Transcript Stichting CULTUREEL ERFGOED ENSCHEDE

NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
Stichting CULTUREEL ERFGOED ENSCHEDE
De stichting Cultureel Erfgoed Enschede is hét kennis en informatieplatform voor gemeentelijke en
Rijksmonumenten in de gemeente Enschede.
Cultureel Erfgoed Enschede kan monumenteigenaars adviseren in vraagstukken die voor de instandhouding
en continuïteit van een monument van belang zijn.
Cultureel Erfgoed Enschede richt zich eveneens op publieksvoorlichting door middel van de website
www.cultureelerfgoedenschede.nl met informatie over Rijks en gemeentelijke monumenten in Enschede.
1. Zonnepanelen en monumenten.
2. Het historisch erfgoed verval aan de Heurne.
3. Elderinkshuis historische parel van Enschede.
4. Uitkomst enquête monumenteigenaars.
5. Landhuizen en Villa’s tussen 1840 en 1916.
6. Geen vergane glorie aan de Ripperdastraat.
7. De vlag kan nooit meer uit!
8. Renovatie van een monument.
9. Waar komen we vandaan, waar gaan we naar toe?
10. Behoud van gietijzeren spoorbrug.
Foto Heemschut:
‘Behoud gietijzeren spoorbrug Enschede’
Erfgoedvereniging Heemschut pleit in een brief
aan B&W van Enschede voor behoud van een
19e-eeuwse gietijzeren brug op alternatieve
locaties. Lees meer hierover in artikel 9.
11. Rechter corrigeert gemeente Enschede.
Het heden en verleden verbonden : De universiteit Twente in de schaduw van de Basiliek sint Josef.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 1
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
1. Zonnepanelen en monumenten?
De voormalige
fabrieksschool aan de
Noorderhagen in
Enschede is een
Rijksmonument.
De eigenaar van dit
fraaie historische
pand dat momenteel
wordt verbouwd tot
een appartementen
complex is
voornemens
zonnepanelen op het
dak te plaatsen.
Energiebesparing en duurzaamheid, wie heeft het er niet over. In Nederland willen
we vaak vooroplopen en bij de top drie in de wereld horen, maar ofschoon Nederland
het klimaatakkoord Kyoto II en het Parijs akkoord ‘15/’16 heeft getekend is er toch
een gerechtelijk klimaat vonnis nodig geweest om de overheid tot meer actie te
dwingen. De rechter bepaalde daarin dat in 2020 de uitstoot van CO2 in Nederland
met 25 procent moet zijn gedaald om de afgesproken doelstellingen te halen.
Nu zijn wij in Nederland nogal individualistisch ingesteld dat wil zeggen; als wij er
zelf [bij voorkeur direct] beter van worden dan zijn we graag bereid ons te
conformeren aan de klimaat doelstellingen. Maar als we er zelf niet direct beter van
worden dan kan het wel eens oorverdovend stil worden.
Dat “beter van worden” kan soms nogal een via een U bocht lopen. Verhuurders in
sociale huursector denk hierbij aan woningbouwcorporaties kunnen sinds 2014 ruim
400 miljoen euro cashen om huurwoningen energiezuiniger te maken. Maar u
begrijpt het al; deze woningen kunnen daardoor ook beter verhuurd worden en dat is
een direct belang van de woningbouwcorporatie.
‘In het woonakkoord van het kabinet Rutte is afgesproken dat een revolverend fonds
wordt opgericht voor energiebesparende maatregelen in woningen en gebouwen. Met
die maatregelen is veel winst te behalen. Voor eigenaren van woningen is het fonds
een kans om te investeren in energiebesparende maatregelen. Nog voor het eind van
dit jaar kunnen zij een beroep doen op het fonds voor een goedkope lening om hun
huis energiezuiniger te maken’, aldus minister Blok. Het is de bedoeling dat er
uiteindelijk 600 miljoen euro beschikbaar komt voor het Revolverend Fonds voor
Energiebesparing in bestaande huizen en gebouwen.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 2
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
Nu zijn er nogal wat eigenaars die
zich direct richten op het opwekken
van elektriciteit door middel van
zonnepanelen maar beter is het niet
beter om eerst onderzoek te
verrichten naar het besparen van
elektriciteit en gas?
Wist u trouwens dat er op dit moment
in Europa een aanzienlijk overschot is
van elektriciteit? En dat de prijzen van
elektriciteit een dalende trend volgen?
Minister Bussemaker heeft onlangs in
een pilotprogramma ruim 10 miljoen
euro beschikbaar gesteld voor 18
Rijksmonumenten. Bij de evaluatie
van de pilot worden de energielasten
op verschillende momenten, de
eventuele aantasting van de
cultuurhistorische waarde van de
monumenten en de uiteindelijke
opbrengsten meegenomen.
Op basis van de ervaringen bij de
deelnemers van het pilotprogramma
wil het ministerie van OCW inzicht
krijgen in de kansen en uitdagingen
van verduurzaming in deze sector en
de hierbij best passende
stimuleringsmaatregelen.
De Rijksdienst voor cultureel erfgoed
heeft inmiddels een tweetal
publicaties uitgebracht omtrent
alternatieve energievoorzieningen
namelijk; Zonne- energieplannen en
monumenten, wegwijzer voor
vergunningverleners en zonneenergie in de historische omgeving.
Beide publicatie geven uitgebreid
informatie over de toepassing van
zonne-energie bij monumenten.
Daarnaast is er de publicatie zonneenergie en uw monument, voor
eigenaars en huurders van een
monument.
Het terugdringen van het energie
verbruik in een monument is namelijk
veel effectiever om de kosten te
besparen en de CO2 te reduceren dan
zelf elektriciteit op te wekken.
Energie besparende maatregelen zijn
meestal goedkoper, eenvoudig uit te
voeren en zeer effectief.
Een eventueel vervolg op deze
maatregelen kan zijn dat u vloer en
gevelisolatie overweegt. Maar ook
deze maatregelen zijn
kapitaalintensief met een lange
terugverdientijd.
Onze stelling is om Rijks en
gemeentelijke monument per
definitie te vrijwaren van
zonnepanelen op het dak.
Zonnepanelen doen altijd afbreuk
op de architectonische en dus de
cultuurhistorische waarde van een
monument.
Het zou dus wenselijk zijn om voor
Rijks en gemeentelijke monumenten
creatieve oplossingen voor
duurzaamheidsvraagstukken te
bedenken en wel in de juiste volgorde
namelijk;
Lees het volledige artikel over
energiebesparing voor monumenten
HIER. Archief bijzondere uitgaven.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 3
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
2. Het historisch erfgoed in verval aan de Heurne.
16.
Ook al betreft dit pand hier geen
gemeentelijk monument in de loop van
de jaren is er toch maar wat
aangerommeld. Stalen gevelbeplating
aan een historisch waardevol pand en
ooit is er een uitbouw bedacht kennelijk
omdat de woonkamer te klein was. Het
is wellicht allemaal te verklaren maar
dat er inmiddels planten uit de gevel
groeien is toch wel bedenkelijk.
Beeldbepalende panden? Jazeker en
deze panden verdienen het om op een
historisch verantwoorde wijze in stand
te worden gehouden. Oh ja, ze zijn
gelegen aan de Heurne.
nov. 2016
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 4
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
3. Elderinkshuis historische parel van Enschede.
Vanmiddag hebben we een afspraak
met Jeroen Achterberg, eigenaar /
directeur van het in Enschede bekende
cross mediabedrijf Deinse Media maar
sinds 2009 ook eigenaar van het
historische Rijksmonument het
Elderinkshuis. De in stijl aangelegde
tuin en de ontvangsthal verraden een
sfeer van lang vervlogen tijden die het
oudste monument van Enschede
waardig is. Wat gelijk opvalt is het
nieuwe interieur dat geheel in stijl is
uitgevoerd. Jeroen Achterberg is een
actief ondernemer en hij laat mij
direct al weten dat hij het betreurt de
Monumentenprijs Enschede 2016 niet
te hebben gewonnen. Wij hadden deze
prijs heel graag gewonnen en vinden
ook dat het Elderinkshuis dit ook
verdient. Toch heeft hij ook
waardering voor de winnaars en wacht
zijn kansen opnieuw af zoals hij zegt.
Wat is uw persoonlijke relatie
met Enschede en het
Elderinkshuis?
Ik ben een rasechte Enschedeër en
heb een grote betrokkenheid bij de
historie van Enschede/Twente en het
cultureel erfgoed. Het was mij al
opgevallen dat in 2009 er een gele
flyer op de voordeur van het
Elderinkshuis hing van “Te Huur”.
Voor mij het startpunt om hierover in
gesprek te gaan met de toenmalige
eigenaar. Het waren niet zozeer de
zakelijke overwegingen maar vooral
mijn gevoel om dit pand in stand te
houden en op termijn weer door te
kunnen geven aan een volgende
generatie. Je kunt je eigenlijk niet
goed voorstellen dat de gemeente
Enschede destijds afstand heeft
gedaan van het Elderinkshuis, het
oudste historisch pand van de
gemeente Enschede.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 5
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
Overigens ben ik graag bereid om het pand voor speciale evenementen van de
gemeente Enschede alsnog beschikbaar te stellen. Dit kroonjuweel van Enschede
wil ik graag doorgeven aan volgende generaties.
Wat zijn de bedrijfsmatige overwegingen geweest om Van Deinse Media
te huisvesten in een Rijks monument.
De uitstraling van ons bedrijf past helemaal in de sfeer van dit gebouw.
Daarnaast waren we toe aan uitbreiding. Wij zijn van oorsprong een Enschedees
bedrijf met een sterke binding naar de regio. Voor ons voldoende reden om een
nieuwe locatie in Enschede te zoeken. Toch zijn de persoonlijke overwegingen en
het gevoel voor dit historische pand doorslaggevend geweest in de aankoop
beslissing. Het Elderinkshuis was aanvankelijk te huur maar na maanden van
overleg is het pand ons “gegund” door de toenmalige eigenaar.
Het Elderinkshuis in de herontwikkelingsfase van de Veenstraat en Oldenzaalsestraat. [omstreeks 1970]
Wat zijn de bedrijfsmatige overwegingen geweest om Van Deinse
Media te huisvesten in een Rijks monument.
De uitstraling van ons bedrijf past helemaal in de sfeer van dit gebouw.
Daarnaast waren we toe aan uitbreiding. Wij zijn van oorsprong een Enschedees
bedrijf met een sterke binding naar de regio. Voor ons voldoende reden om een
nieuwe locatie in Enschede te zoeken. Toch zijn de persoonlijke overwegingen
en het gevoel voor dit historische pand doorslaggevend geweest in de aankoop
beslissing. Het Elderinkshuis was aanvankelijk te huur maar na maanden van ov
Kunt u iets vertellen over de laatste renovatie activiteiten van het
Elderinkshuis.
Eind 2009 was de koop definitief rond en zijn we daarna direct gestart met
plannen maken. De Enschedese architect Andre Beumers heeft daar een
belangrijke bijdrage aan geleverd
erleg is het pand ons “gegund”
door03de
toenmalige
eigenaar.
www.cultureelerfgoedenschede.nl
Jaargang
-nummer
25. [nieuwsbrief
afmelden klik hier] Pagina 6
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
De staat van onderhoud aan de binnenzijde van de pand was “verschrikkelijk” Het
pand was lange tijd gekraakt door “kunstenaars” en dat heeft zijn sporen
nagelaten, het pand was van binnen namelijk compleet gesloopt. Overal waren in
de loop van de tijd scheidingswanden geplaatst en systeemplafonds. Nadat we 15
containers met bouwafval hadden verwijderd zijn we opnieuw begonnen. In het
gebouw waren vroeger 4 schouwen die ook allemaal waren verdwenen.
Gelukkig hebben we nog een schouw uit begin 19e eeuw kunnen kopen en die
hebben we ook op de begane grond geplaatst. In 9 maanden tijd hebben we het
gehele interieur op twee etages vervangen. We hebben nog antieke deuren kunnen
achterhalen maar ook veel interieuronderdelen nieuw gemaakt. Een groot aantal
gietijzeren radiatoren moest eveneens worden vervangen. Op beide verdiepingen
zijn de vloeren vervangen door “visgraat parket” en dat geeft een uitstraling die
past bij dit gebouw.
We hebben geprobeerd de renovatie activiteiten zo goed mogelijk voor te bereiden
ook in financiële zin. Zelf heb ik een belangrijke bijdrage geleverd in het
management van de bouw. We hebben met veel bedrijven en installateurs
samengewerkt en dat was toch wel een intensief project.
Wat zijn voor u de belangrijkste karakteristieke kenmerken van het Elderinkshuis.
Voor mijzelf is de historie van het pand heel belangrijk. Het lag vroeger aan de
gracht in Enschede en is dus eigenlijk een voormalig grachtenpand. Ook bijzonder
zijn de vijftien honderd ruitjes die het pand sieren.
Hoe was de ondersteuning van de gemeente Enschede.
Wij hebben de gemeente Enschede voortdurend op de hoogte gehouden van onze
plannen. Daarbij moet ik zeggen dat de renovatie vooral betrekking had op het
interieur van het pand en de buitenzijde is volledig ongemoeid gelaten. We hebben
wel de medewerking van de gemeente gehad om een strook grond aan te kopen
zodat we een tuin en parkeerplaatsen hebben kunnen realiseren.
Het interieur van het Elderinkshuis is volledig in stijl vernieuwd.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 7
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
Hebt u een MJOP [meerjaren onderhoud plan] voor het Elderinkshuis.
Een uitvoerig “meer jaren onderhoud plan”[MJOP] hebben we niet. Maar
natuurlijk houden we het onderhoud zowel binnen en buiten bij. Naar de
toekomst zal het voegwerk van de buitengevel nog wel onderhoud nodig hebben.
In hoeverre is het Elderinkshuis een duurzaam kantoorgebouw.
Het Elderinkshuis is nu 240 jaar oud en je kunt toch wel stellen dat het duurzaam
gebouwd is. De stenen van dit gebouw staan er al 240 jaar en zijn nog in een
goede staat. In vergelijking met huidige nieuwbouw kun je stellen dat het
duurzaam is. Maar we zijn ons zeer bewust van bijvoorbeeld energie besparing.
In het hele gebouw maken we gebruik van LED verlichting. Ook van ons
stookgedrag zijn we ons zeer bewust. Maar dubbel glas bijvoorbeeld hebben we
niet ofschoon dat nog wel een wens is. Deze maatregel vraagt om een investering
van wellicht anderhalve ton en dat zit er op dit moment nog niet in.
Zijn er in de nabijheid plannen voor een verdere renovatie of verduurzaming.
Op dit moment kunnen we zeggen dat het Elderinkshuis gereed is voor de
toekomst. De enige wens die er nog is heeft betrekking op gevelisolatie mar
gezien de enorme kosten die hier mee gemoeid zijn zal dat nog wel even duren.
Is het volgens u wenselijk dat monumenteigenaars in Enschede zich
verenigen of elkaar periodiek ontmoeten.
Voor gebouweigenaars van historische panden lijkt het mij zeer gewenst om
kennis en informatie met elkaar te delen. Als daar op een of andere manier
invulling aan wordt gegeven dan ben ik zeker van de partij.
Het Elderinkshuis
gezien vanuit de
Veenstraat.
Aan de linkerzijde
is het voormalige
koetshuis nog
duidelijk te zien.
De bebouwing
aan de
rechterzijde is
nog ongewijzigd.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 8
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
Wat zijn de belangrijkste “bedreigingen” en “kansen” voor het Elderinkshuis.
Persoonlijk denk ik niet zo in termen van bedreigingen maar meer in termen van
kansen. Het Elderinkshuis ligt op een strategische plaats binnen het centrum van
Enschede. Er zijn in de afgelopen jaren binnen het centrum van Enschede op
verschillende plaatsen nogal verkeerskundige en ruimtelijke verbeteringen
doorgevoerd. Een goed voorbeeld hiervan is onder andere het Koningsplein.
Er is een aantal jaren geleden door de gemeente Enschede al eens nagedacht
over een aanpassing van de kruising Oldenzaalsestraat / de Klomp.
Persoonlijk denk ik dat het verbeteren van dit kruispunt niet alleen
verkeerskundig belangrijk is maar het zou ook kunnen betekenen dat het
Elderinkshuis en de oostelijke toegang tot het centrum van Enschede hierdoor
meer tot zijn recht zou komen.
We besteden in Enschede de laatste jaren veel aandacht aan het centrum, maar
de toegangspoorten tot het centrum moeten we daarbij niet uit het oog verliezen.
Het kruispunt Oldenzaalsestraat / de Klomp is nou typische een voorbeeld tot een
toegangspoort die om verbetering vraagt.
Het Elderinkshuis ingesloten binnen het grootstedelijk Enschede.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 9
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
Enschede zoals het was, Enschede zoals het is.
Foto boven; Oldenzaalsestraat 1944
De Heurne 2015
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 10
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
4. Uitkomst enquête monumenteigenaars.
Enquête SCEE 2016
In september 2016 heeft de stichting cultureel erfgoed Enschede onder de lezers van de
nieuwsbrief c.q. de eigenaars van een monument een enquête gehouden over een aantal
actuele onderwerpen met betrekking tot gemeentelijke en Rijksmonumenten. In totaal heeft
de stichting cultureel erfgoed Enschede 18 reacties ontvangen. Ofschoon de uitkomsten van de
enquête niet representatief zijn voor alle monumenten in Enschede is het toch de moeite
waard de belangrijkste vragen en antwoorden voor u samen te vatten. Naar de toekomst zullen
wij de enquête zeker nog eens herhalen om de stemming en beleving van monumenteigenaars
in Enschede te peilen. Hebt u vragen naar aanleiding van deze enquête? Stuur dan een mail
naar: [email protected]
1. Wat is het bouwjaar van uw monument.
60% van de geënquêteerde monumenten is gebouwd voor 1916.
40% van de monumenten is gebouwd na 1916.
2. Hoe beoordelen de monumenteigenaars de staat van onderhoud van het monument.
53,3% in een uitstekende staat van onderhoud.
33,3% in een matige staat van onderhoud.
13,4% in een slechte staat van onderhoud.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 11
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
3. Is er voor het monument een Meerjaren onderhoud plan.
40% Ja, wij hebben een meerjaren onderhoud plan.
60% Neen, wij hebben geen meerjaren onderhoud plan.
4. Wat is de planning horizon van het meerjaren onderhoud plan.
50% heeft een horizon van 10 jaar.
25% heeft een horizon van 15 jaar.
25% heeft een horizon langer dan één jaar.
5. Wat zijn de belangrijkste voordelen van het wonen in een monument.
25,0% het representatieve karakter van het pand.
20,0% onderdeel kunnen uitmaken van de geschiedenis van het pand.
25,0% het pand kunnen overdragen aan een volgende generatie.
13,0% de authenticiteit en de afwerking van het pand.
17,0% het pand behoud zijn waarde.
6. Wat zijn de belangrijkste nadelen van het wonen in een monument.
18,5% De beperkingen die wij hebben bij aanpassingen van het monument.
30,0% De hoge onderhoudskosten die gemoeid zijn bij een monument.
15,0% Gebrek aan eigentijdse voorzieningen zoals ventilatietechniek en energiezuinig huis.
11,0% Geen of onvoldoende subsidie.
7,0% Afhankelijk zijn van externe leveranciers zoals bijvoorbeeld de aannemer.
18,5% Een beperkte toegankelijkheid bij verminderde mobiliteit.
7. Bent u tevreden over de ondersteuning die u van de gemeente Enschede ontvangt.
Wilt u alle uitkomsten van deze enquête lezen?
Klik dan HIER
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 12
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
5. Landhuizen en villa’s tussen 1840 en 1916.
Landhuizen & Villa’s in Nederland van Johannes Hans de Haan.
Op vrijdag 4 november 2016 promoveerde architectuurhistoricus Jannes
(Hans) de Haan aan de Universiteit van Amsterdam op het proefschrift
Landhuizen en villa’s in Nederland tussen 1840-1916 (Uitgeverij Eburon,
2016). Via een scherpe analyse van plattegronden van landhuizen en villa’s,
waarbij continuïteit en verandering aandacht krijgen, brengt De Haan een
stuk architectuurgeschiedenis in kaart dat in de architectuurgeschiedenis
magertjes aan bod gekomen is.
De Haan heeft decennialange expertise als architectuurhistoricus. Eerder schreef hij de
boeken Villaparken in Nederland (1986) en Gooische villaparken (1990).
Hoofdthema
Centraal in het boek staan vragen als: waarom zijn de plattegronden zoals ze zijn?
Waarom veranderen ze en wat is de rol van plattegronden in het sociaalmaatschappelijke leven van de villa bewonende elite? Vanuit de grote landhuizen en
villa’s die vooral bestemd waren voor zomerbewoning door de elite begon, zo stelt De
Haan, in het laatste kwart van de negentiende eeuw een nieuwe fase in Nederland.
Villa’s en landhuizen waren niet alleen meer een strikte hobby voor alleen de elite,
maar vielen steeds meer in de smaak bij de gegoede middenklasse. Deze nieuwe
bewonerscategorie woont, anders dan de elite, permanent buiten de steden en niet
alleen in de zomer. Naast de groeiende welvaart maakte de uitbrieding van het
spoorwegnet met snelle en betrouwbare verbindingen de ontwikkeling mogelijk.
Landhuizen en villa’s in Nederland gaat in op de sociale en economische aspecten van
buiten stedelijke leven en op de connecties met de Britse traditie van country houses.
De Haan neemt in zijn analyse onder meer de invloed van de verschillende tijdschriften
voor architectuur mee, evenals de bouwkundige ontwikkeling van de indeling van de
verschillende interne vertrekken.
De dissertatie is rijk geïllustreerd en bevat meer dan 250 foto’s van gevels, interieurs
en plattegronden, een uitgebreide literatuurlijst en een index op persoonsnamen.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 13
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
6. Geen vergane glorie aan de Ripperdastraat.
1913
“Het Oversticht” adviseerde het
gemeentebestuur over de
Ripperdastraat in 2005: ” Ga over
tot ‘complexbescherming’ van de
zuidelijke straatwand: geef deze
straatwand de gemeentelijke
monumentenstatus.” De
monumentencommissie stemt op 19
april 2005 in met bovenstaand
advies: “De panden aan de
Ripperdastraat beschermen middels
een complexbescherming. “
Gemeentelijke belangen en publieke
sentimenten gaan niet altijd samen,
want de panden hebben de
monumentenstatus nooit gehaald.
2016
In mei 2016 heeft Bijzonder
Ontwikkelaar BijOnt een bod
uitgebracht op zes statige Jugendstil
woonhuizen, eigendom van het
Medisch Spectrum Twente. En
gegund gekregen. Saillant detail: de
eigenaren Ard Pierik en Marga
Brunninkhuis waren beiden
werkzaam bij Stedelijk Wonen van
2001-2008. De naam van hun
huidige adviseur? Jan Vos.
Bijont is een spin-off van USHI
Kenniscentrum Bouwen, expert op het
gebied van particulier
opdrachtgeverschap. Na de
vuurwerkramp heeft USHI honderden
mensen gestimuleerd en begeleid bij
het bouwen van hun eigen huis. Eerst
in Enschede, nu in heel Nederland.
Omdat niet iedereen de wens heeft een
eigen huis te ontwikkelen, of het traject
te onzeker vindt, is Bijont geboren.
Bijont ontwikkelt locaties, gebouwen en
huizen voor mensen die de tijd, zin of
creativiteit daarvoor ontberen.
Wat wil BijOnt aan de Ripperdastraat?
Met respect voor het cultuur-historische
karakter en de schoonheid van de
woonhuizen hun status in ere herstellen
en hun grandeur en beeldbepalende
functie teruggeven. BijOnt wil de
panden bewaren, waar mogelijk
versterken en toekomstbestendig
maken.
Het sluit naadloos aan bij het plan van
vorige week van de gemeente Enschede
om historische gevels langs
invalswegen te herstellen.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 14
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
Herenhuizen aan de Ripperdastraat 1916.
6. Geen vergane glorie aan de Ripperdastraat
Daarbij is het goed te laten weten dat de gevels hun oorspronkelijkheid terug krijgen.
Maar achter vele van die gevels schuilt een drama.
Een eeuw van uitbouwen en verbouwen. Het authentieke is in de meeste panden ver te
zoeken. Alle uitbouwen worden gesloopt en tegelijkertijd worden de panden voorzien
van alle eisen van deze tijd: wooncomfort en duurzaamheid (o.a. aanbrengen van triple
glas, spouwmuurisolatie, verlengen van de levensduur).
Om de huizen de toekomst te geven die ze verdienen, moeten we nu zodanig
investeren, dat de villa’s goed geconserveerd blijven en mensen er comfortabel kunnen
wonen.
Over de bestemming van de eerste huizen die gerenoveerd worden (17, 19 en 21) is
geen enkel misverstand: woonhuizen. In december start de renovatie en in het voorjaar
van 2017 worden ze verkocht. Op mogelijkheden voor de panden Ripperdastraat 9-11
studeren we nog. Hier is alles wat de huizen van binnen hun charme gaf, verdwenen.
We willen de sentimenten van de inwoners van Enschede op een positieve manier
voeden en laten zien dat het onmogelijke waargemaakt kan worden.
Nog een saillant detail: de voorbescherming die ’t Oversticht bepleitte heeft geen
vervolg gekregen. De huizen waren vogelvrij en een nieuwe eigenaar had de panden
dus alsnog kunnen slopen. Gelukkig geeft Bijont de panden een toekomst van opnieuw
honderd jaar.
Wordt vervolgd.
Auteur: Marga M.J. Brunninkhuis.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 15
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
Nieuwsberichten Cultureel erfgoed.
Prijzen van monumenten stijgen sterk.
De waardering voor onze monumenten is
groot. Onderzoek hiernaar laat zien dat
Nederlanders het belangrijk vinden dat ons
cultureel erfgoed behouden blijft.
Maar hoe vertaalt zich dat in een financiële
waardering voor monumenten ten opzichte
van reguliere woningen?
In een gezamenlijk onderzoek naar de
huidige stand van zaken op de woningmarkt
voor monumenten trekken de NVM en het
Nationaal Restauratiefonds een aantal
interessante conclusies. Bron: Persbericht
Nationaal Restauratiefonds.
Lees het volledige artikel HIER op de website van
de stichting cultureel erfgoed Enschede.
www.cultureelerfgoedenschede.nl
In december 2016 verschijnt een speciaal
boek over herbestemming van kastelen en
buitenplaatsen. Waarom dit boek?
Nederland kent nog steeds honderden
kastelen en buitenplaatsen. Veel van deze
monumenten hebben sinds de 19e eeuw een
nieuwe functie gekregen. Aanvankelijk ging
het om een religieuze herbestemming, rond
1900 kozen lokale overheden ervoor om
instellingen voor geestelijke
gezondheidszorg op buitenplaatsen onder te
brengen.
Het boek zal € 17,50 kosten. Het boek is te
bestellen via [email protected].
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 16
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
"Haaksbergen zou zuiniger moeten zijn op haar agrarisch erfgoed. Er is al zo veel weg." Dat
stelt de Werkgroep Monumenten en Archeologie (WMA) van de Historische Kring. Het gaat dan
niet alleen om karakteristieke boerderijen, maar ook om authentieke elementen als een
kippenhok, put, hooimijt, houtwallen en oprijlaan. "Agrarisch erfgoed willen bewaren, dat
gevoel moet van twee kanten komen. Van de bewoners én de overheid", vindt Nico Spit van de
WMA. Toen hij de omgeving van Winterswijk verkende, was hij aangenaam verrast door de
staat waarin het agrarisch erfgoed verkeerde. "Qua inwoneraantal en landschap is Winterswijk
vergelijkbaar met Haaksbergen. Je vraagt je af hoe het kan dat het daar kennelijk wel lukt om
de authenticiteit van het platteland te behouden. Zo zou het in Haaksbergen ook moeten."
Winterswijk legt de lat hoog, veronderstelt Spit. "De lokale overheid stuurt, terwijl de
verantwoordelijkheid ligt bij de bewoner. Zo is letterlijk een constructieve wisselwerking
ontstaan." Sloophamer Herbestemming is in hun ogen de enige manier om het agrarisch
erfgoed dat er nog is veilig te stellen. Een zorgvoorziening, appartementen, bed and breakfast,
horeca, een groepsaccommodatie. Weliswaar niet meer agrarisch, maar wel gered van de
sloophamer. "Een mooi voorbeeld is de herbouw van het historische 'skoapskot' uit Buurse bij
de nieuwe schaapskooi. Dat wordt ingericht als educatief centrum. En kijk eens naar
Maajnbrook in De Hoeve (zorgboerderij erve Meyerinkbroek, red.)." Erve Kleinsman aan de
Aaftinksweg wordt momenteel verbouwd tot hospice. Het boerderijtje De Vri-jer wordt prachtig
gerestaureerd. Ook erve Jasink in Buurse is een juweeltje. En van het type 'lös hoes' zijn er
liefst drie bewaard gebleven: De Bommelas, Groot Brummelhuis en Klein Kattendam. "Je hoeft
geen professor te zijn om te zien hoe mooi zij in het landschap passen."
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 17
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
7. Renovatie van een monument.
De renovatie van een monument is en blijft voor veel monumenteigenaars een lastig
onderwerp. Wat is bijvoorbeeld vergunning plichtig en wat niet. Is het verstandig om
een aanbesteding te organiseren of is werken in bouwteam een optie. Waar kan ik
nog originele bouwmaterialen krijgen en past dit wel in het oorspronkelijk ontwerp.
Moet ik gelijk met de renovatie ook energie besparende maatregelen nemen en is
dat allemaal te betalen. Waar en waarvoor kan ik een subsidies krijgen?
Het is een reeks van vragen die zelfs bij een kleine renovatie al relevant kunnen
zijn. Maar hoe pak ik als eigenaar dit allemaal op een verstandige manier aan?
Ons advies aan monumenteigenaars is altijd “maak een plan” dat wil zeggen welke
onderdelen van de renovatie zijn volgens u echt nodig. Maar vergis u niet en vraag
altijd advies aan een onafhankelijk bouwkundig adviseur die inzicht heeft in de
bouwkundige en installatietechnische staat van uw monument. Uw plannen en de
Devervolgens
stichting cultureel
inzichten van de bouwkundig adviseur moeten
vertaalderfgoed
wordenEnschede
in een
is nu ook
te vinden
op Facebook
globale begroting. Een als deze begroting sluitend
is met
uw budget
is het tijdmet
om
actuele
informatie
over
Rijks
en
aan te kloppen bij het monumentenloket van de gemeente Enschede om uw plan te
monumentenen
in de
bespreken. Zij kunnen u informeren omtrentgemeentelijke
vergunningsverplichtingen
Enschede.
mogelijkheden en beperkingen die er zijn bij de renovatie van een Rijks of
gemeentelijk monument. De adviezen van de gemeente kunnen uw renovatieplan
Klik HIER voor de Facebook pagina.
compleet maken en als er sprake is van een vergunningstraject is voor u ook
duidelijk hoe de planning van een renovatie er kan uitzien. Stel dat u het
vergunningstraject hebt doorlopen dan is het tijd geworden om uw plan voor te
leggen aan een uitvoerende partij. Kies bij voorbaat aannemers en installateurs die
ervaring [en een goede referentie] hebben met renovatie van monumenten. Juist bij
renovatie van monumenten zijn er vaak onvoorspelbare situaties die de
opdrachtgever geld kosten.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 18
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
Vooraf duidelijke en op schrift gestelde afspraken maken over meerkosten zijn dus
noodzakelijk evenzo de wederzijdse goedkeuring van het bestek waarin gedetailleerd
is beschreven met welke materialen en in welk tijdsbestek de renovatie zal worden
uitgevoerd. En nog een belangrijke tip; zorg ervoor dat u een kleurenplan hebt voor
het binnen en buitenschilderwerk. Tijdens een renovatie zou er eigenlijk geen
discussie moeten zijn over welke kleuren er op welk onderdeel van het monument
moeten komen. Wist u bijvoorbeeld dat er gespecialiseerde bedrijven zijn die u
kunnen helpen aan authentieke bouwmaterialen. Ruim voorafgaand aan de renovatie
kunt u al “op jacht” gaan naar deze bouwmaterialen maar zorg ervoor dat de
aannemer vooraf op de hoogte is van deze zaken.
Ons advies aan monumenteigenaars is om bij renovatie vooral in kwaliteit te
investeren. We bedoelen hier niet alleen de kwaliteit van stenen en dakpannen maar
ook de kwaliteit van de architect, adviseurs, aannemer, installateur, hovenier, etc.
etc. Onderzoek of deze partners ervaring hebben bij de restauratie van monumenten
en of er sprake is van certificering.
Maak studie van de garantievoorwaarden die u worden voorgelegd en ga hier alleen
mee akkoord als u zelf overtuigd bent van voldoende waarborgen. Zorg ervoor dat
door u aangevraagde subsidies, leningen en eventuele fiscale voordelen goed
doorgerekend zijn, passen in uw begroting en definitief zijn goedgekeurd. Het
renoveren van een monument kan een mooi project zijn mits goed voorbereid.
Wet & Regelgeving bij restauratie van een monument Klik HIER
Kan ik een lening krijgen voor renovatie van een monument? Klik HIER
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 19
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
Partner worden van stichting
Cultureel Erfgoed Enschede?
COLOFON
Deze nieuwsbrief is een
uitgave van de stichting
cultureel erfgoed
Enschede.
Jaargang 3 nummer 25
November 2016
Redactieadres;
Stichting cultureel
erfgoed Enschede
Postbus 689
7500AR Enschede.
Disclaimer.
Ondanks aan de
samenstelling van deze
nieuwsbrief bestede zorg
kan de redactie geen
aansprakelijkheid
aanvaarden voor de
onvolledigheid of
onjuistheid van deze
nieuwsbrief.
De stichting Cultureel Erfgoed Enschede wil haar
dienstverlening naar monument eigenaars en de
publieksvoorlichting blijven verbeteren.
Belangrijk hierbij is dat professionele partijen
kennis en informatie met ons delen voor publicatie
op de website en de nieuwsbrief van Cultureel
Erfgoed Enschede. Cultureel Erfgoed vormt een
breed scala aan onderwerpen en hierbij valt te
denken aan bouwtechnische zaken, wet en
regelgeving, bestuurlijke zaken, financiële
onderwerpen, subsidies en restauratie van
monumenten.
Als partner van de stichting Cultureel erfgoed
Enschede richt u zich op een specifieke doelgroep
waarbij u uw product en dienstverlening kunt
presenteren.
Wilt u als professionele partner een bijdrage
leveren aan het kennis en informatieplatform de
stichting Cultureel Erfgoed Enschede? Neem dan
contact met ons op:
[email protected]
8. De vlag kan nooit meer uit!
Oud en nieuw ontmoeten elkaar hier op het dak van het voormalige C&A pand aan het Van
Loenshof. Het kleine maar charmante dakkapelletje voor de vlaggenstok en de dakkapel
voor de nieuwe appartementen die er momenteel worden gebouwd. Soms kan de
authenticiteit het niet winnen van de moderniteit. Zou het echt niet anders hebben gekund?
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 20
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
9. Waar komen we vandaan…….
We leven in een tijd van politieke,
economische en sociale onzekerheid. En
ook Enschede bevindt zich nog steeds in
economisch moeilijke tijden.
De inkomens van burgers in Enschede
liggen beneden het Nederlandse
gemiddelde en de werkloosheid blijft
onacceptabel hoog ondanks de beperkte
banengroei.
Wist u dat Enschede in de jaren dertig
vanuit de textielindustrie ruim 20%
bijdroeg aan het bruto nationaal product
en in die tijd belangrijker was dan nu de
Rotterdamse havens? De Enschedese
textielindustrie was in omvang de
grootste werkgever in Nederland.
Na de textiel transitie (dat wil zeggen
het volledig wegvallen van deze
maakindustrie) heeft Enschede zich in
economische zin, zich op dit niveau niet
meer opnieuw kunnen uitvinden.
Enschede heeft zich organisch
ontwikkeld in de dienstensector met als
belangrijke instituties de universiteit
Twente het HBO en MBO onderwijs. In
meer algemene zin zijn het midden en
klein bedrijf belangrijke economische
dragers geworden.
Maar is Enschede in de [eu]regio en
landelijk voldoende onderscheidend? Is
Enschede voldoende aantrekkelijk voor
investeerders, voor toeristen, voor
werkgelegenheid en voldoende
bereikbaar? De Twente Index 2015 is
nog niet bepaald optimistisch en
rangschikt Twente als een middenmoot
regio met een beperkte banengroei en
een inkomensachterstand.
Maar waar komt de nieuwe groei
vandaan? Feit is wel dat startups in
Enschede een belangrijke banenmotor
zijn maar het moet nog maar blijken of
deze startende ondernemingen naar de
toekomst een echte bijdrage zullen
leveren aan de werkgelegenheid en
economische groei in Enschede.
Maar laten wij ons vooral uitlaten over
het cultureel erfgoed van Enschede met
alle kansen en bedreigingen. We hebben
in Enschede geen identiteit als
monumentenstad en dat is niet alleen
als jammer aan te merken maar vooral
een miskenning van ruim 300 Rijks en
gemeentelijke monumenten.
1 januari 2017
Enschede laat hier volgens ons
belangrijke kansen liggen terwijl veel
monumenteigenaars zich graag
conformeren aan Enschede
Monumentenstad. Monumenten kunnen
een “Unique selling point” zijn voor onze
stad. Amsterdam en veel andere
middeleeuwse steden in de Randstad zijn
daar een goed voorbeeld van. Zijn we
ook hier nog te bescheiden van aard of
ontbreekt het ons aan [politieke]
daadkracht om initiatieven te nemen die
Enschede als Monumentenstad op de
kaart kan zetten.
Enschede heeft volgens ons nieuw elan
nodig om zich zelf opnieuw uit te vinden
en ons daarbij bewust te worden van een
rijke Enschedese textiel geschiedenis die
ons tot op de dag van vandaag veel heeft
nagelaten. Die nalatenschap moeten we
niet alleen koesteren en in stand houden
maar vooral vermarkten zoals dat
tegenwoordig heet.
Dat kan overigens alleen wanneer een
breed veld van betrokkenen hierin
gemotiveerd is en denk daarbij aan de
politiek, de monumenteigenaars,
horeca/hotelondernemers, Enschedese
Musea, branche organisaties en zeker
niet op de laatste plaats de burgers van
Enschede zelf.
In Enschede zijn er verschillende bijna
onuitputtelijke bronnen beschikbaar over
cultureel erfgoed. Het zou goed zijn deze
krachten te bundelen en Enschede te
transformeren van voormalige textielstad
naar monumentenstad. En het initiatief
hiertoe? Wij denken dat het bestuur van
Enschede hiervoor de meest aangewezen
partij is.
En natuurlijk mag van de Enschedese
monumenteigenaars ook iets worden
verwacht. Dat betekent in ieder geval dat
deze eigenaars zich lokaal verenigen en
duidelijk maken welke rol zij kunnen en
willen vervullen in Enschede
monumentenstad.
Kortom er is werk aan de winkel om het
cultureel erfgoed van Enschede een
plaats te geven die het verdiend en tot
een niet onbelangrijke economische
drager van Enschede te maken.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 21
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
Klik op de onderstaande logo’s van onze partners voor meer informatie.
Ontvangstgebouw / aula van de Westerbegraafplaats is een gemeentelijk monument.
Klik HIER voor meer informatie over de westerbegraafplaats in Enschede.
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 22
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
10. Behoud van Gietijzeren spoorbrug.
Erfgoedvereniging Heemschut pleit in een brief aan B&W van Enschede voor
behoud van een 19e-eeuwse gietijzeren brug op alternatieve locaties. Prorail
heeft voorgesteld om de brug in de fietsroute langs de Euregioweg te plaatsen.
Hierdoor kan er een ongelijkvloerse kruising aangelegd worden (Euregioweg –
spoorlijn Enschede-Gronau). De raad moet hierover nog besluiten, maar er gaan
stemmen op dat dit financieel niet aantrekkelijk is.
De brug ligt al enige tijd op de gemeentewerf opgeslagen en het Spoorwegmuseum is
betrokken bij het zoeken naar een oplossing om de brug te kunnen behouden. Voor dit
waardevolle erfgoed zijn wel degelijk mogelijkheden! Heemschut ziet ook nog meer
opties:
– Laat de brug onderdeel zijn van een gepland fietspad van de Eschmarker fietsroute in
de omgeving van de Oostweg in Enschede. Een voorstel dat mogelijk tot een bezuiniging
zou kunnen leiden.
– De brug zou een waardevolle en passende verbinding kunnen zijn tussen de wijk De
Laares en de Performance Factory, en de wijk De Bothoven. Aan te leggen over de
spoorlijn Enschede-Gronau. De gietijzeren brug vormt een stedenbouwkundig ensemble
met andere voorbeelden die er nog te vinden zijn van de ontwikkeling die er in die
periode langs de spoorlijn heeft plaatsgevonden. De (her)plaatsing van de brug sluit aan
op het beeld van de renovatie van delen van de voormalige textielindustrie in de
Performance Factory en van het winkelcentrum Lage Bothofstraat. De door ons
aangedragen oplossingsrichtingen zijn het overwegen én bestuderen waard. Deskundige
hulp voor een zorgvuldige afweging is aanwezig. Bij organisaties als Spoorwegmuseum,
Historisch Railvervoer Nederland (HRN), de landelijke koepel van museale
railvervoerorganisaties maar ook bij de Museum Buurtspoorweg Haaksbergen-Boekelo.
Ons dringend verzoek voor nu is: Denk niet direct aan verschroting van deze historische
gietijzeren brug. Vernietiging van ons waardevolle culturele erfgoed is immers nooit meer
terug te draaien!
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 23
NIEUWSBRIEF
Stichting Cultureel Erfgoed Enschede.
1 januari 2017
11. Rechter corrigeert gemeente Enschede.
WMO gebouw aan de Deurningerstraat Enschede een van de twaalf niet erkende gemeentelijke monumenten.
De Bond Heemschut en de stichting Het Cuypersgenootschap hebben in eerste instantie de
rechter mee kunnen krijgen in de erkenning van een twaalftal bijzondere gebouwen in
Enschede die tot op dit moment nog geen monumentenstatus hebben gekregen.
De rechter in Zwolle heeft nu bepaald dat de gemeente Enschede haar huiswerk opnieuw moet
doen om per gebouw een argumentatie op te stellen welke belangen er spelen om voor deze
panden de monument status te onthouden.
Het Oversticht heeft destijds in opdracht van de gemeente Enschede de panden gewaardeerd
en geadviseerd deze panden de status van gemeentelijk monument te geven. De betreffende
panden zijn door de gemeente Enschede vervolgens wel op de waardenkaart geplaatst ter
bescherming van eventuele sloop.
Dat blijkt echter in de praktijk geen garantie te zijn aangezien de voormalige Hogere
Textielvakschool aan de Hengelosestraat inmiddels gesloopt is ondanks de vermelding op de
Enschedese waardenkaart.
Volgens de gemeente Enschede zijn het vooral de eigenaars van de twaalf panden die tegen
de status van "gemeentelijk monument" zijn.
Gemeentelijke monumenten ontvangen van de gemeente Enschede geen subsidie voor
bijvoorbeeld periodiek onderhoud of herbestemmingskosten van een monument,
www.cultureelerfgoedenschede.nl Jaargang 03 -nummer 25. [nieuwsbrief afmelden klik hier] Pagina 24