Transcript Onderzoek nodig naar meerwaarde en impact van betere scans

8
THERAPIE ACTUEEL
Onderzoek nodig naar meerwaarde
en impact van betere scans
Editorial bij de bijdrage van G.D.M. de Windt, R.J. Hendriks en J.A.
Witjes, getiteld ‘Nieuwe technieken voor (moleculaire) beeldvorming
voor het opsporen van lymfekliermetastasen bij patiënten met prostaatkanker’
drs. M.B. Busstra
(Ned Tijdschr Oncol 2016;13:272)
Reeds vroeg in de opleiding geneeskunde werd ons
dokters duidelijk gemaakt dat we er voor moeten waken patiënten met onze behandelingen niet nog zieker te maken: ‘do no further harm’. Daarbij hoort dat
we ons ook bij de keuze van onze diagnostische tests
moeten afvragen: wat gaat de uitkomst ons brengen?
Bij een aandoening als prostaatkanker met gemiddeld
een langzame progressie over vele jaren vergt het
vaak veel geduld om de uitkomst van interventiestudies af te wachten. Als we vermoeden dat een interventie gunstig uitpakt voor een patiënt kan het zelfs
ethisch lastig uit te leggen zijn dat je een interventie
niet als mogelijkheid aanbiedt. Hoeveel ‘evidence’ is
nodig en wat als ‘evidence’ lastig te verkrijgen is?
Als we ziekteactiviteit kunnen lokaliseren ligt een
poging tot locoregionale behandeling zeer voor de
hand. Toch weten we in het geval van prostaatkanker
niet zo zeker hoe groot het voordeel van dergelijke
behandelingen op langere termijn is. De effecten van
locoregionale therapie zijn in veel gevallen beperkt
(stereotactische bestralingen, laparoscopische of robotgestuurde dissecties), wat maakt dat patiënten
niet zelden om behandeling vragen: ‘dokter, als niet
bewezen is dat het ineffectief is, geef mij dan die behandeling. Ik neem dat risico liever dan dat ik straks
achter de feiten aanloop.’
Studies om dit gerandomiseerd dubbelblind uit te
voeren zijn lastig: een patiënt op een scan laten zien
waar het zit en dan loten of we het plaatselijk behandelen: het blijkt lastig patiënten te vinden die
zich laten randomiseren.
Het artikel van De Windt en collega’s beschrijft de
huidige mogelijkheden voor het vaststellen van beperkt gemetastaseerde ziekte. Waar beschikbaar
worden de technieken in feite al breed toegepast in
Nederland: primaire stadiëring bij hoogrisico-prostaatkanker, maar ook vaak in het geval van PSA-recidief na een mislukte poging te genezen. De intentie van de moderne scans is dat we zullen kunnen
voorkomen dat patiënten onterecht een prostatectomie of prostaatbestraling krijgen bij uitgebreide metastasen. Bij beperkte, oligometastatische ziekte
kunnen we een aangepaste, locoregionale behandeling toepassen met meer kans op succes. Landelijk
wordt nu veel moeite gedaan voor goede registratie
van alle patiënten waar dergelijke scans worden gedaan. Hopelijk kunnen we zo, al is het maar met een
registratiestudie met een retrospectieve bril, evalueren wat we voor onze patiënten hebben betekend.
De grote uitdaging is hierbij de patiënt goed te informeren. Het zijn nieuwe scans met daaraan gekoppeld beleid dat nog niet in richtlijnen is uitgekristalliseerd. Maar bewijs is er in beperkte mate en
als we landelijk als behandelaars ons beleid hierin
stroomlijnen en goed registreren, zullen we met veel
geduld te weten komen: welk succes bracht locoregionale therapie? Minder sterfte? Uitstel van hormonale therapie? ‘Did we avoid further harm?’
Correspondentie graag richten aan dhr. drs. M.B. Busstra, uroloog en coördinator van de polikliniek Urologie, afdeling Urologie, kamer Ba204,
Postbus 2040, 3000 CA Rotterdam, tel.: 010 704 07 04, e-mailadres: [email protected]
Nederlands Tijdschrif t voor Oncologie
Jaargang 13 - nr. 8 - december 2016
272