Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας: Προστασία Θαλασσίου Περιβάλλοντος

Α Κ Α ΔΗΜΑΪΚΟ Ε Τ ΟΣ 2 0 1 6 -1 7 ΔΙ ΕΘΝΕΣ ΔΙ ΚΑΙΟ Ι Ι Ι: Δ Ι ΚΑΙΟ Τ Η Σ ΘΑ Λ Α Σ ΣΑΣ ΔΡ . Τ Η ΛΕΜΑΧΟΣ ΜΠ ΟΥ ΡΤΖΗΣ

Ζώνες Εθνικής Δικαιοδοσίας

Η Ανοικτή Θάλασσα και ο Διεθνής Βυθός

Το Περιβάλλον και η Επιστημονική Έρευνα στο έθιμο και το θεσμικό πλαίσιο του 1958 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ • Εθιμική αρχή η απαγόρευση χρήσης της περιοχής του κράτους για τη πρόκληση βλάβης σε άλλο κράτος ή στο πλαίσιο δραστηριότητας υπό την δικαιοδοσία του • Αναφορά στις Συνθήκες του 1958, μόνο ως προς την ανάγκη προστασίας των ζώντων θαλασσίων πόρων • Εθιμική Ελευθερία των Ανοικτών Θαλασσών • Έλεγχος Παράκτιου Κράτους στην Αιγιαλίτιδα Ζώνη • Σύμβαση για την Ηπειρωτική Υφαλοκρηπίδα (άρθ. 5.1 και 5.5): ◦ Μη αναίτια παρεμπόδιση «βασικής» ΘΕ ◦ Χορήγηση Άδειας Παράκτιου Κράτους για έρευνα σχετική με την ΗΥ

Επιστημονική Έρευνα (Ελευθερία της Ανοικτής Θάλασσας) Βασική Έρευνα Εφαρμοσμένη Έρευνα Επιστημονική Έρευνα Εξερεύνηση και Εκμετάλλευση Στρατιωτικές και Υδρογραφικές Μελέτες (Surveys ) 5

Το Περιβάλλον και η Επιστημονική Έρευνα στις θεσμικές διεργασίες της περιόδου πριν τη Σύμβαση του 1982 ΤΡΙΤΗ ΥΠΟΕΠΙΤΡΟΠΗ SEABED COMMITTEE “Preservation of the marine environment (including the sea-bed); Elimination and prevention of pollution of the marine environment (including the sea-bed); Scientific research concerning the marine environment (including the sea-bed); Development and transfer of technology; Other matters.” ΤΡΙΤΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ UNCLOS III: Συνέχιση έργου 3 ης ΥΠΟΕΠΙΤΡΟΠΗΣ • • Κεντρικές Θεματικές Προστασία Θαλασσίου Περιβάλλοντος Θαλάσσια Επιστημονική Έρευνα ΛΟΓΟΙ: Ανάδειξη περιβαλλοντικών προβλημάτων στο θαλάσσιο χώρο κατά τις δεκαετίες 1960 και 1970

Προστασία Θαλασσίου Περιβάλλοντος

Ο Θαλάσσιος Χώρος

ΦΥΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΟΔΟΜΕΣ (Π.Χ. ΛΙΜΕΝΕΣ) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (Π.Χ. ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ) ΧΡΗΣΗ ΠΟΡΩΝ (Π.Χ. ΕΞΟΡΥΞΗ)

Χρήστες του Θαλασσίου Χώρου

Κράτη Διεθνή Μορφώματα Διεθνείς Οργανισμοί Διεθνείς Οργανώσεις και Ενώσεις Ιδιώτες Άτομα Συλλογικές Ομάδες

Παράγοντες Πιέσεων για το Θαλάσσιο Περιβάλλον

• ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ • ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΠΟΛΛΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΕ ΠΑΡΑΚΤΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ • ΧΡΗΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΩΣ ΚΥΡΙΑΣ ΠΗΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΙΑ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑ • ΑΥΞΗΣΗ ΧΡΗΣΗΣ/ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ • ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΩΣ ΠΕΔΙΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (ΑΛΙΕΙΑ) • ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

UNCLOS 1982 • ΟΡΙΣΜΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ • ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ ΤΟΜΕΑΚΕΣ / ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ • ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ UNEP • 18 ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ • ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ • ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ • ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΙΕΙΑ • ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Ι.Μ.Ο. • ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗ ΜΟΛΥΝΣΗ ΑΠΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ • ΑΛΛΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

UNCLOS 1982 ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΜΕΑΚΕΣ / ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΑΛΛΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Βασικές Έννοιες στο Θαλάσσιο Χώρο – Θαλάσσιο Περιβάλλον

;;; Δεν υπάρχει ορισμός στη ΣΔΘ ή σε κάποια παγκόσμια συμφωνία Θεωρείται ότι περιλαμβάνει το θαλάσσιο χώρο στο σύνολο του και ό,τι περιλαμβάνεται σε αυτόν

Βασικές Έννοιες στο Θαλάσσιο Χώρο – Ρύπανση και Απόρριψη

Άρθρο 1(4) ΣΔΘ: Ορισμός Ρύπανσης ◦

«…εισαγωγή από τον άνθρωπο , με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, ουσιών ή ενέργειας στο θαλάσσιο περιβάλλον και στις εκβολές των ποταμών, που έχει ή ενδέχεται να έχει δυσμενείς επιπτώσεις

…» Άρθρο 1(4) ΣΔΘ: Ορισμός Απόρριψης ◦

«οποιαδήποτε εσκεμμένη απόρριψη αποβλήτων ή άλλων υλών …»

◦

«οποιαδήποτε καταβύθιση πλοίων, αεροσκαφών, εξεδρών ή άλλων κατασκευών στη θάλασσα.»

◦

Δεν περιλαμβάνει :

◦

την απόρριψη αποβλήτων ή άλλων υλών που είναι αποτέλεσμα κανονικής δραστηριότητας παραπάνω… των

◦

την εναπόθεση υλών …»

Σύμβαση Δικαίου της Θάλασσας:

Κατηγορίες Ρυθμίσεων: • Διεθνείς κανόνες για τον έλεγχο της ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος • Προστασία & διαχείριση θαλάσσιων ζώντων πόρων Μέρος ΧΙΙ– 11 ειδικά Τμήματα – 45 άρθρα • Γενική Υποχρέωση Κρατών η προστασία και διατήρηση του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (άρθρα 192 και 194) • Αναγνώριση κυριαρχικού δικαιώματος εκμετάλλευσης και διαχείρισης φυσικών πόρων (άρθρο 193)

Δικαιοδοσία Κρατών και Προστασία Θαλασσίου Περιβάλλοντας

Α. Κράτους σημαίας Γενικός κανόνας: Υποχρέωση κράτους σημαίας να εφαρμόζει την εθνική (ή διεθνή όντας συμβαλλόμενο μέρος) νομοθεσία οπουδήποτε και αν προκληθεί ρύπανση Η δικαιοδοσία του είναι αποκλειστική στην α.θ. και συντρέχουσα σε ζώνες δικαιοδοσίας του παράκτιου κράτους (αιγιαλίτιδα, ΑΟΖ – προτεραιότητα παράκτιου κράτους στην α’ περίπτωση και κράτους σημαίας στη β’ περίπτωση) Β. Παράκτιου κράτους Οι εθνικές ρυθμίσεις προστασίας δύνανται να είναι αυστηρότερες σε σχέση με τα διεθνή πρότυπα (π.χ. MARPOL 73/78) στην αιγιαλίτιδα ζώνη, αρκεί να μην θίγεται το δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης & πλου διέλευσης Στην ΑΟΖ δεν πρέπει να είναι αυστηρότεροι σε σύγκριση με τους γενικώς αποδεκτούς διεθνείς κανόνες (MARPOL 73/78) Σεβασμός στην ελευθερία της ναυσιπλοΐας Γ. Κράτος Λιμένα

Κατηγοριοποίηση και Αντιμετώπιση Προβλημάτων Θαλασσίου Περιβάλλοντος στη ΣΔΘ

Γενική Υποχρέωση Υιοθέτησης Διεθνών και Εθνικών Κανόνων σχετικά με τη: • Ρύπανση από χερσαίες πηγές (άρθρο 207) • Ρύπανση προερχόμενη από δραστηριότητες στην υφαλοκρηπίδα και τον θαλάσσιο βυθό (άρθρο 208) • Ρύπανση προερχόμενη από δραστηριότητες στην Περιοχή (άρθρο 209) • Ρύπανση προερχόμενη από απορρίψεις (άρθρο 210) • Ρύπανση προερχόμενη από πλοία (άρθρο 211) • Ρύπανση προερχόμενη από την ατμόσφαιρα (άρθρο 212)

Κατηγοριοποίηση και Αντιμετώπιση Προβλημάτων Θαλασσίου Περιβάλλοντος στη ΣΔΘ (2)

Ατμόσφαιρα 33% • Χερσαίες πηγές • Δραστηριότητες στην υφαλοκρηπίδα και τον θαλάσσιο βυθό • Απορρίψεις • Ναυτιλία • Προερχόμενη από την ατμόσφαιρα Ναυτιλία 12% Απορρίψεις 10% Υφαλοκρη πίδα/ Θαλάσσιο βυθό 1% Χερσαίες πηγές 44%

UNCLOS 1982 ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΜΕΑΚΕΣ / ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΑΛΛΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Σύστημα Περιφερειακών Θαλασσών (UNEP) • Περιφερειακά Συστήματα Προστασίας • Συμβάσεις Πλαίσια με ειδικά θεματικά Πρωτόκολλα • Δημιουργία: Δεκαετία 1970 Περιφερειακοί Οργανισμοί Αλιείας (FAO) • Δημιουργία: κυρίως τη Δεκαετία 1990 • Περιφερειακοί Οργανισμοί με κεντρικό ζητούμενο την αλιευτική δραστηριότητα σε συγκεκριμένες περιοχές • Μπορούν να συμπίπτουν ή όχι με περιοχές του ΣΠΘ Προγράμματα Μεγάλων Θαλασσίων Οικοσυστημάτων (GEF) • Δημιουργία: Τέλη δεκαετίας 1990 με μορφή ad hoc προγραμμάτων • Ευρείες θαλάσσιες περιοχές με οικολογικά παρά πολιτικά ή οικονομικά κριτήρια • Εφαρμογή Οικοσυστημικής Προσέγγισης

Το Σύστημα Περιφερειακών Θαλασσών (1)

• Κύριος άξονας της περιφερειακής περιβαλλοντικής προστασίας σήμερα είναι το ΣΠΘ • Δεκαετία 1970-80: Αρχική στόχευση του ΣΠΘ, η αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης στις πηγές της • Δεκαετία 1990 και έπειτα: Σταδιακή επέκταση σε γενικότερα ζητήματα όπως η βιοποικιλότητα • Επέκταση σε κοινωνικό-οικονομικές παραμέτρους βιώσιμης ανάπτυξης. Πχ. 2008 Πρωτόκολλο ICZM – Σύμβαση Βαρκελώνης για τη Μεσόγειο

Το Σύστημα Περιφερειακών Θαλασσών (2)

• Διαχείριση Παράκτιας Περιοχής • Οικοσυστήματα και Βιοποικιλότητα • Ρύπανση προερχόμενη από την ξηρά • Θαλάσσια Απορρίμματα • Ναυτιλιακή και Ρύπανση προερχόμενη από τη θάλασσα • Μικρά Νησιά • Επείγοντα Περιστατικά Ρύπανσης Αλλά και… ειδικότερα ζητήματα σχετιζόμενα με την εκάστοτε περιοχή

Το Σύστημα Περιφερειακών Θαλασσών

Περιφερειακοί Οργανισμοί Αλιείας

Προγράμματα Μεγάλων Θαλασσίων Οικοσυστημάτων http://lme.edc.uri.edu/images/Content/Downloads/DigitalMaps/L ME66_watersheds.pdf

UNCLOS 1982 ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΜΕΑΚΕΣ / ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΑΛΛΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Θεματικές Αντιμετωπίσεις Προβλημάτων

Πηγή Ρύπανσης

Χερσαίες Πηγές Δραστηριότητες Υφαλοκρηπίδας Απόρριψη Πλοία και Ατυχηματική Ρύπανση

Πρώτες Προσπάθειες Αντιμετώπισης

Διεθνή Κείμενα Περιφερειακού Χαρακτήρα (Σύστημα Περιφερειακών Θαλασσών) Διεθνή Κείμενα Περιφερειακού Χαρακτήρα (Σύστημα Περιφερειακών Θαλασσών) Συνθήκη Λονδίνου 1972 (Dumping Convention) OilPol 1954

Σημερινό Καθεστώς

UNCLOS Διεθνή Κείμενα Περιφερειακού Χαρακτήρα Παγκόσμιο Επίπεδο: Πλάνο Δράσης GPA (1995) UNCLOS Διεθνή Κείμενα Περιφερειακού Χαρακτήρα UNCLOS Πρωτόκολλο Λονδίνου 1996 UNCLOS MARPOL 73/78

Θεματικές Αντιμετωπίσεις Προβλημάτων

Θεματικές

Πρόληψη Ρύπανσης

Σημερινό Καθεστώς

UNCLOS International Convention Relating to Intervention on the High Seas in Cases of Oil Pollution Casualties (1969) International Convention on Oil Pollution Preparedness, Response and Co-operation (OPRC), 1990 Protocol on Preparedness, Response and Co-operation to pollution Incidents by Hazardous and Noxious Substances, 2000 ( OPRC-HNS Protocol ) International Convention on the Control of Harmful fouling Systems on Ships (AFS), 2001 Anti International Convention for the Control and Management of Ships' Ballast Water and Sediments , 2004 The Hong Kong International Convention for the Safe and Environmentally Sound Recycling of Ships , 2009

Θεματικές Αντιμετωπίσεις Προβλημάτων

Θεματικές

Ευθύνη και Αποζημίωση

Σημερινό Καθεστώς

International Convention on Damage (CLC), 1969 Civil Liability for Oil Pollution 1992 Protocol to the International Convention on the Establishment of an International Fund for Compensation for Oil Pollution Damage (FUND 1992) Convention relating to Civil Liability in the Field of Maritime Carriage of Nuclear Material (NUCLEAR), 1971 International Convention on Liability and Compensation for Damage in Connection with the and Noxious Substances by Sea Carriage of Hazardous (HNS), 1996 (and its 2010 Protocol) International Convention on Civil Liability for Pollution Damage , 2001 Bunker Oil