ingezet kunnen worden voor de transitie van het Waalfront. Het gaat om
de volgende onderdelen:
Bestaande infrastructuur blijft zoveel mogelijk gehandhaafd. De
Waalbandijk die is getransformeerd tot Laan van Oost-Indie ,de bestaande
muur van Fort Krayenhof en de Winselingseweg blijven op hun bestaande
locatie liggen. De waterkering wordt geïntegreerd in het nieuwe plan. Het
uitgangspunt is dat het tracé van de bestaande waterkering op de huidige
situatie blijft liggen. Dit is inmiddels in overleg met het Waterschap
uitgewerkt. Het huidige aanwezige groen en de monumentale bomen
worden zoveel of zo lang mogelijk gehandhaafd. In Koningsdaal Noord
worden de bestaande bomen aan de Winselingsweg gehandhaafd.
Straten, pleintjes, een park en een boulevard
•
Stap 2: De bestaande openbare ruimte wordt getransformeerd.
De waterkering zal transformeren van een kruip door sluip door route tot
een wandelpromenade langs de Waal. De Waalbandijk wordt in fasen
getransformeerd tot de Laan van Oost-Indië. Deze weg wordt
vormgegeven in de Nijmeegse traditie van radialen van en naar de stad. Er
zal aantrekkelijke laanbeplanting worden aangeplant. Aan de Laan van
Oost-Indië is een grote variatie aan functies mogelijk gemaakt. Ook wordt
de Winselingseweg getransformeerd tot woonstraat.
•
Stap 3: Toe te voegen openbare ruimte.
Het ontstane raamwerk voor de openbare ruimte wordt aangevuld met
een aantal nieuwe openbare ruimten. Bijvoorbeeld de promenade aan de
Waal. Langs de oever van de Waal wordt een vrij toegankelijke route
ontwikkeld waardoor eenieder langs de Waal kan slenteren. De
promenade aan de Waal zal waarschijnlijk een aantal publiek
aantrekkende functies krijgen. Met een geplande langzaam verkeersbrug
wordt de Handelskade verbonden met een groen eiland voor de haven.
Het groene eiland wordt verbonden met achtereenvolgens; het plein aan
de Waal bij het Honig-complex, Fort Krayenhoff en de aanlanding van de
nieuwe stadbrug de Oversteek en de Vasim. Op het Fort Krayenhoff
ontstaat een belangrijke nieuwe openbare ruimte, waarbij de historische
lijnen in het landschap worden hersteld. Het Westerpark wordt door
aantrekkelijke woonstraten verbonden met de Waal.
Straten, pleintjes, een park en een boulevard
•
Stap 4: Straten en pleinen.
De straten en pleinen vormen samen de stedelijke openbare ruimte van
het Waalfront. Er worden nieuwe noord-zuid verbindingen gelegd tussen
het Waterkwartier en de Waal in de vorm van een aantal intieme
stedelijke straten. De verbinding tussen Waterkwartier en Waalfront, op
het grensvlak, wordt hecht doordat aan weerszijde direct aan de straat
wordt gewoond in grondgebonden woningen. Het Waalfront wordt in de
oostwest richting voor het autoverkeer ontsloten door een lineair systeem
van twee wegen: de bestaande Weurtseweg en een nieuwe stadsweg
(Laan van Oost-Indië). De nabijheid van de binnenstad en
stationsomgeving biedt kansen om het een wijk te creëren waarbij
verkeersveiligheid en langzaamverkeer leidend zijn. Met de industrie is
inmiddels ook het vrachtverkeer verdwenen. Het karakter van de straten
en pleinen is bepalend voor het gevoel van samenhang en stedelijkheid
binnen het Waalfront.
•
Stap 5: Bouwvelden en deelgebieden.
In het plan zijn meerdere, van identiteit wisselende woonmilieus
opgenomen. De mate van stedelijkheid wisselt en zal een gevarieerde
groep mensen aanspreken. Wat zij met elkaar delen is dat ze in het front
aan de Waal wonen. In het noordelijk plangebied zijn 5 bouwvelden te
onderscheiden. 4 kwadranten in het noordwesten en een bouwveld aan
de oostelijke zijde van het fort.
4
•
Het plan
Veranderingen ten opzichte van eerder plan
Nijmegen, stad aan de Waal, verbindt met de realisatie van de nieuwe woonbuurt
Batavia de stad met de Waal. Een woonbuurt die daarnaast ook nog eens veel
ruimte biedt voor hoogwaardig groen en commerciële en culturele voorzieningen.
De blokken creëren een duidelijke scheiding tussen openbaar gebied en het privédomein van de bewoners. De structuur en de inrichting van de openbare ruimte is
sterk bepalend voor de beleving van de wijk. De panden vormen samen de
wanden van het openbaar gebied. Het openbaar gebied is opgebouwd uit een
raamwerk van aan elkaar geschakelde openbare ruimten. Zo ontstaat een stedelijk
weefsel van straten, pleinen en pleintjes, plantsoenen en parken, dat aansluiting
zoekt bij het stratennet van de aanliggende woonbuurt en de rivier en haar oevers.
De straten zijn autoluw in het gebied en hebben dus een verblijfsfunctie. In
Koningsdaal vallen een aantal kleine wijzigingen ten opzichte van het voorgaande
stedenbouwkundige plan voor het gebied :
1. Er is nog nadrukkelijk gekozen om Koningsdaal een gezicht te geven aan de
Waal. Dit komt tot uitdrukking door de ipv grondgebonden woningen aan de Waal
ook deels appartementen blokken te realiseren.
2. Ten opzichte van het SPVE Brugkwartier heeft de uitwerking van Koningsdaal
het ‘Fortpark’ veel meer diepgang gekregen. Er is gekozen om zo veel mogelijk de
‘oorspronkelijke’ omvang van de kern van het Fort te handhaven. Hierdoor
manifesteert het Fort zich aan de Laan van Oost-Indie. Vanaf de Laan van OostIndië wordt hierdoor de Waal beleefbaar. De bebouwing is gesitueerd aan de
oostzijde die oorspronkelijk ook voorzien was van een entree. Hierdoor blijven de
contouren van het fort beter leesbaar. De bebouwing kan in haar uitwerking sterk
gerelateerd worden aan de oostelijke entree van het fort met de robuuste muur
en een referentie naar de ophaalbrug.
3. De blokken van koningsdaal- noord vormen een markante plek aan de Waal bij
de Waalbrug door het meest zuidwestelijke blok enigszins naar de brug te
schuiven ontstaat er een prettige groen ruimte bij de brug waar ook de opgang
van de brug is gesitueerd.
Het plan
•
Bebouwing en openbare ruimte.
Het plan voor Koningsdaal is op te delen in drie gebieden: een zuidelijk en
een noordelijk plandeel en het Fortpark. Voor het noordelijk en het
zuidelijk deel geldt dat het (gesloten) stadsblok een hoofdrol vervuld in de
ruimtelijke indeling. Het accent van het woonmilieu ligt bij de
grondgebonden woningen met een eigen tuin. Op de daarvoor geschikte
locaties, met name daar waar uitzicht bestaat op parken en/ of op de
rivier zijn ook appartementen gepland. De buitenranden van het plan die
grenzen aan de grotere openbare ruimte zoals aan de Waalzijde, het Fort
en aan de Winselingseweg kennen grotere hoogten dan de bebouwing van
de binnengebieden. De woonstraten met grondgebonden woningen
worden gekenmerkt door hoogten van 3 tot 4 bouwlagen. De bebouwing
aan de Laan van Oost-Indië is stedelijker en kent hoogtes tussen de 3 en 6
bouwlagen. Aan de Waal, in het Fortpark en op de kop van de
Winselingseweg en de Weurtseweg zijn accenten gedacht tot 10 lagen.
Buurten en Fortpark
Koningsdaal-noord onderscheidt zich van koningsdaal-zuid door een meer robuust karakter van de architectuur
Het plan
•
Noordelijk plandeel
Gekozen is voor de stedenbouwkundige uitgangspunten van het gesloten
stadsblok met een aantal appartementblokken in combinatie met een
goed verzorgde openbare ruimte. De aanwezigheid van voortuinen of
geveltuinen geeft Koningsdaal-noord bovendien een informele groene
uitstraling.
Dit deel van Koningsdaal is gelegen tussen de Laan van Oost-Indie en de
Waalboulevard. Het noordelijk deel ligt op circa 15m N.A.P.. Hier is op
stedenbouwkundig niveau sprake van vier stoere bouwblokken. Deze
blokken vormen samen de buurt tussen de Waalpromenade, de nieuwe
brug en het Fortpark bij het oude fort. Aan de randen van de buurt is het
uitzicht fantastisch, de appartementen die hier worden gerealiseerd
profiteren hier van. Aan de binnenzijde van het noordelijke deel van
Koningsdaal zullen grondgebonden woningen gerealiseerd worden. In het
hart van deze buurt zijn enkele buurtpleintjes ontworpen die juist, in
contrast met de weidsheid van het landschap van de rivier een
kleinschalige beschutte verblijfsplek bieden. De bebouwing kenmerkt zich
in dit plandeel door een eenduidige stedelijke luxe architectuur, waarbij
ook hier veel variatie in beeld en woningtypologie wordt nagestreefd. Bij
de uitwerking staat niet de individuele expressie voorop maar krijgt de
buurt als geheel, juist door het leggen van combinaties van 2 of 3
woningen in 1 pand de chique uitstraling van een herenhuis.
In het beeldkwaliteitplan zijn toetsingscriteria opgenomen om de
ruimtelijke samenhang in de buurt te waarborgen. Voor de inrichting van
de binnenterrein van de woonblokken bestaan meerdere opties. Het
binnenterrein kan mogelijk gedeeltelijk als collectieve ruimte worden
ingericht. Ook meer complexe woning- en parkeertypologieën zijn
voorstelbaar. In het noordelijk deel zijn de binnenstraten autovrij
waardoor een aantrekkelijk verblijfsklimaat ontstaat in aansluiting op de
Waalboulevard. Door de hoge dichtheid van het noordelijk deel, zouden
zonder de nodige gebouwde parkeer- voorzieningen, de geparkeerde
auto’s van bezoekers, bewoners en mensen die in het gebied werken en
winkelen, te dominant aanwezig zijn in het openbaar gebied. Dit zou de
sfeer van dit stadsdeel niet ten goede komen. Daarom is hier gekozen voor
gebouwde parkeervoorzieningen in combinatie met gemeenschappelijke
binnentuinen. De daken van de parkeervoorzieningen zijn collectieve of
privéruimten en worden ingericht als verblijfsgebied. Overgangen dienen
zorgvuldig te worden vormgegeven met taluds of met (keer)muren en
trappen. Het in het zicht komen van de gevel van bovengrondse
parkeergarages dient te worden vermeden. De toegangen (hellingbanen)
voor de ondergrondse parkeergarages zijn steeds geïntegreerd in de
bouwvolumes. Het bezoekers parkeren vindt plaats in de straten rondom
het de bouwblokken.
Het plan
• bouwvelden
Het gebied onderscheid 4 bouwvelden en een bebouwingsveld in het park.
In grote lijnen kunnen de volgende opgaven worden onderscheiden: blok 1 en
2 die het front gaan vormen vanaf de Waal; Blok 3 en 4 die de overgang
vormen van het klassieke Koningsdaal-Zuid naar een industriëler karakter van
Koningsdaal-Noord; Bebouwing Bataviapark dat zich qua architectuur echt kan
onderscheiden van de omliggende blokken.
Het verdient de voorkeur om blok 1 en 2 in samenhang te ontwikkelen,
waarbij uitwisselbaarheid van met name het gebouwd parkeren op eigen
terrein veel mogelijkheden biedt om hier een bijzondere ontwikkeling tot
stand te brengen. Dit betekent dat hier sprake is van 1 ontwikkeleenheid. Blok
3 en 4 zullen qua architectuur in samenhang ontwikkeld moeten worden.
2
1
5
4
3
Bataviapark is door de ondergrondse parkeergarage als 1 ontwikkeleenheid te
beschouwen. De bebouwing van blok 5 dient in samenhang met de uitwerking
van het Batavia park opgepakt te worden. Architectuur en
landschapsarchitectuur dienen hier samen op te trekken. De bebouwing kan
een referentie zijn naar de oostelijke wand van het fort met duidelijk
herkenbare entree ter plaatste van de oorspronkelijke entree.
2
1
3
5
4
Het plan
• Architectonische expressie
Blok 1 oogt als één architectonisch robuust blok
Blok 2 oogt als een familie van appartementen gebouwen ieder met een
eigen karakter
Blok 3 en 4 vormen de overgang van het liefdevol gedetailleerde
Koningsdaal-zuid naar architectuur met een meer stoer en robuust karakter.
De binnenstraat tussen de blokken heeft lichte gevels. Het sociale
woningbouwblok onderscheidt zich van de overige bebouwing maar blijft wel
onderdeel van het bouwblok 3. De wand aan de Laan van Oost-Indië is
duidelijk gerelateerd aan de zuidzijde van de Laan van Oost-Indië maar heeft
een abstracter, moderner beeld.
De uitwerking van de bebouwing in het fort is één opgave met de uitwerking
van het historische fortpark, Landschap en architectuur vormen hier een
consistente beeldtaal.
De blokken kennen een gesloten karakter naar de hoofdstructuren van het
stedenbouwkundige plan. In de binnenstraten kunnen de blokken op de
hoeken voorzien zijn van tuinmuren e.d om toch het gesloten beeld te
verkrijgen. Een en ander vergelijkbaar met de oplossingen van Koningsdaal
zuid. De hoeken van de bebouwingsblokken zijn overwegend bebouwd. De
hoeken van de gebouwen ondersteunen zo de helderheid van het
stratenpatroon.
Het plan
• Parcellering
De woningen zijn niet in eindeloze rijen gerealiseerd, maar het straatbeeld
wordt bepaald door kleine series van 2,3 of 4 woningen die als eenheid
ontwerpen zijn. Hierdoor ontstaat een grote mate van variatie. Alle
woningen zijn met hun voordeuren georiënteerd op de straat. De
woonstraten in dit deel van de wijk zijn oplopend van de Laan van OostIndië naar de Waal. De woningen krijgen individuele voortuinen en
achtertuinen. Het parkeren voor bewoners is opgelost op de binnen
terreinen. Hier is sprake van een parkeervoorziening met verblijfs- en
speelkwaliteit met enkele bomen. Het bezoekers parkeren vindt plaats in de
openbare straten rondom de bouwblokken.
In blok 1, de binnenstraat tussen blok 3 en 4 en bij het sociale
woningbouwblok is een rij woningen met meerdere woningen in dezelfde
architectuur mogelijk.
• Duurzaamheid
In Koningsdaal-noord zijn de volgende duurzaamheidsambities
geformuleerd. In het gehele Waalfront wordt de restwarmte van de ARN
middels het het Warmtenet ingezet. Uitgegaan wordt van het gebruik van
duurzame materialen voor zowel de bebouwing als de openbare ruimte.
Indien uitgegaan wordt van zonne-energie op de daken is een integrale
architectonische uitwerking vereist. Het streven is dat het hemelwater van
de daken wordt afgekoppeld en via bodempassages wordt afgevoerd.
Het dakenlandschap van deze nieuwe wijk is goed zichtbaar vanaf de
nieuwe stadbrug. Bovendien kan vanaf de daken worden genoten van een
overweldigend landschap en uitzicht.
Het plan: boulevard
•
Waalboulevard
De westelijke Waalboulevard zal in de toekomst de meest aansprekende
en attractieve stedelijke verbinding worden in het plangebied. Het deel
van de boulevard in Koningsdaal maakt in het plan deel uit van een lange
verbinding die later in de ontwikkeling van het Waalfront door zal lopen
tot aan het stadscentrum. De route zal een zeer gevarieerd karakter
krijgen en de meest uiteenlopende sferen en attracties met elkaar
verbinden. Binnen Koningsdaal schakelt de Waalboulevard de
verblijfskwaliteit van het Fortpark aan de (tijdelijke) culturele
voorzieningen in de oude fabriekscomplexen naast Koningsdaal. Maar
bovenal is de kade het podium vanaf waar het schouwspel en de sfeer van
de rivier beleefd kunnen worden. Door een zorgvuldig ontworpen
hoogwaardige inrichting krijgt de Waalboulevard een eigen
verblijfskwaliteit en karakter. Met nieuwe, bomen, harde en zachte kades,
muren en trappartijen in het kader van de waterkering, zal de kade veel
recreanten trekken en een nieuwe betekenis krijgen op het niveau van de
wijk en de stad.
Voorgesteld wordt om de boulevard als onderdeel uit te werken van een
een grotere visie die de gehele route tussen de spoorbrug en de Oversteek
behelst. Deze visie wordt begin volgend jaar afgerond.
Het plan: Laan van Oost-Indië
•
Laan van Oost-Indië
De Laan van Oost-Indië is in ruimtelijk en functioneel opzicht een
structuurdrager van het plan. De Laan van Oost-Indië, straks een
van de karakteristieke Nijmeegse wegen, is belangrijk voor de
ontsluiting van de nieuwe wijk, maar is ook de directe verbinding
tussen de westkant van de stad en het stadscentrum. De
bebouwing aan deze stedelijke avenue krijgt daardoor een sterk
adres. Het is de ambitie om te profiteren van deze ligging en op de
begane grond ruimte te bieden aan een commercieel programma
gecombineerd met appartementen op de verdiepingen. In de plint
van de bebouwing is ruimte voor allerlei functies zoals kleinschalige
kantoorruimte, maatschappelijke voorzieningen, kleinschalige
zorgvoorzieningen (apotheek, huisarts etc.) speciaalzaken (bakker,
biologische slager, patisserie etc.), kleinschalige horeca (koffiebar,
cafétje, lunchroom), wonen (bv. Een werkkamer als opgang naar de
woning daarboven) etc. Dit is niet een situatie die al direct bij
oplevering zo zal zijn. Het moet ontstaan en dus moet het worden
gefaciliteerd. Samenhang wordt verkregen met een continue
bouwhoogte van vier en vijf bouwlagen, een verticale geleding van
de gevels en het accentueren van de belangrijke hoeken in het plan.
De Laan van Oost-Indië wordt vormgegeven als een continue laan.
Met forse bomen wordt het beeld van een dak boven de weg
gecreëerd. Tussen de bomen zijn de stedelijke ruimten aan
weerszijden zichtbaar. De laan wordt onderbroken bij zijstraten
zodat vanuit die straten de route naar de Waal zichtbaar is.
Bezoekers parkeren tussen de bomen op uitsparingen in de berm.
•
Winselingseweg
De Winselingseweg wordt opgewaardeerd tot een aantrekkelijke
wwonstraat. De Winselingseweg legt de verbinding tussen het
Westerpark en de Waal.
Het Plan Bataviapark
De contouren van het wijkpark komen overeen met de historische
topografische situatie waarin de fortificatie en de aanliggende
verdedigingswerken de inrichting van deze plek bepaalden. Het Fort kent
een lichte ophoging zodat een groen plateau ontstaat aan de Waal. Fort
Krayenhoff is het meest in het oog springende landschappelijke element
dat structuur en eigenheid aan Koningsdaal verleent en tegelijk een band
met het verleden vormt. Het is een strategisch punt aan de Waal met zicht
op beide rivierbochten en de binnenstad van Nijmegen. Hier kunnen
bewoners en bezoekers door het park lopen om van het uitzicht te
genieten en een bezoek te brengen aan culturele voorzieningen en horeca
gelegenheden. Maar ook wonen aan het Fort, een unieke woonlocatie,
behoort tot de mogelijkheden. Een prominente plaats in het plan is
gereserveerd voor een nieuw wijkpark aan de Waal. Het park, vormt straks
ook de groene schakel tussen de wijk en de Waalkade en krijgt een directe
loop-verbinding met het Westerpark en met de plein- en parkruimte
onder de nieuwe Waalbrug. Het Fortpark is een onderdeel dat nog nadere
uitwerking behoeft. Het idee is in de contouren, de omvang en de
inrichting van het nieuwe park de historische situatie van het Fort en het
omliggende bolwerk herkenbaar terug te laten komen. Het ontwerp voor
het park komt tot stand in nauw overleg met projectgroep Park waarin de
OBW, gemeente, CPRN, Ons Waterkwartier en bewoners zijn
vertegenwoordigd. Ondertussen wordt het uitwerkingsplan voor het
mogelijk maken van de bebouwing van het park opgesteld die het park
gaan uitwerken.
Het terrein is begrensd in het bestemmingsplan. Het college is bevoegd
om 15% van het terrein te bouwen. De berging van hemelwater van
Koningsdaal-Noord moet plaatsvinden in het park.
Het restant van het oude fort, de muur langs de Waal die nu onderdeel is
van de waterkering, blijft gehandhaafd. Een uitkijkplek aan de waterkant
zal deze beter zichtbaar maken.
De bebouwing in het park staat haaks op de rivier en niet parallel aan de
rivier en kan zo een verbeelding vormen van de voormalige oostelijke
muur van het fort. Voorgesteld wordt om de nu getekende drie gebouwen
visueel tot één architectonisch geheel vorm te geven. Het park moet de
enerzijds refereren naar een fort, anderzijds heeft het park een
buurtfunctie. Dat kan bijvoorbeeld door het terrein verdiept aan te leggen
om met grond te omwallen, ook een verbeelding van het oude
hoofdgebouw (bv als kunst- of speel/ of belevingsobject) kan hier aan bij
dragen. Om de ambitie mbt tot een kwalitatief park dat verwijst naar het
oude fort waar te maken wordt onderzocht of er subsidie mogelijkheden
aangewend kunnen worden.
Binnenhoven in bouwblok
plangebied
Autovrij gebied
De twee zuidelijke blokken hebben een binnenhof met parkeren voor de
bewoners, het blok aan de Waal heeft mogelijk een tweede maaiveld in de
vorm van een dek in het binnenhof waaronder geparkeerd wordt. Onder
de appartementen wordt een gebouwde parkeervoorziening gemaakt.
In het zuidelijk deel is sprake van individuele voortuinen en achtertuinen.
De parkeerhoven krijgen zoveel mogelijk een groen karakter. In het
noordelijk deel is sprake van gemeenschappelijke binnentuinen.
Afhankelijk van de gekozen parkeeroplossing wordt het karakter van deze
binnentuinen bepaald. Het geel gekleurde gebied is autovrij
Groenstructuur
plangebied
Het groen manifesteert zich langs de Waal, rondom de brug in het
Fortpark in een aantal groene binnenpleinen en hoven. Hierdoor krijgt
de buurt een meer informeel karakter dan Koningsdaal-zuid . Er wordt
ingezet op een samenhangende groenstructuur. De Laan van Oost-Indië
wordt vormgegeven als een continue laan. Ook de Winselingseweg krijgt
het karakter van een groene verbinding. De aanwezigheid van voortuinen
geven de stadswijk een (in) formele groene uitstraling.
Hoogteverschillen maaiveld
plangebied
Hoogteverschillen in openbaar gebied
Karakteristiek zijn de in het gebied aanwezige hoogteverschillen. Dit
hoogteverschil geeft het gebied identiteit. Het zuidelijk deel wordt
gekenmerkt door oplopende straten vanuit de Weursteweg naar de Laan
van Oost-Indie. Het noordelijk deel ligt op circa 15m N.A.P. Het Fort kent
een lichte ophoging zodat een groen plateau ontstaat aan de Waal. Het
maaiveld van de wijk loopt vloeiend op naar de Waal. Hier ligt het peil op
het niveau van de waterkering. Door de oplopende straten ontstaat een
aantrekkelijk straatbeeld net zoals dat in Koningsdaal-zuid te zien is.
Bouwhoogten
plangebied
De bouwhoogten variëren in Koningsdaal-noord tussen de 3 lagen en
de 5 lagen. De buitenranden van het plan die grenzen aan de grotere
openbare ruimte zoals aan de Waalzijde, het fort en aan de
Winselingseweg kennen grotere hoogten dan de bebouwing van de
binnengebieden. De woonstraten met grondgebonden woningen
worden gekenmerkt door hoogten van 3-4 bouwlagen, eventueel met
kap. De bebouwing aan de Laan van Oost-Indie kent hoogtes van 4
bouwlagen.
architectonische eenheden
Koppen bouwblokken en solitaire objecten
plangebied
Koningsdaal-noord kenmerkt zich door karakteristieke hoekoplossingen
van de bouwblokken en een aantal markante individuele bouwvolumes.
De architectuur wordt op drie niveaus uitgewerkt: het bouwblok als
onderdeel van de buurt, het afzonderlijke volume als onderdeel van het
bouwblok en de individuele woning als onderdeel van het volume. Alle
drie niveaus zijn herkenbaar in het ontwerp en vormen gezamelijk een
consistent beeld. Hierbij dient differentiatie in volume, materialisatie en
kleur op een ingetogen, maar kwalitatief hoogwaardige en
samenhangende wijze te geschieden.
parkeren
plangebied
Parkeren in een gebouwde voorziening
Parkeren op eigen terrein in binnenhoven
Parkeren in de openbare ruimte
In blok 3 en 4 is het parkeren voor de bewoners in de binnenhoven
gesitueerd. In blok 1, 2 en 5 is gekozen voor gebouwde of halfverdiepte
parkeervoorzieningen in combinatie met een gemeenschappelijke
binnentuinen. Overgangen dienen zorgvuldig te worden vormgegeven
met taluds of met (keer) muren, trappen. Het in het zicht komen van de
gevel van bovengrondse parkeergarages dient te worden vermeden. De
toegangen (hellingbanen) voor de ondergrondse parkeergarages zijn
steeds geïntegreerd in de bouwvolumes. Hellingbanen in open lucht zijn
niet wenselijk. Het bezoekersparkeren vindt plaats in de straten rondom
het Koningsdaal–noord Naast de parkeervoorzieningen voor de auto’s,
dient er aandacht te zijn voor het fietsparkeren. Hierbij dient gestreefd
te worden naar geïntegreerde voorzieningen.
Autovrij gebied
plangebied
Koningsdaal-noord kenmerkt zich door de aanwezigheid van een autovrij
openbaar gebied dat aansluit op de boulevard langs het water. Dit geeft
het gebied een unieke kwaliteit.
Referenties Fort Kraaijenhof BKP 2013
Referenties openbare ruimte
Referenties Koningsdaal- noord
Referenties architectuur bouwblokken
Referenties appartementenbouw
Individualiteit binnen ‘familie’, van appartementenblokjes aan de Waal
Colofon
In opdracht van OBW Waalfront
Aan dit document werkten mee:
Mustafa Sorkahbi, architect, tekenaar
Stef van Roemburg, landschapsarchitect
Peter Hoesbergen, stedenbouwkundige
Mathieu Schouten, landschapsarchitect