Transcript en Uitbreidingsplannen Hoo fd: Dr. I r . vi. « . van Lie re April 1950.

STICHTING VOOR BODEL-K/iRTililNG
WAGïïNINCtëN
D i r e c t e u r P r o f . D r . G.H. ^ â e l n a n
Afdeling k a r t e r i n s e n ten
behoove van Streek - en Uitbreidingsplannen
Hoofd: Dr.I r . vi.«.van Liere
April 1950.
DEBODEAOUSTûLDHLIDVANDEGEMfcENT^ELBWiQ
Inhoud:iioofûstuk1:Inleiding
par.1Begrenzingvanhetkarteringsgebied
par.2Doelvanhetonderzoek
par.3ilethodevanonderzoek
Hoofdstuk2:Voming vanhetlandschap
par.1Geologischeopbouw
par.aMenselijkebeïnvloeding
Hoofdstuk3:Degedetailleerdeoverzichtakaart
par.1Debodenseries
par.2Debodoutypen
par.3Doprofieldoorsneden
por.4Grondwater
Hoofdstuk4:Degeschiktheid van debodenvoordetuinbouw
par.1tielkeeisenstellentuinbouv/gewassenaan
deboden?
par.SDetuinbouwgeschiktheiüskaart
par.3Samenvatting
•JL»
HoofdstukI.Inleiding
par» 1Beffrenzin.fivanhetkarterlngsgebled
Hetgekarteerdegebiedomvatdegehele
gemeenteülburg,dieinhetnoordwesten begrensdwordt
doorhetIJselmeereninhetnoordoostendoordeWijkwetering.12eoostelijkegrensverloopt zeergrilliglangs
perceelsgrenzentotaandePuttenerofHaarbeekbijde
voormalige zuivelfabriek.Dezebeekvoratvervolgensin
zuidelijkerichtingdegrens.Vanafdezebeeklooptde
grensinv/estelijkerichtinglangsperceelsgrenzentot
aandeGoor-buitensloot,i^ezuidwestgrenswordtgevormd
doordeKerkdijk,
nar, 2Doelvanhetonderzoek
Hetdoelvanhetonderzoekwas:nate
gaaninhoeveiredeindegemeente^lburgvoorkonende
grondengeschiktzijnofdoorpraktischuitvoerbaremaatregelengeschikttenakenzijnvoordeverschillendevormenvantuinbouwenv/elinhetbijzondervoordietaelter.
enbedrijfstypendieinc&zestreekreed3inganggevonden
hebben.
par.5Methodevanonderzoek
Hetonderzoekwerdverrichtnetbehulp
vaneengrondboor,iiiemeewerdenboringenverrichttot
eendiepte,dievarieerdevan60tot125cmenafhankelijk
v:asvandeprofielbouwenbewortelingsdiepte.
Bijdebeoordelingvandainditkarteringsgebiodvoorkomendegronden,isgeletop:
1.deaardvandebovengrond,b.v.klei-,zand-enveengronden
2.degrondwaterstand endewaterhuishouding inhetbodemprofiel.Lit iseenderbelangrijkste factorendiede
tuinbouwkundigev/aardebepalen,zooral in-zandgronden,
oridathiervandewatercapaciteit kleiiis
'ó, dedikte,deaardenhet gehaltevanhethuneuzedek.
Ditbepaalthoofdzakelijkwatercapaciteit bijzandgronden
4.onderslibhoudendegrondendedieptevandezandondergrond
C.dezwaarteenstructuurvanslibhoudendelagenende
bewerking-enbev/ortelingsnogelijkhoden
6.dekleurvanboven-enondergrond.Ditgeeft belangrijke
aanwijzingen ontrentdewaterhuishouding inhetprofielenookinlichtingenomtrentde vroegerebegroeiing ,enz.
7.destand dergewassen,voorzoverditdoorhetvergevorderdeseizoenmogelijkwas
Leverschillende kennerkenv/eraentijdens
hetveldwerki^ttsyiibolenopveldkaartjeaaangtekend.Van
dezeveJdcaortenzijnlateraïgeleid:
a.eenbodenkaart (gedetailleerdeovorzichtskaart)
b.aentuinbouwklassificatiekûart
alvorenstotdebehandelingvant^eop
deze kaartenvoorhovendesyii'uolenenkleurenovertegaan,
zal
-3-
eerstietsoverdevoriaingvanhetlandschapvermeld
worden•
HoofdstukIIVormingvanhotlandschap
par,1Geologischeopbouw
Hetkarteringsgebiedwordt binnendijks
gekenmerktdoorenkelevan zuidwestnaarnoordoostlopende,meeroflainderbredezandruggen,welke grotendeels
alsbouwlandingebruikzijnenwaaropeveneensdetuinbouwbedrijvengevestigd zijn.Plaatselijkzijndezeruggen
netelkaarverbonden,b.v.langsdeGerichten'*<egende
ïïieuwe><eg.ertussenbevinden zichdelagergelegenslibhouder.degraslandgronden.
l)e zandruggenzijnreedszeerOUQ. Zij
zijngevornd inhetpleistoeoendateenonderdeelisvan
hetICwartair.% z e tijdisgekenmerktdoorverschillende
ijstijden.J-ndelaatsteijstijd,indegeologiebekend
onderdenoen"Warmtijd",zijndezeruggenineenbaren
koudklinaatopgestoven.Laterishetklirjaatgeleidelijk
mildergeworden,v/aardoordebegroeiinggingtoenonen.In
delagegedeeltendiedoordestlj-endewaterstand steeds
vochtigerwerden,kwanoenmoerasvegetetietotontwikkeling;opdehogereruggeneenhddevegetatie,plaatselijk
afgewisseldnetbos.Opdelaagsteplaatsenisdeveenvormingdirectingezet.i>oorlangzamestijgingvandewaterstandisdeoppervlaktevanhotveengeleidelijkuitgebreid.
Hierdoorisdediktevanhetveenpakketnogalwisselend.
Opderuggen isgeenveengevormd.i>evroegere begroeiing
heefthierechtervelzijninvloedopdobodemdoengel-
-4-
den.D 0hunuszuranafkomstigvandeplantenrestensijpeldenmethetregenwaternaarbeneden.Indezezurenlosten
vele stoffenuitdebovenstegrondlaagop,diemeenaar
benedengevoerdwerden.Ietslager,v/aar'deze"oplos3Ing"
dooreenofandereoorzaak,b.v.degrondwaterstand,
stagneerde,werdendiestoffenweerafgezet.Debovenste
uitspoelingslaagkreegdaardoor eengrijzetotlichtgrijze
kleurenwordtloodzandgenoendende inspoelingshorlzont
diezwartbruintotbruinvankleurisensorastoteen
hardebankverkitiskofflelaagofkoffiebqak.
Omstreekspi.ra.1400naUhr.bijhet
beginvandeduiderzeevorraing,verdronkhetveenlandschap.
Doordatereengeleidelijktoenemendehoeveelheid klei
werdafgezet,werdhetveengeleidelijkkleiiger.Behalve
inhetzuidwestenvanhetkorteringsgebied,datiet3hoger
gelegen is,zijneruiteindelijkzuiverekleilagenophet
veenafgezet.Dezeslibafzettingenzijnnietuitsluitend
tothetveengebied beperktgebleven,dochhebbenookop
deflankenderzandruggenenninderdiepelaagtenplaats
gehad.Doorversponlingenverstuivinghebbendeslibafzettingenaanderanüenderruggen eenmeerofmindergrof«*
zandigkarakter.Indepraktijkwordenditindezestreek
mangelgrondengenoemd.Dewetenschappelijke naanisgebrokengronden.Langsdedijkkomtaanbeidezijaenvande
stadonderdenlibhoudendelaageengrindhoudendetot
grindrijke laagvoor,v/atwaarschijnlijk eenstranawal
vandevroegereZuiderzeeis.
LangsdeluttenerBeekenhetGoorBeekje
dieplaatselijkdozandruggendoorbrokenhebben,heeft
eveneensslibafzettingplaatsgehad.
-5-
par.2Menselijke beïnvloeding
Omhotlandtegennieuweoverstromingente
beschermenwerderlangsdeZuiderzee eendijkgeleed.
Hierdoorwerdendebinnengedijktegrondenmeeroogstzeker.
irv;aseengemengd bedrijfstype.Delagere,grondendienden
voorgrasland,dehogerevoorbouwland.Indeveestallen
werdenheideplagganenbosstrooisel,indeomgevingvoldoendevoorhanden,aangewend,omdediereneendrogeliggingte
verschaffen.Ditstrooiselvermengd©zichmetdavasteen
vloeibareuitwerpselenendiendevoorbemestingvande
bouwlandendieopzandruggengelegenwaren.Doordatdeze
vormvanbemestingeeuwe&anggehandhaafd bleef,iservooralopdeoudstebouwlandeneendikpakkethumeuze,zwarte
tot bruinegrondontstaan,doorophoging,doorploegenen
doorspitten.Vooraldoorverstuivingenverspoellngisde
diktevandithumeuzedekopdehoogstedelenveelalgeringerdanoplagergelegenplaatoen.
Inhet zuidwestenvandegemeente isde
dijk,diedegemeentegrensvormde,eenkeei bezwekenwaarbijdoorhetwatereengattotindeondergronduitgekolkt
werd. Zanduitdiekolkwerdovereengedeeltevanhet
Gooruitgespreid (ziearceringopdebodemkaart).
D©havenenhavenmonddieaanvankelijk
tennoordenvandestadlagen,zijnlaterverplaatsten
kwameninhetnoordwesten.Delangehavenpierenwerktenals
slibvan^ers,zodataanbeidezijdenbelangrijkehoeveelhedenslibwerdenafgezet,waarbij,naarmatecestroming
vanhetslibhoudendewaterminderwerd,fijneredeeltjes
kondenbezinken,zodatdegrondenlangshettegenwoordige
IJselmeerdikwijlseengrofzandigzaveligkarakterhebben,
-6-
terwijlinderichtingvandedijkhetpercentagegrof
zandsnelafneemtendegrondengeleidelijk zwaarderworden.OokdeZuiderzeebrandinghadinvloedopdeafzetting
vanzwaardereoflichteregrond.Laterisookditgebied
incultuurgenomen,i^onstukervan isgeëgaliseerd,waarbij
dehogere zavelrugisafgegraven eneentelagestrook
rietlandlangshetIJselmeerisopgehoogd.De2ebuitendijksekleigrondenzijnvoornamelijkgraslandgronden,terwijlophetogenblikeenbelangrijkeoppervlaktemetgrove
tuinbouwgewassenwordtbeteeld.
Samenvattendkunnener3landschappen
onderscheidenworden,n.1.:
1.Zandlandschap
(symboolZ)
2.OuderZuiderzeelandschap l
". K)
3.JongerZuiderzeelandschap (
"
W)
HoofdstukIIIDegedetailleerde overzichtskaart
apMaaas4MHiaHail|HiaiViMaia|^^
par.11>eiBodemseries
Deinhetvorigehoofdstuk beschreven
landschappenzijningedeeld inbodenseries.Dezeindeling
ishoofdzakelijkgebaseerdopdezwaarte (kleigehalte)der
gronden.Inhetzandlandschap zijnonderscheiden:
a.zandgronden (symbool %)
b.ietsslibhoudende zandgronden(symboolZg)
c.slibhoudende zandgrondenmetzv.artof 'eruinzandiiestdek (symboolZp)
Dezeboaenseriesvormensaraendezandruggea«
-7-
Zijhebbenalleneenmestdek,datzowelindiktealshoedanigheidnogolvarieert,üonsbestaanzijuitzwarte
tuingrondhumus,somszijnhetsterkloodzandachtigeplaggengronden, ue grenzentussendezeverschillendekwaliteiteninhethunusdekwordenveelalgevormd doorperceelsscheldingen.
ad.a dezandgronden (2)
Dezebodemserievormtdekernderzandruggen.-^ehoogntegrondendieindezegemeentevoorkomen,
behorenertoe.Dekorrelgroottaistamelijkgelijkmatig.
AlleentussenOud-Futtenendektoopsehaarwegbevinatzich
eengrofzandigergebied.Dediktevanhethuiaeuzedekis
opveleplaatsenopdekaartindn.aangegeven.
ad.b deiets»libhoudendazandgronden(Zg)
Dezegrondenonderscheiden zichvandezandgrondendoorenigeslibbijmengingindebovenstelagen.In
detijddaterindelaagteneenkleidekafgezetis,heelt
hetslibhoudendewaterplaatselijkderanden derzandruggen
aangetast,waarbijverspoelingoptradenditzandvermengd
werdmet slib.hogelijkzi.inerplaatselijkookkleigraszodenvoorbemestinggebruikt.Dewatereapaciteitvandeze
grondenisbelangrijkhogerdanvandenormalezandgronden.
Deüiktevanhetslibhoudendemateriaal isindn.aangegeven.
ad.c deslibhoudende zandgrondenmeteenzandmestdek(Zp)
iiiertoezijnallegrondengerekendmeteen
zandigebovengrond,gelijkaandeonderaofbgenoemden
gronden,rustendopeendunnelaagzwaardereondergrond,
dieuiteenlooptvan ietsslib;oudend zandtotzvare,soms
venige,gebrokengrond.Opdebodemkaartiedezwaarte
•8-
dezerlaagongeveerafteleiaenaandegrondendiein
hunonmiddellijkenabijheidvoorkonen.
Hetzandigedekisenerzijdsontstaan
dooroverstuivlnge aanderzijdsdoorpot3talbcnesting.
•Henscherpeovergangiserveelalniet,doordatgrondbewerkingenophogingtegelijkertijd plaatshadden,waardoor
deinvloedvandezwaardereondergrondnaarbovengeleidelijkafneent.^nerzljüskomendezegrondenovereenmet
dezandgronden,b.v.debewerkbaarheidenhetgevaarvoor
verstuiving,enanderzijdsnetdeietsslibhoudende zandgrondendoordegroterewatercapaciteit.Doordataeze
grondennaar benedengeleidelijkzwaarderworden zalhet
naarbenedonsijpelenderegenwatervooralopdezwaardere
lagengemakkelijkstagneren,v/atindezomergunstigkan
zijn,dochgedurende £ewinterbelangrijkewateroverlast
kanbezorgen.Bijdezegrondenisnietdebovenkantvan
dezwaerderelaag,naardeonderkant,aangegeven.
Hetoudere,foiiderzeelandschap
Dezegronden zijningedeeldin:
a.^ebrokengronden (gZ)
b.Kleigronden
(K)
ad.aGebrokengronden (gZ)
Dezegrondenvormendeovergangvanae
zand-naardekleigronden enbestaanuit eenpakketmeer
ofminderslibhoudendlaateriaal,mutend opeenzandondergrond. ve profielenwordenveelalvanbovennaarbeneden
geleidelijk zwaarder,v.'ordendanzwarthuraeusenvaakiets
venig,waarna zespoedigzandigerworden enovergaanin
zand.Dediktevanlietpakket-varieertvan30tot150en,
-9-
dochbedraagtmeestal50a80cm.Dezegrondenzijn
tamelijklaaggelegen,Degleyverschijnselen(grondwaterafzettingen)bevindenzichveelaltotindezode.Hetzijn
daaromvrijweluitsluitendgraslandtn.
ad.bKlelgronden (K)
Dezegrondenbevindenzich.minofmeerin
groteaaneengeslotencomplexen.Dehoogteligginsis0.4
tot0.9mplusN.A.P.;hetzuid\irestenv/aarweinigslibop
hetveenisafgezettotplus1.2m N . A . P . Doordelage
ligginghebbendezegrondenveelmetwateroverlastte
kampengehad,v/aardoordestructuurgeleidelijk slechter
isgeworden;ookdeveenondergrondheefthieropeenongunstige invloeduitgeoefend.
Langsdezandruggen isdebovengronddoor
o
verst"iii
vingveelal zandiger.Inhetzuidwesten isde
bovengrond eveneenszandigerdoordeaanwezigheidvan
10a30cm"overslag"zand,tengevolgevaneenvromere
dijkdoorbraak.
Het .longeZuiderzeelandschap(W)
Dezegrondenliggenbuitendijksenzijn
hogeropgeslibddandebinnendijksekleigronaen.llaxiniaal
totlfcmplusN.A.I-.Dezegronden zijningedeeldin:
Kleigronden(ïf)
fiavelgronden(Wz)
Dezavelgronden zijn,behoudenshetgeëgaliseerdegedeelte,veelalietshogergelegen.Doordelagerewaterstand
endegeringerewatercapaciteit zijndezegrondendroger
dandekleigronaen.Tenzaidenvandehaver:langsdedijk
werddezandondergrond opveleplaatsenaangeboord.Plaatselijkbevindthetzand zichreedsoppl.n.20cmdiepte.
-10-
par.i 2DpCodentypen
Daardoindeling inbodenseriesnogniet
voldoendedevoortbrengingsnogelijkheden (vruchtbaarheid)
weergeeft,isnogeenverdere indelinggemaakt in z.g.
bodentypen.
InhotzandlandschapisdezeindelinghooMzakelijkgebaseordopdewaterstand enalssymbolenzijn
decijfers2t/n6gebruikt.Deindelingisalsvolgt:
Z,Zg,Zp 2Nattezandgrondengrondwaterafzettingen<45cm
H
2,Zg,Zp 3 Vochtige
"
"
<60cm
Z,Zg,Zp 4liatigvochtige zandgr.w
»
<75en
Z,Zg,Zp 5Tamelijkdroge
"
<100cm
" "
Dezeindelinghoudtnauwverbandmetde
tuinbouwkundigenogelijkhedenwaaroverinhetvolgende
hoofdzakelijknaderuitgeweid zalv/orden.
Behalvevandewaterstandhangtdekwaliteitookafvandedikte,deaardenhetpercentagehuimis
vanhethuneuzedek.Overhetaangevenopdekaartvande
dikteenoverdeoorzakenvanhetverschilindiktewerd
reedsgeschreven.Afwijkingenvanhetnormalehususdek
werdenaangegevenwet:
t tuingronden(zwarthuneus)
s schralegrondennetveellood-ofstuifzand
^iadenatuurlijkelijnenopdebodemkaart
zoveelmogelijkintacttehouden,zijndezepercelenniet
afzonderlijkafgegrensd.
Gebrokengronden (gZ)
Dezegrondenzijningedeeldnaarde
zwaartevanhotslibhoudendetotslibrijkedek,datop
-11-
eenzandonder
grondrust.Zoalsdediktevenhethumeuze
dekbijdezandgrondenindn.isaangegeven, ?&wordtbij
dezegrondendedieptevandezandondergrondaangegeven.
Andereeigenschappendievaninvloedzijnopdekwaliteit
vandezegebrokengronden,zoalshoogteligging,structuur,
waterhuishouding,bev/erkings-enbewortelingsmogelijkheden,
houdennauwverbandmetdezwaarte-indeling.
/-
^risonderscheid gemaaktin:
gZ 2 30a80cmkleiigzand (lichtemangel)opzand
gZ 4 idemalsgZ 2 dochmetpikkigezwartelaagopde
overgang
gZ_ geerkleiig zandoppikkigezwartelaagopzand
5
gZ 6 idenalsgZ g dochzwaarder
Naarmatehetcijferhogerwordt,ligtde
grondlager,wordtzezwaarder,natter,moeilijker bewerkbaarennemendetuinbouwkundigemogelijkhedenaf.
Welmoeterrekeningneogehoudenworcen,
datdelaagnangelgrondveelalniethomogeenvansamenstellingis,dochneestaleenzandigerbovengrondheeft,waardoorzijgemakkelijker bewerkbaaris.
Kleigronden(K)
Dezegrondenzijningedeeldin:
K 6 pi.ra.50cmgebrokengrondopcompactekleiopzand
K 7 pi.n.55en
"
"
"
"
" (vaakop
veen )opzand
K Q pi.ia.15cmgebroken grondopcompacteklei(vaakop
veen)op'zand
K_ Humeuzeklei (opveen)opzand
K-y ^terkhumeuzeklei (opveen)opzand
V_ Slibhoudend sterk zandigveenopzand
-18-
Devoorkomendekleigrondenzijnpraktisch
allenslechtvanstructuurdoordeeeuwenlangewateroverlast;eenbelangrijkeoppervlakteheefteenbovengronddie
zandigtotsterkzandigofvenigis.
Detypen6,7en9zijningedeeldnaar
dediktevanhetpakketgebrokengronddatopdecompacte
kleirust,daarhierdoor grotendeelscokwaliteitbepaald
wordt.Langscegebrokengrondenligtveelalnogeenmeer
ofminderbredectrookklei-op-zandgronden,dieverderer
vandaanopdeovergangvankleinaarzand,steedsveniger
wordttotdatveenlagenvan1meterenneerinhetprofiel
aangetroffenv/orden,^oiasisdezeovergangszonemaarenkele
metersbreed,sonsgaathetheelgeleidelijkovergrote
afstand,afhankelijkvanhetoorspronkelijkereliefvan
hetterrein,kaardezegronden (Kg)voordetuinbouwgeen
waardehebben,zijnzijnietverder ingedeeld.Inhet
Goorzijnopvoelplaatsendedieptenvantiezanaondergrond indn.aangegeven,zodatnenzicheeninzichtverv/ervenkanomtrentdegolvingvandezandonciergrond. L>Q
laatste5typenzijningedeeldnaarhet klei-enveenpercentage.Naarmatedevenigheidtoeneemt,wordtdegrondbewerkinggemakkelijkerendeopdrachtigheid beter.
Jongezeekleigronden
Dezegrondenzijningedeeldnaardekwaliteit,terwijldegronden dieminderdan1metergeaSreerde (doorluchte)grond bezitten,afzonderlijk ingedeeld
zijn,daardezeonderdehuidigeomstandighedenongeschikt
zijnvoortuinbouw,doordat zijbijhoogv.ateronderlopen.
Dekwaliteitsindeling isslechtsbij
benadering aantegevendoordevaaksterkegel&agüheid
-13-
dezergronden,^eindeling isongeveeralsvolgt:
V/3(gelaafde;kleigrondmotgoedestructuur
V/4
M
W5
"
."
" ietsmindergoed©structuur
H
" mindergoedestructuuren
vaakop.pi.il.70caconpaoteklei
V/6kleigrondnetcompactekleibeneden50en
V/7
"
W8
"
"
«
«
• « 55 c m
vaaksterkzandiggelaagdmetgereduceerde
ondergrondboven1meter
evenalsbijdegebrokengront*enwordt
deland-entuinbouwkundigewaardeminder,naarmatehet
cijferhogerwordtenwordtdeliggingvanhetlandveelallager.Momenteelkomendeverschillennogniet zosterk
totuiting,doordatergeenveeleisendegewassenopde
slechtere -rondenvoorkomenendezegrondennogeenbehoorlijkhumusgehalteindebovengrondhebben,waardoor zij
noggoedtebewerkenzijn.
•óijdezavelgron:-enzijnonderscheiden:
Wz2 lichtezavelgronden (gelaagd)
Wz3 zavelgronden (gelaagd)
Wz4
"
"
rd6-t
iötsmindergoedestruc-
tuur
V/z5 zavelgronden (gelaagd)metoppi.ai.70encompacte
kleiofgrofzandopcompacteklei
V/z6 zavelgrondoppi.o.50cmovergaande ingrofzand
rustendopzwaardereondergrond
Detypen^en3verschillen altenin
zwaartecochhebbenbeideneengoedestructuur.Iewatercapaciteitvantype3ishoger,wat indrogeperioden
zijnnutheeft.Bijtype5en6bevinct'zichveelalres-
-14-
s
pectlevelijkop70a50cmeenlaag(je)grofzand,dat
ongeschikt isvoorbewortelingtneengoedecapillaire
werkingbelamert.
par» 5Aaprofieldoorsneden
Terverduidelijking zijnenkeleprofieldoorsnedenvervaardigd,dieeenalgemeenoverzichtgeven
vanhetverloopderverschillendegrondlagentoteen
dieptevan125 CEIenvandehoogteverschillen inhetterrein.
Profieldoorsnede1«
Dezeheeftbetrekkingopdegrondendie
voorkonenopeenlijn,waarvanhetbeginpunteventen
noordoostenvandenondvanhetGoorbeekjegelegenis
enviadeümalleKarapentotdezuidgrensdergemeente
reikttussen deGerichten»egendeHaarbeek.
DeverticaleschaalislüOxzogrootals
dehorizontale schaal,zodatdehoogteverschilioninhet
veldminderopvallendanopdeprofielaoorsnede.
Opdeprofieldoorsnedenwordteenoverzichtgegevenvan:
a.alleinhetksrtcringsgebiedvoorkomendelandschappen,
bodeioseriesenbodentypen.Terverduidelijking ishet
bodemtype-symboolplaatselijkaangegeven
b.dehoogteverschillen inhetterrein. üe uiterstenverschillen120cm,n.1.tussenpi.ra.90en£10enplus
N.«.P.
c.debovenzijdevandogleyhorizont,dieongeveerdehoogstewintergrondwaterstandaangeeft
d.degrondv/aterstanddietijdensdeboringenopgenomen
-15-
werd
ada.Voordeopname istieplaatszodaniggekozen,dat
praktischalleindezegemeentevoorkomendelandschappen,
bodenseriesentypeneropvoorkomen.
Het eerstegedeeltetotaandeuijk
heeftbetrekkingopdejongezeekleigrondenwaarinnog
behoorlijkwathoogteverschilvaltwaartenemen.Naarmate
degrondhogerligtisdekleibeterdoorluchtenbruiner
vankleur.Tegendedijkbevindthetpleistocenezand
zichreedsoppl.n.50cmdiepte,watenerzijdsdestructuurvanhetbovedLiggendekleipakketendedoorlatendheid
gunstigbeïnvloedt,dochanderzijdsgedurendedezomermaandenmuerofminder sterkeverdrogingtotgevolgkan
hebban.lacerwestelijkvolgtonderdedonkerehumeuze
bovengrond,dienaarbenedengeleidelijkminderhuim-usen
moergelaagdwordt,metneergleyverschijnaelen,eenstijve
kleilaagoppl.n.70cmdiepte,dietengevolgevanslechte
doorlatendheid endaardooronvoldoendedoorluchtingeen
vaalgrijzekleurheeftennaarbenedentengevolgevanreductieprocessen geleidelijk blauwervankleurv/ordt.Leze
gronden zijnaangegevenmet W5.
Verderwestelijk ia hetgeheleprofiel
zaveliger.integenstellingmetdenietgeëgaliseerdegebieden,waardezozavelgronuenhogergelegenzijnenmet
Wzaangegeven,ligtdezegrondlaagenismetV;8aangegeven.
I>ebovengrondhiervan isevenalsdeverdernaarhetIJsolmocrgelegenkleigrond tamelijkschraal,doordatditgedeeltegeëgaliseerdis,waarbijwaarschijnlijkwatnonchalantmetdebovengrondisomgesprongen.Tegendezeebevindt
-16-
zichop00a90cablauwenietdoorluchteklei,doordat
deluchthier1103nooitinheeftkunnendoordringen,tengevolgevandehogegrondwaterstand.Bijstomen dieop
dekustgerichtzijn,kontditgedeeltenogweleensonder
water.Hetaanlegenvandedijkvoorde Zuidoost-polder
zalhieraanmogelijkeeneindmaken,D ehoogtevanhetaan
tehouden boezempeilvoordetegenwoordige kustzalgrotendeelsdetuinbouwkundigewaardebepalen.Deschralere
bovengrond behoeftwatdatbotreftgeenonoverkomelijk
bezv.aaçiezijn.
Tenoostenvandedijkvolgteersteen
perceel oudbouwlandneteendikpakketzwartegrond,
plaatselijkzelfsdieperdan1^5cm.^rbevindt zichveel
loodzand enafgeloofdezandkorrelsin,waardoorhetgeheel
eenschraleindruknaakt (type Z5 S ).
Danvolgtdehellingv/aardobovengrond
uitslibhoudendhuiaeuszandbestaatvangoedekwaliteit.
Op60a70cmvolgtdenorroalezandondergrond.Verder
oostwaartswordtdebovengrondgeleidelijk z\.aartier en
gaatover inlichtemangel (gZ^).
Ietsverderoostelijkheeftdebegroeiingzijninvloedopdeondergronddoengelden.Hetgeheel
doetdenkenaaneenlaagheidepodsolprofiel,n.1.eenpikkigezwarthuneuzelaag,nistendopbruinzand,datzieh
totgroteredieptevoortzet.Dit zetzichvoorttotde
zandopduiking.'Delaagteisopgevuldiüotconkeruangelachtignateriaal,terwijlhetlaagstepunthetzwaarste
nateriaal bevat.Degley-verschijn^elenbevindenzich
daarterplaatsetotindezode,terwijldegrondwaterstandtijdensdeopnanereedstot50a700^gestegenwus.
-19-
lagerwordt,neemthetslibgehaltetoe,terwijlinde
ondergrond enkeleveniö;jesnietveenopgevuld zijn,zoals
reedsbijbesprekingvanprofieldoorsnedeIwerdvermeld.
FrofieldoorsnedeIII.
üehorizontale schaalvandezeprofieldoorsnede,diehetgedeeltevan1313tot1360mvoorstelt,
isv/eer2xvergrootenisnu1:250,terwijldeverticale
schaal1:20 blijft.Loordatdeverhoudingtussendeverticaleenhorizontaleschaalnunogmaar1:12£is» krijgthet
beeldmeereennatuurlijkkarakter.
Overigensiseraandetoelichtingdiebij
profieldoorsnedeIIwerdgegeven,nietstoetevoegen.
Doordatdesymbolenderbodexatypenopde
gedetailleerdeoverzichtskaartcorresponderenmetdesymbolen
dieplaatselijkoneerdeprofieldoorsnedenaangebrachtzijn,
kanopdeprofieldoorsneden deopbouwvaneenbepaaldbode^-•-typeafgelezenv/ordenenopdebodemkaart,ceplaatsenwaar
dittypevoorkont.
par.4Grondwater
Zoalsreedsisopgemerkt,isuegrondwaterstandinditgebiednietconstant,dochisgedurendede
v/internaandenbelangrijkhogerdan inhetzomerseizoen.On
ineenkortetijdeeninzichtteverkrijgenomtrentdeze
grondwaterbewegingindeloopvaneengeheel jaar,kanhet
bodemprofielverschillendeaanwijzingen geven,n.1.:
1.eenzekerebleking (ontkleuring)opeer.bepaaldediepte
inhetprofiel
2.hetvoorkomenvangrondwuterai'zettingen(gleyverschijn-
-17-
Danvolgentwe© zandopduikingennet60
a80endonkerhuneuzegrondrustendopwitzand.Delaagte
ertussenwaarvandezandondergrond eveneensbruingekleurd
is,netplaatselijkdonkerhuneuszanderboven,isgedeeltelijkopgevuldnetveen,dattanelijkveraard is,langs
dezandrugdooroverstuivingzandigeninzijngeheelnaar
bovendooroverspoelingkleiigwordt,overgaandeineen
zuiverekleilaag.Doordattegelijkertijd aantastingvan
dezandruggenenenigeverstuivingplaatshad,ontstond
langsdeopduikingenlichtenangelgrond,dienaarhet
niddengeleidelijkovergaatinklei,v/elketengevolgevan
eeuwenlangewateroverlast slechtvanstructuur isgeworden.
i»anbeidezijdenvandeHijksstraatweg
Harderwijk-Zwollezietmenweerbijnahetzelfdeverschijnsel,n.1.eenopvullingiaetneerofninaerslibhoudend
nateriaal,opeenbruine zandondergrond;slechtsdeveenlaagontbreekthier.
Daarnavolgteenbredezandrugv/aarvande
ondergrond gedeeltelijkaanoudeheidebagroeiingengedeeltelijkaanbosgroei (naaldhout)doetdenken.Doorde
grotevariatievooral indeondergrondzijnvanditgedeelteenkeleprofieldoorsnedenneteengroterehorizontale
schaalvervaardigdnetneerwaarneningen,onaantetonen,
welkegroteverschillenerplaatselijkopkorteafstanü
kunnenvoorLonen.Daarachtervolgtweoreenlaagtoneteen
enkolklei-enveenlensje,dochdieoverigensisopgevald
neteenpakketvan40a50rinneerofuinderzwarenangelgrondneteendunzwartinsLeusbandjeopeenweinigveranderdezandondergrond.D egleyversJhijncelenbevinden
zichookhierpraktischoveraltotindezode. IJQbodengebruikuvom isdaoron,evenalscoanderenatte gronden,
-18-
grasland.
grofieldoorsnedeII.
^oalshierbovenreedswerdvermeld,isdit
gedeelteoenstukuitprofieldoorsnede £,dochdehorizontaleschaalis4xvergrootenbedraagt1:500.^eplaats
derboringenendeafstandderboringent.o.v.hetbeginpuntvanprofieldoorsnedeIisinmeterserbovenaangegeven,^eboringen1t/m4konenongeveermetelkaarovereen,^edonkerebovengrond isnauwelijk50cmdikenloodzandachtigopeenweinigdoordevroegerebegroeiingbeïnvloedeondergrond.Danvolgtvan1520tot1340(1345-1250)
netereentotaalanderbeeld.ü p1320nbevlnatzicheen
middelhoogheidepodsolprofiel.^eietsvenigeplagisgedeeltelijkdoordebovengrondgewerkt,waardoord«zeter
plaatsedonkerderisdandeomgeving,I/aarondervolgt
schraalgrijsloodzand,overgaandeineenbruine (koffie)
laag,diezichnaarbeneden,hoewellichtervankleur,
voortzet.Uitisop1327mniethetgevaldoordatdaar
hetzandfijneris.Van1330ntotevenvoorbij1335m
volgt eenlaagheleeprofiel.Hierbijontbreekthetloodzandenisdeplagvenigtotsterkvenig.i-rrusteen
dikpakketdonkerebovengrondop.ü p 1340m isdegrond
tot90enomgeset,zodathiervangeenbetrouwbaregegevens zijn.Op1345mbevindtzichnogeendunlaagje
bruin zandenvervolgenswordtdetoestandweerongeveer
zoalsbijdeeerste4boringen,hoewelhierop1405mde
ondergrond pasuitfijnerzandbestaatenbenedenhet
dunnevegetatiebandje datop1425r.inauwelijksneerte
zienis,bevindt zichlenigzand.Naarmate degrondslag
-20-
selen).Bitzijnveelalijzerverbindingen,diezich
openbarendoorbruineroestvlekken,concreties.De
bovenkantgeeftdanmeestaldehoogstewinterstandaan
endeonderkantdelaagstezomerstand.
3.degrondwaterstand tijdensdeopname
Deindelingvandebodeminvochtklassen
geschiedtaandehandvandezewaarneaingen.
Hetverschiltussen zomer-enwintergrondwaterstand isnietoveralgelijk.Ingebiedenmeteen
slechteafwatering,b.v.indebuurtvandeKleineVrijheid
iszijgroterdanopplaatsenneteengoedewaterlossing.
Doordatbijdeindelinginboderatypeningrotematerekeningisgehoudennetdehuidigewaterhuishoudingvanhet
gebied,noethetgeheelrainofneeralseenmoment
opname
v/ordengezien.Meerof minder belangrijkingrijpeninde
huidigewaterstaatkundigetoestandkanbelangrijkeverschuivingen indeteeltnogelijkhedenteweegbrengen,^en
dalingvandewinterwaterstand ineenzandgrondkanbelangrijkeverschuivingen indeteeltiaogelijkheden'éweeg
brengen,-endalingvandewinterwaterstand ineenzandgrondb.v.van55tot75cakandezegrona,dienuzeer
goedgeschiktkanzijnvoortuinbouw,voorditdoelpraktischongeschiktnaken.Dekleigrondenrioetenookinhet
gevalvaneenbeterewaterbeheersing ofdieperegrondwaterstand alsongeschiktvoortuinbouwbeschouwdworden.
Hoofdstuk 17.Degeschiktheidvandebodemvoordetuinbouw
par.1.»»'elkeeisen stellentuinbouwgewasseneendeboeien?
Totnutoei3eroveronderwerpendie
betrekkinghebben ophethoofddoelvanditonderzoel:,n.1.
-21-
detuinbouwkundigev/aardevandegrondenallesv/athiermeesamenhangt,weinigvermeld.
Detuinbouw,diemomenteel indeze
gemeenteaangetroffenwordt,treftiaënenerzijdsaanop
dezandgrondenendeietsslibhoudendeandgrondenen
anderzijdsopdebuitendijkse jongezeekleigronden.eerstgenoemdegrondenzijnvooralvoordefijnetuinbouwin
gebruik,enopdebuitendijksegrondenv/ordenhoofdzakelijkgrovetulnbouwgewasaengeteeld.
Opanderegrondsoortenwordtweinigtuinbouwaangetroffen.£evoornaamsteoorzaakisdevroegere
slechtewaterbeheersing.£ebestaandebedrijvenbeperken
zichpraktischalleentotdegroenteteelt,dieindevollegrond eninbeperktemateonderglas,beoefendwordt.
Watdeafzetbetreft,kunnendevoortgebrachteproducten in2categoriengesplitstv/orden,
enerzijdsbetrefthetproductendieaangewezen zijnop
afzetterplaatseendeonmiddellijkeomgeving,dez.g.
marktproductenenanderzijdsproductendieopcontract
aanconservenfabrieken geleverdwordenenwaarvangrote
quanta in!ortetijd afgeleverd kunnenworden,integenstellingmet eerstgenoemdeproductenwaarvandespreiding
zogoedmogelijk.geregeldmoetwordenomgroteprijsfluctuatieszoveelmogelijktevoorkomen.Hiervoor zijn -rondennodigdiehetgehele jaarbewerktkunnenworden,in
hetvoorjaarniettenatengedurendedezomermaandenniet
tedroog sijn.Onderdieomstandigheden kanerinhet
voorjaarreedsvroeggezaaid,geplant engeoogstworden,
terwijldithetgehelegroeiseizoenregelmatigvoortgang
kanvinden.
Grondendiehet bestaandezeeisenvoldoenbestaan totgroterediepteuit zandofietsslibhoudendzand zonderstorendelagenrieteenconstantegrondwaterstand vanpi.n.60eraeneenzwarthuraeusdekongeveer
totdezewaterstand.Gponaennet eenconstantewaterstand
koraenindezestrekenweinißvoor.Grondennetwisselende
waterstand kunnenveelalnietaanaldezeeisenvoldoen,
doordatdezeindev/intereninhetvroegevoorjaar eente
hogev/aterstandhebbenenindezomertijdensdroogt®te
weinigvochthoudend zijn,waardoordegewassenstagneren
indegroeinetallenadeligegevolgendaaraanverbonden.
Grondenwaaropdegewassentijdensdrogeperiodeneengoede
standvertonen,kunnen innatteperiodenaanleidinggeven
totnisoogsten.andereongunstigefactorenb.v.storende
enondoorlateneelagenenz.kunnenditallesnogverergeren.
Cetuinbouwbecrijvenindezegemeente zijnhoofdzakelijk
gevestigdopgrondeniaeteengunstigewinter-envoorjaarsgrondwaterstand.i-evoornaansteoorzaakhiervan zalgelegen
zijninhetreitdathetteeltrisicooplagerli^genaegrondenvoordeafsluiting vandevoornalige 2iuiderzee,door
eb-envloedwerking,naarvooraldooropstuwingvanhet
waterdooropdekustgerichtestormen,groterwas.Hierdoor
konthetook,datopdeze -rondendegleyverschijncelen
totindezodevoorkonen,terwijldeafwateringnoaenteel
opdenoesteplaatsenbehoorlijk is.
w
p dezwaarderebuitendijksegrondenheeft
zicheenapartbedrijfstypeontwikkeld,^ezegrondenzijn
ietsninder <;eno'::kelijktebewerken,gevenveelalinhet
voorjaareenietslatereoogstenlenenzichnindergoed
voordieperegrondbewerl.ing indezonernaanden.Voordelen
-23-
zijn,datzijvannaturevoedselrijkorzijn,waardoornet
eengeringerebemestingvolstaan kanworden.Tevenshebben
zijgeenlostvanverstuiving.
*nhetvoorjaartelenvanprimeursdie
vaakhofereprijzenopbrengen,isopdezegrondenniet
goedmoelijk...elish^tmogelijkomvanverschillende
producteneenhoferekwantiteiteneenbeterekwaliteit
teverkrijgendanopvannaturevroegeregronden.Daarop
moetdusdenadrukgelegdv/orden.
u
itonderzoekingenhierterplaatse enin
anderesoortgelijkegebieden,isgebleken,datdebeste
vandezegronden bestaanuiteenvanbovennearbeneden
geleidelijkzandigerv/ordendprofiel,zoncerstorende
legen,net eenwaterstand van80a120eu.Doordat deuajillairennaar benedengeleidelijkruinerworden,zijn
'dezegrondengoedopcrachtigengoeduoorlatend.Dewortels kunnentotgroteredieptedoordingenzodat indroge
perioden ookdewatercapaciteitvandeonderstegrondlagen
aanhetgewastengoedekankonen.Doordatdezegronden
goeddorlatendzijn,zaldegrondwaterstandbijaanwezigheidvanvoldoendeslotenendralnreeksentanelijkconstantzijn,zodatdewortelsvanoverjarigegewassenookin
dewintermaanden tot -.roteredieptegezond gehouden kunnen
v/orden.Dezegronden zijnvoorvt>legroenten-enfruitgewassen,zowelonderglas&lsindevolle;rond,geschikt.Do
v/aardedezer Tondenneentnogtoenaarmatezijlangerals
tuinland ingebruik zijn,doordegrotehoeveelhedenorganischenestdiedergelijke grondeninCeloop ÙQT jarendan
ontvangen.
Naamatc eengrondi;:eervandezehierboven
-24-
beschr^ven goede profielen,efwijkt,n^enthetteeltrisico
toe,doordat het aantalmetsuccesteverbouwen gewassen
afneemt,deopbrengstrelatief daalt,dekwaliteitachteruit caat» onderbepaaldekliraaatsinvloedengroeistagnatie
kanontstaan,inwelk stadiumdegewassengemakkelijk
door plantaardige endierlijkeparasietenaangetast kunnen
worden.
rar.Detulnbouwgeschlktheidskaart
Bijdesamenstelling van dezekaart is
uitgegaanvandohierboven besproken eisen,'waaraaneen
grondwaarop oentuinbouwbedrijfgevestigd wordt,raoet
voldoen.Indetuinbouw kunnen echterverschillendebedrijfstypen onderscheidenworden dietotop zekerehoogte
enigszinsuiteenlopende eisen aan degrond,aaarvooral
aan andere factoren,b.v.dewaterstand,stellen.Ondit
zoveelmogelijkte ondervangen zijnviergroepenonderscheiden:
1.grondengeschiktvoor fruit en (vroege)groenten
2.
M
"
" groenteteelt
3.
"
"
" fruitteelt
4.
"
"
w
speciale cultures
Deze indelinghoudthoofdzakelijkverbandnet dewaterstand.In zandgebiedennet eenconstante
waterstand hebben detotgroep1behorendegronden een
peilvan pi.in.60cm.D Q grondennet een ietshogerewaterstand behorentotgroep2enco /.rondenmet een ietslagere
waterstand tot groep3.Grondenwaarvan dewaterstand belangrijk lager is,zodathetcapillairewater debewortelingszonenietkanberuiken,zijnvoorhet vestigenvan
•25*
tuinbouwbedrijven inhetalgemeenongeschikt,doch
komensonsvoorbepaaldeteeltenwelinaanmerking,
b.v.asperges.
îngebiedennet eenbelangrijkverschil
tussenzoner-enwinterwaterstand isdesituatieenigszinsanders»Opgrondendiegoedgeschikt zijnvoor
vroegegroentenkunnendezonergroentenindrogeperioden
vandroogtetelijdenhebben,terwijlgrondendiegedurendezoiuemaandenvoldoendevochthoudend blijven,inhet
voorjaarlangnatenkoud zijn,daardoorlaatbewerkt,
beplantenbezaaidkunnenv/ordeneneenlatereoogst
geven.
^egrondeninhet zandlandschap,die
nettype3aangeduid zijn,behorenveelaltotgroep
1,type2totgroep2,type4totgroep3entype5
en6totgroep4.
Bijdezwaarderegronden,waarvanhet
profieltotgroteredieptezwarblijft,ishetprobleem
vandejuistewaterstand eenvoudiger,doordatdezegrondenopiedergewenstpeilgehoudenkunnenv/orden,zelfs
perceelsgewijs.>'ebuitondijksegronden zijndaaron
grotendeelsbijgroep1ondergebracht,dezavelgronden
uitgezonderd.
'o*
Degroepen1,2en3zijnverderonderscheidennaardekwaliteit ingoede,netigeenheel
natigegrondendietesanen9klassenvorraen,resp.: klasseIGoedgeschiktvoorfruiten(vroege)groenten
" II '•
"
" groente
« m «
»i
t.fruit
" IVLatig
"
" fruiten(vroege)groenten
-26-
klasse V L'Iatiggeschiktvoor groente
n
VI
"
» fruit
" VII Heelraatiggeschikt voor fruit eniaatigvoor
groenten
" VIII Heelnutiggeschikt voor groente
"
EC
"
M
"
» fruit
Indeoverige gronden zijn onderscheiden:
Klasse X Geschikt voor grove groenteteelt
°
X9 "
" asperges
0 Ongeschiktvoor tuinbouw
Klasse,^. Goedpesphlkt voor groente en fruit
Binnendijks zijntot dezeklasse enkele
percelen oud tuinland gerekend, bestaandeuit zand of iets
slibhoudend zandnet eengunstigewaterstand eneen dik
pakket zwarte tuingrond.Dezegronden kunnen,vooral wanneer
non over goed gietwater beschikt,hetgehele seizoen geçit,
beplant en bezaaid v/orden.Daardat zijvan nature tamelijk
vroeg zijn (althans een gedeelte vanhet perceel)i3ook
het gebruikvanglas econouisch verantwoord.
Buitendijks behoren tot deze klasse demet
type 3 en4aangegeven gronden.Doorhun gelaagdheid zijnzj&
niet zogoed opdrachtig en doorlatend als het beschreven
profielvanonberispelijke samenstelling, doch zij zijn
wel totgrotere dieptevoor bev/ortelinggeschikt.Boor
weinig sloten enondiepe begreppeling trachtmenhet van
nature enigszinshellende land zovochtig mogelijk te
houden inverbandnet dsgroenteelt ofweidebouw..Vanneer
-a7-
dezegrondenindetoekomsteventueelvoorgenengd bedrijf
(groente-enfruitteeltonderglasenindevolüggrond)aangewendzullenworden,zalenigedrainagenoodzakelijkzijn
ondewortelsvanoverjarigegewassentotgroterediepte
gezondtehouden,destructuurvooralvandeondergrondzo
goedmogelijktehouden enhetlandvroegerbewerkbaarte
naken,hetgeendeoogstkanvervroegen.
n tegenstellingnetdetotdezelfdeklasse
behorende zandgronden,diespeciaalgeschikt zijnvoor
vroegevoorjaarsgroentenennaarmatezijlagergelagenzijn,
voor zor.iergroenteteelt,zijndezegronden,behalvevoorde
grovegroenteteelt,ookbijzondergeschiktvoordefruitteelt,
zoal3druivenonperzikenonderglasendeteeltvanhard
fruit (appelsenperen} indevollegrond.Ookvoordeteelt
vantomatenenkoakonmerslenendezegrondenzichgoed.iJQ
teeltvanbroeikonkomraersheeft bovendienh-tvoordeeldat
hetrestantvanhetuitgewerkte broeiiaoteriaaldestructuur
enbewerkbaarheid vanueteeltlaaggunstigbeinvloedt.
£oalsinhetvorigehoofdstukreedswerd
vernold,zijndecijfersderbocemtypenvandebeideZuiderzeelendschuppenv/atkwaliteit betreft,opelkaaringesteld
enwordtdokwaliteitbindernaarmatehetcijferhogerwordt.
i-eopdebocenkaart&etW3aangeduidegrondenhebbenvoor
• veeleisendegewassen,b.v.druiven,eenhoferewaardedanW4.
Voordegroenteteelt isdewaardegelijk,sonszelfsenigszinstegengesteld doordeveelalietslagereliggingvanV.;<t,
KlasseJTGoedgeschiktvoor roente
Totdezeklasse behorendegronden konenin
-28-
dezegemeentenietveelvoordoordat enerzijdsgeen
oudetuinbouwbedrijven opzeervochtige zandgrondengevestigd zijn (behalveenkelesmallestrookjesaande
randenvantotklasse1behorendepercelen,v/aardoorde
mogelijkheden opdiepercelennogvergrootwordeneneen
strookbijde^ieuwstad)enanderzijdsdebuitendijkse
grondenvoordeintensievegroenteteeltmindergeschikt
zi,*n.
KlasseHjOoedgeschiktvoorfruit
Ookdezebetervoorfruitteeltdanvoor
groenteteeltgeschiktegrondenkonen indezekwaliteit
weinigvoor.-ensmallestrookvan dobuitendijksegrondentenwestenvandehavenishiertoegerekend.Hetbetreft eenhogergelegen zaveligerug,dieweliswaargelaogd,dochgeenstorendegrofzandigelageninhetprofielheeft.Dezegronden zijnschralerendroger danie
i
omringendekleigronden,waardoor zijeen zwaarderebemestingvragen envoordeteeltvangroenton,vooralzomergroenten,ietsmindergeschikt zijn.Voorfruitteelt,zowel
onderglasalsindevollegrond,zijnzijzeergoed,doordatzijtotgroteredieptevoorbewortelinggeschiktzijn.
ilnigebeschuttingtegendewinddieopdezeboomlozevlakte
vrijspelheeft,zalvooralvoordevollegrondsfruitteelt
noodzakelijkzijn.Ookvoordev/inter-envroegevoorjaarsglasgroentetoeltenplantenteeltlenendazegrondenzich
goed,doordathetbovenstelaagjegemakkelijkopdroogt,
vratgunstig istervoorkomingvanschimmelziektendiein
dietijd
gemakkelijkoptredenenvooralvoordeplan-
tenteelt funestkunnenzijn.
-29-
Klasse_r/Matiggeschiktvoorgroenteenfruit
-"innendijksbehorenhiertoeenigeiets
slibhoudende zandgrondendieveelalnognietvoortuinbouw
ingebruik zijn,dochwatprofielbouwenwaterhuishouding
betreft,welvoorditbedrijfstypeinaanmerkingkunnenkonen.Zijmissenveelalhetpakkttzwartetuingrond,waardoorzijzichonderscheidenvan ÜQ totklasse1behorende
gronden.
Devolkstuintjestenzuidenvandestadbehoreneveneenstotdezeklasse,-^ezehebbeneenprachtige
huiaeuzebovengrond dochtoorandere factorenzijniettot
klasseI.Tegendedijkbevinützicheengrindrijkelaag
indeondergrond,v/aardoordezegrondenindewinterenin
hetvoorjaarniettenat zijn,dochzodradegrondwaterstand totinhetgrindofdaarbenedendaalt,zijndegewassengeheelophethangwatervandebovengrond aangewezen.
TegenhetBagijnendijkjeisdeondergrond zwaarderdande
bovengrond enheeft eenmindergoedestructuur.Tevenszijn
dezegronden indewintertenatenisenigedrainagegewenst.Detotdezeklassebehorendebuitendijksekleigrondenhebben eenlaagvanpl.rri.70ciagoede,voorbeworteling
geschikte,grond.Daaronderisdekleicorapactenminder
voorbewortelinggeschikt.Fruit enveeleisendegroentegewassen blijven opdezegrondeninopbrengstengroeiten
achterbijdehogere klassen.Anderegroentegewassenkunnen
opdezegrondenopbrengstengeven,wslkenietachterbehoeventestaan bijdebeteregronden.
KlasseVMatiggeschiktvoorgroente
Dezegrondenliggen binnendijksenveelal
nog ingras,dochvormendereservevoordegroenteteelt..
"Voorwaardevoorhetwelslagendertuinbouwopdezegronden
-So-
iseenzogoedmogelijkewaterbeheersing,zodatdewaterstand zoconstantmogelijkblijft.
Debestetotdezeklassebehorendegronden
staanopdebodemkaartaangegevennetgZ2,waarvandewaardetoeneemtnaarmatehetpakketkleligzanddikkeris,
redenwaaromditeveneens indiaopdekaartisaangegeven.
G-pondenaangegevennethetsymboolgZ4zijnveelaliets
zwaarderopdeovergangnaardezandondergrond.Dezelaag
ismeestal ietsvenigenheefteenmindergoedestructuur.
Verbrekingvandezelaagenmengingnet zanduitdeondergrond zal,wanneerdezelaagboven60cmwoorkomt,verbeteringgeven.Tevensishetgewenstomdezuurgraad (pH)
telatenonderzoeken,zodateventueeltegelijkertijdwat
bekalkingkanplaatshebben,Opplaatsenwaarhetpakket
kleiigzandbetrekkelijkdunis,b.v.£0a50cm,kangeleidelijkwat?.anddoordebovengrondgemengdworden,waardooreendikkerehomogenebovengrondontstaat,enwaardoor
dewortelstotgroteredieptekunnendoordringen.Dath«t
zanddateropgebrachtwordtanaenschraalis,behoeft
voordetuinbouwgeenonoverkomelijkbezwaartezijn,daar
veelaltochbelangrijkehoeveelheden organischemestaangewendworden.
GrondenaangeduidnetZpübehoreneveneens
totdezeklasse,evenalsgZ4hebben zijeenzwaarderelaag
indeondergrondmetzanderonder enhumeusalofniet
slibhoudend zanderboven.Ookhierbijzalhetveelalgewenst zijnondezezwaarderelaagmetzandtevermengen,
wanneerdezelaag boven50cmvoorkomt,kanermengingmet
zanduitdeondergrond plaatshebben,andersnethuthumeuzezandwaterbovenvoorkomt.Watdegrondbewerkingenbe-
-31-
treft,kontheteropneeromdegrond2à3steken(a
25on)ontespittenzonderdatzevanplaatsverwisselen.
Devannaturenattegrondennethogowaterstandmoeten
nietdieperdanpl.m.50eraomgewerktwordenomreductieverschijnselenzoveelmogelijktevoorkomen.Aldeze
grondbewerkingen zijneropgerichtomeendunnerof
dikkerpakketmeerofminderslibhouuend zandvangelijke
samenstelling opeenzandondergrond teverkrijgen,een
goeddoorlatendeenopdrachtigelaag,welkeeengeschikt
milieuvorntvoorbeworteling,
*'erderbehorenhiertoedeslibhoudende
venigezandgronaendiezichinhetzuidwestelijkegedeelte
aanbeidozijdenvandeI>Sunspeterwegbevinden,^okhier
ishetgewenstomopplaatsenwaardobovengrondminder
dan30a35cmbedraagt,geleidelijkdoorvermengingmet
hetonderliggende zand ietsdikkertemaken.
KlasseyiKatie?geschiktvoor fruit
Ookvandezegrondenisdeoppervlakte
beperkt.Uiertoebehorenenigeslibhoudende zandgronden
meteenietslageregrondwaterstand,liethurxuzedekis
45a60cm.Doorceietshogereligging zijnzijbeter
voorfruitenandere gewassen,dieneteendrogeregrond
genoegennemen,geschikt danvoordegroenteteelt inhet>
algemeen,-^ezegrondenzullenookietsgernakke_JLijkerverstuivenwatvoor jongegewassen funestkanzijn."voor
overjarige fruitgewassen b.v.appelsenperenishetgewenst,opplaatsenwaardedonkereboven;;ronddunis
(40a50cm),dezeomtewerkentot70a60cm,waarbij
eenmengselontstaatmetzanduitdoondergrond,zodat
dewortelstotgroteredieptekunnendoordringen,wat
-32-
vooralinverbandinetdewateropnamevangrootbelang is.
Uitditalleszalwelduidelijkgeworden zijn,dat,hoewel
indezegroepmatigegronden (klasse4,5en 6), inhoofdzaakdebester^servegrondenvoortuinbouwzijnondergebracht,ernogheelwatwerkverrichtkenv/ordenoiahet
bodemprofielzogoedmogelijktenaken:verdercuurthet
dannogjarenvoordatdebovengrondveranderdisinhumeuzetuinaarde,alsopdebinnendijksegrondendietotklasse1en2behoren.
KlasseV U.Heelnatiggeschiktvoorgroentenenfruit
•üinnendljksbehorentotdezegroeplosse
zandgrondenneteenbetrekkelijkgunstigewaterstand.Zij
zijntamelijkschraalzodatzwarebenestingenaangewend
noetenworden.Opdezegrondentreedtgemakkelijkverstuivingop,z-datvoorzorgsmaatregelen genomen moetenworden«
£ezeextrakostenmoetengoedgenaaktwordendooretnvroe«
gereoof;stinhetvoorjaar,dievaakietsbeterbetaald
wordt.Bijdeteeltvanzonergroentenopdezegrondenis
ertevensnogeendroogte-risico,aoordatdewaterstand
gedurendede zomermaandentelaagdaaltende^atercapaciteitvandeboven..rondgeringis.Ookbuitendijksliggengronden,dieindezeklasseondergebracht zijn.ke
laagdievoorbewortelinggeschiktis,bedraagt50a60
cm,rustendopeenondergrondvancompacteklei.Deze
grondenhebbeneentamelijkzware üovengrond,diedoor
hotbehoorlijkehumusgehaltenogtamelijkgoedbewerkbaar
is,dochnaarmatehethunucgehaltedaalt,mindergoedte
bewerkenzalzijn.Boordecompactekleilaagop50a60
cmzijndezegrondenbetervoorgroentedanvoorfruit
geschikt,hoewelveeleisende groentogowassenopdeze
17«7
'HO'
grondenookveelaleenlagereopbrengstgeven.Onhet
regenwater,datopdecompactekleilaagstagneert,wat
structuurverslechtering tengevolgeheeft,aftevoeren,
isdrainagedezergrondengewenst.
DeopdebodemkaartmetV/z6aangegeven
gronden (opdotuinbouwkaartVIIz)bezittenop50a70cni
diepteeenlaaggrofzandvan5tot20cmdikte,v/atde
doorlatendheidgunstig beïnvloedt,dochongunstig isvoor
diepere bewortelingendaardewaterstand zichveelalbenedendezelaagbevinat,ookvoordeopdrachtigheid.Degelaegheiüvan deandere grondenheeftookwelenigszins
dezelfdegevolgen,dochinveelminderemate.lochzijn
plaatselijk bijveeleisendegewassenwelgroeiverschillen
tezien,zoalsb.v.inhetwarenhuiswatzichophet buitendijkselanabovindt.
Demetv/z6aangegevengronden (VIIz)kunnenbelangrijkverbeterdworden,doorditzandlaagjeeruit
tegraven.Voordat ditgeschiedtmoetereerstgedraineerd
wordenondestructuurvandelosgespittegrondinstand
tehouden.Gevolgenvandieperegrondbewerkingenzonder
voorafgaandedrainage zietmeninhetcomplexvolkstuinen
tennoordenvandestad.Dezegronden zijnzwarthumtus,
waardoor zeeenhogeretuinbouwloindigewaaidezoudenhebben,indiendestructuurniet zotewensenoverliet.
KlasseVTgfleelnatiggeschiktvoorgroenten
Hiertoe zijnenkelenattezandgronden
gerekend inhetnoordoostelijkgedeeltevandegemeente.
Het zijntamelijkschralegrondenmeteenbruinhumeus
dekvan45a50cmlangsdehogere .ronden.Haardelaagte
neemtdediktevandehumuslaagtoe,dev.atercapaciteitvan
-34-
dezegrondenisgering.
Tot dezeIdaosebehoreneveneenscegrondendiealsgZ5opdebodemkaartaangegeven zijn.Gebroken
gronden,dietamelijklaaggelesenzijn.Dediktevanhet
pakketlooptuiteenvan40a100cametopdeovergangeen
zwart-himeuzepikkigelaag.Debovengrond isvaakzsndiger.
Naarbenedenwordendezegrondenveelal zwaarderengaan
overindozwarthuneuzelaagrustendopzand..«'anneerhet
pakketruingelgrondpl.m.40enbedraagt,kandezegrondop
dezelfdewijzealsdogZ4verbeterdworden,n.1.2steken
(a25era)spittenwaarbijdepikkigelaaggebrokenenmet
zandvermengdwordt.Doordelageliggingenhethogere
slibgehalte zijnditbetrekkelijklategronden.
Klasse U Heelmatiggeschiktvoorfruit
Totdezeklassezijnenkelehogere zandgrondengerekendneteenbehoorlijkhumeusdek.Voorgroenteteeltzijnzijdoordelagewaterstand enbetrekkelijk
geringvochthoudend vermogenmindergeschikt.Voorfruitteelt zijndezegrondenbeter,vooralwanneereronderhet
humeuzadeknogeenheidepodsolprofielvoorkomt,zonder
bank,zocatdewortelstotgrotedieptekunnendoordringen.
-engedeeltevandeboomgaard behorendeaan "Ouddutten",
isopdezegrondaangelegd.Hetgebruikvansterkevariëteitenisgewenst.
ü
okvooraspergeszijnvelevandezegron-
deneventueelgeschikt.
Klasse X Geschiktvoor->rovetuinbouwproducten
îndezeklassezijneenaantalzwaardere
grondensanengebracht dieeenbehoorlijk bewerkbareboven-
-35-
grondhebben,waaraan zijdanookgrotendeelshunwaarde
ontlenen.underdezebovengrondvolgtalspoedigcompacte
klei,dieslechtdoorlatend isenv/aardewortelsslechts
moeilijkinkunnendoordringen.Voorfruitteelt zijndeze
gronden,nogafgezienvandelageligging,vanhetbinnendijksegedeelte,ongeschikt,ondatdevoorbeworteling
geschiktelaagtecunis.Ditzelfdegeldtvoordetomatenenkomkommerteeltv/aarvandeopbrengst eveneensbelangrijk
tenachterblijftbijdeopbrengstendieopgronden,die
tothogereklassen behoren,verkregen kunnenworden.Laar
dezegronden inhetvoorjaarlangnatenkoudblijven,
zijnzijvoorvroegegroenteteelt eveneensongeschikt.
Degewassenkeuzeopdezegronden ishier
zeerbeperkt.Voorenkeletuinbouwproducten dieeenlange
groeiperiodehebbenenwaarbijstagnatie indegroeigeen
nadeligegevolgenopdekwaliteitbthoefttehebbenen
diezwaregrondverlangen,zijndezegrondenwelgeschikt.
Ophetbuitendijksegedeelte zijnverschillendegronden
voordezetedten (koolsoorten,winterpeen,rodebieten)
ingebruik.
KlasseXa,
£ezeklasse10isin2categoriengesplitst.Delagezware ;rondenzijnhierbovenbesproken.
Totdezegroepbehoortookhetandereuiterste,n.1.de
hoogsteenveelalschraalstezandgronden,dieslechts
eengeringeland-entuinbouwkundigewaardehebben.De
waterstandisindezonerlaagenhuthuneuzedekis
veelalnoggeen50cm.Zijvomendeminstwaardevolle
.grondenindezegemeente.&rbestaanpraktischgeengewassendieopdezegrondeneenvolwaardigeopbrenggtgeven.
-36-
Vantuinbouwgewassen zijnhetpraktischalleenasperges
dienateenrecelijkekansopsuccesopdezegrondenverbouwdkunnenworden.ö okenigeweinig droogtegevoelige
kruidensoortonkunnenopdezegrondenverbouwdworden.
Kruidenteolt
Behalvegroente-enfruitgewassenwordt
ookplaatselijkopkleineschaaldekruidenteeltbeoefend.
Overjarigegewassenwerdenslechtsopeenplaatsaangetroffen,n.1.vingerhoedskruid (Digitalispurpurea).Door
deaanwezigheidvoneenkruidendrogerijindeaangrenzende
gemeente isdeligging -unstig.D Qeisendezergewassen
aancogrond lopensterkuiteen,hoewelopdegrondendie
voorgroente-enfruitteelthetneestgeschikt zijn,ook
voorverrewegueraeestekruidendehoogste opbrengstin
kgzullengeven.Hethangtvanhetfinanciëleresultaat
dezerteeltenaf,ofhotaanbevelingverdientoueenof
neerdere gewassen inhetteeltplanopteneuen,ûpde
drogeregronden (klasseEÇ,vooralX§)dieveelal slechts
vooreenbeperktaantalgewassengeschikt zijn,kance
teeltvanweinig droogtegevoelige kruideneenwelkome
vruchtv,â;selingbetekenen.
•^aaraitonderworpbuitendekarteringsopdrachtvalt,zalerhiernietverderopingegaanv/oraen,
docherwordtvolstaannetteverwijzennaarno.4vande
Mededelingenvandei'uinbouwvoorlichtingsdienst,datgetiteld i3:"Pcapportbetreffende ueteelt,dehandel ende
verwerkingvangeneeskrachtige,aromatischeenaanverwante
gewassen".
-37-
Grondenongeschiktvoortuinbouw
Binnendijksbehorentotdezegroepde
laaggelegenzwarekleigrondenen'klei-op-veengrondendie
sonsnor;bedektzijnneteendunlaagje zandlgebovengrond.
wanneerdezegrondennormaalgespitv/orden,komteengedeeltevande-compacteklei,dieslechtvanstructuuris,
doordebovengrond,welkedaardoormoeilijkbewerkbaarwordt
rietallenadeligegevolgendaaraanverbonden.Doordeveenlaagindeondergrond,dievaakreedsboven50cmvoorkomt,
moetdewaterstand hooggehoudenworden,i^ezegrondenzijn
daardoorvannaturehetbestgeschiktvoorgrasland.Doordatveelaleenzandigerlaagje d©bovengrondvormtofde
bovongrondvenig is,kanbijgoedeexploitatie (afwisselend
beweidenenhooien,goede bemesting envoldoendeafwatering
eengoedegrasmatverkregenofinstandgehoudenv/orden.
Buitendijksiseenlagestrookgrondlangs
de/zeeindezegroepondergebracht,daarhetrisicovan
onderwaterkomenonderdehuidigeomstandigheden tegroot
is.Cew-aardeiezergrondennadebedijkingvandezuidoostbolderhangtafvanhetwaterpeildattussencenieuwe
dijkendehuidigekustgehandhaafd zalworden,daarde
profielbouwhier behoorlijkgoedis.
SAteS-rViflTIITQ
Inhetvoorafgaandewerd stilgestaan
bijdev/aardedorverschillende grondenvcordediverse
teelten.Indezegemeentekomenweinigpercelenvoordie
inhungneeltoteenbepaald bodemtypegerekendkondoi
worden,zelfsniettoteenenkelegeschiktheidsklasce,
-38-
zodatdoiiogelijkhedenopeenzelfdebedrijfvelerleizijn.
£itgeldtinsterkeMitevoordebinnen-enbuitendijkse
Grondendietenzuidenvandestad^lburglangsciedijkgelegenzijn.
Hierdoorisevenweldewerkverdeling inhet
bedrijfbetor,doordatsturende dev/intcr:iaandenenhet
vroegevoorjaaropdehoogstegedeeltengewerktkanworaen
enh^tlageregedeeltedaarentegen doordeintensieve
zomergroenteteeltindezomerhetmeestewerkvraagt,terwijldezwaardere grond (klasseX)voordegrovegroenteteeltinaanmerkingkomt.
oOo-—