Transcript Johann Sebastian Bach

CONCERTI VOOR TWEE KLAVECIMBELS
Johann Sebastian Bach
Benjamin Alard, klavecimbel
Bertrand Cuiller, klavecimbel
La Petite Bande o.l.v. Sigiswald Kuijken
zaterdag 7 januari 2017
30CC/Schouwburg
Sigiswald Kuijken
Barbara Konrad
Fiona Poupard
Ortwin Lowyck
François Fernandez
Mika Akiha
Ronan Kernoa
Benjamin Alard
Bertrand Cuiller
viool I & muzikale leiding
viool I
viool II
viool II
viool II + violoncello da spalla
altviool
basse de violon
klavecimbel
klavecimbel
Programma
Suite no.3 in Re groot, BWV 1068 (versie voor strijkers)
Ouverture – Air – Gavotte I & II – Bourrée – Gigue
14 Verschiedene Canones, BWV 1087, voor 2 klavecimbels
solisten: Benjamin Alard en Bertrand Cuiller
Concerto in re klein, BWV 1043 voor 2 violen, strijkers en basso continuo
Vivace – Largo ma non tanto – Allegro assai
solisten: Sigiswald Kuijken en Fiona Poupard
Pauze
Concerto in Do groot, BWV 1061, voor 2 klavecimbels en strijkers
Allegro – Adagio – Fuga
solisten: Benjamin Alard en Bertrand Cuiller
Kunst der Fuge, BWV 1080, voor 2 klavecimbels
Contrapunctus 12a (rectus) & Contrapunctus 12b (inversus)
Contrapunctus 13a (rectus) & Contrapunctus 13b (inversus)
solisten: Benjamin Alard en Bertrand Cuiller
Concerto in do klein, BWV 1060, voor 2 klavecimbels, strijkers en basso continuo
Allegro – Adagio – Allegro
solisten: Benjamin Alard en Bertrand Cuiller
J.S. Bach en het klavecimbel
De bekendheid van Johann Sebastian Bach in zijn eigen tijd berustte niet zozeer
op zijn reputatie als componist als wel op die van klavierspeler. Zijn grote
vaardigheid als zodanig werd nog eens nadrukkelijk in een necrologie
gememoreerd: “Hoe vreemd, hoe nieuw, hoe prachtig waren zijn ideeën bij het
improviseren. Hoe volmaakt realiseerde hij die! Al zijn vingers waren even
vaardig; alle waren ze in staat tot de hoogste mate aan nauwkeurigheid tijdens
het spel.”
Een dergelijke vaardigheid, kennis en inzicht konden op verschillende manieren
worden ingezet. Bach schreef niet alleen muziek in vrijwel elke vorm die in zijn
tijd in zwang was (zowel voor uitvoeringen als voor opvoedkundige
doeleinden), maar hij "maar hij was ook een veelgevraagd adviseur bij de bouw
van nieuwe orgels (of herbouw van bestaande instrumenten); en in Cöthen
werd hij geacht alle reparaties aan de klavecimbels van het hof uit te voeren.
Bach heeft ook op alle destijds voorhanden types toetsinstrument gespeeld,
o.m. op het teer en zacht klinkende clavichord waarvan de snaren werden
aangeslagen en op het luider klinkende klavecimbel waarvan de snaren werden
getokkeld.
De meeste concerten van Bach voor een, twee, drie of vier klavecimbels
begonnen hun leven in een andere gedaante, meestal als concert voor
verschillende instrumenten (hobo, oboe d’amore, viool, Brandenburgs concert
nr. 4) en in één geval – het concert voor vier klavecimbels – zelfs als concert
van Vivaldi voor vier violen en orkest op. 3/10.
In het proces met als uitgangspunt een werk voor een enkel of meerdere
melodie-instrument(en) dat werd omgewerkt tot compositie voor
klavecimbelsolo – dus tot polyfoon werk – veranderde Bach vaak het hele
karakter van het stuk zodat het als nieuw klonk. De dichtheid van de muziek
werd vergroot, de verwerking van de thematische gedachten ingewikkelder.
Sommige van deze concerten werden geschreven voor het Leipzigs Collegium
musicum en zijn waarschijnlijk uitgevoerd met Bach zelf aan het klavecimbel.
Sigiswald Kuijken
In 1972 richtte Sigiswald Kuijken, onder impuls van Deutsche Harmonia Mundi
en Gustav Leonhardt, het barokorkest La Petite Bande op waarmee sindsdien
talloze concerten doorheen Europa, Australië, Zuid-Amerika, China en Japan
werden gemaakt, en een groot aantal opnames werden gerealiseerd voor
verschillende firma’s (Deutsche Harmonia Mundi, Seon, Virgin Accent,
Challenge Classics, Denon en Hyperion).
Sinds enkele jaren introduceert Sigiswald Kuijken vanuit een doorgedreven
onderzoek belangrijke vernieuwingen in de uitvoering van de (religieuze)
muziek van Bach : géén koor, maar een solistisch vocaal kwartet (soms door
Bach zelf uitgebreid tot acht zangers), een even slanke instrumentale bezetting,
een uitgesproken aandacht voor de juiste tekstdeclamatie. Het resultaat wordt
vastgelegd in een 17-delige CD-reeks met Cantates van J.S. Bach (bij Accent,
2005-2012).
In 2004 liet Sigiswald Kuijken een violoncello da spalla bouwen, d.i. een
vergeten solistisch basinstrument, waarvoor Bach zijn beroemde cello-suites
geschreven heeft. Ook dit initiatief brengt een nieuwe evolutie teweeg in de
uitvoering van de muziek van ca.1675/1725.
Op 2 februari 2007 werd Sigiswald Kuijken een eredoctoraat van de KU Leuven
toegekend. Sigiswald Kuijken ontving in februari 2009 de prestigieuze prijs
voor Algemene Culturele Verdienste van de Vlaamse Gemeenschap. In
september 2015 ontving hij de Gouden Penning van de Koninklijke Vlaamse
Academie van België voor Kunsten en Wetenschap, gevolgd door de KLARACarrièreprijs in januari 2016.
Benjamin Alard
Vanaf zijn zeven jaar speelde Alard piano om vervolgens orgel te studeren aan
het Conservatorium van Rouen bij Louis Thiry en François Ménissier.
Klavecimbel studeerde hij verder in Lisieux bij Elisabeth Joyé en in Parijs
(Conservatorium van het zevende arrondissement). Hij trok vervolgens naar de
Schola Cantorum Basiliensis, waar hij studeerde bij Jean-Claude Zehnder (orgel)
en Andrea Marcon (klavecimbel). Hij behaalde er zijn einddiploma's in 2006
met felicitaties vanwege de jury die werd voorgezeten door Gustav Leonhardt.
Pas negentien, behaalde hij in 2004 de Eerste
prijs van het internationaal
klavecimbelconcours in het kader van het
Festival Musica Antiqua in Brugge. In 2005
werd hij, na wedstrijd, titularis van het nieuwe
Bachorgel Bernard Aubertin in de kerk van
Saint-Louis-en-l'Île in Parijs (ingespeeld in
2005 door Michel Chapuis). In 2007 werd hij
ook nog Eerste prijs in het orgelconcours van
Freiberg.
Alard wordt beschouwd als één van de meest getalenteerde klavecimbelspelers
van zijn generatie.
Bertrand Cuiller
Geboren in 1978, studeerde klavecimbel bij Jocelyne Cuiller in Nantes, nadien
bij Christophe Rousset aan het Conservatoire National Supérieur de Musique in
Paris, en bij Pierre Hantaï, met wie hij verschillende jaren samenwerkte.
Naast klavecimbel speelt hij eveneens
barokhoorn.
Bertrand werkte samen met befaamde
orkesten als Le Concert Spirituel, Les Arts
Florissants, Le Poème Harmonique, en
Stradivaria en bekwaamt zich ook in
hedendaagse muziek. Zo creëerde hij werk van
Jean-Yves Bosseur en Olivier Mellano.
Hij bracht cd’s uit met werk van Scarlatti, J.S.Bach, en Rameau.
In 2012-2013 dirigeerde Bertrand Cuiller zijn eerste opera, John Blow’s Venus &
Adonis. Nadien ging hij verder op dit elan en richtte zijn eigen ensemble op:
Le Caravansérail.
La Petite Bande
45 jaar authentiek musiceren
Het barokorkest La Petite Bande werd in 1972 opgericht door Sigiswald Kuijken,
op verzoek van de Duitse platenfirma Harmonia Mundi, om Lully's Le Bourgeois
Gentilhomme op te nemen onder leiding van Gustav Leonhardt. De
orkestbezetting en de naam werden ontleend aan het orkest van Lully zelf aan
het hof van Lodewijk de XIV. Ondermeer door authentieke instrumenten te
gebruiken en de oude speelwijze in ere te herstellen werd er naar gestreefd
deze muziek, zowel qua interpretatie als qua klankbeeld, zo getrouw mogelijk
te laten herleven, zonder daarbij in een strak academisme te vervallen. Dit is
nog steeds het artistieke credo van het ensemble.
Oorspronkelijk was het niet de bedoeling dat La Petite Bande een permanent
orkest zou worden, maar het succes van de plaatopnamen was zo groot dat de
groep geregeld concerten ging geven. Na een eerste periode, waarin het accent
vooral lag op de Franse barokmuziek (Lully, Campra, Muffat) werd ook het
Italiaanse repertoire aangevat (Corelli, Vivaldi e.a.). Daarna kwam als
vanzelfsprekend ook het oeuvre van J.S. Bach aan de beurt. Nadien heeft het
orkest zich ook vaak laten opmerken door zijn veelgeprezen interpretaties van
de klassieke meesters (Mozart, Haydn).
De laatste jaren is het accent weerom meer te komen liggen op J.S. Bach, en
zijn voorgangers (Monteverdi, Schütz, Sweelinck, Vivaldi).
De vaste kern van het orkest bestaat uit internationaal bekende solisten,
specialisten op het gebied van de authentieke historische uitvoeringspraktijk.
Het recente onderzoek van het ensemble focust op de uitvoering van de
muziek van Bach (one to a part, aandacht voor de tekst, geen dirigent, barokke
koperblazers) en de vroeg-barokke strijkers in het eerste helft van de 17de
eeuw.
La Petite Bande is regelmatig te zien en te horen op binnen- en buitenlandse
radio- en televisiestations, en trad op in vele belangrijke Europese festivals en
concertzalen, en verder ook in Japan, China, Zuid-Oost Azië, Australië en ZuidAmerika.
Sinds 1997 is La Petite Bande in residentie in de Stad Leuven.
30cc
presenteert

zondag 15 januari, 15 uur, Schouwburg
De Rozenoorlog
musical gebaseerd op de filmhit The War of the Roses
met Lucas Van den Eynde, Myriam Bronzwaar, Laura Seys en anderen
Judas Theaterproducties

woensdag 15 februari, 20 uur, Abdij Keizersberg
Leipziger Cantatas
Johann Sebastian Bach
La Petite Bande
o.l.v. Sigiswald Kuijken

woensdag 3 mei, 20 uur, Predikherenkerk
Parels uit de Italiaanse barok
muziek van Monteverdi, Frescobaldi, Castello, Schütz en Froberger
Reinoud Van Mechelen, tenor
La Petite Bande
o.l.v. Sigiswald Kuijken