Transcript klik hier om het artikel online te kunnen lezen (pdf. bestand)
Tekst: Sandra Gasten Foto’s: Joren De Weerdt
Van trash naar design
Kringwinkel Zuiderkempen maakt originele objecten uit afval
Boodschappentassen uit fietsbanden, video cassettes die dienstdoen als plantenbak, houtresten verzaagd tot nieuwe kasten en fietstassen van oude zeildoeken... Met een hoop creati viteit en goesting redt De Kring winkel Zuider kempen honderden spullen van de afvalberg. De nieuwe en hippe gebruiksobjecten krijgen allemaal dezelfde merknaam: TrashDesign.be.
Wanneer we in het houtatelier van De Kringwinkel in Geel arriveren, zijn twee mannen druk aan de slag met houten latten, tafels, stoelen, zaag- en slijp machines. In het midden van de ruimte staat een tafeltje met ijzeren pootjes dat niet zou misstaan in een winkel met Scandinavisch design. In zo’n winkel kost een soortgelijk stuk wellicht enkele honderden euro’s, hier heb je het voor een prikje. Wie dus een betaalbaar en authentiek stuk wil hebben, springt best eens in een van de filialen van De Kringwinkel Zuiderkempen binnen. Je vindt er heel wat unieke pareltjes onder het merk Trash Design.be. “Onlangs had een klant een door ons gemaakt tv-meubel zien staan in de toonzaal. Hij vroeg of we dat voor hem opnieuw konden maken”, vertellen medewerkers Kurt Degin en Werner Platteeuw. “We hebben dat met plezier gedaan. We hebben toen beseft dat we heel wat meer kunnen maken dan nestkastjes alleen.” Het idee om nieuwe spullen te creëren uit gere cycleerd materiaal, is natuurlijk niet nieuw. In de Kempen was De Kringwinkel in Herentals een van de pioniers: zeven jaar geleden zijn ze daar met een houtatelier gestart. De medewerkers maakten er nestkastjes en dienbladen van hout uit oude meu bels die anders werden weggegooid. “Zo’n vijf jaar geleden is dat houtatelier naar de Kringwinkel in Geel verhuisd en is daar nog een naaiatelier en crea- atelier aan toegevoegd”, vertelt Nico Peeters, project leider van De Kringwinkel Geel. “Zo konden we nog een diverser aanbod van gerecycleerde spulletjes maken. Alle spullen die zo werden gemaakt, kregen het label Mobius. We wilden ze een aparte merk naam geven, omdat we een onderscheid wilden maken met de ‘gewone’ producten in de winkel. De spullen die we zelf maken, kosten meer en dat wilden
Kurt en Werner wonen naast elkaar in Wechelderzande en werken samen in het atelier in Geel.
we tegenover de klanten duide lijk maken. Recent hebben we de naam Mobius vervangen in Trash Design.be, wat nog beter weergeeft waarvoor de spullen staan.”
Van stoffen naar fietsbanden
Vroeger werkten ze in de ateliers vaak met stoffen, maar ze merkten dat die snel gedateerd waren. “Wanneer een rol stof in De Kringwinkel arriveert, is die al uit de mode. Dan zou je eigenlijk twintig jaar moeten wachten voor die weer hip is”, lacht Nico. “Daarom zijn we ons materiaal gaan uitbreiden naar reclamebanners, fietsbanden, elpees enzovoort. We wilden het ook wat hipper maken om het merk niet het clichéimago van De Kringwinkel te geven”, zegt Nico. Het ruime aanbod dat TrashDesign.be aanbiedt, is er niet zomaar ineens gekomen. “Dat is een proces van jaren geweest en het initiatief groeit nog steeds. Ook dankzij de inzet van medewerkers”, zegt Leen Van derheijden. Ze is een van de werkvloerbegeleiders die de ateliers in goede banen leiden. Want de ate liers hebben naast een ecologische functie ook een maatschappelijk doel: het zijn arbeidszorg ateliers, waar maatschappelijk kwetsbare personen aan de slag kunnen en later mogelijk weer kunnen door stromen naar de gewone arbeidsmarkt.
“De mensen komen hier terecht via trajectbegelei ding, de VDAB, de GTB of het OCMW”, legt Nico uit. “De medewerkers zijn heel divers. Het kunnen kans armen zijn, mensen die een burnout hebben gehad, personen met een invaliditeitsuitkering of mensen die weinig kansen hebben gekregen in het leven. Ze komen hier soms ook stage doen om te zien wat ze kunnen en willen doen. Ze kunnen in hun eigen tem po werken en groeien. Het is hier in tegenstelling tot de reguliere arbeidsmarkt een veilige omgeving om weer aan de slag te gaan. Voor het werk dat ze hier leveren, krijgen ze een kleine vergoeding.” In totaal werkt er in de drie ateliers een zestigtal mensen van alle leeftijden. “Ze starten bij mij in het naaiatelier met heel eenvoudige opdrachten”, pikt Leen in. “Ze moeten in het begin niets kunnen, maar gaandeweg leren we hen echt dingen maken. Eerst zijn dat simpele werkjes zoals het naaien van kleine portefeuilles of pennenzakken. Als ze hier langer aan de slag zijn, mogen ze de moeilijkere stukken maken zoals de winkel en fietstassen. Sommigen komen ook in onze retoucheshop terecht, waar we kleding op bestelling vermaken. Door met die machines te leren omgaan, krijgen onze medewerkers ook hun zelfvertrouwen terug. Het is fantastisch om mensen zo te zien groeien.” Opleiding krijgen de medewerkers op maat en in hun eigen tempo. Zo volgen de meeste medewer kers uit het naaiatelier iedere vrijdag een opleiding om de kneepjes van het retouchevak onder de knie te krijgen. “Zelf ben ik een cursus retoucheren gaan volgen, omdat ik ook wel kennis van zaken wil en kennis moet kunnen doorgeven. Momenteel volg ik een opleiding schrijnwerkerij om zicht te krijgen op de werking van de machines. Zo kan ik de medewer kers helpen als de schrijnwerker niet aanwezig is. Anders zou het daar stilvallen”, vertelt Leen. “Voor sommigen is het echt nog een opdracht om op tijd te leren komen, weer opdrachten te aanvaarden en de moeite te doen om op te staan en te gaan werken”, pikt Nico in. “Sommigen moeten we opbellen omdat ze bijvoorbeeld denken dat het nog weekend is.”
Mensen met een verhaal
Dat iedereen hier wel een verhaal te vertellen heeft, komen we te weten als we de ateliers binnengaan. Zo krijgen we te horen dat Werner hier eigenlijk via Kurt is terechtgekomen. De twee wonen naast elkaar in Wechelderzande (Lille) en pendelen dagelijks drie uur met de bus van en naar Geel. “Ik ben met pensi oen en Kurt vroeg me of het werk in De Kringwinkel niets voor mij zou zijn. Omdat ik anders toch maar in mijn zetel zat, ben ik meteen gekomen. Niet veel later stonden we samen meubels te ontmantelen en hout te frezen.” Kurt ontvangt al jaren een invaliditeitsuitkering na een lange drugsverslaving. Dankzij het werk in De Kringwinkel kreeg zijn leven weer een doel. “Ik ben van nul moeten starten, ik kende absoluut niets van schrijnwerkerij. In het begin was ik dus wel wat bang van die zware machines. Een werkbegeleider heeft me dan stap voor stap alles uitgelegd, tot het punt waarop ik nu sta. En intussen ontwerpen we al zelf meubeltjes of vinden we inspiratie op het inter net. Sinds ik hier begonnen ben, heb ik weer een doel in mijn leven. Ik ben echt trots op de spullen die we maken en intussen verkleinen we de afvalberg een beetje.” Momenteel werken de twee aan tachtig dienbladen voor de Pure Kempen Korf, de cadeaubox met streek producten uit de Kempen. Daartussen knutselen ze nog aan een tafeltje en geven ze een collectie stoelen een nieuw leven. “Voor de tafel recupereren we houten latjes uit oude kasten, bedden, zetels enzo voort. We demonteren die, halen de grote stukken hout eruit en maken er dunne latjes van. We zorgen dat er een soort motief in het hout zit en dat de ver schillende tinten bij elkaar passen. Ook pallethout is zeer gegeerd. We proberen altijd zo weinig mogelijk hout weg te gooien.” Karin Pikaerts uit Dessel kwam in het crea-atelier terecht. Door een burn-out drie jaar geleden beland de ze in de dagkliniek, waar ze voor het eerst creatief aan de slag ging. “Eerst vond ik dat knutselen maar belachelijk, maar na een tijd kreeg ik de smaak te pakken. Omdat ik dat wel wou voortdoen, ben ik in De Kringwinkel terechtgekomen, waar ze net een
“Door met de machines te werken, krijgen onze medewerkers hun zelfvertrouwen terug. Het is fantastisch om hen te zien groeien”
25 Links: Leen en Nico begeleiden de medewerkers.
Rechts: Karin Pikaerts uit Dessel beplakt een houten tafeltje met tijdschrift foto’s.
26 Patricia en Natascha verknippen een zeildoek om er fietstassen van te maken. Een fietstas kost tussen 45 en 58 euro.
“Na een tijdje begin je anders te kijken naar afval: overal zie je opportuniteiten voor nieuwe spullen in”
functie in het crea-atelier hadden. Perfect dus.” Het grootste deel van haar opdracht is het pimpen van meubeltjes. “Sommige stukken raken maar niet verkocht omdat ze nergens bijhoren. Het is dan leuk om er iets totaal anders van te maken. Zo heb ik on langs van een oude valies een bijzettafeltje gemaakt door er pootjes onder te plaatsen. Nu ben ik bezig met een tafeltje dat ik ga bekleden met oude tijd schriftfoto’s. En ik heb net een nachtkastje gemaakt dat ik met stripfiguren heb beplakt. Of een oude kapstok die geen hangertjes meer had: daar heb ik lepeltjes aan gehangen.” En het pimpen werkt blijk baar: de meubeltjes gaan sneller de deur uit. “Ik ben altijd wel nieuwsgierig naar waar dat meubeltje is terecht gekomen.”
Voortdurend experimenteren
In het naaiatelier werkt Natascha Ysewijn uit Geel aan een aantal retouches. Ze is in een jaar tijd van het naaiatelier naar de retoucheshop geëvolueerd. “Ik ben pijnpatiënt en zat al een hele tijd thuis. De mu tualiteit heeft me naar hier geleid. Gelukkig, want thuis zat ik toch maar te vereenzamen.” Momenteel is Natascha aan het sparen voor een naaimachine. “Ik hoop over enkele maanden als zelfstandige in bij beroep aan de slag te gaan. Maar dat is natuurlijk nog wel een hele weg te gaan”, lacht ze. In het naaiatelier maken ze trouwens het parade paardje van TrashDesign.be: kleurrijke fietstassen, gemaakt uit oude zeildoeken. Die worden vervaar digd op grote industriële machines, die De Kring winkel kon kopen met subsidies van de overheid. “In het maken van de fietstassen zijn we eigenlijk ingetuimeld. De eerste fietstas hebben we geknut seld uit materiaal van een plastic zwembad. Daarna zijn we beginnen te experimenteren en zijn we over geschakeld op fietsbanden. Maar toen ik met een collega een volle container zeildoeken zag staan, kreeg ik het idee om die te gaan gebruiken voor de fietszakken”, vertelt Leen enthousiast. “Dat was natuurlijk niet van in het begin een geslaagd ontwerp, maar onderweg stuur je bij. We verfijnen de producten constant. Aan het hui dige ontwerp zijn we toch twee jaar bezig geweest. De medewerkers moeten daar ook in leren: in het begin worden er foutjes gemaakt, nadien ver betert dat stilaan. Na een tijdje begin je ook anders te kij ken naar afval: overal zie je opportuniteiten voor nieuwe spullen.”
Insectenhotel
Het zoeken naar zeildoeken is een proces geweest. “Stilaan weten organisaties ons wel te vinden”, zegt Nico. “Nu ze weten dat we met die producten nieu we dingen maken, komen ze spontaan afgedankte zeildoeken en banners aanbieden. Ook gemeentes en scholen vinden de weg naar ons. Zo maakten we al een groot insectenhotel en staat er een gluurmuur voor de freinetschool in Herentals op de planning. En onlangs kregen we een bestelling van IOK. Die heeft ons banners geleverd, waarvan we een hele hoop fietstassen hebben gemaakt. Die hebben ze ver volgens op de Open Bedrijvendag verkocht voor een goed doel. Alles samen heeft die ver koop zo’n 1.400 euro opgebracht. De tassen vlogen de deur uit.” Gaandeweg hoopt Nico ook samenwerkingen op te starten met andere organisaties en nieuwe afzetmarkten voor TrashDesign.be te vinden, zoals kleine winkeltjes die authentieke en gerecycleerde spullen verkopen. “We bieden het merk nu in vier Kringwinkels aan: die van Geel, Herentals, Heist-op den-Berg en Laakdal. En die afzetmarkt is eigenlijk wat te klein. Bovendien zoeken mensen hier toch vooral heel goedkope producten en dat zijn de spul len van TrashDesign.be niet. Aan zo’n fietszak is best lang gewerkt en dat vertaalt zich ook in een hogere verkoopprijs. Maar we geloven in ons initiatief en in onze producten en willen dus heel graag nog uit breiden. Wij zijn er alleszins helemaal klaar voor om handgemaakte en unieke kwaliteit te leveren.” ■ 27
INFO:
www.
dekringwinkel zuiderkempen.
be of via Facebook: TrashDesign.be.