Transcript Brief rond gelijke kansen, schaduwonderwijs en schoolkosten

TweedeKamerderStaten-Generaal
VasteCommissievoorOCW
Postbus20018
2500EADenHaag
Datum:
22januari2017
Onderwerp: DebatGelijkekanseninhetonderwijsop30januari2017en
GesprekoverSchaduwonderwijsop26januari2017
GeachteledenvandeTweedeKamer,
Opmaandag30januari2017bespreektudebevorderingvangelijkekanseninhet
onderwijsendestandvanzakenrondschoolkostenmetdestaatssecretarisvanOCWineen
notaoverlegmetdestaatssecretarisvanOCW.Voorafgaandaanditdebat,gaanop
26januarieenaantalKamerledenhetgesprekaanoverschaduwonderwijs.
TenbehoevevanhetdebatenhetvoorafgaandegesprekbiedtOuders&Onderwijsuin
dezeinbrengoverdevolgendethema’s:
1. Gelijkekansenbieden
2. Ouderbijdragen,ondermeervoordigitaleleermiddelenenonderwijsvoor
leerlingenmethoogbegaafdheid
3. Schaduwonderwijs
IndezebriefdoetOuders&Onderwijsvoorelkvandezedriethema’seenaantalvoorstellen
voormaatregelenenbeschrijvenweervaringenensignalenvanouders.
1.Gelijkekansenbieden
Biedenvankansenaanleerlingenbetekentstimulerendatelkkindzijntalentenkan
ontplooien.Gelijkekansenbieden,betekent:eenleerlingtelkenshetonderwijsbiedendat
hemofhaardekansbiedtweereenstapverdertekomen.Leerlingenafrekenenopeerdere
resultaten(zoalsbijdeselectievooracademischestudies)ofopeisenaanvullendop
diploma-eisen(zoalsbijdeoverstapvanvmbonaarhavo)staangelijkekanseninde
weg.Ouders&Onderwijshoorttevaakvanoudersdatdedrukopderesultatenvoorde
schoolderedenishunkindkansen–opeenextrajaar,opeennieuwekans,opeen
misschienonzekere,maargewensteopstroom–teonthouden.
Catharijnesingel30F
030-3060800
Informatiepunt
3511GLUtrecht
[email protected]
0800-5010/[email protected]
Gelijkekansenbiedenbetekentookdatonderwijsbrederisdanstriktdelessendieeen
schoolbiedt.Datkansenvankinderennuverschillenheeftvooreenbelangrijkdeelzijn
oorzaakbuitendeschooldag,enzitindemogelijkhedendieoudershebbenomhun
kinderentestimulerenenteondersteunen.Zelfsdebeeldenvanuithetonderwijsvande
verschillenindiethuisomgevingenzijneenfactor.
Metactiviteitenaanvullendophetschoolonderwijskunnenkinderen,diediemogelijkheden
nietvanhuisuithebben,dekansenkrijgendieanderekinderendankzijhunouderskrijgen.
Hetzelfdegeldtvoordeouderszelf.Alsweconstaterendatoudersuiteenlopendinde
gelegenheidzijnhunkindteondersteunenentebegeleiden,moetenweeraanwerkendat
alleoudersdiemogelijkhedenkrijgen.
InhetondersteunenenbegeleidenvanouderszietOuders&Onderwijseenrolvoorzichzelf
weggelegd.Nualwordenwemaandelijksdoorongeveer900oudersgebeldengemaildmet
vragenoverhoezijkunnenbijdragenaandeschoolloopbaanvanhunkind.Aanvullendop
dezedienstverleninggaatOuders&Onderwijsvanafbegin2017ookhetlandinomouders
onderlingingesprektebrengenrondhetonderwijsvanhunkinderenenominformatiete
brengen.Wezoekendaarbijinhetbijzonderdescholenenanderelocatiesopwaarwe
ouderstreffenvoorwiehetNederlandseonderwijsenhetactievegesprekmetschoolende
leerkrachtvanwegeheteigenopleidingsniveaueenmoeilijkeopgaveis.Ouders&Onderwijs
gaatzodebetrokkenheidvanoudersbijhetonderwijsvanhunkindstimuleren.Westreven
voorheteerstejaarnaartenminste100groepsgesprekken.
Ouders&Onderwijsondersteuntvelevandemaatregelendiewordenaangekondigdinde
briefvandeministerendestaatssecretarisoverhetbevorderenvangelijkekansenvan31
oktober2016.ActievereenmeerinhetlesprogrammageïntegreerdeLoopbaanoriëntatieen
-begeleiding(LOB),hetindammenvanvoorselectie,selectieopobjectievegronden,verlagen
vandedrempelstussenvmboenhavo,mboenhbo,hetzovroegmogelijkbevorderenvan
detaalvaardigheidvankinderendiedaarbaatbijhebbenénookvanhunouders:hetzijn
allemaalbelangrijkemaatregelenomkansenvoorleerlingentebevorderen.Vangroot
belangisdatermeerscholenkomenmetbredebrugklassen.Eenoftweejaaruitstelvan
hetdefinitievekeuzemomentbiedtkinderendekansomopdemiddelbareschoolhundraai
tevindenenzichverderteontwikkelen,alvorenszebepalenopwelkonderwijstypezehun
diplomagaanhalen.Schakelprogramma'svoorafgaandaandeovergangnaarhetVObieden
inditopzichtooktoegevoegdewaarde.
Overheidsmaatregelenkrijgenbetekenisineencontextvanbereidwilligheid.Dat
professionalszichverantwoordelijkvoelenvoorkinderenisnietaftedwingenmetwetten
enregels,zoconstateertOuders&Onderwijsindeonderwijspraktijk.Belangrijkisdeinzet
endebereidwilligheidtebekrachtigenvandieprofessionals.Nuhebbenzijnogtevaakhet
ideehebbentegendestroomintezwemmen,terwijlzeeigenlijkdestroomzoudenmoeten
zijn.Ouders&OnderwijssteuntdekoersvandeInspectievanhetOnderwijsomtetoetsing
vanscholenmeerterichtenophetontwikkelingsproces,inplaatsvanopresultaten.Het
succesvandezemaatregelenzouprimairgemetenmoetenwordenaandeontwikkelingskansenvoorkinderenenminderindeuiteindelijkeschoolresultaten.
2
Inhunbriefvan31oktober2016constaterendebewindsliedenvanOCWdathet
schooladviesvoorhetvoortgezetonderwijsvankinderenvanlageropgeleideoudersinde
afgelopenjarensterkerdaaldedanhunscoresopdeeindtoets.OokOuders&Onderwijs
zietteveelcasuïstiekvoorbijkomenwaarinkinderenuitgezinnenmeteenniet-Nederlandse
achtergrondopdeeindtoetshogerscorendanhetschooladvies,waarnavervolgenshet
advieshooguitbeperktwordtbijgesteld.Ookisnodigdathetvoortgezetonderwijszich
onthoudtvanneerwaartsedrukopschooladviezenenvanplaatsingopeenlagerniveaudan
hetadvies.Ouders&OnderwijssteltuwKamervoorderegelintevoerendateenhogere
eindtoetsautomatischdientteleidentotbijstellingvanhetschooladvieséntoteen
moreelappèlophetvoortgezetonderwijsomdeleerlingendiensgezinsomgevingte
ondersteunenbijhetrealiserenvandienspotentie.Dezeregeldienttegeldenzolanghet
basisschooladviesvooralsnognietbewezenobjectiefisenernogsignalenzijnoverdruk
vanuithetvoortgezetonderwijs.
Ineenbriefvan11januari2017doetdestaatssecretarisvanOCWvoorstellentothet
vergemakkelijkenvandeoverstapvanvmbonaarhavo.Destaatssecretarisintroduceertde
eisvaneenextravormendvakinheteindexamenpakketvmbovoordrempellozeovergang
naardehavo.Ouders&Onderwijsconstateertdatdeeisenvaneenextravakde
mogelijkhedenvoorleerlingenbeperktendeprestatiedrukvervroegttotdederdeklasvan
hetvmbo.Daardoorzalfeitelijkeenvmbo-T/G-plusstudiestroommetbijbehorenddiploma
ontstaan.Ouders&Onderwijssteltvoorom–vanuitdegedachtevanhetbiedenvan
kansen–aftezienvaneenextraexamenvakenintezettenopondersteuningopmaat
voordevmbo-erdiedoorwilstromennaardehavo.DeindeGelijke-Kansen-briefvan
31oktober2016voorgesteldeschakelprogramma’svoorvmbo-ersdiedoorstromennaarde
havodienenduseenlangerelooptijdtekennendandeperiodetussenhetvmbo-diploma
endestartvanhetschooljaarinhavo4.
2.Ouderbijdragen,ondermeervoordigitaleleermiddelenenonderwijsvoorleerlingen
methoogbegaafdheid
Datkostennooiteenbelemmeringmogenvormenvoorhetdeelnemenaandemeest
passendevormvanonderwijsiseenvoorwaardevoorgelijkekansen.InNederlandhebben
weditprincipevastgelegdinderegeldatdeoverheidvoorzietindekostenvanhet
onderwijs.BijOuders&Onderwijskomentevaaksignalenbinnenvanbijdragesdiedoor
scholenwordengevraagd,waarbijwordtgeïmpliceerddatdezeverplichtzijnofwaarbijde
vrijwilligheidnietofonduidelijkwordtgecommuniceerd.
Ouders&OnderwijsvraagtdeKamerbijdeministerendestaatssecretarisaantedringen
opdevolgendemaatregelen:
•
Handhavendoptredentegendepraktijkvanouderbijdragendieeenverplicht
karakterhebben.Ouders&OnderwijssteltvoordatdeOnderwijsinspectiebij
schoolbezoekenenperiodiekeinspectiesconsequentdepraktijkrondde
ouderbijdragenagaat,enoudersronddeschoolbevraagtophunervaringen.
3
•
AanpassingvandeWetGratisSchoolboeken,zodatdezeookgaatvoorzienin
tablets,laptopsenanderedigitaleleermiddelen,enzodateventuele
onduidelijkheidoverhetwelofnietvallenvandigitaleapparatenonderde
vrijwilligeouderbijdragewordtuitgesloten.
Recentontstaatinhetonderwijseennieuwepraktijkvanverplichteouderbijdragenvoor
tabletsenlaptops.Hetgaatdaarbijomforsebedragenperleerling.Oudersvindenhet
belangrijkdathetonderwijsdigitaliseert.Immers,hetonderwijsdientaantesluitenopde
samenlevingendelaterewerkomgevingvankinderen.Oudersconstaterenookdatopveel
scholeninhetonderwijsICTnogsteedsnauwelijksgestructureerdwordttoegepast.Scholen
makeneeninhaalslag,deelsdoorinhetonderwijsgebruiktegaanmakentabletsen
laptops.Alseenschoolgerichteenspecifiektypeapparaatvoorschrijft(merk,inhoud,
capaciteiten),enopditvlakgeenkeuzelaat,isdatapparaateenverplichtleermiddel,en
dientdeschooltevoorzienindekosten.
Ouderswetenvaaknietdatzeeenbetalingvooreenverplichtvoorgeschrevenapparaatvan
eengespecificeerdtypeopwettelijkegrondenhaddenkunnennalaten.Ineennieuws-item
vanRTVOostvan4november20161wordtdeaanpakvanscholendooréénschooldirecteur
eerlijkverwoord.Alsscholeneenalternatieveoptiebieden,leggenzedienietuitintermen
vandevrijwilligheidvandeouderbijdrage.Inplaatsdaarvangebruikenzetermenals
‘maatwerk’.Ofzebiedenouderseen‘betalingsregeling’aan.Inmeerdaneenenkelgeval
kunnenoudersdieenkelinroependoordeschooldirectieaantespreken.Daarmeevraagt
hetinroepenvanhet‘gratis'alternatiefeenbelastendeinspanningvanouders,endusextra
drukomtebetalen.
Ouders&Onderwijsheefteensteekproefgepleegdopbasisvandepubliekbeschikbare
informatievandescholendiezijnaangeslotenbijdeiScholengroep,eensamenwerkingsvormenbelangenbehartigervaneenaantalmetdigitaliseringactievescholen
(http://ischolengroep.org/2016/11/macbook-en-ipad-geen-gratis-lesmateriaal/).Deze
steekproeflaatziendat5vande65betrokkenscholendetoepassingvandeouderbijdrage
helemaalgoedopordelijkentehebben.Voor13scholenisnietheldervindbaarhoede
schooldefinancieringvandedoordeleerlingengebruikteleermiddelenheeftgeregeld.In
47gevallenconstaterenweindepubliekbeschikbareinformatiedrukopdeoudersomeen
deviceaanteschaffen2.
HetgaatOuders&OnderwijsernietomdescholenverenigdindeiScholengroepspecifiek
tebenoemen.Deachtergrondvandesteekproefisdatdezeeenredelijkelandelijke
spreidingbiedt.Desteekproefbevestigteenbeelddatwebrederterugzienopwebsitesvan
veelmeerscholenenhorenuitsignalenvanouders:daarwaarscholenovergaanop
digitalisering,volgthetgrosdeverkeerdevoorbeeldenenisslechtsineenminderheid
sprakevandeugdelijkeregelingen.Depraktijkisdatereenvanzelfsprekendheidlijkt
teontstaanomdekostenverplichtneerteleggenbijdeouders.
1.
2.
Hetnieuws-itemvanRTVOostistezienvia
https://www.oudersonderwijs.nl/nieuws/veel-aandacht-voor-digitale-leermiddelen/
Zievoorverderetoelichtinghttps://www.oudersonderwijs.nl/nieuws/deischolengroep-en-digitale-leermiddelen/.
4
Ouders&Onderwijsgaat–parallelaanhetaanstaandedebatindeKamer–ingesprekmet
deInspectievanhetOnderwijsoverdevelesignalenvanoudersverspreidoverhethele
landoverdwingendeouderbijdragenvoordigitaleleermiddelenenoverdeonsbekende
voorbeeldenvanscholendieregelingenhanterendienietsporenmetdewettelijkeregels.
Somszijnouderszichervanbewustdatzeeenbijdragebetalendiezeeigenlijkniethoeven
tebetalen,maardoenzehettoch,vanwegedeconsequentiesvannietbetalen.
Overwegingendaarbijzijn:
•
•
•
•
Verschralingvanhethetaanbodvoorhunkind.Hiervanisveelvuldigsprakevan
passendonderwijsvoorleerlingenmethoogbegaafdheid.Debedragendieouders
hiervoorbetalenbedragenalsnel€1.000tot€2.000perjaar.Hoewelsoms
vrijwilligheidwordtgecommuniceerd,betekentnietbetalendatdekansgrootisdat
hetaanbodnietdoorgaatofdatkinderenwordenuitgeslotenvanditpassende
aanbod.Alsonderwijsaanbodafhankelijkisvandebijdragevanouders,wordteen
grondregelvanhetNederlandseonderwijsgeschonden.
Kinderenkomeninongewensteuitzonderingsposities.Hiervanissprakeronddure
schoolreizenendigitaleleermiddelen.Kinderenwillengewoondeeluitmakenvande
groep.Hunoudersdoentothetuiterstehunbesthendiekanstebiedenenhet
uitblijvenvanklachtenbijscholenkangeenindicatiezijnvanhetnietbestaanvan
dieklachten.
Ouderswillenderelatiemetschoolnietophetspelzetten.Hoewelouderssomswel
wetendatzeeigenlijkniethoeventebetalen,betalenzetoch:derelatiemetde
schoolisinhetbelangvanhunkinderen.Klagenoverdebijdragewordtdoorouders
ervarenalseenrisicovoorderelatiemetschool.Hetonderwijszouzichdeze
aantastingvanderelatiemoetenaantrekkenenzouzich,inzijnoptreden,altooseen
betrouwbaarpartnermoetentonen.
Ouderbijdragenzijnindepraktijksteedsherleidbaartothetkindwaarvoorwelof
nietwordtbetaald.
Ouders&Onderwijssteltaansluitendopdelaatstgenoemdewaarnemingvooromvan
overheidswegedetoepassingvangeneriekevrijwilligebijdragentestimuleren.Hetzou
scholensierenalszedebijdragennietkindafhankelijkmaken,maaroudersvragenomeen
bijdragenaarrato,dievoorallekinderenwordtaangewend.Zowordtookvoorkomendat
oudersdiedebijdragewelkunnenbetalenongewildmeewerkenaanhetvergrotenvande
verschillentussenkinderen.Ineendergelijkecontextkanhetschrappenvanaanbodvoor
degehelegroepdeconsequentiezijn,alsactiviteitennietkunnenwordengefinancierd,in
plaatsvanindividuelekinderenuittesluiten,endiedaarmeeimplicietaantesprekenop
hetbetaalgedragvanhunouders.
5
3.Schaduwonderwijs Deschooldientzichverantwoordelijktevoelenvoorhetrealiserenvandekansenvanalle
leerlingen.Dieverantwoordelijkheidhoudtnietopbijhetrinkelenvandeschoolbel.
Onderwijsopmaat,gerichtophetontplooienvandetalentenvanelkkind,vraagtsomsdat
scholenaanvullendindividuelebegeleidingbieden.Deverantwoordelijkheiddaarvoor
privatiseren,leidttotsituatieswaarinoudersbijtekortschietendonderwijsvoorhunkind
wordenverwezennaarbegeleidingsklasjesad€8,-peruur.Voorparticulierebijleszijn
bedragenvan€15,-tot€21,-peruurgeenuitzondering.
Netzoalseenziekenhuisgeenonderscheidmaakttussenpatiëntendiemeerofminder
aandachtzorgbehoeven,zozoueenschoolzichverantwoordelijkmoetenvoelenvoorhaar
leerlingenennietmoetenverwijzennaarparticulierehuiswerkbegeleidingenbijles.Op
ouderavondenvanmiddelbareouderavondenstaatindeaulasteedsvakereenkraampje
vaneenparticulierbureauwaaroudersbijleskunneninhuren.Scholenhoudendaarmeede
eigenverantwoordelijkheidklein.Enerwordteenvanzelfsprekendheidgecreëerddat
oudersvoordevraagnaaraanvullendebegeleidingbijdatkraampjemoetenzijn,inplaats
vandevraagaandelerarenofaandeschooltestellen.
Eenandervoorbeeldvanhoeparticulierschaduwonderwijstotvanzelfsprekendheidwordt,
isderelatietussenCITOenSqula.IndebelevingvanoudersisCITO-nogsteeds-een
publiekeorganisatie.CITO-toetsenwordendoordemeesteoudersgezienalseen
aangelegenheidvandeoverheid.CITOwerktsamenmetSqula,eencommercieelbijlesprogramma.Ophaarsite,diedemeesteoudersnietzullenlezen,zegtCITO"Trainenvoor
Cito?Nietnodig!”3.EldersopdesitelegtCITOuitwaaromzemetSqulasamenwerken.De
praktijkisdathetparticuliereSqulaadverteertmethaarsamenwerkingmetCITO.Metde
leuze“PoweredbyCITO”4wordenoudersophetverkeerdebeengezet.Alsjejekindniet
métCITOlaatoefenenvóórCITO,doejejekindtekort,ishetbeelddatwordtneergezet.
Datoudersparticulierhuiswerkbegeleidingofexamentraininginkopen,isnietuittebannen.
Welkandedrukopdezemarktwordenontkracht.Ouders&Onderwijssteltdaarvoorde
volgendeinterventiesvoor:
•
•
•
3.
4.
Scholenvoelenzichverantwoordelijkvoorelkeleerling,spannenzichtothet
uitersteinleerlingentehelpenhunkansentebenuttenentoetsenenexamenste
halen.
Ouderskunnenscholenhieraanhouden,doorscholenaantesprekenopde
‘zorgplicht’diezij-ookbuitendecontextvandeWetPassendOnderwijs-hebben
voorhunkind.
Verlengdeschoolklassen,huiswerkklassenenzomerscholenmoetendoorscholen
brederbeschikbaarwordengemaakt,omdatopdiemaniereenleerrijkeomgeving
wordtgebodenvoorkinderenwaarvoordiethuisnietvanzelfsprekendis.
http://www.cito.nl/over%20cito/actueel/visie_op_actuele_themas/trainen-voor-citoniet-nodig
https://www.squla.nl/vakken
6
Ouders&OnderwijszietuitnaardebesprekingdoordeKamervandebovengenoemde
punteninhetnotaoverlegop30januari2017ennaarhetGesprekmetuop26januari
2017.VoorvragennaaraanleidingvandezebriefkuntucontactopnemenmetPeter
Hulsen,directeurvanOuders&Onderwijs([email protected],06-118826
60).
Metvriendelijkegroet,
Ouders&Onderwijs,
PeterHulsen,
directeur
Eenafschriftvandezebriefwordtgezondenaandeministerendestaatssecretarisvan
OCW.
7