Transcript deze speech - Gemeente Grave

Kerstoverweging 2016
Dames en heren,
Vorige maand vonden de Amerikaanse presidentsverkiezingen plaats. Wat velen niet
verwacht hadden, gebeurde…. Donald Trump won de verkiezingen en zal volgende
maand worden ingezworen als de 45ste president van de Verenigde Staten. En
daarmee president van de grootste supermacht ter wereld. Volgens velen de
belangrijkste baan op deze aardbol.
De verkiezing van Donald Trump is voor mij aanleiding om bij deze kerstoverweging
te spreken over democratie en verdraagzaamheid. Toen Trump verkozen was,
werden grote demonstraties georganiseerd. Her en der braken relletjes uit. Ook
werden vernielingen aangericht en werden Trump-aanhangers gemolesteerd.
Begrijpt u me goed, ook ik vind dat Donald Trump tijdens zijn campagne kwetsende
uitspraken deed en mensen beledigde. Ook ik heb me verbaasd en bovenal
geërgerd. Dat neemt echter niet weg dat zijn verkiezing langs democratische weg tot
stand is gekomen. En dus hebben we deze uitslag te respecteren.
Demonstreren mag, binnen de kaders van de wet uiteraard. Maar de rellen en de
vernielingen en bovenal de persoonlijke aanvallen, zijn naar mijn mening
ontoelaatbaar. En eigenlijk, diep in mijn hart, kijk ik gereserveerd aan tegen deze
demonstraties. Het kan toch niet zo zijn dat een democratie alleen maar
gerespecteerd wordt als de jouw welgevallige kandidaat komt bovendrijven?
'Not our president', zo was op veel spandoeken te lezen. Dat mag zo zijn. Maar zo
zijn de regels van de democratie nu eenmaal. Democratie betekent letterlijk dat het
volk regeert. En datzelfde volk heeft gesproken bij de verkiezingen.
Het respectloze gedrag is overigens niet typisch Amerikaans. In Nederland waren er
enkele fractievoorzitters in de Tweede Kamer die Rutte bekritiseerden om het feit dat
hij Donald Trump heeft gebeld om hem te feliciteren met zijn overwinning. Ik noem
dat bekritiseren respectloos. Ieder democratisch gekozen regeringsleider is volgens
de mores gehouden een democratisch gekozen president te feliciteren met zijn
uitverkiezing. Zo behoort het althans te zijn.
Het ging overigens niet om een persoonlijke felicitatie tussen twee vrienden maar om
een felicitatie door een regeringsleider aan een aankomend staatshoofd. Tussen
bevriende naties die een eeuwenoude band van economische, culturele en militaire
samenwerking hebben. In de internationale verhoudingen is zo'n felicitatie gepast.
Door een dergelijke felicitatie wordt de verbinding gezocht.
Want het kan en mag niet zo zijn dat de eenmaal gekozen meerderheid geen oog
meer heeft voor de minderheid. In onze samenleving zijn er nu eenmaal
tegenstellingen. Dat is niet van vandaag of gisteren maar van alle tijden. Het is een
taak van ons allen om te trachten deze tegenstellingen te overbruggen.
Dames en heren,
Over enkele maanden zijn er Tweede Kamerverkiezingen. Hoewel we de peilingen
blijkens ervaringen niet zelden met een flinke korrel zout moeten nemen, zou het
zomaar kunnen zijn dat een politieke partij gaat winnen die bij anderen op weinig
enthousiasme kan rekenen.
Nederland is aan het polariseren. Dat zie je aan de felheid waarmee op een soms
respectloze manier gediscussieerd en gedemonstreerd wordt rond een onderwerp
als de komst van een asielzoekerscentrum. De uitslag van de Tweede
Kamerverkiezingen zou een nieuw twistpunt in onze samenleving kunnen betekenen.
Ik hoop het niet. Toenemende polarisatie en respectloos gedrag leiden uiteindelijk tot
niets. Gelukkig hebben wij in Nederland nog een extra garantie voor democratie. In
Amerika gaan de verkiezingen eigenlijk tussen twee partijen. De ene partij wordt
winnaar, de ander is de verliezer. In Nederland is het, gelet op de stemverhoudingen,
noodzakelijk een coalitie te vormen van meerdere partijen. Zo krijgen stemmen op
meerdere partijen alsnog gewicht bij de kabinetsformatie.
Op deze manier wordt een bredere basis gelegd onder de democratie. Democratie,
zoals zojuist al gememoreerd, is besturen door het volk. Democratie wordt door
tegenstanders afgeschreven als een slecht systeem. Ik houd het er op dat
democratie het minst slechte systeem is. Want het gaat om de burgers. En die
krijgen in een democratie een plaats bij het bestuur.
Even terug naar Amerika, niet naar de 45ste president maar naar de 16e president,
Abraham Lincoln. Een man die zijn tijd ver vooruit was en tevens als voorvechter van
afschaffing van de slavernij bekend stond. Ook toen was er al polarisatie in de
samenleving. Hij heeft zijn strijd zelfs met zijn leven moeten bekopen. Lincoln zei
ooit: "Als je eenmaal het vertrouwen van je medeburgers verliest, kun je hun respect
en waardering nooit meer herwinnen."
Dit schept verlichtingen. Verplichtingen om altijd te blijven zoeken naar wat ons
verbindt en niet naar wat ons verdeelt. Verplichtingen om de hand uit te steken naar
de medemens. Verplichtingen om de burgers daadwerkelijk een stem te geven bij het
besturen van een land of gemeente.
Ik wil daar graag samen met u de komende tijd verder aan werken. In rust, vrede en
verdraagzaamheid. In een wereld waarin we elkaar respecteren.
Ik wens u fijne feestdagen toe en een gelukkig en gezond 2017.