Rok szkolny 2012/2013 Autor- Wojciech Gryglewski IIA Daniel Kalewicz IIA

Antoine Lavoisier

Najważniejsze eksperymenty Lavoisiera dotyczyły natury zapłonu i spalania. Ukazały one, że wymienione procesy polegają na łączeniu się substancji z tlenem. Udowodnił on także, że tlen odgrywa kluczową rolę przy oddychaniu zwierząt i roślin oraz w procesie rdzewienia metali. Eksperymenty Lavoisiera należały do pierwszych, w których stosowano metodę ilościową. Pokazał on, że mimo zmian stanu materii podczas reakcji, jej ilość (masa) jest taka sama przed i po reakcji chemicznej. Spalając fosfor i siarkę zauważył, że produkt reakcji ważył więcej niż jej substraty. Wykazał, że nadwyżka wagi jest rekompensowana ubytkiem masy powietrza. Duże znaczenie w życiu Lavoisiera miało zainteresowanie prawem, które prowadziło do zainteresowania się polityką. W wieku 26 lat uzyskał stanowisko poborcy podatkowego w Ferme Generale, prywatnym przedsiębiorstwie zajmującym się poborem podatków.

Ernest Rutherford

 W roku 1907 Rutherford podjął pracę na University of Manchester. Podczas pracy w tym ośrodku wykonał eksperyment Rutherforda. Cząstki alfa przepuścił przez bardzo cienką złotą folię. Rozkład kątowy rozproszonych cząstek skłonił Rutherforda do wysnucia wniosku, że cała masa oraz dodatni ładunek atomu skupiony jest w bardzo niewielkiej objętości. W ten sposób potwierdził on eksperymentalnie istnienie jądra atomowego. Badając zachowanie pierwiastków radioaktywnych udowodnił, że źródłem promieniowania tych pierwiastków jest spontaniczny rozpad promieniotwórczy. W roku 1908 otrzymał za to odkrycie Nagrodę Nobla z chemii. Kolejnym osiągnięciem Rutherforda było dokonanie przemiany atomów azotu w tlen. W roku 1919 Rutherford został szefem Laboratorium Cavendisha. Pod jego nadzorem prowadzono prace, które zostały nagrodzone trzema Nagrodami Nobla. Rutherford miał przepuklinę pępkową, do której podtrzymywania nosił pas przepuklinowy.

Henry Cavendish

  Prowadził liczne prace z dziedziny elektryczności np. odkrył przed Coulombem i Ohmem prawo Coulomba i prawo Ohma, jednak swoich prac nie publikował i z tego względu pozostały przez wiele lat nieznane. Pierwszy w miarę dokładnie obliczył masę Ziemi. Użył do tego celu udoskonalonej przez siebie wagi skręceń, której twórcą był John Michell. Henry Cavendish w życiu prywatnym był postrzegany jako typ samotnika i lekkiego dziwaka: nie miał przyjaciół, a szczególną awersją darzył kobiety. Nawet służba kobieca w jego domu musiała przemykać się chyłkiem i nie miała prawa pokazywać się przed jego obliczem. Wszelkie dyspozycje dla służby zostawiał codziennie w holu.

Nie miał innych zainteresowań poza naukowymi, całe dnie spędzał w swoim laboratorium dokonując badań fizycznych i chemicznych. Nie był też złakniony sławy. Wiele jego odkryć, zwłaszcza z elektrostatyki, było odkrywane ponownie przez innych uczonych, ponieważ nie ogłosił ich za swojego życia.

Niels Bohr

  Uzyskał tytuł doktora na Uniwersytecie w Kopenhadze w 1911 roku. W Manchesterze podjął pod nadzorem Ernesta Rutherforda pracę nad teorią budowy atomu opierając się na teoriach Rutherforda. W 1913 roku opublikował pracę, w której opisał swój model budowy atomu wodoru. Bohr był orędownikiem najbardziej egzotycznych idei mechaniki kwantowej, czyli zjawiska dualizmu korpuskularno-falowego oraz zasady nieoznaczoności. Razem z Maxem Planckiem prowadzili na ten temat ożywione dyskusje z Albertem Einsteinem, który był zwolennikiem teorii w duchu mechaniki klasycznej.

Dla uczczenia wkładu Bohra w fizykę pierwiastek o liczbie atomowej 107 otrzymał nazwę bohr.

John Dalton

        Odkrył prawo ciśnień cząstkowych, prawo stosunków wielokrotnych, opisał wadę wzroku nazywaną później daltonizmem. Na jego cześć jednostkę masy atomowej nazwano daltonem (Da). Podczas pobytu w Kendal Dalton dokonał odkrycia zjawiska, które dziś określa się mianem daltonizmu. Od tego momentu zaczął prowadzić badania nad własnym wzrokiem, ponieważ stwierdził, że cierpi na tę wadę wzroku. W 1794 roku przedstawił w Towarzystwie Filozoficznym i Literackim w Manchesterze pracę na ten właśnie temat. Dalton zauważył, że własności gazów najlepiej dają się wytłumaczyć przy założeniu, iż są one zbudowane z atomów. Stwierdził, że związek chemiczny zawsze zawiera te same ilości wagowe składających się nań pierwiastków. Na początku XIX w. zrewolucjonizował naukę, ogłaszając teorię atomistyczną budowy materii.

Podstawowe założenia teorii Daltona: Materia złożona jest z niewidzialnych atomów Wszystkie atomy jednego pierwiastka mają identyczną masę i pozostałe właściwości Każdy pierwiastek zbudowany jest z niepowtarzalnych atomów, różniących się od innych masą Atomy są niezniszczalne i nie podlegają przemianom podczas reakcji chemicznych, zmienia się tylko ich wzajemne ułożenie i powiązanie Cząsteczka związku chemicznego składa się ze skończonej i niewielkiej liczby atomów różnych pierwiastków

Oznaczenia pierwiastków w.g. Daltona

Alfred Nobel

 Ojciec Alfreda, który chciał, by synowie dołączyli do jego przedsięwzięcia jako inżynierowie, nie podzielał zainteresowania Alfreda poezją i odkrył, że ten jest człowiekiem raczej zamkniętym w sobie. By poszerzyć horyzonty Alfreda, ojciec posłał go za granicę na studia inżynierii chemicznej. Podczas dwóch lat Alfred Nobel odwiedził Szwecję, Niemcy, Francję i USA. W Paryżu pracował w prywatnym laboratorium profesora T. J. Pelouze'a, sławnego chemika. Tutaj spotkał młodego włoskiego chemika Ascanio Sobrero, który 3 lata później wynalazł nitroglicerynę. Alfred Nobel zainteresował się nitrogliceryną i możliwością jej użycia w pracy konstruktorskiej. Zdał sobie również sprawę, że problemy bezpieczeństwa przy wybuchu muszą zostać rozwiązane i że należy opracować metodę kontrolowanego wybuchu nitrogliceryny. 27 listopada 1895 Nobel sporządził swoją ostatnią wolę i podpisał testament w Klubie Szwedzko Norweskim w Paryżu. Kiedy otwarto jego testament, ku zaskoczeniu wielu okazało się, że jego fortuna ma zostać spożytkowana na nagrody w dziedzinie fizyki, chemii, fizjologii lub medycyny, literatury i pokoju.

Jons Berzelius

 Wprowadził pojęcie izomerii oraz dzisiejsze symbole chemiczne, a także pierwszą systematykę związków chemicznych. Wprowadził również nazwę związki organiczne dla wszystkich substancji występujących w organizmach roślinnych i zwierzęcych. Uważano wtedy, że związki te wytwarzane są w organizmie dzięki sile życiowej - vis vitalis. W roku 1828 odkrył pierwiastek chemiczny, który otrzymał nazwę tor (Th, łac. thorium). W latach 1836-1839 wraz z Liebigiem dowiódł, że fermentacja jest procesem enzymatycznym. Dokonał wielu odkryć z zakresu chemii organicznej (wydzielił kwas mlekowy z mięsa w roku 1808, a w 1812 wydzielił kazeinę z mleka i fibrynę z krwi) i nieorganicznej (otrzymał kwasy antymonu i węglan litu w roku 1817, a następnie tetrachlorek krzemu, 1826 kwas metafosforowy, 1827 chlorek chromylu). Podał budowę wielu kwasów organicznych, opisał cer, selen i otrzymał metaliczny cyrkon. Był autorem podręcznika fizyki, chemii i mineralogii w 8 tomach (1806-1818). Wprowadził do chemii pojęcia i nazwy katalizy, alotropii i izomerii. Do największych jego osiągnięć należy opracowanie metody pomiaru mas atomowych.

Henri Becquerel

   W 1892 stał się trzecim z rodziny, który zajmował stanowisko profesora fizyki w Muséum national d'Histoire naturelle. W 1894 został głównym inżynierem francuskiego ministerstwa dróg i mostów, a od 1895 także rektorem École Polytechnique. Od 1889 członek Francuskiej Akademii Nauk. Zajmował się badaniem fluorescencji, magnetyzmu i polaryzacji światła. W 1896 Becquerel przez przypadek odkrył zjawisko radioaktywności, gdy badał fluorescencję rud uranu. Powtarzając eksperymenty, które przeprowadził Wilhelm Röntgen, zawinął fluorescencyjny minerał, będący rudą uranu, w materiał światłoczuły oraz czarny materiał nie przepuszczający światła. Zanim jednak zdjął czarną okrywę, by wystawić kliszę na światło fluorescencyjne, odkrył, że jest ona już całkowicie zaczerniona. Odkrycie to przyniosło mu Nagrodę Nobla z fizyki w 1903, wspólnie z Piotrem i Marią Curie. Becquerel był autorem m.in. pracy Recherches sur une proprieté nouvelle de la matière (1903).

Od nazwiska naukowca pochodzi jednostka radioaktywności bekerel.

Svante Arrhenius

 Opracowywał teorię dysocjacji elektrolitycznej. Zajmował się właściwościami toksyn i antytoksyn, kinetyką chemiczną (m.in. równanie Arrheniusa), badaniem temperatur planet i korony słonecznej oraz badaniem zorzy polarnej. W 1903 otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za opracowanie teorii dysocjacji elektrolitycznej. W 1907 stworzył teorię panspermii dotyczącej pochodzenia życia na Ziemi. Arrhenius dokonał obliczeń wpływu ilości dwutlenku węgla (CO2) w atmosferze Ziemi na temperaturę. W 1896 roku ocenił, że wytwarzanie tego gazu przez człowieka może spowodować nadmierny wzrost temperatury za kilka tysięcy lat; w 1908 roku poprawił to przewidywanie na kilkaset lat niemniej jednak uważał, że jest to odległa przyszłość i bardziej go interesowało znaczenie zmian ilości CO2 dla epoki lodowcowej.

Jego badania obejmowały:  właściwości toksyn i antytoksyn,  badania zorzy polarnej,  badania temperatur planet i korony słonecznej,  przyczyny zmian klimatu Ziemi w przeszłości (sformułował hipotezę globalnego ocieplenia).

Dimitrij Mendelejew

   Mendelejew był szeroko doceniany przez cały europejski świat nauki (a więc de facto w tamtym okresie - cały świat nauki, bowiem wiodące dziś amerykańskie czy japońskie instytucje badawcze po prostu jeszcze nie istniały). Otrzymał m.in. Medal Copleya przyznany przez Royal Society z siedzibą w Londynie. Kiedy w 1890 roku Mendelejew ujął się za studentami domagającymi się liberalizacji systemu władzy, minister oświaty przysłał mu ordynarny list z naganą. Urażony tym Mendelejew 17 sierpnia 1890 r. zrezygnował z posady na Uniwersytecie Petersburskim.

Mendelejew zajmował się również badaniami pól naftowych i brał udział w uruchomieniu pierwszej rosyjskiej rafinerii.

Jako chemik Mendelejew pracował w różnych działach tej dziedziny nauki, szczególnie w zakresie chemii roztworów. Wynalazł również pirokolodion, rodzaj prochu bezdymnego. Na jego pogrzebie studenci, chcąc uczcić swego ulubionego wykładowcę, nieśli transparent z układem okresowym pierwiastków chemicznych. Na jego cześć nazwano krater Mendelejew na Księżycu, jak również radioaktywny sztucznie wytworzony pierwiastek o liczbie atomowej 101 "mendelew" oraz jedną z planetoid, 2769 Mendeleev.

Tablica UOP Mendelejewa

Claude Berthollet

  Berthollet, razem z Antoinem Lavoisierem i innymi, opracował nomenklaturę chemiczną (Méthode de nomenclature chimique, 1787), która jest podstawą współczesnego nazewnictwa związków chemicznych. Prowadził również badania nad barwnikami oraz wybielaczami (wprowadził do użycia chlor jako środek wybielający). Odkrył skład amoniaku. Chloran potasu (KClO3), mocny utleniacz, znany jest również jako "sól Bertholleta".

Berthollet zwalczał koncepcję J. Prousta stałości składu związku chemicznego. Z tej przyczyny niestechiometryczne związki chemiczne nazywane są zwyczajowo bertolidami.



Maria Skłodowska-Curie

Większość życia spędziła we Francji, tam też studiowała (na ziemiach polskich w XIX w. kobiety nie mogły studiować, a i we Francji było to rzadkością), a następnie rozwinęła swoją karierę naukową. Prekursorka nowej gałęzi chemii – radiochemii. Do jej dokonań należą: opracowanie teorii promieniotwórczości, technik rozdzielania izotopów promieniotwórczych oraz odkrycie dwóch nowych pierwiastków – radu i polonu. Z jej inicjatywy prowadzono także pierwsze badania nad leczeniem raka za pomocą promieniotwórczości. Dwukrotnie wyróżniona Nagrodą Nobla za osiągnięcia naukowe, po raz pierwszy w roku 1903 z fizyki wraz z mężem i Henrim Becquerelem za badania nad odkrytym przez Becquerela zjawiskiem promieniotwórczości, po raz drugi w 1911 roku z chemii za wydzielenie czystego radu i badanie właściwości chemicznych pierwiastków promieniotwórczych. Jest jedyną kobietą, która tę nagrodę otrzymała dwukrotnie, a także jedynym uczonym w historii uhonorowanym Nagrodą Nobla w dwóch różnych dziedzinach nauk przyrodniczych. Jest ona też jedyną kobietą, która spoczęła w paryskim Panteonie w dowód uznania zasług na polu naukowym.

                 Ciekawostki Maria Skłodowska-Curie była pierwszą kobietą laureatką Nagrody Nobla z fizyki, pierwszą z chemii, pierwszą i jedyną wyróżnioną w dwóch różnych dyscyplinach naukowych.

Maria Skłodowska-Curie jako jedna z pierwszych kobiet zrobiła prawo jazdy i zdobyła Rysy, była jedną z pierwszych studentek na Sorbonie i pierwszą kobietą profesorem tej uczelni.

Maria Skłodowska-Curie z wykształcenia była fizykiem i matematykiem, nie miała stricte wykształcenia chemicznego, uzyskała je de facto przez pracę badawczą.

Maria Skłodowska-Curie lubiła sport zwłaszcza pływanie i jazdę na rowerze.

Maria Skłodowska-Curie do końca życia zawsze liczyła po polsku.

Dbała by jej córki miały zawsze opiekunkę z Polski. Maria Skłodowska-Curie uczyła Irenę i Ewę języka polskiego. Obie córki Marii Skłodowskiej-Curie najlepiej mówiły w gwarze góralskiej, gdyż często przebywały na wakacjach w Zakopanem u wujostwa Dłuskich.

Podczas pierwszej wojny światowej wspierała finansowo Francuskie Siły Zbrojne, robiła także żołnierzom skarpety na drutach.

Podczas obrony dysertacji doktorskiej była zdecydowanie większym specjalistą z zakresu promieniotwórczości niż egzaminujący ją profesorowie.

Wyniki swoich prac publikowała niemal jednocześnie po francusku i polsku.

Nie odkryła promieniotwórczości, ale dokładnie zbadała to zjawisko i nadała mu nazwę (fr. radioactivité).

Do 1933 roku była jedyną kobietą uczestniczącą w Konferencji Solvay (w 1933 roku dołączyły do niej Irène Joliot-Curie i austriacka fizyczka Lise Meitner).

Maria Skłodowska-Curie jest autorką kilku książek, m.in. „Promieniotwórczości”, „Radiologii i wojny”, „Autobiografii”, „Wspomnień o Piotrze Curie”.

Przesącze po wyizolowaniu polonu i radu małżonkowie Curie przekazali André Debierne, który odkrył w nich jeszcze jeden pierwiastek – aktyn.

W 1944 Glenn Theodore Seaborg odkrył pierwiastek, który nazwał kiur na cześć Marii i Piotra.

Od nazwiska Marii i Piotra nazwana była nieużywana obecnie jednostka radioaktywności kiur.

Gdy w połowie lat 90-tych XX wieku rodzina noblistki postanowiła przekazać jej prywatne dzienniki i zapiski paryskiej Bibliotece Narodowej okazało się, że ich radioaktywność jest na tyle wysoka, że wymagała ona dwóch lat zabiegów dezaktywujących.

    

Piotr Curie

Był synem lekarza, Eugene Curie i Sophie-Claire z d. Depouilly. Miał starszego brata Jacques, obaj studiowali fizykę na Sorbonie. 25 lipca 1895 roku zawarł małżeństwo z Marią Skłodowską.

Zajmował się badaniem kryształów i promieniotwórczości. W roku 1880 odkrył zjawisko piezoelektryczności. Wraz z żoną Marią Skłodowską-Curie w roku 1898 odkrył pierwiastki rad i polon. Gdy zaczęto stosować rad do walki z rakiem, Pierre Curie przeprowadził na sobie pierwsze doświadczenia[potrzebne źródło]. W roku 1903 otrzymał wraz z żoną Nagrodę Nobla z fizyki.

W roku akademickim 1904-5, został profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Paryskiego na Wydziale Matematyczno-Fizycznym. W 1905 roku został członkiem Francuskiej Akademii Umiejętności.

Zginął śmiercią tragiczną, przejechany przez konny wóz ciężarowy, w czasie przebiegania przez ul. Dauphine w Paryżu.

Miał dwie córki Eve i Irène. Irène odkryła wraz z mężem Frédérikiem Joliot Curie sztuczną promieniotwórczość, za co dostała Nagrodę Nobla w 1935 roku.

Robert Boyle

   Był synem angielskiego arystokraty Richarda Boyle'a. Wykształcenie zdobył w Eton College oraz u prywatnych nauczycieli podczas podróży po Szwajcarii i Włoszech. W trakcie jego pobytu we Florencji nastąpiła śmierć Galileusza. W 1644 powrócił do Anglii, gdzie uczestniczył w spotkaniach grupy uczonych, które później doprowadziły do powstania The Royal Society ("Invisible College") . W 1652 zamieszkał w odziedziczonych po ojcu posiadłościach w Irlandii. W latach 1656-1668 mieszkał w Oksfordzie, a od 1668 na Pall Mall w Londynie u siostry Lady Ranelagh.

W 1661 r. podał nowoczesną definicję pierwiastka chemicznego. Rozwinął chemiczną analizę jakościową, zastosował wskaźnik umożliwiający rozróżnienie roztworów kwasów oraz zasad. Niezależnie od Edme Mariotte’a sformułował tzw. prawo Boyle'a-Mariotte'a.[1] Jest autorem książki The Sceptical Chymist ("Sceptyczny Chemik"), w której przedstawił swoje poglądy na temat materii. Jej pierwsze wydanie było anonimowe.

Friedrich Wöhler

   W latach 1831-1836 był profesorem chemii na politechnice w Kassel, a w latach 1836-1882 profesorem chemii i medycyny na Uniwersytecie w Getyndze. Był członkiem Towarzystwa Królewskiego w Londynie (Royal Society) i Francuskiej Akademii Nauk.

W 1828 jako pierwszy otrzymał związek organiczny – mocznik z substancji nieorganicznej, w procesie współcześnie nazywanym syntezą Wöhlera wskazując możliwość powstawania związków organicznych bez udziału tzw. siły życiowej, co przyjmuje się za początek chemii organicznej.

Otrzymał metaliczny glin w 1827 (niektóre źródła twierdzą, że glin jako pierwszy otrzymał Hans Christian Ørsted w 1825 roku), wolny fosfor i beryl (1828). Zapoczątkował badania izomerii, odkrył karbid (węglik wapnia) i opracował metodę otrzymywania z niego acetylenu, otrzymał i opisał wiele związków organicznych. Udoskonalił też metodę otrzymywania glinu i przeprowadzał badania nad związkami krzemu, boru i tytanu.

Linus Pauling

   Stworzył współczesną teorię wiązań kowalencyjnych i skalę Paulinga elektroujemności pierwiastków chemicznych. Dokonał też szeregu odkryć w dziedzinie biologii. Wykazał, że niedokrwistość sierpowata może być związana ze zmianami zachodzącymi w strukturze cząsteczek krwi chorego.

W 1973 roku założył prywatny instytut – Linus Pauling Institute of Science and Medicine w Menlo Park, w którym między innymi prowadził badania nad biologiczną rolą witaminy C. Entuzjazm Paulinga dla witaminy C nie znalazł potwierdzenia w faktach i po jego śmierci Instytut w Kalifornii został zamknięty, a w jego miejsce otwarto wydział o podobnej nazwie na Oregońskim Uniwersytecie Stanowym w Corvallis, który zajmuje się badaniami rozmaitych mikroskładników (witamin i minerałów) w pożywieniu.

Jego żoną była Ava Helen Pauling, z którą miał czworo dzieci.

  Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1954 za badania fundamentalnych właściwości wiązań chemicznych i ich zastosowanie do poznania struktur chemicznych skomplikowanych substancji.

W 1962 otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla za swój wkład w kampanię przeciwko próbom z bronią jądrową, która przyczyniła się do zaprzestania przez USA i ZSRR przeprowadzania próbnych wybuchów jądrowych w atmosferze.