Transcript de volledige tekst van de toespraak

GESPROKEN WOORD GELDT!
Toespraak cvdK Willibrord van Beek
t.g.v. Verkiezing Beste Bestuurder
Huis voor de Provincie Utrecht
26 januari 2017
Genomineerden voor de verkiezing van de Beste Bestuurder van 2016, medebestuurders,
dames en heren,
Welkom in het huis voor de provincie Utrecht, welkom in het kloppend hart van Nederland.
Net als u ben ik zeer benieuwd wiens naam later op de middag door Minister Plasterk van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, zal worden bekendgemaakt als winnaar van deze
prestigieuze verkiezing.
Als uw gastheer ben ik blij dat zich onder de genomineerden maar liefst drie Utrechters
bevinden, in alle categorieën. Dat is alvast een bovengemiddelde score.
We blijven nog even in spanning. Over een paar uur weten wij het.
Dames en heren,
De afgelopen maanden klonken de geluiden steeds sterker: burgers moeten meer worden
betrokken bij het maken van beleid.
Met dat doel voor ogen, worden vele voorstellen gedaan om het democratisch stelsel aan te
passen of op zijn minst aan te vullen.
U kent ze waarschijnlijk wel:
- de G1000,
- regelvrije zones,
- burgerfora al of niet via loting,
- dorpsraden met een eigen budget.
Je hoeft Binnenlands Bestuur maar open te slaan: iedere week komt er iets nieuws bij.
In het najaar werd Code Oranje opgericht. Een groep lokale bestuurders heeft zich
voorgenomen een veranderagenda te maken voor nieuwe vormen van lokale democratie. U
gaat daar vandaag meer over horen.
De afgelopen maanden is duidelijk geworden dat onze vorm van democratie - de
representatieve democratie – voortdurend moet worden onderhouden, en misschien wel
hier en daar moet worden vernieuwd.
De vraag die ik u wil stellen is: moet het roer wel radicaal om? Ik hoor ideeën over het
tijdelijk opgeven van raadszetels en over stemkastjes.
1
GESPROKEN WOORD GELDT!
Volgens het rapport ‘Op weg naar meervoudige democratie’ van de Commissie Van de Donk,
is de verleiding groot om te grijpen naar vormen van directe democratie, bijvoorbeeld
referenda.
De Volkskrant pakte vorige week uit met een groot artikel, en ik citeer: ‘Directe democratie
lijkt het toverwoord te worden bij de komende verkiezingen voor de Tweede Kamer. Nieuwe
partijen beschouwen dat als dé oplossing voor de onvrede in het land.’
Einde citaat.
Directe democratie is wat mij betreft zeker niet het toverwoord.
Maar ik besef wél dat representatieve democratie moet mee veranderen. Dit vraagt om
innovativiteit.
Eerst moet je goed weten wat de klacht is, waar de pijn zit. Daarna komt pas het medicijn. En
die moet niet erger zijn dan de kwaal. Veel mensen vinden dat niet naar hen wordt
geluisterd. Zij voelen zich niet serieus genomen. Dát is de kwaal.
Veel gemeentebesturen durven wel degelijk stappen te nemen als het gaat om het nauw
betrekken van de burger bij het voorbereiden van beleid en van projecten. Wij hebben vele
voorbeelden, ik noem Houten en Leusden.
Het bestuur in beide gemeenten heeft de afgelopen jaren de inwoners rechtstreeks
gevraagd concreet te vertellen waarop de bezuinigingen moesten worden ingeboekt.
Dat heeft heel goed gewerkt.
In Leusden zit het inmiddels diep in de bestuurscultuur. Onder het motto “De samenleving
voorop”, wordt de kracht van de inwoners zo veel mogelijk benut ‘Wilt u die doorgaande
weg aanpassen? Kom met een voorstel!’
Dat vergt wél een andere houding van onze volksvertegenwoordigers én van onze
bestuurders.
Dat is wennen, en het gaat ook nog niet altijd goed, maar we werken er met volle
overtuiging aan.
Doen we het goed genoeg? Ik zou het nog niet durven beweren, maar we zijn wel een eind
op weg.
Zonder iets af te doen aan de vele initiatieven die overal in het land worden genomen, wil ik
waarschuwen voor overspannen verwachtingen.
Moeten wij het systeem veranderen óf moeten we gewoon leren er beter gebruik van te
maken?
Dames en heren,
Sta mij toe kort in te gaan op die andere verkiezing, die dit jaar zal plaatsvinden: de Tweede
Kamerverkiezingen.
2
GESPROKEN WOORD GELDT!
Dat woensdag 15 maart dichterbij komt, merken we alleen al aan het groot aantal rapporten
op het gebied van binnenlands bestuur dat de afgelopen maanden is gepubliceerd.
-
Het rapport ‘Op weg naar meervoudige democratie’ van de commissie Van De Donk,
is daar slechts één van.
-
In ‘Maak verschil’, van de studiegroep Openbaar Bestuur, wordt gepleit voor meer
zeggenschap bij de regio’s rond economisch-bestuurlijke onderwerpen.
Ik zou willen stellen: dit land beschikt over uitstekend toegeruste regio’s, die wij
provincies noemen.
-
Het rapport ‘En nu verder!’ van de Raad van State behandelt de bestaande structuren
die volgens de Raad niet in alle opzichten mee zijn gegaan met de tijd.
-
In het rapport “15,9” van de Raad voor het Openbaar Bestuur over de rol van
gemeenteraadsleden wordt gesteld dat raadsleden hun rol als
volksvertegenwoordiger veel intensiever en directer moeten spelen. Veel meer
contacten met inwoners.
Deze rapporten zorgen voor reuring. Ze wakkeren de discussie aan. Zoals vandaag ook het
geval is. Dat is goed!
Ze leiden echter niet tot een consistente visie op het openbaar bestuur.
Veel ideeën komen aan bod, maar niet altijd is er een duidelijke lijn te ontdekken.
Eén overeenkomst is echter wel duidelijk te herkennen: er is meer aandacht voor
cultuurverandering binnen ons bestuur, en minder voor structuurverandering.
Ik juich dat van harte toe. Gelukkig is de superprovincie niet doorgegaan. Daar lag de focus
op structuur. De energie had beter gestoken kunnen worden in de manier van samenwerken
binnen de verschillende bestuurslagen.
Dat is ook één van de cultuuromslagen die wij als provincie maken. We moeten coalities
aangaan. Niet alleen tussen overheden, maar ook tussen overheid, kennisinstellingen,
organisaties, burgers en bedrijven.
Wij streven er al jaren naar, - zowel bestuurlijk als ambtelijk ,- in een zo vroeg mogelijk
stadium met alle betrokken partijen de verbinding te zoeken.
Niet voor niets zijn in dit provinciehuis belangrijke partners gehuisvest zoals de
Veiligheidsregio, twee omgevingsdiensten, Recreatie Midden-Nederland en een aantal
bedrijven.
Dames en heren,
3
GESPROKEN WOORD GELDT!
Blijvende resultaten in het binnenlands bestuur bereik je niet op basis van een minimale
meerderheid. Je moet streven naar de grootst mogelijke meerderheid.
En die bereik je het best door samenwerking, door het draagvlak te vergroten.
De provincie doet dat zo veel mogelijk. We zijn minder toezichthouder en meer collegabestuurslaag.
Als regiobestuur is de provincie hét bindmiddel van subregio’s en gemeenten.
Dames en heren,
Ik hoop dat in het nieuwe Regeerakkoord niet meer over nieuwe structuren wordt
gesproken. Structuren zorgen meestal niet voor verandering.
Het moet juist gaan over wát we willen bereiken en welke cultuur we willen omarmen óm
dat te bereiken.
Het resultaat staat voorop.
En het gaat om u, de mensen die het daadwerkelijk moeten doen.
Goede bestuurders maken zich ook waar in een minder goede structuur.
En slechte bestuurders worden niet beter, al is de structuur nóg zo perfect.
Nee, het gaat om de kwaliteit van de mensen!
Daarom ben ik zo blij met een verkiezing zoals vandaag.
Vandaag kunnen we met eigen ogen zien wat voor een enorme berg aan kwaliteit we
hebben binnen het openbaar bestuur.
Kwaliteit die we moeten koesteren, en steeds weer verhogen.
Bijeenkomsten als deze zijn ontzettend nuttig, omdat we hiermee de lat steeds hoger
kunnen leggen, ons vak steeds beter te kunnen uitoefenen.
En als je dan steeds beter bent geworden….uiteindelijk wordt je dan….de Beste Bestuurder
van het Jaar!
Dames en heren,
Ik ben net als u benieuwd wie er in de prijzen gaan vallen.
We horen het gelukkig heel snel.
Ik wens u een inspirerende middag!
4