Transcript Nieuwsbrief - Brandweer.org

NEDER L A NDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
VERENIGING
2
Van het bestuur
KORPSINFORMATIE
5
Kazerne nieuws
WBH
6
Minisymposium
Heilig vuur
VERZAMELEN
9
Veroveringen op
brandweerruilbeurzen
VERZAMELEN
Een kennismaking met
brandweerfilatelie
GESCHIEDENIS
Patroonheiligen van de
brandweer: Sint Agatha
RUBRIEK
Evenementenagenda
12
15
19
COLOFON
Deze nieuwsbrief is een uitgave van de
VBB | Nederlandse Vereniging van
Belangstellenden in het Brandweerwezen
SAMENSTELLING Peter Snellen
REACTIES [email protected]
KOPIJ INSTUREN uiterlijk 6 februari 2017
OPMAAK j2s
B
estuur en vaste medewerkers van de VBB wensen u een heel
goed en succesvol 2017.
Nadat we het afgelopen jaar geëxperimenteerd hebben met de
nieuwsbrief (eerst een rondzending, vervolgens een in Word opgemaakt pdf eraan bevestigen) hebben we het aanbod gekregen van
ons lid Jeroen Steenhuis, om de digitale nieuwsbrief een wat professioneler uitstraling te geven.
Na de eerste concepten die hij ons deed toekomen, stonden we
al werkelijk paf. Wat is er veel mogelijk als er professionals aan het
werk zijn. Natuurlijk hebben we als bestuur nog wat kleine wijzigingen
laten doorvoeren, maar nu ligt de nieuwsbrief dan toch voor u, zoals
Jeroen en uw VBB-bestuursleden hem voor ogen hebben. We zijn
razend benieuwd naar uw reacties. Ons e-mailadres is nieuwsbrief@
brandweer.org.
Op deze plaats willen we Jeroen hartelijk bedanken voor zijn inzet
en de prettige manier waarop we zo kunnen samenwerken, om de
VBB nog aantrekkelijker te maken.
Deze eerste nieuwsbrief van 2017 is nog gratis te downloaden. Het
ligt echter in de bedoeling, om in de nabije toekomst over te gaan tot
het uitsluitend onder de leden van de VBB verspreiden van de digitale nieuwsbrief. Als VBB-lid moet u toch op extraatjes kunnen rekenen,
die voor anderen niet verkrijgbaar zijn.
Onze volgende nieuwsbrief verschijnt begin maart 2017. Reacties
en spontane inzendingen graag voor 6 februari 2017 naar [email protected].
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 2
VERENIGING
Van het bestuur
O
p 3 december heeft er een vergadering van het algemeen bestuur plaatsgevonden. Daarin werd een aantal
besluiten genomen, waarvan het bestuur u deelgenoot
wil maken.
Algemeen bestuur
Uw voorzitter Peter Snellen heeft noodgedwongen vanwege
(gelukkig niet ernstige, maar wel heel vervelende) gezondheidsredenen aangegeven een stapje terug te willen doen. Zijn taak
wordt tot aan de Algemene Ledenvergadering in mei (op uitstekende wijze) waargenomen door Martien Dral. Een aantal andere werkzaamheden voor de VBB zal Peter wel blijven doen. Het
is te leuk om daar een streep onder te zetten!
Er ligt een heel mooi aanbod van een van onze leden om het
penningmeesterschap op zich te willen nemen. Het is een kundig lid dat ook al veel ervaring heeft met besturen. Daarmee
is ook dit een zorg minder, wanneer de Algemene Vergadering
met dit voorstel van het bestuur instemt.
Vertrek penningmeester
Onze penningmeester Wim Geerdink heeft door persoonlijke
omstandigheden plotseling besloten zijn werkzaamheden per 1
januari 2017 te beëindigen. Wij betreuren dit zeer, temeer omdat overeengekomen was dat dit eerst met ingang van de algemene ledenvergadering in mei 2017 zou gaan gebeuren.
Voor de leden heeft het plotseling beëindigen van Wim Geerdinks bestuurslidmaatschap tot gevolg dat de betaling van hun
contributie pas begin 2017 zal gaan plaatsvinden.
Ook is het nu nog de vraag of dit per automatische incasso zal
kunnen gebeuren, of dat dit voor alle leden via een bankoverschrijving zal moeten gaan plaatsvinden. Wij houden u op de
hoogte via een nieuwsbrief en via de site. Wij adviseren u dus bij
tijd en wijle even www.brandweer.org te raadplegen.
De aanmelding voor lunches, tafelhuur tijdens de landelijke
ruil- en contactdag en de eerste fototoertocht zal in ieder geval
gepaard moeten gaan met het zelf overmaken van de verschuldigde bedragen op het rekeningnummer van de vereniging.
We bieden onze verontschuldigingen aan voor het eventuele
ongemak, maar kunnen helaas niet anders beslissen door deze
onverwacht ontstane situatie.
Afdelingslidmaatschap
Terwijl de prijzen overal om ons heen stijgen, gaat een werkgroepje uit het bestuur zich beraden over het omlaag brengen
van de bijdrage voor het lidmaatschap van de afdelingen. Of het
gaat lukken, weten we natuurlijk nog niet, maar als het allemaal
doorgaat zoals wij graag zouden zien, dan mag u tijdens de ALV
van 2017 een voorstel tegemoet zien. In dat geval zal dan waarschijnlijk wel een bijdrage gevraagd gaan worden, voor deelname aan bepaalde activiteiten. Maar wellicht staan die activiteiten
dan ook voor meer personen open. U hoort nog van ons wat de
werkgroep heeft uitgerekend – inmiddels zijn suggesties vanuit
de leden van harte welkom!
Hulp
De VBB is gedurende haar 40-jarig bestaan uitgegroeid tot een
grote organisatie, die bovendien erg veel activiteiten op een
professionele wijze organiseert. Veel werk wordt gedaan door
bestuursleden, naast hun eigenlijke bestuurstaak. Erg veel werk
wordt ook gedaan door leden, die een stuk van hun vrije tijd
inleveren, om het bestuur te ondersteunen, de site inhoudelijk te
optimaliseren of activiteiten voor andere leden te organiseren.
Niettemin kunnen we altijd hulp gebruiken. Als bestuur weten
we echter niet altijd, welke de sterke kanten van elk lid zijn en
waarmee hij of zij ons graag een handje wil helpen. Zo zoeken
wij bijvoorbeeld mensen die kunnen helpen bij de administratie,
mensen die stands bemannen op beurzen en evenementen en
dergelijke, mensen die kunnen helpen bij het organiseren van
evenementen van de VBB en misschien heeft u nog wel een
idee, waarop wij nog niet gekomen zijn. Nadrukkelijk heeft het
bestuur de intentie om vooral een verjonging van het bestand
aan vaste medewerkers te bewerkstelligen.
Voelt u zich aangesproken of heeft u wel eens wat tijd over
om de VBB te versterken, dan kunt u dat altijd aangeven bij
onze secretaris ([email protected]). De leden zullen
u dankbaar zijn.
Website
Nu het openbare deel van de site dat voor iedere belangstellende in grote trekken is ingericht, kunnen we overgaan tot het
meer aantrekkelijk maken van het deel, dat alleen voor leden
toegankelijk is. Binnenkort zullen we daar starten met het plaatsen van downloads, die alleen voor leden van de VBB toegankelijk zullen zijn.
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 3
Principeakkoord op hoofdlijnen bereikt
voor brandweerpersoneel
De bonden en werkgever Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) hebben op hoofdlijnen
een principeakkoord bereikt over de aanpassing
van het FLO-overgangsrecht; een soort vroegpensioenregeling voor brandweerpersoneel in
de uitrukdienst.
Brandweermedewerkers hebben 16 weken actie
gevoerd, wat begin oktober tot de eerste onderhandelingsresultaten leidde. Sindsdien zijn de
acties, zoals het draaien van zondagsdiensten en
demonstraties bij grote evenementen, opgeschort.
Er is er overeenstemming bereikt over langer
doorwerken en nieuwe uittrede­
leeftijden, zodat
het pensioen – en AOW-gat gerepareerd kunnen
worden.
‘Maar de maximale uittredeleeftijd van 59 jaar
staat nog overeind,’ zegt Bert de Haas, onderhandelaar namens FNV Overheid. ‘Dit was voor ons
heel belangrijk. Brandweermensen staan 24/7 klaar
en stellen hun leven in de waagschaal voor anderen. Na jaren van gebroken nachten, levens redden
en veel leed meemaken, hebben zij recht op een
goed vroegpensioen. Eerder stoppen met werken
is voor hen geen luxe, maar een noodzaak.’ Verder
hebben de brandweermedewerkers tot aan hun
pensioen een netto inkomensgarantie van 75%
gekregen en zijn afspraken gemaakt over een inkomensvangnet bij arbeidsongeschiktheid vanaf
55 jaar.
Op korte termijn worden de hoofdlijnen uitgewerkt tot een compleet onderhandelaarsakkoord,
dat aan de verschillende achterbannen kan worden
voorgelegd. Pas als de leden hebben ingestemd is
er sprake van een definitief akkoord. De bonden
roepen de actiecomités op hun acties tot nader
orde op te schorten.
Reparatie vroegpensioenregeling
Omdat brandweermedewerkers in de uitrukdienst een fysiek én mentaal zwaar beroep hebben, komen ze sinds 2005 in aanmerking voor het
FLO-overgangsrecht, een soort vroegpensioenregeling. Sinds de invoering van de regeling is de
wet- en regelgeving inmiddels zo vaak veranderd
dat het niet meer uitvoerbaar is, met nadelige gevolgen voor de inkomsten. De Haas: ‘Voor sommige brandweermedewerkers betekende het zelfs
een inkomen op bijstandsniveau en bleven ze met
een enorm pensioen- en AOW-gat zitten. Daarom
was reparatie van de regeling noodzakelijk.’
bron: FNV Persbericht, 31 oktober 2016
Dag van de
brandweergeschiedenis
Op 4 maart 2017 zal in de raadzaal van Raadhuis de Paauw te Wassenaar
weer de jaarlijkse Dag van de brandweergeschiedenis gehouden worden.
Deze wordt jaarlijks gehouden om de verjaardag van de stamvader van de
Nederlandse brandweer Jan van der Heijden te vieren, die op 5 maart 1637
geboren werd.
Dit jaar staat die dag in het teken van brandweermuziek, onder het motto: brandweer(geschiedenis), daar zit muziek in. Vanaf 10.30 uur bent u welkom in Raadhuis de Paauw.
Om 11.00 uur zal het ochtendprogramma starten met terugblikken op de
brandweerpublicaties, die het afgelopen jaar zijn verschenen. Verschillende
schrijvers zullen iets vertellen over hun boeken. Na de lunchpauze begint het
programma met het centrale thema brandweermuziek. Het geheel zal worden
opgeluisterd met live optredens en videopresentaties. Rond 16.00 uur zal het
programma afgelopen zijn, maar dan zult u kunnen terugzien op een heel speciale dag, die werd georganiseerd door het netwerk brandweergeschiedenis van
Brandweer Nederland en de Werkgroep Brandweerhistorie van de VBB.
Aanmelden is niet nodig, de toegang is vrij.
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 4
VBB-DAG: LANDELIJKE RUIL- EN CONTACTDAG
Op 11 maart 2017 is het weer zover! De jaarlijkse VBBdag zal dan weer gehouden worden in Zalencentrum ‘De
Twee Marken’ te Maarn.
Deze dag zal net als de vorige jaren weer een echt gezellige ruil- en contactdag worden, waarbij beide aspecten, het van eigenaar wisselen van voorwerpen en het
onderhouden van de onderlinge contacten weer centraal
komen te staan.
Brandweerruilbeurs
Volgens het beproefde concept zal er die dag weer een ruilbeurs gehouden worden, waarvoor iedereen die verzamelt
van harte is uitgenodigd. Lid of (nog) geen lid van de VBB, als
bezoeker bent u die dag van harte welkom.
Voor leden van de VBB wordt één tafel voor de ruilbeurs gratis ter beschikking gesteld. Heeft u meer tafels nodig, dan
kost u dat € 10 per extra tafel. Bent u nog geen lid van VBB
en wilt u toch een tafel hebben, dan kan dat door u snel aan
te melden als lid.
Als u dat om welke reden dan ook niet zou willen dan zal
na afloop van de inschrijftermijn (aanmelden voor 1 februari
2017) voor de leden worden bekeken, of u alsnog in aanmerking komt voor een tafel. In dat geval betaalt u € 29,50 voor
de eerste tafel (zijnde het bedrag dat ook de leden van de
VBB per jaar betalen) en € 10 voor elke volgende tafel.
Aanmelden gaat via: [email protected]
Betaling voor zowel lunches als tafels dient voor 1 maart
2017 te geschieden door overmaken van het geld op onze
bankrekening NL58INGB0002884726 (voor betalingen vanuit
buitenland: BIC=INGBNL2A) ten name van Penningmeester
VBB. Vermeld daarbij of het om de lunch (aantal) en/of extra
tafel(s) gaat.
Veiling
Op verzoek van velen zal ook dit jaar weer een veiling gehouden worden. Echter, dit zal niet helemaal zo gaan zoals vorige
keren. Dit keer wordt de aanbieders (uitsluitend leden van
de VBB) van voorwerpen voor de veiling verzocht de items
tevoren aan te melden, voorzien van een korte omschrijving
(als het kan een fotootje erbij) en de minimum vraagprijs die
men voor dat voorwerp wil hebben. Op de dag zelf kunt u
het voorwerp dan meebrengen en zal het een ‘lotnummer’
krijgen. Per lid mogen maximaal drie voorwerpen worden ingebracht in de veiling. Het veilingreglement zal op de site gepubliceerd worden in het uitsluitend voor leden toegankelijke
Mijn VBB. Aanmeldtermijn voor voorwerpen voor de veiling
sluit op 1 maart 2017.
Aanmelden gaat via: [email protected]
Presentaties
Daarnaast zullen er ook weer enkele workshops of presentaties gehouden worden, waarin bepaalde aspecten van het
brandweerwezen onder de loep worden genomen.
Bijzonder in dat kader is een lezing die zal gaan over brandstichters en brandonderzoek; een ex-rechercheur zal vertellen
hoe hij in zijn diensttijd te werk ging en hoe hij de schuldigen
voor de rechter wist te brengen.
Houd deze dag vrij, u zult er geen spijt van hebben!
UIT HET NIEUWS
Te gek voor woorden
Dat de hulpdiensten – en niet alleen in Nederland – last hebben
van driftig fotograferende ‘voorbijgangers’ en ramptoeristen is
al langer bekend. Inmiddels is het (ook in onze buurlanden) geen
uitzondering meer, dat er uit brandweerwagens op de plaats incident wel eens wat gestolen wordt. Zo werd onlangs in de buurt
van Berlijn tijdens een reanimatie een zuurstofapparaat en een
medicamententas gestolen. Nog grover kan het bijna niet!
Of toch, namelijk dan wanneer de brandweer het werk niet
meer kan uitvoeren, omdat bij inbraken in brandweerkazernes
complete sets hydraulisch redgereedschap worden gestolen.
Dat gebeurde onder andere in december jongstleden bij de
brandweer van het Brabantse Helvoirt. Even na middernacht op
10 december ging het brandalarm van de kazerne af en de aansnellende brandweerlieden bemerkten toen, dat de roldeur van
de kazerne was opengebroken en de complete redset gestolen
was.
Dit was al de derde maal dit jaar; in januari en in april 2016
was het in Helvoirt ook al kassa! Men vermoedt, dat de – bij de
eerdere inbraken – gestolen apparatuur inmiddels is gebruikt bij
plofkraken. Het blijkt wel dat de dader(s) volkomen onverschillig
is/zijn voor de gevolgen van hun daden.
Volg de VBB ook op Facebook!
facebook.com/brandweer.org
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 5
KORPSINFORMATIE
Kazerne nieuws
Sommelsdijk, Olympiaweg 45 | FOTO Rick Verkruissen
Uithuizen, Nijverheidsweg 16 | FOTO Wim Schuitema
Op 8 november 2016 is de nieuwe kazerne in Sommelsdijk in
gebruik genomen, deze kazerne is gehuisvest in het plaatselijke
politiebureau aan de Olympiaweg. Als gevolg van het betrekken
van deze nieuwe locatie is de oude kazerne aan de Koninginnelaan gesloten, tevens is het korps van Middelharnis verhuisd
naar de Olympiaweg zodat er een groter korps is ontstaan.
De korpsen van Uithuizermeeden en Usquert zijn samengevoegd tot het nieuwe korps Eemsmond en hebben hun (tijdelijke) kazerne aan de Nijverheidsweg te Uithuizen. Er wordt nu
door de veiligheidsregio gekeken waar de definitieve locatie van
het korps komt.
KAZERNE
Eindhoven | FOTO Ben van Mierlo
‘Nieuwbouw’ in oorspronkelijke bouwwijze. Enige jaren later zou er een verdieping op worden geplaatst. Nu gaat het gebouw tegen de vlakte.
Heeft u op- en/of aanmerkingen inzake nieuwe brandweerposten, mail dit dan naar [email protected]
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 6
WERKGROEP BRANDWEERHISTORIE
Minisymposium
Heilig vuur
Gerard Koppers verhaalt
over de Lutherse brandspuit.
Op 10 december jongstleden werd weer een –
zoals het door de Werkgroep Brandweerhistorie
(WBH) zelf genoemd wordt – minisymposium
gehouden. Dat gebeurde in nauwe samenwerking met het netwerk brandweergeschiedenis
van Brandweer Nederland en Veiligheidsmuseum PIT in Almere. Het onderwerp voor dit symposium was dit keer ‘Heilig Vuur’.
D
e lezingen gingen dan ook allemaal over
de relatie tussen geloof en volksgeloof
enerzijds en brand en brandbestrijding anderzijds. De eerste presentatie ging over de meer
algemene zaken, die met vuur en geloof te maken
hebben. Daarbij kwamen enkele verrassende zaken naar voren, waarbij men wel de uitingen herkende, maar waarvan men niet had gedacht dat
die iets met brand te maken zouden hebben. We
praten dan over zogenaamde Sint-Jansbosjes aan
staldeuren en spreuken op gebouwen. Ook enkele
patroon- en beschermheiligen kwamen aan bod en
vooral de gebruiken en rituelen die rondom hun
kerkelijke feestdagen plaatsvinden en die iets te
maken hebben met het voorkomen of blussen van
brand.
Een beschermheilige en een patroonheilige passeerden de revue in de personen van Lidewijn van
Schiedam en de heilige Floriaan van Lorch. Beide
werden voor het voetlicht gehaald door Johan
Postma, die er voor pleitte, dat de Nederlandse
brandweer ook eindelijk een eigen patroonheilige zou moeten hebben, niet uit geloofsovertuiging, maar meer als symbool voor het geloof in
het helpen. Na de door PIT verzorgde lunch was
het woord aan Gerard Koppers, die iets vertelde
over de Lutherse brandweer en de Doopsgezinde
brandweerkorpsen die in Nederland zijn geweest,
en daarna bracht Ton van Eijsden ons naar Rome,
naar de brandweer van Vaticaanstad.
De lezingen werden afgewisseld door enkele humorvolle gedichten van Kees Plaisier. Op verzoek
van de aanwezigen drukken we die gedichten die
niet in de symposiumbundel staan in deze nieuwsbrief af. 
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 7
WERKGROEP BRANDWEERHISTORIE
EEN GEHEIM ONTHULD
elk jaar op 10 augustus gaan we de kelders in
Sint Laurentius is immers de patroon van de archivarissen
en dat moet gevierd worden
elk jaar doen we dat ook in het Vaticaan
daar liggen nog veel geheimen in de archieven
en dat moet geopenbaard worden
dit keer was er een opzienbarende ontdekking
met een ietwat pikante rol voor een andere heilige
en dat moet geheim gehouden worden
een kleine loden kist met een eeuwenoud skelet
kwam te voorschijn van achter een houten wand
en dat moet onderzocht worden
al snel bleek dat er ook inscripties waren
die een tamelijk schokkend vermoeden deden rijzen
moest dat wel geopenbaard worden?
de Kardinaal archivaris werd erbij gehaald
en zijn collega van het Departement van Uitstel van Executie
dat moest in de doofpot, maar die bleek al vol
de inscripties werden ontcijferd
de tekst luidde: “veel lieden in de wei met jeneverbessen”
dat moest dan toch maar verder worden uitgezocht
een Nederlandse prelaat bracht uitkomst
zeker toen ook nog het woord Scy tevoorschijn kwam
dit had met Liduina van Schiedam te maken
eerdere geruchten over de Heilige waren altijd verworpen
dat ze een zoon had gebaard bleek nu toch waar te zijn
dat kon niet langer verborgen gehouden worden
de Nederlandse prelaat was er niet gerust op
hij liet de echtheid van de loden kist nog eens nagaan
het moest wel bewezen worden
tot zijn opluchting bleek het vals alarm
een groep Nederlandse archivarissen in opleiding had zich er aan te buiten gegaan
maar dat mocht weer niet geopenbaard worden
de Kardinaal archivaris had de groep ontvangen en moest even weg
een neef van de Kardinaal was erbij en die was de aanstoker
dus dat kon niet geopenbaard worden
dus werd er een ander geheim uit de doofpot gehaald
zodat dit er in kon
Liduina en Schiedam wisten het niet, zelfs Johan Postma werd erbuiten gehouden
– Kees Plaisier –
10 december 2016
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 8
WERKGROEP BRANDWEERHISTORIE
FLORIAAN EN BARBARA
SLAAN DE HANDEN INEEN
de Heilige Floriaan was ontevreden
een heilige is ook maar een mens
op zijn verjaardag in Kevelaer
stond hij onopgemerkt in de etalage tussen andere devotionaliën
het was een drukte van belang in Kevelaer
maar alle aandacht ging naar de Heilige Maagd
belangrijk genoeg, daar niet van
Floriaan sprak Barbara, die ook niet tevreden was
teveel aandacht voor de Heilige Nicolaas rond haar dag
ze besloten de handen ineen te slaan
en midden tussen hun naamdagen samen te gaan vieren
het werd de nacht van 15 op 16 augustus
van middernacht tot ochtendgloren, in Kevelaer
de eerste keer mocht Barbara het thema kiezen
ze koost de veertien heilige helpers, Floriaan mocht er bij
Vadertje Tijd zette de tijd even stil, zodat er gewerkt kon worden
de 14 moesten verzamelen in een lege zaal van het Niederrheinisches Museum
ze brachten allemaal hun attributen mee die fraai opgesteld werden
zelf gingen de heiligen op pad om te helpen
zo was Kevelaer één nacht vrij van hoofdpijn, dankzij Achatius
Sint Vitus verzachtte de klachten bij epilepsie
Sint Elmo had het druk vanwege de vele maag- en darmklachten
de drie heilige maagden waren het pronkstuk in de zaal
Margaretha met de draak, Barbara met de toren en Catharina met het wiel
alle heilige en profane beelden uit de vele etalages werden uitgenodigd
ze kwamen in groten getale, het was een kabaal van jewelste
Eustachius, die wordt aangeroepen bij meningsverschillen
had een rustige nacht
Floriaan en Barbara waren tevreden, maar niet te hoogmoedig of zelfbewust
dat zou al te menselijk zijn.
de volgende ochtend waren de etalages weer vol als vanouds
niemand had iets gemerkt
– Kees Plaisier –
10 december 2016
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 9
VERZAMELEN
Veroveringen op
brandweerruilbeurzen
Ludo van Gestel
Iedere brandweerhobbyist die iets met brandweermodelautootjes heeft, zal ongetwijfeld brandweerruilbeurzen
en ook modelautobeurzen bezoeken om te kijken of er iets van zijn (of haar) gading aangeboden wordt om toe te
voegen aan de eigen verzameling. Vaak zal daarbij gezocht worden naar nieuwtjes van de diverse modelautoleveranciers dan wel naar modelletjes die men om wat voor reden dan ooit ‘gemist’ heeft.
1
M
aar wat je op die beurzen ook nogal eens
tegenkomt zijn modelbouwresultaten van
brandweerhobbyisten die bijvoorbeeld
gestopt zijn met modelbouwen of ruimtegebrek
krijgen en daarom van hun producten af willen.
Daarbij kun je van alles aantreffen: echte hoogstandjes, simpele bouwsels en leuke ideetjes. Zelf
heb ik in de loop der jaren de verleiding niet kunnen weerstaan om een aantal van in schaal 1:87
gemaakte modelletjes aan te schaffen.
Als eerste wil ik een model noemen dat mij bijzonder aansprak, namelijk een Frankfurter GTLF.
Als basis diende een Wiking MAN-tankwagen. De
trekker is zoals het voorbeeld verlengd en voorzien
van een kastopbouw ten behoeve van de pomp,
het bluskanon en aanvalshaspels. Het geheel is natuurlijk geschilderd in de kleuren van de Frankfur-
ter brandweer.
De volgende drie te noemen modelletjes zijn in
feite alleen in een aparte kleur gespoten maar voor
mij toch de moeite waard om toe te voegen aan
mijn verzameling. Het betreft hier een Herpa ‘neutrale’ ambulance die omgetoverd is tot GW-Gefährgut, een Preiser GTLF in groene Polizei uitvoering en een Wiking ambulance die fluorescerend
rood is gespoten.
Een giethars modelletje van een Borgward LF8 is
door de bouwer uitgevoerd als voertuig van de
brandweer Dietenhofen. Van dit korps heeft Herpa (uiteraard) ook enkele modelletjes uitgebracht,
aangezien ik die al had was dat de reden voor mij
om tot aanschaf over te gaan.
MEK heeft diverse bouwpakketjes en losse cabines
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 10
VERZAMELEN
2
3
4
5
1 Wiking MAN GTLF,
brandweer Frankfurt |
2 Herpa GW Gefahrgut |
3 Preiser Mercedes-Benz
GTLF, Polizei | 4 Wiking
Mercedes-Benz KTW |
5 Giethars Borgward LF8,
brandweer Dietenhofen |
6 MEK Magirus-Deutz
Eckhauber TLF15
en opbouwtjes uitgebracht. Ook daar zie je altijd
wel wat van op de beurstafels liggen. De volgende
autotootjes kon ik niet weerstaan.
Een Magirus TLF15 als omnibus gebouwd. Weliswaar heeft Brekina dit model later ook uitgebracht maar door de modelbouwer toch weer net
iets anders uitgevoerd.
Geen gangbaar model is de 3-assige Faun crash­
tender (2 assen vóór!) dus ook dit was een leuk mo-
delletje om over te nemen van de eerste eigenaar.
Rietze heeft inmiddels ook een waterwerper in
haar assortiment opgenomen maar MEK had al
veel eerder een uitvoering op de markt gebracht.
Toen ik het MEK modelletje dan ook tegen kwam
heb ik het meteen gekocht.
Een MEK verlengde Ford-cabine werd gecombineerd met een Roco TLF-opbouwtje. Dat vond ik
wel een aardig ideetje dus maar aangeschaft.
6
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 11
VERZAMELEN
Ook twee andere gecombineerde modelletjes
vond ik zozeer geslaagd dat ik ze gekocht heb.
Van Brekina werd een TLF-opbouwtje geplaatst
op een Mercedes-Benz met enkele cabine.
De tweede combinatie is een HV-opbouw van
Roco geplaatst op een MAN vrachtwagen (FW
Köln) van Preiser.
Van het volgende model, een Mercedes-Benz 408
schuimwagen, vraag ik me af of het een fanta-
siemodel is of dat zo’n voertuig echt gereden heeft
bij de brandweer van Dietenhofen zoals de bouwer
wilde doen geloven.
Het laatste modelletje is duidelijk een fantasietje
maar daarom juist leuk om te kopen. Een Mercedes-Benz gereedschapswagen werd ontdaan van
zijn opbouw. Daarvoor in de plaats kwam de opbouw van de Magirus LF. In de vrije ruimte tussen
cabine en opbouw is een motorspuitje geplaatst
op een bodem van tranenplaat. 
7
8
9
bl
bm
bn
7 MEK Faun crashtender | 8 MEK Mercedes-Benz waterwerper | 9 MEK Ford met Roco TLF-opbouw | bl Mercedes-Benz
met Brekina TLF-opbouw | bm Preiser MAN met Roco HV-op-
bo
bouw | bn Wiking Mercedes-Benz 408 schuimblusvoertuig |
bo Mercedes-Benz kurzhauber met Wiking Magirus LF-opbouw
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 12
VERZAMELEN
Een kennismaking met
brandweerfilatelie
Paul van Doorne
Ik zal me eerst even voorstellen; ik ben Paul van Doorne en kom uit Diemen, en heb ruim 27 j a a r
bij de brandweer van Diemen gewerkt, die vanaf 2001 tot de Brandweer Amsterdam-Amstelland is
gaan behoren. Mijn verzameling is ‘Pyrophilatelie’ in de ruimste zin des woords.
I
n de jaren ’70 ben ik als 12-jarige jongen begonnen met het sparen van allerhande postzegels
– van over de hele wereld- en ik werd natuurlijk
(net als alle andere jongens van mijn leeftijd) grif
kaalgeplukt op de postzegelmarkt in Amsterdam
voor een paar grijpstuivers…
Mijn oom en tante zaliger spaarden toen al zegels van Nederlands-Indië, waar zij vandaan kwamen, en Nederland en de
Antillen. Zij verzamelden
echter ook voor mij al
de nieuwste zegels, netjes afgestempeld op het
hoofdpostkantoor in Den
Haag speciaal op een papiertje geplakt, maar ook
de postfrisse en de FDC’s.
Ik had Nederland wel zo’n
beetje compleet – vanaf
mijn geboortejaar 1958 –
gestempeld en postfris en
de daar bij horende FDC’s,
tot de Euro zijn intrede
deed. Ik ben toen meteen
gestopt met het sparen
van de Nederlandse zegels… Na het overlijden
van mijn oom en tante heb
ik ook hun verzamelingen
geërfd en dat was me een
behoorlijke verzameling!
Alle eerste dag enveloppen van Nederland twee
keer en heel veel andere
zegels. Ik heb dit samen met mijn eigen postzegelverzameling nog leuk kunnen verkopen aan een
bekende Amsterdamse handelaar.
Jaren ’80 was ik al begonnen met het sparen van
brandweer motiefzegels en door mijn toetreding
tot het korps van Diemen in 1987 werd dit alleen
maar verder aangewakkerd. Je leert steeds meer
mensen kennen, je gaat naar brandweerbeurzen
en je komt al meer en meer leuk materiaal tegen.
Getracht werd in die tijd nog (samen met Martin
Huisman, Frans Hertel en Ton van Eijsden en nog
wat andere heren) een nieuwe brandweer filatelieclub op te richten, maar deze ging al gauw weer
ter ziele…
Ook hebben we nog geprobeerd om deze club
onder te brengen bij de
VBB, maar ook dit bleek
geen succes en was geen
lang leven beschoren. Met
Martin Huisman als mijn
toeleverancier voor wat
betreft nieuwe zegels en
materiaal, heb ik menige
beurs of brandweerbeurs
bezocht en ook wat tentoonstellingen gedaan.
Martin was ook diegene
die mij opmerkzaam maakte op de al bestaande persoonlijke postzegels, voornamelijk van Oostenrijk.
Hij kwam regelmatig in
Duitsland op beurzen en
plekken waar hij ook al z’n
materiaal vandaan haalde. Oostenrijk was echt
een voorloper op dit gebied, maar ook de eerste
Nederlandse persoonlijke
postzegels waren van zijn
hand.
Het ‘algemene’ brandweer verzamelgebied van
mij in brand- en brandweermotief heeft geresulteerd in zes albums totaal, waarvan een album met
een presentatie van drie kaders met de geschiedenis van de brandweer door de jaren heen. Deze is
wel al eens getoond in brandweerkazernes of bij
de veiligheidsdag in Diemen in 2012.
Tentoongesteld werden ze echter nog nooit op
landelijk niveau, maar daar gaat verandering in
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 13
VERZAMELEN
komen. Op de Filamanifestatie 2017 in
Diemen ga ik dus deze verzameling van
drie kaders evenals vijf andere kaders
vullen met mijn persoonlijke postzegels
van Nederland met het motief brandweer. Ik heb mijn verzameling enkele
jaren geleden verder uitgebreid met
natuur- en andere rampen, deze zitten
echter wel in een apart album.
In mijn verzameling treft u dus van alles aan; zoals zegels, paartjes, blokken,
velletjes, poststukken, FDC’s etc., maar
ook persoonlijke zegels, stadspost, cinderella’s, sluitzegels, leges zegels, perfins, opdrukken, misperforaties en zelfs
tandloze zegels.
De persoonlijke postzegels vind ik
echt een toevoeging aan het verzamelgebied, zowel de eigen maak als degene van enkele medeverzamelaars waaronder Jan-Willem Versluis.
Heb hiervan twee albums, een met
postfrisse en een met gestempelde Nederlandse zegels – waar nog moeilijker
aan te komen is als aan de postfrisse zegels. Een en ander gaat tentoongesteld
worden op 22 en 23 april 2017 in de
Diemer sporthal.
Eigen uitgaven
Een opsomming van de door mij uitgegeven persoonlijke zegels:
ƒƒ 2009 brandweer Diemen, kazerne met
voertuigen, kerst 34 ct; en gewone 44
ct zegel.
ƒƒ 2011 Fire Fiat 500, de hobby van mijn
zoon Pim.
ƒƒ 2011 Volkswagen-bus brandweer,
Brandweerbeurs Axel speciale uitgifte.
ƒƒ 2012 DAF 44 ex-brandweer Diemen
pick-up eigenbouw, thans in bezit van
Han Jacobse.
ƒƒ 2012 Jan van der Heijdenjaar, de blusboten Jan 1, 2 en 3 en buste van Jan
van der Heijden, serie van 4 uit Amsterdam.
ƒƒ 2012 DAF A1600 autoladder brandweer Amsterdam.
ƒƒ 2013 MCU brandweer Amsterdam-Amstelland, gestationeerd op
post Diemen, naar een foto van de
hand van A. Goudsmit.
ƒƒ 2016 DAF diverse voertuigen branweer Amsterdam, serie van 3 stuks,
naar foto’s van deze modellen van Jan
Korte.
ƒƒ 2016 DAF brandweer ‘het Zonnehuis’,
naar mijn laatste brandweermodel.
ƒƒ 2016 Ramp van Terschelling, 16662016 een uitgifte van de herdenking
350 jaar geleden eerste vergeten
ramp.
En natuurlijk staan er al wat nieuwe zegels op stapel voor 2017. Ideeën over
de onderwerpen ga ik hier niet prijsgeven, maar er zit wel weer wat moois aan
te komen!
Catalogi
Catalogi over het onderwerp brandweerfilatelie zijn er eigenlijk niet, hoogstens een wat verouderde versie van de
hand van Ton van Eijsden van de VBB.
Dat was ook mijn eerste leidraad, gevolgd door een lijstje van Martin Huisman. Internetlijstjes zijn wat later samengevoegd tot een groot dik naslagwerk
met veel afbeeldingen wat mijn eigen
brandweercatalogus nu eigenlijk is geworden.
Boeken zijn er twee stuks van de hand
van F. Theodor Spiegel: ‘Feuerwehr und
Filatelie’ en ‘Feuerwehr und Brandschutz
poststempel aus aller Welt’. Verder is er
op Catawiki wel veel te vinden, of bij internethandelaren zoals Del-Campe (België) of Postbeeld. Kopen kan bij E-Bay
of Marktplaats, op brandweerbeurzen of
bij erkende postzegelhandelaren.
Persoonlijke zegels
Persoonlijke zegels van eigen maak in
Nederland zijn zo rond 2005 gestart, en
de officiële eerste Nederlandse uitgiften
starten pas in 2006 met de zegel van
de voetballer Dirk Kuijt op 1 mei 2006.
Ik heb er nu zo’n 152 Nederlandse in
brandweermotief. Oostenrijk daarentegen is de koploper in de persoonlijke
postzegels. De OSP startte al in 2004
en de prijzen van deze zegels liggen
zo rond de € 6 per stuk! Van de buitenlandse zegels heb ik er nu zo’n 165 in
brandweermotief in de jaren wel bijeen
verzameld.
België zgn. Prior zegels en B-Post
startten in 2010 met uitgifte. In Duitsland
zijn daar dan de Biberpost, Nordbrief,
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 14
VERZAMELEN
Maxibrief, Citypost, Postmodern en Nordkoerier
ging ze uitgeven in 2015. Frankrijk begon in 2011
met La Poste, Portugal met CTT in het jaar 2010 en
Spanje in 2009 met Tu sello a correros zegels.
Verreweg de allerduurste zijn nu de Zazzle zegels
uit de Verenigde Staten. Vele zijn pas van medio
2016 en de kostprijs per vel is zo’n $ 30.
Persoonlijke postzegels zijn er in diverse uitvoeringen, op rol, in velletjes of vellen en dan met
gom of nu zeer veel – de zelfklevende, met of zonder tab met daarop een reclame of bedrijfslogo.
ik ook lid in het buitenland van de FSIP Fire service
in Philately uit de Verenigde Staten; een zeer gedreven club mensen met een eigen blad en schriftelijke veilingen.
Ik haal dus veel materiaal van internet, uit de
diverse rondzendingen van clubs en van veilingen
zoals op E-Bay. Ik heb al eens een grote mooie verzameling over kunnen nemen van iemand uit het
Belgische Wetteren met ca. € 400 aan handel en
gisteren nog een verzameling van een stoppende verzamelaar uit Engeland voor zo’n € 60, een
koopje!
Informatie
Op de hoogte blijf ik door lid te zijn van het KNBF
(Koninklijke Nederlandse Bond van Filatelistenverenigingen), tevens uitgever van het blad Filatelie.
Daarnaast ben ik lid van de NVPP (Nederlandse
Vereniging van Persoonlijke Postzegels), ook met
een eigen blad) en de NVTF (Nederlandse Vereniging voor Thematische filatelie), met een eigen
blad Thema en veel rondzendingen op motiefgebied. Aangesloten ben ik bij de club ‘de Zegelaars’
van de ASV Diemen met eigen blad en bijeenkomsten.
Daarnaast ben ik uiteraard lid van de VBB en ben
Per 1 oktober 2014 ben ik op 56-jarige leeftijd, op
eigen verzoek, met pensioen gegaan bij de Brandweer Amsterdam-Amstelland. Na dik 27 jaar vond
ik het wel welletjes.
Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan,
dus blijf ik enigszins toch verbonden met het
brandweervirus door middel van mijn steeds groter
wordende collectie Pyrophilatelistische materiaal
en natuurlijk ook mijn andere passie, het verzamelen van DAF-(brandweer)schaalmodellen – hoe kan
het anders als een echte Van Doorne! 
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 15
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
GESCHIEDENIS
Patroonheiligen van de brandweer
Agatha van Catania
Peter Snellen
Tijdens de voorbereidingen van het minisymposium van 2016
ga je als rechtgeaard amateur brandweerhistoricus weer eens
met de fijne kam door de inmiddels enigszins uit de kluiten
gewassen boekencollectie heen. Dan ontdek je, dat er toch
zaken zijn, die in vroegere publicaties toch onderbelicht zijn
gebleven. Een van die onderbelichte personen die daartoe behoort is de Heilige Agatha. Want iedereen kent inmiddels
Sint Florian en de Heilige Barbara, maar Sint Agatha…?
D
De levensloop van Agatha is (zoals bij de meeste heiligen) niet
meer met zekerheid te reconstrueren. Eigenlijk zijn we bij heiligenlevens meestal aangewezen op de ‘Gouden Legenden’
van Jacobus de Voragine. Deze dertiende-eeuwse theoloog en
aartsbisschop heeft heel wat heiligen beschreven. Het aardige
is, dat hij die (vaak sterke) verhalen zo schreef, dat ook het ‘gewone volk’ ervan smulde als de predikant ze vertelde. Ook aardig is, dat hij een onderscheid maakte in verschillende soorten
heiligen: zij, die in zijn tijd nog leefden (charismatische figuren)
en heiligen zonder tot dan toe geschreven historie.
Zonder uitzondering hebben de door hem beschreven heiligen als gemeenschappelijke kenmerken dat ze leefden ze op de
‘goede manier’: zuiver van hart en overeenkomstig de wil van
God. En de heiligen die hij beschrijft, beschikten allen over het
vermogen wonderen te verrichten en ook zijn het vaak profeten,
in de betekenis van mensen, die in de tijd vooruit kunnen zien.
Welnu, volgens die legende leefde de Heilige Agatha in het
begin van de derde eeuw op Sicilië in de plaats Catania. Ze was
afkomstig uit een hoge adellijke familie en het moet – als we de
verhalen mogen geloven – een bijzonder mooie vrouw zijn geweest (lees: beantwoordend aan de schoonheidsidealen van die
tijd). Ze had zich tot het christendom bekeerd en leefde volgens
de principes van die religie.
In die tijd was Quintinianus landvoogd van Sicilië. Die was
geen christen, maar leefde volgens de Romeinse godenleer.
Quintinianus deed er alles voor, om in de gunst van Agatha te
geraken. Hij begeerde haar om haar oogverblindende schoonheid en bovendien was ze schatrijk. Zo had hij mogelijkheden
om – als de verovering zou zijn geslaagd – ook haar rijkdommen
tot zich te nemen en deze aan de Romeinse goden te offeren.
Maar Agatha liet zich niet verleiden. Ze was bijzonder standvastig en wat de landvoogd ook probeerde, zij weerstond al zijn
charmes en beloftes. Ten einde raad stuurde hij dan ook een
koppelaarster naar Agatha, die dertig dagen lang met zoete
woordjes en harde bedreigingen probeerde Agatha van haar
stuk te brengen. Maar ook dit was vergeefs. De koppelaarster
keerde onverrichter zake terug en toen gooide Quintinianus het
maar over een andere boeg: hij dreigde haar met martelingen.
‘Martelaarschap van de heilige Agatha’, geschilderd door Giovanni
Battista Tiepolo (ca 1756).
Maar ook dat was vergeefse moeite.
Daarop liet hij Agatha in de gevangenis werpen en werd ze
hevig gefolterd. Ondanks de hevige pijnen bleef ze opgewekt
en trouw haar geloof belijden. Daarna werd Quintinianus pas
echt boos en liet hij haar aan de borsten verwonden en nog
later liet hij zelfs met gloeiende tangen haar borsten amputeren.
Maar ook dit alles had ogenschijnlijk geen effect op het rotsvaste vertrouwen in God van Agatha. Opnieuw belandde ze in de
gevangenis.
Zonder eten, drinken of medische verzorging leed ze verschrikkelijk. Maar midden in de nacht verscheen bij haar een
oude man met een kind, dat een licht droeg. Hij maakte zich
bekend als zijnde de apostel Petrus, verzorgde en troostte haar
en verdween weer. De ochtend daarop voelde Agatha zich weer
gezond en knielde neer om God te danken.
Na vier dagen liet Quintinianus haar bij zich brengen en ge-
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 16
bood haar, de Romeinse goden een offer te brengen. Weer gaf
Agatha geen duimbreed toe en daarop liet de stadhouder haar
nog heviger martelen dan voorheen. Men maakte daarop een
vuur met gloeiende kolen en scherpe scherven. Daarop werd
Agatha neergelegd en heen en weer gedraaid. Op dat moment
was er in Catania een hevige aardbeving en de stad werd voor
een groot deel verwoest. De inwoners beklaagden zich bij hun
heerser dat hij door het martelen van Agatha deze aardbeving
over hen had afgeroepen. Nadat Agatha weer in de gevangenis
werd geworpen bad ze om verlossing en mocht ze sterven. Dat
moet omstreeks het jaar 253 na Christus gebeurd zijn.
Toen een jaar later de vulkaan Etna uitbrak en lavastromen
de stad bedreigden, liepen mensen met de sluier van Agatha
die lavastromen tegemoet en als door een wonder kwamen die
stromen tot stilstand, waardoor de stad Catania gespaard bleef.
Iconografie
Sint Agatha wordt meestal voorgesteld als een jonge vrouw met
een schaal in de handen. Daarin zijn gloeiende kolen te zien
maar vaak ziet men ook twee borsten op die schotel liggen, bij
beelden en afbeeldingen uit preutser tijden dan de onze ook
wel gecamoufleerd als broodjes. Soms ook worden aan haar
voeten brandende fakkels getoond. En in plaats van een schaal
kan ook een boek getoond worden waarop de afgesneden borsten liggen.
Heel vaak wordt ze bovendien afgebeeld met een palmtak,
Martelaarschap van Sint Agatha, geschilderd door Sebastiano del
Piombo (1520).
zoals alle martelaren. Ook de sluier en palmbladeren komt men
wel tegen. En juist bij Sint Agatha worden ook vaak martelwerktuigen afgebeeld, zoals tangen.
Beschermheilige
Sint Agatha wordt aangeroepen bij branden, hongersnood,
besmettelijke ziekten (zoals de pest), bij noodweer en watersnoodrampen en bij aardbevingen. Maar ook tegen borstkwalen,
doorliggen en (borst-)kanker zal Sint Agatha desgevraagd helpen. Zij is patrones van voedsters en minnen. In de Engelstalige landen wordt ze tegenwoordig aangeroepen als troost na
seksueel geweld. Omdat men op afbeeldingen haar borsten op
een schaal soms voor broodjes aanzag, wordt zij ook vereerd als
patrones van de bakkers. Ook zag men daar wel eens klokken in:
zo werd zij een patrones van klokken- en meer in het algemeen
van ijzergieters en metaalarbeiders en zelfs mijnwerkers; van
edelsmeden en juweliers; en dus ook van glasblazers.
Omdat klokken geluid worden bij brand en het vuur herinnerde aan de vulkaanuitbarstingen, werd zij ook patrones van
brandweerlieden en brandblussers en van vuurwerkmakers;
tenslotte ook van herderinnen, verpleegsters (vanwege Petrus’
verpleging) en wevers. En heel opvallend is, dat in heel veel lan-
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 17
Agathabriefje
Een ander voorbeeld dat voor ons nu vreemd overkomt, was
het verspreiden van zogenaamde Agathabriefjes, kleine gedrukte papiertjes met meestal een afbeelding daarop, alsmede een
formule. Ook deze werden bij brand in het vuur geworpen.
In Zwitserland is het fenomeen van de Agathabriefjes ook bekend. Daar werden ze tijdens de heilige mis van 5 februari onder
de gelovigen verspreid als bescherming tegen brand en vaak
boven de deur van een woning opgehangen.
Ongetwijfeld ontlokken bovenstaande blus- en beschermingsmethoden een brede glimlach aan de lezer. Bedenk echter wel,
dat we praten over een tijd, waarin het geloof het enige was
waaraan de mensen houvast hadden. Het was een tijd, waarin de meeste mensen niet eens konden lezen of schrijven. En
het was bovendien een tijd, waarin het georganiseerd blussen
van brand niet of nauwelijks bestond. Brak er een brand uit, dan
was men tamelijk hulpeloos en in zo’n geval grijpt men zich nu
eenmaal vast aan elke strohalm die zich in de onmiddellijke nabijheid bevindt. Zo gezien, wordt het volksgeloof rondom de
beschermheiligen veel begrijpelijker. In onze nuchtere, zakelijke en geseculariseerde wereld kijken we heel anders tegen dit
soort zaken aan.
Icoon van de heilige Agatha met haar borsten op een schaal.
Tenslotte
den juist Sint Barbara die meeste van die patronaten voor haar
rekening neemt.
In het kader van dit artikel is ze natuurlijk belangrijk in haar
rol als bemiddelaarster tussen God en mensen bij brandgevaar.
Als zodanig werd ze dan ook al heel vroeg als beschermheilige
en als patroonheilige voor hen die branden blussen (de brandweer bestond immers nog niet) aangeroepen. Ook in Nederland
is Agatha als zodanig bekend en eigenlijk is zij het, die als de
oorspronkelijke patroonheilige van onze vaderlandse brandweer
beschouwd zou mogen worden. Ook in grote delen van Zwitserland en Italië wordt ze gevierd door de brandweerlieden, ook
nu nog.
Uitingsvormen in die landen zijn het bezoeken van de heilige
mis door brandweerlieden op haar naamdag (5 februari) en het
meelopen in processies door brandweerlieden in uniform.
Ik hoop met dit artikeltje u een bepaalde kijk op een klein deel
van de geschiedenis van de brandweer te hebben gegeven. Een
kijkje, dat zich niet beperkt tot blinkende brandweerwagens of
nieuwe uniformen, maar aantoont dat die brandweer een instituut met een lange geschiedenis met vele facetten is.
Over de relatie tussen religie, volksgeloof en brand en brandweer is zo verschrikkelijk veel te vertellen, dat ook tijdens het
minisymposium van de Werkgroep Brandweer Historie eigenlijk
maar een heel klein fragment is uitgelicht.
Onze Nederlandse brandweer houdt zich niet zo vast aan tradities. Maar wie een kijkje over de grens neemt, zal soms voor
verrassende zaken komen te staan. En ook die horen nu eenmaal
bij de brandweer, op die plaats en in die tijd. 
BRONNEN
Pfefferli, W: ‘die Verehrung der Feuer-Schutzpatrone in der Schweiz’.
Volksgeloof
Ook in het volksgeloof heeft ze haar sporen nagelaten als helpster tegen brand. Zo werden tijdens branden in de onmiddellijke nabijheid van de eigen woning vroeger niet zelden kaarsen
aangestoken, die op de 5e februari gezegend waren. Het beste
was natuurlijk, die kaarsen aan te steken voor een beeld of afbeelding van Sint Agatha en tot haar te bidden met de vraag,
het eigen huis voor brand te beschermen.
Hiervoor werd al vermeld, dat Sint Agatha soms wordt afgebeeld met broodjes op een boek of schaal en de reden waarom
dat gebeurde. Welnu, er werden ook speciale Agathabroodjes
gebakken die soms door de priester op 5 februari gezegend
werden. Die broodjes werden verdeeld (dat gebeurt in Zwitserland ook nu nog, soms door de brandweer) en in sommige gevallen zelfs bij brand in het vuur geworpen, om zo de vlammen
enigszins te bezweren.
In: Tagungsband 2003 van de Internationale Arbeitsgemeinschaft für
Feuerwehr- und Brandschutzgeschichte, CTIF.
Butler, Rev. A: Lives of the Saints; Londen 1990.
Jöckle, C.: Encyclopedia of Saints; Londen 1995.
Jöckle, C.: Heiligen van alle tijden/levens-legenden-iconografie; Baarn
1995.
Engelbert Kirschbaum sj e.a.; Lexikon der Christlichen Ikonographie;
Freiburg 1971/1994.
Van der Linden, S: De Heiligen; 1999; Gent/Amsterdam 2004.
Melchers, E. & H: Heiligen, Geschichte und Legende im Jahreslauf; München 1978.
Collecties leden Werkgroep Brandweer Historie (Koppers /Vesseur /Van
de Vrie) en eigen collectie P. Snellen
Internet:
http://www.heiligen.net/heiligen/02/05/02-05-0250-agatha.php
https://nl.wikipedia.org/wiki/Agatha_van_Sicilië
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 18
FOTO'S
Dirk Jobing
Nieuwe tankautospuit
brandweer Annen
MAN TGM 15.290BLF(4x2) met 7-luiks
Rosenbauer Advanced Technology-opbouw,
geleverd en afgebouwd door DRV Group
Onderdeel van levering van zeven voertuigen
(2016–2019): Annen, Assen (2x), EmmerCompascuum, Gieten, Ruinerwold en Zuidwolde.
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 19
Evenementen agenda
Zo aan het begin van het jaar is het nog erg rustig. Er zijn weer enkele zeer interessante bijeenkomsten, waarvan
u uiteraard de Landelijke VBB-dag op 11 maart niet mag missen. Voorts enkele oldtimerbijeenkomsten, waarvan
die in het Deense Sønderborg wel de grootste zal zijn! Houd u vooral de agenda op www.brandweer.org goed
in het oog.
2017
4 maart 2017
11 maart 2017
Dag van de brandweergeschiedenis Wassenaar
De Werkgroep Brandweer Historie en het Netwerk brandweergeschiedenis van Brandweer Nederland
organiseren de Dag van de brandweergeschiedenis in het Brandweermuseum te Wassenaar. Thema
is dit jaar: ‘brandweer... daar zit muziek in!’ over brandweermuziek. Nadere bijzonderheden volgen te
zijner tijd op www.brandweer.org onder ‘brandweerhistorie’.
VBB Landelijke contactdag
Voor leden en niet-leden; met o.a. ruilbeurs. Nadere bijzonderheden volgen begin 2017.
Houd u vooral www.brandweer.org in het oog voor de nadere bijzonderheden.
19 maart 2017
Ruilbeurs Wuppertal (Duitsland)
25 t/m 27 april 2017
Vakbeurs Kortrijk (België)
7 mei 2017
20 mei 2017
25 mei 2017
25 t/m 28 mei 2017
3 september 2017
5 t/m 6 oktober 2017
Van 9.00 uur tot 16.00 uur houdt het Verband der Feuerwehren Nordrhein-Westfalen een ruilbeurs. Het
aanbod zal heel anders zijn dan we hier gewoon zijn, dus een bezoek is meer dan aanbevolen.
Klik hier voor de flyer.
XPO112, klik hier voor meer informatie.
Brandweerruilbeurs Erembodegem (België)
Het brandweermuseum van Aalst (Erembodegem-PFB) houdt op deze dag weer haar jaarlijkse brandweerruilbeurs.
VBB Algemene Ledenvergadering
Uitsluitend voor leden van de VBB.
Zodra de locatie en de bescheiden compleet zijn ontvangt u meer informatie.
Oldtimerbijeenkomst Düffelward (Duitsland)
Vlakbij Kleef
Nadere bijzonderheden volgen z.s.m.
Oldtimerbijeenkomst Sønderborg (Denemarken)
Niet ver van de Duits-Deense grens (c.a. 20 km) wordt de 22e Sternfahrt gehouden. Hierbij zijn brandweer oldtimers uit heel Europa te bewonderen.
Oldtimerbijeenkomst Wuppertal (Duitsland)
Ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van brandweer Wuppertal/Löschzug Ronsdorf.
Klik hier voor de flyer.
Brandweer Nederland Brandweercongres Kaatsheuvel
De Efteling
NEDERLANDSE
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
nummer 4 | januari 2017
Nieuwsbrief
pagina 20
NEDER L A NDSE
Werkgroep Brandweer Historie
Vereniging van
Belangstellenden in het
Brandweerwezen
Deze publicaties zijn alle verkrijgbaar. Ook die uitgaven die voorheen uitverkocht waren
zijn in een kleine oplage herdrukt, zodat u ze weer kunt bestellen!
SCHLAUCHFEUERSPRITZEN
In 2012 kwam de Internationale Arbeitsgemeinschaft für Feuerwehr- und
Brandschutzgeschichte bijeen in ons
land. Ter gelegenheid daarvan bracht
de WBH de Duitse vertaling van het
bekende ‘brandspuitenboek’ van Jan
van der Heijden op de markt.
STOOMBRANDSPUITEN IN NEDERLAND
Brandweergeschiedenis
in woord en beeld
Verkrijgbaar bij HHS Uitgeverij
www.hhsuitgeverij.nl
e-mail [email protected]
telefoon 0486-476454
HHS Uitgeverij, De Eek 1, 5363 VD Grave/Velp NB
MAGIRUS BRANDWEERWAGENS IN DE
BENELUX
2016 was het jaar waarin herdacht
Alex Tukker heeft (m.m.v. tal van
werd, dat precies 150 jaar geleden
fotografen) een bijna volledige inven-
de eerste stoombrandspuit (De Maas)
tarisatie in woord en beeld weten te
in ons land (in Rotterdam) in werking
realiseren van de Magirus brandweer-
werd gesteld. Ter gelegenheid van
voertuigen in de Benelux. Een must
deze herdenking werd het boek
voor iedereen die geïnteresseerd
Stoombrandspuiten in Nederland ten
is in brandweervoertuigen en elke
doop gehouden.
Magiruslief­hebber.
HEMELSE HELPERS EN HEILIG VUUR
In juli 2006 verscheen ‘Hemelse Helpers en Heilig Vuur’ over geloof en bij-
NEDERLANDSE
BRANDSPUITFABRIKANTEN
geloof rondom brand en brandweer.
In december 2006 verscheen van
Een studie naar aanleiding van de
Gerard Koppers een overzicht van
vraag, wie nu eigenlijk in Nederland
Nederlandse brandspuitfabrikanten.
de patroonheilige van de brandweer
Hierin wordt een overzicht gegeven
was. Het antwoord op deze vraag is er
van allerlei bouwers van brandspuiten,
nooit gekomen, omdat er meerdere
waaronder enkele zeer bekende en
heiligen voor in aanmerking komen.
een groot aantal onbekende.
HOOFDZAKEN
NEDERLANDSE BRANDWEERAUTO’S
‘Hoofdzaken’ verscheen in oktober
Een historisch overzicht van fabrikan-
2008. Omdat hierover bijna geen
ten en leveranciers
literatuur voorhanden was, hebben
Het resultaat van het samenwerken is
de auteurs – aan de hand van foto's
dit boekwerk, dat verscheen in 2010.
en enkele korte artikelen, alsmede
Het werd een leesboek voor de geïn-
door studie van buitenlandse litera-
teresseerden in voertuigen en bedrijfs-
tuur – gepoogd een chronologische
wagens, maar ook een naslagwerk
ontwikkeling van de brandweerhelm
voor wie snel iets wil opzoeken over
in Nederland weer te geven.
een bepaalde opbouwfabrikant.