Transcript ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

-1-
Σ Η Λ Ε Υ Ω Ν Α Ε Π ΙΚ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΑ ΢ Μ Ε Σ Η Ν Ο Μ Α Δ Α
Δ ΙΠ Λ Ω Μ Α Σ ΙΚ Η ΢ Ε Ρ Γ Α ΢ ΙΑ ΢
Γ Α Β Ρ ΙΗ Λ Δ Η Μ Η Σ Ρ Η ΢
6973718975 / 2105745824
ΓΑ Λ Η ΡΟ Π Ο ΤΛ Ο ΢ Π Α Ν Σ Ε Λ Ε Η Μ Ω Ν
6942711711 / 2104976439 / 2231026805
Κ Ο Τ Σ ΢ ΙΟ Τ Μ Π Α Ε Λ Ε Ν Η
6947375439 / 2231050007
-2-
Π Ε Ρ ΙΕ Φ Ο Μ Ε Ν Α
Π ερ ιεχό μ ενα … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … ........ 3
Π ρ ο λο γικό ση μ είω μ α … … … … … … … … … … … … ...… … … … … … … … … … … … .. 12
Π ρ ό λο γο ς … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … ...… … … … … … … ... 13
Ι΢ Σ Ο Ρ ΙΚ Ο Π Ε Ρ ΙΓ Ρ Α Μ Μ Α
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 1: Ι΢ Σ Ο Ρ ΙΚ Α
1.1. Η στρ ατη γική ση μ ασ ία τη ς Μ εσο γείο υ … … … … … … … … … … ...… … ..… … 15
1.2. Η εμ πλο κή τω ν αντιπάλω ν σ το Μ εσο γειακό χώ ρ ο … … … ...… … … … … … … . 16
1.3. Η εξέλιξη τω ν επιχειρ ή σεω ν στη Β ό ρ ειο Α φ ρ ική … … … ....… … … … … … ...… 18
1.4. Η εμ φ άνιση τω ν ενό πλω ν αντιστασιακώ ν ο μ άδ ω ν … … … … … … … ...… … … ... 21
1.5. Η άφ ιξη τω ν Β ρ ετα νικώ ν δυνάμ εω ν … … … … … … … … … … … … .… … … … . 25
1.6. Η εξέλιξη τω ν γεγο νό τω ν σ τη Β ό ρ ειο Α φ ρ ική … … … … … … … … ...… … … … 31
1.7. ΢ υνάντη ση Β ελο υχιώ τη – Β ρ ετανώ ν … … … … … … … … … … … … … … … … 33
1.8. Η πο ρ εία πρ ο ς τη γέφ υρ α το υ Γ ο ρ γο πο τά μ ο υ … … … … … … … … … .… … … . 35
1.9. Η ανατίναξη τη ς γέφ υρ ας Γ ο ρ γο πο τά μ ο υ … … … … … … … … … … ..… … … .. 40
1.10. Ο ι αντιδρ άσεις τω ν Γ ερ μ ανώ ν … … … … … … … … … … … … … … … .… … … . 49
-3-
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 2: ΢ Τ Μ Π Ε Ρ Α ΢ Μ Α Γ ΙΑ Σ Η Ν Ε Π ΙΦ Ε ΙΡ Η ΢ Η Σ Η ΢ … …
.
/ .......
Α Ν Α Σ ΙΝ Α Ξ Η ΢
2.1. Η εκτέλεση το υ σχεδίο υ τη ς επιχείρ η ση ς … … … … … … … … … … … … … … . 54
2.2. Ο συμ μ αχικό ς αγώ νας στη Β ό ρ ιο Α φ ρ ική … … … … … … … … … … ...… … … . 55
2.3. Η εθνική αντίσταση στη ν Ε λλάδα … … … … … … … … … … … … … … … … … 56
2.4. Η αναγνώ ρ ιση τη ς ση μ ασίας τη ς ανατίναξη ς
τη ς γέφ υρ ας το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ … … … … … … … … .… … … … … … … … … . 57
Α. Π Α Ρ Α Ρ Σ Η Μ Α
1. Π ρ ο σω πο γρ αφ ίες … … … … … … … … … … … … … … … … … ...… … … … … … 61
2. Δ ιαταγές - ο δ η γίες για τη ν ανατίναξη τη ς γέφ υρ ας … … … … … .....… … … ...… … 74
3. Ο νό μ ατα τω ν εκτελεσθέντω ν Τ πατα ίω ν από το υς Γ ερ μ ανο ύς … … ...… … … … … 77
4. Ο νό μ ατα α γω νιστώ ν εθνική ς αντίστα ση ς στο Γ ο ρ γο π ό ταμ ο … … ............................ 78
5. Ο νό μ ατα τω ν μ ελώ ν τη ς συμ μ αχική ς απο στο λή ς στο Γ ο ρ γο πό ταμ ο … .… ...… … 84
6. Ο νό μ ατα ο δη γώ ν – συνδέσμ ω ν τη ς εθνική ς αντίσταση ς στο Γ ο ρ γο πό ταμ ο … … .. 85
-4-
Σ Ε Φ Ν ΙΚ Ο Π Ε Ρ ΙΓ Ρ Α Μ Μ Α
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 1: Η Ι΢ Σ Ο Ρ ΙΚ Η Ε Ξ Ε Λ ΙΞ Η Σ Ω Ν Γ Ε Υ Τ Ρ Ω Ν Γ Ε Ν ΙΚ Α
Ο ι πρ ώ τες γέφ υρ ες … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 88
Ο ι γέφ υρ ες στη ν α ρ χαία Ε λλάδα … … … … … … … … … … … … … … … … … … 88
Η εξέλιξη τη ς γεφ υρ ο πο ιίας γενικά … … … … … … … … … … .… … … … … … … 90
Η εξέλιξη τω ν λίθινω ν γεφ υρ ώ ν … … … … … … … … … … … … ..… … … … … … . 91
Η εξέλιξη τω ν ξύλινω ν γεφ υρ ώ ν … … … … … … … … … … … … … … … ...… … … 93
Η εξέλιξη τω ν μ ετα λλικώ ν γεφ υρ ώ ν … … … … … … … … … … … … … … … ..… .... 95
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 2: Ε Ξ Ε Σ Α ΢ Η Σ Ω Ν Σ Τ Π ΙΚ Ω Ν ΢ Τ Ν Θ Η Κ Ω Ν
2.1. Ε ξέταση τη ς κυκλο φ ο ρ ίας … … … … … … … … … … … … … … … … … ..… ...… . 98
2.2. Ε ξέταση τη ς σύσταση ς το υ εδάφ ο υς … … … … … … … … … … … … … ...… .....… 99
2.3. Ε ξέταση τη ς γεφ υρ ο πο ίιση ς πο ταμ ο ύ … … … … … … … … … … … … … .… … .. 100
2.4. Ε πιλο γή τω ν υλικώ ν τη ς γέφ υρ ας … … … … … … .… … … … … … … … ..… ...… . 101
2.4.1 Ο ικο νο μ ικο ί παρ άγο ντες … … … … … ..… … … … … … … … … … … ..… … . 101
2.4.1.1. Δ απάνη κατασκευή ς … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 102
2.4.1.2. Δ ιάρ κεια κατασκευή ς … … … … … … … … … … … … ..… … … … … … . 102
-5-
2.4.1.3. Δ ιάρ κεια ζω ή ς … … … … … … … … … … … … … … … … ...… .… … … .. 103
2.4.1.4. Π ρ ο σαρ μ ο γή στις αυξανό μ ενες απαιτή σεις … … … … … … … ...… … … . 103
2.4.2. Σ εχνικο ί παρ άγο ντες … … … … … … … … … … … … … … … ..… … … … … 104
2.4.2.1. Η αντο χή τω ν υλικώ ν και το ά νο ιγμ α τη ς γέφ υρ ας … … … … … … … … . 104
2.4.2.2. Ε υστάθεια και διά ρ κεια ζω ή ς τη ς γέφ υρ ας … … … … … … ....… … … … . 104
2.4.2.3. Σ αχύτη τα κατασκευή ς τη ς γέφ υρ ας … … … … … … … … ...… … … … … 104
2.4.2.4. Τ φ ιστάμ ενες γεω λο γικές συνθή κες … ...… … … … … … … … … … … … . 105
2.4.2.5. Σ ο ύψ ο ς τη ς κατασ κευή ς … … … … … … … … … … … … … … ...… … ... 105
2.4.2.6. Π ιθανή μ ελλο ντική διαπλάτυνση τη ς γέφ υρ ας … … … … … … ...… … … 105
2.4.2.7.Η μ ο ρ φ ή και η σύσταση το υ εδάφ ο υς … … … … … … … … … ...… … … . 105
2.4.2.8. Η αρ χιτεκτο νική τη ς γέφ υρ ας … … … … … … … … … … … … … ..… … . 106
2.4.2.9. Η αισθη τική τη ς γέφ υρ ας … … … … … … … … … … … … … … .… … … 107
2.4.3. Ε πιλο γή τω ν υλικώ ν τω ν β άθρ ω ν … … … … … … … … … … … … … … … … 108
2.4.3.1. Α κρ ό β αθρ α … … … … … … … … … … … … … … … … … … … ...… … .. 108
2.4.3.2. Μ εσό β αθρ α … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 108
-6-
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 3: Μ Ο Ρ Υ Ε ΢ ΢ ΙΔ Η Ρ Ω Ν Γ Ε Υ Τ Ρ Ω Ν
3.1. Δ ιαίρ εση γεφ υρ ώ ν … … … … … … … … … … … … … … … … … … … ...… … … . 111
3.1.1. Π ρ ο ο ρ ισμ ό ς γέφ υρ α ς … … … … … … … … … … … … … … … … ...… … … . 111
3.1.1.1. ΢ ιδη ρ ο δρ ο μ ικές γέφ υρ ες … … … … … … … … … … … … … … .… … … 111
3.1.1.2. Ο δο γέφ υρ ες … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 112
3.1.1.3. Π εζο γέφ υρ ες … … … … … … … … … … … … … … … … … … ...… … … . 112
3.1.1.4. Γ έφ υρ ες σω λη νώ σεω ν … … … … … … … … … … … … … … … … ...… … 112
3.1.1.5. Ε ιδικές γέφ υρ ες … … … … … … … … … … … … … … … … … … … ..… .. 112
3.1.2. Α νο ίγμ ατα γέφ υρ ας … … … … … … … … … … … … … … … ...… … … … … . 112
3.1.2.1. Γ εφ υρ ίδια … … … … … … … … … … … … … … … … ...… … … … … … . 112
3.1.2.2. Γ έφ υρ ες πο ταμ ώ ν … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 113
3.1.2.3. Κ ο ιλαδο γέφ υρ ες … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … .. 113
3.1.2.4. Γ έφ υρ ες ανισό πεδω ν διαβ άσεω ν … … … … … … … … … ...… … … … … 113
3.1.3. ΢ τατική μ ο ρ φ ή … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … .. 113
3.1.3.1. Α μ φ ιέρ ειστες γέφ υρ ες … … … … … … … … … … … … … ...… … … … … 114
3.1.3.2. ΢ υνεχείς γέφ υρ ες … … … … … … … … … … … … … … … … … … .… … 114
3.1.3.3. Κ ρ εμ αστές γέφ υρ ες … … … … … … … … … … … … … … … ...… ...… … 114
-7-
3.1.3.4. Σ ο ξω τές γέφ υρ ες … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … .. 115
3.1.5. Κ ατάστρ ω μ α γέφ υρ ας … … … … … … … … … … … … … … … … ...… … … . 115
3.1.5.1. Γ έφ υρ ες άνω διάβ α ση ς … … … … … … … … … … … … … … … .… … … 116
3.1.5.2. Γ έφ υρ ες κάτω διάβ αση ς … … … … … … … … … … … … … ...… … … … 116
3.1.5.3. Γ έφ υρ ες μ έση ς διά β αση ς … … … … … … … … … … … ..… … … … … … 116
3.2. ΢ το ιχεία μ εταλλικώ ν γεφ υρ ώ ν … … … … … … … … … … … … … .… … … … … . 117
3.2.1. Κ ατάστρ ω μ α … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 117
3.2.2. Κ ύρ ιο ι δο κο ί … … … … … … … … … … … … … … … … … … .… … … … … 118
3.2.3. ΢ ύνδεσμ ο ι … … … … … … … … … … … … … … … … … … … ...… … … … .. 118
3.2.3.1. Α ντιανέμ ιο ς σύνδεσμ ο ς … … … … … … … … … … … ...… … … … … … .. 118
3.2.3.2. Ε γκάρ σιο ς σύνδεσμ ο ς … … … … … … … … … … … ..… … … … … … … 119
3.2.3.3. ΢ ύνδεσμ ο ς τρ ο χο πέδη ση ς … … … … … … … … … … … ...… … … … … . 119
3.2.3.4. ΢ ύνδεσμ ο ς μ η κίδω ν … … … … … … … … … … … … .… … … … … … … 120
3.2.4. Ε φ έδρ ανα … … … … … … … … … … … … … … … … .… … … … … … … … . 120
3.3. Γ ενική διάταξη τη ς γέφ υρ ας … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 121
3.3.1. Γ ενικά … … … … … … … … … … … … … … … ...… … … … … … … … … … 121
3.3.2. Ά νο ιγμ α γέφ υρ ας … … … … … … … … … … ..… … … … … … … … … … … . 121
-8-
3.3.3. ΢ ύστη μ α γεφ ύρ ω ση ς … … … … … … … … … … ..… … … … … … … … … … 122
3.3.4. Κ ατάστρ ω μ α γέφ υρ ας … … … … … … … … … … … ...… … … … … … … … 123
3.4. Π λεο νεκτή μ α τα μ εταλλικώ ν γεφ υρ ώ ν … … … … … … … … ...… … … … … … … 124
3.4.1. Ο σίδη ρ ο ς ω ς δ ο μ ικό υλικό … … … … … … … … … … … ...… … … … … … 124
3.4.2. Ά νο ιγμ α γέφ υρ ας … … … … … … … … … … … … … ...… … … … … … … … 125
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 4: Υ Ο Ρ Σ ΙΑ Τ Π Ο Λ Ο Γ Ι΢ Μ Ο Τ Γ Ε Υ Τ Ρ Α ΢
Γ ενικά … … … … … … … … … … … … … … … … … … ...… … … … … … … … 127
4.1.1. Υ ο ρ τία υπο λο γισμ ο ύ … … … … … … … … … ...… … … … … … … … ...… … 127
4.2.2. Δ ιαίρ εση τω ν φ ο ρ τίω ν … .… … … … … … … … .… … … … … … … … ..… … 128
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 5: Ο Ι Π Ρ Ω Σ Ε ΢ ΢ ΙΔ Η Ρ Ο Δ Ρ Ο Μ ΙΚ Ε ΢ Γ Ε Υ Τ Ρ Ε ΢
5.1.Ο ι πρ ώ τες σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γέφ υρ ες και η εξέλιξή το υς … … … … … … … .… … . 131
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 6: Κ Α Σ Α ΢ Σ Ρ Ω Μ Α ΢ ΙΔ Η Ρ Ο Δ Ρ Ο Μ ΙΚ Ω Ν Γ Ε Υ Τ Ρ Ω Ν
6.1. Γ ενικά … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 132
6.1.1. Κ ύρ ια μ έρ η … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 132
-9-
6.1.2. ΢ τρ ώ ση έρ μ ατο ς … … … … … … … … … … … … ...… … … … … … … … 132
6.1.3. Δ ο κο ί καταστρ ώ μ ατο ς … … … … … … … ...… … … … … … … … … … … 132
6.2. ΢ ιδη ρ ο τρ ο χιές τω ν γεφ υρ ώ ν … … … … … … … … … ...… … … … … … … … … .. 134
6.3. ΢ τρ ω τή ρ ες γεφ υρ ώ ν … … … … … … … … … … … … … ...… … … … … … … … 135
6.4. Μ η κίδες … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … ...… … … .. 138
6.5. Δ ιαδο κίδες … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … .… … … … 140
6.6. ΢ υνδέσεις δο κώ ν καταστρ ώ μ ατο ς … … … … … … … … … … … … … ...… … … . 141
6.7. Π εζο δρ ό μ ια … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … ...… 142
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 7: Ο Ι ΢ ΙΔ Η Ρ Ο Δ Ρ Ο Μ ΙΚ Ε ΢ Γ Ε Υ Τ Ρ Ε ΢ Σ Η ΢ Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Η ΢
.......
.. .
Ε Π ΙΚ Ρ Α Σ Ε ΙΑ ΢
7.1. Γ ενικά … … … … … … … … … ...… … … … … … … … … … … … … … … … … .. 146
7.1.1. Γ έφ υρ ες Everall … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 155
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 8: Η Γ Ε Υ Τ Ρ Α Γ Ο Ρ Γ Ο Π Ο Σ Α Μ Ο Τ . . .
8.1. Γ ενικά … … … … … … … … … ...… … … … … … … … … … … … … … … … … .. 158
8.2. ΢ το ιχεία γέφ υρ ας Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ … … … … ...… … … … … … … … … … … … .. 163
8.2.1. Κ ατάστρ ω μ α γέφ υρ ας … … … … ...… … … … … … … … … … .… … … … . 163
- 10 -
8.2.2. Κ ύρ ιο ι δο κο ί … … … … .… … … … … … … … … … … … … … … … ...… .. 166
8.2.3. ΢ ύνδεσμ ο ι … … … … … … … … … … … .… … … … … … … … … … … … . 168
8.2.4. Ε φ έδρ ανα … … … … … … .… … … … … .… … … … … … … … … … … … . 170
Β. Π Α Ρ Α Ρ Σ Η Μ Α
1. Σ ο πο γρ αφ ικό διάγρ αμ μ α γέφ υρ ας Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ … … … … … … … … … ...… .… . 174
Ε πίμ ετρ ο .… … .......................................................................................................................... 175
Β ιβ λιο γρ αφ ία … … … … … … … … … … … … … … ...… … … … … … … … ..............… … 176
- 11 -
Π Ρ Ο Λ Ο Γ ΙΚ Ο ΢ Η Μ Ε ΙΩ Μ Α
Η παρ ο ύσα μ ελέτη έχει ω ς στό χ ο να παρ ο υσιάσει τα ιστο ρ ικά και τα τεχνικά
στο ιχεία τη ς γέφ υρ ας το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ πο υ χω ρ ίζεται σε δύο μ έρ η . ΢ το πρ ώ το μ έρ ο ς, το
ιστο ρ ικό , καταγρ άφ ο νται τα πρ ό σω πα και τα γεγο νό τα πο υ έπαιξαν ση μ αντικό ρ ό λο κατά τη
διάρ κεια το υ Β ΄ Π αγκο σμ ίο υ πο λέμ ο υ και είχαν πρ ω τεύο υσα θέση στις ενέρ γειες για τη ν
ανατίναξη τη ς γέφ υρ ας το υ Γ ο ρ γο πό ταμ ο υ . ΢ το δεύτερ ο μ έρ ο ς τη ς μ ελέτη ς γίνεται λό γο ς για
τα κατασκευαστικά στο ιχεία τό σο τη ς γέφ υρ ας το υ Γ ο ρ γο πό ταμ ο υ ό σο και κάπο ιω ν άλλω ν
τω ν ο πο ίω ν τα δο μ ο στατικά στο ιχεία ο μ ο ιά ζο υν.
Ε πίση ς παρ ατίθενται φ ω το γρ αφ ικό υλικό , έγγρ αφ α, γεω γρ αφ ικά, το πο γρ α φ ικά σ χέδια, γενικές
κατό ψ εις και κα τά μ ή κο ς το μ ές τη ς χάρ α ξη ς τη ς γέφ υρ ας, στο ιχεία πο υ απο σκο πο ύν στη ν
καλύτερ η κατανό η ση τω ν γεγο νό τω ν.
Κ αταρ χή ν θα θέλαμ ε να ευχαρ ιστή σ ο υμ ε θερ μ ά το ν καθη γη τή το υ Σ μ ή μ ατο ς
Π ο λιτικώ ν Δ ο μ ικώ ν Έ ρ γω ν το υ Α .Σ .Ε .Ι. Π Ε ΙΡ Α ΙΑ κ.Β αρ ελίδη Γ ιώ ρ γο για τη ν επιστη μ ο νική
τη ς β ο ή θεια για τη ν παρ ο ύσα πτυχιακή ερ γασία, τη ν ο πο ία μ ας παρ είχε κα θ‟ ό λη τη ν διάρ κεια
τη ς επιστη μ ο νική ς έρ ευνας, ειδικά ό σο ν αφ ο ρ ά στη μ εθο δ ο λο γία και τη ν συγγρ αφ ική
επιμ έλεια τη ς πτυχιακή ς ερ γασίας.
Ε υχαρ ιστο ύμ ε θερ μ ά ό λο υς ό σο υς μ ας β ο ή θη σαν για τη ν εκπό νη ση τη ς ερ γα σίας
μ ας και συγκεκρ ιμ ένα : το ν Δ ή μ ο Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ, το ν Ο .΢ .Ε ., το ν Κ ώ στα Ζ αγκο γιάννη , το ν
το ν Η λία Ε υθυμ ιό πο υλο , το ν Φ ρ ή στο Ε υθυμ ιό πο υλο .
Σ έλο ς ευχαρ ιστο ύμ ε τις ο ικο γένειές μ ας για τη ν αμ έρ ιστη η θική και υλική
συμ παρ άστασή το υς σε ό λη μ ας τη ν πρ ο σπάθεια πο υ ή ταν ανεκτίμ η τη .
Γ αβ ρ ιή λ Δ η μ ή τρ η ς, Γ αλη ρ ό πο υλο ς Π αντελεή μ ω ν, Κ ο υτσιο ύμ πα Ε λένη
Π Ε ΙΡ Α ΙΑ ΢ , 2 O O 6
- 12 -
Π ΡΟ Λ Ο ΓΟ ΢
Η καθιέρ ω ση το υ αντάρ τικο υ στο ν ελλη νικό χώ ρ ο ω ς στρ ατιω τικο ύ παρ άγο ντα
άρ χισε να πρ αγμ α το πο ιείται από το φ θινό πω ρ ο το υ 1942 κι ενώ είχαν πρ ο η γη θεί αρ κετές
πρ ο σπάθειες αντίσταση ς κατά το 1941. Ο Ε λληνικός Λ αϊκός Α π ελευθερω τικός ΢ τρατός
(Ε .Λ .Α .΢ ), πο υ διένυε τα πρ ώ τα β ή μ ατα τη ς δρ άσ η ς το υ, μ ε αρ χη γό το ν Ά ρ η Β ελο υχιώ τη
και ο Ε θνικός Δ ημ οκρατικός Ε λληνικός ΢ ύνδεσμ ος (Ε .Δ .Ε .΢ ) υπό το Ν απο λέο ντα
Ζ έρ β α κατάφ ερ αν τις πρ ώ τες ση μ αντικές νίκες το υς εις β άρ ο ς τω ν Ιταλώ ν, ο ι ο πο ίο ι
συγκρ ινό μ ενο ι μ ε το υς Β ο ύλγαρ ο υς και το υς Γ ερ μ ανο ύς απο δείχτη καν πιο ευά λω το ι στό χο ι.
Σ η νύχτα τη ς 25 ης/26ης Ν ο εμ β ρ ίο υ 1942, Β ρ ετανικό κλιμ άκιο μ ε συντο νιστή το ν ταξίαρ χο
«Έ ντι» Μ άγερ ς ανατίναξε τη ν μ εγάλη ς στρ ατη γική ς ση μ ασίας γέφ υρ α το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ, ενώ
μ εικτή δύναμ η περ ίπο υ 150 αντα ρ τώ ν το υ Ε .Λ .Α .΢ . και το υ Ε .Δ .Ε .΢ . εξο υδετέρ ω σε μ ετά από
σκλη ρ ή μ άχη τη ν Ιταλική φ ρ ο υρ ά, η ο πο ία στις απώ λειές τη ς καταμ έτρ η σ ε 7 νεκρ ο ύς, 5
τρ αυμ ατίες και 2 αγνο ο ύμ ενο υς, δη λαδή αιχμ αλώ το υς. Η ανατίναξη τη ς γέφ υρ ας και κατ‟
επέκταση η διακο πή τη ς μ ο ναδική ς σιδη ρ ο δρ ο μ ική ς σύνδεση ς Β ο ρ ρ ά -Ν ό το υ δεν απο τέλεσ ε
μ ό νο μ ια από τις πιο εντυπω σιακές επιχειρ ή σεις δο λιο φ θο ρ άς στη σκλαβ ω μ ένη Ε υρ ώ πη , αλλά
και μ ια ιδιαιτέρ ω ς ζη μ ιο γό να ενέρ γεια, μ ε κύρ ια συνέπεια τη μ είω ση για έξι εβ δο μ άδες κατά
40% τη ς διακίνη ση ς πο λεμ ο φ ο δίω ν και πρ ώ τω ν υλώ ν (ιδίω ς το υ στρ α τη γική ς ση μ ασίας
χρ ω μ ίο υ) μ έσω τη ς Ε λλάδ ας. Ψ στό σο , αντίθετα από ό ,τι πιστεύεται, δεν επη ρ έασε τη ν κύρ ια
γρ αμ μ ή ανεφ ο διασμ ο ύ το υ Ρ ό μ ελ στο β ο ρ ειο -αφ ρ ικανικό μ έτω πο για έξι α πο φ ασιστικές
β δο μ άδες.
Μ ια τέτο ια εξέλιξη για τη ν περ αιτέρ ω πο ρ εία το υ πο λέμ ο υ, μ πο ρ εί να διαφ ανεί από
τα ακό λο υθα ιστο ρ ικά στο ιχεία πο υ παρ ατίθενται.
- 13 -
Ι΢ Σ Ο Ρ ΙΚ Ο Π Ε Ρ ΙΓ Ρ Α Μ Μ Α
- 14 -
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 1: Ι΢ Σ Ο Ρ ΙΚ Α
1.1. Η στρατηγική σημ ασία της Μ εσογείου
Ο Β ΄ Π αγκό σμ ιο ς Π ό λεμ ο ς δεν περ ιο ρ ίστη κε μ ό νο στο ν ευρ ω παϊκό χώ ρ ο , α λλά
γρ ή γο ρ α εξαπλώ θη κε και «αγκάλιασε» ό λη τη ν υδρ ό γειο . Α πό τη έκβ αση αυτή ς τη ς
ο ικο υμ ενική ς σύρ ρ αξη ς έμ ελλε να εξαρ τη θεί πο ια θα ή ταν η μ ετέπειτα π αγκό σμ ια τά ξη
πρ αγμ άτω ν. Κ αθώ ς το μ εγαλό πνο ο σχέδιο το υ Φ ίτλερ απο σκο πο ύσε να εδρ αιώ σει τη ν
παγκό σμ ια κυρ ιαρ χία τη ς γερ μ ανική ς Ά ρ ιας φ υλή ς, ο ι δύο αντίπαλες παρ ατάξεις είχαν ανάγκη
από στη ρ ίγμ ατα παντο ύ στη ν υφ ή λιο . ΢ υνάμ α, η συνο λική διάταξη τω ν αντίπαλω ν δυνάμ εω ν
ή ταν τέτο ια, ώ στε η Μ εσό γειο ς, για μ ία ακό μ α φ ο ρ ά, μ ετατρ άπη κε σε ένα από τα κύρ ια πεδία
συγκρ ο ύσεω ν.
Η κυρ ιαρ χία στη Μ εσό γειο εξυπη ρ ετο ύσε πρ ω τίστω ς το ν έλεγχο τω ν πιο σύντο μ ω ν
γρ αμ μ ώ ν επικο ινω νίας πο υ ενώ νο υν τη ν Ε υρ ώ πη μ ε τη Μ έση Α νατο λή , τις Ινδίες, τη
Ν ο τιο ανατο λική Α σία και το ν Ε ιρ η νικό Ψ κεανό . Α πέβ λεπε επίση ς στη ν ο ικειο πο ίη ση και
εκμ ετάλλευση τω ν πλο ύσιω ν πετρ ελαιο πη γώ ν τη ς Μ έση ς Α νατο λή ς.
Ψ στό σο , αντιτιθέμ ενα συμ φ έρ ο ντα στο χώ ρ ο τη ς Μ εσο γείο υ διακυβ εύο νταν ή δη
πρ ιν το ξέσπασμ α το υ Β ΄ Π αγκό σμ ιο υ Π ο λέμ ο υ. Π ιο συγκεκρ ιμ ένα, η Μ εγάλη Β ρ ετανία
κατείχε πρ ο πο λεμ ικά τη ν Α ίγυπτο , το Α γγλο αιγυπτιακό ΢ ο υδάν, τη ν Κ ένυα, τη Β ρ ετανική
΢ ο μ αλία, τη ν Π αλαιστίνη , το Ά ντεν, καθώ ς και τα νη σιά τη ς Μ άλτα και τη ς Κ ύπρ ο υ. Α πό τη ν
άλλη μ ερ ιά, η Ιταλία είχε μ εγάλες απο ικιακές κτή σεις στη ν Α φ ρ ική . Ε πο μ ένω ς, γίνεται φ ανερ ό
πό σο εύκο λα μ πο ρ ο ύσαν να ανατρ απο ύν ο ι ισο ρ ρ ο πίες πάνω από τη ν Μ εσό γειο , αφ ο ύ
απο τελο ύσε σταυρ ο δρ ό μ ι ό χι μ ό νο γεω γρ αφ ικώ ν συντεταγμ ένω ν αλλά κα ι ο ικο νο μ ικό πο λιτικώ ν συμ φ ερ ό ντω ν.
Ε ξίσο υ απο φ ασιστική ς ση μ ασίας ή ταν η επικρ άτη σ η στη Μ εσό γειο και για τη
΢ ο β ιετική Έ νω ση , γι‟ αυτό και επ εδίω κε να απο τρ έψ ει τη ν ενδ εχό μ ενη κατίσχυση τω ν
δυνάμ εω ν Γ ερ μ ανίας και Ιταλίας στο χώ ρ ο αυτό . Μ ια τέτο ια πιθανή η γεμ ό νευση τη ς
Μ εσο γείο υ από το συνασπισμ ό Γ ερ μ ανίας-Ιταλίας αναπό φ ευκτα θα ο δη γο ύσε στη ν αξο νική
κυρ ιαρ χία σε Μ .Α νατο λή και Π ερ σικό Κ ό λπο , περ ιο χές ό πο υ ή δη δ ρ ο ύσε ισχυρ ή
φ ιλο γερ μ ανική πέμ πτη φ ά λαγγα, στη ν κα τάκτη ση τω ν Ινδιώ ν και στη συνένω ση τω ν στρ ατώ ν
το υ Ά ξο να και τη ς Ιαπω νίας στο χώ ρ ο τη ς νο τιο ανατο λική ς Α σίας.
- 15 -
Θ α είχαμ ε, μ ε άλλα λό για, μ ια δυσμ ενέστατη τρ ο πή τω ν πρ αγμ άτω ν- και ίσω ς
μ ο ιρ αία- για τη συμ μ αχική παρ άταξη το υ Ε λευθέρ ο υ Κ ό σμ ο υ.
1.2. Η εμ π λοκή τω ν αντιπ άλω ν στο Μ εσογειακό χώ ρο
Φ ρ ή σιμ ο θα ή ταν να αναφ ερ θο ύν σύντο μ α τα γεγο νό τα πο υ πρ ο ώ θη σαν τη ν εμ πλο κή
τω ν αντιπάλω ν στο χώ ρ ο τη ς Μ εσο γείο υ και τη ς Β ό ρ ειας Α φ ρ ική ς.
Η χιτλερ ική επίθεση κατά τη ς Π ο λω νίας σή μ ανε τη ν κή ρ υξη το υ πο λέμ ο υ τη ν 1 η
΢ επτεμ β ρ ίο υ 1939. Η Α γγλία και η Γ αλλία, παρ ό λο πο υ η τελευταία
τη ρ ο ύσε ω ς τό τε
ενδο τική στάση απέναντι στο Φ ίτλερ , μ πή καν αμ έσω ς στο πό λεμ ο . Η Π ο λω νία σαρ ώ θη κε.
΢ τις 9 Α πρ ιλίο υ 1940 άρ χισε η εισβ ο λή στη Δ ανία και Ν ο ρ β η γία και α κο λο ύθη σε στις 10
Μ αΐο υ νέα σα ρ ω τική επίθεση κατά τη ς Γ αλλίας, το υ Β ελγίο υ και τη ς Ο λλανδίας. ΢ τις 10
Ιο υνίο υ το υ ίδιο υ έτο υς πρ ο σχώ ρ η σε στο ν πό λεμ ο κατά τη ς Γ α λλίας και τη ς Α γγλίας και η
Ιταλία, ενώ στις 22 Ιο υνίο υ η Γ αλλία υπέκυψ ε.
Η
κατάκτη ση το υ μ εγα λύτερ ο υ μ έρ ο υς τη ς Ε υρ ώ πη ς από το ν Ά ξο να είναι
πρ αγμ ατικό τη τα. Σ α Β αλκάνια παρ αμ ένο υν πρ ο ς το παρ ό ν έξω από το υς πο λεμ ικο ύς στό χο υς
τη ς Γ ερ μ ανίας, τη στιγμ ή πο υ ο Φ ίτλερ καλείται να α πο φ ασίσει πο ιο θα είναι το επό μ ενο β ή μ α
το υ. Α υτό δε θα μ πο ρ ο ύσε να είναι άλλο από τη ν από β αση στη ν Α γγλία και τη ν συντρ ιβ ή τη ς,
αφ ο ύ μ ε τη ΢ ο β ιετική Έ νω ση ο πό λεμ ο ς δεν έχει ξεσπάσει ακό μ α. Έ τσι, στα μ έσα το υ Ιο υλίο υ
1940 η Γ η ρ αιά Α λβ ιό να δέχεται τις μ αζικές α ερ ο πο ρ ικές επιδρ ο μ ές τη ς Λ ο υφ τβ άφ ε, πο υ
εξυπη ρ ετο ύσαν διττό σκο πό . ΢ τό χευαν δη λαδή να συντρ ίψ ο υν τη δύναμ η αντιστάσεω ς τη ς
χώ ρ ας, από τη μ ια, και ν‟ ανο ίξο υν το δρ ό μ ο , μ ετά το πέρ ασμ α τη ς Μ άγχη ς, για τη ν από β αση
τω ν χερ σαίω ν δυνάμ εω ν τη ς Γ ερ μ ανίας στο αγγλικό έδαφ ο ς.
Σ ο φ θινό πω ρ ο το υ 1940 η μ άχη μ αινό ταν ακό μ α και ο Φ ίτλερ είχε πεισθεί ο ρ ιστικά
ό τι έχανε τη μ άχη μ ε τη ν Α γγλία. Ε πο μ ένω ς πρ ό β αλλε επιτακτικά η ανά γκη να δρ ο μ ο λο γή σει
έγκαιρ α τη ν επό μ ενη κίνη σή το υ. Ε φ ό σο ν δεν υπή ρ χε άλλη επιλο γή , ο επό μ ενο ς στό χο ς το υ
θα ή ταν η ΢ ο β ιετική Έ νω ση . Η επίθεση αυτή απέκλειε τις πρ ο χειρ ό τη τες και πρ ο ϋπέθετε τη ν
κατάλη ψ η τω ν Β αλκανίω ν. Ε πιπλέο ν, η ενέρ γεια αυτή δεν ή ταν απο κλειστικά αμ υντική και
διασφ αλιστική για το ν Ά ξο να, αλλά απο σκο πο ύσε να πιέσει έμ μ εσα τη ν Σ ο υρ κία να β γει στο ν
πό λεμ ο στο πλευρ ό το υ Ά ξο να και έτσι να β ρ εθεί η ΢ ο β ιετική Έ νω ση και ο χώ ρ ο ς τη ς Μ .
Α νατο λή ς στο έλεο ς το υ Φ ίτλερ .
Ο ι παρ απάνω σκο πιμ ό τη τες ση μ ατο δο το ύν το πέρ ασμ α στη νέα φ άση τω πο λεμ ικώ ν
εξελίξεω ν, πο υ δίνει στη Μ εσό γειο νέα β αρ ύτη τα για τη ν παγκό σμ ια αναμ έτρ η ση . ΢ τις 28
Ο κτω β ρ ίο υ 1940 η Ιταλία επιτίθεται κατά τη ς Ε λλάδο ς από το έδαφ ο ς τη ς Α λβ ανίας. Ο
ελλη νικό ς στρ ατό ς υπο β ο η θείται από συμ β ο λικές δυνάμ εις τη ς Μ . Β ρ ετανίας, τις ο πο ίες
- 16 -
απο στέλλει από τη Β . Α φ ρ ική , και θεω ρ είται μ ε αυτό ν το ν τρ ό πο αναμ εμ ειγμ ένη , έστω και
υπο τυπω δώ ς, σε αυτό το νέο μ έτω πο το υ πο λέμ ο υ.
Σ ο χειμ ώ να το υ 1940-41ο ι νίκες τω ν Ε λλή νω ν στο μ έτω πο τη ς Α λβ ανίας και ο ι
επιτυχίες τω ν Β ρ ετανώ ν στη Μ εσό γειο και στη Β . Α φ ρ ική ευνο ο ύν τη συμ μ αχική πρ ο σπάθεια.
Σ η ν άνο ιξη ό μ ω ς, και πιο συγκεκρ ιμ ένα στις 6 Α πρ ιλίο υ 1941, η Γ ερ μ ανία , συντρ ίβ ο ντας
ταυτό χρ ο να και τη γιο υγκο σλαβ ική αντίσταση , χτυπά τη ν Ε λλάδα και τη ν υπο τά σσει.
Κ ατό πιν τω ν εξελίξεω ν αυτώ ν, η Γ ερ μ ανία έκανε επιβ λη τική τη ν παρ ο υσία τη ς στη
Μ εσό γειο . ΢ το πλαίσιο τη ς επεκτατική ς πο λιτική ς το υ ο Φ ίτλερ το ν Ιανο υά ρ ιο το υ 1941
διέταξε τη συγκρ ό τη ση το υ «Africa-Κ orps», το υ σώ μ α το ς δη λαδή πο υ σε λίγο θα εδρ αιω νό ταν
στη Β ό ρ ειο Α φ ρ ική και θα ανέτρ επε εκεί τη ν κατά σταση εις β άρ ο ς τω ν Β ρ ετανώ ν, κα θώ ς
απο δείχτη καν ιδιαίτερ α επικίνδυνο ι μ ε τα συντρ ιπτικά πλή γμ ατα πο υ κατά φ ερ αν κατά τω ν
ιταλικώ ν δυνάμ εω ν. Η γερ μ ανική αερ ο πο ρ ία θα σ υνέδρ αμ ε κι αυτή στη ν εξό ντω ση τω ν
Β ρ ετανώ ν και τα αερ ο δρ ό μ ια, πο υ διέθεταν ο ι αερ ο πο ρ ικο ί στό λο ι το υ Γ ΄ Ρ άιχ στη Ν . Ιταλία,
στη ΢ ικελία, στη ν Ε λλάδα και στη ν Κ ρ ή τη , τη ς εξασφ άλιζαν άνεση κινή σεω ν. Α πό το
Υ εβ ρ ο υάρ ιο το υ 1941, ο Ρ ό μ ελ εδρ αιώ νεται στη Β . Α φ ρ ική και αναλαμ β άνει τη ν η γεσία τω ν
ιταλο γερ μ ανικώ ν στρ ατευμ άτω ν τη ς περ ιο χή ς.
- 17 -
1.3. Η εξέλιξη τω ν επ ιχειρήσεω ν στη Β όρειο Α φρική
Σ α γεγο νό τα στο μ έτω πο τη ς Β . Α φ ρ ική ς, μ ε τα ο πο ία συνδέεται η ανατίναξη τη ς
γέφ υρ ας το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ, είχαν τη ν εξή ς σειρ ά:
 Ιταλική επίθεση (13 ΢ επτεμ β ρ ίο υ 1940) πρ ο η γή θη κε τη ς άφ ιξη ς το υ Ρ ό μ ελ, η ο πο ία
ανέτρ εψ ε τις β ρ ετανικές δ υνάμ εις. Σ α ιταλικά στρ ατεύμ ατα είχαν φ τάσει, από το ανατο λικό
τμ ή μ α τη ς Κ υρ η ναϊκή ς, στο ΢ ίντι-Μ παρ άνι.
 Ε κμ εταλλευό μ ενο ι τη ν ή ττα τη ς Ιταλίας στη ν Ε λλάδα και το σκό ρ πισμ α το υ εχθρ ο ύ, ο ι
Ά γγλο ι τη νύχτα τη ς 9 ης Δ εκεμ β ρ ίο υ 1940 πέρ ασαν στη ν επίθεση .
 Μ ετά τη ν ά τακτη υπο χώ ρ η ση τω ν Ιταλώ ν και ω ς το τέλο ς Δ εκεμ β ρ ίο υ εκκαθά ρ ισαν
τελείω ς το έδ αφ ο ς τη ς Α ιγύπτο υ. ΢ τις αρ χές Υ εβ ρ ο υαρ ίο υ το υ 1941, έφ τασαν σ το ν το μ έα το υ
Ε λ Α γκέιλα, στα δυτικά σύνο ρ α τη ς Κ υρ η ναϊκή ς και σταμ άτη σαν τη ν παρ απέρ α επίθεσή το υς.
 Π ερ ί το τέλο ς Μ αρ τίο υ το υ 1941, ο Ρ ό μ ελ εμ φ ανίζεται ενερ γά επί σκη νή ς. Μ ε επίθεση
κατά μ ή κο ς τη ς παρ αλίας τη ς Β εγγάζη ς, και μ έσα από τη ν έρ η μ ο το υ Ε λ-Μ εκίλα , συντρ ίβ ει τα
αγγλικά στρ ατεύμ ατα στο β ο ρ ειο δυτικό τμ ή μ α τη ς Κ υρ η ναϊκή ς και στρ έφ ει τα πυρ ά το υ πρ ο ς
το Σ ο μ πρ ο ύκ.
 ΢ τις 8 Α πρ ιλίο υ 1941 τα ιταλο -γερ μ ανικά στρ ατεύμ α τα κατέλαβ α ν τη Ν τέρ να και στις 10
πο λιό ρ κη σαν το Σ ο μ πρ ο ύκ. ΢ τις 15 Α πρ ιλίο υ κατέλαβ αν το ΢ ίντι-Ο μ άρ , το Ε λ-΢ αλο ύμ , τη
διάβ αση Φ αλφ άγια και τη ν ό αση Σ ζα ρ αμ πο ύτ.
 ΢ το μ εταξύ ο κίνδυνο ς από τη ν γερ μ ανο -ιταλική πρ ο έλαση κα τά τη ς Α ιγύπτο υ ενισχυό ταν
από το γεγο νό ς ό τι η γαλλική κυβ έρ νη ση το υ Β ισύ υπο στή ρ ιζε ενερ γά το υς γερ μ ανό φ ιλο υς
στασιαστές το υ Ιρ άκ και επέτρ επε στο υς Γ ερ μ ανο ύς να χρ η σιμ ο πο ιο ύν τα συρ ιακά
αερ ο δ ρ ό μ ια στις πτή σεις το υς πρ ο ς το Ιρ άκ. Έ τσι ο ι Β ρ ετανο ί στις 8 -10 Ιο υλίο υ
καταλα μ β άνο υν τη ΢ υρ ία, πο υ τη ν έλεγχε ω ς τό τε το καθεστώ ς το υ Β ισύ.
 ΢ τις 18 Ν ο εμ β ρ ίο υ 1941, η 8 η ΢ τρ ατιά τω ν Β ρ ετανώ ν επιτίθεται και τα ιταλο -γερ μ ανικά
στρ ατεύμ ατα υφ ίστανται δεινή ή ττα. Α κο λο ύθη σε μ ια περ ίο δο ς συγκεχυμ ένω ν αγώ νω ν. Ο
Ρ ό μ ελ υπο χω ρ ώ ντας συνεχώ ς, στις 12 Ιανο υαρ ίο υ 1942, β ρ ίσκεται ξανά στα σύνο ρ α τη ς
Σ ρ ιπο λίτιδας και ό λη η Κ υρ η ναϊκή έχει περ ιέλθει για μ ία α κό μ α φ ο ρ ά στα χέρ ια τω ν
Β ρ ετανώ ν.
 Ψ στό σο , μ έσα σε δύο εβ δο μ άδες ο Ρ ό μ ελ είχε ανασυγκρ ο τή σει τις δυνάμ εις το υ. Έ να
σώ μ α τη ς γερ μ ανική ς αερ ο πο ρ ίας ή ταν πάλι παρ ό ν στο μ έτω πο τη ς Μ εσο γείο υ. Η ΋ γδο η
΢ τρ ατιά τω ν Β ρ ετανώ ν υπο χώ ρ η σε. ΢ τις 26 Μ αΐο υ 1942, ο Ρ ό μ ελ εξαπέλυσε νέα επίθεση . Η
εξέλιξη τω ν γεγο νό τω ν συντελο ύσε ρ αγδαία, ώ στε κύρ ιο ς δρ ό μ ο ς ανεφ ο διασμ ο ύ το υ Γ ερ μ ανο ύ
- 18 -
στρ ατάρ χη να γίνει ο ελλη νικό ς. Μ ια μ ατιά στο χά ρ τη τη ς Μ εσο γείο υ δείχνει ό τι ο δ ρ ό μ ο ς
από τη ν Ιταλία ό χι μ ό νο είναι πο λύ μ ακρ ύτερ ο ς από το ν ελλη νικό , αλλά κο β ό ταν στη μ έση
από τη φ ο β ερ ή β άση τη ς Μ άλτας, πο υ παρ ά τα δεινά πλή γμ α τα πο υ δ εχό ταν αδιάκο πα δ εν
υπέκυπτε. Α κό μ η , ό σο ν αφ ο ρ ά το ν ανεφ ο διασμ ό από το ν ιταλικό στό λο τω ν αξο νικώ ν
δυνάμ εω ν στη Β . Α φ ρ ική , και συγκεκρ ιμ ένα στα λιμ άνια από τη ν Σ ρ ίπο λη ω ς τη Β εγγάζη ,
πρ ο έκυπτε ένα νέο πρ ό β λη μ α: η μ εταφ ο ρ ά το υς καθυστερ ο ύσε λό γω έλλειψ η ς επαρ κώ ν,
χερ σαίω ν μ εταφ ο ρ ικώ ν μ έσω ν και λό γω το υ μ εγά λο υ μ ή κο υς το υ παρ αλια κο ύ χερ σαίο υ
δρ ό μ ο υ ω ς τις θέσεις τω ν μ αχό μ ενω ν τμ η μ άτω ν. Ο ι δυσκο λίες αυτές εξο υδετερ ώ νο νταν μ ε τη ν
μ εταφ ο ρ ά τω ν εφ ο δίω ν από το ν ελλη νικό δρ ό μ ο . Ο δρ ό μ ο ς αυτό ς ή ταν συντο μ ό τερ ο ς, είχε
στο μ έσο το υ τη ν Κ ρ ή τη σαν αερ ο ναυτική β άση και ο δη γο ύσε κατευθείαν στη γρ αμ μ ή το υ
μ ετώ πο υ. Λ ή φ θη καν, λο ιπό ν, σύντο μ α μ έτρ α να αξιο πο ιη θεί ο δρ ό μ ο ς αυτό ς. Σ ο λιμ άνι το υ
Π ειρ αιά εξο πλίστη κε κατά λλη λα για να δ έχεται και να απο στέλλει τα γερ μ ανικά εφ ό δια και η
σιδη ρ ο δρ ο μ ική γρ αμ μ ή τη ς Ε λλάδας «άναψ ε « κυρ ιο λεκτικά από τις πυκνές μ εταφ ο ρ ές τω ν
εφ ο δίω ν αυτώ ν.
 Μ ερ ικο ί αρ ιθμ ο ί δείχνο υν χαρ ακτη ρ ιστικά πό σο β ελτιώ θη κε ο ανεφ ο διασμ ό ς το υ Ρ ό μ ελ.
Έ τσι ενώ το ν Α πρ ίλιο το υ 1942 στο λιμ άνι τη ς Ν τέρ νας είχαν ξεφ ο ρ τω θεί μ ό νο 2.400 τό νο ι
εφ ό δια, το Μ άιο ο ι πο σό τη τες αυτές έγινα 7.500 τό νο ι και το ν Ιο ύνιο 11.000 τό νο ι.
 ΢ τις 27 Ιο υνίο υ, ο Μ ο υσο λίνι επέτρ εψ ε τη ν πρ ο έλαση πρ ο ς τη Δ ιώ ρ υγα το υ ΢ ο υέζ.
Α ρ γό τερ α μ ά λιστα έφ τασε ο ίδιο ς στη ν Κ υρ η ναϊκή για να πρ ο ετο ιμ άσει τη θρ ιαμ β ευτική το υ
είσο δο στο Κ άιρ ο . ΢ τις 27 Ιο υνίο υ, επίση ς, η «΢ τρ ατιά τω ν Π άντσερ », ό πω ς είχε γίνει γνω στό
το γερ μ ανο -ιταλικό συγκρ ό τη μ α το υ Ρ ό μ ελ, πέρ ασε τη Μ άρ σα Μ ατρ ο ύχ και στο τέλο ς το υ
μ ή να έφ τασε στη θέση το υ Ε λ Α λαμ έιν. Ε ξή ντα μ ό νο μ ίλια μ ακρ ιά β ρ ισκό ταν η Α λεξάνδρ εια.
Ε ξαπό λυσε τις δυνάμ εις το υ εναντίο ν τω ν αμ υντικώ ν θέσεω ν τω ν Β ρ ετανώ ν. Η διάσπαση ό μ ω ς
τω ν θέσ εω ν αυτώ ν, πο υ τη θεω ρ ο ύσε εύκο λο εγχείρ η μ α, δ εν κατο ρ θώ θη κε. ΢ τις 3 Ιο υλίο υ
έκανε μ ία ακό μ α από πειρ α, η ο πο ία απέτυχε ξανά, μ ε σο β αρ ές μ ά λιστα απ ώ λειες. Σ ό τε ο
Ρ ό μ ελ έδω σε δια ταγή η «΢ τρ ατιά τω ν Π άντσερ » να περ άσει σε άμ υνα.
 Α νάμ εσα στις 15 και στις 21 Ιο υλίο υ η ΋ γδο η ΢ τρ α τιά ξαναχτύπη σε και ο ι επιθέσεις τη ς,
παρ ‟ ό λο πο υ γενικά απέτυχαν, ή ταν αρ κετές να κά νο υν το Ρ ό μ ελ να αναφ έρ ει, ό τι εάν ο
εχθρ ό ς κατό ρ θω νε να διεισδύσει έστω και λίγο πιο πέρ α, ο ι θέσεις το υς στο Ε λ Α λαμ έιν θα
ή ταν αδύνατο ν να κρ ατη θο ύν. Έ κανε έκκλη ση για ενισχύσεις, πο υ το υ στάλθη κα ν στη ΢ ικελία
για τη ν εισβ ο λή στη Μ άλτα. ΢ τις 20 Ιο υλίο υ ο Μ ο υσο λίνι, απο γο η τευμ ένο ς να περ ιμ ένει το
θρ ίαμ β ό το υ, επέστρ εψ ε στη ν Ιταλία. Σ η ν επό μ ενη μ έρ α η επιχείρ η ση «Η ρ ακλή ς» (η
επιχείρ η ση για τη ν κατάλη ψ η τη ς Μ άλτας) ακυρ ώ θη κε ο ρ ιστικά.
- 19 -
 Ο ι χερ σαίες επιχειρ ή σεις τερ μ α τίστη καν πρ ο σω ρ ινά , ενώ ο ι δύο αντίπαλες παρ ατά ξεις,
εξαντλη μ ένες μ ερ ιμ νο ύσα ν για τη ν αναδιο ρ γάνω σή το υς, που θα διαρ κο ύσε ω ς τις 30
Α υγο ύστο υ. Μ έσα στις συνθή κες αυτές γεννή θη κε στο Β ρ ετανικό ΢ τρ ατη γείο τη ς Μ έση ς
Α νατο λή ς η σκέψ η και η από φ αση ό τι έπρ επε να κο πεί ο ελλη νικό ς δρ ό μ ο ς ανεφ ο διασμ ο ύ το υ
Ρ ό μ ελ.
Υ ά ξ ηε ο 1: Ζ π εξ ηνρή ηε ο Β .Α θ ξ ηθ ή ο
Π Η Γ Η : Eεγ κ υ κ λ οπ α ίδεια Π α τριδογ νω σία , Ε κ δόσεις εφ η μ ερίδα Έ θνος 2002
- 20 -
1.4. Η εμ φάνιση τω ν ενόπ λω ν αντιστασιακώ ν ομ άδω ν
Σ ις τελευταίες η μ έρ ες το υ Α πρ ιλίο υ 1941 ξεκίνη σε στη ν Ε λλάδα η τα ρ αγμ ένη
περ ίο δο ς τη ς κατο χή ς. Μ έχρ ι το ν Ιο ύνιο το υ ίδιο υ χρ ό νο υ είχαν διανεμ η θεί ο ι διο ικη τικές και
στρ ατιω τικές ζώ νες ευθύνη ς τω ν νικη τώ ν και μ ε ενδιάμ εσο τη ν κυβ έρ νη ση το υ στρ ατη γο ύ
Σ σο λάκο γλο υ, πο υ ο ι ίδιο ι το πο θέτη σαν στη ν Α θή να, άρ χισαν να κυβ ερ νο ύν το ν τό πο .
Η ελλη νική κο ινω νία μ ά ταια πρ ο σπάθη σε να ξανα β ρ εί τις ισο ρ ρ ο πίες τη ς κα θώ ς και
τρ ό πο υς επιβ ίω ση ς στις νέες συνθή κες. Γ ρ ή γο ρ α απο δείχτη κε ό τι δεν ή ταν εύκο λη υπό θεση ,
αφ ο ύ ο απο κλεισμ ό ς τη ς χώ ρ ας από το θαλάσσιο εμ πό ρ ιο και η καταστρ ο φ ή τω ν χερ σαίω ν
συγκο ινω νιώ ν πρ ο κάλεσαν από το υς πρ ώ το υς κιόλας μ ή νες πρ ο β λή μ ατα ανεφ ο διασμ ο ύ.
Α ρ γό τερ α το χειμ ώ να, ο ι ελλείψ εις αυτές μ ετατρ άπη καν σε επισιτιστική τρ αγω δία, ιδιαίτερ α
στις πό λεις και στα απο κλεισμ ένα νη σιά.
Σ η ν άνο ιξη το υ 1942 στην ύπαιθρ ο η β ία δέσπο ζε. Π αλαιο ί και νέο ι «Κ λαρ ίτες»
επω φ ελο ύμ ενο ι από τη ν αδ υναμ ία το υ κρ ατικο ύ μ η χα νισμ ο ύ να πρ ο στατέψ ει το ν π λη θυσμ ό και
από τα δίκτυα να μ εταφ έρ ο υν τρ ό φ ιμ α, λεη λα το ύσαν τις περ ιο υσίες, θέτο ντας συχνά σε κίνδυνο
και τη ζω ή , πλο υσίω ν και φ τω χώ ν στα χω ρ ιά και στο υς δρ ό μ ο υς.
Δ ηθ όλα 1: Ζ κ εηα θ νξ ά ησ λ ηξ νθ ίκ σ λ α π ό ηνπο «Κ ια ξ ίηεο»
- 21 -
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
΢ η μ αντικό τμ ή μ α το υ αγρ ο τικο ύ πλη θυσμ ο ύ ένιω θε τη ν ανάγκη περ ιστο λή ς α υτή ς
τη ς ασυδο σίας και δη μ ιο υρ γίας ενό πλω ν ο μ άδω ν περ ιφ ρ ο ύρ η ση ς. Σ ο καλο καίρ ι το υ 1942, η
ανάγκη αυτή έγινε επιτακτικό τερ η , καθώ ς έπρ επε να πρ ο στατευτεί η νέα σο δειά. Ο ι ένο πλες
αντιδρ άσεις και ο ι ένο πλες ο μ άδ ες άρ χισαν να πο λλα πλασιάζο νται στη ν ύπαιθρ ο , ενώ το μ ό νο
πο υ στερ ο ύνταν ή ταν ο ο ρ γανω τικό ς ιστό ς.
Σ ο ρ ό λο αυτό ανέλαβ ε το Κ ο μ μ ο υνιστικό Κ ό μ μ α Ε λλάδας, διό τι, υπό τις
υπάρ χο υσες τό τε συνθή κες, ή ταν η μ ό νη ο ρ γανω μ ένη δύναμ η στο πλαίσιο τη ς ελλη νική ς
κο ινω νίας πο υ θα μ πο ρ ο ύσε να διεκπερ αιώ σει ένα τέτο ιο έρ γο . Α πό τη μ ερ ιά το υ Κ Κ Ε
λο ιπό ν, το πρ ό σω πο πο υ ανέλαβ ε να αναδείξει και να κατευθύνει ο υσιαστικά αυτή τη γενική
διάθεση για ένο πλη αντίσταση ή ταν ο Ά ρ η ς Β ελο υχιώ τη ς ή κατά κό σμ ο ν Θ ανάση ς Κ λάρ ας.
Α ν και μ έχρ ι τό τε ο περ ί ένο πλη ς δρ αστη ρ ιό τη τας λό γο ς απο σκο πο ύσε περ ισσό τερ ο στη
συγκρ άτη ση κάπο ιω ν αξιω μ ατικώ ν πο υ είχαν πλη σιάσει το Κ .Κ .Ε ., ο Θ ανάση ς Κ λάρ ας έλαβ ε
τελικά τη ν εντο λή να συνερ γαστεί μ ε τη ν περ ιφ ερ εια κή ο ρ γάνω ση το υ Κ Κ Ε στη Λ αμ ία για τη
δη μ ιο υρ γία ενό πλω ν αντιστασιακώ ν ο μ άδω ν στη Ρ ο ύμ ελη . ΢ τις 22 Μ αΐο υ το υ 1941, η π ρ ώ τη
ο μ άδα το υ Ά ρ η Β ελο υχιώ τη , 14 άτο μ α, β γή κε από τη ΢ περ χειάδα να ξεκινή σει το αντάρ τικο .
Ο Β ελο υχιώ τη ς έδω σε σάρ κα και ο στά στο ό ρ α μ α. Π έτυχε να μ ετατρ έψ ει τις
διάσπαρ τες ένο πλες ο μ ά δ ες σε εξο υσία, σε θεσμ ό . Ο ι απο φ άσεις το υ υπή ρ ξαν καίρ ιες και
άλλαξαν τη ρ ο ή τω ν πρ αγμ άτω ν: απο φ άσισε να μ πει στα χω ρ ιά, να πάψ ει να περ ιφ έρ εται ω ς
φ υγό δικο ς και να εμ φ ανιστεί δη μ ό σια. Μ ε αρ κετή σκη νο θεσία άρ χισαν ο ι είσο δ ο ι στα χω ρ ιά.
Η κίνη ση αυτή έλυσε το υλάχιστο ν το πρ ό β λη μ α το υ υπο σιτισμ ο ύ, ενώ σε συνδυασμ ό μ ε τη
ρ ίψ η εφ ο δίω ν από αγγλικό αερ ο πλάνο πιστο πο ίη σε τη νέα κατάσταση .
Σ α υπό λο ιπα ή ρ θαν μ ε τη σειρ ά το υς. Ο ι «Κ λαρ ίτες» και ο ι παρ αδο σ ιακο ί
φ υγό δικο ι, παλαιο ί και νέο ι, εντάχθη καν στο ν Ε .Λ .Α .΢ . ή εξαφ ανίστη καν. Λ ίγο αρ γό τερ α ο
αφ ο πλισμ ό ς τω ν απο σπασμ άτω ν τη ς Φ ω ρ ο φ υλα κή ς κα ι ο ι πρ ώ τες συγκρ ο ύσεις μ ε το υς Ιταλο ύς
ανύψ ω σαν το η θικό τω ν Ε λλή νω ν και καταξίω σαν το ν ένο πλο αγώ να στη συνείδη ση τω ν
συμ μ άχω ν.
΢ το Β ελο υχιώ τη απο δίδεται και μ ια δ εύτερ η κρ ίσιμ η πρ ω το β ο υλία: για να πετύχει
τη ν υπο στή ρ ιξη το υ ο λο ένα και ισχυρ ό τερ ο υ αντάρ τικο υ και να εξασφ αλίσει μ ια ο ικο νο μ ική
β άση στη νέα εξο υσία, απο φ άσισε τη ν κατάσχεση και το άνο ιγμ α τω ν κρ ατικώ ν απο θη κώ ν,
τω ν απο θη κώ ν τη ς «΢ υγκέντρ ω ση ς». Η κίνη ση αυτή ο υσιαστικά μ ετέτρ εψ ε το ν Ε .Λ .Α .΢ . από
σύνο λο ο μ άδω ν σε συγκρ ο τη μ ένη δύναμ η στρ α τιω τικώ ν πρ ο διαγρ αφ ώ ν. Λ ίγο αρ γό τερ α, ο
Γ ο ρ γο πό ταμ ο ς έφ ερ ε το ν Ά ρ η στο πο λεμ ικό πρ ο σκή νιο . Η εξο υσία είχε α ρ χίσει να μ ο ιρ άζεται
στα β ο υνά και αυτό το αντιλή φ θη καν γρ ή γο ρ α ο ι Ά γγλο ι.
- 22 -
Σ α β ο υνά τη ς Ρ ο ύμ ελη ς δεν ή ταν η μ ό νη κο ιτίδ α το υ Ε .Λ .Α .΢ . Σ ο ν Ιο ύνιο και
Ιο ύλιο το υ 1942 πο λλές κο μ μ ατικές και Ε Α Μ ικές ο ρ γανώ σεις απο φ άσισαν να ξεκινή σο υν
ένο πλη δρ αστη ρ ιό τη τα, μ ε παρ ό μ ο ια τακτική το υλάχ ιστο ν στο ξεκίνη μ α το υς. Η πρ ώ τη το υς
ενέρ γεια ή ταν συνή θω ς παρ αδειγμ ατική . Ή θελαν να καθο ρ ίσο υν το στίγμ α το υς και να κάνο υν
σαφ είς το υς στό χο υς το υς. Γ ι‟ αυτό μ ε μ ια περ ίπο υ τελετο υρ γική θυσία δή λω ναν ό τι η ένο πλη
αντίσταση ή ταν η εξο υσία μ ε δικαίω μ α να δικάζει και στο ό νο μ α το υ λαο ύ να τιμ ω ρ εί.
Κ ατό πιν ακο λο υθο ύσε η ενσω μ άτω ση , το διώ ξιμ ο τω ν «Κ λαρ ιτώ ν», τω ν
παρ αδο σιακώ ν λη στώ ν κα ι φ υγό δικω ν, ενώ στη συνέχεια η χω ρ ο φ υλακή αφ ο πλιζό ταν και
διω χνό ταν από τα χω ρ ιά. Ε πίση ς διώ χνο νταν και ο ι εκπρ ό σω πο ι το υ κρ άτο υς, ο ι το πικοί
άρ χο ντες και ο ι επιτρ ο πές τη ς συγκέντρ ω ση ς το υ καρ πο ύ. Σ ο κενό εξο υσίας ανα πλή ρ ω νε η νέα
λαϊκή εξο υσία, δη λαδή ο ι πο λιτικές ο ρ γανώ σεις το υ Ε .Α .Μ . και τα ό ρ γανα το πική ς λαϊκή ς
αυτο διο ίκη ση ς.
Ο Ε .Δ .Ε .΢ . εμ φ ανίζει τα πρ ώ τα ένο πλα τμ ή μ ατά το υ τη ν ίδια περ ίπο υ επο χή μ ε το ν
Ε .Λ .Α .΢ . Ε ντο ύτο ις, αν και επω φ ελή θη κε περ ισσ ό τερ ο από τη ν υλική β ο ή θεια και τη ν
πρ ο στασία τω ν Ά γγλω ν κα ι εφ άρ μ ο ζε σε πο λλά πεδία τις ίδιες μ ε το ν Ε .Λ .Α .΢ . τακτικές, στη
δική το υ περ ιο χή δρ αστη ρ ιο πο ίη ση ς καμ ία κο σμ ο γο νία ανά λο γη μ ε αυτή τη ς ελεύθερ η ς
Ε λλάδας δεν παρ ατη ρ ή θη κε. Η μ αχη τικό τη τά το υ, η ανάπτυξή το υ, η ακτινο β ο λία το υ απείχαν
μ ακρ άν από τις αντίστο ιχες επιδό σεις το υ Ε .Λ .Α .΢ .
Η
ένο πλη Α ντίσταση εμ φ ανίστη κε στη ν Ε λλάδ α πο λλο ύς μ ή νες μ ετά τη ν
εγκατάσταση τη ς ξένη ς κα το χή ς και το υ καθεστώ το ς τη ς. Π ο λύ γρ ή γο ρ α πή ρ ε διαστάσεις πο υ
υπερ έβ η σαν κάθε πρ ο σδ ο κία, και ιδιαίτερ α τω ν Ά γγλω ν, πο υ επιθυμ ο ύσαν να εντάξο υν
κατασκό πο υς και σαμ πο τέρ στη ν υπη ρ εσία τω ν στρ ατιω τικώ ν αναγκώ ν το υς.
΢ υνο ψ ίζο ντας τα πρ άγμ ατα από τη ν πλευρ ά το υ ελλη νικο ύ αντάρ τικο υ έχο υν ω ς εξή ς:
 Ε .Ο .Ε .Α . - Ε .Δ .Ε .΢ .: ΢ τις 9/ 9/ 41, στο σπίτι το υ τό τε συνταγμ α τάρ χη Ν απο λέο ντα
Ζ έρ β α υπο γρ άφ εται από το ν ίδιο ν, το συνταγμ ατάρ χη Λ εω νίδα ΢ παή και το ν Η λία
΢ ταμ ατό πο υλο το καταστα τικό το υ Ε .Δ .Ε .΢ . (Ε θνικός Δ η μ ο κρ ατικό ς Ε λλη νικό ς ΢ ύνδεσμ ο ς).
 Ε Α Μ : Π ρ ώ τη συζή τη ση για τη ν συγκρ ό τη σή το υ στις 27/ 9/ 41.
 Μ άρ τιο ς 1942: Λ αμ β άνει στη ν Α θή να εντο λή από το Κ .Κ .Ε . ο Θ ανάση ς Κ λάρ ας να
ο ρ γανώ σει ανταρ τικό στη ν περ ιο χή τη ς ανατο λική ς Ρ ο ύμ ελη ς.
 20/ 4/ 42: Α πό φ αση Κ .Κ .Ε . για τη ν δη μ ιο υρ γία ενό πλω ν ο μ άδω ν.
 22/ 5/ 42: Έ ξο δο ς το υ Θ ανάση Κ λάρ α μ ε τέσσερ ις άλλο υς συντρ ό φ ο υς στο β ο υνό .
 Ιο ύνιο ς 1942: Κ η ρ ύσσεται από το Θ ανάση Κ λάρ α η «Ε πανάσταση », ό πω ς ο νο μ άστη κε.
Σ η ν ίδια περ ίο δ ο έλα β ε το ψ ευδώ νυμ ο «Ά ρ η ς Β ελο υχιώ τη ς» και παρ ο υσιάστη κε στο υς
αντάρ τες το υ ω ς μ ό νιμ ο ς α ξιω μ ατικό ς μ ε το β α θμ ό το υ ταγμ ατάρ χη . Σ ις πρ ώ τες μ έρ ες το υ
- 23 -
φ θινο πώ ρ ο υ 1942, μ ε απ ό φ αση το υ Κ .Κ .Ε ., το αντάρ τικο το υ Β ελο υχιώ τη ο νο μ άστη κε
Ε .Λ .Α .΢ . (Ε λλη νικό ς Λ αϊκό ς Α πελευθερ ω τικό ς ΢ τρ α τό ς).
 23/ 7/ 42: Έ ξο δο ς το υ Ν α πο λέο ντα Ζ έρ β α στο β ο υνό . Α μ έσω ς άρ χισε τη ν ο ρ γάνω ση και
συγκρ ό τη ση αντάρ τικο υ το υ Ε .Δ .Ε .΢ ., το ο πο ίο ο νο μ άστη κε Ε .Ο .Ε .Α . (Ε θνικές Ο μ άδ ες
Ε λλή νω ν Α νταρ τώ ν).
- 24 -
1.5. Η άφιξη τω ν Β ρετανικώ ν δυνάμ εω ν
΢ το
χερ σαίο
ελλαδικό
χώ ρ ο , ο ι μ εταφ ο ρ ές
το υ
υλικο ύ
το υ
εχθρ ο ύ
πρ αγμ ατο πο ιο ύνταν κυρ ίω ς, ω ς και απο κλειστικά, μ έσω το υ σιδη ρ ο δρ ο μ ικο ύ δικτύο υ και ο ι
ο πο ίες ή ταν δυνατό να παρ εμ πο διστο ύν μ ε τη ν ανατίναξη κάπο ιω ν γεφ υρ ώ ν. Ε νό ψ ει λο ιπό ν το υ
κινδύνο υ πρ ο έλαση ς το υ Ρ ό μ ελ, το ΢ τρ ατη γείο τη ς Μ έση ς Α νατο λή ς, β ασιζό μ ενο στο τμ ή μ α
SOE τω ν Β ρ ετανικώ ν μ υστικώ ν υπη ρ εσιώ ν πο υ είχε εκπαιδευθεί για σαμ πο τάζ κα ι επιχειρ ή σεις
ανο ρ θό δο ξο υ πο λέμ ο υ εντό ς τω ν κατεχο μ ένω ν υπό το υ εχθρ ο ύ εδαφ ώ ν, απο φ άσισε τη ν
ο ρ γάνω ση και εκτέλεση σαμ πο τάζ για τη ν καταστρ ο φ ή μ ιας εκ τω ν τρ ιώ ν γεφ υρ ώ ν: το υ
Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ, τη ς Π απα διάς ή το υ Α σω πο ύ.
΢ τις 4 ΢ επτεμ β ρ ίο υ το υ 1942, το Γ ρ αφ είο Ε ιδικώ ν Ε πιχειρ ή σεω ν (στο Κ άιρ ο )
διεμ ή νυσε μ έσω το υ Γ ενικο ύ Α ρ χη γο ύ τω ν Δ υνάμ εω ν Μ έση ς Α νατο λή ς ό τι θεω ρ ο ύσε υψ ίστη ς
ση μ ασίας υπό θεση να καταστρ αφ εί η σιδη ρ ο δρ ο μ ική γρ αμ μ ή μ εταξύ Θ εσσαλο νίκη ς-Α θη νώ ν
και αναζη το ύσε τη ν ο μ άδ α τω ν ανταρ τώ ν πο υ θα ή ταν σε θέση να ανατινάξει τη γέφ υρ α τη ς
Π απαδιάς.
΢ τις 21 ΢ επτεμ β ρ ίο υ η α πάντη ση είχε λη φ θεί. ΢ ε αυτή ν αναφ ερ ό ταν ό τι για να
πετύχει το σαμ πο τάζ σε ο πο ιαδή πο τε από τις γέφ υρ ες, ο ι το πικο ί αντά ρ τες θα χρ ειάζο νταν τη
συνδρ ο μ ή μ ιας ο μ άδας δέκα περ ίπο υ β ρ ετανώ ν αλεξιπτω τιστώ ν, στο υς ο πο ίο υς θα
συμ περ ιλαμ β άνο νταν το υλάχιστο ν δύο ειδικο ί στα σαμ πο τάζ. Υ υσικά η πρ ο ετο ιμ ασία τη ς
επιχείρ η ση ς στη Μ έση Α νατο λή αντιμ ετώ πιζε αρ κετές δυσκο λίες, διό τι η ο μ άδα τω ν 12
σαμ πο τέρ έπρ επε να συγκρ ο τη θεί επειγό ντω ς από αξιω μ ατικο ύς και άνδρ ες, τα πρ ο σό ντα τω ν
ο πο ίω ν θα έπρ επε να περ ιλαμ β άνο υν πτώ ση μ ε α λεξίπτω το , χρ ή ση εκρ η κτικώ ν, χειρ ισμ ό
ασυρ μ άτο υ και γνώ ση ελλη νική ς γλώ σσας. Σ έλο ς, υπή ρ χε και το πρ ό β λη μ α εξασφ άλισ η ς τω ν
κατάλλη λω ν αερ ο πλάνω ν πο υ θα μ ετέφ ερ αν τη ν απο στο λή πάνω από τα ελλη νικά β ο υνά. Α ν
και τα αερ ο πλάνα τύπο υ Λ ιμ περ έιτο ρ ς μ πο ρ ο ύσαν να φ έρ ο υν σε πέρ ας τη ν α πο στο λή , μ ό νο
τέσσερ α ή ταν διαθέσιμ α στη Μ . Α νατο λή για ειδικές επιχειρ ή σεις.
΢ το ση μ είο αυτό είναι σκό πιμ ο να αναφ ερ θο ύν δύο γεγο νό τα, ώ στε να καταδ ειχτεί η
ση μ ασία πο υ απο διδό ταν στη ν απο στο λή από το Κ άιρ ο : Π ρ ώ το ν, κά θε αξιω μ ατικό ς ή άλλο ς
β αθμ ο φ ό ρ ο ς πο υ στρ ατο λο γή θη κε για τη ν επιχείρ η σ η , απο σπάστη κε από τη μ ο νάδα το υ μ ε τη
μ εγίστη ταχύτη τα και μ υστικό τη τα. Δ εύτερ ο ν, ό λο το από θεμ α εκρ η κτικώ ν υλώ ν τη ς
Μ .Α νατο λή ς, τελευταίο υ τύπο υ, παρ αχω ρ ή θη κε για τις ανάγκες τη ς επιχείρ η ση ς.
΢ τις 25-9-1942 εκδό θη κε η διαταγή επιχείρ η ση ς μ ε τη ν κω δική ο νο μ ασία
«HARLING» και συνο δεύτη κε από τη ν απο στο λή δ ο λιο φ θο ρ ά ς. Ε πιλέχθη καν, λο ιπό ν, ειδικά
- 25 -
εκπαιδευμ ένο ι στρ ατιω τικο ί για να καταστρ έψ ο υν μ ια από τις τρ εις σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γέφ υρ ες,
πο υ β ρ ίσκο νταν σε από σταση 250 χιλιο μ έτρ ω ν β ό ρ εια τη ς Α θή νας. Ο ι αμ αξο στο ιχίες
ανεφ ο διασμ ο ύ από τη Γ ερ μ ανία εκτελο ύσαν δ ρ ο μ ο λό για ανά 20 λεπτά και μ έσω
Θ εσσαλο νίκη ς κατευθύνο νταν πρ ο ς Λ άρ ισα, Α θή να, Π ειρ αιά και από εκεί πρ ο ς Β .Α φ ρ ική .
Ψ στό σο , η πλη ρ ο φ ο ρ ία αυτή πρ ο φ ανώ ς δ εν ή ταν ακρ ιβ ή ς, διό τι σε μ ια
σιδη ρ ο δρ ο μ ική γρ αμ μ ή μ ο νή ς κατεύθυνση ς είναι αδύνατο ν να κινο ύνταν τό σο ι συρ μ ο ί.
΢ ή μ ερ α γνω ρ ίζο υμ ε ό τι ο ανεφ ο διασμ ό ς το υ Ρ ό μ ελ γινό ταν μ έσω Ιταλίας.
Α ρ χη γό ς τη ς «Ε πιχείρ η ση ς Φ άρ λιγκ» ο ρ ίστη κε ο συνταγμ ατάρ χη ς Έ ντι Μ ά γιερ ς
(Έ ντι ), ενώ Τ παρ χη γό ς ο ελλη νό γλω σσο ς ταγμ ατάρ χ η ς Κ ρ ίστο φ ερ Μ ό νταγκιο υ Γ ο υντχάο υζ
(Κ ρ ίς), ο ο πο ίο ς έλαβ ε το συγκεκρ ιμ ένο α ξίω μ α ειδικά για αυτή ν τη ν απο στο λή . ΢ υμ μ ετείχαν
επίση ς ο ι λο χαγο ί Σ ζω ν Κ ο υκ, Ν τένυς Φ ά μ σο ν, Ν ατ Μ πάρ κερ , Ίντερ Γ κίλλ, Ά ρ θο υρ
Έ ντμ ο ντς, Σ ο μ Μ παρ νς, ο παρ αση μ ο φ ο ρ η μ ένο ς μ ε το β ρ ετανικό παρ άση μ ο Μ Β Ε για τη
συμ μ ετο χή το υ στη μ άχη τη ς Κ ρ ή τη ς Έ λλη νας Θ εμ ιστο κλή ς Μ α ρ ίνο ς ( Θ έμ η ς ) και ο ι λο χίες
Μ άικ Σ σίτις, Λ εν Ο υίλμ ο τ και Ν το ν Υ ίλλιπς.
Υ ά ξ ηε ο 2: Σ ν ζ ηδε ξ νδξ νκ ηθ ό δίθ ηπν ηε ο π εξ ηνρή ο ην 1942
Π Η Γ Η : www.hfmeyer.com
- 26 -
Η β ρ ετανική ο μ άδα τω ν σαμ πο τέρ πρ ο γρ αμ μ ατίσθη κε να πέσει στη Ε λλάδα τη
νύχτα τη ς 28 ης πρ ο ς 29 ης ΢ επτεμ β ρ ίο υ 1942. Η μ ετάβ αση το υς θα γινό ταν μ ε τρ ία αερ ο πλάνα,
ώ στε το καθένα να μ ετα φ έρ ει μ ια αυτο δύναμ η ο μ άδα, η ο πο ία θα διέθετε δη λαδή έναν
ελλη νο μ α θή , έναν ειδικό στα εκρ η κτικά, έναν ασυρ μ ατιστή μ ε το ν ασύρ μ α τό το υ και τα
ανάλο γα υλικά. Α πο φ ασίστη κε, ακό μ α, ό τι τα δύο από τα τρ ία κλιμ άκια, μ ε αρ χη γό το ν Έ ντι,
θα έπεφ ταν στη ν Γ κιό να και το τρ ίτο , μ ε αρ χη γό το ν Κ ρ ίς, θα έπεφ τε στη ν περ ιο χή το υ
Ζ έρ β α.
Ο ι πρ ο ετο ιμ ασίες είχαν ενταθεί λίγες η μ έρ ες πρ ιν τη ν αναχώ ρ η ση . Η ο μ άδα είχε
στα χέρ ια τη ς τα σχέδια τω ν γεφ υρ ώ ν και υπο λό γιζε τις απαρ αίτη τες πο σό τη τες εκρ η κτικώ ν. Ο
Έ ντι μ άλιστα ζή τη σε τη ν τρ ιπλάσια από τη ν απαιτο ύμ ενη πο σό τη τα, ώ στε να εξασφ αλίσει ένα
ικανο πο ιη τικό περ ιθώ ρ ιο α σφ άλειας.
Ε ν τω μ εταξύ, κα τό πιν συνεννο ή σεω ν μ ε το Ζ έρ β α είχε κα θο ρ ιστεί σε πο ιο σ η μ είο
θα περ ίμ ενε το υς σαμ πο τέρ πο υ θα έπεφ ταν στη ν περ ιο χή το υ. Έ νας κύκλο ς α πό φ ω τιές θα
ση μ άδευε το χώ ρ ο τη ς πτώ ση ς. Π ρ άγμ ατι, το δειλινό τη ς 28 ης ΢ επτεμ β ρ ίο υ απ ο γειώ θη καν τα
τρ ία αερ ο πλάνα, εξο πλισμ ένα μ ε 150 κιλά εκρ η κτικά , ό πλα, ασυρ μ άτο υς και εφ ό δια, από ένα
αερ ο δ ρ ό μ ιο κο ντά στο Κ άιρ ο , πέταξαν πάνω από το ν ο ρ εινό ό γκο τη ς Γ κιό νας κι επέστρ εψ αν
άπρ αγα στη β άση το υς, διό τι ο ι πιλό το ι δεν κατάφ ερ αν να αναγνω ρ ίσο υν τα μ υστικά σή μ ατα
πο υ το υς είχαν υπο σχεθεί.
Η πρ ο σπάθεια επαναλή φ θη κε στις 30/ 9/ 42 στη ν π ερ ιο χή τη ς Γ κιό νας. Α υτή τη
φ ο ρ ά ο Μ ά γιερ ς και ο Γ ο υντχάο υζ ή ταν απο φ ασισμ ένο ι να πρ αγμ ατο πο ιή σο υν τη ν πτώ ση,
ακό μ α και στη ν περ ίπτω ση πο υ δεν θα ή ταν ο ρ ατά τα φ ω τεινά σή μ ατα. Π ρ άγμ ατι, ο ι άνδρ ες
το υς, χω ρ ίς ο ρ γάνω ση το υ πεδίο υ ρ ίψ η ς και μ ε τη β ο ή θεια φ εγγαρ ό φ ω το ς, πή δη ξαν κο ντά στο
χω ρ ιό Κ αρ ο ύτες, το ο πο ίο β ρ ίσκεται στις Ν ό τιες πλαγιές τη ς Γ κιό νας, και στη ΢ τρ ώ μ η
Υ ω κίδας. Σ ο τρ ίτο αερ ο πλάνο , μ έσα στο ο πο ίο β ρ ισκό ταν ο Θ έμ η ς Μ αρ ίνο ς, λό γω
αδυναμ ίας πρ αγμ α το πο ίη ση ς το υ άλμ ατο ς, γύρ ισε στο Κ άιρ ο . Ψ στό σο , και η δ ική το υ ο μ άδα
κατάφ ερ ε μ ετά από ένα μ ή να, στις 27/ 10/ 42,
να πρ ο σγειω θεί στις παρ υφ ές το υ
Κ αρ πενη σίο υ. Έ γινε ό μ ω ς αντιλη πτή από το υς Ιταλο ύς και καταδιώ χθη κε, χω ρ ίς ευτυχώ ς να
συλλη φ θεί κανείς από το πρ ο σω πικό . ΢ τα χέρ ια ενό ς ιταλικο ύ λό χο υ περ ιή λθε ό μ ω ς ένα
κιβ ώ τιο πο υ περ ιείχε το υς χάρ τες επιχειρ ή σεω ν. ΋ σο ι διέφ υγαν τη σύλλη ψ η έφ τασαν στο
χω ρ ιό Μ υρ ίκη Ε υρ υτανίας και κατό πιν τυχαίας συνάντη ση ς το υς μ ε το ν καπετάνιο το υ
Ε .Λ .Α .΢ ., ανθυπο λο χαγό Δ η μ . Δ η μ η τρ ίο υ (Ν ικη φ ό ρ ο ς), ο δη γή θη καν στις 29/ 10/ 42 ενώ πιο ν
το υ Ά ρ η Β ελο υχιώ τη .
Α ντιθέτω ς, τα μ έλη τη ς ο μ άδας το υ Μ ά γιερ ς, ύστερ α από τη ν επιτυχη μ ένη το υς
πτώ ση , αντιμ ετώ πισαν μ ια φ ρ ικτή εβ δο μ ά δα στερ ή σεω ν και περ ιπλανή σεω ν στη Γ κιό να, σε μ ια
- 27 -
συνεχή φ υγή πρ ο τω ν ιταλικώ ν απο σπασμ άτω ν. Η σω τη ρ ία το υς ή ρ θε από το ν Ν ίκο Μ πέη , ο
ο πο ίο ς από το Λ ιθο χώ ρ ι το υς ο δή γη σε στη σπη λιά τη ς ΢ τρ ώ μ νη ς και ο ρ γάνω σε τη ν
τρ ο φ ο δ ο σία το υς από ένα κο ντινό χω ρ ιό .
Υ ά ξ ηε ο 3: Ζ π εξ ηνρή ζ ηε λ νπ νία έια β ε κ έξ νο ε επ ηρείξ ε ζ ε « Harling».
- 28 -
Π Η Γ Η : Β ιβ λ ίο Sabotage and subversion του Ian Dear , Λ ονδίνο 1996
Α ναντίρ ρ η τα η απο στο λή τω ν Β ρ ετανώ ν καταδ ρ ο μ έω ν και η σχεδιασμ ένη ανατίναξη
μ ιας εκ τω ν τρ ιώ ν μ εγάλω ν σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν γεφ υρ ώ ν (Γ ο ρ γο πο τά μ ο υ, Α σω πο ύ, Π απαδιάς)
στό χευε αρ χικά στη διακο πή τη ς γρ αμ μ ή ς ανεφ ο διασμ ο ύ το υ «Africa - Korps». Δ ιάφ ο ρ ο ι
λό γο ι ό μ ω ς ανέβ αλαν τη ν εκτέλεση τη ς επιχείρ η ση ς σχεδό ν για δύο μ ή νες, μ ε απο τέλεσμ α τη
μ έρ α τη ς ανατίναξη ς το Africa-Korps να έχει μ ετατο πιστεί τό σο δυτικά, πέρ αν τη ς Ε λ
Α γκάιλα, ώ στε ο ανεφ ο διασμ ό ς μ έσω Ε λλάδας δεν έπαιζε πια ρ ό λο . ΢ ε αντίθεση μ ε τη ς
μ ικρ ή ς πρ ακτική ς ση μ ασία ς συνέπειες το υ, ο ψ υχο λο γικό ς αντίκτυπο ς αυτο ύ το υ «σαλπίσμ ατο ς
ελευθερ ίας» για το υς υπό δο υλο υς Έ λλη νες ή ταν τερ άσ τιο ς.
Ά λλω στε ενο χλη μ ένο ι κα ι ο ι ίδιο ι ο ι Γ ερ μ ανο ί επεσή μ αιναν ό τι ο πλη θυσμ ό ς
πανη γύρ ιζε κι έδ ειχνε «απ ρ ο κάλυπτη χαρ ά» για τα αλλεπάλλη λα κτυπή μ ατα εις β άρ ο ς το υ
Ά ξο να. Ε πιπρ ό σθετα η ση μ ασία τη ς επιχείρ η ση ς γίνεται ακό μ α μ εγαλύτερ η , αφ ο ύ στο
Γ ο ρ γο πό ταμ ο συνερ γάστη καν απο τελεσμ α τικά ο ι δύο κύρ ιε αντίπαλες ο ρ γανώ σεις τη ς
περ ιό δο υ 1943-44, η πρ όσκαιρ η σύμ πρ αξη τω ν ο πο ίω ν επιτεύχθη κε χάρ η στις πρ ο σπάθειες
το υ τρ ίτο υ παρ άγο ντα επί σκη νή ς, τω ν Β ρ ετανώ ν.
Ο άθλο ς το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ ο φ είλει εν πο λλο ίς τη ν επιτυχία το υ στη σ υνερ γασία τω ν
τρ ιώ ν παρ αγό ντω ν, Ε .Λ .Α .΢ . - Ε .Δ .Ε .΢ . - Β ρ ετανώ ν, ενώ η απο υσία ο πο ιο υδή πο τε θα σή μ αινε
απο τυχία μ ε τα δ εδο μ ένα τη ς συγκυρ ίας εκείνη ς. Σ ό σο ο Ε .Δ .Ε .΢ . ό σο και ο Ε .Λ .Α .΢ . στον
Π αρ άνο μ ο τύπο τη ς επο χή ς, σε μ εταγενέστερ ες περ ιγρ αφ ές και στρ ατευμ ένες αναμ νή σεις έχο υν επανειλη μ μ ένα κα ι η θελη μ ένα ελαχ ιστο πο ιή σει ή ακό μ α και απο σιω πή σει τη ν
αρ ιθμ η τική και αγω νιστική πρ ο σφ ο ρ ά τη ς άλλη ς, αντίζη λη ς ο ρ γάνω ση ς.
Ο ι αναμ νή σεις τω ν Β ρ ετανώ ν πο υ έλαβ αν μ έρ ο ς στο εγχείρ η μ α είναι λιγό τερ ο
συναισθη μ ατικές, αφ ενό ς, και η αξιο πιστία το υς μ ειώ νεται, αφ ετέρ ο υ, εξαιτίας τη ς εμ φ ανο ύς
πρ ο κατάλη ψ ή ς το υς υπέρ το υ Ε .Δ .Ε .΢ ., πο υ φ τάνει μ έχρ ι το ση μ είο να ανακη ρ ύσσο υν συχνά
το Ζ έρ β α μ ο νο μ ερ ώ ς σε «νικη τή το υ Γ ο ρ γο πο τά μ ο υ».
- 29 -
Δ ηθ όλα 2: Ο α μησ κ α ηηθ όο ηνπ Μ ε ρα ληθ νύ Έ ληπ Μ ά γηεξ ο (θ έληξ ν) κ ε κ έιε ηε ο β ξ εηα ληθ ή ο νκ ά δ α ο
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου & www.hfmeyer.com
- 30 -
Δ π ηζ ηνιή 1: Σ νπ Κ ξ ηο Γ νπληρα νπδ π ξ νο ηνλ Ε έξ β α κ ε ζέκ α " Ο η εληζ ρύζ εηο γηα ηε λ εξ γα ζ ία κ α ο"
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
1.6. Η εξέλιξη τω ν γεγονότω ν στη Β όρειο Α φρική
Π αρ άλλη λα μ ε τη ν ο ρ γάνω ση πο υ αναπτυσσό ταν στη ν κατεχό μ ενη Ε λλάδα για τη ν
εκτέλεση τη ς εντο λή ς το υ ΢ τρ ατη γείο υ Μ έση ς Α νατο λή ς, στη Β ό ρ ειο Α φ ρ ική συντελο ύνταν
άλλες κρ ίσιμ ες εξελίξεις.
Ο ΢ επτέμ β ρ ιο ς και ο Ο κτώ β ρ ιο ς το υ 1942 ή ταν περ ίο δο ς φ ο β ερ ώ ν πρ ο ετο ιμ α σιώ ν
και για τα δύο στρ ατό πεδ α. Η μ άχη για τη μ εταφ ο ρ ά τω ν εφ ο δίω ν - ή για τη ν παρ εμ πό δισή
τη ς – μ αινό ταν σε ό λο το χ ώ ρ ο τη ς Μ εσο γείο υ και στη ν έρ η μ ο τη ς Β . Α φ ρ ική ς.
΢ τις 23 Ο κτω β ρ ίο υ 1942 ο ι γερ μ ανο -ιταλικές δυνάμ εις το υ Ρ ό μ ελ ή ρ θαν
αντιμ έτω πες μ ε τη ν ΋ γδ ο η ΢ τρ α τιά το υ Μ ο ντγκό μ ερ ι και άρ χισε η μ εγάλη μ άχη το υ Ε λ
Α λαμ έιν, στη ν ο πο ία πή ρ α ν μ έρ ο ς και τμ ή μ ατα το υ ελλη νικο ύ στρ ατο ύ τη ς Μ . Α νατο λή ς.
΢ τις 25 Ο κτω β ρ ίο υ, η ΋ γδο η ΢ τρ ατιά απείχε πο λύ ακό μ α από τη ν διάσπαση τω ν
γρ αμ μ ώ ν το υ αντιπάλο υ. Ο Ρ ό μ ελ ό μ ω ς, πο υ εσπευσμ ένα επέστρ εψ ε από τη ν άδεια το υ,
αντιλή φ θη κε τη μ εγάλη ανάγκη να συγκεντρ ώ σει τις δ υνάμ εις το υ εναντίω ν τω ν β ρ ετανικώ ν στο
β ό ρ ειο το μ έα. ΋ μ ω ς η έλλειψ η καυσίμ ω ν τη ς ΢ τρ α τιάς τω ν Π άντσερ έκανε το ν γερ μ ανικό
στρ ατό να διστάσει.
- 31 -
Ο Ρ ό μ ελ ζή τη σε επειγό ντω ς ενισχύσεις. ΢ τις 26 Ο κτω β ρ ίο υ ό μ ω ς το τάνκερ
«Π ρ ο ζερ πίνα», μ εταφ έρ ο ντας καύσιμ α στο Σ ο μ πρ ο ύκ, β ο μ β αρ δίστη κε και β υθίσ τη κε έξω από
το λιμ άνι. Σ ρ εις μ έρ ες αρ γό τερ α το τάνκερ «Λ ο υϊζιάνα», πο υ θα αντικαθιστο ύσε το
πρ ο η γο ύμ ενο , είχε τη ν ίδια τύχη , καθώ ς β υθίστη κε από μ ια αερ ο το ρ πίλη . Ο ι δυσχέρ ειες
εντείνο νταν για το Africa - Korps. Κ ατά συνέπεια εντάθη καν ακό μ α περ ισσό τερ ο ο ι
μ εταφ ο ρ ές εφ ο δίω ν από το ν ελλη νικό δρ ό μ ο ανεφ ο διασμ ο ύ, ενώ παρ άλλη λα ο ρ γανώ θη κε μ ια
αερ ο γέφ υρ α από τη ν Κ ρ ή τη για τα καύσιμ α τη ς στρ ατιάς το υ Ρ ό μ ελ. ΢ τις 3 Ν ο εμ β ρ ίο υ
έφ τασε μ ια διαταγή το υ Φ ίτλερ πρ ο ς το ν Ρ ό μ ελ πο υ επίτασσε «να μ η δ είξει στα στρ ατεύμ ατά
το υ άλλο δρ ό μ ο εκτό ς από τη νίκη ή το θάνατο ».
΢ τις 11 Ν ο εμ β ρ ίο υ, ο Φ ίτλερ πρ ό στα ξε «να εγκατα σταθεί ένα πρ ο γεφ ύρ ω μ α στη ν
Σ υνη σία, πρ ιν εχθρ ικές μ ο νάδες β ρ ο υν τρ ό πο να πρ ο χω ρ ή σο υν εκεί από το Α λγέρ ι». Σ ρ εις
γερ μ ανικές μ ερ αρ χίες, από τις ο πο ίες η μ ία θω ρ ακισμ ένη και δύο ιταλικές, επιφ ο ρ τίστη καν το
καθή κο ν αυτό .
Α πό τα παρ απάνω γίνεται αντιλη πτό ό τι η κατάσταση στη Β . Α φ ρ ική παρ έμ ενε
σο β αρ ή , παρ ά τη θετική τρ ο πή πο υ είχε πάρ ει για τα συμ μ αχικά στρ ατεύμ ατα . Ο Ρ ό μ ελ είχε
κάνει φ ανερ ό ό τι ή ταν σε θέση , υπό ο ρ ισμ ένες πρ ο ϋπο θέσεις, να ανατρ έψ ει τη ν κατάσταση σε
β άρ ο ς τω ν Β ρ ετανώ ν και τω ν συμ μ άχω ν το υς, εφ ό σο ν β έβ αια εξασφ άλιζε επαρ κή εφ ό δια και
ενισχύσεις. Ο ελλη νικό ς δρ ό μ ο ς ανεφ ο διασμ ο ύ τω ν δ υνάμ εώ ν το υ διατη ρ ο ύσε, κάτω από αυτό
το πρ ίσμ α, τη ν καίρ ια ση μ ασία το υ και έπρ επε να κο πεί.
- 32 -
Υ ά ξ ηε ο 4: Σ ν Δ ιιε ληθ ό ζ ηδε ξ νδξ νκ ηθ ό δίθ ηπν ηε λ π εξ ίνδν 1942
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου & Π Η Γ Η : www.hfmeyer.com
1.7. ΢ υνάντηση Β ελουχιώ τη – Β ρετανώ ν
Η πρ ο ετο ιμ ασία τη ς επιχείρ η ση ς το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ το πο θετείται χρ ο νικά κατά τη ν
περ ίο δο
αναζή τη ση ς το υ Β ελο υχιώ τη από τη β ρ ετανική απο στο λή το υ Μ ά γιερ ς. Σ α δύο
- 33 -
τμ ή μ ατα τη ς ο μ άδ ας το υ, πο υ είχαν εγκατασταθεί στη ΢ τρ ώ μ η μ ε τη β ο ή θεια πατρ ιω τώ ν,
ενώ θη καν αρ γό τερ α μ ε το 3 ο τμ ή μ α τη ς ο μ άδας. Ο ι ό πο ιες πρ ο σπάθειες το υ Μ άγιερ ς να
επικο ινω νή σει μ αζί το υ ναυάγη σαν. ΢ ύμ φ ω να μ ε μ αρ τυρ ίες τη ς επο χή ς ο Β ελο υχιώ τη ς
απέφ ευγε τη συνάντη ση ύστερ α από εντο λή το υ Κ .Κ .Ε . (Α θή να). Ο Μ άγιερ ς στο β ιβ λίο το υ
«Ε λλη νική περ ιπλο κή » γρ άφ ει: «Δ εν απαντο ύσε στα μ η νύμ ατά μ ο υ. Υ αινό ταν να μ ας
απο φ εύγει επίτη δες». Κ αι συνεχίζει: «΋ ταν αρ γό τερ α το ν συνάντη σα, κατάλαβ α από τα λό για
το υ, ό τι η συνερ γασία το υ στο Γ ο ρ γο πό ταμ ο ή ταν αντίθετη μ ε τις ο δη γίες τη ς Α θή νας».
Κ αθό σο ν η εκτέλεση το υ σαμ πο τάζ κρ ινό ταν ιδιαιτέρ ω ς επείγο υσα και ενώ πιο ν τη ς
απρ ο θυμ ίας το υ Β ελο υχιώ τη , ο Μ άγιερ ς απέστειλε το Γ ο υντχάο υζ στη ν περ ιο χή Β άλτο υΆ ρ τας πρ ο κειμ ένο υ να συναντή σει το Ν . Ζ έρ β α και να το ν πλη ρ ο φ ο ρ ή σει για τη ν απο στο λή
τη ς β ρ ετανική ς ο μ άδας. Κ αθ‟ ο δ ό ν ενη μ ερ ώ θη κε για το τρ ίτο τμ ή μ α στο ν Π ρ ο υσό και μ ε
ση μ είω μ ά το υ παρ α κάλεσ ε το Β ελο υχιώ τη να διευκο λύνει τη συνένω σή το υ μ ε το υς άλλο υς.
Π αρ άλλη λα το υ κατέσ τη σε σαφ ή το ν σκο πό τη ς απο στο λή ς και διατύπω σε το αίτη μ α
συμ β ο λή ς το υ στη ν εκτέλεσή τη ς. Ε ν τω μ εταξύ, ο Μ άγιερ ς εκτέλεσε λεπτο μ ερ είς αναγνω ρ ίσεις
τω ν τρ ιώ ν γεφ υρ ώ ν. Ε πέλεξε τελικά τη ν γέφ υρ α το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ ω ς τη ν πρ ο σφ ο ρ ό τερ η
στη ν απο στο λή το υ.
Σ ό σο ο ι πρ ο ετο ιμ ασίες ό σο και η παρ εμ πό διση τη ς πρ αγμ ατο πο ίη ση ς τη ς
ανατίναξη ς ανάλω σαν πο λύτιμ ο χρ ό νο . Ε πίση ς, στις 23/ 10/ 42 εκδη λώ θη κε η επίθεση κατά
το υ Ρ ό μ ελ στο Ε λ Α λαμ έιν μ ε νικη φ ό ρ α απο τελέσμ ατα, χω ρ ίς τη συνεισφ ο ρ ά τη ς έγκαιρ η ς
απο κο πή ς τη ς ο δο ύ ανεφ ο διασ μ ο ύ στο ν Γ ο ρ γο πό ταμ ο . Β έβ αια, το γεγο νό ς ό τι αυτή
πρ αγμ ατο πο ιή θη κε α ρ γό τερ α, δεν μ ειώ νει τη ση μ ασ ία τη ς, διό τι συνέβ αλε στη ν επιτάχυνση
τη ς ή ττας το υ Ά ξο να στη Β . Α φ ρ ική . Ε ν τω μ εταξύ, ο Γ ο υντχάο υζ συναντά το ν Ν . Ζ έρ β α στις
10/ 11/ 42 στο χω ρ ιό Α ρ γύρ ιο Κ α ρ δίτσας και το ν ενη μ ερ ώ νει για τη ν απο στο λή τη ς
β ρ ετανική ς ο μ άδας και τη ν
ανάγκη συμ μ ετο χή ς το υ στο εγχείρ η μ α. Ο
Ζ έρ β ας
ανταπο κρ ίθη κε πά ρ αυτα και στις 12/ 11/ 42 ξεκίνη σε για τη ΢ τρ ώ μ η τη ς Γ κιό νας, επικεφ α λή ς
ενενή ντα ανταρ τώ ν, για να συναντή σει το ν Μ άγιερ ς. ΢ τις 14/ 11/ 42, ύστερ α από αίτη μ ά το υ,
συναντή θη κε μ ε το ν Β ελο υχιώ τη στο χω ρ ιό Β ίνια νη τη ς Ε υρ υτανίας και το ν κάλεσε να
συνδρ άμ ει κι αυτό ς στη ν καταδρ ο μ ική ενέρ γεια. Ο Β ελο υχιώ τη ς απο κρ ίθη κε ό τι στερ ο ύνταν
σχετική ς έγκρ ιση ς από τη ν Κ εντρ ική Ε πιτρ ο πή το υ Κ .Κ .Ε ., γι‟ αυτό και δεν α κο λο ύθη σε το
Ζ έρ β α στη ν Γ κιό να, ό ταν ο τελευταίο ς το ν παρ ακάλεσε να το ν συνο δέψ ει, ώ στε σε περ ίπτω ση
καταφ α τική ς απάντη ση ς να έχο υν συντελεστεί από κο ινο ύ τα πρ ο κατα ρ κτικά τη ς επιχείρ η ση ς.
Τ πό αυτές τις εξελίξεις, ο Ζ έρ β ας συνέχισε τη ν πο ρ εία το υ και στις 17/ 11/ 42
συναντή θη κε μ ε το ν Μ ά γιερ ς στο σπή λαιο τη ς ΢ τρ ώ μ η ς, ό πο υ και σχεδιάστη κε η επιχείρ η ση
β ασιζό μ ενη στις υπάρ χο υσες δυνάμ εις. Ό στερ α από συνεννό η ση , στις 19/ 11/ 42 στο χω ρ ιό
- 34 -
Μ αυρ ο λιθάρ ι συναντή θη καν μ ε το ν Β ελο υχιώ τη , ό πο υ πάλι δ ό θη κε έμ φ αση στη ν
αναγκαιό τη τα τη ς επιχείρ η ση ς. Ο Ά ρ η ς έφ ερ ε αντιρ ρ ή σεις αρ χικά, αλλά ό ταν το υ δη λώ θη κε
ό τι η επιχείρ η ση θα πρ ο χω ρ ο ύσε ακό μ η και χω ρ ίς τη ν αρ ω γή το υ, συγκατα τέθη κε. Έ τσι έθεσε
και το ν εαυτό το υ σε πρ ο π αρ ασκευή τη ς επιχείρ η ση ς, διό τι μ ε τη σ ύνεση και τη διο ρ ατικό τη τα
το υ αντιλή φ θη κε τη ζη μ ιά πο υ θα πρ ο έκυπτε από τη ν απο χή το υ.
Δ ηθ όλα 3: Ο Ά ξ ε ο κ ε ηνπο α ληά ξ ηεο
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Δ ηθ όλα 4: ΢ πλά ληε ζ ε Β εινπ ρηώ ηε - Μ ά γηεξ ο ζ ην ρσ ξ ηό Β ίληα λε ηε ο Δ π ξ πηα λία ο ζ ηηο 14/11/42
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
1.8. Η π ορεία π ρος τη γέφυρα του Γ οργοπ οτάμ ου
- 35 -
Η κρ ίσιμ η ώ ρ α πλη σίαζε. Α πό το Μ αυρ ο λιθάρ ι τα τμ ή μ α τα μ ετακινή θη καν στο
διπλανό χω ρ ιό , τη ν Κ αστρ ιώ τισσα. Π αρ έμ ειναν εκεί μ ια -δυο μ έρ ες και ο λο κλή ρ ω σαν τις
πρ ο ετο ιμ ασίες το υς. Η αδιάκο πη χιο νό πτω ση , ό μ ω ς, δυσκό λευε τις μ ετακινή σεις.
΢ τις 23 το υ ίδιο υ μ ή να, από νω ρ ίς το πρ ω ί ό λη η δύναμ η άρ χισε τη ν πο ρ εία τη ς από
τη ν Κ αστρ ιώ τισσα πρ ο ς τη ν Κ αταβ ό θρ α, διανύο ντα ς το χω ρ ιό Π υρ ρ ά -Γ κο ύρ α - (εκεί θα
γίνο νταν ρ ίψ εις πο λεμ ο φ ο δίω ν από μ ία φ άλαγγα). Β γή κε στις κο ρ υφ ές και έπειτα από
β ασανιστική πο ρ εία έφ τασ ε στο ν πρ ο ο ρ ισμ ό τη ς. Ο ι ρ ίψ εις είχαν πρ αγμ ατο πο ιη θεί ή δ η και
τώ ρ α η αντά ρ τικη φ άλαγγα σταμ άτη σε, ώ στε να γίνει διανο μ ή τω ν υλικώ ν στο υς άντρ ες ό λω ν
τω ν τμ η μ άτω ν. Μ ο ιρ άστη καν σφ αίρ ες, αυτό μ ατα ΢ τέν, χειρ ο β ο μ β ίδες Μ ίλς – πρ ο παντό ς
χειρ ο β ο μ β ίδ ες.
Υ ά ξ ηε ο 5: Ζ π νξ εία ησ λ α ληα ξ ηώ λ π ξ νο ηε γέθ πξ α
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Μ ετά τη διανο μ ή συνέχισαν πρ ο ς τη ν Π αύλιανη , ό πο υ τω ν ανταρ τώ ν το πό δ ι δεν
είχε πατή σει πο τέ μ έχρ ι τό τε. Γ ι‟ αυτό το λό γο ο ι Π αυλιανίτες αγω γιάτες εκστασιασμ ένο ι
παρ ακο λο υθο ύσαν το ασυνή θιστο αλλά συναρ παστικό θέαμ α. Π ρ ώ τη φ ο ρ ά το υς αντίκρ ιζαν
τό σο υς πο λεμ ιστές να ξεφ υτρ ώ νο υν ο ένας πίσω από το ν άλλο ν και να πρ ο χω ρ ο ύν β αθιά στο
χιο νισμ ένο δάσο ς. Ο ι αντάρ τες υπο δέχτη καν τη ν έκπλη ξη τω ν χω ρ ικώ ν ω ς τη ν πιο πο λύτιμ η
ανταμ ο ιβ ή και το πιο ενθο υσιαστικό ξεπρ ο β ό δισμ α για τη ν επικίνδυνη απο στο λή πο υ το υς
περ ίμ ενε. ΋ σο ο ι αντάρ τες άφ η ναν πίσω το υς χιλιό μ ετρ α πο ρ είας, τό σο η σκέψ η το υς
συγκεντρ ω νό ταν απρ ό σκο πτα στη ν απο στο λή το υς και η ψ υχο λο γία το υς εντεινό ταν.
- 36 -
Έ φ τασαν στο υ Φ ο ντρ ο γιάννη τα Π ρ ιό νια. Σ ο β ο υνό σε αυτό το ση μ είο είναι ακό μ α
κο ρ υφ ές, γέρ νει ό μ ω ς πρ ο ς τη ν πλευρ ά το υ στό χο υ, το ν κάμ πο τη ς Λ αμ ίας. Η θέση αυτή είνα ι
πάνω στο κεντρ ικό ρ εύμ α το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ.
Ο τό πο ς αυτό ς, αφ ο ύ β ο λεύτη καν ό πω ς-ό πω ς, το υς φ ιλο ξένη σε για δύο τελευταία
β ρ άδια πρ ιν τη ν επιχείρ η ση . Ο Ζ έρ β ας μ ε το επιτελείο και το υς Β ρ ετανο ύς πέρ ασαν πέρ α από
το πο τάμ ι (μ ε πο λύ δυσκο λία) και εγκαταστάθη κα ν σε μ ία ξύλινη παρ άγκα, πο υ π ρ ο ϋπή ρ χε. Ο ι
άλλο ι έφ τιαξαν στέγαστρ α ακο υμ πώ ντας στα έλατα γυρ τές σανίδ ες πο υ υπή ρ χαν εκεί άφ θο νες.
Ά ναψ αν φ ω τιές, αλλά αυτό δε β ελτίω σε τη ν κατάστασ η . Η πρ ώ τη νύχ τα ή ταν από κάθε άπο ψ η
δύσκο λη , ό πω ς άλλω στε η δεύτερ η και τα τρ ό φ ιμ α λιγο στά. Ά λλω στε τό ση δύναμ η ή ταν
δυσχερ ές να εφ ο διάζεται ικανο πο ιη τικά μ ε τέτο ιο καιρ ό και μ ε τη ν ανέχεια π ο υ μ άστιζε το ν
υπό δο υλο πλη θυσμ ό εκείνη τη ν επο χή .
Κ ατά το μ εση μ έρ ι, στις 24 το υ μ η νό ς, ξεχώ ρ ισαν από το τμ ή μ α δ εκαπέντε στελέχη ,
αρ χη γο ύς και β ασικο ύς β αθμ ο φ ό ρ ο υς, πο υ θα κατεύθυναν τις διάφ ο ρ ες ο μ άδες, αφ ο ύ πρ ώ τα
ανίχνευαν τη ν περ ιο χή το υ στό χο υ για τελευταία φ ο ρ ά. Σ ο υπό λο ιπο τμ ή μ α θα ακο λο υθο ύσε,
τη ν επό μ ενη μ έρ α, να συναντή σει τα στελέχη χαμ η λά στη ν πλαγιά τη ς Ο ίτη ς, πάνω από τη ν
θέση Π λακω τό .
΢ το Π λακω τό ο ι αντάρ τες δο κιμ άστη καν από τη β ρ ο χή πο υ περ νο ύσε τα ρ ο ύχα
το υς και έφ τανε μ έχρ ι μ ε το κό κα λο . ΢ το ν ίδιο τό πο β ρ έθη κε στο δρ ό μ ο το υς ένας τσο πάνη ς,
ο ο πο ίο ς ξαφ νιάστη κε β λέπο ντας απρ ο σδό κη τα μ π ρ ο στά το υ τό σο υς περ ίερ γο υς ένο πλο υς
άντρ ες. Π α ρ ό λο πο υ ο ι α ρ χη γο ί τω ν ανταρ τώ ν το υ είπαν ό τι χω ρ ίς τη ν άδ ειά το υς δεν θα
μ πο ρ ο ύσε να απο μ ακρ υνθεί, εκείνο ς συμ φ ώ νη σε πρ ό θυμ α. Έ πειτα ό σα άτο μ α κα τάγο νταν από
χω ρ ιά πλη σίο ν το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ επιλέχθη καν π ρ ο κειμ ένο υ να κατέβ ο υν στο χώ ρ ο τη ς
γέφ υρ ας και να κατασκο πεύσο υν από κο ντά τις θέσεις το υ εχθρ ο ύ. Η ύπαρ ξη ενό ς μ ικρ ο ύ
σιδη ρ ο δρ ο μ ικο ύ στα θμ ο ύ και το υ ο μ ώ νυμ ο υ χω ρ ιο ύ δίπλα στη γέφ υρ α δικαιο λο γο ύσε κάπο ια
κίνη ση πο λιτώ ν στο ν κρ ίσιμ ο χώ ρ ο τη ς επικείμ ενη ς επιχειρ ή σεω ς, και πο λύ περ ισσό τερ ο αφ ο ύ
ο ι κατάσκο πο ι τω ν αντα ρ τώ ν κατάγο νταν από τη ν ίδ ια τη ν περ ιο χή . Έ τσι γνώ ρ ιζαν σπιθαμ ή
πρ ο ς σπιθαμ ή ό λο το ν τό π ο γύρ ω .
Κ ρ υμ μ ένο ι στο υς πυκνο ύς θάμ νο υς περ ιερ γάστη καν για πο λύ ώ ρ α τη ν περ ιο χή το υ
στό χο υ, αλλά η ανίχνευση χώ ρ ο υ θα επαναλαμ β ανό ταν και τη ν επό μ ενη η μ έρ α . Σ ο σκο τάδι
πο υ είχε αρ χίσει να πέφ τει το υς υπενθύμ ισε ό τι έπρ επε να β ρ ο υν κάπο υ να ξενυχτή σο υν. Ο
τσο πάνη ς το υς ο δή γη σε πρ ο ς το μ έρ ο ς τη ς πλαγιά ς και πρ ο ς το χω ρ ιό Κ ω σταλέξι, ό πο υ
β ρ ή καν μ ια άλλη καλύβ α , σχεδό ν διαλυμ ένη στα πλευρ ά τη ς, αλλά μ ε κα λή στέγη και
β ο λεύτη καν πρ ο σω ρ ινά.
- 37 -
Σ ο πρ ω ί ξεκίνη σαν πάλι για το Π λακω τό , πρ ο χώ ρ η σαν από τη γέφ υρ α παίρ νο ντας
κάθε δυνατή πρ ο φ ύλαξη . Π αρ ατή ρ η σαν το έδαφ ο ς, ό λα τα δ ρ ο μ ο λό για πρ ο σ πελάσεω ς πρ ο ς
τη γέφ υρ α, τη ν ίδια τη γέφ υρ α, τα ιταλικά φ υλάκια μ ε τις ο χυρ ώ σεις το υς και στα δύο β άθρ α.
΢ το β ό ρ ειο β άθρ ο , τα αμ υντικά έρ γα φ αίνο νταν μ ισο τελειω μ ένα, πρ ά γμ α πο υ σή μ αινε ό τι δεν
ή ταν ο χυρ ω μ ένο από πρ ιν, αλλά πρ ο φ ανώ ς ξεκίνη σε η ο χύρ ω σή το υ μ ετά τη ν α ναστάτω ση πο υ
πρ ο κάλεσε στο υς Ιταλο ύς ο ερ χο μ ό ς και ο ι κινή σεις τω ν β ρ ετανώ ν αλεξιπτω τιστώ ν.
΢ το νό τιο β άθρ ο , από το άλλο μ έρ ο ς φ αίνο νταν τα τρ ία πέτρ ινα ο ική μ ατα, ό πο υ
έμ ενε η φ ρ ο υρ ά. Γ ύρ ω στα ο ική μ ατα ξεχώ ρ ιζαν χα ρ α κώ μ ατα, συρ μ α το πλέγμ ατα και δύο τρ ία
δυνατά πο λυβ ο λεία. ΢ το λό φ ο , πάνω από το παλιό ερ γο στάσιο τη ς ασετιλίνη ς, πο υ δέσπο ζε
στο χώ ρ ο τη ς γέφ υρ ας, φ αίνο νταν άλλο ι Ιταλο ί στρ ατιώ τες και ό πλα θέσεω ς, πο υ δεν ξεχώ ρ ιζε
κανείς τι ή ταν. Ο ι αντάρ τες παρ ακο λο υθώ ντας τις κινή σεις το υ εχθρ ο ύ στο χώ ρ ο τη ς γέφ υρ ας
αντιλή φ θη καν ό τι ο εχ θρ ό ς γνώ ρ ιζε ή δη τι περ ίπο υ επρ ό κειτο να συμ β εί.
Μ ε το πέρ ας τη ς ανα γνώ ρ ιση ς ο ι δεκαπέντε β αθμ ο φ ό ρ ο ι τω ν ανταρ τικώ ν τμ η μ ά τω ν,
μ αζί μ ε το υς Β ρ ετανο ύς πο υ είχαν λάβ ει μ έρ ο ς στη ν αναγνω ρ ιστική εκείνη κάθο δο , ανέβ η καν
πιο ψ η λά στο Π λακω τό . Ε ίχαν υπο λο γίσει ό τι ο γδό ντα Ιταλο ί β ρ ίσκο νταν στο νό τιο β άθρ ο και
τρ ιάντα στο β ό ρ ειο . ΢ το λό φ ο , πάνω από το ερ γο στάσιο τη ς ασετιλίνη ς, τα ό πλα θέσεω ς πο υ
φ αίνο νταν ή ταν δύο δίκαννα αντιαερ ο πο ρ ικά ταχυβ ό λα, ό πλα εξο ντω τικά πο υ θα μ πο ρ ο ύσαν
να χρ η σιμ ο πο ιη θο ύν και για επίγεια β ο λή .
Η ώ ρ α περ νο ύσε και η κα τάσταση δυσχέρ αινε α κό μ η περ ισσό τερ ο από τη συνεχή ,
ψ ιλή και διαπερ αστική β ρ ο χή πο υ έπεφ τε. ΢ τη μ έση το υ αναπαυτη ρ ίο υ, πο υ κάνει η πλαγιά
το υ β ο υνο ύ στη θέση Π λακω τό , ή ταν η καλύβ α ό πο υ είχαν ξαναπερ άσει ο ι αντάρ τες τη
πρ ο η γο ύμ ενη μ έρ α. Ε κεί ο Ά ρ η ς υπαγό ρ ευσε στο ν Κ ω στο ύλα τη ν τελική διαταγή τη ς
επιχείρ η ση ς. Ο Ν ικη φ ό ρ ο ς δίνει από μ νή μ η ς ό σα άκο υσε
΋ ταν ο Ά ρ η ς τέλειω σε τη ν υπαγό ρ ευση τη ς διαταγή ς στο Π λακω τό είχε αρ χίσει να
πέφ τει η νύχτα.1
΢ ε λίγο φ ώ ναξε το υς άντρ ες να συγκεντρ ω θο ύν, το υς εξή γη σε το σχέδιο και μ ο ίρ ασε
τις απο στο λές. ΢ τη γέφ υρ α το υ ΢ περ χειο ύ έστειλε το ν Η ρ ακλή (Κ ώ στα ΢ κα ρ μ ο ύτσο ), ενώ
στη ν ο μ άδα για τη ν υπο νό μ ευση τη ς γρ αμ μ ή ς, β ό ρ εια από τη γέφ υρ α, αρ χ η γείο ή ταν ο
Κ ώ στας Σ σιλέκας (Κ ίμ ω ν), ο Λ άμ πρ ο ς Κ ο υμ πο ύρ ας (Α χιλλέας) και ο Μ ενέλα ο ς. Ε ιδικό ς στα
εκρ η κτικά, από το ν Ε .Λ .Α .΢ ., στάλθη κε στη ν ο μ άδα αυτή ο ΢ πύρ ο ς Μ πέκιο ς (Λ άμ πρ ο ς), πο υ
θα ενίσχυε και τη μ αχη τική δύναμ η τη ς ο μ άδ ας. ΢ το τμ ή μ α νό τια τη ς γέφ υρ ας, θα πή γαινε η
΢ τη σελ ίδα 7 9 Π α ρα τίθετα ι α να λ υτικ ά η δια τα γ ή π ου α νέγ νω σε ο Β ελ ουχ ιώ τη ς σύμφ ω να μ ε την οπ οία
έπ ρεπ ε να δρά σουν οι α ντά ρτες.
1
- 38 -
ο μ άδα το υ Δ ιαμ αντή . ΢ τη ν εφ εδρ εία θα έμ ενε η ο μ ά δα το υ Υ ιλλίπο υ (Γ ιώ ρ γο υ Ξ η ντάρ α από
τη Υ ο υρ νά) και μ ια ά λλη ο μ άδα ακό μ η .
Σ αυτό χρ ο να το ίδιο γινό τα ν και πιο πέρ α στις ο μ άδες το υ Ε .Δ .Ε .΢ .
΋ ταν ο λο κλη ρ ώ θη κε η το πο θέτη ση τω ν αρ χη γώ ν, α κο ύστη καν ο ι επικεφ αλή ς κάθε τμ ή μ α το ς
να ο νο μ άζο υν το υς άντρ ες πο υ θα διο ικο ύσαν κατά τη διάρ κεια τη ς μ άχη ς και να το υς δίνο υν
ο δη γίες.
Η ώ ρ α για το μ εγά λο ξεκίνη μ α είχε φ τάσει. ΢ υγκρ ο τή θη κε γρ ή γο ρ α η φ άλαγγα,
κατά τις ο δη γίες τω ν αρ χη γώ ν και άρ χισε το κατη φ ό ρ ισμ α.
Σ ο υς απέμ εναν πάνω από τέσσερ ις ώ ρ ες για να πετύχο υν τη ν τελική πρ ο σέγγιση τω ν
στό χω ν. Σ ο τμ ή μ α πο υ θα πή γα ινε πιο μ ακρ ιά είχε να περ πατή σει τρ ία ο λό κλη ρ α μ ίλια.
΢ ύντο μ ες στάσεις είχαν πρ ο β λεφ θεί για το ν έλεγχο τη ς πο ρ είας το υς και κατά τις 10
το τελευταίο τμ ή μ α χάθη κε ο ρ ιστικά μ έσα στο σκο τάδι, εκτό ς από εκείνο πο υ θα ενερ γο ύσε
τη ν ανατίναξη . Η Δ ιο ίκη ση είχε μ είνει μ ό νο μ ε τη ν εφ εδρ εία περ ιμ ένο ντας μ έσα στη ν από λυτη
σιω πή περ ίπο υ είκο σι λεπτά μ έχρ ι να β ρ ει μ ια εδαφ ική πτυχή πο υ πρ ό σφ ερ ε καλή κάλυψ η από
τα πυρ ά ό λω ν τω ν ελαφ ρ ώ ν ό πλω ν. Ο ι υπό λο ιπες ο μ άδες συνέχιζαν από κο ινο ύ τη ν κατάβ αση
το υς ώ σπο υ σε κάπο ιο ση μ είο άρ χιζαν να χω ρ ίζο υν. Η μ ία θα κατευθυνό ταν ένα χιλιό μ ετρ ο
β ό ρ εια τη ς γέφ υρ ας και η ά λλη θα κατέβ αινε στο Υ ρ α τζή να πιάσει το γεφ ύρ ι το υ ΢ περ χειο ύ.
΋ σο ι απέμ ειναν συνέχισαν να κατεβ αίνο υν πρ ο ς το πο τάμ ι, διαπιστώ νο ντας ό τι το
έδαφ ο ς γινό ταν σαθρ ό , γεμ ά το κα θιζή σεις και χάσμ ατα. Ξ αφ νικά η φ άλαγγα σταμ άτη σε
από το μ α, διό τι ένα από τα μ ετα γω γικά μ ε το υς δυναμ ίτες παρ απάτη σ ε σ‟ ένα β ύθισμ ά και
έπεσε μ έσα στο χάσμ α. ΋ ταν κατάφ ερ αν να το ση κώ σο υν η φ άλαγγα ξεκίνη σε ξα νά.
Έ φ τασαν στο πο τάμ ι 400 μ ε 500 μ έτρ α πιο ψ η λά απ ό τη γέφ υρ α. Ε κεί υπή ρ χε κάτι
σαν μ ύλο ς και ένα ξύλινο γεφ υρ άκι, μ πρ ο στά από το ο πο ίο το πρ ώ το μ ο υλάρ ι στύλω σε τα
πό δια το υ και διέκο ψ ε τη ν πο ρ εία το υ. Ά μ εσα ο ι αντάρ τες και ο ι σαμ πο τέρ άρ χισαν να
ξεφ ο ρ τώ νο υν τα μ ο υλάρ ια, αρ πάζο ντας στο ν ώ μ ο το υς τα φ ο ρ τία και κο ιτάζο ντα ς αν ό λα ή ταν
εντάξει και συνέχισαν να κατη φ ο ρ ίζο υν.
- 39 -
Υ ά ξ ηε ο 6: Σ ν ζ ρέδην β ά ζ ε ηνπ νπ νίνπ νξ γα λώ ζε θ ε ε α λα ηίλα με
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου & Π Η Γ Η : www.hfmeyer.com
1.9. Η ανατίναξη της γέφυρας Γ οργοπ οτάμ ου
- 40 -
Λ ίγο πιο κάτω , εντό πισαν κατάλλη λη θέση και στάθη καν. Η ώ ρ α είχε πρ ο χω ρ ή σει
απελπιστικά. ΢ τις έντεκα π αρ ά πέντε, ακο ύστη κε πω ς ο ι ο μ άδες δεν θα β ρ ίσκο νταν εγκαίρ ω ς
στις θέσεις το υς. ΢ τις έντεκα ακρ ιβ ώ ς από λυτη η συχία επικρ ατο ύσε παντο ύ. Σ ο μ ό νο πο υ
ακο υγό ταν ή ταν το β ο υη τό το υ αφ ρ ισμ ένο υ πο ταμ ο ύ.
Έ ντεκα και δύο ! Κ αι τρ ία ! Κ αι πέντε ! Α πό τα νό τια τη ς γέφ υρ ας εμ φ ανίστη κε ένα
τρ αίνο ! Ε πειδή ό μ ω ς δ εν είχε αρ χίσει α κό μ α η μ άχη στη γέφ υρ α, το ά φ η σαν να περ άσει κι
αυτό απο δείχτη κε συνετό , αφ ο ύ ή ταν ένα από τα ελάχιστα «ελλη νικά» τρ ένα τη ς περ ιό δο υ
εκείνη ς, από αυτά δη λαδή πο υ ο ι Γ ερ μ ανο ί επέτρ επ αν τη ν κυκλο φ ο ρ ία το υς κάθε εβ δο μ άδα
για να εξυπη ρ ετείται ο υπό δο υλο ς πλη θυσμ ό ς. Π ρ ιν ακό μ α σβ ή σει το β ο υη τό το υ «τυχερ ο ύ»
τρ αίνο υ, αντή χη σε μ ια ρ ιπή δεξιά το υ γεφ υρ ιο ύ. ΢ υγχρ ό νω ς άρ χισαν και ο ι αναλαμ πές από τις
εκρ ή ξεις τω ν χειρ ο β ο μ β ίδ ω ν, πο υ αντη χο ύσαν σαν να ή ταν ο β ίδες πυρ ο β ό λο υ.
Π έρ ασαν δεκαπέντε λεπτά μ έσα στα ο πο ία, σύμ φ ω να μ ε τη διαταγή , θα έπρ επε να
είχε ο λο κλη ρ ω θεί η μ άχ η για τη ν εξο υδετέρ ω ση τω ν φ ρ ο υρ ώ ν. Ψ στό σο , ο ύτε η μ άχη
καταλά γιασε ο ύτε έπεσ ε κάπο ια φ ω το β ο λίδα. Π έρ α σαν άλλα τρ ία λεπτά. Κ αι τό τε η πρ ώ τη
φ ω το β ο λίδ α έσκισε το σκο τάδι και άστρ α ψ ε πάνω από το νό τιο β ά θρ ο . Ή ταν η πρ άσινη
φ ω το β ο λίδ α το υ Ε .Λ .Α .΢ ., πο υ ό λο ι υπο δέχτη καν μ ε έκπλη ξη , αφ ο ύ περ ίμ εναν να φ α νεί πρ ώ τα
η άσπρ η φ ω το β ο λίδα σ το β ό ρ ειο β άθρ ο . Α μ έσ ω ς ό μ ω ς η έκπλη ξη μ ετατρ άπη κε σε
ενθο υσιασμ ό . Ο δύσκο λο ς στό χο ς είχε κυρ ιευθεί και υπο λειπό ταν ο ευκο λό τερ ο ς.
Β έβ αια γρ ή γο ρ α ο πρ ώ το ς ενθο υσιασμ ό ς πέρ ασε. Η πρ άσινη φ ω το β ο λίδα είχε
σβ ή σει και η μ άχη συνεχιζό ταν. ΢ τη γέφ υρ α εξακο λο υθο ύσαν να πέφ το υν πυκνο ί
πυρ ο β ο λισμ ο ί και στο β ό ρ ειο β ά θρ ο η εμ πλο κή κρ ατο ύσε ακό μ η . ΢ ιγά -σιγά ό μ ω ς τα πυρ ά
αρ αίω ναν, σχεδό ν έπαυαν, αλλά φ ω το β ο λίδ α δεν φ α ινό ταν πο υθενά. ΢ τις 11 :41, τρ ιάντα έξι
δη λαδή λεπτά από τη ν ώ ρ α πο υ άρ χισε η επιχείρη ση , η αδη μ ο νία ό λω ν είχε φ τάσει στο
απο κο ρ ύφ ω μ ά τη ς. Σ ό τε ο Ζ έρ β ας (αρ χη γό ς τη ς απο στο λή ς) πλη ρ ο φ ο ρ ή θη κε από το ν
ανθυπο λο χαγό Π απαχρ ή σ το υ, πω ς ο ι άντρ ες το υ είχαν χτυπη θεί σκλη ρ ά από το ν εχθρ ό και
είχαν εγκαταλείψ ει. Σ α νέα πρ ο κάλεσαν αμ η χανία και κανείς δ εν ή ταν σε θέση να μ ιλή σει.
Μ ό νο ο Β ελο υχιώ τη ς πή ρ ε το λό γο και διέταξε το ν Ν ικη φ ό ρ ο να πάρ ει τη ν εφ εδρ εία και σε
είκο σι λεπτά να έχο υν τελειώ σει μ ε τη γέφ υρ α. Έ τσ ι δε θα διακινδύνευαν τη ν επιτυχία τη ς
απο στο λή ς, αλλά ο ύτε τις ζω ές ό σω ν αντα ρ τώ ν είχαν μ είνει ακό μ α και πο λεμ ο ύσαν.
Ο Ν ικη φ ό ρ ο ς γνώ ρ ιζε καλά από τη ν πρ ο η γο ύμ ενη α ναγνώ ρ ιση πω ς ο β ρ άχο ς πάνω
από το β ό ρ ειο β άθρ ο απο τελο ύσε θέση -κλειδί. Υ ο β ό ταν ω στό σο ό τι η κακή εξέλιξη τη ς
μ άχη ς μ πο ρ ο ύσε να δώ σει τη δυνατό τη τα στο υς Ιταλο ύς να σκαρ φ αλώ σ ο υν στο β ρ άχο και να
θέσο υν υπό το ν έλεγχό το υς το β ό ρ ειο β ά θρ ο , τη ν ο μ άδα τω ν σαμ πο τέρ και το ΢ τα θμ ό
Δ ιο ίκη ση ς. Π ρ αγμ ατικά, τη στιγμ ή πο υ η ο μ άδ α τη ς εφ εδρ είας πρ ο σέγγισε τη ν κο ρ υφ ή το υ
- 41 -
β ρ άχο υ, έπεσε πάνω σε Ιταλο ύς στρ ατιώ τες, το υς ο πο ίο υς ανέτρ εψ αν μ ε ο ρ μ η τική έφ ο δ ο .
Κ ατό πιν εκτίμ η σαν εκ νέο υ τη ν κατάσταση και ρ ίχτη καν κάτω από το β ρ άχο . Ο κίνδυνο ς από
το κατέβ ασμ α αυτό ή ταν μ εγάλο ς λό γω έλλειψ η ς κάλυψ η ς. Α ν και η ο μ άδα είχε μ πει γερ ά στη
μ άχη , το έρ γο τη ς εφ εδρ είας παρ έμ ενε δύσκο λο . Ο ι Ιταλο ί, στο β ά θρ ο αυτό , δ ιαπιστώ νο ντας
ό τι είχαν ανατρ έψ ει τη ν πρ ώ τη εναντίο ν το υς επίθεση , πή ρ αν κο υρ άγιο και συνέχιζαν τη ν
αντίσταση μ έσα από τις σχισμ ές τω ν β ρ άχω ν, γεγο νό ς πο υ σή μ αινε ό τι ο ι αντά ρ τες έπρ επε να
το υς β γάζο υν έναν έναν από εκεί.
΢ το μ εταξύ ο χρ ό νο ς πίεζε υπερ β ο λικά, γιατί τη ν ώ ρ α πο υ κατέβ αιναν ο ι αντάρ τες
από το β ρ άχο , πρ ό σεξαν πο λλά φ ώ τα στη σειρ ά να β γαίνο υν από τη Λ αμ ία και να
κατευθύνο νται δυτικά μ ε σπασμ ω δικές κινή σεις, πρ ο ς το σταθμ ό στο Λ ια νο κλάδι. Α υτό
δή λω νε ό τι ο ι εχθρ ικές δυνάμ εις κινο ύνταν ή δη για να επέμ β ο υν.
Σ η ν ώ ρ α πο υ ο ι αντάρ τες εμ πλέκο νταν μ ε το ν εχθρ ό κάτω από το β ρ άχο ,
αντή χη σαν ξαφ νικά τα απ ανω τά σφ υρ ίγμ ατα τω ν σα μ πο τέρ από το β ά θο ς το υ πο ταμ ο ύ. Έ να
ενθο υσιαστικό ξάφ νιασμ α συνεπή ρ ε τό τε ό λο υς το υς αντάρ τες. Σ ο ξάφ νιασμ α ή ταν
δικαιο λο γη μ ένο , γιατί δ εν είχε πρ ο η γη θεί το μ ακρ ό συρ το πρ ο ειδ ο πο ιη τικό σφ ύρ ιγμ α, ό πω ς το
ό ρ ιζε η διατα γή τη ς επιχείρ η ση ς, το ση μ άδι δη λαδή ό τι ο ι σαμ πο τέρ πλη σίαζα ν να αρ χίσο υν
τη δική το υς δ ο υλειά. ΋ μ ω ς ή ταν λο γικό ό τι δεν πρ ο η γή θη κε το σφ ύρ ιγμ α αυτό , γιατί η μ άχη
για τη ν εξο υδετέρ ω ση τω ν μ εμ ο νω μ ένω ν αντιστάσεω ν το υ β ό ρ ειο υ β άθρ ο υ συνεχίζο νταν ό ταν
ο ι σαμ πο τέρ πλη σίασαν και άρ χισαν τη ν το πο θέτη σ η τω ν εκρ η κτικώ ν στη γέφ υρ α, χω ρ ίς να
έχο υν πέσει ακό μ α ο ύτε η άσπρ η φ ω το β ο λίδ α, για τη ν κατάκτη ση το υ β ό ρ ειο υ β άθρ ο υ, ο ύτε η
κό κκινη από το Μ υρ ιδάκη , ό τι το γεφ ύρ ι είχε κυρ ιευθεί. Η επιχείρ η ση ό μ ω ς δεν καθυστερ ο ύσε
πια, ό σο φ αίνο νταν ό τι καθυστερ ο ύσε λίγη ώ ρ α πρ ιν. Σ ώ ρ α, ο ι αντάρ τες έπρ επε να
πρ ο φ υλαχθο ύν από τη ν έκρ η ξη και από τα απο τελέσμ ατά τη ς. Έ σκυψ αν ό πο υ β ρ έθη κε ο
καθένας, ενώ άλλο ι έτρ εξα ν να β ρ ο υν πιο σίγο υρ η θέση . ΢ ε λίγο β ρ ίσκο νταν ό λο ι καλυμ μ ένο ι
και περ ίμ εναν. Κ αι ξά φ νο υ, μ ια φ ο β ερ ή λάμ ψ η και ένα ς τρ ο μ ακτικό ς κερ αυνό ς κο ύνη σαν β ίαια
τη γη . Κ ο μ μ άτια ό μ ω ς από τα χαλάσμ α τα τη ς γέφ υρ ας δεν ακο ύστη καν να πέφ το υν.
Α μ έσω ς αντή χη σε ξανά η σφ υρ ίχτρ α στο β άθο ς τη ς χαρ άδρ ας, κάτω από το γεφ ύρ ι.
Σ ο σφ ύρ ιγμ α ή ταν μ ακρ ό συρ το αυτή τη φ ο ρ ά, ση μ άδι ό τι η σαμ πο τέρ πλη σίαζαν για τη ν
δεύτερ η ανα τίναξη . Ο ι αντάρ τες ση κώ θη καν από τις θέσεις το υς ό πο υ είχαν πέσει, ξαναπή ρ αν
θέσεις μ άχη ς, μ ή πω ς κάπο ιο ς εχθρ ό ς δο κίμ αζε να πυρ ο β ο λή σει κατά τω ν σαμ πο τέρ . Ά ρ χισαν
πρ άγμ ατι να αντη χο ύν ξανά πυρ ο β ο λισμ ο ί. Ο ι αντάρ τες αντέδρ ασαν κερ αυνο β ό λα σε κά θε
εχθρ ική εκδή λω ση . ΢ ε άλλες θέσεις ο ι αντάρ τες δεν αντιμ ετώ πισαν καμ ία εχθρ ική
δρ αστη ρ ιό τη τα.
- 42 -
Η ώ ρ α περ νο ύσε. Σ ο κέφ ι πο υ είχαν δείξει ο ι αντάρ τες μ ετά τη ν πρ ώ τη ανατίναξη ,
είχε δώ σει ξανά τη θέση το υ σε μ ία αδη μ ο νία πο υ ό λο μ εγάλω νε. Δ εν ή ξερ ε κανένας ό μ ω ς τι
μ πλέξιμ ο μ πο ρ ο ύσε να το υς β ρ ει. Έ πεφ τε ακό μ α α πό κανένας πυρ ο β ο λισμ ό ς. Α πέναντι στη
Λ αμ ία επικρ ατο ύσε από λυτη η συχία. Ξ αφ νικά στο μ έρ ο ς πο υ σβ ή νει η πλαγιά πρ ο ς το
Υ ρ αντζή και α ρ χίζει ο κά μ πο ς, παρ ο υσιάστη κε από το μ α ένα περ ίερ γο σταχτί πρ άγμ α πο υ
δεν μ πο ρ ο ύσαν να καταλάβ ο υν τι ή τανε. Σ ελικά κατάλαβ αν ό τι ή ταν τρ αίνο . Ο ι εχθρ ικές
ενισχύσεις έφ θαναν σιδη ρ ο δρ ο μ ικά από τη Λ αμ ία.
Η κατάσταση έγινε ξαφ νικά δύσκο λη . Η κύρ ια δύναμ η τω ν ανταρ τώ ν το υ Ε .Λ .Α .΢ .
β ρ ίσκο νταν στο νό τιο β ά θρ ο και ή ταν αδύνατο ν να σπεύσει έγκ αιρ α να περ ά σει το β ό ρ ειο
β άθρ ο , ώ στε να δη μ ιο υρ γη θεί απο τελεσμ α τική δύναμ η αντίσταση ς. Α πό το άλλο μ έρ ο ς,
χρ ειάζο νταν ακό μ α δύο ή τρ ις ανατινάξεις, σύμ φ ω να μ ε τη διαταγή . Ο ι αντά ρ τες δεν γνώ ρ ιζαν
ό τι μ ε μ ία ακό μ α ανατίναξη η επιχείρ η ση θα είχε τελειώ σει. Τ πή ρ χε, ω στό σο , και ένα στο ιχείο
ευνο ϊκό για τη ν πρ ο σπάθεια τω ν ανταρ τώ ν να κρ ατή σο υν τις εχθρ ικές ενισχύσεις μ ακρ ιά από
τη γέφ υρ α, για το ν κρ ίσιμ ο χρ ό νο τη ς επιχείρ η ση ς. Ή ταν η υπο νό μ ευση τη ς σιδη ρ ο δρ ο μ ική ς
γρ αμ μ ή ς ένα χιλιό μ ετρ ο πέρ α από τη γέφ υρ α. Ο ι εχθρ ικές ενισχύσεις θα χρ ειάζο νταν να
διανύσο υν μ ε τα πό δια τη ν από σταση αυτή , και φ υσ ικά θα συναντο ύσαν αντίσταση από τη ν
ο μ άδα τω ν αντα ρ τώ ν πο υ κρ ατο ύσε τη θέση εκείνη . Έ τσι στη συνέχεια η πρ ο ώ θη σή το υς θα
γινό ταν μ ε πρ ο φ υλάξεις κα ι σε αρ γό ρ υθμ ό . Δ εν μ πο ρ ο ύσανε να κάνο υνε τίπο τε άλλο παρ ά να
ελπίζο υν ό τι η ο μ άδα το υ Θ έμ η Μ α ρ ίνο υ είχε κάνει σω στά τη δο υλειά τη ς.
Κ άτω από εκείνες τις συνθή κες, ο Ν ικη φ ό ρ ο ς κάλεσε και τις άλλες ο μ άδ ες πο υ
δρ ο ύσαν στο β ό ρ ειο β ά θρ ο να πρ ο σανατο λισθο ύν πρ ο ς το στα θμ ό και να πάρ ο υν θέσεις
μ άχη ς. Σ ο τρ αίνο στο μ εταξύ πρ ο χω ρ ο ύσε αρ γά, σαν να ένιω θε ό τι κάπο ιο ς κίνδυνο ς
παρ αμ ό νευε. Κ αι πρ άγμ α τι, κάπο υ ανάμ εσα στο υς λό φ ο υς, φ άνη κε ξαφ νικά μ ια μ εγάλη
αναλαμ πή και ο τό πο ς τρ αντάχτη κε ξανά. Π ανδαιμ ό νιο επικρ άτη σε από πυρ ά αυτό μ ατω ν
ό πλω ν, χειρ ο β ο μ β ίδες και άγρ ια συμ πλο κή . Σ ο τρ αίνο ο πισθο χώ ρ η σε από το μ α, ενώ η μ η χανή
απώ θη σε τα β α γό νια, ρ ίχνο ντας το ένα πάνω στο άλλο . Ο ι Ιταλο ί χτυπο ύσαν το υς αντάρ τες
είτε μ έσα από τα β αγό νια είτε πη δώ ντας έξω από αυτά και πυρ ο β ο λώ ντας. Σ α εκρ η κτικά τη ς
ο μ άδας εκείνη ς ό μ ω ς δεν είχαν καταστρ έψ ει τη σιδη ρ ο δρ ο μ ική γρ αμ μ ή , γι‟ αυτό και η
ατμ ο μ η χανή σταμ άτη σ ε τη ν ο πισθο χώ ρ η ση και ό ρ μ η σε εμ πρ ό ς. Π έρ ασε το ση μ είο τη ς
έκρ η ξη ς, ακο λο ύθη σαν συρ ό μ ενα πίσω τη ς ό λα τα β αγό νια και το τρ αίνο μ ε τις ενισχύσεις
συνέχισε ο λο ταχώ ς πρ ο ς το μ ικρ ό σιδη ρ ο δ ρ ο μ ικό σ ταθμ ό το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ. Η ο μ άδα είχε
καταφ έρ ει να κα θη λώ σει εκεί ένα μ έρ ο ς από τις ενισχύσεις, αλλά ο ι αντάρ τες έπρ επε να
β ιαστο ύν περ ισσό τερ ο , καθώ ς δεν είχαν αρ κετά πυρ ο μ αχικά να αντέξο υν τη ν εχθρ ική
ενίσχυση . Σ ό τε ο Ζ έρ β α ς έδω σε περ ιθώ ρ ιο δέκα λεπτώ ν πρ ιν ρ ίξει τη ν φ ω το β ο λίδα τη ς
- 43 -
απο χώ ρ η ση ς, πρ άγμ α πο υ δ εν θα επέτρ επαν ο ι αντά ρ τες να συμ β εί πρ ιν το άκο υσμ α και τη ς
δεύτερ η ς ανατίναξη ς. Ε ξάλλο υ δεν θα χρ ειαζό ταν πάνω από είκο σι λεπτά για αυτό .
Α νεξάρ τη τα από τη ν εξέλιξη τω ν γεγο νό τω ν, η επιμ ο νή το υ στρ ατη γο ύ Ζ έρ β α για
απο χώ ρ η ση δεν ή ταν δικαιο λο γη μ ένη . Δ ιό τι το έδαφ ο ς στη ν περ ιο χή το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ, και
ειδικό τερ α πρ ο ς τη ν πλαγιά τη ς Ο ίτη ς, ό πο υ θα απο χ ω ρ ο ύσαν ο ι αντάρ τες, διευκό λυνε τη φ υγή
το υς μ έσα στη νύχτα, ακό μ α και αν η περ ιο χή κατα κλυζό ταν από Ιταλο ύς. Μ έσα στο σκο τάδι
μ άλιστα, ο ι σαμ πο τέρ θα μ πο ρ ο ύσα ν να περ ατώ σο υν τη ν απο στο λή το υς ακό μ α και ό ταν ο ι
Ιταλο ί θα εισέρ εαν στο β ό ρ ειο β άθρ ο . Σ έλο ς, η π ρ ο σέγγιση το υ νό τιο υ β ά θρ ο υ από τις
εχθρ ικές ενισχύσεις, πο υ σκό πευαν να καταστρ έψ ο υν τα ατσάλινα υπό β αθρ α, ή ταν πο λύ
δύσκο λη και ειδικά από το μ έρ ο ς πο υ ή ρ θαν.
Β έβ αια στη ν εκτίμ η ση α υτώ ν τω ν στο ιχείω ν, ο Ά ρ η ς πλεο νεκτο ύσε έναντι το υ
Ζ έρ β α, καθώ ς γνώ ρ ιζε καλά τη ν περ ιο χή και ελάχιστα ανη συχο ύσε για τη εξέλιξη τω ν
γεγο νό τω ν. Η αναγνώ ρ ιση ό μ ω ς, πο υ είχε πρ ο η γη θεί, έπρ επε να είχε δώ σει και στο στρ ατη γό
το περ ιθώ ρ ιο να εκτιμ ή σει το έδ αφ ο ς στη ν περ ιο χ ή το υ στό χο υ. Μ ό νο πο υ ο στρ α τη γό ς
Ζ έρ β ας δεν είχε λάβ ει μ έρ ο ς στη ν ανα γνώ ρ ιση , γιατί ή ταν α ρ κετά δυσκίνη το ς. Α υτό
δικαιο λο γεί εν μ έρ ει τη ν τάση το υ να β λέπει στη ν επιχείρ η ση κινδύνο υς πο υ δεν υπή ρ χαν.
Ε ντο ύτο ις τα α τσ άλινα υπό β αθρ α πο υ έπρ επε να καταστρ α φ ο ύν β ρ ίσκο νταν πρ ο ς το νό τιο
β άθρ ο και η πρ ο ώ θη ση τω ν εχθρ ικώ ν ενισχύσεω ν είχε γίνει σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ς από τη πλευρ ά
τη ς Λ ιανο κλαδίο υ, ο πό τε ο ι αντάρ τες είχαν τερ άστια περ ιθώ ρ ια κάλυψ η ς τω ν σαμ πο τέρ στο
έρ γο το υς ω ς τη ν τελική καταστρ ο φ ή . Μ ό νο ν αν έστελναν ο δικώ ς ο ι Ιταλο ί τις ενισχύσεις το υς
τη Λ αμ ία, θα μ πο ρ ο ύσαν να πλη σιάσο υν σχετικά εύκο λα στο νό τιο β άθρ ο . Ε κεί ό μ ω ς θα
αντιμ ετώ πιζαν ω ς εμ πό διο το υπο χρ εω τικό πέρ ασμ α από τη ν ξύλινη γέφ υρ α το υ ΢ περ χειο ύ,
τη ν ο πο ία κρ ατο ύσε ισχυρ ή ο μ άδα το υ Ε .Λ .Α .΢ ., εφο διασμ ένη και μ ε δο χεία β ενζίνη ς, για να
τη ν πυρ πο λή σο υν σε περ ίπτω ση ανάγκη ς.
Γ ύρ ω και πάνω από το σταθμ ό η μ άχη εναντίο ν τω ν εχθρ ικώ ν ενισχύσεω ν
εντεινό ταν. Ο ι αντάρ τες, αιφ νιδιασμ ένο ι από τη ν εξέλιξη τω ν πρ αγμ ά τω ν, ρ ίχτη καν πρ ο ς το
σταθμ ό και χτυπο ύσαν μ ε πυκνά πυρ ά το υς Ιταλο ύς το υ τρ αίνο υ. Ο συρ μ ό ς, κάπο υ εκατό μ ε
εκατό ν πενή ντα μ έτρ α πρ ιν το σταθμ ό , μ είω σε ταχύτη τα, χω ρ ίς να ακινη το πο ιη θεί. Ο ι Ιταλο ί
επω φ ελο ύμ ενο ι από τη συγκυρ ία πη δο ύσαν έξω από τα β αγό νια, έπιαναν θέσεις και χτυπο ύσαν
το υς αντάρ τες.
Η συμ πλο κή γινό ταν ό λο και πιο άγρ ια, το τρ αίνο σερ νό ταν και το μ ό νο πο υ
διέκο ψ ε πρ ο σω ρ ινά το ν πα νικό ή ταν η φ ω νή το υ Έ λλη να μ η χανο δη γο ύ πο υ ζη το ύσε από το υς
αντάρ τες να μ η ν το ν σκο τώ σο υν. Α υτο ί το υ απάντη σ αν ό τι θα έπρ επε να είναι υπερ ή φ ανο ς για
τη μ άχη πο υ δίνο υν και ό τι θα ακο λο υθο ύσαν παρ ό μ ο ιες στο μ έλλο ν.
- 44 -
Π αρ ά τη ν α γω νιστικό τη τα τω ν ανταρ τώ ν, η κατάσταση θεω ρ ο ύνταν κρ ίσιμ η . Σ ο
μ έρ ο ς ή ταν τέτο ιο , πο υ ο ι Ιταλο ί πη δώ ντας κάτω από τη σιδη ρ ο δρ ο μ ική γρ αμ μ ή , μ ε κάλυψ η
το τρ αίνο και το ν το ίχο αντιστή ρ ιξη ς τη ς γρ αμ μ ή ς, μ πο ρ ο ύσαν να πρ ο ω θη θο ύν πρ ο ς τη
γέφ υρ α και να θέσο υν το υς σαμ πο τέρ , πο υ ερ γάζο νταν μ ε ξέφ ρ ενη β ιασύνη , υπό τα πυρ ά το υς.
Η αγω νία τω ν ανταρ τώ ν σύντο μ α υπο χώ ρ η σε, καθώ ς από το β άθο ς το υ πο ταμ ο ύ
αντή χη σαν απανω τά, κο φ τά σφ υρ ίγμ ατα, πο υ πρ ο μ ή νυαν ό τι από στιγμ ή σε στιγμ ή θα
αντη χο ύσε η β ρ ο ντή τη ς νίκη ς. Υ ω νές ακο ύστη καν από το β ό ρ ειο β ά θρ ο , τα πυρ ά από το μ α
αρ αίω σαν και στο χώ ρ ο δ έσπο σε η δεύτερ η και πιο σ υγκλο νιστική έκρ η ξη . Η γαλαζο πρ άσινη
αναλαμ πή τη ς γέμ ισε το χ άο ς τη ς χαρ άδρ ας, τυλίγο ντας μ έσα στις φ λό γες τη ς ό λη τη γέφ υρ α.
Κ ο μ μ άτια από σίδερ α σφ ύρ ιζαν από παντο ύ στο ν αέρ α, έπεφ ταν ο ρ μ η τικά στο έδαφ ο ς και
μ πή γο νταν στο χώ μ α γύρ ω από το υς αντάρ τες.
Σ α πυρ ά ξα φ νικά έπαυσαν σαν να μ η ν είχε κανείς πια κο υρ άγιο ή λό γο να πυρ ο β ο λεί.
Ε ξίσο υ αναπάντεχα ό μ ω ς η μ ία μ ετά τη ν άλλη , μ έσα στο σκο τάδι, εμ φ ανίστη καν ο ι δύο
κό κκινες φ ω το β ο λίδ ες από το β άθο ς τη ς χα ρ άδρ ας. Π αρ αλή ρ η μ α ενθο υσιασμ ο ύ επικρ άτη σε
μ έσα στη νύχτα από ό λο υς το υς αντάρ τες, πο υ δεν ή ξερ αν πώ ς να εκδη λώ σο υν τη ν αγαλλίασή
το υς. Ξ επερ νώ ντας ο ι Ιταλο ί τη ν έκπλη ξη το υς ά ρ χισαν να τρ έχο υν κατά μ ή κο ς το υ τρ αίνο υ.
Π ρ ο φ ανώ ς πο λλο ί στρ ατιώ τες β ρ ίσκο νταν ακό μ α μ έσα στο τρ αίνο , γιατί ακο ύγο νταν πό ρ τες
β αγο νιώ ν να ανο ίγο υν, άνθρ ω πο ι να πη δο ύν έξω από αυτό μ ε κρ αυγές από γνω ση ς και ο ρ γή ς
και να κατευθύνο νται ταρ αγμ ένο ι πρ ο ς το ν ο δη γό τη ς μ η χανή ς, ο ο πο ίο ς δ εν έκανε κα μ ία
ενέρ γεια για να ακινη το πο ιή σει το τρ αίνο . Π ρ ο σπαθο ύσαν μ ε λέξεις διάφ ο ρ ω ν γλω σσώ ν να
δώ σο υν στο ν ο δη γό να καταλάβ ει ό τι η γέφ υρ α ή ταν κατεστρ αμ μ ένη και ό τι σε από σταση
ελάχιστω ν δεκάδ ω ν μ έτρ ω ν ο
συρ μ ό ς θα
β ρ ίσκο νταν στο
χάο ς. Ο ι αντάρ τες,
παρ ακο λο υθώ ντας τη σκη νή , γελο ύσαν μ ε τη ν καρ διά το υς και πυρ ο β ο λο ύσαν ακό μ α κατά τω ν
πανικο β λη μ ένω ν αντιπάλω ν το υς.
Α πό τη ν κο ρ υφ ή το υ β ρ ά χο υ ο Ν ικη φ ό ρ ο ς φ ώ ναζε μ ε ό λη το υ τη δύναμ η πρ ο ς το
΢ ταθμ ό Δ ιο ίκη ση ς για τις πρ άσινες φ ω το β ο λίδες. Π ρ ο το ύ ό μ ω ς ακο υστεί η απάντη ση το υ
Ά ρ η , άστρ αψ ε η πρ ώ τη πρ άσινη φ ω το β ο λίδα και τη ν ακο λο ύθη σαν αμ έσω ς η δεύτερ η και η
τρ ίτη . Ά μ εσα ο ι διο ικη τές τω ν τμ η μ άτω ν κάλεσαν το υς άνδρ ες το υς για απ ο χώ ρ η ση .
Η δεύτερ η έκρ η ξη είχε συμ πλη ρ ώ σει τη ν καταστρ ο φ ή τω ν τό ξω ν τη ς γέφ υρ ας, αλλά
δεν είχαν καταφ έρ ει να γκρ εμ ίσει το δ εύτερ ο ατσάλινο υπό β αθρ ο . (Ο ι σαμ πο τέρ δ εν
δο κίμ ασαν να ρ ίξο υν τα πέτρ ινα υπό β αθρ α, ίσω ς γιατί χρ ειάζο νταν πο σό τη τες εκρ η κτικώ ν πο υ
δε διέθεταν). Γ ια τη ν ακρ ίβ εια, αυτή η έκρ η ξη είχε καταστρ έψ ει τελείω ς μ ό νο τα ή δη πεσμ ένα
τό ξα και τα εκρ η κτικά τη ς ανατίναξη ς είχαν κό ψ ει απ ό τη δεύτερ η κο λώ να μ ό νο τα δύο από τα
τέσσερ α δο κάρ ια τη ς.
- 45 -
Η επιχείρ η ση διή ρ κεσε π άνω από τέσσερ ις ώ ρ ες. Σ έσσερ ις ώ ρ ες και είκο σι λεπτά
περ ίπο υ. ΋ ταν άστρ αψ αν ο ι τρ εις πρ άσινες φ ω το β ο λίδες, το ρ ο λό ι έδειχνε τρ εις και είκο σι
λεπτά πρ ο ς το ξη μ έρ ω μ α τη ς 26 ης Ν ο εμ β ρ ίο υ.
Δ ηθ όλα 5: Ζ γέθ πξ α κ εηά ηε λ α λα ηίλα με
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Ο ι αντάρ τες εγκατέλειπαν τις θέσεις το υς γρ ή γο ρ α, καθώ ς ο θρ ίαμ β ο ς έβ αλε φ τερ ά
στα πό δια το υς, παρ ά τη φ ο β ερ ή κό πω ση . Η
στιγμ ή το υ ο δυνη ρ ο ύ καθή κο ντο ς, να
εξακρ ιβ ω θεί δη λαδή πό σο ι είχαν μ είνει για πάντα στο πεδίο το υ θρ ιάμ β ο υ, είχε φ τάσει. ΋ ντας
ο ι περ ισσό τερ ο ι φ ίλο ι μ εταξύ το υς, μ ε α γω νία καλο ύσαν ο ένας τω ν άλλο ν. Η έκπλη ξη και η
χαρ ά το υς ή ταν ανείπω τες ό ταν διαπίστω σαν πω ς είχε επιτευχθεί το ακατό ρ θω το . Κ ανένας
απώ ν! Μ ό νο δύο τρ αυμ α τίες από τη ν δύναμ η το υ στρ α τη γο ύ Ζ έρ β α ανη φ ό ρ ιζαν στη ν πλαγιά.
Η χαρ ά το υς εντά θη κε μ ό λις άκο υσαν χαμ η λό τερ α κα ι τις ο μ άδες το υ Κ ω στο ύλα να
πλη σιάζο υν, πο υ ακο λο υθο ύσαν λίγο καθυστερ η μ ένα τις άλλες, γιατί έπρ επε να περ πατή σο υν
περ ισσό τερ ο από το νό τιο β άθρ ο πρ ο ς το ση μ είο συγκεντρ ώ σεω ς.
Α κό μ η ό μ ω ς και μ έσα σε αυτό το πανη γυρ ικό κλίμ α δεν άρ γη σ ε να φ α νεί η
διάσταση πο υ υπό β ο σκε ανάμ εσα στις δύο ο ρ γανώ σεις. Ο ι αντάρ τες το υ Ζ έρ β α
συμ περ ιφ έρ ο νταν κάπω ς μ ο υδιασμ ένα απέναντι στο υς Ε Λ Α σίτες, καθώ ς η κατάσ ταση στο δικό
το υς β άθρ ο δ εν είχε στεφ θεί μ ε ιδιαίτερ η επιτυχία. Α ντιθέτω ς ο ι Ε Λ Α σίτες μ ε πο λύ
δυσκο λό τερ ο στό χο στο νό τιο β άθρ ο είχαν θρ ιαμ β εύσει. Κ ατά τη συνάντη ση αυτή
- 46 -
μ αθεύτη καν και ο ι λεπτο μ έρ ειες από τη σύγκρ ο υση στο νό τιο β ά θρ ο . Α φ ο ύ δη λαδή ο ι ο μ άδ ες
πρ ο σέγγισαν τα ιταλικά χ αρ ακώ μ ατα, ο Ν ικη ταρ άς πλη σίασε το συρ μ ατό πλεγμ α, έβ αλε από
κάτω το ό πλο το υ και ό ντας αρ κετά χειρ ο δύναμ ο ς το ανασή κω σε, για να περ ά σο υν έρ πο ντας
ο ι άνδρ ες το υ. ΢ ε άλλα ση μ εία ό μ ω ς χρ ειάστη κε να κό ψ ο υν το συρ μ ατό πλεγμ α μ ε τις ψ αλίδ ες
το υς. ΢ αν πέρ ασαν μ έσα στις εχθρ ικές θέσεις, ο ι αντάρ τες ό ρ μ η σαν στα π ο λυβ ο λεία τη ς
ιταλική ς φ ρ ο υρ άς.
΋ ταν το β ά θρ ο κυρ ιεύθη κε, ο ι αντάρ τες το υ Κ ω στο ύλα άρ χισαν να αναρ ω τιο ύνται
γιατί καθυστερ ο ύσε η κατά σταση στο β ό ρ ειο β άθρ ο . Κ ατό πιν αρ κετή ς αναμ ο νή ς και απρ αξίας,
απο φ άσισαν κάπο ιο ι από τη ν ο μ άδα να περ άσο υν απέναντι μ έσω το υ πο ταμ ο ύ. Ο Θ εο χάρ η ς
και ο Υ υσέκη ς πρ ο χ ώ ρ η σαν σε ένα ακό μ η τό λμ η μ α . Π ερ πάτη σαν δη λαδή πάνω στη γέφ υρ α
και μ ε το χάο ς κάτω θεν το υς πέρ ασαν σκυφ το ί απέναντι ανάμ εσα στα κενά τω ν σιδερ ένιω ν
δο καρ ιώ ν, για να ενω θο ύν μ ε το υς άνδρ ες τη ς εφ εδρ είας πο υ επιχειρ ο ύσαν να απο καταστή σο υν
τα πρ άγμ α τα στο ν το μ έα α υτό .
Σ α τμ ή μ ατα έφ τασαν στο υ Φ ο ντρ ο γιάννη τα Π ρ ιό νια, αν και δεν επρ ό κειτο να
μ είνο υν σε εκείνη τη θέση . Δ εν υπή ρ χε λό γο ς πια. Ά λλω στε στα χω ρ ιά, πίσω από τις κο ρ υφ ές
τις Ο ίτη ς, το υς περ ίμ ενε ο κό σμ ο ς ξεση κω μ ένο ς από ενθο υσιασμ ό . Σ ο ά γγελμ α τη ς νίκη ς είχε
ή δη μ εταφ ερ θεί στα χω ρ ιά από αρ κετο ύς αντάρ τες και συνδέσμ ο υς, πο υ έσπευσαν να
μ ο ιρ αστο ύν μ ε το ν κό σμ ο τη μ έθη τη ς επιτυχίας.
Δ ηθ όλα 6: Δ ξ γα ζ ίεο α λα θ α ηα ζ θ επ ή ο ηε ο γέθ π ξ α ο α π ό ηνπο Γ εξ κ α λνύο
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου & www.hfmeyer.com
- 47 -
Δ ηθ όλα 7: Ζ θ ύια με ηε ο γέθ πξ α ο θ α ηά ηε δηά ξ θ εηα ησ λ εξ γα ζ ηώ λ ηε ο α λα θ α ηα ζ θ επή ο α π ό ηνπο
Γ εξ κ α λνύο
Π Η Γ Η : www.hfmeyer.com
- 48 -
Δ ηθ όλα 8: Γ εξ κ α λνί ζ ηξ α ηηώ ηεο δίπ ια ζ ηα ηκ ή κ α ηα ηε ο θ α ηεζ ηξ α κ κ έλε ο γέθ π ξ α ο
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Δ ηθ όλα 9: Ο Κ σ ζ ηνύια ο θ α η νη ά ληξ εο ηνπ θ α ηά ηε λ επ ηζ ηξ νθ ή ηνπο α π ό ην Γ νξ γνπ όηα κ ν
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου & www.hfmeyer.com
- 49 -
1.10. Ο ι αντιδράσεις τω ν Γ ερμ ανώ ν
Η απο τυχία το υ Ρ ό μ ελ στη μ άχη το υ Ε λ Α λαμ έιν καθυστέρ η σε τη ν «Ε πιχείρ η ση
Φ άρ λιγκ» για μ ερ ικές εβ δ ο μ άδες, ενώ ο στρ α τάρ χη ς Μ ο ντγκό μ ερ ι τη ν πλη ρ ο φ ο ρ ή θη κε μ ετά
το τέλο ς το υ πο λέμ ο υ.
Ο ι πρ ο ϊστάμ ενο ι το υ Μ ά γιερ ς στο Κ άιρ ο αναγνώ ρ ισαν ό τι η δη μ ιο υρ γία ενό ς
ετο ιμ ο πό λεμ ο υ στρ α το ύ α νταρ τώ ν θα μ πο ρ ο ύσε να δεσμ εύσει ό σο το δυνα τό ν περ ισσό τερ α
εχθρ ικά στρ α τεύμ ατα στη ν Ε λλάδα και να απο σπάσει τη ν πρ ο σο χή το υς από τις
πρ ο ετο ιμ ασίες από β αση ς στη ΢ ικελία. Σ ο στρ ατη γείο δεν υπή ρ ξε συνεπές στη ν υπό σχεση το υ
για επαναφ ο ρ ά τω ν 12 β ρ ετανώ ν στη Β . Α φ ρ ική και ο Μ άγιερ ς διατάχτη κε να το πο θετή σει
το υς άνδρ ες το υ ω ς αξιω μ ατικο ύς συνδέσμ ο υς μ ε το υς αντάρ τες, ώ στε να το υς εκπαιδεύσο υν,
να σχεδιάσο υν το σαμ πο τά ζ και να συντο νίσο υν τις ρ ίψ εις τω ν αναγκαίω ν ό πλω ν και συσκευώ ν.
Η Γ ερ μ ανική αντίδρ αση στο γεγο νό ς υπή ρ ξε άμ εση . Σ ο πρ ω ί τη ς 26 ης Ν ο εμ β ρ ίο υ
ειδο πο ιή θη κε ο ανώ τατο ς διο ικη τή ς τη ς 12 ης ΢ τρ ατιάς, στρ ατη γό ς Lohr (Λ έερ ), στο
στρ ατη γείο το υ στη Θ εσσαλο νίκη σχετικά μ ε τη ν καταστρ ο φ ή τη ς γέφ υρ ας το υ
Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ. Α πο φ άσισε να πρ ο χω ρ ή σει άμ εσα στη ν ανακατασκευή τη ς γέφ υρ ας και τη ν
ανέθεσ ε μ άλιστα σ ε ένα γερ μ ανικό λό χο το υ Μ η χανικο ύ, παρ ό λο πο υ η ζω τική αυτή αρ τη ρ ία
ή ταν ιταλική περ ιο χή ευθύνη ς. Ο ι ερ γασίες άρ χισαν τη ν επό μ ενη κιό λας μ έρ α, μ ε τη ν
ταυτό χρ ο νη απασχό λη ση 250 Γ ερ μ ανώ ν και ισάρ ιθμ ω ν Ε λλή νω ν. ΢ ε αντικατάσταση το υ
κατεστρ αμ μ ένο υ πυλώ να, ανυψ ώ θη καν δύο ξύλινα ικρ ιώ μ ατα, ο ύτω ς ώ στε να α πο καταστα θεί η
συγκο ινω νία στις 5 Ιανο υαρ ίο υ 1943.
Π ιο δυσεπίλυτο ό μ ω ς πρ ό β λη μ α απο δ είχτη κε η συσσώ ρ ευση εφ ο δίω ν στο στα θμ ό
το υ Λ ιανο κλαδίο υ. Ε νώ ένα τμ ή μ α τω ν στρ ατιω τικώ ν εφ ο δίω ν μ ετα φ ερ ό ταν μ ε υπο ζύγια από
το στενό τω ν Θ ερ μ ο πυλώ ν, το μ εγαλύτερ ο μ έρ ο ς κατέλη γε στα λιμ άνια τη ς Φ αλκίδας και τη ς
΢ τυλίδας, τα ο πο ία ό μ ω ς ή ταν τελείω ς ανεπα ρ κή για τη διεκπερ αίω ση αυτο ύ το υ γιγάντιο υ
μ εταφ ο ρ ικο ύ έρ γο υ.
΢ τις 18 Ο κτω β ρ ίο υ 1942 ο Φ ίτλερ , υπό το κρ ά το ς τω ν εντυπω σιακώ ν σ αμ πο τάζ,
εξέδω σε τη διαβ ό η τη «Γ ενική Δ ιαταγή », στη ν ο π ο ία ο στρ ατη γό ς Λ έερ πρ ό σθεσε τη ν
ακό λο υθη φ ρ άση : «Π ρ έπει (η διατα γή το υ Υ ίρ ερ ) να εφ α ρ μ ο στεί χω ρ ίς εξαίρ εση και μ ε τη ν
πιο κτη νώ δη σκλη ρ ό τη τα». Ο Λ έερ επίση ς δή λω σε: « ΋ λες ο ι εμ φ ανιζό μ ενες εχ θρ ικές ο μ άδες
πρ έπει να εξο ντώ νο νται μ έχρ ι ενό ς ή μ έχρ ι τέλο υς και σε ό λες τις περ ιπτώ σεις». «Μ ε κτη νώ δη
σκλη ρ ό τη τα» επο μ ένω ς έπ ρ επε κά θε εξεγερ μ ένο ς να εκτελείται, αδιάφ ο ρ ο αν παρ αδό θη κε ή
συνελή φ θη αιχμ άλω το ς.
- 50 -
Δ π ηζ ηνιή 2: Α πηό ην έγγξ α θ ν ζ ηά ιζ ε θ ε α π ό ηνλ π α ηέξ α ηνπ ζ πληά θ ηε , κ ηα κ έξ α π ξ ίλ α π ό ηε λ
εθ ηέιεζ ε , π ξ νο ηνλ Γ εξ κ α λό δηνηθ ε ηή ζ ηε Λ α κ ία , όπ νπ δε ηά ηε λ α ληα ιια γή θ πια θ ηζ κ έλσ λ. Β έβ α ηα
ππ νγξ ά θ ε θ ε α π 'όινπο ηνπο Γ εξ κ α λνύο θ ξ α ηνύκ ελνπο, α ιιά β ξ έζε θ ε κ ηα εβ δνκ ά δα α ξ γόηεξ α .
Π Η Γ Η : www.hfmeyer.com
- 51 -
Μ έσα σε αυτή τη γενική περ ίο δο ανακα τατάξεω ν και μ ετά τη ν επέμ β αση το υ Φ ίτλερ ,
συγκρ ο τή θη κε στις 6 Δ εκεμ β ρ ίο υ 1942 μ ια μ υστική γερ μ ανο -ιταλική επιτρ ο πή στη Λ αμ ία, η
ο πο ία ανέθεσε τη φ ύλαξη τη ς σιδη ρ ο δρ ο μ ική ς γρ αμ μ ή ς μ εταξύ Θ εσσαλο νίκη ς και Γ ρ αβ ιάς
στο υς Γ ερ μ ανο ύς και από τη Γ ρ αβ ιά μ έχρ ι τη ν Α θή να σε ιταλικές μ ο νάδ ες. Π αρ άλλη λα
ο ρ γανώ θη κε ένα δίκτυο καταδο τώ ν και περ ιπό λω ν, ενώ συνελή φ θη σαν ό μ η ρ ο ι πο υ
στο ιβ άχτη καν σε β α γό νια για εμ πο ρ εύμ ατα μ πρ ο στά από τη μ η χανή μ ε τη ν κρ υφ ή ελπίδα ό τι
η ενέρ γεια αυτή θα εκφ ο β ίσει το υς αντάρ τες και θα α πο τρ έψ ει περ αιτέρ ω από πειρ ες σαμ πο τάζ.
Ε πίση ς μ εταφ έρ θη καν από τη ΢ ερ β ία ένας λό χο ς, απ ό τη ν Α θή να ένα σύνταγμ α στρ ατιω τική ς
χω ρ ο φ υλακή ς και δύο ιταλικές εφ εδρ ικές μ ο νάδες για τη φ ρ ο ύρ η ση τη ς γρ αμ μ ή ς τω ν
Θ ερ μ ο πυλώ ν, τη στιγμ ή πο υ ο Λ έερ μ ε τη ν η μ ερ ή σια διαταγή το υ στις 7 Δ εκεμ β ρ ίο υ
ξεκαθάρ ιζε για άλλη μ ια φ ο ρ ά ό τι «κάθε εμ φ ανιζό μ ενη εχθρ ική μ ο νά δα πρ έπει να
εξο ντώ νεται». Σ έλο ς, σε ένα δη μ ο σιευμ ένο υπό μ νη μ ά το υ για «τη ν εξασφ άλιση τω ν
σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν συγκο ινω νιώ ν» κα θιέρ ω σε για τις περ ιο χές πο υ β ρ ίσκο νταν κο ντά στις
γρ αμ μ ές τη ν υπο χρ έω ση το υ πλη θυσμ ο ύ «να περπατάει κατά μ ικρ ά διαστή μ ατα επί τη ς
σιδη ρ ο δρ ο μ ική ς γρ αμ μ ή ς» και ό ρ ισε «΢ ε περ ίπτω ση εκπυρ σο κρ ό τη ση ς μ ιας νάρ κη ς, διακο πή ς
σιδη ρ ο τρ ο χιώ ν κ.λ.π. να καλο ύνται ο ι πρ ο πο ρ ευό μ ενο ι πο λίτες για να ΄΄δώ σο υν εξη γή σ εις΄΄ ή
κατά περ ίπτω ση να εκτελο ύνται. ΢ ε περ ίπτω ση επίθεση ς, να τιμ ω ρ ο ύνται τα γειτο νικά χω ρ ιά!
Ν α συλλαμ β άνο νται ό μ η ρ ο ι!».
Π ρ ιν παρ αδώ σο υν, ό μ ω ς, ο ι Ιταλο ί τη φ ύλαξη κα ι μ ε τη ν έγκρ ιση το υ Ιταλο ύ
στρ ατη γο ύ το υ 3 ο υ ΢ ώ μ α το ς ΢ τρ α το ύ, Rossi, εκτέλεσαν στις 10 Δ εκεμ βρίου 17 αθώ ους
ομ ήρους απ ό την Τ π άτη, δια τουφεκισμ ού, κάτω απ ό τη γέφυρα του Γ οργοπ οτάμ ου.
Δ ηθ όλα 5: Ζ εθ ηέιεζ ε ησ λ Τ π α ηα ίσ λ. Σ ε θ σ ηνγξ α θ ία ηε λ ηξ ά β ε με Ηηα ιόο α μησ κ α ηηθ όο, o νπ νίνο
έδ σ ζ ε ην θ ηικ , π νύ π εξ ηείρε θ α η ηε θ σ ηνγξ α θ ία ηε ο εθ ηειέζ εσ ο, ζ ην θ σ ηνγξ ά θ ν Κ νπηζ νδόληε
ζ ηε Λ α κ ία . Ό θ σ ηνγξ ά θ νο α ληειή θ ζε ηε λ α μία ηε ο θ α η θ ξ ά ηε ζ ε έλα α ληίηππ ν.
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
- 52 -
Η απεγνω σμ ένη πρ ο σπάθεια το υς να σπείρ ο υν παντο ύ το ν τρ ό μ ο κο ρ υφ ώ θη κε στη
«διαταγή εν ο νό μ ατι το υ Υ ίρ ερ , πο υ αφ ο ρ ά τη ν κα τα πο λέμ η ση τω ν συμ μ ο ρ ιώ ν» και τη ν ο πο ία
υπέγρ αψ ε ο Κ άιτελ στις 16 Δ εκεμ β ρ ίο υ 1942. Η διαταγή αυτή πρ ο έβ λεπε ό τι ο ι αξιω μ ατικο ί
υπο χρ εώ νο νται να χρ η σιμ ο πο ιο ύν «ακό μ α και εναντίο ν γυναικό παιδω ν, κάθε μ έσο ν πο υ ο δη γεί
στη ν επιτυχή έκβ αση το υ σκο πο ύ».
Ο ι Γ ερ μ ανο ί στρ ατιώ τες εντέλλο νταν να μ η ν επιδείξο υν το ν παρ αμ ικρ ό ο ίκτο «έναντι
τω ν συμ μ ο ρ ιώ ν και τω ν συνερ γατώ ν το υς» και να διεξαγάγο υν το ν αγώ να το υς «μ ε τα πιο
σκλη ρ ά μ έσα», ο ύτω ς ώ στε να εξαλειφ θεί αυτό το φ αινό μ ενο . Π αρ ‟ ό λη τη ν κτη νώ δη πο λιτική
το υς, ο ι Γ ερ μ ανο ί κα τακτη τές δεν κατάφ ερ αν να απ αλλαγο ύν από το ν εφ ιάλτη το υς. Π ερ ί το
τέλο ς το υ πο λέμ ο υ, ο ύστατο ς φ ρ ο ύρ α ρ χο ς τη ς Α θή νας και υπεύθυνο ς για τη νό τια Ε λλάδα,
στρ ατη γό ς Φ έλμ ο υτ Υ έλμ ι, ο μ ο λό γη σε λα κω νικά τη ν πλή ρ η απο τυχία το υ: «΋ λες ο ι πρ άξεις
τυφ λή ς εκδίκη ση ς, ο ι εκτελέσεις, ο ι πυρ πο λή σεις περ ιο χώ ν δεν ω φ έλη σαν εμ άς αλλά το υς
αντιπάλο υς μ ας». Σ η ν ω φ έλεια αυτή ό μ ω ς ο ι Έ λλη νες τη ν είχαν πλη ρ ώ σει μ ε εκατο ντάδες
καμ ένα χω ρ ιά και αναρ ίθμ η το υς αθώ ο υς ο μ ή ρ ο υς πο υ είχαν χάσει τη ζω ή το υς.
Δ ηθ όλα 6: Μ λε κ είν γηα ηνπο εθ ηειεζ ζ έληεο δίπ ια ζ ηε γέθ π ξ α Γ νξ γνπ νηά κ νπ
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
- 53 -
Π Η ΓΕ ΢ :
Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Υ ω τογ ρα φ ικ ό υλ ικ ό α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο Γ α λ η ρόπ ουλ ου Π α ντελ ή
Α λ έκ ος Ζ ω γ ρά φ ος "Σ α π α ρα σκ ή νια του Γ ορ γ οπ οτά μ ου"
΢ π ύρος Η ρ. Μ π έκ ιος "Γ οργ οπ ότα μ ος - Η Α λ ή θεια π ου κ α ίει"
Δ η μ ή τρη ς Δ η μ η τρίου "Έ λ λ η νες α ντά ρτες ενα ντίον του Ρ όμ μ ελ ", Ε κ δόσεις Υ υτρά κ η , Α θή να 1975
Θ έμ η ς Μ α ρίνος "Harling Mission 1942", Ε κ δόσεις Π α π α ζή ση ς, Α θή να 1993
Κ υρια κ ά τικ η Ε λ ευθεροτυπ ία , «Ε » Ισ τορικ ά , Σ όμ ος 1 ος
Ε γ κ υκ λ οπ α ίδεια Π α τριδογ νω σία , Σ όμ ος 10 ος , Ε κ δόσεις εφ η μ ερίδα Έ θνος, Α θή να 2002
Woodhouse C.M. "The Struggle for Greece ", Ε κ δόσεις Hart-Davis MacGibbon, Λ ονδίνο 1976
Myers E.C.W. "Greek Entanglement", Λ ονδίνο 1955
Hamson D. "We Fell Among Greeks", Λ ονδίνο 1946
Dear I. "Sabotage and Subversion", Λ ονδίνο 1996
Stafford D. "Secret Agent", Ε κ δόσεις Overlook Press, Ν έα Τ όρκ η 2000
West N. "Secret War",Ε κ δόσεις Coronet Books, Λ ονδίνο 1992
www.hfmeyer.com
- 54 -
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 2: ΢ Τ Μ Π Ε Ρ Α ΢ Μ Α Γ ΙΑ Σ Η Ν Ε Π ΙΦ Ε ΙΡ Η ΢ Η Σ Η ΢
.
Α Ν Α Σ ΙΝ Α Ξ Η ΢
. ...
Α πό τις μ αρ τυρ ίες τω ν πρ ω ταγω νιστώ ν τη ς επιχείρ η ση ς «Γ ο ρ γο πό ταμ ο ς», ό σω ν
επέζη σαν το υ πο λέμ ο υ κα ι έγρ αψ αν σχετικά, και κατό πιν συγκρ ιτική ς διασταύρ ω ση ς το υς,
εξάγο νται τα συμ περ άσμ α τα πο υ ακο λο υθο ύν:
2.1. Η εκτέλεση του σχεδίου της επ ιχείρησης
Η επιχείρ η ση «Γ ο ρ γο πό ταμ ο ς» υπή ρ ξε το απο τέλεσμ α τη ς ενω μ ένη ς δρ άση ς τω ν
ανταρ τώ ν το υ Ε .Λ .Α .΢ , το υ Ε .Δ .Ε .΢ . και τω ν Ά γγλω ν σαμ πο τέρ μ ε πρ ω ταγω νιστές το ν Έ ντι
Μ άγιερς, τον Ά ρη Β ελουχιώ τη και το Ν απ ολέοντα Ζ έρβα .
Μ ε επιτυχία επιτελέστη κε η πιο επικίνδυνη απο στο λή από τις ο μ άδ ες το υ Ε .Λ .Α .΢ .,
εξο υδετερ ώ νο ντας κά θε εχ θρ ική αντίσταση στο νό τιο β άθρ ο τη ς γέφ υρ ας. ΢ το β ό ρ ειο β ά θρ ο
ση μ ειώ θη κε επιπλο κή , πο υ ξεπερ άστη κε μ ε τις ενισχ ύσεις ανταρ τώ ν το υ στα θμ ο ύ Δ ιο ίκη ση ς,
από το υς ο πο ίο υς, κατά το Μ άγιερ ς, «ο ι περ ισσό τερ ο ι ή ταν το υ Ά ρ η και ο ι λιγό τερ ο ι το υ
Ζ έρ β α». Ε πίση ς μ ε επιτυχία επιτελέστη κε και η καταστρ ο φ ή τη ς γέφ υρ ας από το υς Ά γγλο υς
σαμ πο τέρ , ενισχυμ ένο υς α πό τετρ α μ ελείς ο μ άδ ες Ε .Λ .Α .΢ . και Ε .Δ .Ε .΢ .
Ψ ς πρ ο ς τη ν αξιο λό γη ση τω ν η γετώ ν το υ Ε .Λ .Α .΢ . και το υ Ε .Δ .Ε .΢ .
χαρ ακτη ρ ιστική είναι η μ α ρ τυρ ία το υ Γ ο υντχάο υζ ό τι «χω ρίς το Ζ έρβα δε θα γινόταν, χω ρ ίς
τον Ά ρη δε θα π ετύχαινε».
Δ ηθ όλα 7: Ζ επ ηζ ηνιή π νπ έζ ηεηιε ν Ε έξ β α ο ζ ηνλ Ά ξ ε ζ ηηο 13 -11-1942. Α πηό κ α ο α π νδεηθ λύ εη ηε
ζ πλεξ γα ζ ία δ εμηώ λ θ α η α ξ ηζ ηεξ ώ λ δπλά κ εσ λ ηνπ ηόπ νπ γηα ηε λ επ ίηεπ με ηνπ ζ ηόρνπ
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
- 55 -
2.2. Ο συμ μ αχικός αγώ νας στη Β όριο Α φρική
Η
επιχείρ η ση τη ς ανατίναξη ς τη ς γέφ υρ ας το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ απέκο ψ ε τη
συντο μ ό τερ η και ασφ αλέσ τερ η αρ τη ρ ία ανεφ ο διασμ ο ύ τω ν εχ θρ ικώ ν υπό το Ρ ό μ ελ δυνάμ εω ν
στη Β ό ρ ειο Α φ ρ ική . ΋ τα ν αυτή πρ αγμ ατο πο ιο ύταν στις 25 πρ ο ς 26 Ν ο έμ β ρ η 1942, η 8 η υπό
το ν Μ ο ντγκό μ ερ ι στρ ατιά είχε μ εν κερ δίσει τη μ άχ η στο Ε λ Α λαμ έιν και ανακαταλάβ ει το
Σ ο μ πρ ο ύκ και τη Β εγγάζη , ό μ ω ς είχε σταμ ατή σει πρ ο σω ρ ινά τη ν πρ ο έλασή τη ς. ΢ το κρ ίσιμ ο
αυτό διάστη μ α πο υ είχε διακο πεί η πρ ο έλαση , 27 Ν ο έμ β ρ η - 12 Δ εκέμ β ρ η 1942, αν ο Ρ ό μ ελ
δεχό ταν ενισχύσεις, θα μ πο ρ ο ύσε να ανατρ έψ ει τη ν εις β άρ ο ς τω ν δυνάμ εω ν το υ κατάσταση . Η
ανατίναξη τη ς γέφ υρ ας το υ στέρ η σε αυτή τη δυνατό τη τα και το ν ανάγκα σε σε συνεχή
υπο χώ ρ η ση .
- 56 -
2.3. Η εθνική αντίσταση στην Ε λλάδα
Η επιχείρ η ση έδειξε τις μ εγάλες δυνατό τη τες το υ ενό πλο υ αγώ να τη ς χώ ρ ας μ ας
κατά τω ν κατακτη τώ ν, πα ρ ά τις πο λλές επιφ υλάξεις πο υ διατυπώ νο νταν τό τε. Α ναπτέρ ω σε το
η θικό τω ν ανταρ τώ ν, ενίσχυσε τη ν αυτο πεπ ο ίθη ση το υς, ενώ ταυτό χρ ο να ενδυνάμ ω σε και τη ν
πίστη το υ λαο ύ.
Η επιτυχία τη ς επιχείρ η ση ς πρ ο β λή θη κε σε παγκό σμ ια κλίμ ακα και κατέστη σε
γνω στή τη δυναμ ική πο υ περ ιέκλειε η ελλη νική Ε θνική Α ντίσταση .
- 57 -
2.4. Η αναγνώ ριση της σημ ασίας της ανατίναξης της γέφυρας του . . . . . . . .
.
Γ οργοπ οτάμ ου
Ο Γ ο ρ γο πό ταμ ο ς πρ ο κά λεσε συγκλο νισμ ό στο υς κα τακτη τές, στη ν κυβ έρ νη ση το υς
και σε ό λο το πρ ο πο λεμ ικό κατεστη μ ένο . Γ ι‟ αυτό το λό γο , κα τά τη ν κρ ίση μ ας, συνιστά
οροθετικό σταθμ ό στις μ ετέπ ειτα εξελίξεις, ο ι ο πο ίες ση μ ατο δο το ύνται από γεγο νό τα, πο υ
συντελέστη καν τό σο κατά τη ν περ ίο δο τη ς κατο χή ς, ό σο και μ ετά τη ν απελευθέρ ω ση τη ς
χώ ρ ας μ ας.
Δ ηθ όλα 8: Ζ ζ ε κ εξ ηλή κ νξ θ ή ηε ο γέθ πξ α ο Γ νξ γνπ νηά κ νπ
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
Ο ρ ό λο ς και η συμ β ο λή τη ς Ε θνική ς Α ντίσταση ς αναγνω ρ ίστη καν από το κρ άτο ς
στις 25 Ν ο εμ β ρ ίο υ 1982. ΢ ε ειδικό εο ρ τασμ ό σ τη γέφ υρ α το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ ο τό τε
υπο υρ γό ς Τ γείας και Π ρ ό νο ιας, Π α ρ ασκευάς Α υγερ ινό ς, εκφ ώ νη σε τιμ η τικ ό λό γο ω ς
κυβ ερ νη τικό ς εκπρ ό σω πο ς και μ εταξύ ά λλω ν είπε: «Π ρ ιν από 40 ακρ ιβ ώ ς χρ ό νια, στις 25
Ν ο εμ β ρ ίο υ το υ 1942, 250 παλικάρ ια έδιναν εδώ στο Γ ο ρ γο πό ταμ ο , λίγα β ή μ ατα πιο πάνω
από δύο τό πο υς θυσίας και η ρ ω ισμ ο ύ, τις Θ ερ μ ο πύλες και τη ν Α λαμ άνα, ένα ισχυρ ό χαστο ύκι
στις δυνάμ εις το υ Ά ξο να, έγρ αφ αν μ ία ακό μ α σελίδα στο β ιβ λίο τη ς νίκη ς το υ Β ΄ Π αγκο σμ ίο υ
Π ο λέμ ο υ στη ν Ε υρ ώ πη . Σ η ν πρ ώ τη σελίδα τη ν είχαν γρ άψ ει αυτο ί ο ι ίδιο ι αλλά σε άλλο τό πο .
΢ τα β ο υνά τη ς Η πείρ ο υ, στη ν Π ίνδο , στο Σ επελένι και στα ο χυρ ά τη ς Μ ακ εδο νίας. Ο ι νικη τές
το υ μ ετώ πο υ τη ς Α λβ ανίας και τω ν ο χυρ ώ ν δεν ή ταν δυνατό ν να ανεχτο ύν τη ν κατο χή και τη ν
μ πό τα το υ κατακτη τή . Ή θελαν να αναπνεύσο υν ελεύθερ α, ή θελαν να ζο υν δη μ ο κρ ατικά. Ο
δρ ό μ ο ς γι‟ αυτο ύς ή ταν ένας. Ο δρ ό μ ο ς το υ αγώ να και τη ς θυσίας. Κ αι αυτό ν ακο λο ύθη σαν.
Λ ίγο ι στη ν αρ χή , πο λλο ί α ρ γό τερ α, ο λό κλη ρ ο ς ο λα ό ς στη συνέχεια.
- 58 -
Δ ηθ όλα 9: Ο Ε έξ β α ο θ α η ν Ά ξ ε ο ρνξ εύνπλ κ α δί κ εηά ηε λ κ εγά ιε επ ηηπ ρία ηε ο α λα ηίλα με ο
Π Η Γ Η : Eγ κ υκ λ οπ α ίδεια Π α τριδογ ν ω σία , τόμ ος 10ος, Ε κ δόσεις εφ η μ ερίδα Έ θνος 2002
Η επιτυχία τη ς επιχείρ η ση ς το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ και η σύνθεση τω ν δυνάμ εω ν πο υ
πή ρ αν μ έρ ο ς, στέλνει ακό μ α και σή μ ερ α και θα συνεχίσει και στο μ έλλο ν να στέλνει ένα
μ ή νυμ α. Μ ή νυμ α πο υ λέει πω ς η κο ινή δρ άση , ανεξάρ τη τα από πο λιτικές το π ο θετή σ εις και
κο μ μ ατικές δεσμ εύσεις, στις δύσκο λες για το έθνο ς στιγμ ές, γρ άφ ει σελίδες δό ξας και χαρ ίζει
νίκες. Ο χο ρ ό ς πο υ έστησαν μ ετά τη νίκη ο Ζ έρ β ας και ο Ά ρ η ς θα μ είνει σύμ β ο λο στη ν
ιστο ρ ία.» 2.
Δ ηθ όλα 10: Δ θ δε ιώ ζ εηο γηα ηε λ επ έηεην ηε ο α λα ηίλα με ο ηε ο γέθ π ξ α ο Γ νξ γνπ νηά κ νπ
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Η φ ρά ση του ιστορικ ού Λ ουκ ά του ΢ π ύρου, α π οτυπ ώ νει α νά γ λ υφ α τη ση μ α ντικ ή συμ β ολ ή του Ζ έρβ α κ α ι του
Β ελ ουχ ιώ τη στη α να τίνα ξη της γ έφ υρα ς του Γ οργ οπ οτά μ ου ω ς εξή ς «Φ ω ρίς Ζ έρβ α δε γ ινότα ν, χ ω ρίς τον Ά ρη
δεν π ετύχ α ινε»
2
- 59 -
Δ ηθ όλα 11: Ο Θ έκ ε ο Μ α ξ ίλνο (α ξ ηζ ηεξ ά ) θ α η ν Α ξ ζνπ ξ Δ ληκ νλη (δ εμηά ) ζ ηηο ενξ ηα ζ ηηθ έο
εθ δε ιώ ζ εηο
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Δ ηθ όλα 12: Μ εξ ηθ νί α π ό ηνπο α γσ ληζ ηέο ηε ο εζληθ ή ο α ληίζ ηα ζ ε ο ζ ηε ο ενξ ηα ζ ηηθ έο εθ δε ιώ ζ εηο
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Η Ε λλη νική κυβ έρ νη ση το 1982 καθιέρ ω σε ω ς επίση μ ο εο ρ τασμ ό τη ς Ε λλη νική ς
Ε θνική ς Α ντίσταση ς το Γ ο ρ γο πό ταμ ο και η μ ερ ο μ η νία εο ρ τασμ ο ύ , αυτή ν τη ς α νατίναξη ς τη ς
Γ έφ υρ ας στις 25 Ν ο εμ β ρ ίο υ.
- 60 -
Π Η ΓΕ ΢ :
Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Υ ω τογ ρα φ ικ ό υλ ικ ό α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο Γ α λ η ρόπ ουλ ου Π α ντελ ή
Α λ έκ ος Ζ ω γ ρά φ ος "Σ α π α ρα σκ ή νια του Γ ορ γ οπ οτά μ ου"
΢ π ύρος Η ρ. Μ π έκ ιος "Γ οργ οπ ότα μ ος - Η Α λ ή θεια π ου κ α ίει"
Δ η μ ή τρη ς Δ η μ η τρίου "Έ λ λ η νες α ντά ρτες ενα ντίον του Ρ όμ μ ελ ", Ε κ δόσεις Υ υτρά κ η , Α θή να 1975
Θ έμ η ς Μ α ρίνος "Harling Mission 1942", Ε κ δόσεις Π α π α ζή ση ς, Α θή να 1993
Κ υρια κ ά τικ η Ε λ ευθεροτυπ ία , «Ε » Ισ τορικ ά , Σ όμ ος 1 ος
Ε γ κ υκ λ οπ α ίδεια Π α τριδογ νω σία , Σ όμ ος 10 ος , Ε κ δόσεις εφ η μ ερίδα Έ θνος, Α θή να 2002
Woodhouse C.M. "The Struggle for Greece ", Ε κ δόσεις Hart-Davis MacGibbon, Λ ονδίνο 1976
Myers E.C.W. "Greek Entanglement", Λ ονδίνο 1955
Hamson D. "We Fell Among Greeks", Λ ονδίνο 1946
Dear I. "Sabotage and Subversion", Λ ονδίνο 1996
Stafford D. "Secret Agent", Ε κ δόσεις Overlook Press, Ν έα Τ όρκ η 2000
West N. "Secret War",Ε κ δόσεις Coronet Books, Λ ονδίνο 1992
www.hfmeyer.com
- 61 -
Α.
Π Α Ρ Α Ρ Σ Η Μ Α
1. Π ροσω π ογραφίες
Β Ε Λ Ο Τ Φ ΙΩ Σ Η ΢ Α Ρ Η ΢ (1905-1946) :
Α ντιστασιακό ψ ευδώ νυμ ο το υ Θ ανάση Κ λάρ α. Ο Ά ρ η ς γεννή θη κε στη Λ αμ ία το
1905, από αρ χο ντική , πλο ύσια ο ικο γένεια τη ς πό λη ς. ΢ πο ύδασε στη Γ εω πο νική ΢ χο λή
Λ άρ ισας. Έ φ η β ο ς ακό μ α, έγινε μ έλο ς το υ Κ Κ Ε κα ι άρ χισε ζω ή περ ιπετειώ δ η . Δ ιακρ ίθη κε
από νω ρ ίς για τη δρ αστη ρ ιό τη τα και τη ν ευφ υΐα το υ. Υ υλακίστη κε κατά τη ν δικτατο ρ ία το υ
Μ εταξά. στις 15 Μ αΐο υ 1941, σε σύσκεψ η στελεχώ ν το υ Κ Κ Ε , πρ ό τεινε να αρ χίσει η
ο ρ γάνω ση τη ς Α ντίσταση ς. σ τις 25 Μ αΐο υ 1942, σχη μ άτισε τη ν πρ ώ τη ο μ άδα το υ Ε λλη νικο ύ
Λ αϊκο ύ Α πελευθερ ω τικο ύ ΢ τρ ατο ύ (Ε Λ Α ΢ ) στη δυτική Υ θιώ τιδα. Λ έγεται ό τι, πρ ο ς τη ν
κατεύθυνση αυτή , ξεπέρ α σε τα πλαίσια αναπτύξεω ς το υ απελευθερ ω τικο ύ αγώ να πο υ είχε
ο ρ ίσει το Π ο λιτικό Γ ρ αφ είο το υ Κ Κ Ε . Έ δειξε ό λα τα πρ ο σό ντα τη ς εκρ η κτική ς
ιδιο συγκρ ασίας το υ σαν αρ χη γό ς τω ν πρ ώ τω ν αντάρ τικω ν ο μ άδω ν το υ Ε Λ Α ΢ στη Ρ ο ύμ ελη .
Τ πό τη ν η γεσία το υ ο στρ ατό ς το υ Ε Λ Α ΢ γνώ ρ ισε θυελλώ δη ανάπτυξη . Μ ε τη δη μ ιο υρ γία
το υ Γ ενικο ύ ΢ τρ ατη γείο υ το υ Ε Λ Α ΢ ο ρ ίστη κε καπετάνιο ς το υ. Π ο λύ πρ ιν από τη ν
απελευθέρ ω ση , β ρ έθη κε σε διάσταση μ ε το Π .Γ το υ Κ Κ Ε , το ο πο ίο κατη γο ρ ο ύσε σαν
ανίκανο ή ύπο πτο . Ή ταν υπέρ τη ς δυναμ ική ς επ ικρ ατή σεω ς κατά τω ν αντιπάλω ν το υ
αρ ιστερ ο ύ κινή μ ατο ς και ο ίδιο ς ακο λο υθο ύσε μ ε π άθο ς αυτή τη γρ αμ μ ή δρ άσεω ς έω ς το
τέλο ς. Α ρ νή θη κε να δεχθεί τη ΢ υμ φ ω νία τη ς Β άρ κιζας και κή ρ υξε τη συνέχιση το υ ένο πλο υ
αγώ να κα τά ω ν Β ρ ετανώ ν και τω ν δυνάμ εω ν το υ μ εταπελευθερ ω τικο ύ κρ άτο υς. Π ίστευε ό τι ο
αρ χη γό ς το υ Κ Κ Ε Ζ αχαρ ιάδη ς θα το δικαίω νε. Ε ντελώ ς αντίθετα, ο Ζ αχαρ ιάδη ς
πρ ω το στάτη σε στη ν πρ ο κή ρ υξη το υ Ά ρ η και σε λή ψ η σκλη ρ ώ ν και ψ υχικά εξο υθενω τικώ ν
μ έτρ ω ν για τη ν απο μ ό νω σ ή το υ από τις ο ρ γανώ σεις και τα μ έλη το υ Κ ό μ μ ατο ς στα ο ρ εινά
συγκρ ο τή μ ατα τη ς Κ εντρ ική ς Ε λλάδας. Α πο μ ο νω μ ένο ς και καταδιω κό μ ενο ς, αυτο κτό νη σε,
το υ Ιο ύνιο το υ 1946, στη χαρ άδρ α τη ς Μ έδο υσας, για να μ η ν πιαστεί αιχμ άλω το ς από το υς
διώ κτες το υ. Μ ετά το 20 ο ΢ υνέδρ ιο Κ ο μ μ ο υνιστικο ύ Κ ό μ μ ατο ς τη ς ΢ ο β ιετική ς Έ νω ση ς
απο καταστά θη κε μ ετά θάνατο .
- 62 -
Ζ Ε Ρ Β Α ΢ Ν Α Π Ο Λ Ε Ω Ν (1891-1957) :
Γ εννή θη κε στη ν Ά ρ τα Η πείρ ο υ. Κ ατατάχτη κ ε στο στρ ατό εθελο ντή ς λο χίας το
1910. Α πο φ ο ίτη σε από τη ΢ τρ ατιω τική ΢ χο λή Τ πα ξιω μ ατικώ ν το 1914, ω ς α νθυπο λο χαγό ς
πεζικο ύ. „Έ λαβ ε μ έρ ο ς στο υς Β αλκανικο ύς Π ο λέμ ο υς. ΋ ταν έπεσε η κυβ έρ νη ση το υ Β ενιζέλο υ
το 1920 πή γε στη ν Κ ω νσταντινο ύπο λη . Ξ αναγύρ ισε στη ν Α θή να μ ετά τη μ ικρ ασιατική
καταστρ ο φ ή το 1922. Μ ετά τη ν εγκατάσταση τη ς Ε παναστάσεω ς το υ 1922 έλαβ ε μ έρ ο ς στο
κίνη μ α το 1925 κατά τη διάρ κεια το υ ο πο ίο υ διετέλεσε φ ρ ο ύρ αρ χο ς Α θη νώ ν και διο ικη τή ς
τω ν Σ αγμ άτω ν Δ η μ ο κρ ατική ς Υ ρ ο υρ άς. Α πο στρ ατεύτη κε επί κυβ ερ νή σ εω ς Κ ο νδύλη . ΢ τη ν
Κ ατο χή ο ρ γάνω σε το ν Ε Δ Ε ΢ Α θη νώ ν και το ν Ιο ύλιο το υ 1942 β γή κε στα β ο υνά τη ς νο τίο υ
Η πείρ ο υ, αρ χίζο ντας τη ν ο ρ γάνω ση τω ν ανταρ τικώ ν ο μ άδω ν το υ Ε Δ Ε ΢ -Ε Ο Ε Α (Ε θνικό ς
Δ η μ ο κρ ατικό ς Ε λλη νικό ς ΢ ύνδεσμ ο ς – Ε θνικές Ο μ άδες Ε λλή νω ν Α νταρ τώ ν). Σ ο 1945
απο στρ ατεύτη κε μ ε β αθμ ό το υ ΢ τρ ατη γο ύ. Α ναμ είχθη κε α μ έσω ς στη ν πο λιτική , Ιδρ ύο ντας το
Ε θνικό Κ ό μ μ α Ε λλάδο ς. ΢ τις εκλο γές το υ 1946, εξελέγη β ο υλευτή ς τη ς περ ιο χή ς τω ν
Ιω αννίνω ν. Α πό το κό μ μ α το υ εξελέγη σαν 25 β ο υλευτές. Έ λαβ ε μ έρ ο ς στη κυβ έρ νη ση το υ
Μ αξίμ ο υ, ω ς υπο υρ γό ς Δ η μ ό σιας Σ ά ξεω ς. Σ ο 1950 συγχώ νευσε το κό μ μ α το υ μ ε το κό μ μ α
τω ν Υ ιλελευθέρ ω ν. ΢ τη ν κυβ έρ νη ση το υ ΢ ο φ ο κλή Β ενιζέλο υ ανέλαβ ε το υπο υρ γείο Δ η μ ο σίω ν
Έ ρ γω ν.
Ε Ν Σ Τ Μ Α Γ ΙΕ Ρ ΢ (Έ ντυ) :
Β ρ ετανό ς αξιω μ α τικό ς το υ Μ η χανικο ύ. Τ πη ρ ετο ύσε στις Β ρ ετανικές δυνάμ εις τη ς
Μ έση ς Α νατο λή ς ό ταν κη ρ ύχθη κε ο Β ΄ Π α γκό σμ ιο ς Π ό λεμ ο ς. Σ ο Ε ιδικό Γ ρ αφ είο
Ε πιχειρ ή σεω ν το υ ΢ τρ α τη γείο υ Μ έση ς Α νατο λή ς το ν επέλεξε ω ς αρ χη γό τη ς α πο στο λή ς τω ν
σαμ πο τέρ πο υ στάλθη καν στη ν Ε λλάδα να ανατινάξο υν τη
Γ έφ υρ α το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ.
Μ ετά τη ν επιτυχή εκπλή ρ ω ση τη ς απο στο λή ς το υ σ το Γ ο ρ γο πό ταμ ο πρ ο ή χθη σε ταξίαρ χο
και παρ έμ εινε στη ν Ε λλάδ α μ ε ό λα τα μ έλη τη ς πρ ώ τη ς απο στο λή ς το υ σαν Α ρ χη γό ς τη ς
Β ρ ετανική ς ΢ τρ α τιω τική ς Α πο στο λή ς στο Κ ίνη μ α τη ς Ε θνική ς Α ντιστάσεω ς τω ν Ε λλή νω ν στα
ελλη νικά β ο υνά . Σ ο 1943 το ν ανακάλεσαν στο Κ αϊρ ο
και στο Λ ο νδίνο , ο ρ ίζο ντας
αντικατάστατη το υ στη ν Ε λλάδα το ν υπαρ χη γό το υ Κ ρ ίς Γ κο υντχαο υζ. Ε ίχε θεω ρ η θεί
υπέρ μ αχο ς μ ιας πο λιτική ς πο υ ευνο ο ύσε το συνο λικό κίνη μ α τη ς Α ντιστάσεω ς και αντίθετο ς
πρ ο ς κάθε ενέρ γεια πο υ θα ο δ η γο ύσε το υς Έ λλη νες στο ν Ε μ φ ύλιο πό λεμ ο . Η Β ρ ετανική
πο λιτική κη ρ υγμ ένη υπέρ τη ν επανό δο υ στη ν Ε λλάδ α, μ ε κά θε θυσία το υ β ασιλέω ς Γ εω ρ γίο υ
Β ΄ ο δη γο ύσε στο εμ φ ύλιο πό λεμ ο και ο Σ σώ ρ τσιλ ή ταν υπέρ τη ς πο λιτική ς α υτή ς. Κ ατά τη
- 63 -
διάρ κεια τω ν ζυμ ώ σεω ν στο υς κό λπο υς τη ς β ρ ετανική ς η γεσίας για τη ν τελική διαμ ό ρ φ ω ση
τη ς β ρ ετανική ς πο λιτική ς ω ς πρ ο ς τη ν Ε λλάδα έγινε δ εκτό ς από το ν Σ σώ ρ τσιλ.
Κ Ρ Ι΢ Σ Ο Υ Ε Ρ Μ Ο Ν Σ Α Γ Κ ΙΟ Τ Γ Ο Τ Ν Σ Φ Α Ο Τ Ζ (Κ ρις) :
Ά γγλο ς πο λιτικό ς και κο ινω νικό ς παρ άγω ν. Γ εννή θη κε το 1917. Φ ρ η σιμ ο πο ιή θη κε
κατά το Β ΄ Π α γκό σμ ιο Π ό λεμ ο σε πο λιτικές και στρ ατιω τικές απο στο λές. Τ π η ρ ετο ύσε στις
Β ρ ετανικές Δ υνάμ εις τη ς Μ έση ς Α νατο λή ς ό ταν το 1942 το ν επέλεξαν να συμ μ ετάσχει ω ς
υπαρ χη γό ς τη ς απο στο λή ς σαμ πο τέρ στη ν Ε λλάδ α για τη ν ανατίναξη τη ς γέφ υρ ας το υ
Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ, και μ ε το ν β αθμ ό το υ τα γμ ατάρ χη . Γ νω ρ ίζει ά ρ ιστα στη ν ελλη νική γλώ σσα.
Μ ετά τη ν επιχείρ η ση στο Γ ο ρ γο πό ταμ ο , έμ εινε στη ν Ε λλάδα ω ς υπαρ χη γό ς τη ς Β ρ ετανική ς
΢ τρ ατιω τική ς Α πο στο λή ς. Σ ο 1943 ανέλαβ ε α ρ χη γό ς τη ς Α πο στο λή ς, μ ε το β α θμ ό το υ
συνταγμ ατάρ χο υ. Π ρ ω το σ τάτη σε από τό τε στη δια μ ό ρ φ ω ση και πρ ο πάντω ν στη εφ αρ μ ο γή
τη ς Β ρ ετανική ς Π ο λιτική ς στη ν Ε λλάδα, ω ς τη ν απελευθέρ ω ση . Α λλά και μ ετά τη ν
απελευθέρ ω ση παρ έμ εινε ένα ς από το υς β ασικο ύς παρ άγο ντες τη ς β ρ ετανική ς πο λιτική ς,
σχετικά μ ε τη ν Ε λλάδ α. Θ εω ρ είται β α θύς γνώ στη ς τω ν ελλη νικώ ν πο λιτικώ ν π ρ αγμ ά τω ν και
τη ς ελλη νική ς ιστο ρ ίας και ο ι από ψ εις το υ απο τελο ύν πάντο τε χαρ ακτη ρ ιστικά τεκμ ή ρ ια για
τις τάσεις τη ς β ρ ετανική ς πο λιτική ς απέναντι στη ν Ε λλάδα. ΢ τη ν περ ίο δο τη δικτατο ρ ίας τη ς
21ης Α πρ ιλίο υ 1967, κη ρ ύχτη κε εναντίο ν το υ στρ ατιω τικο ύ κα θεστώ το ς, επισκέφ τη κε τη ν
Ε λλάδα και μ ίλη σε επανειλη μ μ ένα στο BBC κατά τω ν συνταγμ αταρ χώ ν.
Α Λ Ε Ξ Α Ν Δ Ρ Ο Τ Γ ΙΑ Ν Ν Η ΢ (Δ ιαμ αντής) :
Γ εννή θη κε το 1915 στο χω ρ ιό Λ ιλαία Π α ρ νασσ ο ύ. Σ ελείω σε το Γ υμ νάσιο στο
Δ αδί Λ ο κρ ίδο ς. Υ ο ίτη σε στη ν Ν ο μ ική ΢ χο λή το υ Π ανεπιστη μ ίο υ Θ εσσαλο νίκη ς . Έ λαβ ε
μ έρ ο ς στο ελλη νο ιταλικό πό λεμ ο το υ 1940 -41. Ψ ς φ ο ιτη τή ς είχε πρ ο σχω ρ ή σει στο Κ Κ Ε .
΢ τη ν Κ ατο χή αναδείχτη κε σε έναν από το υς πιο δρ αστή ρ ιο υς ο ρ γανω τές τη ς Α ντιστάσεω ς
από τις πρ ώ τες η μ έρ ες τη ς υπο δο ύλω ση ς τη ς χώ ρ ας, Τ πή ρ ξε ένας από ο ρ γανω τές και από τα
β ασικά στελέχη τη ς πρ ώ τη ς ανταρ τική ς ο μ άδ ο ς το υ Ε Λ Α ΢ Π αρ νασ σο ύ. Α ναδείχτη κε
γρ ή γο ρ α ικανό τα το ς η γέτη ς ανταρ τικώ ν μ ο νάδ ω ν. ΢ τη ν αρ χή έγινε πο λιτικό ς καθο δ η γη τή ς
το υ Α ρ χη γείο υ Π α ρ νασσο ύ – Δ ω ρ ίδας - Λ ο κρ ίδας, κατό πιν το υ 5 ο υ Σ άγμ ατο ς Π αρ νασσ ο ύ
και τέλο ς το υ 34 ο υ ΢ υντάγμ ατο ς το υ Ε Λ Α ΢ . Μ ετά τη Β ά ρ κιζα κατέφ υγε διω κό μ ενο ς στο ν
- 64 -
Π αρ νασσό ενώ καταδικάσ θη κε ερ ή μ η ν το υ σε θάνατο από το Κ ακο υρ γιο δικείο Θ η β ώ ν. ΢ το ν
εμ φ ύλιο πό λεμ ο αναδείχ θη κε σε διο ικη τή τη ς Μ ερ α ρ χίας τω ν Α νταρ τώ ν τη ς ΢ τερ εάς
Ε λλάδο ς , και έλαβ ε
το β αθμ ό το υ αντιστρ άτη γο υ από το
Α ρ χη γείο τω ν Α νταρ τώ ν.
΢ κο τώ θη κε το 1948 στις εκκαθα ρ ιστικές επιχειρ ή σεις τη ς ΢ τερ εάς Ε λλάδο ς κο ντά στο χω ρ ιό
Μ άρ μ α ρ α τη ς Υ θιώ τιδ ο ς. Ικανό ς στρ ατιώ τη ς διακρ ίθη κε επίση ς για τη ν ακερ αιό τη τά το υ
χαρ ακτή ρ α το υ και τη σύνεσή το υ.
Δ Η Μ Η Σ Ρ ΙΟ Τ Δ Η Μ Η Σ Ρ ΙΟ ΢ (Ν ικηφόρος) :
Γ εννή θη κε το 1921 στο χω ρ ιό Ε πτάλο φ ο Π αρ νασσ ο ύ. Υ ο ίτη σε στη στρ α τιω τική
σχο λή Ε υελπίδω ν από το 1 938 και μ ε τη κή ρ υξη το υ ελλη νο ιτα λικο ύ πο λέμ ο υ στις 28
Ο κτω β ρ ίο υ 1940 ο νο μ άσ τη κε ανθυπο λο χαγό ς. Κ ατά το πό λεμ ο το υ 40 -41 πολέμ η σε κατά
τω ν Γ ερ μ ανώ ν εισβ ο λέω ν, στο μ έτω πο τω ν β ο υλγα ρ ικώ ν συνό ρ ω ν, ω ς διο ικη τή ς διμ ο ιρ ίας
β αρ έω ν πο λυβ ό λω ν, στο 193 ο μ η χανο κίνη το ΢ ύνταγμ α. Γ ια τη δρ άση το υ στο μ έτω πο
πρ ο τάθη κε από το διο ικη τή το υ για η θική αμ ο ιβ ή . Τ πή ρ ξε ο πρ ώ το ς σε ό λη τη ν Ε λλάδα
μ ό νιμ ο ς αξιω μ ατικό ς πο υ β γή κε στο β ο υνό εναντίο ν τω ν κατακτη τώ ν. Έ λαβ ε μ έρ ο ς στη μ άχη
το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ και σε δεκάδες άλλες μ άχες κατά τω ν στρ ατευμ άτω ν κατο χή ς. ΋ ταν τα
ανταρ τικά σώ μ ατα το υ Ε Λ Α ΢ τη ς Ρ ο ύμ ελη ς χω ρ ίσ τη καν σε Ε παρ χιακά Α ρ χ η γεία, ανέλαβ ε
στρ ατιω τικό ς αρ χη γό ς τω ν Α ρ χη γείω ν Π αρ νασσο ύ- Λ ο κρ ίδας- Δ ω ρ ίδας και κατό πιν το υ 5 ο υ
Α νεξάρ τη το υ Σ άγμ ατο ς Π αρ νασσο ύ πο υ αναπτύχθη κε στο 2 ο ΢ ύνταγμ α το υ Ε Λ Α ΢ ,.
Π ρ ο τά θη κε δύο φ ο ρ ές από το Γ ενικό ΢ τρ α τη γείο το υ Ε Λ Α ΢ για το Α ρ ιστείο το υ
Α πελευθερ ω τικο ύ
Α γώ να . Μ ετά
τη ν
απελευθέρ ω ση
διώ χθη κε
και φ υλακίστη κε.
Α πο φ υλακίστη κε το 1952. Σ ο 1956 έγινε μ έλο ς τη ς Ε ταιρ είας Ε λλή νω ν Λ ο γο τεχ νώ ν.
Δ ΙΚ Α ΙΟ ΢ Ν ΙΚ Ο ΢ (Ν ικηταράς) :
Κ ατάγο νταν από τη ν Π ρ ιγκιπό ννη σο τη ς Π ρ ο πο ντίδα ς και ο ι γο νείς το υ το ν
πρ ο ό ρ ιζαν
για το ιερ ατικό στάδιο . ΢ τη ν Κ ατο χ ή β ρ έθη κε να υπη ρ ετεί χω ρ ο φ ύλακας
σταθμ ο ύ Φ ω ρ ο φ υλακή ς σε χω ρ ιό τη ς Δ υτική ς Θ εσσαλίας. Μ ε ό λη τη δύναμ η το υ σταθμ ο ύ
υπό το ν υπενω μ ο τάρ χη Κ ατσίφ α (Β άρ δ α) πρ ο σχώ ρ η σε στο ν Ε Λ Α ΢ . Ε ξαρ χή ς έλαβ ε στάση
εχθρ ική απέναντι στις αρ ιστερ ές ιδέες πο υ κυρ ιαρ χο ύσαν στα τμ ή μ ατα το υ Ε Λ Α ΢ και
πρ ο σχώ ρ η σε στο κύκλο πο υ σχη μ άτισε ο Γ κέκας. ΢ το Γ ο ρ γο πό ταμ ο σαν α ρ χη γό ς ο μ άδο ς
- 65 -
εντυπω σίασε μ ε τη ν παλικαρ ιά το υ. Μ ετά το Γ ο ρ γο πό ταμ ο ή ταν από το υς επικεφ αλή ς τη ς
ο μ άδο ς τω ν 25 ανδρ ώ ν το υ Ε Λ Α ΢ πο υ απο στάτη σαν. Π ιέστη κε ό ταν ο Ε Λ Α ΢ αφ ό πλισε το
τμ ή μ α Κ ω στό πο υλο υ στη Δ υτική Θ εσσαλία. Π έρ α σε α πό ανταρ το δικείο μ ε τη ν κατη γο ρ ία
ό τι συμ μ ετείχε σε συνω μ ο σ ία εξο ντώ σ εω ς το υ Ά ρ η , κα ταδικάστη κε σε θάνατο και εκτελέστη κε
στη ΢ περ χιάδα, μ αζί μ ε το υς Γ κέκας και Β άρ δ α. Ε ίχε επιβ λη τικό παρ άστη μ α και μ ετά τη ν
καταδίκη το υ είχε ζη τή σει σα χάρ η να το υ δο θεί η δυνατό τη τα να πάρ ει μ έρ ο ς σε μ ια μ άχη
και σκο τω θεί από εχθρ ικό β ό λι.
Κ Α Β Ρ Ε Σ Ζ Η ΢ Κ Ω ΢ Σ Α ΢ (Κ ω στούλας) :
Σ ο αντιστασιακό το υ ψ ευδ ώ νυμ ο ή ταν Α γρ αφ ιώ τη ς Κ ω στο ύλας. Γ εννή θη κε το
1919 στο Ν εο χώ ρ ι το υ Σ υμ φ ρ η στο ύ (Ε υρ υτανίας). Έ λαβ ε μ έρ ο ς στο ν πό λεμ ο το υ 1940 -1941
μ ε το β αθμ ό το υ έφ εδ ρ ο υ ανθυπο λο χαγο ύ το υ πεζικο ύ. Τ πή ρ ξε ένα από τα π ρ ώ τα στελέχη
τω ν ανταρ τικώ ν ο μ ά δω ν το υ Ε Λ Α ΢ κατά τη διάρ κεια τη ς γερ μ ανική ς – ιταλική ς β ο υλγαρ ική ς κατο χή ς τη ς Ε λλάδο ς, υπό τις διαταγές το υ Ά ρ η Β ελο υχιώ τη . Π ή ρ ε μ έρ ο ς στη ν
μ άχη το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ σαν αρ χη γό ς τω ν ο μ ά δ ω ν το υ Ε Λ Α ΢ που είχαν αναλάβ ει να
εξο υδετερ ώ σο υν τη β ασική δύναμ η τη ς ο χυρ ω μ ένη ς εχθρ ική ς φ ρ ο υρ άς στο νό τιο β άθρ ο τη ς
γέφ υρ ας και ση μ είω σε λαμ πρ ή επιτυχία. ΢ τις αρ χές το υ 1943 ό ταν τα ανταρ τικά σώ μ ατα το υ
Ε Λ Α ΢ τη ς Ρ ο ύμ ελη ς χω ρ ίστη καν σε επαρ χιακά Α ρ χη γεία ο Κ ω στο ύλα ς ανέλαβ ε το
Α ρ χη γείο το υ Ε Λ Α ΢ Υ θιώ τιδο ς. Α ρ γό τερ α, ο ρ ίστη κε διο ικη τή ς τη ς πρ ο σω πική ς συνο δείας
το υ Ά ρ η . ΢ το ν εμ φ ύλιο πό λεμ ο β ρ έθη κε ξανά στις τάξεις τω ν ανταρ τώ ν. Έ πεσε ό μ ω ς στη
δυσμ ένεια τω ν πρ ο ϊσταμ ένω ν το υ, για αιτία πο υ παρ έμ εινε αδιευκρ ίνιστη , ίσω ς κάπο ια
παρ έμ β ασή το υ πο υ είχε σκο πό να απο τρ έψ ει τη ν εκτέλεση σ υγγενικώ ν το υ πρ ο σώ πω ν.
Π έθανε ή αυτο κτό νη σ ε υπό άγνω στες συνθή κες, κατά τη διάρ κεια το υ εμ φ ύλιο υ πο λέμ ο υ ή
μ ετά το ν εμ φ ύλιο πό λεμ ο σ το εξω τερ ικό .
Κ Α Ρ Α Λ ΙΒ Α Ν Ο ΢ Δ Η Μ Ο ΢ :
Γ εννή θη κε στο χω ρ ιό ΢ εγδίτσα (Π ρ ο σή λιο ) Π αρ νασσο ύ. Ή ταν γνω στό ς και ω ς
Υ τερ ο δή μ ο ς για το ν ανάλαφ ρ ο και γρ ή γο ρ ο β η μ ατισμ ό το υ. Π ρ ο πο λεμ ικά β ρ έθη κε
μ πλεγμ ένο ς σ ε υπό θεση ο ικο γενειακή ς και πρ ο σω πική ς β εντέτας και φ υλακίστη κε. ΢ τη ν
Κ ατο χή δρ απέτευσε από τη φ υλακή και κα τέφ υγε στη ν Γ κιώ να ό πο υ άρ χισε μ ε δρ άση
- 66 -
Κ λαρ ίτη φ υγό δικο υ. Α πό κτη σε τη φ ή μ η το υ σκλη ρ ο ύ β ασιλιά το υ β ο υνο ύ, πο υ ή ξερ ε ό μ ω ς να
συμ περ ιφ έρ εται μ ε σο β α ρ ό τη τα. Σ ο 1942 (΢ επτέμ β ρ ιο ), συναντή θη κε μ ε το ν Ά ρ η και
πρ ο σχώ ρ η σε στο ν Ε Λ Α ΢ . ΢ εβ άστη κε το ν ό ρ κο το υ ω ς αγω νιστή ς τη ς Ε θνική ς Α ντιστάσεω ς.
Π ο λέμ η σε στο Γ ο ρ γο πό ταμ ο και στις αρ χές το υ 1943 ανέλαβ ε καπετάνιο ς το υ Α ρ χη γείο υ
Λ ο κρ ίδας το υ Ε Λ Α ΢ . Έ λαβ ε μ έρ ο ς σε πο λλές μ άχες κατά τω ν κατακτη τώ ν. Σ ρ αυμ ατίστη κε
β αρ ιά, στο ν Ά γιο Κ ω νσταντίνο Υ θιώ τιδας, σε μ ια παρ άτο λμ η από πειρ α το υ να κυρ ιεύσει, μ ε
λίγο υς ακό μ α αντάρ τες, το εξο πλισμ ένο σκάφ ο ς μ ε το ο πο ίο ο ι Γ ερ μ ανο ί είχαν κάνει
επιδρ ο μ ή κατά τη ς κω μ ο πό λεω ς. Μ ετά τη ν απελευθέρ ω ση , β ρ έθη κε πάλι διω κό μ ενο ς.
΢ κο τώ θη κε το ν Α ύγο υστο το υ 1946 σε συμ πλο κή ανάμ εσα σε από σπασμ α χω ρ ο φ υλακή ς και
σε ο μ άδα διω κο μ ένω ν, πρ ώ η ν ελασιτώ ν πάνω από το χω ρ ιό ΢ τρ ώ μ η το υ Π αρ να σσο ύ.
Κ Α Σ ΢ ΙΥ Α ΢ Γ Ε Ω Ρ Γ ΙΟ ΢ - Τ Π Ε Ν Ω Μ Α Σ Α Ρ Φ Η ΢ (Β άρδας) :
Γ εννή θη κε στο χω ρ ιό Ε λό β α Ε υρ υτανίας. Κ ατά τη Κ α το χή υπη ρ ετο ύσ ε ω ς
υπενω μ ατάρ χη ς διο ικη τή ς σταθμ ο ύ Φ ω ρ ο φ υλακή ς σε χω ρ ιό τη ς Δ υτική ς Θ εσσαλίας. Μ ε
ό λο υς το υς χω ρ ο φ ύλα κες το υ σταθμ ο ύ πρ ο χώ ρ η σε στο ν Ε Λ Α ΢ . Έ λαβ ε στάση α ντίθετη πρ ο ς
το ν ιδεο λο γικό πρ ο σανατο λισμ ό το υ Ε Λ Α ΢ και μ ε το υς Γ κέκα και Ν ικη τα ρ ά, μ ετά το ν
Γ ο ρ γο πό ταμ ο , ο ρ γάνω σαν τη ν απο στασία τη ς ο μ άδα ς τω ν 25 ανταρ τώ ν. ΢ υνελή φ θη κα τά το ν
αφ ο πλισμ ό το υ Σ μ ή μ ατο ς Κ ω στο πο ύλο υ από το ν Ε Λ Α ΢ , κατη γο ρ ή θη κε για συνω μ ο σία που
είχε σκο πό τη ν εξό ντω σ η το υ Ά ρ η κα ταδικάστη κε και εκτελέστη κε στη ΢ περ χιάδα
Υ θιώ τιδας.
Κ Ο Τ Μ Π Ο Τ Ρ Α ΢ Λ Α Μ Π Ρ Ο ΢ (Α χιλλέας) :
Γ εννή θη κε το 1922 στη ν Α μ φ ίκλεια Υ θιώ τιδας. Σ ελείω σε το Γ υμ νάσιο στη
γενέτειρ ά το υ. Η κατο χή το ν β ρ ή κε 19 ετώ ν. Τ πή ρ ξε από τα πρ ώ τα μ έλη τη ς 8 ης Ο μ άδ ο ς
ανταρ τώ ν Π αρ νασσο ύ. ΢ το Γ ο ρ γο πό ταμ ο συμ μ ετείχε στο Α ρ χη γείο τη ς ο μ άδο ς πο υ
συγκρ άτη σε και σφ υρ ο κό πη σε ένα μ έρ ο ς από τις εχθρ ικές ενισχύσεις πο υ κατέφ θασαν
σιδη ρ ο δρ ο μ ικά από τη Λ αμ ία. Κ ατά τη κατο χή , σε κάπο ια απο στο λή το υ, το ν συνέλαβ αν
Ιταλο ί κατακτη τές. Δ ο κίμ ασε να δρ απετεύσει και τρ αυμ ατίστη κε β α ρ ιά από το υς φ ρ ο υρ ο ύς
το υ στρ ατο πέδ ο υ. Μ ετά τη ν απελευθέρ ω ση διώ χτη κε.
- 67 -
Κ Ω ΢ Σ Ο Ρ ΙΖ Ο ΢ Ν ΙΚ Ο ΢ (Γ κέκας) :
Γ εννή θη κε στη ν περ ιο χή Σ υμ φ ρ η στο ύ τη ς Υ θιώ τιδο ς το 1917. Σ ελείω σε το
Γ υμ νάσιο στη Λ αμ ία. Υ ο ίτη σε στη ΢ χο λή Ιπτά μ ενω ν Τ παξιω μ ατικώ ν τη ς Α ερ ο πο ρ ίας το
1940 και έλαβ ε το β α θμ ό το υ επισμ η νία. Ε ίχε τη φή μ η το υ ικανό τερ ο υ και το λμ η ρ ό τερ ο υ
πιλό το υ δίω ξη ς τη ς Ε λλη νική ς Α ερ ο πο ρ ίας. Δ ιέπρ εψ ε σαν διώ κτη ς στο αλβ ανικό μ έτω πο . Σ ο
φ θινό πω ρ ο το υ 1942, κατατάχθη κε στο ν Ε Λ Α ΢ . Δ ιατή ρ η σε έντο νες τις αντικο μ ο υνιστικές
πεπο ιθή σεις το υ, συνδέθη κε και μ ε ά λλο υς αντά ρ τες και στελέχη τω ν πρ ώ τω ν τμ η μ άτω ν το υ
Ε Λ Α ΢ που συμ φ ω νο ύσαν μ αζί το υ και μ ετά το Γ ο ρ γο πό ταμ ο απο στάτη σε, επικεφ αλή ς και
άλλω ν 25 ανταρ τώ ν. Κ ατα διώ χθη κε από τα υπό λο ιπα τμ ή μ α τα το υ Ε Λ Α ΢ και το ν Μ άρ τιο
το υ 1943 συνελή φ θη μ αζί μ ε το υς συντρ ό φ ο υς το υ, ό ταν ο Ε Λ Α ΢ διέλυσε το τμ ή μ α
Κ ω στό πο υλο υ στη Δ υτική Θ εσσαλία. Κ ατη γο ρ ή θη κε μ αζί μ ε μ ερ ικο ύς ακό μ α από το υς
επικεφ αλή ς συντρ ό φ ο υς το υ τη ς απο στασίας, ό τι σχεδίαζαν τη ν εξό ντω ση το υ Ά ρ η ,
καταδικάστη κε σε θάνατο και εκτελέστη κε στη ΢ περ χιάδα. Μ ετά τη Β ά ρ κιζα, ή περ ίπτω ση
το υ χρ η σιμ ο πο ιή θη κε ευρ ύτατα στη ν αντιαεμ ική πρ ο παγάνδα. Έ ξω από το χω ρ ιό το υ δίπλα
στο δρ ό μ ο Λ α μ ίας-Κ α ρ πενη σίο υ έχει στή θη ο ανδρ ιάντας το υ Ν ίκο υ Κ ω στο ρ ίζο υ.
Λ Α ΢ Κ Ο ΢ Π Α Ν Σ Ε Λ Η ΢ (Π ελοπ ίδας) :
Γ εννή θη κε στη Π ερ αχώ ρ α Λ ο υτρ ακίο υ. Ν έο ς ακό μ α, πρ ο σχώ ρ η σε στο Κ Κ Ε
ακο λο υθώ ντας το παρ άδ ειγμ α τω ν μ εγαλύτερ ω ν αδελφ ώ ν το υ. ΢ τη ν Κ α το χή σ τις αρ χές το υ
1942 ο ρ γάνω σ ε ο μ ά δα ένο πλο υ α ντιστάσεω ς στη ν περ ιο χή το υ χω ρ ιο ύ το υ. Η ο μ άδα ό μ ω ς
δεν άντεξε στη ν καταδίω ξη τω ν στρ ατευμ ά τω ν κατο χή ς και τω ν συνερ γα τώ ν το υς και
διαλύθη κε. Ο Π ελο πίδας μ ε έναν ακό μ η σύντρ ο φ ο έφ υγαν και αναζή τη σαν τις άλλες ο μ άδ ες
ανταρ τώ ν στη ν Κ εντρ ική ΢ τερ εά Ε λλάδα. Σ ο ν Ιο ύλιο το υ 1942 συναντή θη καν μ ε το Ά ρ η .
΢ τη ν αρ χή υπη ρ ετο ύσε ω ς πο λιτικό ς κα θο δη γη τή ς τω ν ο μ άδω ν Π αρ νασσο ύ. Σ ο ν Α πρ ίλιο το υ
1944 πέρ ασε στη ν Π ελο π ό ννη σο μ ε το ν Ά ρ η και ανέλαβ ε για λίγο διάστη μ α καπετάνιο ς τη ς
Μ ερ α ρ χίας το υ Ε Λ Α ΢ Π ελο πο ννή σο υ. Μ ετά τη Β άρ κιζα αρ νή θη κε να κατα θέσ ει τα ό πλα και
ακο λο ύθη σε το ν Ά ρ η . Δ ιέφ υγε από το υς διώ κτες το υ ό ταν ο Ά ρ η ς αυτο κτό νη σε στη χαρ άδ ρ α
τη ς Μ εσο ύντας. ΢ κο τώ θη κε έξω από το χω ρ ιό Δ αύλεια τη ς Β ο ιω τίας στο ν εμ φ ύλιο πό λεμ ο .
Δ ιακρ ίνο νταν για τη ν παλικαρ ιά το υ και τη ν εντιμ ό τη τά το υ.
- 68 -
Μ Α ΢ Σ Ρ Ο Κ Ω ΢ Σ Α ΢ Υ Ω Σ Η ΢ (Θ άνος) :
Γ εννή θη κε στη ΢ περ χιάδ α Υ θιώ τιδο ς. Τ πή ρ ξε ο πρ ώ το ς σύντρ ο φ ο ς το υ Ά ρ η
Β ελο υχιώ τη στο ν ένο πλο αγώ να τη ς Α ντιστάσεω ς στο τρ ίτο δεκαή μ ερ ο το υ Μ αΐο υ 1942.
Α ναδείχτη κε σε καπετάνιο το υ Α ρ χη γείο υ Υ θιώ τιδο ς το υ Ε Λ Α ΢ στη ν αρ χή και κατό πιν σε
καπετάνιο το υ 2)32 ΢ υντάγμ ατο ς Δ υτική ς ΢ τερ εάς Ε λλάδο ς. Μ ετά τη Β άρ κιζα αρ νή θη κε να
καταθέσει τα ό πλα και ακο λο ύθη σε το ν Ά ρ η Β ελο υχιώ τη . ΢ υνελή φ θη μ ετά τη ν αυτο κτο νία
το υ Ά ρ η και καταδικάστη κε σε θάνατο . Έ μ εινε πο λλά χρ ό νια στη φ υλα κή ό πο υ και
αρ ρ ώ στη σε β αρ ιά. Α πο φ υλακίστη κε το 1964 και λίγο καιρ ό μ ετά τη ν απο φ υλάκισή το υ
πέθανε στη ν πατρ ίδ α το υ τη ΢ περ χιάδα.
Μ Π Ε Η ΢ Ν ΙΚ Ο ΢ (1888-1963) :
Γ εννή θη κε στο Λ ευκάδι τη ς Δ ω ρ ίδα ς το 1888 και πέθανε στη ν Α θή να από καρ κίνο
το 1963. Ν έο ς ακό μ α μ ετανάστευσε στη ν Α μ ερ ική ό πο υ ερ γάστη κε για λίγο υς μ ή νες.
Π αρ ακο λο ύθη σε ταυτό χρ ο να, νυκτερ ινά μ αθή μ ατα αγγλική ς μ ε εντυπω σιακή επίδο ση . Μ ε τη ν
έκρ η ξη το υ πο λέμ ο υ το υ 19 12-1913 επέστρ εψ ε στη ν Ε λλάδα και κατατάχτη κε σ το στρ ατό ω ς
εθελο ντή ς. Π ο λεμ ώ ντας επί 9 χρ ό νια έφ τασε έω ς τα β άθη τη ς Μ ικρ ά Α σίας. Π α ντρ εύτη κε στο
Λ ιδω ρ ίκι και από κτη σε 4 παιδιά. Α σχο λή θη κε μ ε το ζω εμ πό ρ ιο , αλλά είχε και πο λιτικά
ενδιαφ έρ ο ντα. ΢ τη ν Κ α το χή , έλαβ ε μ έρ ο ς στο ν απελευθερ ω τικό αγώ να, από το υς πρ ώ το υς.
Μ ό λις έγινε γνω στό ό τι είχαν πέσει στη ν Γ κιώ να ο ι άγγλο ι σαμ πο τέρ το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ
έσπευσε και το υς ανέλαβ ε υπό τη ν πρ ο στασία το υ ώ σπο υ να συναντη θο ύν μ ε τα ο ρ γανω μ ένα
ανταρ τικά τμ ή μ ατα τη ς περ ιο χή ς. Ε ντυπω σίασε το υς άγγλο υς αξιω μ ατικο ύς μ ε τη ν ευφ υΐα το υ
και τη θυμ ο σο φ ία το υ. Μ εταπο λεμ ικά παρ αση μ ο φ ο ρ ή θη κε από τη ν α γγλική κυβ έρ νη ση για
τις υπη ρ εσίες το υ στη ν αγγλική απο στο λή στο Γ ο ρ γο πό ταμ ο . Π ο λέμ η σε το υς κατακτη τές σαν
αντάρ τη ς το υ Ε Λ Α ΢ . Ο μ εγάλο ς το υ γιο ς, αντά ρ τη ς το υ Ε Λ Α ΢ κι αυτό ς, σκο τώ θη κε στο ν
εμ φ ύλιο πό λεμ ο .
Μ Τ Ρ ΙΔ Α Κ Η ΢ Μ ΙΦ Α Λ Η ΢ :
Κ ατάγεται από τη Κ ρ ή τη . ΢ τη κατο χή φ ο ιτο ύσε στη Μ αθη μ ατική ΢ χο λή το υ
Π ανεπιστη μ ίο υ. Α νή κε στη ν ο μ άδα τω ν τρ ιώ ν πρ ο σω πικώ ν συνδέσμ ω ν και σω μ ατο φ υλάκω ν
- 69 -
πο υ πή ρ ε μ αζί το υ ο στρ ατη γό ς Ζ έρ β ας ό ταν β γή κε σ τα β ο υνά τη ς Η πείρ ο υ να ο ρ γανώ σει τη ν
ένο πλη αντίσταση . Τ πη ρ ετο ύσε ω ς υπασπιστή ς το υ στρ ατη γο ύ Ζ έρ β α. Έ λαβ ε μ έρ ο ς στη μ άχη
το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ.
Ξ Η Ν Σ Α Ρ Α ΢ Γ Ε Ω Ρ Γ ΙΟ ΢ (Υ ίλιπ π ας) :
Γ εννή θη κε στη Υ ο υρ νά τη ς Ε υρ υτανίας το 1919. Σ ελείω σε το δη μ ο τικό σχο λείο .
΢ το στρ ατό υπη ρ έτη σε ω ς λο χίας το υ Ιππικο ύ. Έ λαβ ε μ έρ ο ς στο ν ελλη νο ιταλικό πό λεμ ο και
διακρ ίθη κε για τη ν ανδ ρ εία το υ. Κ ατά τη ν κατο χή κατατάχτη κε στις ανταρ τικές ο μ άδ ες, στις
αρ χές το υ φ θινο πώ ρ ο υ το 1942. Π ο λέμ η σε στη ν μ άχη το υ Κ ρ ικέλο υ. ΢ το Γ ο ρ γο πό ταμ ο ,
συμ μ ετείχε σαν αρ χη γό ς μ ιας από τις ο μ άδες το υ τμ ή μ ατο ς εφ εδρ είας, το ο πο ίο επενέβ η
στη ν επιχείρ η ση ό ταν το τμ ή μ α πο υ χτυπο ύσε το β ό ρ ειο β ά θρ ο υπο χώ ρ η σε. Π ο λέμ η σε μ ε
γενναιό τη τα και η συνεισφο ρ ά το υ στη ν εκκαθάρ ιση τη ς εχθρ ική ς φ ρ ο υρ άς στο β άθρ ο αυτό
τη ς γέφ υρ ας ή ταν μ εγάλη . Ε ίχε άδο ξο και θλιβ ερ ό τέλο ς. Ε κτελέστη κε στη ν Κ αϊτσα το υ
Δ ο μ ο κο ύ, από ανταρ το δικείο για αιτία πο υ παρ έμ εινε άγνω στη .
Π ΑΠ ΑΦ ΡΗ ΢Σ Ο Τ ΢Ω Σ Η ΡΗ ΢ :
Γ εννή θη κε το 1918 στη Μ ίνθη τη ς Ο λυμ πίας. Σ ελείω σε το Π ρ ακτικό Λ ύκειο μ ε το
β αθμ ό ά ρ ιστα. Μ πή κε σ τη ν ΢ χο λή Ε υελπίδω ν το 1936. Ο νο μ άστη κε ανθυπο λο χαγό ς
Π εζικο ύ το 1939. Υ ο ίτη σ ε στο ΢ χο λείο Ε φ αρ μ ο γή ς Π εζικο ύ στη Θ εσσαλο νίκη . Α πό κει
έφ υγε κατευθείαν για το αλβ ανικό μ έτω πο . ΢ το ελλη νο ιταλικό πό λεμ ο το υ 1940 -1941
πο λέμ η σε στο παρ αλιακό το μ έα, ω ς αξιω μ ατικό ς τάγμ ατο ς πυρ ο β ό λω ν. ΢ ε κάπο ια μ άχη ,
πή ρ ε τη θέση νεκρ ο ύ πο λυβ ο λη τή το υ τμ ή μ ατο ς και τρ αυμ ατίστη κε β αρ ιά α πό β λή μ α ό λμ ο υ.
Μ εταφ έρ θη κε στο νο σο κο μ είο τω ν Α θη νώ ν «Ε υαγγελισμ ό ς». Μ ετά τη ν επ ο ύλω ση είκο σι
περ ίπο υ τρ αυμ άτω ν, ξαναγύρ ισε στο μ έτω πο . Π αρ ασ η μ ο φ ο ρ ή θη κε για τη ν ανδ ρ εία το υ. Μ ετά
τη ν υπο δο ύλω ση τη ς χώ ρ ας επιχείρ η σε να ο ρ γανώ σ ει διαφ υγή , στη Μ έση Α νατο λή , ο μ άδ ας
30-40 αξιω μ ατικώ ν. Ο ι επανειλη μ μ ένες από πειρ ες απέτυχαν, εξαιτίας τη ς α συνέπειας τω ν
ανθρ ώ πω ν πο υ είχαν υποσχεθεί τη ν εξασφ άλιση μ έσο υ διαφ υγή ς. Έ πειτα α κο λο ύθη σε το
στρ ατη γό Ζ έρ β α στα β ο υνά τη ς Η πείρ ο υ. Τ πή ρ ξε από τα πρ ώ τα στελέχη τω ν Ε Ο Ε Α Ε Δ Ε ΢ . ΢ το Γ ο ρ γο πό ταμ ο τρ αυμ α τίστη κε. ΢ κο τώ θη κε μ εταξύ 20-22 Μ αΐο υ 1943 κατ΄
άλλο υς μ ε α τύχη μ α και κατ‟ άλλο υς υπό συνθή κες αδιευκρ ίνιστες.
- 70 -
Π Ε Σ Ρ Ο Π Ο Τ Λ Α Κ Η ΢ Λ Ε Ω Ν ΙΔ Α ΢ :
Γ εννή θη κε το 1921 στη Λ ακω νία ή ταν γό νο ς τη ς γνω στή ς, από το υ εθνικο ύς αγώ νες,
μ εγάλη ς ο ικο γένειας Π ετρ ο πο υλάκη δω ν. Α πό το 1939 φ ο ίτη σε στη σχο λή Ε υελπίδω ν. Μ ε τη ν
έκρ η ξη το υ πο λέμ ο υ στις 28 Ο κτω β ρ ίο υ το υ 1940, ο νο μ άστη κε ανθυπασπιστής και μ ετά από
έξι μ ή νες ανθυπο λο χαγό ς. Έ λαβ ε μ έρ ο ς στη μ άχη τη ς Κ ρ ή τη ς εναντίο ν τω ν Γ ερ μ ανώ ν
εισβ ο λέω ν. ΢ τις συγκρ ο ύσ εις τη ς Κ ρ ή τη ς τρ αυμ ατίστη κε και ξανα γύρ ισε στη ν Α θή να.
Α πο πειρ άθη κε να διαφ ύγει στη Μ έση Α νατο λή . ΢ ε μ ια από πειρ α έφ τασε μ ε το υς συντρ ό φ ο υς
το υ έω ς τα το υρ κικά παρ ά λια, ο ι Σ ο ύρ κο ι ό μ ω ς πυρ ο β ό λη σαν το καΐκι και ανάγκασαν το υς
φ υγάδες να γυρ ίσο υν πίσω . Σ ο ν Ο κτώ β ρ ιο το υ 1942 πή γε στη ν Ή πειρ ο και κατατάχτη κε στα
ανταρ τικά τμ ή μ α τα το υ ΢ τρ ατη γο ύ Ζ έρ β α (Ε Δ Ε ΢ - Ε Ο Ε Α ).
Π Ο Λ Τ Φ Ο Ν Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢ Κ Ω ΢ Σ Α ΢ (Κ εραυνός) :
Γ εννή θη κε στο ΢ τένω μ α τη ς Ε υρ υτανίας το 1918. Κ ατατάχθη κε από το υς πρ ώ το υς
στις ανταρ τικές ο μ ά δες το υ Ε Λ Α ΢ . Έ λαβ ε μ έρ ο ς στη μ άχη το υ Γ ο ρ γο πο τά μ ο υ σαν αρ χη γό ς
ο μ άδο ς στο τμ ή μ α πο υ έπ λη ξε τη ν κυρ ία αμ υντική και ο χυρ ω μ ένη θέση το υ εχθρ ο ύ στο νό τιο
β άθρ ο τη ς γέφ υρ ας. Α πό το υς πρ ώ το υς ό ρ μ η σε στις εχθρ ικές ο χυρ ώ σεις και στα ο ική μ ατα τη ς
εχθρ ική ς φ ρ ο υρ άς. Π ο λέμ η σε και σε πο λλές ά λλες μ ά χες κατά τω ν κατακτη τώ ν.
Π ΤΡΟ Μ Α ΓΛΟ Τ Κ Ο Μ Ν Η Ν Ο ΢ :
Γ εννή θη κε στο χω ρ ιό Π λάκα τη ς Λ ή μ νο υ στις 18 Ιανο υαρ ίο υ 1899. Α πο φ ο ίτη σε
από το η μ ιγυμ νάσιο το υ Κ άστρ ο υ τη ς Λ ή μ νο υ και φ ο ίτη σε στις δύο πρ ώ τες τάξεις το υ
Γ υμ νασίο υ στη Θ εσσαλο νίκη Γ εννάδιο , πο υ το ν πρ ο ό ρ ιζε για το ιερ ατικό στά διο . Σ ο 1915,
πάμ φ τω χο ς β ρ ίσκεται στη Μ υτιλή νη . Σ ο 1916 κατατάχθη κε εθελο ντή ς σα μ πο τέρ στις Ο μ άδ ες
Κ αταδρ ο μ ώ ν πο υ διο ικο ύσε ο Κ ό μ πτο ν Μ ακένζυ εναντίο ν τω ν Σ ο ύρ κω ν και τω ν Γ ερ μ ανώ ν.
΢ ε μ ια σύγκρ ο υση στο νη σ άκι Γ υμ νό ς, στη ν είσο δο το υ κό λπο υ τω ν Κ υδω νίω ν, τρ αυμ ατίστη κε
στο πό δι. Μ εταφ έρ θη κε στο νο σο κο μ είο στη ν Α λεξάνδρ εια και επανή λθε στη ν Μ υτιλή νη ω ς
λιμ ενικό ς αξιω μ ατικό ς ελέγχο υ κα τά το υ λα θρ εμ πο ρ ίο υ. Μ ετά το πο θετή θη κε στη
Θ εσσαλο νίκη ω ς διερ μ η νέας τη ς τελω νεια κή ς δ ιεύθυνσ η ς τω ν συμ μ άχω ν. Σ ο 1919
κατατάχ θη κε στο στρ ατό ω ς κλη ρ ω τό ς. Τ πη ρ έτη σε από το Μ άιο 1919 έω ς τις 14 Α υγο ύστου
- 71 -
το υ 1922 στη πρ ώ τη γρ α μ μ ή το υ μ ικρ ασιατικο ύ μ ετώ πο υ, ω ς το Κ αλέγκρ ο το . Έ ζη σε τη
μ ικρ ασιατική καταστρ ο φ ή στο νό τιο συγκρ ό τη μ α. Α ρ νή θη κε να πα ρ αδο θεί και αφ ο ύ
συγκρ ό τη σε σώ μ α από 250 στρ ατιώ τες, πο λλο ί από το υς ο πο ίο υς ή ταν τρ αυμ ατίες, πέρ ασε το ν
ο ρ εινό ό γκο το υ Σ ο ύλμ ο υ Μ πο ο νάρ -Γ κεντίς-Μ πο υνάζ. Π αρ ακο λο ύθη σε τη ν πυρ πό λη ση τη ς
΢ μ ύρ νη ς. Α ιχμ αλω τίσθη κε και δρ απέτευσε. Έ φ τασε κο λυμ πώ ντας και ανέβ η κε σε γαλλικό
θω ρ η κτό . Β ρ έθη κε στο Π ειρ αιά ό ταν έμ παιναν στη ν Α θή να, αρ χη γό ς επαναστά σεω ς το υ 1922
ο στρ ατη γό ς Ν ικό λα ο ς Π λαστή ρ ας το ν ο πο ίο ν είχε γνω ρ ίσει στη ν Μ ικρ ά Α σία. ΢ ε συνέχεια
υπη ρ ετο ύσε στο Π ο λιτικό Γ ρ αφ είο τη Ε παναστάσεω ς έω ς τη ν από λυση το υ από το στρ ατό .
Έ πειτα από 4 χρ ό νια πή γε στο Π αρ ίσι και σπο ύδασε στη ΢ ο ρ β ό ννη Υ ιλο λο γία και Ιστο ρ ία.
Τ πη ρ έτη σε ένα χρ ό νο ω ς καθη γη τή ς στη ν Α ναρ γύρ ειο και Κ ο ρ γιαλένειο ΢ χο λή ΢ πετσώ ν και
έπειτα ω ς β ο η θό ς το υ έλλη να καθη γη τή Ο υμ β έρ το υ Π έρ νο στο Π αρ ίσι. ΢ τις 4 Α υγο ύστο υ
εξο ρ ίστη κε στη ΢ ίκινο επειδή χρ ίστη κε Γ ρ αμ μ α τέας τη ς Ε πιτρ ο πή ς Α ντιδικτατο ρ ική ς
Π ρ ω το β ο υλίας υπό τω ν Θ εμ ιστο κλή ΢ ο φ ο ύλη και Π ρ ό εδρ ο το υ Ε νιαίο υ Α ντιδικτατο ρ ικο ύ
Μ ετώ πο υ Ν έω ν. Μ ε τη ν παρ έμ β αση γάλλω ν πο λιτικώ ν και κο ινω νικώ ν πα ρ αγό ντω ν στο
β ασιλέα Γ εώ ρ γιο Β ΄ εστάλη είς «υπερ ο ρ ίαν». ΢ το Π αρ ίσι συνδέθη κε μ ε το Π λαστή ρ α και το
1941 έφ υγε για τη ν Ε λλάδ α μ ε εντο λή να ο ρ γανώ σει τη ν Α ντίσταση . Α νέλαβ ε τη ν υπαρ χη γία
το υ Ε Δ Ε ΢ και τω ν αντα ρ τικώ ν σω μ άτω ν το υ (Ε Ο Ε Α ). Σ ο 1958 -1961 εξελέγη β ο υλευτή ς.
Τ πή ρ ξε αντιπρ ό εδ ρ ο ς τη ς FIR (Δ ιεθνο ύς Ο μ ο σπο νδίας Α ντιστασιακώ ν)πρ ό εδρ ο ς τη ς
Ε λλη νική ς Ε πιτρ ο πή ς για τη ν σύνταξη Ιστο ρ ίας το υ Β ΄ Π α γκο σμ ίο υ Π ο λέμ ο υ. Κ ατά τη
διάρ κεια το υ καθεστώ το ς τη ς 21 ης Α πρ ιλίο υ 1967 συνελή φ θη δύο φ ο ρ ές.
΢ Κ Α Ρ Μ Ο Τ Σ ΢ Ο ΢ Κ Ω ΢ Σ Α ΢ (Η ρακλής) :
Γ εννή θη κε το 1922 στα Β ασιλικά Τ πάτη ς από γο νείς αγρ ό τες. Σ ελείω σε το
δη μ ο τικό σχο λείο . Σ ο ν ΢ επτέμ β ρ ιο το υ 1942, κατατάχθη κε αντά ρ τη ς στο ν Ε Λ Α ΢ και
ο ρ ίστη κε α ρ χη γό ς τη ς ο μ άδο ς Ο ίτη ς. Μ ετά τη ν κα τανο μ ή τω ν α νταρ τώ ν το υς Ε Λ Α ΢ σε
επαρ χιακά α ρ χη γεία, έμ εινε στο α ρ χη γείο Υ ο υρ νά τη ς Π Ε Ε Α . Έ λαβ ε μ έρ ο ς σε πο λλές
μ άχες κατά τω ν κατακτη τώ ν (Γ ο ρ γο πό τα μ ο , Μ ικρ ό Φ ω ρ ιό , Κ αϊτσα, Λ ιανο κλάδι) και στα
σαμ πο τάζ τη ς επιχειρ ή σεω ς «Κ ιβ ω τό ς». Α πό το 1950 ζει στη ν Α θή να.
- 72 -
Σ ΢ Α Λ Ε Κ Α ΢ Κ Ω ΢ Σ Α ΢ (Κ ίμ ω ν) :
Γ εννή θη κε στο Μ εσο χώ ρ ι Τ πάτη ς το 1911 από γο νείς αγρ ό τες. Σ ελείω σε το
σχο λαρ χείο . Α σχο λή θη κε πρ ώ τα μ ε γεω ρ γικές δο υλειές και μ ετά το ν πό λεμ ο μ ε το εμ πό ρ ιο .
Έ λαβ ε μ έρ ο ς στο ν ελλη νο ιταλικό πό λεμ ο , υπη ρ ετώ ντας στο 42 ο ΢ ύνταγμ α Ε υζώ νω ν. ΢ τη ν
Κ ατο χή ο ρ γανώ θη κε στη ν Ε Α Μ (Α πρ ίλιο ς 1942). ΢ υνερ γάστη κε μ ε το Ά ρ η για τη ν έξο δο
στα β ο υνά τη ς πρ ώ τη ς ανταρ τική ς ο μ άδας. ΢ τις 24 Ιο υνίο υ 1942 β γή κε και ο ίδ ιο ς στα β ο υνά
μ ε τη ν ο μ άδα το υ Ά ρ η . Π ρ ο η γο υμ ένω ς είχε λάβ ει μ έρ ο ς στη ν συγκέντρ ω ση τω ν υλικώ ν μ ιας
ρ ίψ εω ς από αγγλικά αερ ο πλάνα , και μ ό λις διέφ υγε τη σύλλη ψ η , ό ταν δύναμ η χω ρ ο φ υλάκω ν
από τη ν Τ πάτη κύκλω σαν το σπίτι το υ να το ν συλλάβ ο υν.
Σ ΢ ΙΛ ΙΓ ΙΑ Ν Ν Η ΢ Λ Ε Τ Σ Ε Ρ Η ΢ (Λ ευτέρης) :
Γ εννή θη κε στη Φ ρ ύσω τη ς Ε υρ υτανίας. Π ο λέμ η σε στη ν Α λβ ανία ό πο υ διακρ ίθη κε
για τη γενναιό τη τά το υ. Έ παθε κρ υο πα γή μ ατα και α κρ ω τη ρ ιάστη κε. ΢ τη ν Κ ατο χή β γή κε από
το υς πρ ώ το υς στο β ο υνό σαν αντάρ τη ς το υ Ε Λ Α ΢ . Δ ιακρ ίθη κε και πάλι για τη ν παρ άτο λμ η
παλικαρ ιά το υ, έλαβ ε μ έρ ο ς σε πο λλές μ άχες και αναδείχθη κε σε καπετάνιο τάγμ ατο ς. Μ ετά
τη Β άρ κιζα διώ χθη κε και β ρ έθη κε ξανά αντάρ τη ς στο εμ φ ύλιο πό λεμ ο . Έ πεσε ό μ ω ς στη
δυσμ ένειά το υ τό τε διο ικη το ύ το υ ΢ τρ ατη γείο υ Κ εντρ ική ς Ε λλάδο ς και εκτελέσθη κε χω ρ ίς
δίκη , νύχτα, αφ ο ύ το ν απή γαγαν από τη σκη νή το υ.
Φ Ο Τ Λ ΙΑ Ρ Α ΢ Γ Ε Ω Ρ Γ ΙΟ ΢ (Π ερικλής) :
Γ εννή θη κε το 1914 στο χω ρ ιό Κ αστέλλια, Π αρ νασσο ύ. Ε γκατεστη μ ένο ς στη ν
Λ αμ ία ερ γάζο νταν ω ς υπά λλη λο ς τη ς Η λεκτρ ική ς Ε ταιρ είας. Α πό τα νεανικά το υ χρ ό νια είχε
πρ ο σχω ρ ή σει στο Κ Κ Ε . ΢ τη ν Κ ατο χή β γή κε στο β ο υνό (Ιο ύλιο ς το υ 1942). Τ πή ρ ξε ένας
από το υς ο ρ γανω τές τη ς 8 ης Ο μ ά δο ς ανταρ τώ ν το υ Ε Λ Α ΢ καθώ ς και μ έλο ς το υ Α ρ χη γείο υ
τη ς ω ς εκπρ ό σω πο ς τη ς Π ερ ιφ ερ εια κή ς Ε πιτρ ο π ή ς το υ Ε Α Μ
Λ αμ ίας. Ή ταν στενό ς
συνερ γάτη ς το υ Ά ρ η Β ελο υχιώ τη και πή ρ ε μ έρ ο ς σε πο λλές μ άχες κατά τω ν κατακτη τώ ν.
΋ ταν η δύναμ η το υ Ε Λ Α ΢ αναπτύχθη κε ο Φ ο υλιάρ ας, μ ε το ψ ευδώ νυμ ο Π ερ ικλή ς ανέλαβ ε
καπετάνιο ς το υ 42 ο υ ΢ υντάγμ ατο ς το υ Ε Λ Α ΢ . Μ ετά τη Β άρ κιζα, διώ χθη κε, κατέφ υγε ξανά
στα β ο υνά και πή ρ ε μ έρ ο ς στο ν εμ φ ύλιο πό λεμ ο . Μ ετά τη λή ξη το υ εμ φ ύλιο υ πο λέμ ο υ
- 73 -
κατέλη ξε στη ν Π ο λω νία και ζει έω ς σή μ ερ α από το 1950. ΢ αν στέλεχο ς το υ Κ Κ Ε β ρ έθη κε
στο επίκεντρ ο ό λω ν τω ν εσω κο μ μ ατικώ ν πρ ο στρ ιβ ώ ν από το 1950 και έπειτα ακο λο ύθη σαν
Ιταλο ί πο υ έκαψ αν το σπίτι. Τ πη ρ έτη σε πρ ώ τα στο Α ρ χη γείο Ε υρ υτανίας κι έπειτα στα
τμ ή μ ατα το υ Α ρ χη γείο υ Ρ ο ύμ ελη ς. Μ ετά τη Β ά ρ κιζα διώ χθη κε, επικη ρ ύχθη κε μ αζί μ ε το ν
Ά ρ η και το ν Μ πελή , φ υλακίστη κε και αρ γό τερ α α θω ώ θη κε.
- 74 -
2. Δ ιαταγές – οδηγίες για την ανατίναξη της γέφυρας
«Δ ιαταγή Ε π ιχείρησης»
Ι) Α ντικειμ ενικός σκοπ ός: Ν α καταστρ αφ εί η γέφ υρ α το υ Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ.
ΙΙ) Π ληροφορίες:
1. Γ ια τον εχθρό: Ο εχ θρ ό ς κατέχ ει το νό τιο β άθρ ο τη ς γέφ υρ ας μ ε 80 άντρ ες και πλή ρ η
αμ υντική ο ρ γάνω ση τη ς το πο θεσίας (συρ μ ατο πλέγμ α τα, χαρ ακώ μ ατα, πο λυβ ο λεία από μ πετό ν
αρ μ έ). Σ ο β ό ρ ειο β άθρ ο , μ ε
εκστρ ατείας. Η
δύναμ η 30 ανδρ ώ ν, αντίσκη να και μ ια κω νική σκη νή
ο ρ γάνω ση τη ς το πο θεσίας εδ ώ μ ό λις τώ ρ α α ρ χίζει. Δ ύο δίκαννα
αντιαερ ο πο ρ ικά, πο υ μ πο ρ ο ύν να χρ η σιμ ο πο ιη θο ύν και για πυρ ά κα τά επιγείω ν στό χω ν, είναι
εγκατεστη μ ένα στη ν κο ρ υφ ή το υ λό φ ο υ, ανατο λικά από το β ό ρ ειο β ά θρ ο . Ά λλες φ ρ ο υρ ές:
μ εγάλη δύναμ η κο ντά στο στό χο Λ αμ ίας, σε ό λο το μ ή κο ς τη ς σιδη ρ ο δ ρ ο μ ική ς γρ αμ μ ή ς
μ έχρ ι το Μ πρ ά λο , σε ό λο υς το υς σταθμ ο ύς και τα τεχ νικά έρ γα.
2. Γ ια τα φιλικά τμ ήμ ατα: ΢ τη ν περ ιο χή θα συνερ γαστο ύν α) 150 άνδρ ες το υ Ε .Λ .Α .΢ ., β )
60 άντρ ες το υ Ε .Δ .Ε .΢ . και γ) η β ρ ετανική στρ ατιω τική απο στο λή 12 -14 αξιω μ ατικώ ν και
σαμ πο τέρ .
ΙΙΙ) Κ ατανομ ή απ οστολώ ν:
1. Σ μ ή μ α το υ Ε .Λ .Α .΢ . από 4 ο μ άδες μ ε το ν έφ εδρ ο υπο λο χαγό Κ ω στο ύλα θα πρ ο σβ άλει
το νό τιο β ά θρ ο .
2. Σ μ ή μ α το υ Ε .Δ .Ε .΢ . από 45 άντρ ες μ ε το υς ανθυπο λο χαγο ύς Π απαχρ ή στο υ και
Π ετρ ο πο υλάκη θα πρ ο σβ ά λει το β ό ρ ειο β άθρ ο .
3. Δ ύο ο μ άδες το υ Ε .Λ .Α .΢ . μ ε 15 άντρ ες η κα θεμ ία και από ένα β ρ ετανό σαμ πο τέρ , σε
θέσεις ένα περ ίπο υ χιλιό μ ετρ ο β ό ρ εια και νό τια από τη γέφ υρ α μ ε απο στο λή : να
υπο νο μ εύσο υν τη γρ αμ μ ή και να εμ πο δίσο υν πρ ο σέγγιση εχθρ ικώ ν ενισχύσεω ν.
4. Μ ια ο μ άδ α το υ Ε .Λ .Α .΢ . (15 άντρ ες) εφ ο διασμ ένη μ ε δο χεία β ενζίνη ς, στη ν ξύλινη ο δική
γέφ υρ α το υ πο ταμ ο ύ ΢ περ χειο ύ στο δρ ό μ ο Υ ρ ατζή -Λ αμ ία.
5. Σ μ ή μ α σα μ πο τέρ από β ρ ετανο ύς αξιω μ α τικο ύς, β ο η θο ύμ ενο από 8 άντρ ες το υ Ε .Λ .Α .΢ .
και το υ Ε .Δ .Ε .΢ ., για τη ν ανατίναξη τη ς γέφ υρ ας.
- 75 -
6. Σ μ ή μ α το υ Ε .Λ .Α .΢ ., 30 άντρ ες μ ε ανθυπίλαρ χο το Ν ικη φ ό ρ ο , γενική εφ εδρ εία τη ς
Δ ιο ίκη ση ς.
7. Δ ιο ικη τή ς τω ν τμ η μ άτω ν
πο υ θα ενερ γή σο υν τη ν επίθεση , ο λο χαγό ς Π υρ ο β ο λικο ύ
Μ υρ ιδάκη ς το υ Ε .Δ .Ε .΢ .
8. Γ ενικό ς αρ χη γό ς τη ς επιχείρ η ση ς ο αρ χη γό ς το υ Ε .Δ .Ε .΢ . στρ ατη γό ς Ν απ. Ζ έρ β ας.
ΙV) Ο δηγίες και π αρατηρήσεις:
1. Έ ναρ ξη : 23:00 ακρ ιβ ώ ς.
2. Μ έγιστο χρ ο νικό ό ρ ιο για τη ν εξο υδετέρ ω ση τη ς φ ρ ο υρ άς: ένα τέταρ το τη ς ώ ρ ας.
3. Α ρ ιθμ ό ς ανατινάξεω ν πο υ θα χρ ειαστο ύν: τέσσερ ις.
4. Ο ι ο μ άδες β ό ρ εια και νό τια από τη γέφ υρ α θα ετο ιμ άσο υν αμ έσω ς τη ν υπο νό μ ευση τη ς
σιδη ρ ο δρ ο μ ική ς γρ αμ μ ή ς στις θέσεις το υς, αλλά ο ύτε τις τη λεφ ω νικές συνδέσεις θα κό ψ ο υν,
ο ύτε τα πυρ ο δο τικά μ η χ ανή μ ατα θα το πο θετή σο υν στη ν γρ αμ μ ή , πρ ιν πέσει ο πρ ώ το ς
πυρ ο β ο λισμ ό ς στη γέφ υρ α. Λ επτο μ έρ εια ση μ αντική α υτό .
V) ΢ ήμ ατα και αναγνω ρίσεις:
1. Γ ια τη ν κατά λη ψ η το υ β ό ρ ειο υ β άθρ ο υ: μ ια λευκή φ ω το β ο λίδα.
2. Γ ια τη ν κατά λη ψ η το υ νό τιο υ β άθρ ο υ: μ ια πρ άσινη φ ω το β ο λίδα.
3. Κ ατάλη ψ η τη ς γέφ υρ ας: μ ια κό κκινη φ ω το β ο λίδα (λο χαγό ς Μ υρ ιδάκη ς).
4. Η κό κκινη φ ω το β ο λίδ α, σή μ α για το υς σαμ πο τέρ να πρ ο χω ρ ή σο υν στη ν δική το υς
απο στο λή .
5. Έ να μ ακρ ό συρ το σφ ύρ ιγμ α (μ ε κο ινή αστυνο μ ική σφ υρ ίχτρ α), σή μ α ό τι ο ι σαμ πο τέρ
πρ ο χω ρ ο ύν και αρ χίζο υν το έρ γο το υς. Α πανω τά, κο φ τά σφ υρ ίγμ ατα, σή μ α ό τι κάθε ανατίναξη
επίκειται.
6. Ο λο κλή ρ ω ση τη ς καταστρ ο φ ή ς τη ς γέφ υρ ας: δύο κό κκινες φ ω το β ο λίδες (υπεύθυνο ς ο
αρ χη γό ς τω ν σαμ πο τέρ ).
Σ έλο ς τη ς επιχείρ η ση ς-απ ο χώ ρ η ση : τρ εις πρ άσινες φ ω το β ο λίδ ες από το ΢ τα θμ ό
Δ ιο ίκη ση ς (υπεύθυνο ς ο στρ ατη γό ς Ζ έρ β ας). ΢ η μ εία συγκέντρ ω ση ς κατά τη ν απο χώ ρ η ση :
Π λακω τό -Μ αυρ ο λιθά ρ ι
Η διαταγή ή ταν αυστη ρ ή : Κ αμ ία ο μ ιλία, κανένα ς θό ρ υβ ο ς και πρ ο παντό ς κα μ ία
απο λύτω ς από πειρ α για τσιγάρ ο .
- 76 -
Π Η ΓΕ ΢ :
Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Α λ έκ ος Ζ ω γ ρά φ ος "Σ α π α ρα σκ ή νια του Γ ορ γ οπ οτά μ ου"
΢ π ύρος Η ρ. Μ π έκ ιος "Γ οργ οπ ότα μ ος - Η Α λ ή θεια π ου κ α ίει"
Δ η μ ή τρη ς Δ η μ η τρίου "Έ λ λ η νες α ντά ρτες ενα ντίον του Ρ όμ μ ελ ", Ε κ δόσεις Υ υτρά κ η , Α θή να 1975
Θ έμ η ς Μ α ρίνος "Harling Mission 1942", Ε κ δόσεις Π α π α ζή ση ς, Α θή να 1993
- 77 -
3.Ο Ν Ο Μ Α Σ Α Σ Ω Ν Ε Κ Σ Ε Λ Ε ΢ Θ Ε Ν Σ Ω Ν Τ Π Α Σ Α ΙΩ Ν Α Π Ο Σ Ο Τ ΢
ΓΕ ΡΜ ΑΝ Ο Τ΢
1
Γ ΗΑ Ν Ν ΗΟ ΢ Γ Ζ Μ Ζ Σ Ρ ΗΟ ΢
2
Κ Α Ρ Α Γ ΗΑ Ν Ν Ζ ΢ Κ Χ Ν ΢ Σ Α Ν Σ ΗΝ Ο ΢
3
Κ Ο Ν Σ Ο ΓΔ Χ ΡΓΟ ΢ Υ ΡΖ ΢Σ Ο ΢
4
Λ Α Μ Π Ρ Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢ ΢ Σ Τ Λ ΗΑ Ν Ο ΢
5
Λ Ο Τ Κ Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢ Υ ΡΖ ΢Σ Ο ΢
6
Λ Τ Μ Π Δ ΡΟ Π Ο Τ Λ Ο ΢ Α Ν Α ΡΓΤ ΡΟ ΢
7
Μ Π Ρ Ο Φ Α ΢ Π Ο Τ Λ ΗΟ ΢
8
Π Α Γ Ο Τ Ρ Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢ Γ Ζ Μ Ζ Σ Ρ ΗΟ ΢
9
Π Α Γ Ο Τ Ρ Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
10
Π Α ΓΧ Ν Ζ ΢ ΔΤ Α ΓΓΔΛ Ο ΢
11
Π Α Π Α Κ Τ Ρ ΗΑ Ε Ζ ΢ Α Θ Α Ν Α ΢ ΗΟ ΢
12
Π Ο Τ Γ Κ Α Κ ΗΧ Σ Ζ ΢ Κ Χ Ν ΢ Σ Α Ν Σ ΗΝ Ο ΢
13
΢ Α Κ Κ Α ΢ Β Α ΢ ΗΛ Δ ΗΟ ΢
14
΢ ΗΑ Μ Π Α Ν Ζ ΢ Κ Χ Ν ΢ Σ Α Ν Σ ΗΝ Ο ΢
15
΢ ΗΓ Ζ Ρ Ο Κ Α Λ Σ ΢ Ζ ΢ Α Θ Α Ν Α ΢ ΗΟ ΢
16
΢ Π Α Ν Ο ΢ Β Α ΢ ΗΛ Δ ΗΟ ΢
17
΢Φ Ζ Κ Α ΢ ΢Α Β Β Α ΢
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου & Α λ έκ ος Ζ ω γ ρά φ ος , ‘’Σ α π α ρα σκ ή νια του Γ οργ οπ οτά μ ου’’
- 78 -
4. Ο Ν Ο Μ Α Σ Α Α Γ Ω Ν Ι΢ Σ Ω Ν Ε Θ Ν ΙΚ Η ΢ Α Ν Σ Ι΢ Σ Α ΢ Η ΢ ΢ Σ Ο
ΓΟ ΡΓΟ Π Ο Σ Α Μ Ο
Ο ΝΟ Μ ΑΣΔΠ Χ ΝΤΜ Ο
Φ ΔΤ ΓΧ Ν Τ Μ Ο
ΣΟ Π Ο ΢ Κ Α ΣΑ ΓΧ ΓΖ ΢
1
Β Δ Λ Ο Τ Υ ΗΧ Σ Ζ ΢ Α Ρ Ζ ΢
-
Λ Α Μ ΗΑ
2
ΕΔ ΡΒ Α ΢ Ν Α Π Ο Λ Δ Χ Ν
-
Α ΡΣ Α
3
Α Γ Γ Δ Λ Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
-
Μ Δ Ρ Κ Α Γ Α Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
4
Α Γ Ο Τ Ρ ΗΓ Ζ ΢ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
-
Γ Δ Λ Φ ΗΝ Ο Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
5
Α Γ Ο Τ Ρ ΗΓ Ζ ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
-
;
6
Α Γ Ο Τ Ρ ΗΓ Ζ ΢ Π Α Ν Α Γ ΗΧ Σ Ζ ΢
-
;
7
Α Θ Α Ν Α ΢ ΗΟ Τ Α Ν Γ Ρ Δ Α ΢
-
Γ Ο Μ Ν Η΢ Σ Α Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
8
Α Λ Δ Ξ Α Ν Γ Ρ Ο Τ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
Γ ΗΑ Μ Α Ν Σ Ζ ΢
Λ ΗΛ Α ΗΑ Π Α Ρ Ν Α ΢ ΢ Ο Τ
9
Α Μ Π Λ ΗΑ Ν ΗΣ Ζ ΢ Α Π Ο ΢ Σ Ο Λ Ο ΢
-
;
Φ Χ ΣΟ ΢
Π Τ ΡΓΟ ΢ Τ Π Α Σ Ζ ΢
-
;
Α ΓΑ Μ ΔΜ Ν Ο Ν Α ΢
΢ Κ Α Μ Ν Ο ΢ Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
Κ Α Ρ Α Ψ΢ Κ Α Κ Ζ ΢
΢ Κ Α Μ Ν Ο ΢ Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
10
11
Α Ν Γ ΡΔ Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢
Γ Ζ Μ Ζ Σ Ρ ΗΟ ΢
Α Ν Σ Χ Ν Α Κ Ζ ΢ Α Ν Σ Χ Ν ΗΟ ΢
13
Α Π Ο ΢ΣΟ Λ Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢
Α Π Ο ΢ΣΟ Λ Ο ΢
Α Π Ο ΢ΣΟ Λ Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢ Κ Χ ΢ΣΑ ΢
14
Α Ρ Β Α Ν ΗΣ Ζ ΢ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
-
;
15
Α Ρ Β Α Ν ΗΣ Ζ ΢ Θ Δ Ο Γ Χ Ρ Ο ΢
Κ Λ Α Ρ ΗΣ Ε Ζ ΢
Α ΡΑ Υ Χ Β Α Π Α ΡΝ Α ΢΢Ο Τ
16
Β Α Κ Α ΢ Α Λ ΔΚ Ο ΢
-
;
17
Β ΔΛ Α ΔΣΖ ΢ Π Α Ν ΣΔΛ ΔΖ Μ Χ Ν
-
;
18
Β ΔΛ ΔΝ ΣΕΑ ΢
-
;
19
Β Λ Α Υ Α Κ Ζ ΢ Β Α ΢ ΗΛ Δ ΗΟ ΢
Π Α Ρ Η΢
Φ Ο Τ Ρ Ν Α Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
20
Β Λ Α Υ Ο ΢ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
-
΢ Π Δ Ρ Υ Δ ΗΑ Γ Α Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
21
Β Λ Α Υ Ο ΢ Γ Ζ Μ Ζ Σ Ρ ΗΟ ΢
-
΢ Π Δ Ρ Υ Δ ΗΑ Γ Α Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
22
Β Ο Τ Λ Γ Α Ρ Ζ ΢ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
-
;
23
Β Ο Τ Λ Γ Α Ρ Ζ ΢ ΢ Σ Δ Ρ Γ ΗΟ ΢
-
;
24
Β Ο Τ Λ Π ΗΧ Σ Ζ ΢
-
;
25
Β Ο Τ Σ΢Ο ΢
Α ΗΑ ΢
Μ Δ Ρ Κ Α Γ Α Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
26
Β ΡΑ Κ Α ΢ Α Λ Δ Ξ Α Ν Γ ΡΟ ΢
-
;
27
Γ Α Τ Γ ΗΧ Σ Α Κ Ζ ΢ Δ Λ Δ Τ Θ Δ Ρ ΗΟ ΢
-
;
28
Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ Τ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
-
;
12
- 79 -
29
Γ Δ Χ Ρ Γ Ο Τ Λ Α ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
-
;
30
ΓΔ ΡΟ Γ Ζ Μ Ο ΢ Θ Χ Μ Α ΢
-
;
31
Γ ΗΑ Ν Α Κ Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢ Α Ν Σ Χ Ν ΗΟ ΢
-
;
32
Γ ΗΟ Λ Γ Α ΢ Ζ ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
Β Τ ΡΧ Ν Α ΢
Κ Λ Α Φ Η Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
33
Γ Κ Α Λ ΗΜ Α Ν Ζ ΢ ΢ Χ Σ Ζ Ρ ΗΟ ΢
-
;
34
Γ Κ Α Ρ ΗΛ Α ΢ Β Α ΢ ΗΛ Δ ΗΟ ΢
-
;
35
ΓΚ ΔΚ Α ΢ Κ Χ ΢ΣΑ ΢
Α Σ ΡΟ Μ Ζ Σ Ο ΢
Π Α Λ ΗΟ Κ Α ΢ Σ Ρ Ο Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
36
Γ Κ Ο Τ Β Α ΢ ΢ Π Τ Ρ ΗΓ Χ Ν
-
;
37
ΓΟ Ν Α ΣΑ ΢
-
;
38
Γ Ρ Ζ Γ Ο Ρ ΗΟ Τ Γ Ρ Ζ Γ Ο Ρ Ζ ΢
Σ Ε ΗΜ
΢ Π Δ Ρ Υ Δ ΗΑ Γ Α Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
39
Γ Ρ Ζ Γ Ο Ρ ΗΟ Τ Ζ Λ ΗΑ ΢
-
;
40
Γ Ρ ΗΒ Α ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
-
;
41
Γ Α ΢ Κ Α Λ Ο Τ Κ Χ Ν ΢ Σ Α Ν Σ ΗΝ Ο ΢
-
;
42
ΓΑ ΢Κ Α Λ Ο Τ Θ Χ Μ Α ΢
-
;
43
Γ Δ Λ Ζ Γ ΗΑ Ν Ν Ζ ΢ Β .
-
;
44
Γ Δ Ρ Μ ΗΣ Ε Α Κ Ζ ΢ Υ Ρ Η΢ Σ Ο Φ Ο Ρ Ο ΢
-
;
45
ΓΖ Μ Α Κ Ζ ΢
-
;
46
Γ Ζ Μ Ζ Σ Ρ ΗΟ Τ Γ Ζ Μ Ζ Σ Ρ ΗΟ ΢
Ν ΗΚ Ζ Φ Ο Ρ Ο ΢
Δ Π Σ Α Λ Ο Φ Ο ΢ Π Α ΡΝ Α ΢΢Ο Τ
47
Γ ΗΑ Μ Α Ν Σ Ζ ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
-
Κ Λ Δ ΗΣ ΢ Ο ΢ Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
48
Γ ΗΚ Α ΗΟ ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
49
Γ ΡΑ Κ Ο ΢
-
Π Ρ ΗΓ Κ Ζ Π Ο Ν Ζ ΢ Ο ΢
Π Ρ Ο Π Ο Ν Σ ΗΓ Α ΢
;
50
Δ Τ Α Γ Γ Δ Λ ΗΝ Ο ΢ Α Ν Σ Χ Ν ΗΟ ΢
-
;
51
Δ Τ Α Γ Γ Δ Λ ΗΝ Ο ΢ Κ Χ ΢ Σ Α ΢
Σ Δ Λ Δ Θ Ρ ΗΧ Σ Ζ ΢
Α Γ . Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢ Η΢ Σ ΗΑ ΗΑ ΢
52
Ε Α Γ Κ Α Β ΗΔ Ρ Ο ΢ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
-
;
53
ΕΑ ΓΚ Τ Σ΢Ζ ΢ ΔΤ Α ΓΓΔΛ Ο ΢
-
;
54
Ε Α Φ Δ ΗΡ Ζ ΢ Κ Χ Ν ΢ Σ Α Ν Σ ΗΝ Ο ΢
-
;
55
Ε Α Φ Δ ΗΡ Ζ ΢ ΢ Π Τ Ρ ΗΓ Χ Ν (ιερεύς)
-
;
-
;
-
;
Ν ΗΚ Ζ Σ Α Ρ Α ΢
57
ΕΑ Υ Α ΡΟ Π Ο Τ Λ Ο ΢
Π Α Ν Α Γ ΗΧ Σ Ζ ΢
ΕΔ ΡΒ Α ΢ Α Λ Δ Κ Ο ΢
58
Ε Δ Ρ Β Α ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
-
;
59
Ε Ζ ΢ Ζ ΢ Γ Ζ Μ Ζ Σ Ρ ΗΟ ΢
-
;
60
Ε ΗΧ Γ Α ΢ Ζ Λ ΗΑ ΢
-
Τ Π Α Σ Ζ Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
61
Ε Ο Τ Κ Α ΢ Ζ Λ ΗΑ ΢
Λ ΗΑ Κ Α Σ Ο ΢
΢ Σ Α Β Λ Ο Η Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
62
ΕΧ ΓΡΑ Φ Ο ΢ Α Λ Δ Κ Ο ΢
-
;
63
Θ Δ Λ Ο Τ Ρ Α ΢ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
-
;
56
- 80 -
64
Η΢ Κ Ο ΢
-
;
65
Κ Α Β Β Α Γ ΗΑ ΢
-
;
66
Κ Α Β ΡΔ Σ ΕΖ ΢ Κ Χ ΢Σ Α ΢
Κ Χ ΢ΣΟ Τ Λ Α ΢
Ν Δ Ο Υ Χ ΡΗΣ Τ Μ Φ ΡΖ ΢Σ Ο Τ
67
Κ Α Λ Α Μ Π Α Λ ΗΚ Ζ ΢ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
-
;
-
;
-
;
69
Κ Α Λ Α Μ Π Α Λ ΗΚ Ζ ΢
Κ Χ Ν ΢ Σ Α Ν Σ ΗΝ Ο ΢
Κ Α Ν ΔΛ Λ Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢ Π .
70
Κ Α Ν Σ ΗΑ Ν Ζ ΢
-
;
71
Κ Α Π Δ΢ ΔΤ Α ΓΓΔΛ Ο ΢
-
;
72
Κ Α Π Ο Τ ΡΟ ΢ Π Ο Λ Τ Κ Α ΡΠ Ο ΢
Κ Α Π ΡΟ ΢
Π Ρ Ο ΢ Ζ Λ ΗΟ Π Α Ρ Ν Α ΢ ΢ Ο Τ
Λ Τ Κ Ο Τ ΡΓΟ ΢
΢ Π Δ Ρ Υ Δ ΗΑ Γ Α Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
-
;
-
Π Ρ Ο ΢ Ζ Λ ΗΟ Π Α Ρ Ν Α ΢ ΢ Ο Τ
68
74
Κ Α Ρ Α Γ ΗΑ Ν Ν Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢
Α Ν Γ ΡΔ Α ΢
Κ Α Ρ Α Κ Χ ΢ Σ Α ΢ Γ Ζ Μ Ζ Σ Ρ ΗΟ ΢
75
Κ Α Ρ Α Λ ΗΒ Α Ν Ο ΢ Γ Ζ Μ Ο ΢
76
Κ Α Ρ Α Ν ΗΚ Α ΢ Α Ν Α ΢ Σ Α ΢ ΗΟ ΢
Γ Δ Ρ Ο Γ Ρ ΗΒ Α ΢
Υ Ρ Τ ΢ Χ Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
77
Κ Α Ρ Α Ν ΗΚ Α ΢ Π Α Ν Α Γ ΗΧ Σ Ζ ΢
-
Μ Α Κ Ρ Α Κ Χ Μ Ζ Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
78
Κ Α ΢ Ο Τ Σ Α ΢ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
-
Π Ρ Ο ΢ Ζ Λ ΗΟ Π Α Ρ Ν Α ΢ ΢ Ο Τ
79
Κ Α Σ ΢ ΗΜ Π Α ΢
-
;
Β Α ΡΓ Α ΢
Δ Λ Ο Β Α Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
Σ ΡΟ Μ Α ΡΑ ΢
Κ Λ Α Φ Η Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
Ν ΗΚ Ζ Σ Α ΢
Δ Π Σ Α Λ Ο Φ Ο ΢ Π Α ΡΝ Α ΢΢Ο Τ
73
81
Κ Α Σ ΢ ΗΦ Α ΢
Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢ (σπενω μ α τά ρτη ς)
Κ Α Σ ΢ ΗΟ Τ Γ Α ΢ Υ Α Ρ Α Λ Α Μ Π Ο ΢
82
Κ Ο Μ Ν Α ΢ Κ Ο Μ ΗΝ Α ΢
83
Κ Ο Κ Κ ΗΝ Α Κ Ζ ΢
-
;
84
Κ Ο ΢ Μ Α ΢ (για τρός)
-
;
85
Κ Ο ΢ ΢ Τ Β Α Κ Ζ ΢ Γ Ρ Ζ Γ Ο Ρ ΗΟ ΢
-
;
86
Κ Ο Τ Μ Π Ο Τ ΡΑ ΢ Λ Α Μ Π ΡΟ ΢
Α Υ ΗΛ Λ Δ Α ΢
Α Μ Φ ΗΚ Λ Δ ΗΑ Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
87
Κ Ο Τ Ν Σ Ο Τ Ρ ΗΧ Σ Ζ ΢
-
;
88
Κ Ο Τ Σ ΢ Ο Γ ΗΑ Ν Ν Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢
-
;
89
Κ Ο Τ Φ Γ Α Κ Ζ ΢ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
-
;
90
Κ Τ Ρ ΗΑ Ε Ζ ΢ Γ Ζ Μ Ζ Σ Ρ ΗΟ ΢
-
Κ Α Λ Ο ΢Κ Ο Π Ζ Π Α ΡΝ Α ΢΢Ο Τ
91
Κ Τ Ρ ΗΛ Α Κ Ζ ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
Σ ΡΟ Μ Α ΡΑ ΢
92
Κ Τ Ρ ΗΣ ΢ Ζ ΢ Υ Α Ρ Α Λ Α Μ Π Ο ΢
Λ ΔΒΔΝ ΣΖ ΢
Κ Α Λ Α ΢ Θ Δ Ν Δ ΢ Κ Η΢ Α Μ Ο Τ
Κ ΡΖ Σ Ζ ΢
Κ Ο Ρ Τ ΢ Υ Α Γ Δ ΢ Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
93
Κ Χ ΢ Σ Ο Ρ ΗΕ Ο ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
ΓΚ ΔΚ Α ΢
Σ Τ Μ Φ Ρ Ζ ΢ Σ Ο ΢ Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
94
Κ Χ Σ΢Α Κ Ζ ΢ Π Α Ν ΣΔΛ ΔΖ Μ Χ Ν
-
;
95
Λ Α Λ Α Κ Ο ΢ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
-
;
96
Λ Α Λ Α Κ Ο ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
-
;
97
Λ Α Π Π Α ΢ Ζ Λ ΗΑ ΢
Κ Ο Ν ΓΤ Λ Ζ ΢
ΕΑ Κ Τ Ν Θ Ο ΢
80
- 81 -
98
Λ Α ΢Κ Ο ΢ Π Α Ν ΣΔΛ ΔΖ Μ Χ
Π Δ Λ Ο Π ΗΓ Α ΢
99
Μ Α Θ ΗΟ Π Ο Τ Λ Ο ΢ Β Α ΢ Ο ΢
-
Π Δ Ρ Α Υ Χ Ρ Α Λ Ο Τ Σ Ρ Α Κ ΗΟ Τ
Α Σ Σ ΗΚ Ζ ΢
;
100
Μ Α Κ Ρ Α Κ Ζ ΢ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
ΑΠΟΛΛΧΝ
Γ Ο Μ Ν Η΢ Σ Α Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
101
Μ Α Κ Ρ Ζ ΢ Β .Α .
-
;
102
Μ Α Λ Σ Δ Ε Ο ΢ Γ Δ Ρ Α ΢ ΗΜ Ο ΢
-
;
103
Μ Α Ξ ΗΜ Ο ΢
-
;
104
Μ Α Ρ ΗΝ Ο ΢ Θ Δ Μ Ζ ΢
-
;
105
Μ Α ΢Σ ΡΟ Κ Χ ΢Σ Α ΢ Φ Χ Σ Ζ ΢
ΘΑΝΟ΢
΢ Π Δ Ρ Υ Δ ΗΑ Γ Α Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
106
Μ Α Σ ΢ Ο Τ Κ Α ΢ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
-
;
107
Μ Α ΣΕΟ Τ Κ Ζ ΢
-
;
108
Μ Α Τ Ρ ΗΓ Ζ ΢ Π Α Ν Α Γ ΗΧ Σ Ζ ΢
ΠΑΝΟ΢
Α Σ Σ Α Λ Δ ΗΑ Μ .Α ΢ ΗΑ ΢
109
Μ Δ ΡΚ Ο Τ ΡΖ ΢ Γ.
-
;
110
Μ Δ Σ Σ Ο ΢ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
-
΢Σ ΡΧ Μ Ζ Π Α ΡΝ Α ΢΢Ο Τ
111
Μ Ζ Σ΢Ο Τ Κ .
-
;
112
Μ Ο Τ ΣΟ Τ ΢Ζ ΢
-
;
113
Μ Π Α Κ Ο Γ ΗΑ Ν Ν Ζ ΢ Γ Ζ Μ Ζ Σ Ρ ΗΟ ΢
-
;
114
Μ Π Α Κ Ο Γ ΗΑ Ν Ν Ζ ΢ ΢ Π Τ Ρ ΗΓ Χ Ν
-
;
115
Μ Π Α Λ Α Γ ΗΑ Ν Ν Ζ ΢ Υ Ρ Ζ ΢ Σ Ο ΢
-
;
116
Μ Π Α Λ Ζ ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
-
;
117
Μ Π Α ΡΓ Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢ Μ .
-
;
118
Μ Π Α Φ Α ΢ Δ Τ Θ Τ Μ ΗΟ ΢
-
Π Ρ Ο ΢ Ζ Λ ΗΟ Π Α Ρ Ν Α ΢ ΢ Ο Τ
119
Μ Π Δ Ζ ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
-
Λ Δ Τ Κ Α Γ Η Γ Χ Ρ ΗΓ Ο ΢
120
Μ Π Δ Κ ΗΟ ΢ ΢ Π Τ Ρ ΗΓ Χ Ν
Λ Α Μ Π ΡΟ ΢
Μ Α Τ Ρ ΗΛ Λ Ο Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
121
Μ Π Δ ΢Α ΢ ΢Χ Σ Ζ ΡΖ ΢
-
Μ Ο ΢ Υ Ο Υ Χ Ρ Η Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
122
Μ Π Ο Σ ΢ Ζ ΢ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
-
;
123
Μ Τ Ρ ΗΓ Α Κ Ζ ΢ Μ ΗΥ Α Λ Ζ ΢
-
Κ ΡΖ Σ Ζ
124
Ν ΗΚ Ο Λ Α ΨΓ Ζ ΢ Α Ρ Η΢ Σ Δ ΗΓ Ζ ΢
-
;
125
Ξ Τ Ν Σ Α Ρ Α ΢ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
Φ ΗΛ ΗΠ Π Α ΢
Φ Ο Τ Ρ Ν Α Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
126
;
Ο ΓΤ ΢΢ΔΑ ΢
;
127
;
Ο Θ Χ Ν Α ΗΟ ΢
;
128
Π Α ΓΚ Α Λ Ο ΢
-
;
129
Π Α Ν ΣΔΛ Ζ ΢ Α Π Ο ΢ΣΟ Λ Ο ΢
-
;
130
Π Α Π Α Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ Τ Ζ Λ ΗΑ ΢
Γ ΗΑ Κ Ο ΢
;
131
Π Α Π Α Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ Τ
-
;
132
Π Α Π Α Γ Α Κ Ζ ΢ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
-
;
- 82 -
133
Π Α Π Α Θ Α Ν Α ΢Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢
-
;
134
Π Α Π Α Θ Α Ν Α ΢ ΗΟ Τ Κ Χ ΢ Σ Α ΢
Φ Α Ρ ΗΑ Ν Ο ΢
Β Ο Τ Σ Τ Ρ Ο Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
135
Π Α Π Α Κ Χ ΢ΣΑ ΢ ΔΤ Α ΓΓΔΛ Ο ΢
-
;
136
Π Α Π Α Μ ΗΥ Α Ζ Λ Γ Ρ .
-
;
137
Π Α Π Α Ν Γ Ρ Δ Ο Τ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
-
;
138
Π Α Π Α Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο Τ Υ Ρ Ζ ΢ Σ Ο ΢
-
;
139
Π Α Π Α Ν Σ Χ Ν Ζ ΢ Β Α ΢ ΗΛ Δ ΗΟ ΢
Σ ΡΟ Μ Α ΡΑ ΢
Α Ρ Α Υ Ο Β Α Ν Α Τ Π Α Κ Σ ΗΑ ΢
140
Π Α Π Α ΢ Σ Ρ Α Σ ΗΓ Ζ ΢ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
Π Α Π Α Φ Λ Δ΢΢Α ΢
;
141
Π Α Π Α ΢Π Τ ΡΟ ΢
-
;
142
Π Α Π Α Υ Ρ Ζ ΢ Σ Ο Τ ΢ Χ Σ Ζ Ρ ΗΟ ΢
-
Μ ΗΝ Θ Ζ Ο Λ Τ Μ Π ΗΑ ΢
143
Π Α Π Α Υ Ρ Ζ ΢ Σ Ο Τ (για τρός)
-
;
144
Π Α Ρ Α Π Α Κ ΗΓ Ζ ΢ ΢ ΗΜ Ο ΢
-
;
-
;
-
;
146
Π Α ΡΑ ΢Κ Δ Τ Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢
΢Σ Α Τ ΡΟ ΢
Π Α Ρ Α ΢ Σ Α Σ ΗΓ Ζ ΢ ΢ ΗΜ Ο ΢
147
Π ΔΠ Π Α ΢
-
;
148
Π Δ΢Μ Α ΣΕΟ ΓΛ Ο Τ Γ.
-
;
149
Π Δ Σ Μ Δ ΕΑ ΢ Ζ ΡΑ Κ Λ Ζ ΢
-
;
-
Λ Α Κ Χ Ν ΗΑ
-
;
145
151
Π Δ Σ ΡΟ Π Ο Τ Λ Α Κ Ζ ΢
Λ Δ Χ Ν ΗΓ Α ΢
Π Δ Σ ΡΟ Π Ο Τ Λ Ο ΢ Β .
152
Π Η΢ Σ Ο Λ Ζ ΢ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
-
;
153
Π Λ Α ΢Σ Ζ ΡΑ ΢ Ν .
-
;
154
Π Λ Τ ΣΑ ΢
-
;
Κ Δ ΡΑ Τ Ν Ο ΢
΢ Σ Δ Ν Χ Μ Α Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
-
Π Ρ Ο ΢ Ζ Λ ΗΟ Π Α Ρ Ν Α ΢ ΢ Ο Τ
Π Ο ΢ Δ ΗΓ Χ Ν Α ΢
;
Μ ΗΛ Σ Ο ΢
Α Γ .Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢ Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
150
155
156
Π Ο Λ Τ Υ ΡΟ Ν Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢
Κ Χ ΢ΣΑ ΢
Π Ο Λ Τ Υ ΡΟ Ν Ο ΢ Θ Δ Ο Υ Α ΡΖ ΢
157
;
158
Π Ρ ΗΜ Π Α ΢ Μ ΗΛ Σ ΗΑ Γ Ζ ΢
159
Π Τ ΡΟ Μ Α ΓΛ Ο Τ Κ Ο Μ Ν Ζ Ν Ο ΢
-
ΠΛΑΚΑ ΛΖΜ ΝΟΤ
160
Ρ Α Λ Λ Ζ ΢ Π Δ Ρ ΗΚ Λ Ζ ΢
-
;
161
΢ Α Κ Κ Α ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
-
Τ Π Α Σ Ζ Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
162
΢Α Λ Μ Α ΢ Κ Χ ΢ΣΑ ΢
-
;
163
΢ Α Ρ Η΢ Α Κ Λ Ζ ΢ Α Ν Α ΢ Σ Α ΢ ΗΟ ΢
ΓΔ ΡΟ Μ Δ Ν Δ Λ Α Ο ΢
Π Α Π Α ΢ Λ Ζ Μ .Α ΢ ΗΑ ΢
164
΢ Δ Φ Δ Ρ ΗΑ Γ Ζ ΢
-
;
165
΢ Κ Α ΡΜ Ο Τ Σ ΢ Ο ΢ Κ Χ ΢Σ Α ΢
Ζ ΡΑ Κ Λ Ζ ΢
Β Α ΢ ΗΛ ΗΚ Α Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
166
΢ Κ Δ Π Δ Λ Α ΢ ΢ Π Ζ Λ ΗΟ ΢
-
;
- 83 -
167
΢ Ο Τ Ρ Α Β Λ Ζ ΢ Γ ΗΑ Ν Ν Ζ ΢
ΣΖ Λ ΔΜ Α Υ Ο ΢
Δ Π Σ Α Λ Ο Φ Ο ΢ Π Α ΡΝ Α ΢΢Ο Τ
168
΢ Σ Α Θ Ο Π Ο Τ Λ Ο ΢ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
-
Μ Α Λ Α Η΢ ΗΝ Α Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
169
΢ΣΑ Μ Α ΣΟ Π Ο Τ Λ Ο ΢
-
;
170
΢Σ Α Τ ΡΟ Π Ο Τ Λ Ο ΢ ΢Σ ΡΑ Σ Ο ΢
Κ Λ ΔΟ Μ ΔΝ Ζ ΢
Γ Ο Μ Ν Η΢ Σ Α Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
171
΢ΣΟ Τ Μ Π Ο ΢ Κ Χ ΢ΣΑ ΢
-
;
172
Σ Α Β Ο Τ Λ Α ΡΖ ΢
-
;
173
Σ Ε ΗΑ Β Α Ρ Α ΢ Δ Τ ΢ Σ Α Θ ΗΟ ΢
-
΢ Κ Α Μ Ν Ο ΢ Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
174
Σ Ε ΗΣ Ε ΗΡ Α ΢ Λ Ο Τ Κ Α ΢
-
Π Ρ Ο ΢ Ζ Λ ΗΟ Π Α Ρ Ν Α ΢ ΢ Ο Τ
175
Σ Ο Τ Μ Π Α ΢ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
Β Α ΢ ΗΛ Α Κ Ζ ΢
Κ Α Λ Ο ΢Κ Ο Π Ζ Π Α ΡΝ Α ΢΢Ο Τ
176
Σ ΡΑ Κ Α ΢ Α Λ ΔΚ Ο ΢
ΓΖ Μ Α Κ Ο ΢
Δ Π Σ Α Λ Ο Φ Ο ΢ Π Α ΡΝ Α ΢΢Ο Τ
-
;
-
;
Κ ΗΜ Χ Ν
Μ Δ ΢ Ο Υ Χ Ρ ΗΟ Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
178
Σ ΢Α Λ Γ Α ΡΖ ΢
Κ Χ Ν ΢ Σ Α Ν Σ ΗΝ Ο ΢
Σ ΢ Α Σ ΢ Α Ρ Χ Ν Ζ ΢ Γ Ζ Μ Ζ Σ Ρ ΗΟ ΢
179
Σ΢Α Λ ΔΚ Α ΢ Κ Χ ΢ΣΑ ΢
180
Σ ΢ ΗΑ Κ Α ΢ Κ Χ Ν ΢ Σ Α Ν Σ ΗΝ Ο ΢
-
;
181
Σ ΢ ΗΓ Α Ρ Α ΢ Κ Χ Ν ΢ Σ Α Ν Σ ΗΝ Ο ΢
-
;
182
Σ ΢ ΗΛ ΗΓ ΗΑ Ν Ν Ζ ΢ Λ Δ Τ Σ Δ Ρ Ζ ΢
Λ Δ Τ Σ Δ ΡΖ ΢
Υ Ρ Τ ΢ Χ Δ Τ Ρ Τ Σ Α Ν ΗΑ ΢
183
Σ΢Ο Λ Α Κ Ο ΓΛ Ο Τ Γ.
-
;
184
Φ Ο Τ ΢ Δ Κ Ζ ΢ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
-
Π Ρ Ο ΢ Ζ Λ ΗΟ Π Α Ρ Ν Α ΢ ΢ Ο Τ
185
Φ Τ Σ ΡΟ ΢ Κ Χ ΢Σ Α ΢
Κ Α Π ΔΣΑ Ν Α Κ Ζ ΢
Μ Α Ρ Ο Τ ΢ Η Α Σ Σ ΗΚ Ζ ΢
186
Φ Χ Σ Δ ΗΝ Ο ΢ Γ .
-
;
187
Φ Χ Σ Ο ΢ Κ Χ Ν ΢ Σ Α Ν Σ ΗΝ Ο ΢
-
;
188
Φ Χ Σ Ο ΢ Ν ΗΚ Ο Λ Α Ο ΢
-
;
189
Υ Ο Τ Λ ΗΑ Ρ Α ΢ Γ Δ Χ Ρ Γ ΗΟ ΢
Π Δ Ρ ΗΚ Λ Ζ ΢
Κ Α ΢ Σ Δ Λ Λ ΗΑ Π Α Ρ Ν Α ΢ ΢ Ο Τ
190
Υ Ο Τ Σ Α ΢ ΢ Σ Τ Λ ΗΑ Ν Ο ΢
-
;
191
Φ Α ΡΡΟ ΢
-
;
177
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου & Α λ έκ ος Ζ ω γ ρά φ ος , ‘’Σ α π α ρα σκ ή νια του Γ οργ οπ οτά μ ου’’
- 84 -
5. Ο Ν Ο Μ Α Σ Α Α Γ Γ Λ Ω Ν ΢ Τ Μ Μ Α Φ Ω Ν Σ Η ΢ Α Π Ο ΢ Σ Ο Λ Η ΢ ΢ Σ Ο
ΓΟ ΡΓΟ Π Ο Σ Α Μ Ο
1 Β ΗΛ Μ Ο Σ
2 Γ ΗΟ Λ Σ
3 Γ Κ ΗΛ ΗΝ Σ Δ Ρ
4 ΓΟ Τ Λ Ν Ο Σ Λ ΔΝ
5 Γ Ο Τ Ν Σ Υ Α Ο Τ Ε Μ Ο Ν Σ Α Γ Κ ΗΟ Τ Κ Ρ Η΢ Σ Ο Φ Δ Ρ
6 Δ Ν Σ Μ Ο Ν Σ Α ΡΘ Ο Τ Ρ
7 Ζ Ν ΣΔΝ
8 Κ Ο Τ Κ ΣΕΧ Ν
9 Λ Α ΨΟ Ν ΢
10 Λ Α Ν Σ ΢
11 Μ Α Γ ΗΔ Ρ ΢ Δ Ν Σ Τ
12 Μ Π Α Ρ Κ Δ Ρ Ν Α Σ
13 Μ Π Α Ρ Δ Ν ΢ Σ Ο Μ
14 Ρ Ο Μ Μ Δ Λ
15 ΢ Π Δ Δ Ρ Φ Ο Ν
16 Σ ΢ ΗΣ Η΢
17 Σ ΢ Χ Ρ Σ ΢ ΗΛ
18 Φ ΗΛ ΗΠ Ν Σ Α Ν
19 Φ ΗΛ ΗΠ ΢
20 Υ Α Μ Ο Ν Σ
21 Υ Α Μ ΢ Ο Ν Ν Σ Δ Ν Η΢
22 Υ ΗΛ Η΢ Μ Α ΨΚ
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου & Α λ έκ ος Ζ ω γ ρά φ ος , ‘’Σ α π α ρα σκ ή νια του Γ οργ οπ οτά μ ου’’
- 85 -
6. Ο Ν Ο Μ Α Σ Α Ο Δ Η Γ Ω Ν – ΢ Τ Ν Δ Ε ΢ Μ Ω Ν Ε Θ Ν ΙΚ Η ΢
Α Ν Σ Ι΢ Σ Α ΢ Η ΢ ΢ Σ Ο Γ Ο Ρ Γ Ο Π Ο Σ Α Μ Ο
Ο ΝΟ Μ ΑΣΔΠ Χ ΝΤΜ Ο
ΣΟ Π Ο ΢ Κ Α ΣΑ ΓΧ ΓΖ ΢
1
Γ Κ Α Ρ ΗΛ Α ΢ Β Α ΢ ΗΛ Δ ΗΟ ΢
Φ Ρ Α Σ Ε Ζ Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
2
Θ Δ Λ Ο Τ Ρ Ο ΢ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
Γ Ο Ρ Γ Ο Π Ο Σ Α Μ Ο ΢ Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
3
Π Α Π Α ΢Π Τ ΡΟ Τ
Φ Ρ Α Σ Ε Ζ Φ Θ ΗΧ Σ ΗΓ Α ΢
4
Π Η΢ Σ ΗΟ Λ Ζ ΢ ΗΧ Α Ν Ν Ζ ΢
΢Σ ΡΧ Μ Ζ Π Α ΡΝ Α ΢΢Ο Τ
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου & Α λ έκ ος Ζ ω γ ρά φ ος , ‘’Σ α π α ρα σκ ή νια του Γ οργ οπ οτά μ ου’’
- 86 -
Π Η Γ Ε ΢ Ι΢ Σ Ο Ρ ΙΚ Ο Τ Π Ε Ρ ΙΓ Ρ Α Μ Μ Α Σ Ο ΢ :
Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Υ ω τογ ρα φ ικ ό υλ ικ ό α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο Γ α λ η ρόπ ουλ ου Π α ντελ ή
Α λ έκ ος Ζ ω γ ρά φ ος "Σ α π α ρα σκ ή νια του Γ οργ οπ οτά μ ου"
Σ ρια ντά φ υλ λ ος Δ . Π α π α να γ ιώ του " Ιστορία & μ νη μ εία ", Λ α μ ία 1971
Κ ω νστα ντίνος Φ ρ. Υ λ ώ ρος "Η επ α ρχ ία Υ θιώ τιδα ς", Λ α μ ία 1998
΢ π ύρος Η ρ. Μ π έκ ιος "Γ οργ οπ ότα μ ος - Η Α λ ή θεια π ου κ α ίει"
Δ η μ ή τρη ς Δ η μ η τρίου "Έ λ λ η νες α ντά ρτες ενα ντίον του Ρ όμ μ ελ ", Ε κ δόσεις Υ υτρά κ η , Α θή να 1975
Θ έμ η ς Μ α ρίνος "Harling Mission 1942", Ε κ δόσεις Π α π α ζή ση ς, Α θή να 1993
Μ εγ ά λ η εγ κ υκ λ οπ α ίδεια Kosmos, Ε κ δόσεις Κ οντέος, Α θή να 1978
Κ υρια κ ά τικ η Ε λ ευθεροτυπ ία , «Ε » Ισ τορικ ά , Σ όμ ος 1 ος
Ε γ κ υκ λ οπ α ίδεια Π α τριδογ νω σία , Σ όμ ος 10 ος , Ε κ δόσεις εφ η μ ερίδα Έ θνος, Α θή να 2002
Woodhouse C.M. "The Struggle for Greece ", Ε κ δόσεις Hart-Davis MacGibbon, Λ ονδίνο 1976
Myers E.C.W. "Greek Entanglement", Λ ονδίνο 1955
Hamson D. "We Fell Among Greeks", Λ ονδίνο 1946
Dear I. "Sabotage and Subversion", Λ ονδίνο 1996
Stafford D. "Secret Agent", Ε κ δόσεις Overlook Press, Ν έα Τ όρκ η 2000
West N. "Secret War",Ε κ δόσεις Coronet Books, Λ ονδίνο 1992
www.hfmeyer.com
- 87 -
Σ Ε Φ Ν ΙΚ Ο Π Ε Ρ ΙΓ Ρ Α Μ Μ Α
- 88 -
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 1: Η Ι΢ Σ Ο Ρ ΙΚ Η Ε Ξ Ε Λ ΙΞ Η Σ Ω Ν Γ Ε Υ Τ Ρ Ω Ν Γ Ε Ν ΙΚ Α
Μ ακρ ά και κο πιαστική υπή ρ ξε η ο δό ς η ο πο ία ο δή γη σε από τις πρ ώ τες α πλές
γέφ υρ ες τω ν πρ ω τό γο νω ν ανθρ ώ πω ν, μ έχρ ι τα ση μ ερ ινά μ εγα λό πρ επα δη μ ιο υρ γή μ ατα τη ς
γεφ υρ ο πο ιίας. Α παιτή θη κα ν πο λλές θυσίες και κό πο ι και μ ια ατέλειω τη σ ειρ ά π ρ ακτικώ ν και
θεω ρ η τικώ ν επινο ή σεω ν, γνω στώ ν και α γνώ στω ν πρ ω τερ γατώ ν τη ς Σ εχνική ς, ώ στε η θέση τη ς
εκάστο τε γέφ υρ ας να ικα νο πο ιεί τις ο λο ένα και α υξανό μ ενες συγκο ινω νιακές ανάγκες το υ
ανθρ ώ πο υ. Έ τσι στο πέρ α σμ ά το υ χρ ό νο υ συγκεντρ ώ θη καν πο λύτιμ α εφ ό δια, ώ στε πλέο ν, ό χι
μ ό νο να υπάρ χει η δυνατό τη τα γεφ ύρ ω ση ς καταπλη κτικώ ν ανο ιγμ άτω ν, αλλά και τη
δη μ ιο υρ γία κατασκευώ ν πο υ μ ε τη ν απλό τη τά το υς και τη φ υσική μ ο ρ φ ή το υς να είναι
πρ αγμ ατικά έρ γα τέχνη ς.
1.1. Ο ι π ρώ τες γέφυρες
Ο ι πρ ώ τες γέφ υρ ες πο υ χρ η σιμ ο πο ίη σε άνθρ ω πο ς για να απο καταστή σ ει τη
συγκο ινω νία, πάνω από πο ταμ ο ύς ή δύσβ ατες χαρ ά δρ ες, ή ταν δυνατό ν να κα τασκευασθο ύν
μ ό νο μ ε ό σα υλικά το υς παρ είχε η φ ύση . Κ ο ρ μ ο ί δένδρ ω ν και λίθινες πλάκες
χρ η σιμ ο πο ιή θη κα ν για τις πρ ώ τες απλές γέφ υρ ες. Ο γκώ δεις λίθο ι ρ ιγμ ένο ι μ έσα σε β α θιά
πο τάμ ια, έγιναν τα πρ ώ τα β άθρ α πάνω στα ο πο ία στη ρ ίχτη καν κο ρ μ ο ί δ ένδρ ω ν ή πλακώ ν για
τη ν γεφ ύρ ω ση μ εγάλω ν ανο ιγμ άτω ν.
Η αρ χαιό τερ η γνω στή γέφ υρ α, για τη ν ο πο ία σώ ζο νται γρ απτά κείμ ενα, είναι
κατασκευασμ ένη κατά το 600 π.χ. περ ίπο υ στο Ε υφ ρ άτη πο ταμ ό . Ή ταν κατασκευασμ ένη από
ξύλινο κατάστρ ω μ α, πάνω σε λίθινα β άθρ α. Σ ο μ ή κο ς τη ς ή ταν 900 m, η α πό σταση τω ν
β άθρ ω ν τη ς ή ταν στα 3.70m και το πλάτο ς τη ς περ ίπο υ στα 123 m. Σ α β άθρ α ή ταν
κατασκευασμ ένα σε μ ο ρ φ ή ανάλο γη ς τη ς ση μ ερ ινή ς, μ ε τρ ιγω νικο ύς πρ ο β ό λο υς. Β έβ αια ο ι
ανασκαφ ές στη περ ιο χή έδειξαν, πω ς το συνο λικό τη ς μ ή κο ς ή ταν 123 m. Α υτό εξη γείτε
εύκο λα, αν αναλο γιστο ύμ ε τη ν υπερ β ο λή πο υ παρ ατη ρ είτε από το υς αρ χαίο υς συγγρ αφ είς
κατά τη ν περ ιγρ αφ ή τεχνικώ ν έρ γω ν.
1.2. Ο ι γέφυρες στην αρχαία Ε λλάδα
΢ τη ν αρ χαία Ε λλάδα δεν αναφ έρ ο νται αξιό λο γα έρ γα γεφ υρ ο πο ιίας. Ο ι λίθινες
γέφ υρ ες ή ταν κυρ ίω ς θο λω τές. Β έβ αια η λέξη “θό λο ς” σε εκείνες τις κατασκευές δεν είχαν
καμ ία σχέση μ ε τη ν ση μ ερ ινή τεχνική έννο ια τη ς λέξη ς. Δ η λαδή η κατασκευή μ ε λαξευτο ύς
- 89 -
λίθο υς κατά μ ή κο ς το ξο τώ ν αρ μ ώ ν δεν ή ταν γνω στή εκείνη τη ν επο χή στη ν αρ χαία Ε λλάδα.
Ο ι θό λο ι κατά τη ν αρ χαιό τη τα κατασκευάζο ντα ν μ ε τη ν το πο θέτη ση τω ν λίθω ν σε
αλλεπάλλη λες ο ρ ιζό ντιες σ ειρ ές, ο ι ανώ τερ ες σειρ ές πρ ο είχαν τω ν κατω τέρ ω ν ώ στε να τείνο υν
να κλείσο υν το κενό , το ο πο ίο επιτυγχάνο νταν μ ε τη ν το πο θέτη ση τη ς τελευταίας σειρ άς.
Ε λάχιστες είναι και ο ι ξύλινες γέφ υρ ες τη ς αρ χαιό τη τας πο υ είναι γνω στές σή μ ερ α.
Α ναφ έρ ο υμ ε τη ν ξύλινη γέφ υρ α πο υ κατασκευάστη κ ε πρ ο ς το τέλο ς το υ Π ελο πο ννη σιακο ύ
πο λέμ ο υ (406 π.χ.), μ εταξύ Ε υβ ο ίας και Β ο ιω τίας στο μ έσο το υ πο ρ θμ ο ύ το υ Ε υρ ίπο υ.
Γ ενικά η μ η ύπαρ ξη σ η μ αντικώ ν έρ γω ν γεφ υρ ο πο ιίας στη ν αρ χαία Ε λλάδα,
ο φ είλεται στη μ ικρ ή ση μ α σία τω ν πο ταμ ώ ν τη ς, πο υ η διέλευσή το υς ή ταν εύκο λη χω ρ ίς τη
χρ ή ση γεφ υρ ώ ν ή μ ε μ ικρ ές πρ ό χειρ ες γεφ υρ ώ σεις. Ο ι Έ λλη νες άλλω στε έπαιξαν μ ικρ ό ρ ό λο
σε έρ γα καθαρ ά πρ α κτικά, μ ε τη ν κύρ ια ασχο λία το υς στις θεω ρ η τικές επιστή μ ες.
- 90 -
1.3. Η εξέλιξη της γεφυροπ οιίας γενικά
Η πο ρ εία τη ς γεφ υρ ο πο ιία ς μ έσα στο υς αιώ νες χω ρ ίζεται σε τρ εις χαρ ακτη ρ ιστικές
περ ιό δο υς:
Η Π Ρ Ω Σ Η Π Ε Ρ ΙΟ Δ Ο ΢ αρ χίζει μ ε τα πρ ώ τα τεχνικά επιτεύγμ α τα το υ ανθρ ώ πο υ
στη πρ ο σπάθειά το υ να αναπτύξει κάθε μ ο ρ φ ή συγκο ινω νίας και φ τάνει μ έχρ ι τα πρ ώ τα
χρ ό νια τη ς Ρ ω μ αϊκή ς επο χ ή ς. ΢ υγκρ ιτικά μ ε ση μ ερ ινές κατασκευές ο αρ ιθμ ό ς τω ν γεφ υρ ώ ν
ή ταν μ ικρ ό ς ό πω ς και η κα τασκευαστική το υς αξία.
Η Δ Ε Τ Σ Ε Ρ Η Π Ε Ρ ΙΟ Δ Ο ΢ αρ χίζει από τη ρ ω μ αϊκή επο χή και φ τάνει μ έχρ ι το ν
18ο αιώ να ό πο υ αρ χίζει να χρ η σιμ ο πο ιείτε ο σίδη ρ ο ς στις κατασκευές. ΢ τη διά ρ κ εια αυτή ς τη ς
περ ιό δο υ υπή ρ ξε ση μ αντική εξέλιξη τη ς τεχνική ς αν και τα μ ό να υλικά πο υ χρ η σιμ ο πο ιο ύνταν
ή ταν το ξύλο και η πέτρ α. Π ιο συγκεκρ ιμ ένα ά ρ χισαν να κατασκευάζο νται τα λίθινα τό ξα και
τα ξύλινα δικτυώ μ ατα στις κατασκευές. Α ρ κετές κατα σκευές σώ ζο ντα ι απο εκείνη τη ν περ ίο δο ,
στις ο πο ίες είναι εμ φ ανείς η επιμ έλεια στη ν κατασκευή και η αισθη τική το υς εμ φ άνιση .
Η Σ Ρ ΙΣ Η Π Ε Ρ ΙΟ Δ Ο ΢ είναι και η πιο αξιό λο γη και το πο θετείτε στη ν σύγχρ ο νη
περ ίο δο 19 ο ς και 20 ο ς αιώ νας. Ο ι αυξανό μ ενες συγκο ινω νιακές ανά γκες δη μ ιο ύρ γη σαν νέα
πρ ο β λή μ ατα στη γεφ υρ ο π ο ιία. Σ α φ υσικά υλικά δεν μ πο ρ ο ύσαν πλέο ν να καλύψ ο υν πλέο ν τις
απαιτο ύμ ενες ανάγκες για λύση αυτώ ν τω ν πρ ο β λη μ άτω ν, έτσι άρ χισαν να χρ η σιμ ο πο ιο ύνται
τα τεχνικά υλικά. Ο χυτο σίδη ρ ο ς, ο πο λτο παγή ς και ρ ευστο παγή ς σίδη ρ ο ς, ο ι χάλυβ ες
υψ η λή ς αντο χή ς, το απλό και ο πλισμ ένο σκυρ ό δεμ α έδιναν νέες καταπλη κτικές δυνατό τη τες
στις κατασκευές, ο ι ο πο ίες πλέο ν υπο λο γίζο νταν πρ ιν τη ν κατασκευή , αφ ο ύ η εμ πειρ ικές
τεχνικές εγκαταλείφ θη καν.
- 91 -
1.4. Η εξέλιξη τω ν λίθινω ν γεφυρώ ν
΋ πω ς αναφ έρ αμ ε και παρ απάνω ο ι πρ ω τό γο νο ι ά νθρ ω πο ι για τη διέλευση τω ν
πο ταμ ώ ν α ρ κο ύνταν σε πρ ό χειρ ες γέφ υρ ες κατασκευασμ ένο υς από λίθο υς ρ ιγμ ένο υς μ έσα στα
πο τάμ ια, σαν β άθρ α, και τη χρ ή ση κο ρ μ ώ ν και λίθινω ν πλακώ ν σαν κατάστρ ω μ α.
Α πό σω ζό μ ενα ερ είπια εικάζεται ό τι ο ι πρ ώ τες γέφ υρ ες κατασκευάστη καν στη ν
Α σσυρ ία και στη ν Α ίγυπτο. Π ιο συγκεκρ ιμ ένα η εισαγω γή τω ν θό λω ν στη ν κατα σκευή άρ χισε
στη Α σσυρ ία. Α κό μ η ανα σκαφ ές στη Β αβ υλώ να και τη Ν ινευή έφ ερ αν στο φ ω ς υπο νό μ ω ν
καλυμ μ ένο υς μ ε θό λο υς πο υ χρ ο νο λο γο ύνται ό τι κα τα σκευάστη καν το 4000π.χ.
΢ τη ν Ε λλάδα ο ι πρ ώ τες γέφ υρ ες κατασκευάσ θη καν τη ν πρ ο ϊστο ρ ική επο χή στη ν
Κ ρ ή τη μ ε τη χρ ή ση λίθινω ν β άθρ ω ν, συνδεδεμ ένω ν μ ε ξύλινο υς δο κο ύς ή λίθινες πλάκες.
Α κό μ α μ ε τη ν πάρ ο δο το υ χρ ό νο υ άρ χισε και η κατασκευή θό λω ν μ ε ο ρ ιζό ντιο υς αρ μ ο ύς
δρ άσεις.
Α πό το υς Ρ ω μ αίο υς έγινε ό μ ω ς η μ εγαλύτερ η πρ ό ο δ ο ς στη ν κατασκευή τω ν λίθινω ν
γεφ υρ ώ ν, αφ ο ύ ή ταν ο ι π ρ ώ το ι, ό πω ς, φ αίνεται, πο υ μ πο ρ ο ύσαν να μ εταχειρ ιστο ύν για τη ν
κατασκευή το υς το ν πλή ρ η η μ ικυκλικό θό λο . Έ τσι κατασκεύασαν πυκνό δίκτυο ο δώ ν και
λεω φ ό ρ ω ν χρ η σιμ ο πο ιώ ντας τω ν η μ ικυκλικό θό λο πάνω από το υς ο δο ύς. Α πό τις πο λλές
γέφ υρ ες πο υ σώ ζο νται μ έχ ρ ι σή μ ερ α, μ πο ρ ο ύμ ε να συμ περ άνο υμ ε τη ν μ εγάλη αντο χή το υς
αλλά και να διακρ ίνο υμ ε τη ν λεπτό τη τα τη ς κατασκευή ς το υς. Γ ια τη ν ακρ ίβ εια η το πο θέτη ση
τω ν λίθω ν στο τό ξο γίνο ντα ν χω ρ ίς τη χρ ή ση κο νιάμ ατο ς και μ ό λις πο υ διακρ ίνο νταν ο ι αρ μ ο ί
το υ. ΢ τη ν επο χή το υ Σ ιβ έρ ιο υ και μ ό νο κατασκευάστη καν 8 γεφ ύρ ια, από τα ο π ο ία ο ι γέφ υρ ες
Fabrisious και Aelius μ ε η μ ικυκλικό θό λο χρ η σιμ ο πο ιο ύνται μ έχρ ι σή μ ερ α.
Α πό τη ν παρ ακμ ή το υ Ρ ω μ αϊκο ύ κρ άτο υς και μ έχρ ι το 16 ο αιώ να χτίστη καν πο λύ
λίγες γέφ υρ ες, ο ι σπο υδαιό τερ ες τω ν ο πο ίω ν κα τασκευάστη καν στη ν Α νατο λή . Μ ό λις μ ετά τη ν
πάρ ο δο πο λλώ ν ετώ ν και μ ε κίνη τρ ο τη θρ η σκευτική ιδέα άρ χισε να εμ φ ανίζεται μ ια νέα
περ ίο δο ς για τη γεφ υρ ο πο ιία.
Κ ατά το έτο ς 1171 ιδρ ύεται στη ν Σ ο σκάνη , στις ό χθες το υ Α ρ νο ύ πο ταμ ο ύ, ένα
θρ η σκευτικό φ ιλανθρ ω πικό τάγμ α μ ε τη ν ο νο μ ασία “Α δελφ ο ί Γ εφ υρ ο πο ιο ί” μ ε σκο πό κυρ ίω ς
τη ν εξυπη ρ έτη ση τω ν ο δο ιπό ρ ω ν. Σ ο τά γμ α μ ε το π έρ ασμ α το υ χρ ό νο υ εξαπλώ θη κε σε ό λη
τη Γ αλλία και μ έχρ ι τη διάλυσή το υ (το έτο ς 1519 υπό το υ Π άπα Π ο ίο υ Β ‟)κατασκεύασαν
μ ερ ικές από τις πιο αξιό λο γες γέφ υρ ες και έθεσαν σαν ιερ ό το υς καθή κο ν τη συντή ρ η σή το υς.
Σ α αναγκαία χρ ή μ α τα για τη ν κατασκευή το υς, πο υ έκαναν ο ι ίδιο ι, συγκ εντρ ώ νο νταν από
ερ άνο υς.
΢ τη ν Α ναγέννη ση (1500-1700μ .χ.) μ ε τη ν ίδρ υση Π ανεπιστη μ ίω ν και Σ εχνικώ ν
΢ χο λώ ν και μ ε τις πρ ώ τες αρ χές τη ς στατική ς και τη ς ελαστικό τη τας από το Γ α λιλαίο άρ χισε
- 92 -
μ ια νέα περ ίο δο ς για τη γεφ υρ ο πο ιία. Έ να ακό μ η κύρ ιο χαρ ακτη ρ ιστικό τη ς Α ναγέννη ση ς
ή ταν η αναβ ίω ση το υ Ε λλη νο ρ ω μ αϊκο ύ ιδεώ δο υς, πο υ φυσικά δεν μ πο ρ ο ύσε να αφ ή σει
ανεπη ρ έαστη τη ν κατασκευή τω ν γεφ υρ ώ ν. Δ ιάση μ ο ι καλλιτέχνες τη ς περ ιό δο υ ό πω ς ο
Leonardo da Vinci ασχο λή θη καν μ ε τη ν κατασκευή γεφ υρ ώ ν, δ η μ ιο υρ γώ ντα ς πρ αγμ ατικά
έρ γα τέχνη ς.
΢ τη ν κατασκευή το υς, ενώ παλιό τερ α χρ η σιμ ο πο ιο ύνταν κυρ ίω ς λαξευτο ί λίθο ι μ ε
λεπτό στρ ώ μ α τσιμ εντο κο νίας στο υς αρ μ ο ύς, κατά τη ν Α ναγέννη ση (ιδιαίτερ α σ τη Γ αλλία) τα
γεφ ύρ ια κατασκευάζο νταν μ ε η μ ικυκλικο ύς λίθο υς και μ ε τσιμ εντο κο νία πο λύ μ εγα λύτερ η ς
διάρ κειας και αντο χή ς.
Ε κείνη τη ν περ ίο δο και πιο συγκεκρ ιμ ένα το 1602 περ ίπο υ, κατασκευάστη κε σ τη ν
Ε λλάδα η λίθινη γέφ υρ α τη ς Ά ρ τας μ ε 4 κύρ ιο υς άνισο υς θό λο υς και 6 μ ικρ ό τερ ο υς θό λο υς
στα β άθρ α.
Κ ατά το ν 18 ο αιώ να, μ ε τη ν ανάπτυξη τη ς συγκο ινω νίας από τη μ ία και τη ν έναρ ξη
τη ς επιστη μ ο νική ς έρ ευνας από τη ν άλλη , πρ ο ω θή θη κε πο λύ η τέχνη τη ς γεφ υρ ο πο ιίας
ιδιαίτερ α στη Γ αλλία. Σ ο 1715 ιδρ ύθη κε τμ ή μ α ο δ ώ ν και γεφ υρ ώ ν μ ε σκο πό τη ν κατασκευή
νέω ν γεφ υρ ώ ν και τη ν συντή ρ η ση τω ν ή δη κατασκευασμ ένω ν. Ο ι Γ άλλο ι μ η χανική
στη ρ ιζό μ ενο ι σε ερ γασίες παλαιό τερ ω ν μ αθη μ ατικώ ν, διατύπω σαν θεω ρ ίες για τη θρ αύση τω ν
β άση πειρ αμ άτω ν αντο χή ς. Β ασιζό μ ενο ι στη ν ή δη υπάρ χο υσα ανάλυση δυνάμ εω ν σε δύο
διευθύνσεις, έθεσαν τη ν αρ χή τη ς στατική ς τω ν κα τασ κευώ ν, μ ε έρ ευνα γεω μ ετρ ικ ώ ν μ εθό δω ν
σε απλές περ ιπτώ σεις αντο χή ς τω ν υλικώ ν κατάφ ερ αν να δη μ ιο υρ γή σο υν τη πρ ώ τη θεω ρ ία
υπο λο γισμ ο ύ θό λω ν.
- 93 -
1.5. Η εξέλιξη τω ν ξύλινω ν γεφυρώ ν
Η πρ ώ τη ξύλινη γέφ υρ α που κατασκευάστη κε στη Ρ ώ μ η , μ ε ση μ αντικό μ έγεθο ς (επί
Σ ιβ έρ ιο υ) το 623 π.χ. ή ταν η Pons Sublicious. Ή ταν θεμ ελιω μ ένη σε πασσάλο υς πο υ πάνω
το υς στη ρ ιζό ταν κινη τό κα τάστρ ω μ α, για τη ν εύκο λη διακο πή τη ς κυκλο φ ο ρ ίας σε περ ίπτω ση
εχθρ ική ς επιδρ ο μ ή ς. Σ ο μ ή κο ς αυτή ς τη ς ξύλινη ς γέφ υρ ας ή ταν 180 μ έτρ α. Η συγκεκρ ιμ ένη
γέφ υρ α παρ ασύρ θη κε πο λλές φ ο ρ ές και ανακατασκευάστη κε. ΢ τη θέση τη ς τώ ρ α υπάρ χει
σιδερ ένια γέφ υρ α μ ε το ό νο μ α Ponte Sublicio.
Μ εγάλο ενδιαφ έρ ω ν παρ ο υσιάζει και η γέφ υρ α πο υ κα τασκευάστη κε επί το υ Ιο υλίο υ
Κ αίσαρ α (55 π.χ .) στο Ρ ή νο , λό γο τη ς ταχύτη τας κατασκευή ς τη ς. Α πο τελο ύνταν από
πασσάλο υς μ πη γμ ένο υς στο ν πυθμ ένα το υ πο ταμ ο ύ, ό πο υ πάνω το υς στη ρ ιζό τα ν ο ρ θο γω νική
δο κό ς 60cm για τη δη μ ιο υρ γία το υ καταστρ ώ μ ατο ς. Η γέφ υρ α αυτή είναι μ ή κο υς 500 m,
πλάτο υς 12m περ ίπο υ και απο τελο ύνταν από 50 α νο ίγμ ατα. Η διά ρ κεια τη ς κατα σκευή ς
χάρ η ς στα ο ρ γανω μ ένα συνερ γία, δεν κρ άτη σα ν πάνω από 10 η μ έρ ες. Η
γέφ υρ α
καταστρ ά φ η κε 18 η μ έρ ες μ ετά τη ν κατασκευή τη ς.
Ο ι Ρ ω μ αίο ι δεν κατασκεύασαν μ ό νο απλές ξύλινες γέφ υρ ες αλλά και το ξω τές. Μ ια
από τις σπο υδαιό τερ ες τέτο ιο υ είδο υς ή ταν η γέφ υρ α το υ Σ ρ αϊανο ύ στο ν Δ ο ύναβ η (104 π.χ .)
φ υσικά σή μ ερ α δ εν σώ ζετα ι τίπο τα από τη ν γέφ υρ α εκείνη αλλά από ανασκα φ ές τη ς περ ιο χή ς
έχο υμ ε σαφ ή στο ιχεία για τη ν κα τασκευή τη ς. Σ ο π λάτο ς τη ς ή ταν 18m και το μ ή κο ς τη ς
πάνω από 1100m. Α πο τελο ύνταν από 20 λίθινα β άθρ α μ έσα στο πο ταμ ό , πάνω στα ο πο ία
στη ρ ίζο νταν ξύλινα το ξω τά γεφ ύρ ια ανο ίγμ ατο ς 35m περ ίπο υ.
Σ η ν επο χή το υ Μ εσαίω να σταμ άτη σε και η εξέλιξη τω ν ξύλινω ν γεφ υρ ώ ν. Λ ό γο τη ς
ταχύτη τας κατασκευή ς το υς αλλά και καταστρ ο φ ή ς το υς χρ η σιμ ο πο ιο ύνταν κυρ ίω ς σε
περ ιό δο υς πο λέμ ω ν, ό πο υ δεν υπή ρ χε η άνεση για τη δη μ ιο υρ γία μ ό νιμ ω ν έρ γω ν.
΢ τη ν αναγέννη ση ά ρ χισε ξανά η πρ ό ο δο ς για τις ξύλινες γέφ υρ ες κυρ ίω ς σε διάφ ο ρ α
συστή μ ατα ανάρ τη ση ς τω ν ξύλινω ν δο κώ ν. Ε πίση ς για πρ ώ τη φ ο ρ ά στη ν ιστο ρ ία τη ς
γεφ υρ ο πο ιίας κατασκευάστη κε τρ ιγω νικό δικτύω μ α ανο ίγμ ατο ς 33 m μ ε παρ άλλη λα πλέγμ ατα.
Ε νώ η ιδέα το υ δικτυώ μ ατο ς είχε πλέο ν διαμ ο ρ φ ω θεί, η πλή ρ η ς εφ αρ μ ο γή το υ άρ χισε το 19 ο
αιώ να στις μ εταλλικές κατασκευές. Δ εν ή ταν δυνατό ν να εφ αρ μ ο στεί εκείνη τη ν περ ίο δο αφ ο ύ
ο ι ξύλινες συνδέσεις δεν μ πο ρ ο ύσαν να αντέξο υν τις εφ ελκύστη κες τάσεις κα ι δεν υπή ρ χε
ακό μ α η δυνατό τη τα το υ θεω ρ η τικο ύ υπο λο γισμ ο ύ τω ν τάσεω ν τω ν ρ άβ δω ν το υ δικτυώ μ ατο ς.
Μ ετά το ν 18 ο αιώ να συνεχίστη κε η κατασκευή ξύλινω ν γεφ υρ ώ ν μ ό νο σε περ ιο χές
ό πο υ η ξυλεία ή τανε άφ θο νη , ό πω ς στη ν Ε λβ ετία, πο υ ακρ ιβ ώ ς για αυτό το λό γο είχε
αναπτύξει αρ κετο ύς αιώ νες πρ ιν παρ άδο ση στη ν κατασκευή ξύλινω ν γεφ υρ ώ ν. Κ ατασκεύασαν
μ εγάλο αρ ιθμ ό πο ικίλω ν γεφ υρ ώ ν, πο λλές εκ τω ν ο πο ίω ν υπάρ χο υν ακό μ α και σή μ ερ α. Σ ο
- 94 -
1745 κατασκεύασαν τη ν πρ ώ τη ξύλινη το ξω τή γέφ υρ α ό πω ς επίση ς και τη ν μ εγαλύτερ η ξύλινη
γέφ υρ α το 1778 μ ε ά νο ιγμ α 118.90m, το ο πο ίο καμ ία ξύλινη γέφ υρ α δεν είχε υπερ β εί μ έχρ ι
σή μ ερ α. Η γέφ υρ α αυτή ό πω ς και η πρ ο η γο ύμ ενη καταστρ άφ η καν από φ ω τιά κατά τη ν
εισβ ο λή τω ν Γ ά λλω ν στη ν Ε λβ ετία.
- 95 -
1.6. Η εξέλιξη τω ν μ εταλλικώ ν γεφυρώ ν
Ο ι μ εταλλικές γέφ υρ ες είναι εύκο λες στη χρ ή ση σή μ ερ α , κυρ ίω ς για μ εγάλα
ανο ίγμ ατα και πάνω από α σταθή εδά φ η . Ο ι πρ ώ το ι μ εταλλική γέφ υρ α κατασκευάστη κε στη
Α γγλία, χώ ρ α πλο ύσια σε μ εταλλεύμ ατα σιδή ρ ο υ και άνθρ ακα . Ε πειδή ο σίδη ρ ο ς
χρ η σιμ ο πο ιή θη κε πρ ώ τα ω ς χυτο σίδη ρ ο ς, εξαιτίας αυτο ύ η πρ ώ τη γέφ υρ α κα τασ κευάστη κε το
1779 από το ν Coalbrookdale επί το υ πο ταμ ο ύ Severn, από συνεκτικό χυτο σιδή ρ ο υ .Ε ίναι
το ξω τή μ ε άνο ιγμ α 31m. Σ ο τό ξο τη ς γέφ υρ ας πρ ο έρ χεται από τη ν απο μ ίμ η ση τω ν λίθινω ν,
και από τη ν ιδιό τη τα πο υ έχει ο χυτο σίδη ρ ο ς να μ η ν α ντέχει στο ν εφ ελκυσμ ό . Η μ εγα λύτερ η
το ξω τή μ εταλλική γέφ υρ α από χυτο σίδη ρ ο κατασκευάσθη κε από το ν Rennie στο ν Σ άμ εση
το υ Λ ο νδίνο υ το 1814 έχο ντας άνο ιγμ α 70 m και β έλο ς 7.0m. Μ ετά τη ν τελειο πο ίη ση ς τη ς
μ εταλλο υρ γίας το υ σιδή ρ ο υ, ο πο λτο παγή ς σίδη ρ ο ς άρ χισε να αντικα θιστά το ν χυτο σίδη ρ ο ,
εισή χθη σαν στη γεφ υρ ο πο ιία και μ εταλλικές γέφ υρ ες μ ε σχή μ α αμ φ ιέρ ειστη ς δο κο ύ καθώ ς ο
πο λτο παγή ς σίδη ρ ο ς παρ ο υσιάζει αντο χή τό σο έναντι εφ ελκυσμ ο ύ ό σο και θλίψ η ς. Κ ατό πιν
πο λλώ ν πειρ αμ άτω ν πο υ εκτελέστη καν από το ν Hodkinson, ο Stefenson το κα τασκεύασε το
1850 τη ν σω λη νο ειδή γέφ υρ α Brittanian μ ε τα ανο ίγμ ατα τω ν 140m.
Α πό τη ν εφ αρ μ ο γή το υ πο λτο παγή σιδή ρ ο υ στη ν γεφ υρ ο πο ιία, άρ χισε να
εξαπλώ νετε η κατασκευή μ εταλλικώ ν γεφ υρ ώ ν μ ό νο στη ν Α γγλία αλλά κα ι στη Δ υτική
Ε υρ ώ πη .
Ο ι χυτο σιδη ρ ές ή ταν ο ι πρώ τες μ ετα λλικές γέφ υρ ες πο υ κατασκευάστη καν. Ή ταν δε
φ υσικό να παρ ο υσιάζο υν ελλείψ εις και ατέλειες κατασκευή ς και επο μ ένω ς να ση μ ειω θο ύν
καταστρ ο φ ές. Α ναφ έρ ο νται αρ κετές περ ιπτώ σεις χυτο σιδή ρ ω ν τό ξω ν μ ικρ ο ύ ανο ίγμ ατο ς
(διό τι μ ικρ ά ή ταν τα τό τε ανο ίγμ ατα) τα ο πο ία , λίγα χρ ό νια μ ετά τη ν κατασκευή ,
κατέρ ρ ευσαν.
Γ ια το πλή θο ς τω ν νέω ν σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν γρ αμ μ ώ ν απαιτή θη κε μ εγάλο ς αρ ιθμ ό ς
γεφ υρ ώ ν και επινο ή θη καν, κυρ ίω ς στη ν Α μ ερ ική , διάφ ο ρ α συστή μ ατα δο κώ ν μ ε σκο πό τη ν
χρ η σιμ ο πο ίη ση το υ χυτο σιδή ρ ο υ στη ν γεφ υρ ο πο ιία, για τη ν εφ α ρ μ ο γή μ ικτώ ν κατασκευώ ν
από χυτο σιδή ρ ο υ και α πό το υ σπανιό τερ ο υ και ακρ ιβ ό τερ ο υ πο λτο παγο ύς σιδή ρ ο υ.
Α ναφ έρ ο υμ ε το υς δο κο ύς Howe, Fink, Whipple, Rider, κτλ. Γ ενικά ό λο ι αυτο ί ο ι δο κο ί ή ταν
δικτυω το ί μ ε παρ ά λλη λα πέλμ ατα. ΢ υνή θω ς
τα πάνω πέλμ ατα και ο ι ο ρ θο στάτες
κατασκευάζο νταν από χυτο σίδη ρ ο και τα κάτω πέλμ α απ ό πο λτο παγή σιδή ρ ο υ. Σ α τό τε
ανο ίγμ ατα τω ν γεφ υρ ώ ν αυτώ ν δεν υπερ έβ η σαν τα 5 0m.
Σ η ν καταστρ ο φ ή μ ιας σιδη ρ ο δρ ο μ ική ς γέφ υρ ας, συστή μ ατο ς Rider, κατά το
1850, ακο λο ύθη σαν και πο λλές άλλες μ έχρ ι το ση μ είο να δη μ ιο υρ γη θο ύν σο β αρ ο ί ενδο ιασμ ο ί
για τη ν αντο χή τω ν γεφ υρ ώ ν από χυτο σίδη ρ ο και να δ ιαταχθεί αντικατάσταση ό λω ν αυτώ ν τω ν
- 96 -
τύπω ν γεφ υρ ώ ν, από ξύλινες. Ε ίναι αλή θεια ό τι στο πλή θο ς τω ν κατασκευασμ ένω ν γεφ υρ ώ ν τη ς
περ ιό δο υ εκείνη ς στη ν Α μ ερ ική , ο έλεγχο ς και η δο κιμ ασία ή ταν σχεδό ν ανύπαρ κτο ς.
Η μ εγαλύτερ η κα ταστρ ο φ ή τη ς γέφ υρ ας Ashtabula υπή ρ ξε η αφ ο ρ μ ή να λη φ θο ύν σο β α ρ ά
μ έτρ α αντιμ ετώ πιση ς το υ θέμ ατο ς. Η σιδη ρ ο δρ ο μ ική γέφ υρ α Ashtabula (Ohio, USA),
ανο ίγμ ατο ς 154 πο δώ ν, κατασκευάστη κε το 1865, ό πο υ στις 29.12.1876 κατά τη ν διάρ κεια
μ ιας χιο νο θύελλας, κα τασ τρ άφ η κε και β ρ ή καν το θάνατο , πάνω από 100 άτο μ α. Α μ έσω ς
απαγο ρ εύτη κε γενικώ ς η χρ η σιμ ο πο ίη ση το υ χυτο σιδ ή ρ ο υ σε σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γέφ υρ ες και
μ ετά από 4-5 χρ ό νια και στις ο δο γέφ υρ ες. Π ερ αιτέρ ω υπο β λή θη καν κανο νισμ ο ί κατασκευή ς
και έγινε κο ινή συνείδη ση η ανάγκη τη ς κατάρ τιση ς μ η χανικώ ν ειδικευμ ένω ν στις σιδη ρ ές
κατασκευές, ώ στε και ο ι κατασκευές να είναι α σφ αλή ς καθώ ς και η συντή ρ η ση και
παρ ακο λο ύθη ση τω ν γεφ υρ ώ ν να είναι η απαιτο ύμ ενη για τη ν ακίνδυνη χρ η σιμ ο πο ίη ση το υς.
Κ αι ό πω ς ή ταν επό μ ενο η κατάσταση β ελτιώ θη κε ση μ αντικά. Κ ατά τη ν δεκαετία τη ς
περ ιό δο υ εκείνη ς ση μ ειώ θη κα ν στη ν Α μ ερ ική περ ίπο υ 250 καταστρ ο φ ές γεφ υρ ώ ν, δη λαδή
περ ίπο υ 25 ανά έτο ς. Κ ατά τη ν επ ό μ ενη δεκα ετία ο αρ ιθμ ό ς μ ειώ θη κε στις 3 έω ς 4 ετη σίω ς
και το ν επό μ ενο χρ ό νο επιτεύχθη κε η πλή ρ η ς ασφ άλεια τω ν κατασκευώ ν τη ς γεφ υρ ο πο ιίας.
Ο ι μ εταλλικές γέφ υρ ες τη ς νεό τερ η ς επο χή ς διαιρ ο ύνται στις εξή ς κατη γό ρ ιες
α) ΢ τις απλές γέφ υρ ες, ο ι ο πο ίες στη ρ ίζο νται σε δύο ή περ ισσό τερ α στη ρ ίγμ α τα,
εφ ό σο ν δεν ασκο ύνται ο ρ ιζό ντιες ω θή σεις.
β ) ΢ τις το ξω τές γέφ υρ ες εξασκο ύνται ο ρ ιζό ντιες ω θή σ εις στα στη ρ ίγμ α τα .
γ) ΢ τις κρ εμ αστές γέφ υρ ες.
δ) ΢ τις κινη τές γέφ υρ ες.
- 97 -
Π Η ΓΗ :
Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ
υ ρα ι", 6 η
Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
Λ ιά λ ια ρη ς Δ η μ ή τρη ς – Μ π α λ α μ ούτσ η Έ φ η , "Κ οσμ ογ νω σία ", Α θή να 1992
Koch/Weidemann," Γ εφ υροπ οιία ", Ο λ όσω μ ες οδικ ές γ έφ υ ρες μ ορφ ή ς δοκ ού , Ε κ δόσεις Μ όσχ ος Γ κ ιού ρδα ς, Α θή να 1976
Ν ομ α ρχ ια κ ή Α υτοδιοίκ η ση Υ θιώ τιδα ς "Υ υσικ ές π η γ ές ενέργ εια ς", Λ α μ ία 1998
Σ ρια ντά φ υλ λ ος Δ . Π α π α να γ ιώ του " Ιστορία & μ νη μ εία ", Λ α μ ία 1971
Κ ω νστα ντίνος Φ ρ. Υ λ ώ ρος "Η επ α ρχ ία Υ θιώ τιδα ς", Λ α μ ία 1998
- 98 -
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 2: Ε Ξ Ε Σ Α ΢ Η Σ Ω Ν Σ Τ Π ΙΚ Ω Ν ΢ Τ Ν Θ Η Κ Ω Ν
2.1. Ε ξέταση της κυκλοφορίας
Κ ατά τη ν πρ ο μ ελέτη μ ιας γέφ υρ ας πρ έπει να εξετα στεί η κυκλο φ ο ρ ία πάνω στη
γέφ υρ α κα θώ ς και η κίνη ση κάτω από αυτή ν. ΢ τις σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γέφ υρ ες απλή ς γρ αμ μ ή ς θα
εξετάσο υμ ε εάν στο πρ ο σεχές μ έλλο ν θα γίνει η γρ αμ μ ή διπλή , και αν επο μ ένω ς μ ας συμ φ έρ ει
να κατασκευαστεί εξ‟ αρ χή ς ο λό κλη ρ η η γέφ υρ α ευθεία η τμ ή μ α αυτή ς για διπλή γρ αμ μ ή .
Κ ατασκευές ό πω ς είναι ο ι σή ρ αγγες, τα β ά θρ α τω ν γεφ υρ ώ ν κ.λ.π. ό ταν
κατασκευάζο νται μ ε απλή γρ αμ μ ή , δύσκο λα κατό πιν γίνεται να πρ ο σαρ μ ο στο ύν σ τις
απαιτή σεις τη ς διπλή ς γρ αμ μ ή ς. Σ α δύσκο λα συνεπώ ς αυτά ση μ εία πρ έπει εγκαίρ ω ς να
κατασκευάζο νται έτσι ώ στε να εξυπη ρ ετή σο υν τις μ ελλο ντικές συνθή κες. ΢ τη ν αντίθετη
περ ίπτω ση μ ε αυτή τω ν β άθρ ω ν, η επιδο μ ή τη ς γέφ υρ ας (π.χ. ο ι μ εταλλικο ί φ ο ρ είς και το
κατάστρ ω μ α), καλό θα ή τα ν να κατασκευαστεί λό γω ο ικο νο μ ίας για απλή γρ αμ μ ή και κατό πιν
να διπλασιαστεί μ ε τη ν δεύτερ η γρ αμ μ ή .
Κ ατά τη ν πρ ο μ ελέτη σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν γρ αμ μ ώ ν κο ντά σε πό λεις πρ έπει να
εξεταστεί κατά πό σο είναι σκό πιμ ο αυτή η γέφ υρ α να χρ η σιμ εύσει και για τη ν διάβ αση ο δο ύ
(π.χ. παλαιά γέφ υρ α ισθμ ο ύ τη ς Κ ο ρ ίνθο υ) ιδίω ς ό τα ν πρ ό κειται για μ εγάλα ανο ίγμ ατα. ΢ τις
περ ιπτώ σεις ο δο φ ό ρ ω ν γεφ υρ ώ ν εντό ς πό λεω ν, ιδίω ς κο ντά σε β ιο μ η χανικά κέντρ α , πρ έπει να
εξετάσο υμ ε τη μ έλλο υσα αύξη ση το υ κινη το ύ φ ο ρ τίο υ, καθώ ς και τη ν ενδεχ ό μ ενη διέλευση
σιδη ρ ο τρ ο χιάς πάνω στις γέφ υρ ες αυτές.
΢ τη δεύτερ η περ ίπτω ση πρ έπει να κα θο ρ ίσο υμ ε ό σο γίνεται ακρ ιβ έστερ α το ν χρ ό νο
«χ» μ ετά από τη ν πάρ ο δ ο το υ ο πο ίο υ θα αυξη θο ύν τα φ ο ρ τία, τη ν επιπλέο ν δαπάνη «δ» μ ε τη ν
ο πο ία επιβ αρ ύνεται η γέφ υρ α λό γω τη ς αύξη ση ς αυτή ς και τη δαπάνη «Δ » μ ιας γέφ υρ ας
πρ ο ο ρ ισμ ένη ς απο κλειστικά για τη ν εξυπη ρ έτη ση τω ν νέω ν φ ο ρ τίω ν. Π ρ έπει ο ι τό κο ι τω ν
χρ η μ άτω ν «δ » σε χρ ό νο «χ», να αυξη θο ύν κατά «δ » να απο τελο ύν πο σό μ ικρ ό τερ ο το υ «Δ ».
΋ σο αναφ ο ρ ά τη ν κίνη ση κάτω α πό τη γέφ υρ α, η εξέταση δεν είναι και τό σο
δύσκο λη , διό τι αν πρ ό κειται για ο δο ύ αρ κεί να λάβ ο υμ ε υπ‟ ό ψ η τα υψ η λό τερ α και
ο γκω δέστερ α ο χή μ ατα πο υ μ πο ρ εί να κυκλο φ ο ρ ή σο υν στη ν ο δό αυτή . ΢ τη ν περ ίπτω ση
πλω το ύ πο ταμ ο ύ, αρ κεί να λάβ ο υμ ε υπ‟ ό ψ η το πλάτο ς και το ύψ ο ς τω ν πλο ίω ν, πο υ το ν
διαπλέο υν.
- 99 -
2.2. Ε ξέταση της σύστασης του εδάφους
Η εξέταση το υ εδά φ ο υς σ τη θέση πο υ πρ ό κειται να κατασκευαστή η γέφ υρ α είναι
απαρ αίτη τη για τη ν θεμ ελίω ση τω ν β άθρ ω ν και για τη ν διάταξη τη ς γέφ υρ ας.
- 100 -
2.3. Ε ξέταση της γεφυροπ οίισης π οταμ ού
Γ ια τη ν εξέταση το υ πο τα μ ο ύ απα ιτο ύνται η ο ρ ιζο ντιο γρ αφ ία το υ, η κατά μ ή κο ς
το μ ή , διατο μ ή , παρ α τη ρ ή σεις για τη μ εταβ ο λή τη ς στάθμ η ς τω ν υδάτω ν και καταμ ετρ ή σεις
τη ς ταχύτη τάς το υ. ΢ τη ο ρ ιζο ντιο γρ αφ ία θα δο ύμ ε πο ια είναι η κανο νική και μ άλλο ν
αμ ετά β λη τη διατο μ ή το υ πο ταμ ο ύ, τη ν ο πο ία μ πο ρ ο ύμ ε να πρ ο τιμ ή σο υμ ε για τη ν γεφ ύρ ω ση
το υ πο ταμ ο ύ, εάν β έβ αια δεν μ ας εμ πο δίζο υν άλλο ι λό γο ι. Μ ε τη ν κατά μ ή κο ς το μ ή
μ πο ρ ο ύμ ε να ο ρ ίσο υμ ε τη ν κλίση το υ πο ταμ ο ύ, ιδίω ς τη ν επο χή τω ν μ έγιστω ν υδάτω ν. Ο ι
κατά πλάτο ς το μ ές μ ας παρ έχο υν αναπαρ άσταση τη ς κο ίτη ς το υ πο τα μ ο ύ ό πω ς και
πλη ρ ο φ ο ρ ίες για το β αθύτερ ο ση μ είο το υ σε κάθε δια το μ ή .
Α πό τις παρ ατη ρ ή σεις τη ς στάθμ η ς τω ν υδάτω ν β ρ ίσκο υμ ε το υψ ό μ ετρ ο μ έχρ ι το υ ο πο ίο
ανέρ χο νται τα νερ ά, και επο μ ένω ς τη ν θέση το υ ύψ ο υς πο υ πρ έπει να το πο θετή σο υμ ε τη
γέφ υρ α. Ο ι μ ετρ ή σεις τη ς ταχύτη τας το υ ύδατο ς, χρ η σιμ εύο υν για τη ν επαλή θευση τη ς
πο σό τη τας το υ νερ ο ύ πο υ ρ έει στο πο ταμ ό . Σ έλο ς είναι ανάγκη να εξεταστή εάν ο πο ταμ ό ς
έχει φ ερ τά υλικά πο υ μ πο ρ ο ύν να αλλάξο υν μ ελλο ντικά τη ν κο ίτη το υ πο ταμ ο ύ.
- 101 -
2.4. Ε π ιλογή τω ν υλικώ ν της γέφυρας
Σ α υλικά για τη ν κατασκευή τω ν γεφ υρ ώ ν είναι ο ι λίθο ι (φ υσική ή τεχνη το ί), τα
ξύλα, ο σίδη ρ ο ς και το σκυρ ό δεμ α (μ ετά ή χω ρ ίς ο πλισμ ό ).
Κ ατά τη ν επιλο γή τω ν υλικώ ν σπανίω ς είμ αστε εντελώ ς ελεύθερ ο ι και πο λλές φ ο ρ ές
δεν υφ ίσταται καν το πλεο νέκτη μ α τη ς επιλο γή ς.
Η πρ ο τίμ η ση μ ας θα εξα ρ τη θεί από το υς παρ ακάτω κυρ ίω ς λό γο υς.
α) τεχνικο ί λό γο ι.
β ) ο ικο νο μ ικο ί λό γο ι.
2.4.1. Ο ικονομ ικοί π αράγοντες
Ε άν τεχνικο ί λό γο ι δεν επιβ άλλο υν τη ν πρ ο τίμ η ση το υ υλικο ύ τη ς γέφ υρ ας η εκλο γή
γίνεται β άση τη ς μ ικρ ό τερ η ς δαπάνη ς. Ψ ς δαπάνη πρ έπει να υπο λο γιστο ύν ό χι μ ό νο τα έξο δα
κατασκευή ς αλλά και τα έξο δα συντή ρ η ση ς και τη ς ενδεχό μ ενη ς μ ελλο ντική ς ενίσχυση ς ή
αντικατάσταση ς.
Ε άν παρ αστή σο υμ ε για το «Δ » τη ν ο λική δαπάνη , «Κ » το κό στο ς, «Ζ » το επιτό κιο ,
«ρ » το ετή σιο πο σο στό συντη ρ ή σεω ς σε εκατο στά το υ κό στο υς και «ν» τα έτη ανανέω ση ς,
έχο υμ ε
Δ = Κ + Κ / (1 + Ζ / 100)ν + ρ Κ / Ζ
Σ ο Κ είναι η δαπάνη κα τασκευή ς
Σ ο Κ / ( 1 + Ζ / 100)ν είναι το κεφ άλαιο ό πο υ μ ετά από «ν» έτη θα δώ σει το απαιτο ύμ ενο
Κ κεφ άλαιο για τη ν κατασ κευή τη ς γέφ υρ ας.
Σ ο ρ Κ / Ζ είναι το κεφ άλαιο ό πο υ θα κατατεθεί από το υς τό κο υς πο υ συντελείται η
συντή ρ η ση τη ς γέφ υρ ας.
΋ σο ν αναφ ο ρ ά τη μ ικρ ό τερ η δαπάνη κατασκευή ς, πλεο νεκτο ύν ο ι ξύλινες γέφ υρ ες,
αν και αυτές επιβ αρ ύνο ντα ι μ ε πο λλά έξο δα συντή ρ η ση ς, λό γω τω ν πο λλώ ν αντικαταστάσεω ν
το υς, πο υ συνο λικά καταλή γει να είναι δαπανη ρ ό τερ η ό λω ν τω ν άλλω ν.
΢ ε μ έρ η , ό πο υ υπ άρ χο υν σκύρ α, πρ ο τιμ ο ύμ ε γέφ υρ α από μ πετό ν αρ μ έ έναντι τω ν
μ εταλλικώ ν ( διό τι χρ η σιμ ο πο ιο ύμ ε λιγό τερ ο σίδη ρ ο ) και τω ν λίθινω ν (διό τι απο φ εύγο υμ ε τη ν
επεξερ γασία τω ν α ρ μ ώ ν τω ν λίθω ν ).
Α πό άπο ψ η δαπ ανώ ν συντή ρ η ση ς σε πλεο νεκτικό τερ η θέση ο ι λίθινε γέφ υρ ες και ο ι
γέφ υρ ες από άο πλο σκυρ ό δεμ α. Ο ι μ εγάλη δ απάνη συντή ρ η ση ς απο τελεί το ση μ αντικό τερ ο
μ ειο νέκτη μ α τω ν σιδη ρ ώ ν γεφ υρ ώ ν.
- 102 -
Σ ελευταία, το νίζο υμ ε ό τι τα τρ ία πλεο νεκτή μ ατα τω ν λίθινω ν γεφ υρ ώ ν και τω ν
γεφ υρ ώ ν από σκυρ ό δ εμ α είναι:
α) Δ ιάρ κεια απερ ιό ρ ιστη .
β ) Ε λάχιστη δαπά νη συντή ρ η ση ς.
γ) Λ ό γο το υ μ εγάλο υ ίδιο υ β άρ ο υς η ενδεχό μ ενη αύξη ση τω ν κινη τώ ν φ ο ρ τίω ν δεν
διακινδυνεύο υν τη ν ασφ άλεια το υ έρ γο υ.
Θ α δίνεται να αναφ έρ ει και ειδικό πλεο νέκτη μ α τω ν σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν ο λό σω μ ω ν
γεφ υρ ώ ν: αυτές πλεο νεκτο ύν τω ν σιδη ρ ώ ν γεφ υρ ώ ν, εάν δεν γίνεται στρ ώ ση το υ έρ μ ατο ς, πο υ
σε περ ίπτω ση εκτρ ο χιασμ ο ύ, ο κίνδυνο ς είναι μ ικρ ό τερ ο ς λό γω τη ς ύπαρ ξη ς το υ έρ μ ατο ς.
2.4.1.1. Δ απ άνη κατασκευής
Γ ενικό ς δίνεται να λεχθεί ό τι για πο λύ μ ικρ ά ανο ίγμ ατα φ θη νό τερ ες είναι ο ι ξύλινες
και ακρ ιβ ό τερ ες ο ι λίθινες κατασκευές. Ο ι σιδη ρ ές είναι για πο λύ μ ικρ ά ανο ίγμ ατα συνή θω ς
φ θη νό τερ ες τω ν εξ ο πλισμ ένο υ σκυρ ο δέμ ατο ς. Γ ια μ ικρ ά και μ εσαία ανο ίγμ ατα συνή θω ς ο ι
εξο πλισμ ο ύ σκυρ ο δέμ α το ς είναι φ θη νό τερ ες τω ν σιδη ρ ώ ν. Γ ια τα μ εγάλα ανο ίγμ ατα κατά
κανό να ο ι σιδη ρ ές γέφ υρ ες είναι ο ι φ θη νό τερ ες.
Β εβ αίω ς το θέμ α τη ς δα πάνη ς τη ς κατασκευή ς δεν είναι δυνατό ν να καθο ρ ισθεί
συνάρ τη ση μ ό νο το υ ανο ίγμ α το ς. Ο ι ειδικές συνθή κες κάθε γέφ υρ ας (δυνατό τη τες
συναρ μ ο λό γη ση ς, έδ αφ ο ς θεμ ελίω ση ς, πρ ο μ ή θεια υλικώ ν, κτλ.) επη ρ εάζο υν τη συνο λική
δαπάνη κατασκευή ς καθώ ς και η επιλο γή υλικο ύ.
2.4.1.2. Δ ιάρκεια κατασκευής
Ο χρ ό νο ς κατασκευή ς μ πο ρ εί να είναι κατά πο λύ μ ικρ ό τερ ο ς στις μ εταλλικές
γέφ υρ ες, σε σύγκρ ιση μ ε τις γέφ υρ ες ο πο ιαδ ή πο τε άλλο υ υλικο ύ. Α υτό έχει απο φ ασιστική
ση μ ασία, ειδικό τερ α εάν αναφ ερ θο ύμ ε μ ό νο στη χρ ο νική διάρ κεια συναρ μ ο λό γη ση ς. Η
το πο θέτη ση
μ εταλλικο ύ
ζευκτο ύ στη
θέση
τω ν β άθρ ω ν, σε παρ ά πλευρ ο
χώ ρ ο
συναρ μ ο λό γη ση ς χω ρ ίς να παρ εμ πο δίζεται η κυκλο φ ο ρ ία, είναι δυνατό ν να πρ α γμ ατο πο ιη θεί
εντό ς ο λίγω ν ω ρ ώ ν.
Γ ια κατασκευή γέφ υρ ας από άλλο υλικό κατά κανό να είναι απαρ αίτη τη η κατασκευή
ικρ ιω μ άτω ν και απαιτείται συνή θω ς για μ εγάλο διάστη μ α η διακο πή τη ς κυκλο φ ο ρ ίας, κτλ.
Γ ια παρ άδ ειγμ α, για τη ν α ντικατάσ ταση μ ιας γέφ υρ α ς από ο πλισμ ένο σκυρ ό δεμ α, λό γω τω ν
- 103 -
ανώ τερ ο δυσχερ ειώ ν, συνή θω ς είναι ανα γκαία η εγκατάλειψ η τη ς παλαιάς θέση ς και η
παρ άπλευρ η κατασκευή νέας γέφ υρ ας, αχρ η στεύο ντα ς τα παλαιά β ά θρ α .
2.4.1.3. Δ ιάρκεια ζω ής
Η δυνατή διάρ κεια ζω ή ς μ ιας γέφ υρ ας εξαρ τάται κυρ ίω ς από το υλικό πο υ
χρ η σιμ ο πο ιή θη κε. Ο ι ξύλινες γέφ υρ ες παρ ο υσιάζο υν ζω ή λίγω ν ετώ ν. Β εβ αίω ς υπάρ χο υν, στη ν
Ε λβ ετία κυρ ίω ς, ξύλινες γέφ υρ ες μ ε ζω ή εκα το ντάδω ν ετώ ν πο υ ο φ είλεται κυρ ίω ς στη ν
εξαιρ ετική ς πο ιό τη τας καλά απο ξη ρ α μ ένη ς ξυλείας, μ η πρ ο σφ ερ ό μ ενη ς σή μ ερ α στο εμ πό ρ ιο .
Ε ίναι γνω στό επίση ς ό τι υπάρ χο υν ακό μ η σή μ ερ α λίθινες γέφ υρ ες Ρ ω μ αϊκή ς επο χή ς. Δ εν
είμ αστε β έβ αιο ι για τη ν μ εγάλη διάρ κεια τω ν λίθω ν γενικά, λό γω τη ς καταστρ επτική ς
επιρ ρ ο ή ς τω ν υδάτω ν και το υ παγετο ύ, κτλ. και κυρ ίω ς λό γω τω ν κρ ο ύσεω ν τη ς κυκλο φ ο ρ ίας
στις σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γέφ υρ ες και τις το πικές απ ο σαθρ ώ σεις λίθω ν μ ε α πο τέλεσμ α τη ν
καταστρ ο φ ή β ά θρ ω ν και τη ν κατάπτω ση τω ν θό λω ν, κτλ.
Ο ι γέφ υρ ες από σκυρ ό δεμ α χρ η σιμ ο πο ιή θη καν μ ό νο για μ ερ ικά δ εκάδ ες χρ ό νια,
χω ρ ίς να έχο υν παρ ο υσιαστεί ση μ αντικές φ θο ρ ές από το χρ ό νο . Ο ι μ εταλλικές γέφ υρ ες έχο υν
ικανο πο ιη τική αντο χή στη ν πάρ ο δο τω ν ετώ ν, αρ κεί ανά τακτά χρ ο νικά διαστή μ ατα να γίνετε
ανανέω ση τη ς β αφ ή ς το υς για να απο φ εύγεται κάθε φ θο ρ ά το υ υλικο ύ. Τ πάρ χο υν σή μ ερ α
ακό μ η σε χρ ή ση γέφ υρ ες κατασκευασμ ένες πρ ιν από 100 χρ ό νια, ίσο ς και περ ισσό τερ α.
2.4.1.4. Π ροσαρμ ογή στις αυξανόμ ενες απ αιτήσεις
Η μ έχρ ι σή μ ερ α η πείρ α έχει διδάξει ό τι ο ι φ ο ρ τίσεις τω ν γεφ υρ ώ ν αυξάνο νται
συνεχώ ς. Ο ι λίθινες γέφ υρ ες λό γο υ το υ μ εγάλο υ ίδιο υ β άρ ο υς το υς, μ πο ρ ο ύν να αναλά β ο υν
μ έχρ ι ενό ς ση μ είο υ τα αυξη μ ένα φ ο ρ τία τη ς κυκλο φ ο ρ ίας. Γ ενικώ ς ό μ ω ς για γέφ υρ ες από
άλλο υλικό απαιτείται, για τη ν αύξη ση τω ν φ ο ρ τίω ν, ενίσχυση τω ν γεφ υρ ώ ν. Ο ι σιδη ρ ές
γέφ υρ ες εύκο λα ενισχύο νται, ενώ δεν συμ β αίνει αυτό μ ε τις γέφ υρ ας από άλλο υλικό .
Α κό μ η και αν απαιτη θεί α ντικατάσταση το υ ζευκτο ύ, είναι εύκο λο να γίνει αυτό για
μ ια γέφ υρ α από σίδη ρ ο , ξαναχρ η σιμ ο πο ιώ ντας συνή θω ς τα ακρ ό β αθρ α και τα β ά θρ α τη ς
γέφ υρ ας πο υ ή δη υπάρ χο υν.
- 104 -
2.4.2. Σ εχνικοί π αράγοντες
2.4.2.1. Η αντοχή τω ν υλικώ ν και το άνοιγμ α της γέφυρας
Ψ ς γνω στό η λιθο δο μ ή δεν επιτρ έπεται να φ ο ρ τιστεί πάνω από 50-65 kgr/ cm2. Γ ια
αυτό κανο νικά σε ανο ίγμ ατα μ εγαλύτερ α τω ν 50 m για να μ η ν υπερ β ο ύμ ε το ό ρ ιο τη ς αντο χή ς
τη ς λιθο δ ο μ ή ς, μ εταχειρ ιζό μ αστε το σίδερ ο ή το σιδη ρ ο παγές σκυρ ό δεμ α. Ε πί ίσο υς ό ρ ο υς
μ ίας γέφ υρ ας από σιδη ρ ο παγές σκυρ ό δεμ α είναι ο ικο νο μ ικό τερ η μ ιας μ εταλλική ς, επειδή
γίνεται μ ικρ ό τερ η χρ ή ση σιδή ρ ο υ (δαπανη ρ ο ύ υλικο ύ) σε αυτή . ΢ ε μ εγάλα ανο ίγμ ατα ό μ ω ς
χρ η σιμ ο πο ιο ύμ ε απο κλειστικά το σίδη ρ ο ω ς υλικό τη ς γέφ υρ ας, μ ε τις πο ικίλες μ ο ρ φ ές και
λό γω τη ς μ εγά λη ς το υ αντο χή ς.
2.4.2.2. Ε υστάθεια και διάρκεια ζω ής της γέφυρας
Η διάρ κεια ζω ή ς τη ς γέφ υρ ας εξαρ τάται ό χι μ ό νο από τη ν πο ιό τη τα το υ υλικο ύ
αλλά και από τη ν κατασκευή και τη ν επιμ ελή συντή ρ η σή τη ς.
Σ ο ξύλο στις γέφ υρ ες έχει μ ικρ ή διάρ κεια ( 7 έω ς 15 χρ ό νια και μ ε καλή συντή ρ η ση
έω ς 25 χρ ό νια), υπό κειται β έβ αια και στη ν επή ρ εια τω ν ατμ ο σφ αιρ ικώ ν μ εταβ ο λώ ν και στο
κίνδυνο πυρ καγιάς. Γ ια το υς λό γο υς αυτο ύς απο κλείεται η χρ ή ση το υ υλικο ύ αυτο ύ για
μ ό νιμ ες κατασκευές.
Η διάρ κεια τω ν μ εταλλικώ ν γεφ υρ ώ ν δεν μ πο ρ εί να κα θο ρ ιστεί ακρ ιβ ώ ς. Κ α τά πρ ο σέγγιση
μ πο ρ εί να υπερ β εί τα 100 χρ ό νια. Η διάρ κεια αυτή είναι μ ικρ ή ό χι γιατί κα ταστρ έφ εται ο
σίδη ρ ο ς, αλλά λό γο κυρ ίω ς τη ς ανάγκη ς ενίσχυση ς τω ν γεφ υρ ώ ν μ ετά απ ό κάπ ο ια χρ ό νια, μ ε
τη ν εξέλιξη τω ν αμ αξο στο ιχιώ ν και τη ς αύξη ση ς τω ν φ ο ρ τίω ν τω ν ο χη μ ά τω ν. Μ ετά 1 έω ς 2
ενισχύσεις καλό είναι να α ντικαθιστάται η γέφ υρ α. Η ενίσχυση στο ιχίζει ενίο τε περ ισσό τερ ο
τη ς αντικατάσταση ς τη ς γέφ υρ ας για μ ια νέα.
Ο ι ο λό σω μ ες γέφ υρ ες ό ταν έχο υν θεμ ελιω θεί καλά και είναι κατασκευασμ ένες από στερ εο ύς
λίθο υς και εκλεκτό κο νία μ α, μ πο ρ εί να θεω ρ η θεί σε σύγκρ ιση πρ ο ς τις ξύλινες και τις
μ εταλλικές ω ς αιώ νιες γέφ υρ ες, αρ κεί να συντη ρ ο ύνται καλά.
2.4.2.3. Σ αχύτητα κατασκευής της γέφυρας
Ε άν για εμ άς έχει ση μ α σία ο χρ ό νο ς πο υ απαιτείται για τη ν κατασκευή μ ιας
γέφ υρ ας (λή ξη πρ ο θεσμ ίας κατασκευή σιδη ρ ο δ ρ ο μ ική ς γρ αμ μ ή ς κ.λ.π.), π ρ ο τιμ άμ ε τις
- 105 -
μ εταλλικές γέφ υρ ες, ο ι ο π ο ίες έχο υν περ ισσό τερ α π λεο νεκτή μ ατα από τη ν άπ ο ψ η αυτή , σε
σχέση μ ε τις γέφ υρ ες από σκυρ ό δεμ α και από τις λίθινες γέφ υρ ες.
2.4.2.4. Τ φιστάμ ενες γεω λογικές συνθήκες
Ε άν κατασκευαστεί η γέφ υρ α σε ο ρ εινό μ έρ ο ς, ό πο υ είναι δύσκο λο λό γω έλλειψ η ς
συγκο ινω νιακώ ν μ έσω ν η μ εταφ ο ρ ά τω ν τεμ αχίω ν μ ιας μ εταλλική ς γέφ υρ ας, λό γο αφ θο νίας
το υ τό πο υ από σκλη ρ ο ύς λίθο υς, θα χρ η σιμ ο πο ιή σο υμ ε αυτο ύς για τη ν κατασκευή τη ς
γέφ υρ ας, είτε λίθινη ς είτε α πό σκυρ ό δεμ α.
2.4.2.5. Σ ο ύψ ος της κατασκευής
Μ πο ρ ο ύμ ε να έχο υμ ε μ εταλλικές γέφ υρ ες (κά τω διάβ αση ς) μ ε ελάχιστο ύψ ο ς
κατασκευή ς ό σο και σε αυτές μ ε ο πλισμ ένο σκυρ ό δεμ α . ΢ τις λίθινες ό μ ω ς γέφ υρ ες δεν
μ πο ρ ο ύμ ε να περ ιο ρ ίσο υμ ε το ύψ ο ς τη ς κατασκευή ς.
2.4.2.6. Π ιθανή μ ελλοντική διαπ λάτυνση της γέφυρας
Κ αι από τη ν άπο ψ η αυτή είναι πλεο νεκτικό τερ ες ο ι μ εταλλικές γέφ υρ ες από τις
λίθινες και τις γέφ υρ ες απ ό ο πλισμ ένο σκυρ ό δεμ α .
2.4.2.7. Η μ ορφή και η σύσταση του εδάφους
Η μ ο ρ φ ή και η σύσταση το υ εδάφ ο υς δεν επη ρ εάζει μ ο νό τη ν εκλο γή το υ
συστή μ ατο ς τη ς γέφ υρ ας, α λλά και τη ν εκλο γή το υ υλικο ύ τη ς. ΢ ε εδάφ η από κρ η μ να είναι
αδύνατη η το πο θέτη ση ξυλό τυπω ν λό γω τη ς από το μ η ς κλίση ς τω ν πρ ανώ ν, αναγκαζό μ αστε
τό τε να κατασκευάσο υμ ε μ εταλλικές γέφ υρ ες. ΢ ε εδά φ η μ αλακά ή πο υ υπο χω ρ ο ύν, στα ο πο ία
δεν επιθυμ ο ύμ ε να έχο υμ ε μ εγάλες πιέσεις, πρ ο τιμ ο ύμ ε ελαφ ρ ιές μ εταλλικές γέφ υρ ες. Μ ια
καθίζη ση το υ ακρ ό β α θρ ο υ λίθινη ς γέφ υρ ας, επιφ έρ ει ρ ή γμ α στο θό λο .
- 106 -
2.4.2.8. Η αρχιτεκτονική της γέφυρας
Σ α μ έσα συγκο ινω νίας, σιδη ρ ό δρ ο μ ο ι, ο δο ί, β άτο ι δρ ό μ ο ι είναι πάντο τε μ ια
επέμ β αση στη φ ύση και ό σο μ ικρ ό τερ ο υ πλάτο υς είναι αυτά, τό σο περ ισσό τερ ο
πρ ο σαρ μ ό ζο νται στο έδαφ ο ς και τό σο μ ικρ ό τερ η είναι η αλλο ίω ση τη ν ο πο ία υφ ίσταται για
τη ν κατασκευή το υς η φ ύση .
Ο ι γέφ υρ ες λο ιπό ν, αυτές απο τελο ύν μ εμ ο νω μ ένα τμ ή μ ατα τω ν μ έσω ν συγκο ινω νίας
και πρ έπει εναρ μ ο νίζο νται ό σο το δ υνατώ ν περ ισσό τερ ο στο περ ιβ ά λλο ν.
Δ εν αρ κεί μ ό νο μ ια γέφ υρ α να είναι στατικά και κατασ κευαστικά εντάξει α λλά και να
απο τελεί κατά το δυνατό ένα καλλιτέχνη μ α.
Έ τσι για τεχνικά έρ γά μ εγάλη ς σπο υδαιό τη τας ο πο λιτικό ς μ η χανικό ς πρ έπει να
συνερ γάζεται μ ε το ν α ρ χιτέκτο να .
Π ιο κάτω παρ α θέτο υμ ε ο δ η γίες, ό σο αναφ ο ρ ά τη ν α ρ χιτεκτο νική διαμ ό ρ φ ω ση τω ν
γεφ υρ ώ ν.
α) Σ ο κα τάστρ ω μ α, το ο πο ίο συνδέει τις δύο ό χθες πρ έπει να είναι συνεχές χω ρ ίς διακο πές,
πάνω από τα μ εσό β αθρ α , είτε η γέφ υρ α έχει το κατάσ τρ ω μ α πάνω είτε κάτω . Η άνω διάβ αση
σε αυτή τη ν περ ίπτω ση είναι πρ ο τιμ ό τερ η .
β ) Η γέφ υρ α δεν πρ έπει να απο τελείται από φ ο ρ είς διαφ ό ρ ω ν συστη μ ά τω ν. Μ ια δο κό ς
ο λό σω μ η ή δικτυω τή πρ έπει μ ε συνέχεια και α ρ μ ο νία να κα λύπτει ό λα τα ανο ίγμ ατα. Α υτό
ισχύει και για τα τό ξα τω ν φ ο ρ έω ν. ΢ ε τό ξα πο υ είναι σε σειρ ά πρ έπει ό λα τα τύμ πανα να είναι
πλή ρ η ή μ ε διάκενα. ΋ ταν υπάρ χει από λυτη ανάγκη εναλλαγώ ν το υ συστή μ ατο ς ή το υ υλικο ύ
κατασκευή ς, ο χω ρ ισμ ό ς τω ν δύο τμ η μ άτω ν τη ς γέφ υρ ας πρ έπει να επιτυγχάνεται για μ ία
μ αζική κατασκευή .
γ) Γ ια γέφ υρ ες μ ε περ ισ σό τερ α ανο ίγμ ατα το υλικό τη ς επιδο μ ή ς πρ έπει να είναι ο μ ο ειδή ς.
Α υτό ισχύει και για τα μ εσό β αθρ α.
δ) Γ έφ υρ ες ενό ς μ έσο υ συγκο ινω νίας πο υ β ρ ίσκο νται κο ντά σε άλλες και αυτές από
από σταση είναι συγχρ ό νω ς ο ρ ατές, πρ έπει κατά το δυνατό να παρ ο υσιάζο υν ο μ ο ιο μ ο ρ φ ία.
ε) Η υπο διαίρ εση το υ χώ ρ ο υ τη ς γεφ ύρ ω ση ς χώ ρ ο ς μ ας δίδει τα ανο ίγμ α τα, στα ο πο ία
αναλό γω ς τη μ ο ρ φ ή το υ εδάφ ο υς κυρ ια ρ χεί το ύψ ο ς (κο ιλαδ ο γέφ υρ ες) ή το πλάτο ς (γέφ υρ ες
πο ταμ ώ ν).
στ) Μ εγά λη πρ ο σο χή πρ έπει να δίνεται και στη διανο μ ή τω ν μ αζώ ν.
Ε λαφ ρ ά επιδο μ ή απαιτεί ελαφ ρ ά μ εσό β αθρ α και ακ ρ ό β α θρ α (μ ικρ ή ο ρ ατή
επιφ άνεια): το αντίθετο η β αρ εία επιδο μ ή .
ζ) Ο ι λίθινες γέφ υρ ες κατά πρ ώ το ν και από σκυρ ό δεμ α κατά δ εύτερ ο ν λό γω τη ς
μ νη μ ειώ δο υς εμ φ ανίσεω ς το υς υπερ έχο υν τω ν μ εταλλικώ ν πρ ο κειμ ένο υ για γέφ υρ ες εντό ς
- 107 -
πό λεω ν. Ε πίση ς ο ι πρ ώ τες εναρ μ ο νίζο νται καλύτερ α στις β ρ αχώ δεις και γυμ νές περ ιο χές, ενώ
ο ι τελευταίες ω ς ελαφ ρ ό τερ ες στη ν εμ φ άνιση , στις κατάφ υτες περ ιο χές.
2.4.2.9. Η αισθητική της γέφυρας
Ο ι μ εγάλες γέφ υρ ες είναι σο β αρ ά τεχνικά έρ γα μ ε ση μ αντική διάρ κεια ζω ή ς και θα
πρ έπει η ικανο πο ίη ση τη ς αισθη τική ς διαμ ό ρ φ ω ση ς το υς να είναι από τις κύρ ιες πρ ο ϋπο θέσεις
μ ιας καλή ς μ ελέτη ς. Δ εν είναι δυνατό ν να δο θο ύν γενικο ί κανό νες για τη ν αισθη τική
διαμ ό ρ φ ω ση μ ιας γέφ υρ α ς. Γ ια το θέμ α αυτό θα αναφ έρ ο υμ ε στη συνέχεια μ ό νο μ ερ ικές
γενικές παρ α τη ρ ή σεις.
΋ πω ς σε ό λα τα θέμ ατα τη ς τέχνη ς ο ι υπο κειμ ενικές αντιλή ψ εις είναι πάντο τε
β ασικό στο ιχείο για τη ν κρ ίση επιτυχο ύς αισθη τικά ή ό χι μ ιας λύση ς. Π έρ α από αυτό η
διαμ ό ρ φ ω ση μ ιας γέφ υρ ας είναι και θέμ α μ ό δας. Σ ις τελευταίες δ εκαετίες έχει δο θεί ειδική
πρ ο σο χή στο θέμ α, έχο υν δη μ ο σιευθεί πο λλές σχετικές μ ελέτες και έχο υν επιτευχθεί πρ άγμ ατι
ω ρ αίες λύσεις. Ε πιδιώ κεται η γέφ υρ α να μ η ν είναι μ ό νο μ ια κατασκευή σκο πιμ ό τη τας αλλά
και ένα έρ γω τέχνη ς. Η απαίτη ση αυτή είναι σή μ ερ α πάντο τε στο υς πρ ω ταρ χικο ύς ό ρ ο υς τω ν
διαγω νισμ ώ ν για σο β αρ ές γεφ υρ ώ σεις.
Μ ία λύση είναι αισθη τικό ς επιτυχή ς ό ταν η διαμ ό ρ φ ω σή τη ς ακο λο υθεί το υς νό μ ο υς
τη ς ΢ τατική ς και τη ς Α ντο χή ς το υ υλικο ύ. ΋ λες ο ι λύσεις, δεδο μ ένη ς τη ς μ εγάλη ς αντο χή ς
το υ σιδή ρ ο υ σε ο πο ιο δή πο τε είδο ς κο πώ σεω ς, α κο λο υθο ύν πάντω ς κανό νας ΢ τατικ ή ς.
Κ ατασκευάστη καν, στο τέλο ς το υ πρ ο η γο ύμ ενο υ αιώ να , πο λλές γέφ υρ ες β άσ η τη ς αρ χή ς
αυτή ς τη ς σκο πιμ ό τη τας, ο ι ο πο ίες είναι εξαιρ ετικά ενδιαφ έρ ο υσες από τη ν πλευρ ά τη ς
στατική ς κατασκευή ς, αλλά δεν μ πο ρ ο ύν να χαρ ακτη ρ ιστο ύν και ω ς αισθη τικά ικανο πο ιη τικές.
Ε άν διερ ευνη θεί β α θύτερ α το θέμ α αυτό , πρ ο κύπτει ό τι μ ό νο ο ι λίθινες γέφ υρ ες
μ πο ρ ο ύν και πρ ο σαρ μ ό ζο νται καλά πρ ο ς το περ ιβ άλλο ν, και αυτό κάτω α π ό ο ρ ισμ ένες
συνθή κες. ΋ λα τα υλικά, και μ άλιστα υπό τη ν μ ο ρ φ ή τω ν μ εγάλω ν ανο ιγμ άτω ν, είναι γενικώ ς
ξένα πρ ο ς το περ ιβ άλλο ν. Α κό μ η το περ ιβ άλλο ν μ εταβ άλλεται συνεχώ ς. Η μ ο ρ φ ή το υ χώ ρ ο υ
κατά τη διάρ κεια τη ς μ ελέτη ς τη ς κατάσταση ς, δ εν θα υπάρ χει μ ετά από λίγα χρ ό νια, μ ε τις
αλλαγές πο υ θα επιφ έρ ο υν ο ι δη μ ιο υρ γο ύμ ενες νέες συνθή κες για τη ν νέα υπό κατασκευή
συγκο ινω νιακή αρ τη ρ ία.
΋ σο αναφ ο ρ ά τις διάφ ο ρ ες μ ο ρ φ ές τω ν σιδη ρ ώ ν φ ο ρ έω ν μ πο ρ ο ύμ ε να πο ύμ ε ό τι η
ο λό σω μ η δ ο κό ς πρ ο σαρ μ ό ζεται καλύτερ α στο εδαφ ικό περ ιβ άλλο ν. Ο ι αρ χιτέκτο νες,
συνη θισμ ένο ι στις συμ παγές κατασκευές τω ν πό λεω ν, πρ ο τιμ ο ύν το υς ο λό σω μ ες μ εταλλικές
κατασκευές.
- 108 -
Β ασικό στο ιχείο από αισθη τική ς άπο ψ η ς είναι ό τι ό λο το περ ίγρ αμ μ α τη ς γέφ υρ ας,
πρ έπει να είναι σαφ ές και α ρ μ ο νικώ ν. Α κό μ η ικανο πο ιη τική εντύπω ση παρ έχει η ό λη σαφ ή νεια
τη ς λύση ς, μ ε το το νισμ ό τη ς ισχυρ ή ς φ έρ ο υσας κύρ ιας δο κο ύ και τη ς σκό πιμ η ς διάταξη ς το υ
καταστρ ώ μ ατο ς.
Μ ια κατασκευή τό ξο υ πρ ο σαρ μ ό ζεται γενικώ ς καλύτερ α πρ ο ς το περ ιβ άλλο ν, σε
σύγκρ ιση μ ε τις δο κο ύς. Έ χο υν επιτευχθεί πρ αγμ ατικά ω ρ αίες λύσεις μ ε το ξω τές μ εταλλικές
γέφ υρ ες. Ε ίναι ό μ ω ς αναμ φ ισβ ή τη το ό τι ο ι ω ρ αιό τερ ες λύσεις επιτυγχά νο νται μ ε τις
κρ εμ αστές γέφ υρ ες.
Τ πο στη ρ ίχθη κε η άπο ψ η ό τι μ ία γέφ υρ α πο υ είναι σο β αρ ή ς ση μ ασίας έρ γο , έχει
αυτο δύναμ η αισθη τική μ ο ρ φ ή και θα πρ έπει να δια μ ο ρ φ ώ νεται ω ς ανεξάρ τη τη κατασκευή .
΢ τις μ εγάλες γέφ υρ ες είναι αμ έσω ς φ ανερ ό από γενικές φ ω το γρ αφ ίες ό τι κυρ ιαρ χο ύν αυτές το υ
γύρ ο υ χώ ρ ο υ. Θ α πρ έπει επο μ ένω ς να μ ελετη θεί απ ό αισθη τική ς άπο ψ η ς αυτό κάθε αυτό το
έρ γο και ασφ αλώ ς θα υπάρ ξει μ ια ενα ρ μ ό νιση τη ς γέφ υρ ας μ ε το π ερ ιβ άλλο ν τη ς και θα δ ο θεί
έτσι μ ία αισθη τικά ικανο πο ιη τική λύση .
2.4.3. Ε π ιλογή τω ν υλικώ ν τω ν βάθρω ν
2.4.3.1. Α κρόβαθρα
Σ α ακρ ό β α θρ α κατασκευά ζο νται κατά κανό να από λιθο δο μ ή ή από σκυρ ό δεμ α,
μ ό νο δε σε ξύλινες πρ ο σω ρ ινές ξύλινες γέφ υρ ες δίνεται να κατασκευαστο ύν και αυτά ξύλινα.
2.4.3.1. Μ εσόβαθρα
Σ α μ εσό β α θρ α τω ν λίθινω ν γεφ υρ ώ ν κατασκευάζο νται από λιθο δο μ ή ή από
σκυρ ό δεμ α επενδυμ ένο α πό λίθο υς. Σ ω ν ξύλινω ν γεφ υρ ώ ν κα τασκευάζο νται επίση ς ξύλινα,
μ ό νο ν ό ταν πρ ό κειται β ρ αδύτερ α να αντικατασταθο ύν η ξύλινη επιδο μ ή δι‟ άλλη ς, π.χ.
μ εταλλική ς, δίνεται να κα τασκευαστο ύν από λιθο δο μ ή η από σκυρ ό δεμ α .
Α πό μ εγάλο ύψ ο ς δίνεται να γίνει εκλο γή μ εταξύ ο λό σω μ ω ν μ εταλλικώ ν
μ εσο β άθρ ω ν ό ταν η επιδο μ ή είναι μ εταλλική .
Σ α μ εταλλικά μ εσό β α θρ α είναι ευθυνό τερ α, ελα φ ρ ό τερ α και το πο θετο ύνται
ταχύτερ α, απαιτο ύν ό μ ω ς μ εγάλη δαπάνη συντή ρ η ση ς.
Σ α μ εταλλικά μ εσό β α θρ α π ρ ο τιμ ο ύνται σε ασταθή εδάφ η , γιατί αυτά δ εν θέλο υμ ε
να επιβ αρ ύνο υμ ε πο λύ.
- 109 -
Δ ηθ όλα 13: Μ εηα ιιηθ ά Μ εζ όβ α ζξ α
Π Η Γ Η : Λ ιά λ ια ρη ς Δ η μ ή τρη ς – Μ π α λ α μ ούτση Έ φ η , "Κ οσμ ογ νω σία ", Α θήνα 1992
- 110 -
Π Η ΓΗ :
Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ
υ ρα ι", 6 η
Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
Λ ιά λ ια ρη ς Δ η μ ή τρη ς – Μ π α λ α μ ούτσ η Έ φ η , "Κ οσμ ογ νω σία ", Α θή να 1992
Koch/Weidemann," Γ εφ υροπ οιία ", Ο λ όσω μ ες οδικ ές γ έφ υ ρες μ ορφ ή ς δοκ ού , Ε κ δόσεις Μ όσχ ος Γ κ ιού ρδα ς, Α θή να 197 6
Ν ομ α ρχ ια κ ή Α υτοδιοίκ η ση Υ θιώ τιδα ς "Υ υσικ ές π η γ ές ενέργ εια ς", Λ α μ ία 1998
Σ ρια ντά φ υλ λ ος Δ . Π α π α να γ ιώ του " Ιστορία & μ νη μ εία ", Λ α μ ία 1971
Κ ω νστα ντίνος Φ ρ. Υ λ ώ ρος "Η επ α ρχ ία Υ θιώ τιδα ς", Λ α μ ία 1998
- 111 -
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 3: Μ Ο Ρ Υ Ε ΢ Μ Ε Σ Α Λ Λ ΙΚ Ω Ν Γ Ε Υ Τ Ρ Ω Ν
3.1. Δ ιαίρεση γεφυρώ ν
Ο ι μ εγάλες δυνατό τη τες το υ σιδή ρ ο υ ω ς δ ο μ ικό υλικό επιτρ έπο υν τη ν κατασκευή
γεφ υρ ώ σεω ν πο ικίλω ν μ ο ρ φ ώ ν, ώ στε να είναι δυνατή η εξυπη ρ έτη ση κάθε κατασκευαστική ς
και αισθη τική ς απαίτη ση ς. Γ ια μ ια περ ιγρ αφ ή τω ν δυνατο τή τω ν αυτώ ν και μ ια ένδειξη τω ν
επιδιω κό μ ενω ν λύσεω ν και περ α ιτέρ ω για μ ία ταξινό μ η ση , δίνο υμ ε στη συνέχεια τη ν διαίρ εση
τω ν διαφ ό ρ ω ν γεφ υρ ώ ν κατά κατη γο ρ ία.
Η διαίρ εση κατά κα τη γο ρ ία μ πο ρ εί να γίνει απ ό πο λλές από ψ εις, π.χ. αναλό γω ς το υ
πρ ο ο ρ ισμ ο ύ τη ς γέφ υρ ας, το υ γεφ υρ ω μ ένο υ ανο ίγμ ατο ς, τη ς διαμ ό ρ φ ω ση ς τη ς κυρ ίας δο κο ύ,
τη ς διάταξη ς το υ καταστρ ώ μ ατο ς, το υ μ έσο υ σύνδεση ς τω ν τεμ αχίω ν τη ς κα τασκευή ς, τη ς
δυνατό τη τας μ ετα κίνη ση ς τη ς γέφ υρ ας, τη ς πρ ο β λεπ ό μ ενη ς διά ρ κειας χρ η σιμ ο πο ιή σεώ ς τη ς
κτλ.
3.1.1. Π ροορισμ ός γέφυρας
Φ αρ ακτη ρ ίζο νται ω ς σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γέφ υρ ες ο ι πρ ο ο ρ ιζό μ ενες να υπο β αστά ζο υν
σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γρ αμ μ ές. Ο χαρ ακτη ρ ισμ ό ς δεν μ π ο ρ εί να είναι από λυτο ς, γιατί ο ι μ εγάλες
γέφ υρ ες έχο υν πο λλαπλο ύς πρ ο ο ρ ισμ ο ύς, π.χ. υπο βαστάζο υν σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γρ αμ μ ές, ο δ ό
κυκλο φ ο ρ ία ς ο χη μ άτω ν κα ι κατάστρ ω μ α κυκλο φ ο ρ ίας πεζώ ν.
3.1.1.1. ΢ ιδηροδρομ ικές γέφυρες
Η χάρ αξη μ ίας σιδη ρ ο δρ ο μ ική ς γρ αμ μ ή ς απαιτεί μ εγάλες κα μ πύλες στη κάτο ψ η ,
μ ε απο τέλεσμ α να απαιτο ύνται γεφ υρ ώ σεις μ εγάλω ν ανο ιγμ άτω ν στις κο ιλάδ ες και στη ζεύξη
πο ταμ ώ ν σε θέσεις, ο ι ο πο ίες δεν είναι πάντα ο ι καταλλη λό τερ ες από άπο ψ η γεφ υρ ώ σεω ς. Γ ια
αυτό ο ι σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γέφ υρ ες είναι ο ι σο β α ρ ό τερ ες και πλέο ν ενδιαφ έρ ο υσες γεφ υρ ώ σεις
και το πλή θο ς το υς είναι ση μ αντικό . Ε νδεικτικό ς αναφ έρ ο υμ ε ό τι στο υς Γ ερ μ ανικο ύς
σιδη ρ ο δρ ό μ ο υς υπάρ χο υν περ ίπο υ 42.000 μ εταλλικές γέφ υρ ες, συνο λικο ύ μ ή κο υς 743.000m
και συνο λικο ύ β άρ ο υς περ ίπο υ 1 .675.000t.
- 112 -
3.1.1.2. Ο δογέφυρες
Α ν και είναι μ ικρ ό τερ η ς σ η μ ασίας από τις σιδη ρ ο δ ρ ο μ ικές, τα τελευταία χρ ό νια η
αύξη ση τω ν αυτο κινή τω ν απαιτεί τη ν κατασκευή ο δώ ν ταχείας κυκλο φ ο ρ ία ς και πο λλώ ν
γεφ υρ ώ σεω ν μ εταξύ τω ν πο ίω ν συγκαταλέγο νται και π ο λλές ση μ αντικές γέφ υρ ες.
3.1.1.3. Π εζογέφυρες
Π ρ ο ο ρ ίζο νται μ ό νο για τη διέλευση πεζώ ν. Κ ατασκευάζο νται μ έσα σε πό λεις, π άνω
από σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γρ αμ μ ές, σιδη ρ ο δρ ο μ ικο ύς στα θμ ο ύς και αυτο κινη τό δρ ο μ ο υς.
3.1.1.3. Γ έφυρες σω ληνώ σεω ν
Ο κυρ ίω ς πρ ο ο ρ ισμ ό ς το υς είναι η συγκρ άτη ση σ ω λη νώ σεω ν για τη μ εταφ ο ρ ά
υγρ ώ ν η αερ ίω ν. Η κατασκευή μ ιας τέτο ιας γέφ υρ ας είναι υπο χ ρ εω τική για τη λύση
πρ ο β λη μ άτω ν (π.χ. η διασταύρ ω ση τω ν σω λη νώ σεω ν μ ε άλλες εγκαταστάσεις, μ ε ο δο ύς,
σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γρ αμ μ ές, πο ταμ ο ύς κτλ), αν δ εν υπά ρ χει ή δη στη ν κατάλλη λη θέση γέφ υρ α
για αυτό το σκο πό .
3.1.1.3. Ε ιδικές γέφυρες
Τ πάρ χο υν ακό μ α γέφ υρ ες ειδικώ ν πρ ο ο ρ ισμ ώ ν ό πω ς π .χ. ο ι γερ ανο γέφ υρ ες, ο ι
περ ιστρ ο φ ικές πλάκες σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν ο χη μ άτω ν, ο ι κυλιό μ ενες πλάκες, ο ι γέφ υρ ες
υπο β άσταξη ς μ ετα φ ο ρ ικώ ν ταινιώ ν κτλ.
3.1.2. Α νοίγμ ατα γέφυρας
Α πό άπο ψ η είδο υς και μ εγέθο υς γεφ υρ ω μ ένο υ ανο ίγμ ατο ς, διακρ ίνο υμ ε τις εξή ς
κατη γο ρ ίες γεφ υρ ώ ν:
3.1.2.1. Γ εφυρίδια
Ε ίναι ο ι γέφ υρ ες μ ικρ ο ύ ανο ίγμ ατο ς (π.χ. μ έχρ ι 3.00m). Ε ίναι απλές στη
κατασκευή , αλλά στη ν ύπαρ ξη κυρ ίω ς σιδη ρ ο δρ ο μ ική ς γρ αμ μ ή ς απαιτο ύν ειδική πρ ο σο χή
- 113 -
(δαπάνη κατασκευή ς, ευχέρ εια συντη ρ ή σεω ς, κτλ.) διό τι κατασκευάζο νται σε σχετικά μ εγάλο
αρ ιθμ ό .
3.1.2.2. Γ έφυρες π οταμ ώ ν
Ο ι γέφ υρ ες πο τα μ ώ ν είναι από τις ση μ αντικό τερ ες κα τασκευές τη ς γεφ υρ ο πο ιίας. Η
δυσκο λία τη ς θεμ ελίω ση ς, τα μ εγάλα απαιτο ύμ ενα ανο ίγμ ατα, η ση μ αντική δαπάνη
κατασκευή ς και το εντυπω σιακό μ έγεθο ς το υ έρ γο υ έχο υν ο δη γή σει πο λλές φ ο ρ ές σε ω ρ αίες
και μ εγαλειώ δ ες κατασκευές, ο ι ο πο ίες θα παρ αμ ένο υν πάντο τε ω ς χαρ ακτη ρ ιστική σταθμ ο ί
τω ν επιτευγμ άτω ν τη ς τέχνη ς.
3.1.2.3. Κ οιλαδογέφυρες
Ε ίναι γέφ υρ ες για β αθιές κο ιλάδες. Σ α επιχώ μ ατα σε μ εγάλα ύψ η (π.χ. πάνω απ ό
20m) δεν είναι σκό πιμ η λύση , διό τι π αρ ο υσιάζο υν κατασκευαστικά μ ειο νεκτή μ ατα
(υπο χω ρ ή σεις εδάφ ο υς, ο λισθή σεις, ανάγκη κατα σκευή ς επιμ η κώ ν ο χετώ ν μ ε εύκο λη
από φ ρ αξη για τη ν διέλευση τω ν υδάτω ν τη ς χαρ ά δρ ας κτλ.) πο λλά από τα ο πο ία είναι
δαπανη ρ ό τερ α από τη ν ίδια τη ν κατασκευή τω ν γεφ υρ ώ ν. Κ αι σε αυτή τη ν περ ίπτω ση έχο υν
κατασκευαστεί πο λλές και ση μ αντικές κο ιλαδ ο γέφ υρ ες.
3.1.2.4. Γ έφυρες ανισόπ εδω ν διαβάσεω ν
Γ ια τη ν ανισό πεδη διασταύρ ω ση δυο συγκο ινω νιακώ ν μ έσω ν απαιτείται η κατασκευή
γεφ ύρ ω ση ς (π.χ. ο δικές γέφ υρ ες πάνω απ ό σιδη ρ ο δρ ο μ ική γρ αμ μ ή ή σιδη ρ ο δρ ο μ ικές
γέφ υρ ες πάνω από ο δο ύς, κτλ.). Σ α τελευταία χρ ό νια, σ το υς σύνθετο υς ση μ ερ ινο ύς
συγκο ινω νιακο ύς κό μ β ο υς πο λλαπλή ς διασταύρ ω ση ς διαφ ό ρ ω ν ο δώ ν, κα τασκευάζο νται
γεφ υρ ώ σεις μ ε πο ικίλες και ενδιαφ έρ ο υσες μ ο ρ φ ές.
3.1.3. ΢ τατική μ ορφή
Α πό πλευρ άς στατική ς μ ο ρ φ ή ς τη ς κύρ ιας δο κο ύ διακρ ίνο υμ ε τις εξή ς κατη γο ρ ίες
γεφ υρ ώ ν:
- 114 -
3.1.3.1. Α μ φιέρειστες γέφυρες
Η αμ φ ιέρ ειστη δο κό ς είναι η απλο ύστερ α στατική μ ο ρ φ ή και χρ η σιμ ο πο ιείται κατά
πρ ο τίμ η ση για τις γεφ υρ ώ σεις, εφ ‟ ό σο ν ειδικο ί λό γο ι ( π.χ . υπερ β ο λική αύξη ση το υ ίδιο υ
β άρ ο υς τη ς κυρ ίας δ ο κο ύ, λό γω μ εγάλο υ ανο ίγμ ατο ς) δεν ο δη γο ύν σε άλλες λύσεις.
3.1.3.2. ΢ υνεχείς γέφυρες
Η συνεχή ς δο κό παρ ο υσιάζει πο λλά ο ικο νο μ ικά και α ισθη τικά πλεο νεκτή μ α τα,
αλλά το ση μ αντικό τερ ο μ ειο νέκτη μ ά τη ς είναι η τυχό ν υπο χώ ρ η ση ς τη ς στή ρ ιξη ς, πο υ
πρ ο καλεί ση μ αντικές τάσεις. Γ ια τη ν ασφ άλεια τη ς θεμ ελίω ση ς (δη λαδή το ν απο κλεισμ ό τη ς
πιθανό τη τας υπο χώ ρ η ση ς τη ς στή ρ ιξη ς) είναι β ασικό κρ ιτή ρ ιο για τη ν παρ αδ ο χή ή μ η τη ς
λύση ς τη ς συνεχο ύς δο κο ύ. Γ ενικά ό μ ω ς η μ ο ρ φ ή τη ς συνεχο ύς δο κο ύ, χρη σιμ ο πο ιείται
ευρ ύτατα
στη ν γεφ υρ ο πο ιία. Σ α
μ εγα λύτερ α
ανο ίγμ ατα
γεφ υρ ώ σεω ν μ ε δο κο ύς
κατασκευάστη καν μ ε συνεχή ς δο κο ύς μ ε α ρ θρ ώ σεις.
Σ ο τρ ια ρ θρ ω τό τό ξο πα ρ ο υσιάζει τα πλεο νεκτή μ ατα το υ εξω τερ ικο ύ στατικο ύ
ο ρ ισμ ένο υ φ ο ρ έα αλλά και ο ρ ισμ ένα κατασκευαστικά μ ειο νεκτή μ ατα, λό γω τη ς μ εσαίας
άρ θρ ω ση ς. Σ ο τρ ια ρ θρ ω τό τό ξο είναι αυτό πο υ συνή θω ς εφ α ρ μ ό ζεται. Σ ο α μ φ ίπακτο τό ξο
παρ ο υσιάζει το μ ικρ ό τερ ο β άρ ο ς απαιτο ύμ ενο υ σιδή ρ ο υ σε σχέση μ ε τα αλλά είδη τω ν τό ξω ν,
αλλά έχει τα μ ειο νεκτή μ α τα τη ς στατική ς αο ρ ιστίας ( επιρ ρ ο ή θερ μ ο κρ ασία ς, ση μ αντικές
τάσεις για μ ικρ ή υπο χώ ρ η ση στή ρ ιξη ς ή για τη ν ακρ ίβ εια στη ν συναρ μ ο λό γη ση κτλ.) και
ακό μ η απαιτεί ισχυρ ή αγκύρ ω ση για να επιτευχθεί η πλή ρ η ς πάκτω ση τη ς το ξω τή ς γέφ υρ ας.
Ε κτό ς τω ν απλώ ν αυτώ ν τό ξω ν χ ρ η σιμ ο πο ιο ύνται και σύνθετες μ ο ρ φ ές: τό ξα μ ε
ελκυστή ρ α (η ο ρ ιζό ντια δύναμ η αναλαμ β άνεται από τμ ή μ ατα τη ς μ εταλλική ς κα τασκευή ς και
έτσι στα β άθρ α έχο υμ ε μ ό νο κατακό ρ υφ ες αντιδ ρ ά σεις, μ έχρ ι τις δο κο ύς), ενισχυμ ένα τό ξα
(σχη μ ατισμ ο ί ρ άβ δ ω ν μ ο ρ φ ή ς τό ξο υ στα θερ ο πο ιο ύμ ενο ι μ ε τη ν πρ ο σθή κη δο κο ύ ενίσχυση ς,
δο κό ς Langer) και συνεχή τό ξα (τό ξα μ ε πρ ο β ό λο υς, συνεχή τό ξα μ ε αρ θρ ώ σεις, συνεχή τό ξα
χω ρ ίς αρ θρ ώ σεω ν, κτλ.).
3.1.3.3. Κ ρεμ αστές γέφυρες
Α υτές απο τελο ύνται από συρ μ ατό σ χο ινο (η ενίο τε απ ό αλυσίδα) ανάρ τη ση ς και από
ο ρ ιζό ντιο υς δο κο ύς ακα μ ψ ίας. Σ ο σ υρ μ ατό σχο ινο απ ό τη ν κάθε πλευρ ά το υ ανο ίγμ ατο ς τω ν
ανυψ ο ύμ ενω ν β άθρ ω ν, συνδέο νται μ ε το υς πυλώ νες και καταλή γει να α γκυρ ώ νεται έξω από
- 115 -
γέφ υρ α. Ο ι ο ρ ιζό ντιο ι δ ο κο ί ακα μ ψ ίας, πάνω στο υς
ο πο ίο υς φ έρ εται το κατάστρ ω μ α ,
αναρ τώ νται από το συρ μ ατό σχο ινο μ ε ειδικές κατακό ρ υφ ές ανα ρ τή σεις. Ο ι κρ εμ αστές
γέφ υρ ες είναι δυνατώ ν να εκτείνο νται μ ε ένα μ ό νο άνο ιγμ α στο μ έσο και δύο μ ικρ ό τερ α στις
δύο πλευρ ές. Ο ι κρ εμ α στές γέφ υρ ες χρ η σιμ ο πο ιο ύνται για τη ν γεφ ύρ ω ση μ εγάλω ν
ανο ιγμ άτω ν. Γ ια αυτό έχο υν επιτευχ θεί τα μ εγαλύτερ α ανο ίγμ ατα γεφ ύρ ω ση ς.
3.1.3.3. Σ οξω τές γέφυρες
Σ ο τό ξο χρ η σιμ ο πο ιείται ευρ ύτατα στις γέφ υρ ες μ ε ό λες τις στατικές μ ο ρ φ ές το υ. Η
καμ πύλη το υ είνα ι συνή θω ς παρ αβ ο λή , αλλά για διάφ ο ρ ο υς λό γο υς έχο υν χρ η σιμ ο πο ιη θεί και
άλλες κα μ πύλες.
Σ ο τρ ιαρ θρ ω τό τό ξο έχει το πλεο νέκτη μ α το υ εξω τερ ικά στατικο ύ ο ρ ισμ ένο υ φ ο ρ έα
αλλά και κάπο ια πλεο νεκτή μ ατα ό σο αναφ ο ρ ά τη μ εσαία άρ θρ ω ση το υ. Σ ο δια ρ θρ ω τό τό ξο
χρ η σιμ ο πο ιείται συχνό τερ α, ενώ το αμ φ ίπακτο τό ξο από τη μ ία αν και έχ ει πο λύ μ ικρ ό τερ ο
β άρ ο ς απαιτο ύμ ενο υ σιδή ρ ο υ από τα άλλα δυο είδη , απ ό τη ν άλλη έχει το μ ειο νέκτη μ α τη ς
στατική ς αο ρ ιστίας. Δ η λα δή επη ρ εάζεται απ ό τη θερ μ ο κρ ασία, σε μ ικρ ές υπο χω ρ ή σεις
παρ ο υσιάζει μ εγάλες τάσεις ό πω ς και μ ε τη μ η συναρ μ ο γή το υ. Σ έλο ς απαιτείται ισχυρ ή
αγκύρ ω ση για τη ν πλή ρ η πάκτω ση τη ς το ξω τή ς γεφ ύρ ω ση ς. Ε κτό ς απ ό αυτά τα απλά τό ξα
χρ η σιμ ο πο ιο ύνται και πιο σύνθετες μ ο ρ φ ές ό πω ς: τό ξα μ ε ελκυστή ρ α, ενισχυμ ένα τό ξα και
συνεχή τό ξα.
3.1.5. Κ ατάστρω μ α γέφυρας
Κ ατά κανό να διατάσσεται ένα μ ό νο κατά στρ ω μ α στη γέφ υρ α (μ ο νώ ρ ο φ η γέφ υρ α).
΢ ε ειδικές περ ιπτώ σεις δια τάσσο νται δυο υπερ κείμ ενα καταστρ ώ μ ατα (διώ ρ ο φ η γέφ υρ α).
Η διάταξη αυτή παρ έχει το πλεο νέκτη μ α ό τι, και για σο β αρ ή ανάγκη κυκλο φ ο ρ ίας,
απο φ εύγεται το υπερ β ο λικό πλάτο ς καταστρ ώ μ ατο ς ή η κατασκ ευή μ ια δεύτερ η ς
παρ ακείμ ενη ς γέφ υρ ας. Β εβ αίω ς πρ ο ϋπο τίθεται για τη ν περ ίπτω ση αυτή , γέφ υρ α μ εγάλω ν
ανο ιγμ άτω ν, απαιτο ύσα για κατασκευαστικο ύς λό γο υς κυρ ίας δο κο ύ μ εγάλο υ ύψ ο υς ώ στε να
είναι δυνατή η το πο θέτη ση και δευτέρ ο υ καταστρ ώ μ α το ς κύρ ιας κυκλο φ ο ρ ίας. Η λύση αυτού
το υ δευτέρ ο υ καταστρ ώ μ ατο ς συναντάται κυρ ίω ς στις κρ εμ αστές γέφ υρ ες. ΢ υνή θω ς
κατασκευάζεται αρ χικά ένα μ ό νο κατάστρ ω μ α πο υ είναι δυνατό ν να εξυπη ρ ετή σει τη ν
πρ ο β λεπό μ ενη κυκλο φ ο ρ ία και το επό μ ενο κατασκευάζεται σε καιρ ό αντιμ ετώ πιση ς
μ ελλο ντικώ ν αναγκώ ν κυκλο φ ο ρ ίας.
- 116 -
Α ναλό γω ς μ ε τη ν υψ ο μ ετρ ική το πο θέτη ση το υ κα ταστρ ώ μ ατο ς ω ς πρ ο ς τις κύρ ιες δο κο ύς
διακρ ίνο υμ ε τρ εις κατη γο ρ ίες γεφ υρ ώ ν:
3.1.5.1. Γ έφυρες άνω διάβασης
Σ ο κατάστρ ω μ α το πο θετείτε στο πάνω πέλμ α τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν τη ς γέφ υρ ας. Η
διάταξη αυτή είναι ο ικο νο μ ικό τερ η διό τι απαιτεί μ ικρ ή από σταση κύρ ιω ν δο κώ ν και επο μ ένω ς
επιτρ έπει τη ν κατά ρ γη ση τω ν διαδο κίδω ν ή κάθε περ ιο ρ ισμ ό το υ ανο ίγμ ατο ς τω ν διαδο κίδω ν
και ακό μ η διό τι απαιτεί ελαφ ρ ό τερ ο υς συνδέσμ ο υς και μ ικρ ό τερ ο πλάτο ς β ά θρ ω ν. Η λύση
τη ς άνω διάβ αση ς πρ ο τιμ ά ται ό πο υ ο ι κατασκευαστικές συνθή κες επιτρ έπο υν τη ν εφ αρ μ ο γή
τη ς.
3.1.5.2. Γ έφυρες κάτω διάβασης
Σ ο κα τάστρ ω μ α β ρ ίσκεται σ το κάτω πέλμ α τη ς γέφ υρ ας. Η διάταξη αυτή έχει το
ση μ αντικό πλεο νέκτη μ α το υ μ ικρ ο ύ ύψ ο υς κατασκευή ς. Π ο λλές φ ο ρ ές η απα ίτη ση μ ικρ ο ύ
ύψ ο υς κατασκευή ς, επιβ άλει τη ν δ απανη ρ ή λύση τη ς κάτω διαβ άσεω ς. Γ ια κα τασκευαστικο ύς
λό γο υς η από σταση τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν για γέφ υρ ες κά τω διάβ άση ς είναι μ εγαλύτερ ες από τα
συνη θισμ ένα ανο ίγμ ατα (α σφ άλεια έναντι ανατρ ο πή ς, κτλ.), διό τι πρ έπει μ εταξύ τω ν κυρ ίω ν
δο κώ ν να υπάρ χει κενό για τη ελεύθερ η κυκλο φ ο ρ ία .
3.1.5.3. Γ έφυρες μ έσης διαβάσεω ς
Σ ο κατάστρ ω μ α τη ς γέφ υρ ας το πο θετείτε σε ενδιάμ εση θέση ω ς πρ ο ς τα πέλμ α τα
τη ς κυρ ίας δο κο ύ. Η λύση αυτή είναι σπάνια, γιατί παρ ο υσιάζει το σο β α ρ ό μ ειο νέκτη μ α τη ς
δυσχερ ο ύς και δαπανη ρ ή ς σύνδεση ς τω ν διαδο κίδω ν πρ ο ς τη ν κύρ ια δο κό .
- 117 -
3.2. ΢ τοιχεία μ εταλλικώ ν γεφυρώ ν
Μ ια μ εταλλική γέφ υρ α γενικώ ς απο τελείται από τα εξή ς κύρ ια τμ ή μ ατα:
α) κατάστρ ω μ α ( επίστρ ω μ α, δο κο ί καταστρ ώ μ ατο ς)
β ) κύρ ιο ι δο κο ί ( ο λό σω μ ο ι ή δικτυω το ί φ ο ρ είς)
γ) σύνδεσμ ο ι ( κύρ ιο ι κα ι δευτερ εύο ντες)
δ) εφ έδ ρ ανα ( στα θερ ά η κινη τά).
Δ ηθ όλα 19: Π ξ όζ νς ε γέθ π ξ α ο
Π Η Γ Η : Koch/Weidemann," Γ εφ υροπ οιία ", Ο λ όσω μ ες οδικ ές γ έφ υρες μ ορφ ή ς δοκ ού, Ε κ δόσεις Μ όσχ ος Γ κ ιού ρδα ς, Α θή να 1976
3.2.1. Κ ατάστρω μ α
Ε ίναι το τμ ή μ α τη ς κατασκευή ς το ο πο ίο δέχεται απ‟ ευθείας τα β ασικά φ ο ρ τία τη ς
γέφ υρ ας (σιδη ρ ο δρ ο μ ική συρ μ ο ί, αυτο κίνη τα, ο χή μ ατα, πεζο ί, κτλ.) και τα μ εταφ έρ ει στις
κύρ ιες δο κο ύς. Σ ο κατά στρ ω μ α μ ίας γέφ υρ ας διακρ ίνεται σε δυο κύρ ια τμ ή μ ατα, στο
επίστρ ω μ α και στις δο κο ύς καταστρ ώ μ ατο ς.
΢ τις σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γέφ υρ ες το επίστρ ω μ α απο τελείται από τις σιδη ρ ο τρ ο χιές και
το υς στρ ω τή ρ ες. ΢ τη ν περ ίπτω ση στρ ώ ση ς έρ μ α το ς στη γέφ υρ α απο τελείτε ακό μ η από το
έρ μ α και τη ν πλάκα στή ρ ιξή ς το ύ. ΢ τις ο δο γέφ υρ ες το επίστρ ω μ α απο τελείται από το
ο δό στρ ω μ α και το ν τυχώ ν το πο θετο ύμ ενω ν ελασμ άτω ν στή ρ ιξή ς το ύ.
Μ ε το ν ό ρ ο δο κο ί καταστρ ώ μ ατο ς εννο ο ύνται ο ι μ η κίδες και ο ι διαδο κίδες τη ς
γέφ υρ ας. Ο ι μ η κίδες είναι ο ι παρ άλλη λο ι δο κο ί πρ ο ς τις κύρ ιες δο κο ύς τη ς γέφ υρ ας πο υ
υπο β αστάζο υν το υς στρ ω τή ρ ες ή το ο δό στρ ω μ α. Ο ι μ η κίδες μ εταφ έρ ο υν τα αναλαμ β ανό μ ενα
φ ο ρ τία στις διαδο κίδ ες. Ο ι διαδο κίδες είναι δο κο ί κάθετο ι πρ ο ς τις κύρ ιες δο κο ύς πο υ
αναλαμ β άνο υν τα φ ο ρ τία τις μ η κίδες και τα μ εταφ έρ ο υν στις κύρ ιες δο κο ύς.
΢ το κατάστρ ω μ α υπάγεται και το πεζο δρ ό μ ιο τω ν γεφ υρ ώ ν. Α ναλό γω ς το
διακρ ίνο υμ ε σε: επίστρ ω μ α , μ η κίδες και πρ ο β ό λο υς πεζο δρ ο μ ίο υ.
- 118 -
Δ ηθ όλα 20: Κ ά ηνς ε θ α ηα ζ ηξ ώ κ α ηνο θ α η επ ηζ ηξ ώ κ α ηνο
Π Η Γ Η : Koch/Weidemann," Γ εφ υροπ οιία ", Ο λ όσω μ ες οδικ ές γ έφ υρες μ ορφ ή ς δοκ ού, Ε κ δόσεις Μ όσχ ος Γ κ ιού ρδα ς, Α θή να 1976
3.2.2. Κ ύριοι δοκοί
Α ναλαμ β άνο υν ό λα τα φ ο ρ τία (κινη τά και μ ό νιμ α ) και μ ετα φ έρ ο νται μ έσο τω ν
εφ έδρ ω ν στα β ά θρ α. Κ α τά κανό να στη ν κάθε γέφ υρ α διατάσσο νται δυο κύρ ιο ι δ ο κο ί.
3.2.3. ΢ ύνδεσμ οι
Φ ρ η σιμ εύο υν για τη ν ανά λη ψ η και τη ν μ εταφ ο ρ ά τω ν εφ α ρ μ ο ζό μ ενω ν ο ρ ιζό ντιω ν
δυνάμ εω ν, τη ς γέφ υρ ας (κα θέτω ς ή κατά μ ή κο ς τη ς γέφ υρ ας), στα εφ έδρ ανα, δ εδ ο μ ένο υ ό τι τα
β ασικά στο ιχεία (μ η κίδες, διαδο κίδες, κύρ ιο ι δο κο ί) διατάσσο νται για να μ εταφ έρ ο υν κυρ ίω ς
μ ό νο τα κατακό ρ υφ α φ ο ρ τία. Φ ρ η σιμ εύο υν ακό μ η , από κατασκευαστική ς άπ ο ψ η ς, για τη ν
σταθερ ο πο ίη ση ς ό λη ς τη ς γέφ υρ ας (μ ό ρ φ ω ση φ ο ρ έω ν στο χώ ρ ο ). Δ ιακρ ίνο υμ ε τα εξή ς είδη
συνδέσμ ω ν γέφ υρ ας:
3.2.3.1. Α ντιανέμ ιος σύνδεσμ ος
Ε ίναι κύρ ιο ς σύνδεσμ ο ς τη ς γέφ υρ ας και χρ η σιμ εύει για τη ν ανάλη ψ η τω ν δυνάμ εω ν
ανέμ ο υ (ο ρ ιζό ντιες δυνάμ εις, κάθετες πρ ο ς τη ν γέφ υρ α). Δ ιακρ ίνο υμ ε το ν πάνω ή κάτω
αντιανεμ ικό σύνδεσμ ο , ανα λό γω ς εάν το πο θετείται σ το κάνω ή κάτω πέλμ α τη ς κυρ ίας δο κο ύ
τη ς γέφ υρ ας.
- 119 -
Α πο τελείται κατά κανό να απ ό ένα ο ρ ιζό ντιο δικτύω μ α, το υ ο πο ίο υ τα πέλμ ατα τα
διακρ ίνο υμ ε σε: πάνω ή κάτω ανα λό γω ς, πέλμ ατα τη ς δεξιάς ή α ρ ιστερ ή ς κύρ ιας δο κο ύ τη ς
γέφ υρ ας. Ε φ ‟ ό σο ν ο αντια νεμ ικό ς σύνδεσμ ο ς το πο θετείται στο υς δ ο κο ύς κα τασ τρ ώ μ ατο ς, σαν
ο ρ θο στάτες το υ δικτυώ μ α το ς αυτο ύ χρ η σιμ ο πο ιο ύνται ο ι διαδο κίδ ες και επο μ ένω ς ο ι νέο ι
το πο θετο ύμ ενο ι ρ άβ δο ι είναι μ ό νο ο ι διαγώ νιο ι το υ δικτυώ μ ατο ς.
΢ ε περ ίπτω ση κα τασκευή ς συμ πα γο ύς καταστρ ώ μ ατο ς (π.χ. πλάκες από ο πλισμ ένο
σκυρ ό δεμ α ή συνεχές κατάστρ ω μ α μ ε σκαφ ο ειδή ελάσμ ατα) είναι περ ιττή κατά κανό να η
διάταξη ειδικο ύ αντιανεμ ικο ύ συνδέσμ ο υ σ το κατάστρ ω μ α.
Δ ηθ όλα 14: Κ ά ηνς ε α ληηα λεκ ηθ νύ ζ πλδ έζ κ νπ
Π Η Γ Η : Λ ιά λ ια ρη ς Δ η μ ή τρη ς – Μ π α λ α μ ούτση Έ φ η , "Κ οσμ ογ νω σία ", Α θήνα 1992
3.2.3.2. Ε γκάρσιος σύνδεσμ ος
Ε ίναι κύρ ιο ς σύνδεσμ ο ς, διατάσσεται κατακό ρ υφ α και κάθετα πρ ο ς τη ν κύρ ια δο κό
και χρ η σιμ εύει, το πο θετο ύμ ενο ς σε κατά λλη λα ση μ εία (π.χ. ανά θέση διαδο κίδας), για τη ν
εγκάρ σια σύνδεση τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν. Ε ιδικό τερ α σ τη ν στή ρ ιξη ο εγκάρ σιο ς σύνδεσμ ο ς
χρ η σιμ εύει και για τη ν μ εταφ ο ρ ά τω ν αντιδρ άσεω ν από το υς ο ρ ιζό ντιο υς συνδέσμ ο υς στα
εφ έδρ ανα, εφ ‟ ό σο ν αυτο ί δεν συνδέο νται απ‟ ευθείας μ ε αυτά. ΢ υνή θω ς ο εγκάρ σιο ς
σύνδεσμ ο ς είναι ή δικτύω μ α ή πλαισιω τή κατασκευή .
3.2.3.3. ΢ ύνδεσμ ος τροχοπ έδησης
Η ο ρ ιζο ντίω ς και κατά μ ή κο ς το υ ά ξο να τη ς γέφ υρ ας εφ α ρ μ ο ζό μ ενη δύναμ η
τρ ο χο πέδη ση ς ή εκκίνη ση ς μ εταφ έρ εται, σε γέφ υρ α χω ρ ίς στρ ώ ση έρ μ ατο ς απ ό τις μ η κίδες
στις διαδο κίδες και από αυτές στις δο κο ύς. Κ αι στις μ η κίδες και στη ν κύρ ια δ ο κό ενερ γεί ω ς
- 120 -
αξο νική δύναμ η , λό γω και τη ς μ ικρ ή ς σχετικά τιμ ή ς αυτή ς, στις διαδο κίδες ό μ ω ς πρ ο καλεί
ρ ο πή κάμ ψ η ς και ειδικά ω ς πρ ο ς το ν άξο να τη ς ελάχιστη ρ ο πή αδρ άνειας, τη ν ο πο ία σε
μ εγάλες γέφ υρ ες συνή θω ς δεν μ πο ρ ο ύν να αναλάβ ο υν ο ι διαδο κίδες. Δ η μ ιο υρ γείτε έτσι η
ανάγκη διάταξη ς ειδικο ύ σ υνδέσμ ο υ για τη ν ανάλη ψ η τη ς δ ύναμ ή ς αυτή ς.
Ο σύνδεσμ ο ς τρ ο χο πέδη ση ς διατάσσεται μ ό νο σε σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γέφ υρ ες, σε μ ια
ή περ ισσό τερ ες διαδο κίδ ες, και μ εταφ έρ ει ό λο ι τη ν τρ ο χο πέδη ση στο υς κύρ ιο υς δο κο ύς.
Ε ίναι δευτερ εύο ν σύνδεσμ ο ς και απο τελείται συνή θω ς από ο ρ ιζό ντιο δικτύω μ α . Σ ο θεω ρ η τικό
άνο ιγμ α το υ δικτυώ μ ατο ς πρ ο φ ανώ ς ισο ύται πρ ο ς τη ν από σταση μ εταξύ τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν.
3.2.3.4. ΢ ύνδεσμ ος μ ηκίδω ν
Ε ίναι δευτερ εύο ν ο ρ ιζό ντιο ς σύνδεσμ ο ς και το πο θετείτε
σε σιδη ρ ο δρ ο μ ικές
γέφ υρ ες μ εταξύ τω ν μ η κίδω ν, για μ εγάλες σχετικά απο στάσεις διαδο κίδω ν, πρ ο ς ανάλη ψ η
ο ρ ιζό ντιω ν δυνάμ εω ν, κάθετα πρ ο ς τις μ η κίδες, πο υ πρ ο καλο ύνται από τις ανω μ αλίες κυλίσεις
ή από τη ν φ υγό κεντρ ο δύναμ η . Α πο τελείται συνή θω ς από ο ρ ιζό ντιο δικτύω μ α το υ ο πο ίο υ
πέλμ ατα είναι ο ι δυο μ η κίδ ες, μ ε θεω ρ η τικό άνο ιγμ α ίσο πρ ο ς το άνο ιγμ α τω ν μ η κίδω ν.
3.2.4. Ε φέδρανα
Φ ρ η σιμ εύο υν για να μ εταφ έρ ο υν τα αναλαμ β ανό μ ενα φ ο ρ τία τη ς κυρ ίας δο κο ύ και
τω ν συνδέσμ ω ν στα έδρ ανα τω ν β ά θρ ω ν, ό πω ς επίση ς χρ η σιμ εύο υν για τη ν εξασφ άλιση τω ν
πρ ο απαιτο ύμ ενω ν συνθη κώ ν στή ρ ιξη ς. Σ α εφ έδρ ανα δ ιακρ ίνο νται σε σταθερ ά και κινη τά.
Λ ό γω
το υ μ εγέθο υς τω ν α ντιδρ άσεω ν και τη ν ανάγκη εξασφ άλιση ς τω ν
πρ ο καθο ρ ισμ ένω ν συνθη κώ ν στή ρ ιξη ς, είναι πάντο τε απαρ αίτη τη η διάταξη εφ εδρ άνω ν στις
γέφ υρ ες.
Δ ηθ όλα 15: Δ γθ ά ξ ζ ηα ηνκ ή γέθ πξ α ο
- 121 -
3.3. Γ ενική διάταξη της γέφυρας
3.3.1. Γ ενικά
Κ ατά τη μ ελέτη μ ιας γέφ υρ α, μ ετά τη ν εκλο γή τη ς θέση ς, β ασικό πρ ό β λη μ α είναι η
εκλο γή το υ ανο ίγμ ατο ς τη ς γέφ υρ ας και το υ συστή μ ατο ς γεφ ύρ ω ση ς. Μ ό νο η β αθιά γνώ ση
το υ ό λο υ θέμ ατο ς τω ν μ εταλλικώ ν κατασκευώ ν και η δ ιερ εύνη ση το υ τρ ό πο υ α ντιμ ετώ πιση ς
παρ εμ φ ερ ώ ν περ ιπτώ σεω ν σε πρ ο η γο ύμ ενες ανάλο γες κατασκευές, θα δώ σει στο μ ελετη τή τα
αναγκαία εφ ό δια για να α ναζη τή σει μ ια σκό πιμ ή λύση το υ πρ ο β λή μ α το ς ικα νο πο ίη ση ς τω ν
πο ικίλω ν απαιτή σεώ ν το υ. Α σφ αλή κατασκευή , άρ τια τεχ νική εκτελέσ ει, μ ικρ ό τερ η κατά το
δυνατό ν δαπάνη και καλή αισθη τική διαμ ό ρ φ ω ση , είναι τα κρ ιτή ρ ια μ ιας επιτυχο ύς λύση .
΢ τα παρ ακά τω κεφ άλαια δίνο νται τα σχετικά στο ιχεία για τη ν διαμ ό ρ φ ω σ η και
κατασκευή ς μ ιας γέφ υρ ας.
3.3.2. Ά νοιγμ α γέφυρας
Ο ι το πο γρ α φ ικές συνθή κες τη ς περ ιο χή ς και ο ι κατασκευαστικές συνθή κες τη ς
γεφ ύρ ω ση ς είναι τα β ασικά στο ιχεία καθο ρ ισμ ο ύ το υ ανο ίγμ ατο ς τη ς γέφ υρ ας.
Ε άν πρ ό κειται να διασταυρ ω θεί μ ια ο δό ς, η γέφ υρ α θα πρ έπει να έχει ελεύθερ ο
άνο ιγμ α ανάλο γο πρ ο ς το συνο λικό πλάτο ς τη ς ο δο ύ (κατάστρ ω μ α, πεζο δ ρ ό μ ια, τάφ ρ ο ι
απο χέτευση ς). Γ ια λό γω ο ικο νο μ ίας είναι δυνατό ν να περ ιο ρ ιστεί το άνο ιγμ α μ ε τη ν
κατάρ γη ση τω ν πεζο δ ρ ο μ ίω ν στη ν γέφ υρ α και ενδεχο μ ένω ς και μ ε τη ν διο χέτευση τω ν υδάτω ν
τω ν τάφ ρ ω ν διαμ έσο υ το υ σώ μ ατο ς τω ν ακρ ο β άθρ ω ν. Η πείρ α έχει δείξει ό τι πρ έπει να
απο φ εύγο νται αυτο ί ο ι π ερ ιο ρ ισμ ο ί το υ ελεύθερ ο υ ανο ίγμ ατο ς διό τι, ανεξαρ τή τω ς τη ς
μ ειο νεκτική ς λύση ς αυτή ς καθ‟ αυτή ς, κατά κανό να θα απαιτη θεί μ ελλο ντικό ς διαπλάτυνση τη ς
ο δο ύ και πλέο ν δεν θα υπάρ χει περ ιθώ ρ ιο για τη ν απο φ υγή το υ, μ ετά το ν α ρ χικό περ ιο ρ ισμ ό .
Θ α πρ έπει αντιθέτω ς, εφ ‟ ό σο ν η δαπάνη δεν είναι αξιό λο γη , κατά το ν καθο ρ ισμ ό το υ
ελεύθερ ο υ ανο ίγμ ατο ς να λαμ β άνεται υπ‟ ό ψ η και η ενδ εχό μ ενη μ ελλο ντική ανάγκη
διαπλάτυνσή ς τη ς ο δο ύ, λό γω αύξη ση ς τη ς κυκλο φ ο ρ ίας.
Ε άν πρ ό κειται να διαστα υρ ω θεί σιδη ρ ο δρ ο μ ική γρ αμ μ ή , το ελάχιστο επιτρ επτό
ελεύθερ ο άνο ιγμ α καθο ρ ίζεται από το διάκενο τω ν τεχνικώ ν τη ς έρ γω ν. ΢ τη περ ίπτω ση
διασταύρ ω ση ς σιδη ρ ο δ ρ ο μ ική ς γρ α μ μ ή ς απαιτείται ειδική πρ ο σο χή και για το ελεύθερ ο ύψ ο ς
γέφ υρ α.
- 122 -
Ε άν πρ ό κειται να διασταυρ ω θεί πο ταμ ό ς, το απαιτο ύμ ενο άνο ιγμ α τη ς γέφ υρ α ς θα
καθο ρ ισ θεί β άση τη ς σχετική ς υδρ αυλική ς μ ελέτη ς. Π ρ έπει πάντο τε να λαμ β ά νεται υπ‟ ό ψ η
και η μ έγιστη δύναμ η υψ η λό τερ η στά θμ η τω ν υδά τω ν και η συνο λική γεφ ύρ ω ση να είναι
επαρ κή ς για αυτή ν. Π ρ έπει ακό μ η να υπο λο γισθεί μ ε πρ ο σο χή η παρ εμ πό διση τη ς ρ ο ή ς τω ν
υδάτω ν, λό γω τω ν μ εσό β α θρ ω ν, γιατί λό γω πλη μ μ ύρ ω ν έχο υν ση μ ειω θεί πο λλές καταστρ ο φ ές
γεφ υρ ώ ν.
Α ναζη τείται πάντο τε η σ κο πιμ ό τη τα και η δυνατό τη τα υπο διαίρ εση ς το υ ό λο υ
γεφ υρ ω μ ένο υ ανο ίγμ α το ς σε μ ικρ ό τερ α, για τη ν διάταξη μ εσό β α θρ ω ν, εάν είναι απο λύτω ς
ελεύθερ η η εκλο γή τη ς θέσ η ς το υς για συγκρ ιτική ο ικο νο μ ική μ ελέτη . Α ύξη ση το υ ανο ίγμ ατο ς
τη ς γέφ υρ ας ση μ αίνει μ εγαλύτερ ο ίδιο β άρ ο ς ζευκτο ύ ανά μ έτρ ο μ ή κο υς και επο μ ένω ς
αύξη ση τη ς ανά μ έτρ ο υ μ ή κο υς γέφ υρ ας δ απάνη ς τη ς μ εταλλική ς κα τασκευή ς, α λλά και
αύξη ση το υ αρ ιθμ ο ύ τω ν β άθρ ω ν σ η μ αίνει αύξη ση τη ς δαπάνη ς, ιδίω ς για ψ η λά β άθρ α ή για
β άθρ α δυσχερ ο ύς θεμ ελίω ση ς. Α ναλό γω ς τω ν συνθη κώ ν β ρ ίσκετε η σχέση ανο ίγμ ατο ς και
αρ ιθμ ο ύ β ά θρ ω ν, ώ στε να δίνετε η ο ικο νο μ ικό τερ η λύση . ΢ υνή θω ς ό μ ω ς ο ι εδα φ ικές συνθή κες
επεμ β αίνο υν απο φ ασιστικά στο ν κα θο ρ ισμ ό τη ς θέσεω ς τω ν β άθρ ω ν (μ ο ρ φ ή κο ιλάδας,
δυνατό τη τα θεμ ελίω ση ς, κτλ.).
3.3.3. ΢ ύστημ α γεφύρω σης
΢ ε συνδυασμ ό μ ε το κα θο ρ ισμ ό το υ ανο ίγμ α το ς τω ν ζευκτώ ν τη ς γέφ υρ ας, πρ έπει
να καθο ρ ιστεί και η γενική διάταξη γεφ ύρ ω ση ς και ειδικό τερ α η στατική μ ο ρ φ ή τη ς κύρ ιας
δο κο ύ.
Γ ια μ ικρ ά σχετικά ανο ίγμ ατα χρ η σιμ ο πο ιείται κα τά κανό να αμ φ ιέρ ιστη δ ο κό ς,
ο λό σω μ η ή δικτυω τή . Π έρ α ενό ς ο ρ ίο υ ανο ίγμ ατο ς η ο λό σω μ η ς δο κο ύ είναι ασύμ φ ο ρ η ,
λό γο υ μ εγάλη ς αύξη ση ς το υ ίδιο υ β άρ ο υς τη ς. Σ ο ό ρ ιο αυτό (συνάρ τη ση τη ς τιμ ή ς το υ
υλικο ύ, τη ς δαπάνη ς για τα ερ γατικά, τω ν δυνατο τή τω ν μ εταφ ο ρ άς, κτλ.) και β ά ση πάντα τω ν
συνθη κώ ν κυμ αίνεται μ εταξύ 20 έω ς 30 m. Γ ια τις δικτυω τές δο κο ύς είναι δυνατό ν να
χρ η σιμ ο πο ιη θο ύν διάφ ο ρ ες μ ο ρ φ ές και πο ικίλες συνθέσεις δικτυω μ άτω ν. Γ ενικά παρ ατη ρ ο ύμ ε
ό τι ο ι κύρ ιο ι δικτυω το ί δο κο ί μ ε παρ άλλη λα πέλμ ατα κυρ ιαρ χο ύν στα ανο ίγμ ατα μ έχρ ι 60m ή
ακό μ η και μ έχρ ι 80m. Π έρ α το υ ανο ίγμ ατο ς αυτο ύ χρ η σιμ ο πο ιο ύνται συνή θω ς δικτυώ μ α τα
μ ε καμ πύλο το ένα πέλμ α, πρ ο ς αύξη ση τη ς μ εταξύ τω ν πελμ άτω ν απο στάσεω ς και επο μ ένω ς
μ είω ση τω ν αναλαμ β ανο μ ένω ν ση μ αντικώ ν δυνάμ εω ν στο μ έσο τη ς κύρ ιας δ ο κο ύ.
Γ ια μ εγαλύτερ α ανο ίγμ ατα , εάν είναι εξασφ αλισμ ένη η μ η υπο χώ ρ η ση τη ς σ τή ρ ιξη ς,
εκλέγεται συνεχή ς δο κό ς. Η εξασφ άλιση αυτή , μ ε τα ση μ ερ ινά μ έσα θεμ ελίω ση ς, είναι
- 123 -
συνή θω ς εύκο λο να επιτευχθεί και σε μ η συνεκτικά εδάφ η θεμ ελιώ σεω ς, χω ρ ίς ση μ αντική
δαπάνη . ΢ υνεχείς δο κο ί μ ε άρ θρ ω ση ενδείκνυνται σε πο λύ μ εγάλα ανο ίγμ α τα, τα ο πο ία δεν
συναντώ νται συχνά.
Σ α τό ξα δίνο υν ικανο πο ιη τικές λύσεις σε πο λλές περ ιπτώ σεις. Α παιτείται ό μ ω ς
σταθερ ό και ανθεκτικό έδαφ ο ς θεμ ελίω ση ς για τη ν ανάλη ψ η τω ν μ εγάλω ν και λο ξώ ν
αντιδρ άσεω ν. Π ρ ο τιμ ο ύνται συνή θω ς τα
διαρ θρ ω τά
τό ξα
σαν
απλο ύστερ α
από
κατασκευαστική ς άπο ψ η ς.
Σ έλο ς ο ι κρ εμ αστές γέφ υρ ες χρ η σιμ ο πο ιο ύνται μ ό νο σε περ ιπτώ σεις γεφ ύρ ω ση ς
πο λύ μ εγάλω ν ανο ιγμ άτω ν.
3.3.4. Κ ατάστρω μ α γέφυρας
Β ασικό στο ιχείο τη ς γενική ς διάταξη ς είναι και το πλάτο ς το υ καταστρ ώ μ ατο ς. Σ ο
κατάλλη λο πλάτο ς θα εκλεγεί αναλό γω ς το υ πρ ο ο ρ ισμ ό τη ς γέφ υρ ας και τη ν πρ ο β λεπό μ ενη
σε αυτή κυκλο φ ο ρ ία. ΢ τις σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γέφ υρ ες καθο ρ ίζεται ακρ ιβ ώ ς α πό το ν κανο νισμ ό
το διάκενο τεχνικώ ν έρ γω ν, για να είναι δυνατή η κυκλο φ ο ρ ία διεθνώ ν σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν
ο χη μ άτω ν. ΢ τις ο δικές γέφ υρ ες κατά κανό να το πλά το ς το υ καταστρ ώ μ ατο ς α ντιστο ιχεί στο
πλάτο ς πρ ο ς το πλάτο ς το υ καταστρ ώ μ ατο ς τη ς ο δο ύ.
΢ τις ο δικές γέφ υρ ες πρ ο β λέπεται κατά κανό να διάταξη πεζο δρ ο μ ίο υ. ΢ τις
σιδη ρ ο δρ ο μ ικές συνή θω ς δεν πρ ο β λέπο νται πεζο δρ ό μ ια ελευθέρ ας κυκλο φ ο ρ ίας αλλά μ ό νο
πεζο δρ ό μ ια για υπη ρ εσιακή χρ ή ση .
Σ ο πλάτο ς το υ καταστρ ώ μ ατο ς και η θέση το υ, επη ρ εάζο υν και τη ν εκλεγό μ ενη
από σταση τω ν δυο κύρ ιω ν δο κώ ν τη ς γέφ υρ ας μ εταξύ το υς. ΢ τη ν περ ίπτω ση το πο θέτη ση ς το υ
καταστρ ώ μ ατο ς στη ν άνω διάβ αση , η από σταση τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν είναι ανεξάρ τη τη το υ
πλάτο υς το υ καταστρ ώ μ ατο ς και καθο ρ ίζεται από τη ν αναγκαία ασφ άλεία τη ς γέφ υρ ας κα τά
τη ς ανατρ ο πή ς. Γ ια τη ν περ ίπτω ση το πο θέτη ση ς το υ καταστρ ώ μ ατο ς στη κά τω διάβ αση , θα
πρ έπει η από σταση τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν να κα θο ρ ιστεί απ ό το πλάτο υς το υ παρ εμ β αλλό μ ενο υ
καταστρ ώ μ ατο ς. Γ ια συνη θισμ ένα ανο ίγμ ατα στη περ ίπτω ση γέφ υρ ας πά νω διάβ αση ς,
επιτυγχάνεται, σε σύγκρ ισ η μ ε τη ν γέφ υρ α κάτω διάβ αση , ση μ αντικά μ ικρ ό τερ η από σταση
κύρ ιω ν δο κώ ν. Α υτό συνεπά γεται ο ικο νο μ ία στη μ εταλλική κατασκευή ό πω ς και στα β άθρ α,
λό γω το υ μ ικρ ο ύ πλάτο υς το υς. Ε φ ‟ ό σο ν από τις το πικές συνθή κες δεν επιβ άλλο νται
απαγο ρ ευτικο ί περ ιο ρ ισμ ο ί στο ύψ ο ς κατασκευή ς τη ς γέφ υρ ας, εκλέγεται κατά κα νό να διάταξη
πάνω διάβ αση ς.
- 124 -
3.4. Π λεονεκτήμ ατα μ εταλλικώ ν γεφυρώ ν
Δ ιερ ευνή θη κε σε γενικές γρ αμ μ ές στη ν πρ ο η γο ύμ ενη παρ άγρ αφ ο η γενική διάταξη
τη ς γέφ υρ ας, υπό τη ν πρ ο ϋπό θεση ό τι έχει επιλεγεί κατ‟ αρ χή ν μ εταλλική κατα σκευή . Α υτή η
επιλο γή θα γίνει β έβ αια μ ετά από τη ν σύγκρ ιση διαφ ό ρ ω ν λύσεω ν για τη ν κατασκευή τη ς
γέφ υρ ας, τη σύγκρ ιση τω ν υλικώ ν και ειδικό τερ α το υ ο πλισμ ένο υ σκυρ ο δέμ ατο ς. ΢ τη συνέχεια
δίνο νται χαρ ακτη ρ ιστικά στο ιχεία για το πώ ς γίνετε η παρ απάνω σύγκρ ιση , εξετάζο ντα ς
ειδικό τερ α τα πλεο νεκτή μ α τα τω ν μ εταλλικώ ν γεφ υρ ώ ν.
3.4.1. Ο σίδηρος ω ς δομ ικό υλικό
Α πό τα διάφ ο ρ α υλικά π ο υ χρ η σιμ ο πο ιο ύνται στα δο μ ικά έρ γα ( ξύλο , λίθο ς,
σκυρ ό δεμ α, ο πλισμ ένο σκυρ ό δεμ α, χάλυβ ας, ελαφ ρ ά μ έταλλα ), το κά θε ένα έχει ένα κύρ ιο
πεδίο εφ α ρ μ ο γή ς κα θο ρ ιζό μ ενο από τα ο ικο νο μ ικά πλεο νεκτή μ ατα αυτο ύ να δώ σει
ικανο πο ιη τικές λύσεις για το υπ‟ ό ψ ιν έρ γο , από τω ν εκάστο τε επιβ αλλο μ ένω ν συνθη κώ ν ω ς
πρ ο ς τη ν χρ ο νική διάρ κεια και το ν τρ ό πο τη ς κατασκευή ς το υ έρ γο υ.
Σ α κύρ ια πλεο νεκτή μ α τα τω ν σιδη ρ ώ ν γεφ υρ ώ ν π ρ ο κύπτο υν απ ό τις πα ρ α κάτω
ιδιό τη τες το υ χρ η σιμ ο πο ιο ύμ ενο υ υλικο ύ:
α) Ο δο μ ικό ς χάλυβ ας παρ άγεται κάτω από ευνο ϊκές συνθή κες και υπό συνεχή έλεγχο στα
ερ γο στάσια, ώ στε να υπάρ χει πλή ρ η ς ασφ άλεια για τη ν πο ιό τη τα τω ν χρ η σιμ ο πο ιη μ ένο υ
ελασμ άτω ν.
β ) Ο χάλυβ ας έχει ση μ αντική αντο χή στις στατικές και δυναμ ικές φ ο ρ τίσεις. Η υψ η λή
αντο χή επιτρ έπει τη ν διαμ ό ρ φ ω ση φ ο ρ έω ν μ ε μ ικρ ό ίδιο β άρ ο ς και μ ε τις μ ικρ ό τερ ες δυνατές
διαστάσεις. Π ερ αιτέρ ω η υψ η λή ανθεκτικό τη τα το υ χάλυβ α διαθέτη ακό μ η και ση μ αντικά
περ ιθώ ρ ια έναντι απρ ό β λεπ τη ς το πική ς αύξη ση ς τω ν τάσεω ν.
γ) Σ α τεμ άχια ενό ς μ εταλλικο ύ έρ γο υ κατασκευάζο νται σε ειδικά ερ γο στάσια β άση
δο κιμ ασμ ένω ν μ εθό δω ν, σε κατάλλη λες μ η χανικές εγκαταστάσ εις και υπό τη ν συνεχή
επίβ λεψ η ειδικευμ ένο υ πρ ο σω πικο ύ. Η
ό λη κατασκευή ετο ιμ άζεται σε μ εγάλα στα
ερ γο στάσια, ό πο υ ο ι συνθή κες ερ γασίες είναι ο ικο νο μ ικό τερ ες και τεχνικά ικανο πο ιη τικές.
δ) Η συναρ μ ο λό γη ση τω ν μ εταλλικώ ν κατασκευώ ν είναι πο ιο τικά ανεξάρ τη τη από τις
καιρ ικές συνθή κες και τις απο χές το υ έτο υς. Η ερ γασία είναι δυνατό ν να έχει εγκαίρ ω ς
πρ ο ετο ιμ αστεί στο ερ γο στάσιο και να συναρ μ ο λο γη θεί επί τό πο υ σε ελάχ ιστο χρ ο νικό
διάστη μ α.
ε) Τ πάρ χο υν μ εγάλες δ υνατό τη τες πρ ο σαρ μ ο γή ς τη ς μ ο ρ φ ή ς και τη ς εκλο γή ς μ εθό δο υ
συναρ μ ο λο γή σεω ς, ώ στε να ικανο πο ιο ύνται ο ι ειδικές απαιτή σεις κάθε έρ γο υ. Π ο λλές φ ο ρ ές
- 125 -
για σιδη ρ ές κατασκευές είναι δυνατό ν να επιτευχ θο ύν ικανο πο ιη τικές λύσεις, εφ ‟ ό σο ν υπάρ χει
περ ιο ρ ισμ ό ς χώ ρ ο υ, διό τι το υλικο ύ αυτό , μ ε τη μ εγάλη και β έβ αια αντο χή , επιτρ έπει τη ν
εκλο γή τω ν ελαχίστω ν διασ τάσεω ν για τα φ έρ ο ντα τμ ή μ ατα τη ς κατασκευή ς.
στ) Ε ίναι δυνατή η επαναχρ η σιμ ο πο ίη ση τω ν ελασ μ άτω ν σε άλλη κατασκευή , χω ρ ίς σχεδό ν
απώ λεια υλικο ύ. Ε ίναι επίση ς, για μ εταβ ο λή τω ν α ρ χικώ ν πρ ο ϋπο θέσεω ν κατασκευή ς, δυνατή
και εύκο λη η τρ ο πο πο ίη ση και η ενίσχυση το υ μ εταλλικο ύ φ ο ρ έα .
ζ) Η διάρ κεια ζω ή ς τω ν μ εταλλικώ ν κατα σκευώ ν είναι σχεδό ν απερ ιό ρ ιστη . ΢ ή μ ερ α
διατίθενται ισχυρ ά μ έσα πρ ο στασίας από τη ν σκο υρ ιά. ΢ ε κάθε ό μ ω ς περ ίπ τω ση , η κατά
ο ρ ισμ ένα χρ ο νικά διαστή μ ατα ανάγκη ς ανανεώ σεω ς τη ς β αφ ή ς, κυρ ίω ς για α υτά πο υ είναι
στο ν ελεύθερ ο χώ ρ ο κατα σκευή ς, δεν είναι ση μ αντική δαπάνη . Μ εταλλικές γέφ υρ ες, εφ ‟ ό σο ν
δεν αντικαταστάθη καν για λό γο υς αύξη ση ς τη ς φ ό ρ τισή ς, και μ εταλλικά δο μ ικά έρ γα,
εξακο λο υθο ύν εδώ και πο λλές δεκα ετίες να πρ ο σφ έρ ο υν ακό μ η τις υπη ρ εσίες το υς.
3.4.2. Ά νοιγμ α γέφυρας
Γ ια πο λύ μ ικρ ά ανο ίγμ α τα, μ εγάλα φ ο ρ τία και μ ικ ρ ό ύψ ο ς κατασκευή ς, ο ι
μ εταλλικές γέφ υρ ες παρ αμ ένο υν για ακό μ η φ ο ρ ά η μ ο ναδική λύση . Γ ια αυτό στις
σιδη ρ ο δρ ο μ ικές γρ α μ μ ές χρ η σιμ ο πο ιο ύνται σε μ εγά λο β αθμ ό ο ι γέφ υρ ες αυτές.
Γ ια τα μ ικρ ά και τα μ εσα ία ανο ίγμ ατα είναι συνή θω ς δυνατή η κατασκευή γέφ υρ ας
από ο πο ιαδή πο τε υλικο ύ, εκτό ς εάν υπάρ χει περ ιο ρ ισμ ό ς στο ύψ ο ς κατασ κευή ς, ο πό τε
απο κλείο νται ο ι λίθινες και ο ι απλές γέφ υρ ες από σκυρ ό δεμ α .
Γ ια τα μ εγάλα ανο ίγμ ατα δεν είναι δυνατή η χρ η σιμ ο πο ίη ση κάθε δ ο μ ικο ύ υλικο ύ.
Τ πάρ χο υν ανώ τατα ό ρ ια για κάθε υλικό , τω ν ο πο ίω ν δ εν είναι δυνατή η υπέρ β ασ η .
Σ ο μ έγιστο άνο ιγμ α ξύλινη ς γέφ υρ ας έφ θασ ε τα 119 m, αυτό είναι μ ία εξαίρ εση . Σ α
ανο ίγμ ατα κατά κανό να είναι κάτω
τω ν 50 m, πάντω ς ξύλινες γέφ υρ ες ελάχιστες
κατασκευάζο νται και μ ό νο σε ειδικές περ ιπτώ σεις.
Ο ι λίθινες γέφ υρ ες έφ θασα ν τα 90m και ο ι απλο ύ σκυρ ο δέμ ατο ς γέφ υρ ες τα 98 m,
αλλά και τα δυο αυτά υλικά σπανιό τατα χρ η σιμ ο πο ιο ύνται σή μ ερ α.
Ο ι γέφ υρ ες από ο πλισμ ένο σκυρ ό δεμ α τυγχάνο υν ευρ ύτατη ς χρ ή ση ς και έχο υν φ θάσει
άνο ιγμ α μ έχρ ι 300m, ο ι γέφ υρ ες από σίδερ ο έχο υν υπερ β εί το άνο ιγμ α τω ν 500 m από το
παρ ελθό ν (1890, γέφ υρ α Forth, 521m), ή δη για τις κρ εμ αστές γέφ υρ ες έχο υν επιτευχθεί
ανο ίγμ ατα 1300m και ασφ αλώ ς είναι σή μ ερ α δυνατή η γεφ ύρ ω ση μ εγαλύτερ ω ν ανο ιγμ άτω ν.
Γ ια τις περ ιπτώ σεις γεφ υρ ώ ν εξαιρ ετικά μ εγάλω ν ανο ιγμ άτω ν είναι αδια φ ιλο νίκη τη η
κυρ ιαρ χία το υ χάλυβ α.
- 126 -
Π Η ΓΗ :
Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ
υ ρα ι", 6 η
Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
Λ ιά λ ια ρη ς Δ η μ ή τρη ς – Μ π α λ α μ ούτσ η Έ φ η , "Κ οσμ ογ νω σία ", Α θή να 1992
Koch/Weidemann," Γ εφ υροπ οιία ", Ο λ όσω μ ες οδικ ές γ έφ υ ρες μ ορφ ή ς δοκ ού , Ε κ δόσεις Μ όσχ ος Γ κ ιού ρδα ς, Α θή να 1976
Ν ομ α ρχ ια κ ή Α υτοδιοίκ η ση Υ θιώ τιδα ς "Υ υσικ ές π η γ ές ενέργ εια ς", Λ α μ ία 1998
Σ ρια ντά φ υλ λ ος Δ . Π α π α να γ ιώ του " Ιστορία & μ νη μ εία ", Λ α μ ία 1971
Κ ω νστα ντίνος Φ ρ. Υ λ ώ ρος "Η επ α ρχ ία Υ θιώ τιδα ς", Λ α μ ία 1998
- 127 -
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 4: Υ Ο Ρ Σ ΙΑ Τ Π Ο Λ Ο Γ Ι΢ Μ Ο Τ Γ Ε Υ Τ Ρ Α ΢
4.1. Γ ενικά
Γ ια το ν υπο λο γισμ ό μ ιας σιδη ρ άς γέφ υρ ας πρ έπει να λη φ θο ύν υπ‟ ό ψ ιν ο ι πάση ς
φ ύσεω ς φ ο ρ τίσεις, ο ι ο πο ίες είναι δυνατό ν να ενερ γή σο υν σε αυτή ν και να πρ ο καλέσο υν στα
διάφ ο ρ α τμ ή μ ατα τη ς κατα σκευή ς μ εγαλύτερ ες τάσεις. Ε ίναι σκό πιμ η η διαίρ εση τω ν φ ο ρ τίω ν
σε κατη γο ρ ίες, αναλό γω ς τη ς σπο υδαιό τη τάς το υς και τη ς συχνό τη τας εφ α ρ μ ο γή ς το υς στη
γέφ υρ α. Δ ιακρ ίνο νται σε:
α) Κ ύρια φορτία (τα κατά κανό να εφ α ρ μ ο ζό μ ενα β ασικά φ ο ρ τία τη ς γέφ υρ ας ).
β) Π ρόσθετα φορτία (τα κατ‟ εξαίρ εση εφ αρ μ ο ζό μ ενα, και μ ικρ ό τερ η ς σχετικά ση μ ασίας
φ ο ρ τία).
γ) Ε ιδικά φορτία (σπάνια φ ο ρ τία, ενερ γο ύν μ ό νο υπό ειδικές συνθή κες στη γέφ υρ α ).
4.1.1. Υ ορτία υπ ολογισμ ού
Β άση τω ν τελευταίω ν γερ μ ανικώ ν κανο νισμ ώ ν τα λαμ β ανό μ ενα υπ‟ ό ψ ιν για το ν
υπο λο γισμ ό μ ιας σιδη ρ άς γέφ υρ ας φ ο ρ τία κα τανέμ ο νται, στις ανώ τερ ες κατη γο ρ ίες, ω ς εξή ς:
Κ ύρια φορτία Ί διο βάρος κατασκευής
Κ ινη τό φ ο ρ τίο (συρ μ ο ί επιφ ό ρ τιση ς)
Υ υγό κεντρ ο ς δύναμ η (για γέφ υρ ες μ ε καμ πύλη )
Π ρόσθετα φορτία
Π ίεση αέρα
Δ ύναμ η τρ ο χο πέδη ση ς ή εκκίνη ση ς
Π λευρ ική κρ ο ύση
Υ ό ρ τιση πεζο δρ ο μ ίω ν
Υ ό ρ τιση χιο νιο ύ
Σ ρ ιβ ές εφ έδ ρ ανω ν
Μ εταβ ο λή θερ μ ο κρ ασίας
Ε ιδικά φορτία
Α π ρόβλεπ τες μ εταβολές συνθηκώ ν στήριξης
Π ρ ό σκρ ο υση ο χη μ άτω ν επί υπο στυλω μ άτω ν
- 128 -
Θ ρ αύση καλω δίω ν
Υ ό ρ τιση κατά τη ν συναρ μ ο λό γη ση
΢ τα κύρια φ ορτία π ρέπ ει να συμ π εριληφ θούν και:
α) Ο ι επιρ ρ ο ές από πρ ο β λεπό μ ενες μ εταβ ο λές τω ν συνθη κώ ν στή ρ ιξη ς. π.χ. η β άση σχεδίο υ
ανύψ ω ση κατά λίγα cm τω ν ακρ αίω ν στη ρ ίξεω ν συνεχο ύς δο κο ύ επί δυο ανο ιγμ άτω ν πρ ο ς
μ είω ση τη ς ρ ο πή ς στη ρ ίξεω ς
β ) Ο ι επιρ ρ ο ές έκκεντρ ω ν συνδέσμ ω ν και τη ς καμ π υλώ σεω ν τω ν ρ άβ δω ν. Γ ια τη ν περ ίπτω ση
ση μ αντικώ ν έκκεντρ ω ν συνδέσμ ω ν συνυπο λο γίζεται η επιρ ρ ο ή τη ς εκκεντρ ό τη τας. Κ ατά το υς
Γ ερ μ ανικο ύς κανο νισμ ο ύς σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν γεφ υρ ώ ν επιτρ έπεται εν πρ ο κειμ ένο υ υπέρ β αση ς
τω ν άλλω ν επιτρ επό μ ενω ν τάσεω ν κατά 10 % . Ο μ ο ίω ς εξετάζεται και η επιρ ρ ο ή τη ς εκτρ ο πή ς
το υ άξο νο ς τη ς ρ άβ δ ο υ εκ το υ άξο να φ ό ρ τιση ς για τη ν χρ η σιμ ο πο ίη ση καμ πύλω ν ρ άβ δω ν
δικτυώ μ ατο ς, π.χ. για τη ν περ ίπτω ση γέφ υρ ας μ ε κα μ πύλη και χρ η σιμ ο πο ίη ση καμ πύλη ς, σε
κάτο ψ η , κύρ ιας δ ο κο ύ.
γ) Ο ι επιρ ρ ο ή τω ν δ ευτερ εύο υσω ν τάσεω ν. Γ ενικώ ς δεν απαιτείται η διερ εύνη ση τη ς τιμ ή ς
τω ν τάσεω ν αυτώ ν (π.χ. από τη χρ η σιμ ο πο ίη ση άκαμ πτώ ν συνδέσμ ω ν στο υς κό μ β ο υς, αντί τη ς
θεω ρ η τική ς υπο θέσεω ς τη ς άνευ τρ ιβ ή ς αρ θρ ώ σεω ν, επίση ς από τη ν σταθερ ή σύνδεση τη ς
μ η κίδας πρ ο ς τη διαδο κίδ α ή τη ς διαδ ο κίδας πρ ο ς τη ν κύρ ιας δο κό , κτλ.). Ε άν αναζη τη θο ύν
και συμ περ ιλη φ θο ύν στο ν υπο λο γισμ ό , επιτρ έπεται αναλό γω ς αύξη ση τω ν επιτρ επό μ ενω ν
τάσεω ν.
δ) Ο ι επιρ ρ ο ές από τις εγκά ρ σιες φ ο ρ τίσεις τω ν ρ άβ δω ν. Ο ι ρ άβ δο ι τω ν δικτυω μ άτω ν
αναλαμ β άνο υν αξο νικές δ υνάμ εις. Γ ια τη ν περ ίπτω ση αξιό λο γη ς εγκάρ σιας φ ό ρ τισή ς το υς,
πρ έπει να συνυπο λο γιστεί και η επιρ ρ ο ή αυτή (π.χ. το ίδιο β ά ρ ο ς θλιβ ό μ ενω ν ρ ά β δω ν μ ή κο υς,
σε ο ρ ιζό ντια πρ ο β ο λή , μ εγαλύτερ η τω ν 6.00 m, κτλ.).
4.1.2. Δ ιαίρεση τω ν φορτίω ν
Φ αρ ακτη ρ ιστική είναι η διαίρ εση τω ν φ ο ρ τίω ν ανάλο γα μ ε τη ν διεύθυνσή το υς. Η
γέφ υρ α είναι φ ο ρ έας στο χώ ρ ο , αναλύεται για το ν υπο λο γισμ ό τη ς σε επίπεδ ο υς φ ο ρ είς, εκ
τω ν ο πο ίω ν κάθε ένας ανα λαμ β άνει ο ρ ισμ ένη κατη γο ρ ία φ ο ρ τίω ν. Έ τσι διακρ ίνο νται σε:
α) κατακόρυφα φορτία: (ίδιο β άρ ο ς, συρ μ ο ί επιφ ό ρ τιση ς, φ ό ρ τιση πεζο δρ ο μ ίω ν, χιό νια
κ.λ.π.).
β) οριζόντια κατά μ ήκος φορτία: (τρ ο χο πέδη ση , δυνάμ εις εκκίνη ση ς, τρ ιβ ές εφ εδρ άνω ν).
γ) οριζόντια π λευρικά φορτία: (φ υγό κεντρ ο ς δύνα μ η , πλευρ ικές κρ ο ύσεις, πίεση ανέμ ο υ).
- 129 -
Σ έλο ς, ό σο αναφ ο ρ ά το στατικό υπο λο γισμ ό , διακρ ίνο υμ ε ακό μ η τα φ ο ρ τία στις εξή ς
κατη γο ρ ίες:
α) ομ οιόμ ορφα διανεμ ημ ένα: (ίδιο β άρ ο ς, πίεση ανέμ ο υ, χιό νι).
β) συγκεντρω μ ένα φορτία: (συρ μ ο ί επιφ ό ρ τιση ς, ενίο τε για λό γο υς απλο πο ίη ση ς το υ
υπο λο γισμ ο ύ εισάγεται ω ς ο μ ο ιό μ ο ρ φ η διανεμ η μ ένη φ ό ρ τιση , φ υγό κεντρ ο ς δύναμ η , δύναμ η
τρ ο χο πέδη ση ς, πλευρ ική κρ ο ύση ).
- 130 -
Π Η ΓΗ :
Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ υ ρα ι", 6 η Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
Λ ιά λ ια ρη ς Δ η μ ή τρη ς – Μ π α λ α μ ούτσ η Έ φ η , "Κ οσμ ογ νω σία ", Α θή να 1992
Koch/Weidemann," Γ εφ υροπ οιία ", Ο λ όσω μ ες οδικ ές γ έφ υ ρες μ ορφ ή ς δοκ ού , Ε κ δόσεις Μ όσχ ος Γ κ ιού ρδα ς, Α θή να 1976
- 131 -
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 5: Ο Ι Π Ρ Ω Σ Ε ΢ ΢ ΙΔ Η Ρ Ο Δ Ρ Ο Μ ΙΚ Ε ΢ Γ Ε Υ Τ Ρ Ε ΢
5.1. Ο ι π ρώ τες σιδηροδρομ ικές γέφυρες και η εξέλιξή τους
΢ πο υδαίο ς παρ άγο ντας μ ε τη ν εξέλιξη τη ς γεφ υρ ο πο ιίας στη ν σύγχρ ο νη επο χή ή ταν
η εμ φ άνιση και η ευρ εία εξάπλω ση το υ σιδη ρ ο δρ ό μ ο υ. Ο ι σπο υδαιό τερ ες γέφ υρ ες
κατασκευάστη καν για τη ν απο κατάσταση τη ς σιδη ρ ο δρ ο μ ική ς συγκο ινω νίας πάνω από β αθιές
χαρ άδρ ες, μ εγάλο υς πο τα μ ο ύς ακό μ α και πάνω από ο ρ ισμ ένα τμ ή μ ατα τη ς θάλασσας. Η
ανάγκη
για
επίλυση
ό λο
και σο β αρ ό τερ ω ν πρ ο β λη μ άτω ν στη ν κατασκευή
τω ν
σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν γεφ υρ ώ ν, έκανε επιτακτική τη ν ανάγκη να β ρ εθο ύν νέες λύσεις.
Ε φ αρ μ ό στη καν νέα υλικά και η πρ ό ο δο ς πο υ υπή ρ ξε ή ταν αλμ α τώ δη ς.
Η πρ ώ τη σιδη ρ ο δρ ο μ ική γέφ υρ α κα τασκευάστη κε στη ν Α γγλία το 1824 από το ν
G.Stephenson και ή ταν η πρ ώ τη πο υ δό θη κε σε δ η μ ό σια κυκλο φ ο ρ ία για τη ν μ εταφ ο ρ ά
εμ πο ρ ευμ ά τω ν και επιβ ατώ ν. Σ ο συνο λικό μ ή κο ς τη ς σιδη ρ ο δρ ο μ ική ς γρ α μ μ ή ς ή ταν 40km.
Η γέφ υρ α απο τελο ύνταν α πό τέσσερ α ανο ίγμ ατα τω ν 3.80 m και ή ταν η πρ ώ τη στη ν ο πο ία
χρ η σιμ ο πο ιή θη κε κύρ ια δ ο κό ς αμ φ ίκυρ τη ς μ ο ρ φ ή ς μ ε χυτο σίδη ρ ο . Φ ρ η σιμ ο π ο ιή θη κε μ έχρ ι
το 1842 και το 1901 αφ αιρ έθη κε και το πο θετή θη κε στο μ ο υσείο το υ ερ γαστη ρ ίο υ ο χη μ άτω ν
το υ Darlington.
Σ ο πρ ώ το ό μ ω ς υλικό για τη ν κατασκευή τω ν σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν γεφ υρ ώ ν ή τα ν το
ξύλο . ΢ το σίδη ρ ο δεν υπή ρ χε ακό μ α μ εγά λη εμ πιστο σύνη από το υς μ η χανικο ύς, το ο πο ίο
άλλω στε έκτο ς το υ ό τι δεν υπή ρ χε σε μ εγάλες πο σό τη τες παρ άλλη λα η τιμ ή το υ ή ταν πο λύ
υψ η λή . ΢ ε αντίθεση το ξύλο παρ είχε εύκο λη θεμ ελίω ση , ταχεία κατασκευή και μ ικρ ό κό στο ς.
΋ λα αυτά ή ταν στα υπέρ αφ ο ύ κανείς δεν ή ταν β έβ αιο ς για τη ν εξυπη ρ έτη ση πο υ θα
πρ ο σέφ ερ αν τέτο ιες κατασκευές.
Γ ενικό τερ α υπή ρ χε μ εγαλύτερ η εμ πιστο σύνη στο ξύλο . Η πρ ώ τη ξύλινη γέφ υρ α
απο τελο ύνταν από εφ τά ο λό σω μ α ζευκτά ανο ίγμ ατο ς 35 m περ ίπο υ, πο υ στη ρ ίζο νταν σε λίθινα
μ εσό β αθρ α.
Π αρ άλλη λα ό μ ω ς μ ε το ξύλο χρ η σιμ ο πο ιο ύνται και ο ι λίθινες γέφ υρ ες πο υ ή ταν
πο λύ ικανο πο ιη τικές. Σ α σ η μ αντικό τερ α πλεο νεκτή μ ατα το υς ή ταν η μ εγάλη το υς αντο χή και
η έλλειψ η εξό δω ν πο υ απαιτο ύσε η συντή ρ η ση το υς. Α ν και ο ι πρ ώ τες λίθινες γέφ υρ ες
κατασκευάστη καν μ ε τη ν α ρ χή το υ σιδη ρ ο δρ ό μ ο υ χρ η σιμ ο πο ιο ύντα ακό μ α και σή μ ερ α πα ρ ά
τη ν αύξη ση τη ς κυκλο φ ο ρ ίας και τω ν β αρ ώ ν. Μ ια από τις ση μ αντικό τερ ες γέφ υρ ες β ρ ίσκεται
στη Γ ερ μ ανία. Ε ίναι η γέφ υρ α τη ς Gő ltztal πο υ κατασκευάστη κε το 1846 -1851 και μ έχρ ι
σή μ ερ α είναι μ ια από τις μ εγαλύτερ ες το υ κό σμ ο υ.
- 132 -
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 6: Κ Α Σ Α ΢ Σ Ρ Ω Μ Α ΢ ΙΔ Η Ρ Ο Δ Ρ Ο Μ ΙΚ Ω Ν Γ Ε Υ Τ Ρ Ω Ν
6.1. Γ ενικά
6.1.1. Κ ύρια μ έρη
Σ α κύρ ια μ έρ η το υ καταστρ ώ μ ατο ς τω ν σιδη ρ ο δ ρ ο μ ικώ ν γεφ υρ ώ ν είναι:
α) επίστρ ω μ α (σιδη ρ ο τρ ο χιές, στρ ω τή ρ ες, για τη ν περ ίπτω ση στρ ώ ση ς έρ μ α το ς στη γέφ υρ α
υπάρ χει το έρ μ α και το έλασμ α υπο β άσταξή ς το υ).
β ) δο κο ί κα ταστρ ώ μ ατο ς (μ η κίδες και δια δο κίδες τη ς γέφ υρ ας).
γ) πεζο δρ ό μ ιο (επίστρ ω μ α, μ η κίδ ες, και για πεζο δρ ό μ ια εκτό ς τω ν κυρ ίω ν δο κώ ν,
πρ ό β ο λο ι πεζο δ ρ ο μ ίο υ).
6.1.2. ΢ τρώ ση έρμ ατος
Α πό άπο ψ η μ ελέτη ς και κατασκευή ς το υ καταστρ ώ μ α το ς είναι β ασικό ς παρ άγο ντας
η στρ ώ ση ή μ η έρ μ α το ς τη ς γέφ υρ ας. Γ ια τη στρ ώ ση το υ έρ μ α το ς απαιτείται η μ ό ρ φ ω ση (π.χ.
μ ε ελάσμ ατα στη ρ ιζό μ ενα στις μ η κίδες, διαδο κίδ ες ή και τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν) μ ιας συνεχο ύς
επιφ άνεια πο υ θα υπο β ασ τάζει το έρ μ α. Γ ια κα τα σκευές χω ρ ίς στρ ώ ση το υ έρ μ α το ς, ο ι
στρ ω τή ρ ες στη ρ ίζο νται συνή θω ς απ‟ ευθείας στις μ η κίδες κα ι το επίστρ ω μ α τη ς γέφ υρ ας είναι
πρ ο φ ανώ ς ασυνεχές. Γ ενικά, εκτό ς απ ό περ ιπτώ σεις πο υ καθο ρ ίζεται κάτι άλλο , εξετάζεται
πάντο τε η περ ίπτω ση γεφ υρ ώ ν χω ρ ίς στρ ώ ση έρ μ α το ς, η ο πο ία άλλω στε απο τελεί και το ν
κανό να για τη ν κα τασκευή σιδη ρ ώ ν γεφ υρ ώ ν, εξαίρ εση φ υσικά απο τελεί η ειδική μ ο ρ φ ή
γεφ υρ ώ ν από σιδη ρ ο τρ ο χιές ή σιδη ρ ο δο κο ύς μ έσα σ ε σκυρ ό δεμ α .
6.1.3. Δ οκοί καταστρώ μ ατος
Α ναλό γω ς μ ε το υς δο κο ύς καταστρ ώ μ ατο ς, μ πο ρ ο ύμ ε να διακρ ίνο υμ ε τρ εις
κατη γό ρ ιες γεφ υρ ώ ν:
α) γέφυρες χω ρίς δοκούς καταστρώ μ ατος: ΢ ε αυτή τη ν περ ίπτω ση δεν χρ η σιμ ο πο ιο ύνται
μ η κίδες και διαδ ο κίδες και το επίστρ ω μ ά στη ρ ίζεται απ‟ ευθείας στις κύρ ιο υ δο κο ύς.
β) κατάστρω μ α γεφυρώ ν μ ε μ όνο διαδοκίδες: Ε ίναι μ ια σπάνια περ ίπτω ση πο υ μ πο ρ εί να
εφ αρ μ ο στεί για στρ ώ ση έρ μ ατο ς. ΢ τη ν περ ίπτω ση γέφ υρ ας άνω διά β αση ς, μ ε από σταση
- 133 -
κυρ ίω ν δο κώ ν περ ίπο υ 2.00m, ο ι διαδο κίδες το πο θετο ύνται σ ε από σταση 1.0 m έω ς 1.5m και
μ ο ρ φ ώ νεται μ ε σκαφ ο ειδ ή ελάσμ ατα η επιφ άνεια συγκρ άτη ση ς το υ έρ μ α το ς. Γ ια τη ν
περ ίπτω ση κάτω διά β αση ς, είναι δυνατό ν να στη ρ ίξο υμ ε τις διαδο κίδες το πο θετη μ ένες πάλι σε
από σταση 1.0m έω ς 1.5m μ ε κο ίλα ελάσμ α τα για τη ν μ ό ρ φ ω ση τη ς επιφ άνειας συγκρ άτη ση ς
το υ έρ μ ατο ς. Α κό μ η και για τη ν περ ίπτω ση μ η στρ ώ σεω ς έρ μ α το ς είναι δυνατό ν (σπανιό τατα
εφ αρ μ ο σμ ένη λύση ) να διατα χθο ύν μ ό νο διαδο κίδες χω ρ ίς μ η κίδες. ΢ τη περ ίπτω ση αυτή ο ι
σιδη ρ ο τρ ο χιές στη ρ ίζο νται στις διαδο κίδ ες (το πο θετο ύμ ενες σε εξαιρ ετικά μ ικρ ές απο στάσεις
π.χ. 0.50m) εξο ικο νο μ ώ ντα ς ύψ ο ς κατασκευή ς.
γ) γέφυρες μ ετά καταστρώ μ ατος απ ό μ ηκίδες και δια δοκίδες: Ε ίναι η συνη θέστερ η
περ ίπτω ση , γι‟ αυτό και εξετάζεται λεπτο μ ερ έστερ α στις επό μ ενες παρ αγρ άφ ο υς.
- 134 -
6.2. ΢ ιδηροτροχιές τω ν γεφυρώ ν
Ε πάνω στη γέφ υρ α συνεχίζεται κατά κανό να ο ίδιο ς τύπο ς σιδη ρ ο τρ ο χιάς, πο υ έχει
χρ η σιμ ο πο ιη θεί και στο υπό λο ιπο τμ ή μ α το υ σιδη ρ ο δρ ο μ ικο ύ δικτύο υ. Τ πάρ χει μ ό νο μ ια
διαφ ο ρ ά, επάνω στις γέφ υρ ες (και 4 m περ ίπο υ μ ε τα ακρ ό β α θρ α ) απο φ εύγο νται, ό σο είναι
δυνατό ν, ο ι αρ μ ο ί τω ν σιδη ρ ο τρ ο χιώ ν, ώ στε να ελαττω θεί η δυναμ ική επιρ ρ ο ή τω ν
κυλιό μ ενω ν φ ο ρ τίω ν. Α υτό επιτυγχάνεται συνή θω ς μ ε τη ν συγκό λλη ση γενικά τω ν αρ μ ώ ν ή
το υλάχιστο ν στα μ εγάλα μ ή κη . Ο αρ μ ό ς είναι ένας σ η μ αντικό ς λό γο ς αύξη ση ς τη ς επιρ ρ ο ή ς
κρ ο ύση ς τω ν κυλιό μ ενω ν μ αζώ ν στη ν κό πω ση τω ν φ ο ρ έω ν.
Έ να ακό μ η ση μ αντικό κο μ μ άτι στις σιδη ρ ο τρ ο χιές τω ν γεφ υρ ώ ν είναι η σύνδεσή
το υς μ ε το υς στρ ω τή ρ ες. Ο ι στρ ω τή ρ ες είναι πλάκες πο υ χρ η σιμ ο πο ιο ύνται για να αυξή σο υν
τη ν επιφ άνεια έδρ αση ς τω ν πιέσεω ν τη ς σιδη ρ ο τρ ο χ ιάς. Ο ι πλάκες έδρ αση ς είναι ισο παχείς,
ο πό τε απαιτείται λο ξή εγκο πή στρ ω τή ρ α για να δο θεί η κλίση 1:20 τη ς σιδη ρ ο τρ ο χιάς από
το ν κατακό ρ υφ ο άξο να. Α κό μ η πρ ο τιμ ό τερ ο είναι να έχο υν κλίση 1:20 στη ν πάνω επιφ άνειά
το υς, ώ στε να μ η ν απαιτείτε η ύπαρ ξη τη ς εγκο πή ς στο στρ ω τή ρ α. Η
σύνδεση τη ς
σιδη ρ ο τρ ο χιάς μ ε το υς στρ ω τή ρ ες μ ε τρ εις ή τέσσερ ις ελικω το ύς ή λο υς γρ α μ μ ή ς (τρ ιφ ό νια),
τω ν ο πο ίω ν η κεφ α λή πιέζει το πέλμ α τη ς σιδη ρ ο τρ ο χιάς.
Σ έλο ς ο ι αντιτρ ο χίες πο υ έχο υν σαν σκο πό τη ν απο φ υγή εκτρ ο χιασμ ο ύ πάνω στη
γέφ υρ α. Ο ι κανο νισμ ο ί τω ν διαφ ό ρ ω ν δικτύω ν πρ ο β λέπο υν σε κάθε περ ίπτω ση εάν είναι
σκό πιμ η ή ό χι η το πο θέτη ση αυτώ ν τω ν δια τάξεω ν. ΢ υνή θω ς ό μ ω ς περ ιο ρ ίζεται μ ό νο στις
αναγκαίες περ ιπτώ σεις, για τί εκτό ς από τη μ εγάλη δα πάνη στη ν κατασκευή το υς, δυσχερ αίνει
και τη ν αναγκαία αλλα γή τω ν στρ ω τή ρ ω ν κατά τη ν συντή ρ η σή το υς.
Γ ενικά πρ ο β λέπο νται τέτο ιες διατάξεις, κα τά τω ν εκτρ ο χιασμ ό , για γέφ υρ ες μ ε
καμ πύλη ακτίνας κάτω τω ν 300 m. Ε πίση ς χρ η σιμ οπο ιο ύνται σε γέφ υρ ες συνο λικο ύ μ ή κο υς
πάνω από 50m, εφ ‟ ό σο ν ο ι κύρ ιο ι δο κο ί δεν πρ ο στατεύο υν (γέφ υρ ες άνω διάβ αση ς) τα
εκτρ ο χιαζό μ ενα ο χή μ ατα από το ν κίνδυνο πτώ ση ς το υς.
- 135 -
6.3. ΢ τρω τήρες γεφυρώ ν
Κ ατά κανό να χρ η σιμ ο πο ιο ύνται ξύλινο ι στρ ω τή ρ ες. Σ ο ξύλο παρ εμ β αλλό μ ενο
μ εταξύ σιδη ρ ο τρ ο χιάς και μ η κίδω ν χρ η σιμ εύει, λό γω τη ς ελαστικό τη τάς το υ, στη ν άμ β λυνση
τω ν κρ ο ύσεω ν και στη μ είω ση τη ς δυναμ ική ς επιρ ρ ο ή ς τω ν κινη τώ ν φ ο ρ τίω ν. ΢ ιδερ ένιο ι
στρ ω τή ρ ες δεν χρ η σιμ ο πο ιο ύνται συνή θω ς, αν και αυτο ί παρ έχο υν μ ικρ ό τερ ο ύψ ο ς
κατασκευή ς και ασφ άλεια έναντι πυρ καγιάς τω ν στρ ω τή ρ ω ν, διό τι αυξάνο υν τις κρ ο ύσεις και
το θό ρ υβ ο κατά τη ν κυκλο φ ο ρ ία τω ν φ ο ρ τίω ν τω ν συρ μ ώ ν σ τη ν γέφ υρ α . ΢ ε ειδικές
περ ιπτώ σεις δεν χρ η σιμ ο π ο ιο ύνται στρ ω τή ρ ες (π.χ. πρ ο ς ελάττω ση το υ ύψ ο υς κατασκευή ς,
γέφ υρ ες εκ δίδυμ ω ν δο κώ ν). Σ ελευταία έχο υν εφ αρ μ ο στεί κα ι συστή μ ατα, μ ε απευθεία ς
έδρ αση τω ν σιδη ρ ο τρ ο χιώ ν στο κατάστρ ω μ α , μ έσω
ειδικώ ν δια τάξεω ν, τα ο πο ία
εξασφ αλίζο υν ικανο πο ιη τική κύλιση τω ν συρ μ ώ ν κυκλο φ ο ρ ίας.
Η απαρ αίτη τη από σταση τω ν στρ ω τή ρ ω ν μ εταξύ καθο ρ ίζεται ό χι μ ό νο από τη ν
αντο χή τη ς στη ρ ιζό μ ενη ς σιδη ρ ο τρ ο χιάς, αλλά και αναλό γω ς τη ς ελάχιστη ς δ ιαμ έτρ ο υ το υ
τρ ο χο ύ τω ν κυκλο φ ο ρ ο ύντω ν ο χη μ άτω ν, ώ στε ο τυχό ν εκτρ ο χιασμ ένο ς τρ ο χό ς να μ η ν
υπάρ χει δυνατό τη τα να πέσ ει σ το κενό το υ στρ ω τή ρ α.
Ο ι Γ ερ μ ανικο ί κανο νισμ ο ί ο ρ ίζο υν ελεύθερ η από σ ταση μ εταξύ τω ν στρ ω τή ρ ω ν
40cm (και 30cm για σιδη ρ ο δρ ό μ ο υς στενο ύ πλάτο υς). Ο ι σιδη ρ ό δρ ο μ ο ι Ε λλη νικο ύ κρ άτο υς
ο ρ ίζο υν μ έγιστη από σ τασ η στρ ω τή ρ α από άξο να 60 cm, δη λ. για το σύνη θες πλάτο ς τω ν
24cm, παρ αμ ένει ελεύθερ η από σταση περ ίπο υ 36 cm. Ο ι Α μ ερ ικάνικο ι κανο νισμ ο ί
περ ιο ρ ίζο υν τη ν ελευθερ ία από σταση σε 6 ΄΄, δη λαδή 15 μ ό νο εκατο στά. Κ ατά κανό να η
διάταξη το υ στρ ω τή ρ α είναι αυτή σε κάθε φ άτνω μ α για λό γο υς ο μ ο ιο μ ο ρ φ ίας τη ς κατασκευή ς
και για ό σο το δυνατό ν ίσες απο στάσεις τω ν στρ ω τή ρ ω ν μ εταξύ το υς.
Η στή ρ ιξη τω ν στρ ω τή ρ ω ν στις μ η κίδες μ πο ρ εί να είναι σταθερ ή ή κινη τή . Η
απλο ύστερ η και καλύτερ η σταθερ ά στή ρ ιξη ς τω ν στρ ω τή ρ ω ν γίνετε μ ε τη διάταξη ενό ς
γω νιακο ύ ελάσμ ατο ς β ιδω μ ένο υ πάνω στις μ η κίδω ν.
Δ ηθ όλα 16: ΢ ηα ζεξ ή ζ ηή ξ ημε ησ λ ζ ηξ σ ηή ξ σ λ π ά λσ ζ ηηο κ ε θ ίδ εο ηε ο ζ ηδε ξ νδξ νκ ηθ ή ο γέθ πξ α ο
Π Η Γ Η : Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ υρα ι", 6 η Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
- 136 -
Δ ηθ όλα 17: Λ επ ηνκ έξ εηα ζ ηή ξ ημε ο
Π Η Γ Η : Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ υρα ι", 6 η Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
Ε πειδή υπάρ χει κίνδυνο ς, λό γω μ ικρ ώ ν ανω μ αλιώ ν, να μ η είναι κανο νική και πλή ρ η ς
η δρ άση το υ στρ ω τή ρ α πάνω στις μ η κίδες, προ β λέπο νται επιμ ή κεις ο πές στις γω νίες
σύνδεση ς, ώ στε να υπάρ χει αρ κετό περ ιθώ ρ ιο κίνη ση ς το υ στρ ω τή ρ α πρ ο ς τα κάτω , για τη ν
πλή ρ η δρ άση πάνω το υς. Κ ατά τη ν διαμ ό ρ φ ω ση τη ς επιφ άνειας στη ρ ίξεω ς τω ν στρ ω τή ρ ω ν
πάνω στις μ η κίδες πρ ο β λέπεται συνή θω ς εγκο πή 1 έω ς 2 cm για τη ν παρ εμ πό διση , ό σο είναι
δυνατό ν, τω ν πλευρ ικώ ν μ ετακινή σεω ς, για τη ν ευκο λό τερ η το πο θέτη ση τω ν στρ ω τή ρ ω ν και
για τη ν διαμ ό ρ φ ω ση ο ρ ιζό ντιω ν επιφ ανειώ ν δρ άσεω ς.
Γ ια τη ν περ ίπτω ση μ η κίδω ν μ ε πέλμ α μ εγάλο υ πλάτο υς και μ ε από σταση
μ εγαλύτερ η το υ 1.50m, είναι σκό πιμ ο να πρ ο β λέπεται διάταξη κεντρ ική ς στή ρ ιξη ς το υ
στρ ω τή ρ α.
Δ ηθ όλα 18: Κ εληξ ηθ ή ζ ηα ζεξ ά ζ ηή ξ ημε ο ησ λ ζ ηξ σ ηή ξ σ λ π ά λσ ζ ηηο κ ε θ ίδεο ηε ο ζ ηδ ε ξ νδξ νκ ηθ ή ο
γέθ πξ α ο
Π Η Γ Η : Koch/Weidemann," Γ εφ υροπ οιία ", Ο λ όσω μ ες οδικ ές γ έφ υρες μ ορφ ή ς δοκ ού, Ε κ δόσεις Μ όσχ ος Γ κ ιού ρδα ς, Α θή να 1976
- 137 -
Γ ια τη ν περ ίπτω ση τη ς συγκό λλη ση ς τω ν αρ μ ώ ν σιδη ρ ο τρ ο χιώ ν παρ ίσταται η
ανάγκη τη ς κινη τή ς σύνδεση ς στρ ω τή ρ α πρ ο ς τις μ η κίδες, ώ στε να είναι δυνατή η
απαιτο ύμ ενη μ ικρ ή εκάστο τε μ ετάθεση κατά μ ή κο ς τη ς γέφ υρ ας.
Ο ι πρ ο καλο ύμ ενες τάσεις εφ ελκυσμ ο ύ και θλίψ εω ς στ πέλμ ατα τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν
κατά τη ν φ ό ρ τισή το υς, πρ ο καλο ύν αξιό λο γη μ εταβ ο λή το υ μ ή κο υς το υς, η ο πο ία και
επη ρ εάζει τις δο κο ύς κα ταστρ ώ μ α το ς
στο υς κα τά κανό νες εφ αρ μ ο ζό μ ενο υς τρ ό πο υς
μ ό ρ φ ω ση ς γεφ υρ ώ ν, δη λ. για σταθερ ή σύνδεση διαδο κίδω ν πρ ο ς κύρ ιο υς δο κο ύς και μ η κίδω ν
πρ ο ς διαδο κίδας και για το πο θέτη ση το υ καταστρ ώ μ ατο ς πλη σίο ν ενό ς τω ν πελμ άτω ν (άνω η
κάτω διάβ αση ). Ε άν τεθεί ω ς πρ ο ϋπό θεση ό τι ο ι σιδη ρ ο τρ ο χιές δ εν δύναται να αναλάβ ο υν τις
παρ αμ ο ρ φ ώ σεις τη ς γέφ υρ ας πρ ο καλο ύμ ενες αξο νικές δυνάμ εις, επιβ άλλεται η δυνατό τη τα
τη ς, ανεξαρ τή τω ς πρ ο ς τις μ η κίδες, μ ετακίνη ση ς τω ν σιδη ρ ο τρ ο χιώ ν κατά μ ή κο ς το υ άξο νο ς
αυτο ύ. Δ εδο μ ένη ς τη ς μ άλλο ν σταθερ ή ς σύνδεση ς σιδη ρ ο τρ ο χιώ ν πρ ο ς στρ ω τή ρ α, ώ στε για
τις συγκο λλή σεις πρ ο κύπτο υν μ εγάλο υ μ ή κο υς σιδη ρ ο τρ ο χιάς να μ η ν είναι δυνατή η
μ ετακίνη ση αυτώ ν ω ς πρ ο ς το υς στρ ω τή ρ ες, πρ ο κύπτο υν η αναγκαιό τη τα τη ς κινη τή ς
σύνδεση ς το υ στρ ω τή ρ α πρ ο ς τις μ η κίδες, για τη μ η μ εταβ ίβ αση δυνάμ εω ν.
Δ ηθ όλα 19: Κ ηλε ηή ζ ηή ξ ημε
Δ ηθ όλα 20: Κ εληξ ηθ ή θ ηλε ηή ζ ηή ξ ημε
Π Η Γ Η : Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ υρα ι", 6 η Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
Α πλή διάταξη κινη τή ς σύνδεση ς λαμ β άνεται για τη χρ η σιμ ο πο ίη ση , αντί γω νιακώ ν
ελασμ άτω ν συνδέσεω ς στρ ω τή ρ α, απλώ ν κατακό ρ υφ ω ν κο χλιώ ν μ ετά ειδική ς διαμ ό ρ φ ω ση ς
τη ς κεφ αλή ς, ώ στε να αγκυρ ό νω νται στο άνω πέλμ α τη ς μ η κίδας. Γ ια να διατη ρ είται σταθερ ή
η από σταση τω ν στρ ω τή ρ ω ν μ εταξύ το υς, καλό θα ή ταν στο κάθε το υς να πρ ο β λέπεται
συνδετή ρ ιο ς δο κό ς (π.χ. μ ικρ ή ξύλινη δο κό ς ή γω νιακό έλασμ α.
- 138 -
6.4. Μ ηκίδες
Ο ι μ η κίδες αναλα μ β άνο υν τα φ ο ρ τία τω ν σιδη ρ ο τρ ο χιώ ν μ έσω τω ν στρ ω τή ρ ω ν.
Δ εδο μ ένο υ ό τι η από σταση τω ν σιδη ρ ο τρ ο χιώ ν κανο νικο ύ πλάτο υς είναι 1.50m, πρ ο κύπτει ω ς
ελάχιστη από σταση μ η κίδ ω ν, από άξο να σε άξο να 1.50m. Η περ ίπτω ση αυτή παρ ο υσιάζει το
πλεο νέκτη μ α μ ικρ ή ς δαπ άνη ς για στρ ω τή ρ α, μ ικρ ό ύψ ο ς κα τασκευή ς και τη ν κεντρ ική
στή ρ ιξη τω ν στρ ω τή ρ ω ν στις μ η κίδες. Γ ια μ εγαλύτερ ες απο στάσεις μ η κίδω ν, μ έχρ ι και 2.00m,
παρ ο υσιάζο υν το πλεο νέκτη μ α τη ς ελαστικό τερ η ς κύλιση ς τω ν συρ μ ώ ν, λό γω το υ
πρ ο καλο ύμ ενο υ β έλο υς κάμ ψ η ς στο υς στρ ω τή ρ ες. Ε μ φ ανίζεται ό μ ω ς το μ ειο νέκτη μ α τη ς
έκκεντρ ο υ φ ό ρ τιση ς το υ ά νω πέλμ ατο ς τω ν μ η κίδω ν.
Ο ι ελάχιστες διαστάσ εις στρ ω τή ρ α πο υ επιτρ έπο νται, λό γω κατασκευή ς, επα ρ κο ύν
για από σταση μ η κίδω ν μ εταξύ τω ν 1.65 m, πο υ γενικό ς είναι η πλεο νεκτικό τερ η λύση . Ο ι
παλαιό τερ η Γ ερ μ ανικο ί κα νο νισμ ο ί καθο ρ ίζο υν ω ς κανο νική από σταση 1.75m, ο ι τελευταίο ι
τη ν περ ιο ρ ίζο υν σε 1.50m. Ο ι σιδη ρ ό δρ ο μ ο ι Ε λλη νικο ύ κρ άτο υς γενικώ ς δέχο νται από σταση
μ η κίδω ν 1.50m έω ς 1.80m.
Ο ι μ η κίδες κατά κανό να συνδέο νται σταθερ ά πρ ο ς τις διαδο κίδες, αναλό γω ς το υ
είδο υς σύνδεση ς, εάν εξασ φ αλίζεται δη λ. η ό χι μ ετα β ίβ αση τω ν α ρ νη τικώ ν ρ ο πώ ν στή ρ ιξη ς,
θεω ρ ο ύνται για το ν υπο λο γισμ ό ω ς συνεχή ς η ω ς α μ φ ιέρ ειστη δο κο ί. ΢ ή μ ερ α κατά κανό να
μ ο ρ φ ώ νο νται ω ς συνεχή ς δο κο ί και υπο λο γίζο νται έτσ ι. Λ ό γω ελά ττω ση ς τη ς μ έγιστη ς ρ ο πή ς
κάμ ψ εω ς απαιτείτε η εκλο γή μ ικρ ό τερ η ς διατο μ ή ς μ η κίδω ν πο υ είναι ένα πλεο νέκτη μ α από
ο ικο νο μ ική ς πλευρ άς.
΢ αν διατο μ ή μ η κίδα ς εκλέγεται συνή θω ς δο κό ς μ ο ρ φ ή ς διπλο ύ ταυ, είτε ελατή είτε
σύνθετη . Ε άν υπάρ χει διαθέσιμ ο ύψ ο ς κα τασκευή ς, το ύψ ο ς τη ς διατο μ ή ς εκλέγεται κατά το
δυνατό ν μ εγαλύτερ ο . Κ ατά κανό να το ύψ ο ς τη ς διατο μ ή ς κυμ αίνεται μ εταξύ το υ 1/ 8 και το υ
1/ 10 το υ ανο ίγμ ατο ς. Μ ικρ ό τερ ο ύψ ο υς διατο μ ή ς χρ η σιμ ο πο ιείται μ ό νο κατ‟ εξαίρ εση , εάν
το διατεθειμ ένο ύψ ο ς κατασκευή ς είναι εξαιρ ετικά μ ικρ ό , αλλά συνή θω ς τό τε πρ ό κειται για
μ η κίδες μ ικρ ο ύ ανο ίγμ ατο ς και το β έλο ς κάμ ψ η ς είνα ι ο πω σδή πο τε μ ικρ ό .
Ψ ς πρ ο ς τις χρ η σιμ ο πο ιη μ ένες διατο μ ές μ η κίδω ν μ ικρ ο ύ ανο ίγμ α το ς σιδ η ρ ο δρ ο μ ικώ ν
γεφ υρ ώ ν παρ α τη ρ ο ύμ ε τα εξή ς
α) Π ρότυπ οι δοκοί διπ λού ″ Σ ″ : Ο ι ελατο ί δο κο ί γενικώ ς πλεο νεκτο ύν, διό τι έχο υν
μ ικρ ή δαπάνη κατασκευή ς και μ ικρ ά έξο δα συντή ρ η ση ς. Ε ιδικό τερ α ο ι υψ ίκο ρ μ ο ι δο κο ί είνα ι
ελαφ ρ ό τερ ο ι τω ν αντίστο ιχω ν αντο χή ς πλατύπελμ ω ν και κο στίζο υν λιγό τερ α ανά μ ο νάδα
β άρ ο υς, έχο υν δε ακό μ η και αρ κετό ύψ ο ς, ώ στε να διευκο λύνεται η ή λω ση στα γω νιακά
σύνδεση ς.
- 139 -
β) π λατύπ ελμ οι δοκοί διπ λού ″ Σ ″ : Π αρ ο υσιάζο υν το πλεο νέκτη μ α το υ μ ικρ ο ύ ύψ ο υς
κατασκευή ς και αυξη μ ένη εγκάρ σια ακαμ ψ ία, ώ στε να είναι αναγκαία διάτα ξη συνδέσμ ο υ
μ η κίδω ν μ ό νο για ανο ίγμ α τα μ εγα λύτερ α τω ν 3.20m, ενώ ο ι υψ ίκο ρ μ ο ι δο κο ί είναι αναγκαίο ι
για ανο ίγμ α τα μ εγαλύτερ α τω ν 2.50 m.
γ) ελατοί δοκοί μ ε λεπ ίδες ενισχύσεω ς: Ε άν δεν επαρ κο ύν ο ι διατιθέμ ενες διατο μ ές, είναι
δυνατό ν να ενισχυθο ύν μ ε λεπίδες πελμ άτω ν. Ε νίο τε η λύση αυτή χρ η σιμ ο πο ιείται για τα
ακρ αία ανο ίγμ ατα μ η κίδω ν, ο πό τε αναλαμ β άνο νται μ εγαλύτερ ες ρ ο πές μ ε τη ν β ασική αυτή
διατο μ ή .
δ) σύνθετη ολόσω μ οι δοκοί: Η λύση πρ ο σαρ μ ό ζεται κα λύτερ α στις α παιτή σεις το υ
υπο λο γισμ ο ύ. Κ ατά κανό να μ ο ρ φ ώ νο νται συμ μ ετρ ικές διατο μ ές. Ε ίναι απαρ αίτη τη η διάταξη
μ ιας λεπίδας στο άνω πέλμ α για τη ν κανο νική στή ρ ιξη τω ν στρ ω τή ρ ω ν κα ι για τη ν πρ ο στασία
τη ς σύνθετη ς διατο μ ή ς κατά τη ς σκο υρ ιάς (υγρ ασία μ εταξύ γω νιακώ ν και κο ρ μ ο ύ, κτλ.).
Σ έλο ς ο ι μ η κίδ ες εκτό ς από τα κατακό ρ υφ α φ ο ρ τία , για τα ο πο ία και υπο λο γίζο νται,
έχο υν να αναλάβ ο υν και ο ρ ιζό ντια φ ο ρ τία ό πω ς τη ν πλευρ ική ώ θη ση από τω ν αμ αξο στο ιχιώ ν
και τη ς πίεση ς το υ ανέμ ο υ. Ε πί πλέο ν για μ εγάλα ανο ίγμ ατα υπάρ χει ο κίνδυνο ς το υ λυγισμ ο ύ
τω ν άνω πελμ άτω ν. Γ ια το λό γο αυτό υπάρ χει ο σύνδεσμ ο ς μ η κίδω ν πο υ εξασφ αλίζει τη ν
πλευρ ική ακαμ ψ ία τη ς μ η κίδ ας και επιτρ έπει τη ν κανο νική μ εταφ ο ρ ά τω ν ο ρ ιζό ντιω ν φ ο ρ τίω ν
στις διαδο κίδες.
- 140 -
6.5. Δ ιαδοκίδες
Η από σταση τω ν διαδο κίδ ω ν μ εταξύ το υς κα θο ρ ίζο νται από συγκ ρ ιτική μ ελέτη για
τη ν εύρ εση τη ς ο ικο νο μ ικό τερ η ς διά ταξη ς. Γ ια δικτυω τές κύρ ιες δ ο κο ύς, μ ε τη ν υπο χρ εω τική
το πο θέτη ση τω ν διαδο κίδ ω ν συνδέεται και μ ε τη μ ό ρ φ ω ση τη ς κύρ ιας δο κο ύ. Γ ια ο λό σω μ ο υς
δο κο ύ η συγκρ ιτική μ ελέτη εκτείνεται μ ό νο μ έχ ρ ι το κατάστρ ω μ α τη ς γέφ υρ ας, και
υπεισέρ χεται στο υς υπο λο γισμ ο ύς η διαφ ο ρ ά τιμ ή ς ανά μ ο νάδα β ά ρ ο υς υλικο ύ, το κό στο ς τω ν
εκάστο τε συνδέσεω ν, κτλ. ώ στε να μ η ν είναι δυνατό ν ο καθο ρ ισμ ό ς γενικώ ν κα νό νω ν για τη ν
εκλο γή τη ς ο ικο νο μ ικό τερ η ς διάταξη ς. Γ ια τη ν εκλο γή τη ς από σταση ς τω ν δια δ ο κίδω ν μ εταξύ
το υς, πρ έπει γενικά να λη φ θο ύν υπ‟ ό ψ ιν τα παρ ακάτω στο ιχεία:
α) διατο μ ή διαδο κίδας
β ) πο σό ν διαδο κίδας
γ) διατο μ ή μ η κίδω ν
δ) σύνδεσμ ο ς μ η κίδω ν
ε) αντιανεμ ικό ς σύνδεσμ ο ς
στ) η μ ο ρ φ ή τη ς κύρ ιας δο κό ς
ζ) ύψ ο ς κατασκευή ς
΢ τις γέφ υρ ες κάτω διάβ αση ς πρ έπει ο ι διαδο κίδ ες να το πο θετο ύνται σε τό σο β ά θο ς,
ώ στε τα ελάσμ ατα τω ν κό μ β ω ν το υ αντιανεμ ικο ύ συνδέσμ ο υ να β ιδώ νο νται μ εταξύ το υ κάτω
πέλμ ατο ς τη ς διαδο κίδ ας και το υ κά τω πέλμ ατο ς τη ς κύρ ιας δο κο ύ. Α νάλο γη είναι και η
διάταξη τω ν δια δο κίδω ν σ το άνω πέλμ α τη ς κύρ ιας δ ο κο ύ, σε γέφ υρ ές άνω διάβ αση ς.
Γ ια τη ν εκλο γή τη ς διατο μ ή ς σ υνή θω ς χρ η σιμ ο πο ιο ύνται διατο μ ές μ ο ρ φ ή ς διπλο ύ
ταυ πο υ είναι ελατές διατο μ ές, άλλω ς χρ η σιμ ο πο ιο ύνται σύνθετο ι δο κο ί. Δ ικτυω τή δο κο ί σαν
διαδο κίδες, χρ η σιμ ο πο ιο ύνται σπάνια λό γω
τη ς μ εγά λη ς δαπάνη ς κατασκευή ς και
συντή ρ η ση ς. Σ ο ύψ ο ς τω ν διαδο κίδω ν εκλέγεται κατά το δυνατό ν μ εγα λύτερ ο , ώ στε να
εμ φ ανίζεται μ ικρ ό β έλο ς κάμ ψ η ς και να είναι καλύτερ η η σύνδεση τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν μ εταξύ
το υς. Ε πιδιώ κεται ύψ ο ς δια δο κίδας ίσο μ ε το 1/ 6 το υ ανο ίγμ ατό ς το υς, συνή θω ς μ άλιστα πο τέ
δεν εκλέγεται ύψ ο ς μ ικρ ό τερ ο το υ 1 / 10 το υ ανο ίγμ α το ς τη ς διαδο κίδ α ς.
- 141 -
6.6. ΢ υνδέσεις δοκώ ν καταστρώ μ ατος.
Κ ατά τη ν παρ α μ ό ρ φ ω ση τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν μ ιας σιδερ ένιας γέφ υρ ας πρ ο καλείται
αύξη ση ή μ είω ση το υ μ ή κο υς τω ν πελμ ά τω ν τη ς καθώ ς και παρ αμ ό ρ φ ω ση τω ν δο κώ ν το υ
καταστρ ώ μ ατο ς. Η παρ α μ ό ρ φ ω ση αυτή , μ ε τη ν πρ ο ϋπό θεση τη ς στα θερ άς σύνδεση ς τω ν
διαδο κίδω ν μ ε τη ν κύρ ια δο κό και τω ν μ η κίδω ν μ ε τις διαδο κίδ ες, πρ ο κα λεί α ξο νικές τάσ εις
στις μ η κίδες και τάσεις κά μ ψ εω ς, κατά τη ν ο ρ ιζό ντια έννο ια, στις διαδο κίδες.
Δ εδο μ ένη ς τη ν μ ικρ ή ς ο ρ ιζό ντιας αντο χή ς τω ν διαδο κίδω ν και τη ν μ εγαλύτερ η
ικανό τη τα τω ν μ η κίδω ν για τη ν ανάλη ψ η τω ν αξο νικώ ν τάσεω ν, η παρ αμ ό ρ φ ω ση τη ς
καμ πτό μ ενη ς κύρ ιας δο κο ύ έχει σαν απο τέλεσμ α τη ν ο ρ ιζό ντια κάμ ψ η τω ν διαδ ο κίδω ν. ΢ τη ν
περ ίπτω ση αμ φ ιέρ ειστω ν δ ο κώ ν παρ ατη ρ είτε η μ εσαία διαδο κίδ α να μ ένει α μ ετάβ λη τη και να
αυξάνεται το β έλο ς κά μ ψ η ς τω ν διαδο κίδω ν από το μ έσο πρ ο ς τα άκρ α. Μ ε τη ν διαμ ό ρ φ ω ση
τω ν δύο διαδο κίδω ν σαν άκαμ πτες, απο φ εύγεται μ εν η κάμ ψ η το υς, αλλά πρ ο καλο ύνται
σο β αρ ές τάσεις στις μ ική δες.
Γ ια τω ν λό γο αυτό εφ α ρ μ ό ζο νται διάφ ο ρ α είδη σύνδεση ς. Μ ε τη ν κινη τή σύνδεση
τω ν διαδο κίδω ν μ ε τη ν κύρ ια δο κό , δίνεται η δυνατό τη τα στις κυρ ίο υς δο κο ύς το υ
καταστρ ώ μ ατο ς να παρ α μ ο ρ φ ώ νο νται ανεξάρ τη τα
ώ στε να απο φ εύγεται η κό πω ση τω ν
διαδο κίδω ν και τω ν μ η κίδ ω ν. Α υτή η κινη τή σύνδεση εκτό ς τη ς μ εγάλη ς δυσκο λίας μ ό ρ φ ω σή ς
τη ς, έχει και το μ ειο νέκτη μ α τη ς αδυναμ ίας σύνδεσης τω ν κυρ ίω ν δο κώ ν μ εταξύ το υς και τη ς
εγκάρ σιας αντιστή ρ ιξή ς το υς, ώ στε να είναι δυνατό ν να λειτο υρ γή σο υν κανο νικά ο ι διάφ ο ρ ο ι
επίπεδο ι φ ο ρ είς. Γ ια το λό γο αυτό κατά κανό να ο ι συνδέσεις τω ν διαδο κίδω ν μ ε το υς κύρ ιο υς
δο κο ύς γίνετε σταθερ ά και μ ό νο σε ειδικές περ ιπτώ σεις πρ ο β λέπεται κινη τή στή ρ ιξη .
Μ ε τη ν κινη τή σύνδεση τω ν μ η κίδω ν πρ ο ς τις διαδο κίδες, ανεξα ρ τή το υ τη ς
σταθερ ή ς σύνδεση ς τω ν διαδο κίδω ν μ ε τη κύρ ια δ ο κό , είναι δυνατή η παρ αμ ό ρ φ ω ση μ ό νο
τω ν κυρ ίω ν δο κώ ν ανεξαρ τή τω ς το υ καταστρ ώ μ ατο ς. Κ αι η λύση αυτή ό μ ω ς έχει πο λλά
μ ειο νεκτή μ ατα (δαπάνη στη ν κατασκευή , αδυναμ ία μ εταφ ο ρ άς τω ν δυνάμ εω ν τρ ο χο πέδη ση ς
σε ο ρ ισμ ένες διαδ ο κίδες, διακο πή τη ς συνέχειας τω ν συνδέσμ ω ν κλπ.), για το λό γο αυτό
χρ η σιμ ο πο ιείται και εκεί σταθερ ή σύνδεση . Γ ια μ εγάλο υ μ ή κο υς κα ταστρ ώ μ ατα π.χ. πάνω
από 60 m, λό γω τη ς σο β α ρ ή ς πλέο ν παρ αμ ό ρ φ ω ση ς τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν, ή για διακο πτό μ ενο υς
κύρ ιο υς δο κο ύς (π.χ. τρ ιαρ θρ ω τά τό ξα ), λό γω τη ς ανάγκη ς να μ η ν παρ εμ πο δίζεται η
μ ετακίνη ση τη ς κύρ ια ς δο κο ύ, διατάσσεται στα αντίστο ιχα φ ατνώ μ ατα κινη τή στή ρ ιξη το υ
ενό ς άκρ ο υ τω ν μ η κίδω ν (δ η λ. αρ μ ό ς δια κο πή ς τη ς συνέχειας τω ν μ η κίδω ν τη ς γέφ υρ ας).
- 142 -
6.7. Π εζοδρόμ ια
Κ ατά κανό να τα πεζο δ ρ ό μ ια τω ν σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν γεφ υρ ώ ν δεν χρ η σιμ ο πο ιο ύνται
για τη ν κυκλο φ ο ρ ία πεζώ ν, αλλά μ ό νο από το πρ ο σω πικό το υ σιδη ρ ο δρ ό μ ο υ, για τη ν
επιθεώ ρ η ση τη ς γέφ υρ ας και τις διάφ ο ρ ες ερ γασίες συντή ρ η σή ς το υς.
Σ ο στη θαίο το υ πεζο δ ρ ο μ ίο υ γίνετε κατά κανό να σε ύψ ο ς 1.00 m και σε από σταση
το υλάχιστο ν 2.50m από τον άψ ω να τη ς πλη σιέστερ η ς σιδη ρ ο δρ ο μ ική ς γρ αμ μ ή ς, ώ στε να είναι
δυνατό ν η πρ ο φ ύλαξη τω ν ερ γατώ ν μ εταξύ στη θαίο υ και τη ς διερ χό μ ενη ς αμ αξο στο ιχίας. Σ ο
στη θαίο συνή θω ς απο τελείτε απ ό έναν ο ρ θο στά τη (π.χ. L70x10 ή
L80x10
) και από 2-3
ο ρ ιζό ντιο υς συνδετή ρ ιο υς ρ άβ δο υς (μ ικρ ο ύ μ ή κο υς σίδη ρ ο ς στρ ο γγυλή ς διατο μ ή ς ή διατο μ ή ς
L60x30x7).
Η μ ία ρ άβ δο ς το πο θετείται στη ν κο ρ υφ ή το υ στη θαίο υ και ο ι άλλες δύο σε
ενδιάμ εσα ύψ η το υ ο ρ θο στάτη . ΢ τη ν περ ίπτω ση πεζο δρ ο μ ίο υ εκτό ς τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν και για
γέφ υρ ες κάτω διάβ αση ς, μ ε μ εγάλα ύψ η δο κώ ν, το πλάτο ς
μ ετα ξύ στη θα ίο υ και τη ς
εξω τερ ική ς παρ ειάς τη ς κύρ ιας δο κο ύ είναι συνή θω ς 0.75m . Σ έλο ς για τις γέφ υρ ες πο υ
β ρ ίσκο νται κο ντά σε στα θμ ο ύς μ ε μ εγάλη υπη ρ εσια κή κυκλο φ ο ρ ία πρ ο β λέπο νται αναλό γω ς
μ εγαλύτερ α πλάτη .
Δ ηθ όλα 21: Δ γθ ά ξ ζ ηα ηνκ ή π εδνδ ξ νκ ίνπ ζ ηδε ξ νδ ξ νκ ηθ ή ο γέθ πξ α ο (Π ξ όζ νς ε )
Π Η Γ Η : Λ ιά λ ια ρη ς Δ η μ ή τρη ς – Μ π α λ α μ ούτση Έ φ η , "Κ οσμ ογ νω σία ", Α θήνα 1992
Σ ο κάθε πεζο δ ρ ό μ ιο διακρ ίνεται στο επίστρ ω μ α και στις μ η κίδες πεζο δ ρ ο μ ίο υ. Ο ι
μ η κίδες πεζο δρ ο μ ίο υ εδρ άζο νται ή στις δια δο κίδες τη ς γέφ υρ ας, εφ ό σο ν τα πεζο δρ ό μ ια
β ρ ίσκο νται μ ετα ξύ τω ν κύρ ιω ν δ ο κώ ν ή σε ειδικο ύς πρ ο β ό λο υς πεζο δρ ο μ ίο υ, πο υ
το πο θετο ύνται στη ν πρ ο έκταση τη ς κά θε διαδ ο κίδας.
- 143 -
α) Ε π ίστρω μ α: Σ ο επίστρ ω μ α το υ πεζο δ ρ ο μ ίο υ α π ό σανίδω μ α ή απ ό ελάσ μ ατα
επικάλυψ η ς (ρ αβ δ ω τά, φ ο λιδω τά ή έκτυπα φ ύλλα σιδή ρ ο υ).
Σ ο σανίδω μ α απο τελείται συνή θω ς απ ό μ αδ έρ ια πλάτο υς 15cm έω ς 20cm και
πάχο υς 5cm. To μ ή κο ς το υς κυμ αίνεται απ ό 2.0m έω ς 3.0m και ένα 3 μ ε 5 τεμ άχια
συνδέο νται μ ε συνδετή ρ ιο υς δο κο ύς, πο υ το πο θετο ύνται κάτω από τα μ αδέρ ια, ώ στε να
απο τελο ύν πίνακα β ά ρ ο υς περ ίπο υ 100 kg (ώ στε να μ πο ρ ο ύν αφ αιρ εθο ύν από 2 -3 ερ γά τες στη ν
περ ίπτω ση ερ γασιώ ν πο υ η αφ αίρ εσή το υς είναι αναγκαία). Μ εταξύ τω ν μ εμ ο νω μ ένω ν
μ αδερ ιώ ν α φ ή νεται κενό 1cm έω ς 2cm για τη ν απο χέτευση τω ν υδάτω ν.
Δ ηθ όλα 29: Δ γθ ά ξ ζ ηα ηνκ ή π εδνδ ξ νκ ίνπ ζ ηδε ξ νδ ξ νκ ηθ ή ο γέθ πξ α ο (Κ ά ηνς ε )
Π Η Γ Η : Λ ιά λ ια ρη ς Δ η μ ή τρη ς – Μ π α λ α μ ούτση Έ φ η , "Κ οσμ ογ νω σία ", Α θήνα 1992
Σ α ελάσμ ατα επικάλυψ η ς, απο τελο ύν επίση ς, πίνακα πλάτο υς ό σο το πλάτο ς το υ
πεζο δρ ο μ ίο υ και μ ή κο υς περ ίπο υ 2.0 m, ώ στε και μ ετά τις γω νιακές ενίσχυση ς, να μ η
υπερ β αίνει τα 100kg. Σ ο πάχο ς τω ν ελασμ ά τω ν πρ ο κύπτει μ ετά από υπο λο γισμ ό και
το πο θετο ύνται απ‟ ευθείας στο πάνω πέλμ α τω ν μ η κίδω ν το υ πεζο δρ ο μ ίο υ συνδεό μ ενα μ ε
κο χλίες. ΢ ε κάθε πίνακα πρ ο β λέπο νται τρ ύπες διαμ έτρ ο υ 30 mm, μ έσω αυτώ ν να είναι εύκο λη
η ανύψ ω ση τω ν ελασμ ά τω ν.
β) Μ ηκίδες: Ο ι δύο μ η κίδες το υ κάθε πεζο δ ρ ο μ ίο υ στη ρ ίζο νται πάνω στις
διαδο κίδες ή στο υς πρ ο β ό λο υς, αναλό γω ς, και μ ο ρ φ ώ νο νται συνή θω ς μ ε ένα έλα σμ α
L ή C.
Γ ια εσω τερ ικό πεζο δρ ό μ ιο μ ε διάταξη ς τρ ιγω νικο ύ ελάσμ ατο ς ακαμ ψ ία, δ εν είναι
δυνατή η συνεχή ς το πο θέτη ση πάνω στις διαδο κίδ ες. Μ η κίδες μ ε μ ο ρ φ ή γω νιακο ύ ελάσμ ατο ς,
το πο θετο ύνται μ ε το κα τακό ρ υφ ο σκέλο ς το υς στη ρ ιζό μ ενο στις διαδο κίδες, μ ε τη
μ εσο λάβ η ση μ ικρ ο ύ γω νια κο ύ. Σ ο επίστρ ω μ α είναι δυνατό ν να το πο θετη θεί και απ‟ ευθείας
στο υς στρ ω τή ρ ες χω ρ ίς τη ν παρ εμ β ο λή μ η κίδ ω ν πεζο δρ ο μ ίο υ, αν χρ η σιμ ο πο ιη θο ύν
στρ ω τή ρ ες μ εγάλο υ μ ή κο υς, ώ στε να υπάρ χει η αναγκαία πρ ο εξο χή . Η λύση αυτή έχει ένα
- 144 -
σο β αρ ό μ ειο νέκτη μ α, ό τι πρ έπει να αφ αιρ εθεί το πεζο δρ ό μ ιο για τη ν αλλαγή τω ν στρ ω τή ρ ω ν
τη ς γέφ υρ ας.
γ) Π ρόβολοι π εζοδρομ ίου: Γ ια τα πεζο δρ ό μ ια μ εταξύ τω ν κύρ ιω ν δ ο κώ ν, είναι
εύκο λη η το πο θέτη ση τω ν μ η κίδω ν πεζο δρ ο μ ίο υ πάνω στις διαδο κίδες και η απ΄ ευθείας
σύνδεσή το υς μ ε το άνω πέλμ α τω ν διαδο κίδω ν. Γ ια πεζο δρ ό μ ια εκτό ς τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν,
είναι αναγκαία η κατασκευή ειδικώ ν πρ ο β ό λω ν για τη ν στή ρ ιξη τω ν μ η κίδω ν πεζο δρ ο μ ίο υ.
Ο ι πρ ό β ο λο ι το πο θετο ύνται στη ν θέση τω ν διαδο κίδω ν και μ ε τη ν χρ ή ση
ο λό σω μ ω ν δο κώ ν συνδέο νται μ ε τη ν κύρ ια δο κό . Γ ια γέφ υρ ες χω ρ ίς δο κό κατα στρ ώ μ ατο ς ο ι
πρ ό β ο λο ι, για τη εξασφ άλιση από σταση ς 2.50 m από το ν άξο να τη ς γρ αμ μ ή ς, είναι αρ κετά
μ εγάλο υ μ ή κο υς, λό γω τη ς μ ικρ ή ς από σταση ς τω ν κύρ ιω ν δο κώ ν μ εταξύ το υς. Ο ι πρ ό β ο λο ι
συνή θω ς απο τελο ύνται απ ό απλό τρ ιγω νικό δικτύω μ α δύο ρ άβ δω ν, στο ν ακρ α ίο κό μ β ο το υ
ο πο ίο υ στη ρ ίζεται ο ο ρ θο στάτη ς το υ στη θαίο υ.
Σ έλο ς η επικάλυψ η πρ ο β λέπεται στα περ ισσό τερ α σιδη ρ ο δρ ο μ ικά δίκτυα για τη ν
εύκο λη πρ ο σπέλαση τη ς γέφ υρ ας και τη ν ασφ αλή και λεπτο μ ερ ή επιθεώ ρ η σή τη ς. Η
επικάλυψ η επεκτείνεται μ εταξύ τω ν σιδη ρ ο τρ ο χιώ ν, σε πλάτο ς 1.15 m εάν δεν υπάρ χο υν
ο δη γο ί σιδη ρ ο τρ ο χιά ς και σε πλάτο ς 0.90m έω ς 1.00m αν υπάρ χο υν, καθώ ς και σε ό λο το
τμ ή μ α το υ καταστρ ώ μ ατο ς.
Η επικάλυψ η γίνεται μ ε έτο ιμ ο υς πίνακες απ ό ξύλο ή ελάσμ ατα επικάλυψ η ς ή απ ό
ο πλισμ ένο σκυρ ό δεμ α. Ο ι πίνακες δεν πρ έπει να έχο υν β άρ ο ς μ εγα λύτερ ο απ ό 100kg έω ς
150kg για να είναι εύκο λη η αφ αίρ εσή το υς στη ν περ ίπτω ση εκτέλεση ς ερ γασιώ ν.
- 145 -
Π Η ΓΗ :
Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ υ ρα ι", 6 η Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
Λ ιά λ ια ρη ς Δ η μ ή τρη ς – Μ π α λ α μ ούτσ η Έ φ η , "Κ οσμ ογ νω σία ", Α θή να 1992
Koch/Weidemann," Γ εφ υροπ οιία ", Ο λ όσω μ ες οδικ ές γ έφ υ ρες μ ορφ ή ς δοκ ού , Ε κ δόσεις Μ όσχ ος Γ κ ιού ρδα ς, Α θή να 1976
- 146 -
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 7: Ο Ι ΢ ΙΔ Η Ρ Ο Δ Ρ Ο Μ ΙΚ Ε ΢ Γ Ε Υ Τ Ρ Ε ΢ Σ Η ΢ . … … … .
.
Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Η ΢ Ε Π ΙΚ Ρ Α Σ Ε ΙΑ ΢
7.1. Γ ενικά
Γ ια τη ν κατασκευή το υ δικτύο υ κανο νικο ύ εύρ ο υς τω ν σιδη ρ ο δρ ό μ ω ν το υ
Ε λλη νικο ύ κρ άτο υς (Π ειρ αιάς - ΢ τυλίδα, έτο ς κατασ κευή ς 1905, Λ ιανο κλάδι - Λ άρ ισα 1908,
Λ άρ ισα - Π απαπο ύλι (Ε λλη νο το υρ κικά σύνο ρ α) 1909, Π απαπο ύλι - Π λατύ 1916) λό γω το υ
ο ρ εινο ύ το υ εδάφ ο υς και τω ν συνθη κώ ν τη ς χάρ αξη ς, απαιτή θη κάν πο λλές γεφ υρ ώ σεις και
έχο υν κατασκευαστεί ο ι ση μ αντικό τερ ες σιδερ ένιες γέφ υρ ες στη Ε λλάδ α. Κ αι στο υπό λο ιπο
τμ ή μ α το υ κανο νικο ύ δικτύο υ, κατασκευή ς Ο θω μ ανικώ ν ΢ ιδη ρ ο δρ ό μ ω ν, δη λα δ ή στη γρ αμ μ ή
Θ εσσαλο νίκη ς – Υ λώ ρ ινας, στη γρ αμ μ ή Θ εσσα λο νίκη ς – Γ ευγελή ς και στη γρ αμ μ ή
Α λεξανδρ ο ύπο λη ς – Π υθίο υ υπάρ χο υν πο λλές και ση μ αντικές γέφ υρ ες.
Η κατασκευή τω ν γεφ υρ ώ ν δυσχερ αίνο νταν εξαιτίας το υ ο ρ εινο ύ ό γκο υ τη ς Ε λλάδας.
Β εβ αίω ς το β ασικό μ εταφ ο ρ ικό μ έσο ή ταν η κυκλο φ ο ρ ία τω ν υπη ρ εσιακώ ν συρ μ ώ ν στο ν υπό
κατασκευή σιδη ρ ό δρ ο μ ο . ΢ τις θέσεις κατασκευή ς τω ν έρ γω ν, η μ εταφ ο ρ ά τω ν υλικώ ν γινό ταν
μ ε ζώ α και συχνά παρ ο υσιάζο νταν το πρ ό β λη μ α τη ς διακο πή ς τη ς κυκλο φ ο ρ ίας.
Γ ια τις συνή θεις γεφ υρ ώ σεις τω ν χα ρ αδρ ώ ν, ο πο ύ δεν επιβ άλλεται από τις το πικές
συνθή κες ειδική γεφ ύρ ω ση , χρ η σιμ ο πο ιή θη καν στη γρ αμ μ ή Π ειρ αιάς – Δ εμ ερ λή – ΢ υνό ρ ω ν
ανο ίγμ ατα 20m ή 30m. Σ ύπο ς γέφ υρ ας ή ταν ο μ ο ιό μ ο ρ φ ο ς επαναλαμ β ανό μ ενο ς, είχε
θεω ρ η τικό άνο ιγμ α 29,90m ή 29,12m, άνω διάβ αση , κάτω παρ αβ ο λική δο κό ς και δικτύω μ α
μ ε αντιδιαγω νιακά στη ρ ιζό μ ενο σε λίθινα β άθρ α, ό π ο υ το έδαφ ο ς ή ταν συνεκτικό . Γ ια τα μ η
ανθεκτικά εδά φ η η στή ρ ιξη γίνο νταν σε σιδερ ένια β άθρ α .
Η γενική μ έθο δο ς πο υ εφ αρ μ ό ζο νταν για τη συναρ μ ο λό γη ση ς ή ταν η ακό λο υθη :
στη ν αρ χή κατασκευάζο νταν ξύλινα ικρ ιώ μ ατα για τη ν υπο στή ρ ιξη μ ία ς πρ ό χειρ η ς
γεφ ύρ ω ση ς, στη συνέχεια συναρ μ ο λο γο ύνταν πλή ρ ο υς τα ζευκτά τω ν β άθρ ω ν και τέλο ς
το πο θετο ύνταν στη ν ο ρ ιστική το υ θέση (Ε ικό να 22: συναρ μ ο λό γη ση τη ς γέφ υρ α ς στο 274ο km
στη θέση Κ ο ύρ νο β ο , τέσσερ α ζευκτά τω ν 20.00m, Δ εκέμ β ρ ιο 1906). Γ ια τις καμ πυλό γρ αμ μ ες
γέφ υρ ες, ο ι ο πο ίες συναντο ύνται σχεδό ν σε ό λες τις ο ρ εινές περ ιο χές, το πο θετο ύνται τα β άθρ α
β άση τη ς καμ πύλη ς, ενώ ο ι κύρ ιο ι δο κο ί τω ν γεφ υρ ώ ν ή ταν ευθύγρ αμ μ ο ι. ΢ τη σ υνέχεια
δίνο νταν υπερ ύψ ω ση τη ς καμ πύλη ς για τη ν κατά λλη λη διαμ ό ρ φ ω ση το υ καταστρ ώ μ ατο ς.
Γ ια τις γέφ υρ ες πο υ κατασ κευάζο νταν σε πο ταμ ο ύς, λό γω το υ διατιθέμ ενο υ μ ικρ ο ύ
ύψ ο υς κατασκευή ς, χρ η σιμ ο πο ιή θη καν δικτυω τά ζευκτά κατά διάβ αση ς (γέφ υρ ες Κ ω παϊδας,
γέφ υρ α ΢ περ χειο ύ, γέφ υρ α Ε νιπέω ς, κτλ).
- 147 -
Δ ηθ όλα 23: ΢ πλα ξ κ νιόγε ζ ε γέθ πξ α ο (α κ θ ηέξ εηζ ηα δεπ θ ηά 20.90 m), π εξ ηνρή Κ νύξ λνβ ν ηε ο
γξ α κ κ ή ο Π εηξ α ηά -Γ εκ εξ ιή -΢ ύλνξ α (Γ εθ έκ β ξ ηνο 1906)
Π Η Γ Η : Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ υρα ι", 6 η Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
Δ ηθ όλα 24: Σ ύπ νο π α ιηά ο γέθ π ξ α ο ηε ο γξ α κ κ ή ο Θ εζ ζ α ινλίθ ε - Α ιεμα λδξ νύ π νιε κ ε ά λνηγκ α
15.90m (α ξ ρηθ ή θ α ηα ζ θ επή ηνπ Ο ζσ κ α ληθ νύ ΢ ηδε ξ νδξ όκ νπ)
Π Η Γ Η : Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ υρα ι", 6 η Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
Μ ετά το υς πο λέμ ο υς το υ 1912-1913 κατασκευάστη κε η σιδη ρ ο δρ ο μ ική γρ αμ μ ή
Π απαπο ύλι – Π λατύ για τη ν επέκταση το υ ή δη υπ άρ χο ντο ς σιδη ρ ο δ ρ ο μ ικο ύ δικτύο υ τη ς
- 148 -
παλαιάς Ε λλάδο ς και τη ν σύνδεσή το υ μ ε το ν σιδη ρ ό δρ ο μ ο τω ν νέω ν ελλη νικώ ν περ ιο χώ ν
(τέω ς σιδη ρ ο δρ ο μ ικό δίκτυο τω ν Ο θω μ ανικώ ν σιδη ρ ο δρ ό μ ω ν) και αυτό ς πρ ο ς το
σιδη ρ ο δρ ο μ ικό δίκτυο τη ς Ε υρ ώ πη ς (18 Μ αΐο υ 1916). Η νέα αυτή γρ αμ μ ή ή ταν γενικά
πεδινή αλλά απαιτή θη κε η κατασκευή π ο λλώ ν ση μ αντικώ ν γεφ υρ ώ ν πάνω από το υς πο ταμ ο ύς
τη ς περ ιο χή ς, π.χ. γέφ υρ ές ελεύθερ ο υ ανο ίγμ ατο ς 20m. (Π απαπο ύλι, Φ ελο πό τα μ ο ς, Μ εθώ νη ),
γέφ υρ α Μ αυρ ο νερ ίο υ (δύο αμ φ ιέρ ειστα ζευκτά τω ν 36m.), γέφ υρ α Α λιάκμ ο νο ς. Ο ι μ εγάλες
γέφ υρ ες Μ αυρ ο νερ ίο υ κα ι Α λιάκμ ο να κατασκευάστη καν κα τ‟ αρ χά ς ξύλινες και α ρ κετά
αρ γό τερ α αντικαταστάθη καν μ ε τις ο ρ ιστικές σιδ ερ ένιες γέφ υρ ες.
Δ ηθ όλα 25: Π α ιηά γέθ π ξ α Α ιηά θ κ νλα ην 1923
Ο ι αρ χικές γέφ υρ ες τη ς κατασκευή ς μ ελετή θη καν και κατασκευάστη καν για τη ν
ανάλη ψ η τω ν τό τε κυκλο φ ο ρ ιακώ ν φ ο ρ τίω ν, η εξέλιξη ό μ ω ς το υ σιδη ρ ο δρ ό μ ο υ απαίτη σε
αύξη ση τω ν φ ο ρ τίω ν αυτώ ν και επο μ ένω ς χρ ειάσθη κε η ενίσχυση τω ν εκάστο τε γεφ υρ ώ ν. Ο ι
γέφ υρ ες π.χ. τη ς γρ αμ μ ή ς Π ειρ αιάς – Δ εμ ερ λή – ΢ υνό ρ ω ν κατασκευάστη κε β άση τω ν
Γ αλλικώ ν κανο νισμ ώ ν το υ 1891 για φ ο ρ τία 14 t κα τ‟ άξο να. Μ ετά το ν Π ρ ώ το παγκό σμ ιο
πό λεμ ο χρ η σιμ ο πο ιή θη καν ατμ ά μ αξες μ ε μ εγαλύτερ ο φ ο ρ τίο κα τ‟ άξο να, και από το 1930 για
τη ν αντιμ ετώ πιση τω ν αυξη μ ένω ν απαιτή σεω ν τη ς κυκλο φ ο ρ ίας σ τη ν κύρ ια γρ α μ μ ή τω ν ΢ Ε Κ
ο συρ μ ό ς πο υ χρ η σιμ ο πο ιή θη κε ή ταν τω ν 18t κατ‟ άξο να.
Δ ηθ όλα 26: Δ γθ ά ξ ζ ηα ός ε π α ιηά ο γέθ π ξ α ο Α ιηά θ κ νλα . Α π όζ ηα ζ ε θ πξ ίσ λ δνθ ώ λ 5.00 m
- 149 -
Κ ατό πιν αυτο ύ απαιτή θη κα εκτεταμ ένές ερ γασίες μ ελετώ ν, ενίσχυση ς και
αντικατάσταση ς γεφ υρ ώ ν σε ό λες τις γρ α μ μ ές το υ δικτύο υ τω ν ΢ Ε Κ . ΢ τις γέφυρ ες μ ε λίθινα
β άθρ α, τα ζευκτά πο υ ή τα ν μ εγαλύτερ α τω ν 20m και 30m, ενισχύθη καν μ ε διπλασιασμ ό τη ς
κύρ ια δο κο ύ, δίχω ς να διακό πτεται η κυκλο φ ο ρ ία το υ σιδη ρ ο δρ ό μ ο υ. ΢ ε αυτές μ ε τα
μ εταλλικά β ά θρ α, δεν ή τα ν δυνατά να εφ αρ μ ο σθεί η λύση αυτή , διό τι το πλάτο ς το υ β ά θρ ο υ
δεν ή ταν επαρ κή για να στη ρ ιχθεί η δεύτερ η εξω τερ ική το πο θετο ύμ ενη κύρ ια δο κό ς.
Α παιτή θη κε η κατασκευή και η το πο θέτη ση νέω ν ζευκτώ ν, η ο πο ία και έγινε αρ γό τερ α (19351940).
Σ α απο ξη ρ αντικά έρ γα τη ς πεδιάδα τη ς Θ εσσαλο νίκη ς (1929-1934) απάτη σαν τη ν
κατασκευή νέω ν διω ρ ύγω ν και τη ν διαπλάτυνση τη ς κο ίτη ς τω ν πο ταμ ώ ν Α ξιο ύ και
Α λιάκμ ο νο ς. Α υτό έχει σα ν συνέπεια τη ν κατασκευή πο λλώ ν νέω ν ή τη ν επιμ ή κυνση τω ν ή δη
υπάρ χω ν γεφ υρ ώ ν. Α ναφ έρ ο υμ ε τις κατασκευασμ ένες σιδερ ένιες σιδη ρ ο δ ρ ο μ ικές γέφ υρ ες :
α) Γ έφ υρ α Α ξιο ύ.(αντικατάσταση τη ς παλιάς μ ε νέα, παρ απλεύρ ω ς κα τασκευή ς, συνο λικο ύ
ανο ίγμ ατο ς 630m).
Δ ηθ όλα 27: Α ξ ρηθ ή ζ ηδε ξ νδ ξ νκ ηθ ή γέθ πξ α Α μηνύ όπ νπ α π νηειείηα η α π ό δ ώ δ εθ α α κ θ ηέξ εηζ ηνπο
ηνμσ ηνύο θ νξ είο ζεσ ξ ε ηηθ νύ α λνίγκ α ηνο 28.00 m α π ό ηα ιίζηλα β ά ζξ α
Π Η Γ Η : Λ ιά λ ια ρη ς Δ η μ ή τρη ς – Μ π α λ α μ ούτση Έ φ η , "Κ οσμ ογ νω σία ", Α θήνα 1992
β ) Γ έφ υρ α Β αρ δα ρ ό β ασι (κατασκευή λο ξή ς γέφ υρ ας απο τελο ύμ ενη ς από πέντε
αμ φ ιέρ ειστο υς δικτυω το ύς φ ο ρ είς τρ απεζο ειδο ύς μ ο ρ φ ή ς, παρ ό μ ο ια μ ε τη ν γέφ υρ α Α ξιο ύ, μ ε
θεω ρ η τικό άνο ιγμ α 31m)
γ) Γ έφ υρ α Κ ο υλο ύρ ας.(στη ν περ ιφ ερ ική διώ ρ υγας πρ ο ς το ν Α λιάκμ ο να, μ ε ο κτώ
αμ φ ιέρ ειστα ο λό σω μ α ζευκτά θεω ρ η τικο ύ ανο ίγμ ατο ς 19.65 m).
δ) Γ έφ υρ α Α λιά κμ ο να .( επιμ ή κυνση τη ς παλαιάς γέφ υρ ας κατά 300 m).
- 150 -
Δ ηθ όλα 35: ΢ πλα ξ κ νιόγε ζ ε γέθ πξ α ο Κ νπινύξ α ο ην 1931 όπ νπ α π νηειείηα η α π ό νθ ηώ α κ θ ηέξ εηζ ηα
δεπ θ ηά ησ λ 19.65 m
Π Η Γ Η : Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ υρα ι", 6 η Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
Κ αθ‟ ό λο ι τη ν περ ίο δο α υτή , στις υπη ρ εσίες μ ετα λλικώ ν κατασκευώ ν τω ν ΢ Ε Κ ,
γίνο νται συστη μ ατικές ερ γασίες ενίσχυση ς ή αντικατάσταση ς τω ν κατασκευώ ν για β α ρ ιά
φ ο ρ τία και μ εγάλες ταχύτη τες. Ε νισχύθη κάν επίση ς ό λα σχεδό ν τα κα ταστρ ώ μ ατα τω ν
μ εγάλω ν γεφ υρ ώ ν. Π α ρ έμ ενα ν ό μ ω ς πο λλά ζευκτά, τα ο πο ία ή ταν α παρ αίτη τα να
αντικαταστα θο ύν από ά λλα ισχυρ ό τερ α ό πω ς π.χ. τα ζευκτά τω ν 20m και 30m τη ς γρ αμ μ ή ς
Π ειρ αιώ ς - Π λα τύ και τα π ερ ισσό τερ α από τα ζευκτά το υ Δ ικτύο υ Θ εσσαλο νίκη ς, κατασκευή ς
Ο θω μ ανικώ ν ΢ ιδη ρ ο δρ ό μ ω ν, πο υ τό τε κατασκευάζο νταν απ ό πο λτο παγή σίδη ρ ο κτλ.
Δ ηθ όλα 36: Σ ύπ νο π α ιηά ο γέθ π ξ α ο ησ λ 15.90 m
- 151 -
Γ ια το σκο πό αυτό π α ρ αγγέλθη καν στη ν Γ ερ μ ανία συνο λικά 100 περ ίπο υ ζευκτά και
έτσι μ έχρ ι το 1940 είχαν πλή ρ ω ς ο λο κλη ρ ω θεί ο ι ερ γασίες τω ν γεφ υρ ώ ν για τη ν κυκλο φ ο ρ ία
τω ν β αρ έω ν συρ μ ώ ν β άση τω ν νέω ν κανο νισμ ώ ν. Η ερ γασία τη ς αντικατάσταση ς τω ν παλαιώ ν
ζευκτώ ν από νέα ή ταν μ εγάλη ς έκταση ς και β αρ ύτη τα ς (αντικα τάσταση γεφ υρ ώ ν σε
κυκλο φ ο ρ ία, σύγχρ ο νη ερ γασία δέκα χιλιο μ ετρ ικώ ν θέσεω ν σε ό λο το μ ή κο ς τη ς
σιδη ρ ο δρ ο μ ική ς γρ α μ μ ή ς, ανάγκη επείγο υσας απο π ερ άτω ση ς τω ν ερ γασιώ ν λό γω τω ν τό τε
συνθη κώ ν κ.τ.λ.). Η
ερ γασία κατανεμ ή θη κε στα ΢ υνερ γεία Γ εφ υρ ώ ν Α θη νώ ν και
Θ εσσαλο νίκη ς και ένα μ έρ ο ς ανετέθη στη ν Γ ερ μ ανική εταιρ ία Hein, Lehman & Co, υπό την
επίβ λεψ η τη ς Τ πη ρ εσίας Γ εφ υρ ώ ν τω ν ΢ Ε Κ .
Ο ι δυσχέρ ειες στη ν κατασκευή εξαιτίας τω ν το πικώ ν συνθη κώ ν υπή ρ ξαν πολλές.
Α ναφ έρ ο υμ ε ενδεικτικά τη ν σ υναρ μ ο λό γη ση τη ς πάρ α τη ν Κ αρ υά , επί τη ς Ο ρ θρ ύο ς, γέφ υρ α
στο 248ο km τη ς γρ αμ μ ή ς Π ειρ αιώ ς-Π λατύ (δύο ζευκτά τω ν 29.12m, σε μ εταλλικά
μ εσό β αθρ α, σε επικλινές κο ιλάδα β ά θο υς περ ίπο υ τω ν 35m). ΢ αν συνη θισμ ένη λύση για τις
αντικαταστάσεις γεφ υρ ώ ν σε κυκλο φ ο ρ ία ή ταν η κατασκευή , και από τις δύο μ ερ ιές τη ς
γέφ υρ ας, ικρ ιω μ άτω ν και η συναρ μ ο λό γη ση τη ς νέας γέφ υρ ας ακρ ιβ ώ ς δίπλά απ ό τη ν παλαιά,
στη ν υψ ο μ ετρ ική θέση τη ς ή δη υπάρ χο υσας γέφ υρ ας (π.χ. δεξιά τη ς γέφ υρ ας). ΢ τη συνέχεια
γίνο νταν η διακο πή τη ς γέφ υρ ας για λίγη ς ώ ρ ας, ώ στε να γίνει η κύλιση τη ς πα λιάς γέφ υρ ας
πάνω στα υπάρ χο ντα ικρ ιω μ άτω ν (π.χ. πρ ο ς την αρ ιστερ ή πλευρ ά τη ς γέφ υρ ας) και
ταυτό χρ ο να γίνο νταν η κύλιση τη ς νέα πλή ρ ω ς έτο ιμ η ς γέφ υρ ας στη θέση τη ς παλιάς. Η
κατασκευή παρ απλεύρ ω ν ικρ ιω μ άτω ν, στη ν παρ απάνω περ ίπτω ση , λό γω τω ν το πικώ ν
συνθη κώ ν, κρ ίθη κε ω ς δα πανη ρ ή λύση . Έ τσι κα τα σκευάστη καν ικρ ιώ μ ατα μ ικρ ο ύ ύψ ο υς,
μ έχρ ι ο πο ύ επιτεύχθη κε ο ρ ιζό ντιο μ ή κο ς επαρ κές για τη ν συναρ μ ο λό γη ση το υ νέο υ ζευκτο ύ,
επί το υ ο πο ίο υ δη μ ιο υρ γή θη κε δ άπεδο ερ γασίας και το πο θετή θη κα ν σιδη ρ ο τρ ο χιές κυλίσεω ς
γερ ανο ύ και πυλώ νες, μ ε ά νο ιγμ α ό σο το πλά το ς τω ν δύο ζευκτώ ν (το υ παλαιο ύ και το υ νέο υ)
και στη συνέχεια συναρ μ ο λο γή θη κε το νέο ζευκτό παρ απλεύρ ω ς το υ άξο να το υ παλιο ύ. ΢ τη
συνέχεια, σε χρ ο νικό διάστη μ α μ ιας επταώ ρ ο υ διακο πή ς τη ς συγκο ινω νίας, κα τέβ η κε μ ε τη
β ο ή θεια το υ γερ ανο ύ η πα λιά γέφ υρ α, αφ ο ύ πρ ώ τα α πο κό πη κε μ ε ο ξυγο νο κο π ή μ εταξύ τω ν
β άθρ ω ν. Α νυψ ώ θη κε η νέα γέφ υρ α, μ ετακινή θη κε ο ρ ιζό ντια και το πο θετή θη κε στη ν ο ρ ιστική
τη ς θέση μ ε αντικατάσταση τη ς παλιάς.
- 152 -
Δ ηθ όλα 37: Α ληηθ α ηά ζ ηα ζ ε δεπθ ηώ λ ζ ηδε ξ νδξ νκ ηθ ή ο γέθ πξ α ο κ ε δ ύν α κ θ ηέξ εηζ ηα δεπ θ ηά 29.12 m
Π Η Γ Η : Koch/Weidemann," Γ εφ υροπ οιία ", Ο λ όσω μ ες οδικ ές γ έφ υρες μ ορφ ή ς δοκ ού, Ε κ δόσεις Μ όσχ ος Γ κ ιού ρδα ς, Α θή να 1976
Η περ ίο δο ς 1940-1948 υπή ρ ξε περ ίο δ ο ς καταστρ ο φ ή ς. ΢ το υς ΢ Ε Κ ανατινάχθη καν
και καταστρ άφ η καν απ ό τα θεμ έλια 284 ανο ίγμ ατα γεφ υρ ώ ν τω ν 1 m έω ς 5m, 121 ανο ίγμ ατα
τω ν 5m έω ς 10m, 86 ανο ίγμ ατα τω ν 10m έω ς 20m, 36 ανο ίγμ ατα τω ν 20m έω ς 30m, καθώ ς
και ανο ίγμ α τα γεφ υρ ώ ν πάνω από 30 m, μ ε συνο λικό β άρ ο ς κατεστρ α μ μ ένω ν μ εταλλικώ ν
ανω δο μ ώ ν γεφ υρ ώ ν πάνω από 13 000t. Η καταστρ ο φ ή άλλω στε τω ν γεφ υρ ώ ν τη ς Ε λλάδο ς
- 153 -
κατά τη ν απο χώ ρ η ση τω ν Γ ερ μ ανικώ ν στρ α τευμ άτω ν, μ ε σκο πό τη ν διακο πή τω ν
συγκο ινω νιώ ν τη ς χώ ρ ας, ή ταν γενική . Κ αταστρ άφ η καν ό λες σχεδό ν ο ι μ εγάλες γέφ υρ ες και
πλή θο ς μ ικρ ώ ν και στο υς σιδη ρ ο δρ ό μ ω ν τη ς Π ελο π ο ννή σο υ, ω ς και στις διά φ ο ρ ες ο δ ο ύς τη ς
χώ ρ ας.
Μ ετά τη ν απελευθέρ ω ση επιδιώ χθη κε μ ε σύντο μ ο ρ υθμ ό η απο κα τάσταση τω ν
ζη μ ιώ ν. Γ ια τη ν απο κατάσταση τω ν σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν γεφ υρ ώ ν, ό πω ς άλλω στε και άλλω ν
έρ γω ν, εμ φ ανίστη κάν σο β αρ ό τερ ες δυσκο λίες (έλλειψ η καταλλή λο υ πρ ο σω πικο ύ, ανυπαρ ξία
τεχνικο ύ εξο πλισμ ο ύ, δυσκο λία στη μ εταφ ο ρ ά, έλλειψ η υλικώ ν, περ ιο ρ ισμ ένες και ακανό νιστες
χρ η μ ατικές πιστώ σεις). Η απο κατάσταση τω ν κατεστρ αμ μ ένω ν γεφ υρ ώ ν ο λο κλη ρ ώ θη κε μ ε τη
β ο ή θεια τω ν συμ μ άχω ν και τη ν χρ ή ση τω ν μ έσω ν πο υ ή δη υπή ρ χ αν.
Γ ενικά χρ η σιμ ο πο ιή θη καν για τη ν απο κατάσταση τω ν γεφ υρ ώ ν, λό γο έλλειψ η ς
άλλω ν δυνατο τή τω ν, λυό μ ενες γέφ υρ ες τύπο υ Everall. Π αρ αχω ρ ή θη καν από το ν συμ μ αχικό
στρ ατό περ ίπο υ 10000 τό νο ι υλικώ ν γεφ ύρ ω ση ς το υ τύπο υ αυτο ύ, για τη ν αντιμ ετώ πιση τω ν
άμ εσω ν αναγκώ ν. Ο ι πρ ο σω ρ ινές λυό μ ενες αυτές γέφ υρ ες εξυπη ρ ετο ύν ακό μ α και σή μ ερ α τη ν
συγκο ινω νία, δεδο μ ένο ό τι δεν ή ταν δυνατή , λό γω το υ απαιτο ύμ ενο υ υπέρ ο γκο υ κό στο υς, η
αντικατάσταση αυτώ ν μ ε α ντίστο ιχες μ ό νιμ ες κατάλλη λες κατασκευές. Α ναφ έρ ο υμ ε ακό μ α τη ν
γέφ υρ α Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ, τη ν γέφ υρ α Π η νειο ύ, τη ν γέφ υρ α Α ξιο ύ από τη ν γρ αμ μ ή
Θ εσσαλο νίκη ς- Ε ιδο μ ένη ς.
Δ ηθ όλα 38: ΢ ηδε ξ νδ ξ νκ ηθ ή γέθ πξ α Δ verall ζ ηνλ Α ιηά θ κ νλα κ εηά ηε λ α λα θ α ηα ζ θ επ ή ηε ο, κ εηα α π ν
ηε λ α λα ηίλα με (ζ πλερή ο δνθ όο 45.30 m, 60.40m, 45.30m θ α η 6 α θ ηέξ εηζ ηνη δ νθ νί 48.80m)
- 154 -
Δ ηθ όλα 39: ΢ ηδε ξ νδ ξ νκ ηθ ή γέθ πξ α Everall ζ ηνλ Α πιώ λα κ εηα ηε λ α λα θ α ηα ζ θ επ ή ηε ο α π ν ηε λ
α λα ηίλα με
Π Η Γ Η : Λ ιά λ ια ρη ς Δ η μ ή τρη ς – Μ π α λ α μ ούτση Έ φ η , "Κ οσμ ογ νω σία ", Α θήνα 1992
Δ ηθ όλα 40: ΢ ηδε ξ νδ ξ νκ ηθ ή γέθ πξ α Everall ζ ην Λ ηηόρσ ξ ν
Π Η Γ Η : Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ υρα ι", 6 η Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
- 155 -
Δ ηθ όλα 41: ΢ ηδε ξ νδ ξ νκ ηθ ή γέθ πξ α Everall ζ ην 244ρηι. κ εηα ηε λ α λα θ α ηα ζ θ επή ηε ο α π ν ηε λ
α λα ηίλα με π ά λσ ζ ε ιπόκ ελα β ά ζ ξ α (3 δεπ θ ηά ησ λ 29.12 m θ α η 1 δεπθ ηό ησ λ 20.90 m)
Π Η Γ Η : Koch/Weidemann," Γ εφ υροπ οιία ", Ο λ όσω μ ες οδικ ές γ έφ υρες μ ορφ ή ς δοκ ού, Ε κ δόσεις Μ όσχ ος Γ κ ιού ρδα ς, Α θή να 1976
΋ λες ο ι παρ απάνω γέφ υρ ες και γενικό τερ α ό λες ο ι κατασκευές απο κατασ τάσ εω ς
τω ν καταστρ ο φ ώ ν, γίνο ντα ν β άση συρ μ ο ύ επιφ ό ρ τισ η ς 20 t κα τ‟άξο να και σή μ ερ α το τμ ή μ α
Π ειρ αιάς – Π λατύ – Κ ο ζάνη και Π λα τύ – Θ εσσαλο νίκη ς – Ε ιδο μ ένη ς μ πο ρ ο ύν να δεχθο ύν
τη ν κυκλο φ ο ρ ία τω ν ισχυρ ώ ν και β αρ έω ν αμ αξο στο ιχιώ ν.
7.1.1. Γ έφυρες Everall
Ο ι λυό μ ενες γέφ υρ ες Everall ό πω ς και τα λυό μ ενα β ά θρ α τύπο υ T η L η V
μ ελετή θη κάν από το ν συμ μ αχικό στρ ατό ειδ ικά για τη ν γρ ή γο ρ η α πο κατάστασή
κατεστρ αμ μ ένω ν σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν γεφ υρ ώ ν. Ο ι γεφ υρ ώ σεις για αυτο ύ το υ τύπο υ β άθρ ω ν είναι
εξαιρ ετικά β αρ ιές και ο γκώ δεις κατασκευές, αλλά απλές στη ν συναρ μ ο λό γη σή το υς και
πρ ο σφ έρ ο υν γενικά εύκο λες λύσεις, δεδο μ ένο υ ό τι για μ ικρ ό σχετικά τύπο τεμ αχίω ν,
αντιμ ετω πίζο νται ό λες σχεδό ν ο ι εμ φ ανιζό μ ενες περ ιπτώ σεις κατασκευώ ν. Ο ι λυό μ ενες αυτές
γέφ υρ ες μ ελετή θη κάν β ασικό ς για μ εγά λα ανο ίγμ ατα, είναι δε μ ια β ελτιω μ ένη εφ αρ μ ο γή το υ
παλαιο ύ τύπο υ λυο μ ένω ν γεφ υρ ώ ν Roth- Waagner.
Ε ίναι αξιο ση μ είω το τα α ναγρ αφ ό μ ενα στη ν εισαγω γή τη ς περ ιγρ αφ ή ς και τω ν
ο δη γιώ ν για τις γέφ υρ ες E.S.T.B. από το υ συνταγμ ατάρ χη W.T. Everall, μ ε το ό νο μ α το υ
ο πο ίο υ αναφ έρ ο νται ο ι λυό μ ενες αυτές σιδη ρ ο δ ρ ο μ ικές γέφ υρ ες το υ Α γγλικο ύ στρ ατο ύ : η
απαρ χή τη ς κατασκευή ς τω ν E.S.T.B. πη γάζει από το κυρ ιεύθεν στη ν Ιταλία και
- 156 -
χρ η σιμ ο πο ιο ύμ ενο υλικό τω ν Γ ερ μ ανικώ ν γεφ υρ ώ ν τύπο υ Roth-Waagner. Γ ίνεται δ εκτή η
πρ ακτική τω ν Γ ερ μ ανώ ν, τη ς χρ η σιμ ο πο ιή σ εω ς δη λ. μ ικρ ώ ν τεμ αχίω ν κο χλιω μ ένω ν κατά τη ν
συναρ μ ο λό γη ση και επιτυγχάνο ντας διάφ ο ρ ες β ελτιω τικές τρ ο πο πο ιή σεις. Π αρ ατη ρ ο ύμ ε ό τι
μ ετά τη ν απο β ίβ αση στη ν Ιταλία κατά το 1943 γενό μ ενο ς γνω στό ς στο γνω στό επιτελείο
τύπο ς ο ύτο ς λυό μ ενη ς γέφ υρ ας, είναι γνω στό το υλάχιστο από το 1929 στο ν Ε λλη νικό στρ ατό
και στο υς Ε λλη νικο ύς σιδη ρ ο δρ ό μ ο υς.
Ο ι σιδη ρ ό δρ ο μ ο ι το υ Ε λλη νικο ύ κρ άτο υς είχα ν από τό τε πρ ο μ η θευτεί μ ία λυό μ ενη
γέφ υρ α τύπο υ Roth-Waagner τη ν ο πο ία χρ η σιμ ο πο ίη σ αν μ άλιστα για τη ν επείγο υσα
κατασκευή ασφ αλο ύς παρ α καμ πτη ρ ίο υ γρ αμ μ ή ς, μ ετά τα επικίνδυνα ρ η γμ άτω ν στη σή ρ αγγα
20 Α και γενικώ ς τω ν μ ετακινή σεω ν το υ εδ άφ ο υς στο 252ο km τη ς γρ αμ μ ή ς Π ειρ αιά –
Θ εσσαλο νίκη ς. ΢ το εικό να 54 φ αίνεται η συναρ μ ο λό γη ση , για πρ ό χειρ ο μ έσο εντό ς λίγω ν
η μ ερ ώ ν, γέφ υρ α κάτω δια β άσεω ς ανο ίγμ ατο ς 33 .00m εκ το υ διατιθεμ ένο υ εφ εδρ ικο ύ υλικο ύ
λυό μ ενη ς γέφ υρ ας Roth-Waagner.
Δ ηθ όλα 42: ΢ πλα ξ κ νιόγε ζ ε ιπόκ ελε ο γέθ π ξ α ο Roth - Waagner (Everall) ά λνηγκ α 33m
Π Η Γ Η : Koch/Weidemann," Γ εφ υροπ οιία ", Ο λ όσω μ ες οδικ ές γ έφ υρες μ ορφ ή ς δοκ ού, Ε κ δόσεις Μ όσχ ος Γ κ ιού ρδα ς, Α θή να 1976
Α ρ γό τερ α, γύρ ο στο 1937, παρ ή γγειλε το ΢ Ε Κ στα Γ ερ μ ανικά ερ γο στάσια Krupp
υλικό για δύο λυό μ ενες γέφ υρ ες ανο ίγμ ατο ς 35.00m το υ ίδιο υ β ασικο ύ τύπο υ, αλλά
β ελτιω μ ένη ς κατασκευή ς (υλικά υψ η λή ς αντο χή ς, σύνδεση ελασμ άτω ν από το ερ γο στάσίο για
συγκό λλη ση πρ ο ς μ ό ρ φ ω ση τω ν τεμ αχίω ν τη ς κατασ κευή ς, δυνατό τη τας κυκλο φ ο ρ ίας επί τη ς
- 157 -
γέφ υρ ας β αρ ύτερ ω ν συρ μ ώ ν, κτλ.). Έ τσι δη μ ιο υρ γή θη κε ο β ασικό τύπο Waagner-Krupp, ο
ο πο ίο ς και χρ η σιμ ο πο ιή θη κε ευρ ύτη τα από το Γ ερ μ α νικο ύ στρ ατό .
Ο ι λυό μ ενες γέφ υρ ες τύπο υ Everall φ έρ ο υ για κύρ ια δικτυω τή δο κο ύ μ ε παρ άλλη λα
πέλμ ατα και φ ατνώ μ ατα α ξο νική ς από στασή ς 10΄- 0΄΄ και συνο λικο ύ ύψ ο υς 15΄- 0΄΄. Έ χο υν
κάτω διάβ αση μ ε αξο νική από σταση κύρ ιας δο κο ύ 17΄-6΄΄ και ελεύθερ ο άνο ιγμ α μ εταξύ τω ν
δο κώ ν 4.56m και ω ς άνω διάβ αση μ ε αξο νική από σταση κύρ ιω ν δ ο κώ ν 2.91m. ΢ ε ειδικές
περ ιπτώ σεις είναι δυνατή η κατασκευή φ ατνω μ άτω ν το υ μ ισο ύ εύρ ο υς, επίση ς είναι δυνατή η
διαμ ό ρ φ ω ση δο κο ύ τρ απεζο ειδο ύς διατο μ ή ς. Ε ίναι ακό μ η δυνατή , δι‟ υπερ θέσεω ς δύο δο κώ ν,
η κατασκευή δο κο ύ διπλάσιο υ ύψ ο υς. Τ πάρ χεί επίση ς η δυνατό τη τα γεφ υρ ώ σεω ς παντό ς
τύπο υ ανο ίγμ ατο ς.
Η β ασική σκέψ η για τη δ ιαμ ό ρ φ ω ση τη ς κύρ ιας δο κο ύ, η ο πο ία απο τελεί κα ι το
μ εγάλο πλεο νέκτη μ α το υ τύπ ο υ, λό γο τη ς δυνατό τη τας εύκο λη ς συναρ μ ο λό γη ση ς, είναι εκ
δύο τεμ αχίω ν κατάλλη λη μ ό ρ φ ω σή εκάστο υ μ έρ ο υς τη ς διμ ερ ο ύς διατο μ ή ς το υ πέλμ ατο ς και
η διαδο χική μ ετά θεση τη ς σύνδεσή ς ενό ς εκάστο υ τεμ αχίο υ, πρ ο ο δ ευτική συναρ μ ο λό γη ση
τω ν πελμ άτω ν τη ς δο κο ύ, εκ παρ άλλη λο υ φ υσικά μ ε τη ν το πο θέτη ση και τω ν ενδιάμ εσω ν
ρ άβ δω ν π .χ. για το άνω π έλμ α το υ ακρ αίο υ φ ατνώ μ ατο ς να πρ ο έχει το ένα τεμ αχίω ν τη ς
διμ ερ ο ύς δια το μ ή ς το υ επ ό μ ενο υ φ α τνώ μ ατο ς. Ε πί αυτο ύ είναι πλέο ν εύκο λη η σύνδεση το υ,
κατά το ή μ ισυ το υ μ ή κο υς το υ, πρ ο έχο ντας επό μ ενο υ τεμ αχίο υ, κ.ο .κ.
Κ ατάλλη λη διαμ ό ρ φ ω ση τω ν ρ άβ δω ν το υ πέλμ ατο ς στη θέση τω ν κό μ β ω ν επιτρ έπει
τω ν άνευ πρ ο σθέτω ν κο μ β ο ελασμ ά τω ν διαμ ό ρ φ ω ση τω ν κό μ β ω ν και τη ν άμ εσ η σύνδεση τω ν
εντό ς τη ς διμ ερ ο ύς διατο μ ή ς το υ πέλμ ατο ς το πο θετο ύμ ενο υ ενδιάμ εσω ν ρ άβ δω ν. Τ πάρ χο υν
πλή ρ ω ς τυπο πο ιη μ ένα τεμ άχια για ό λο υς το υς συνδέσμ ο υς, για τις δο κο ύς καταστρ ώ μ ατο ς και
για ό λα τα β ο η θη τικά τεμ ά χια, αναλό γω ς τις εκάστο τε περ ιπτώ σεις. ΢ το ερ γο στά σιο σύνδεση ς
τω ν τεμ αχίω ν γίνεται ταχύτατα για δ απανη ρ ώ ν μ εν, αλλά απλώ ν και ασφ αλώ ν κατα λλή λω ν
κο χλιώ ν.
- 158 -
Κ Ε Υ Α Λ Α ΙΟ 8: Η Γ Ε Υ Τ Ρ Α Γ Ο Ρ Γ Ο Π Ο Σ Α Μ Ο Τ . … … … .
8.1. Γ ενικά
Η γέφ υρ α Γ ο ρ γο πο τάμ ο υ β ρ ίσκεται στο 214 .780km Π ειρ αιά - Θ εσσαλο νίκη ς ό πο υ
είναι ευρ ύτατα γνω στή α πό τη ν ω ρ αία το πο θεσία και από τη ν η ρ ω ική επιχείρ η ση τη ς
ανατίναξη ς, από τις ο μ άδες τω ν ανταρ τώ ν, κατά τη ν διάρ κεια τη ς Γ ερ μ ανική ς κα το χή ς.
Δ ηθ όλα 28: Π α ιηά ζ ηδε ξ νδξ νκ ηθ ή γέθ π ξ α Γ νξ γνπ νηά κ νπ, θ α ηα ζ θ επή 1906
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Η παλιά μ ο ρ φ ή τη ς γέφ υρ ας είχε μ ή κο ς 209.187 m, μ ε μ έγιστη καμ πύλη ακτίνας
R=311m, όπο υ απο τελο ύνταν από εφ τά ζευκτά θεω ρ η τικο ύ ανο ίγμ ατο ς τω ν 29.12 m,
στη ρ ιζό μ ενη σε δυο μ ετα λλικά και σε τέσσερ α λίθινα μ εσό β α θρ α. Η αιτία κατασκευή ς τω ν
δυο μ εταλλικώ ν μ εσό β α θρ ω ν στη ν διεύθυνση πρ ο ς Π ειρ αιά, ή ταν η κακή πο ιό τη τα το υ
εδάφ ο υς, πο υ κα θιστο ύσε αδύνατη τη ν κα τασκευή λίθινω ν μ εσό β α θρ ω ν. Γ ια το λό γο αυτό
επιλέχθη κε η λύση μ ε τις λιγό τερ ες φ ο ρ τίσεις, ό πο υ απαιτο ύσε τη ν κατασκευή εξυγιαντικώ ν
έρ γω ν για τη ν εξασφ άλιση σταθερ ό τη τας τη ς κατασκευή ς. Μ ετά τη ν ανατίναξη τη ς γέφ υρ ας
από το υς αντάρ τες, υπέστη σο β αρ ό τα τες καταστρ ο φ ές, στα δυο μ εταλλικά μ εσό β αθρ α και σε
ένα από τα λίθινα. Έ τσι παρ έμ ειναν τρ ία λίθινα μ εσό β αθρ α, δυο ζευκτά καθώ ς και τα
ακρ ό β α θρ α ό πο υ υπέστη σαν μ ικρ ή καταστρ ο φ ή .
- 159 -
Δ ηθ όλα 29: Δ μπγηα ληηθ ά
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
Υ ά ξ ηε ο 7: Α π όζ π α ζ κ α ηνπ νγξ α θ ηθ νύ ζ ρεδ ίνπ ηε ο π εξ ηνρή ο ησ λ εμπγηα ληηθ ώ λ έξ γσ λ
- 160 -
Δ ηθ όλα 45: Α λα ηίλα με ζ ηδε ξ νδξ νκ ηθ ή ο γέθ πξ α ο Γ νξ γνπ νηά κ νπ 1942 (ζ ηα 2 α κ θ ηεξ εηζ ηά δεπ θ ηά
θ α η ζ ην ελδηά κ εζ ν κ εηα ιιηθ ό κ εζ όβ α ζ ξ ν)
Π Η Γ Η : Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ υρα ι", 6 η Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
Δ ηθ όλα 46: Α λα ηίλα με ζ ηδε ξ νδξ νκ ηθ ή ο γέθ πξ α ο Γ νξ γνπ νηά κ νπ 1944 θ α ηά ηε λ α π νρώ ξ ε ζ ε ησ λ
Γ εξ κ α ληθ ώ λ ζ ηξ α ηεπ κ ά ησ λ όπ νπ α π έκ εηλα λ κ όλν ην 4 ν θ α η 5 ν δεπθ ηό
Π Η Γ Η : Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ υρα ι", 6 η Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
- 161 -
Δ ηθ όλα 47: Ζ ζ ε κ εξ ηλή ζ ηδ ε ξ νδξ νκ ηθ ή γέθ π ξ α ηνπ Γ νξ γνπ νηά κ νπ (3 α κ θ ηεξ εηζ ηά δεπθ ηά Everall
π ά λσ ζ ε 2 ιπόκ ελα κ εζ όβ α ζ ξ α , ηα δύν ελα π νκ είλα ληα δεπθ ηά , θ α η δύν α κ θ ηέξ α ζ ηα δεπθ ηά Everall)
Π Η Γ Η : Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ υρα ι", 6 η Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
Η
ση μ ερ ινή μ ο ρ φ ή τη ς γέφ υρ ας, μ ετά τη ν απο κατάστασή τη ς, έχει μ ή κο ς
209.187m, μ ε καμ πύλη ακτίνας κάθε β ά θρ ο υ R0=300m, R1=297m, R2=280m, R3=303m,
R4=311m, R5=307m, R6=285m, R7=295m και εφ τά ζευκτά θεω ρ η τικο ύ ανο ίγμ ατο ς τω ν
ℓ 1=29.108m, ℓ 2=28.042m, ℓ 3=28.651m, ℓ 4=29.12m, ℓ 5=29.12m,
ℓ 6=29.108m,
ℓ 7=29.108m, εκ τω ν ο πο ίω ν τα δυο ℓ 4 και ℓ 5 είναι τα εναπο μ είναντα από τη ν ανα τίναξη .
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
Δ ηθ όλα 48: Ζ ζ ηδε ξ νδξ νκ ηθ ή γέθ π ξ α Everall ηνπ Γ νξ γνπ νηά κ νπ
Η γέφ υρ α είναι τύπο υ Everall και στη ρ ίζεται σε δυο μ ετα λλικά μ εσ ό β αθρ α σ τη ν
διεύθυνση πρ ο ς Π ειρ αιά, σε δυο μ εσό β αθρ α από ο πλισμ ένο σκυρ ό δεμ α και σε δ υο λίθινα. Ο ι
κατασκευές αυτο ύ το υ τύπο υ είναι β αρ ιές, ο γκώ δη ς α λλά απλές στη ν συναρ μ ο λό γη σή το υς, ο ι
ο πο ίες χρ η σιμ ο πο ιή θη καν ευρ έω ς από το ν Γ ερ μ ανικό κατο χικό στρ ατό , για τη ν γρ ή γο ρ η
απο κατάσταση τω ν σιδη ρ ο δρ ο μ ικώ ν γρ αμ μ ώ ν. Σ α δυο μ εταλλικά μ εσό β αθρ α έχο υν στο
κέντρ ο το υς, ένα νή μ α τη ς στάθμ η ς για το ν έλεγχο τη ς στατικό τιτας τη ς γέφ υρ ας σε
περ ίπτω ση επικίνδυνη ς κλίση ς.
- 162 -
Δ ηθ όλα 49: Ν ή κ α ηε ο ζ ηά ζ κ ε ο, ζ ηα κ εηα ιιηθ ά κ εζ όβ α ζ ξ α , γηα έιεγρν ζ ε π εξ ίπ ησ ζ ε θ ιίζ ε ο ηε ο
γέθ πξ α ο
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
Δ ηθ όλα 50: Ζ ζ ηδε ξ νδξ νκ ηθ ή γέθ π ξ α Everall ηνπ Γ νξ γνπ νηά κ νπ
- 163 -
8.2. ΢ τοιχεία γέφυρας Γ οργοπ οτάμ ου
Η γέφ υρ α μ ας απο τελείται από τα εξή ς κύρ ια τμ ή μ ατα:
α) κατάστρ ω μ α
β ) κύρ ιο ι δο κο ί
γ) σύνδεσμ ο ι
δ) εφ έδ ρ ανα
Δ ηθ όλα 51: Α εξ νθ σ ηνγξ α θ ία ηε ο γέθ π ξ α ο Γ νξ γνπ νηά κ νπ
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
8.2.1. Κ ατάστρω μ α γέφυρας
Έ να από τα β ασικά στο ιχεία το υ καταστρ ώ μ α το ς τη ς γέφ υρ ας είναι το πλάτο ς, το
ο πο ίο είναι περ ίπο υ 5.0m. Σ ο β άρ ο ς το υ μ εταλλικο ύ ζευκτο ύ ( χω ρ ίς τάκο υς και
σιδη ρ ο τρ ο χιές ) είναι G ≈ 45,0 t.
Σ ο επ ίστρω μ α π εζοδρομ ίου της γέφ υρας απ οτελείται: από σανίδω μ α πλάτο υς περ ίπο υ 25 cm και
πάχο υς 5cm μ ε μ ή κο ς 2.0m έω ς 3.0m στο παλαιό ζευκτό και μ ε ελάσμ ατα επικάλυψ η ς από
φ ύλλα σιδή ρ ο υ πλάτο υς 5 cm και μ ή κο υς περ ίπο υ 2.0m στα νέα ζευκτά τη ς γέφ υρ ας, ό πο υ
- 164 -
συνδέο νται μ ε κο χλίες και η χρ η σιμ ό τη τα το υς είναι απαρ αίτη τη ώ στε να μ πο ρ ο ύν γίνο υν
ερ γασίες συντή ρ η ση ς από 2 -3 ερ γάτες.. Ο ι ή λο ι πο υ χρ η σιμ ο πο ιή θη καν σ τα μ εταλλικά
τμ ή μ ατα τη ς γέφ υρ ας είναι διαμ έτρ ο υ ο πή ς Υ 20, Υ 23 και ο κο χλιο φ ό ρ ο ς ή λο ς είναι
διαμ έτρ ο υ ο πή ς Υ 20.
Ο ι δοκοί καταστρώ μ ατος της γέφ υρας απ οτελείται : από κατάστρ ω μ α μ ε μ η κίδ ες και διαδο κίδες.
Δ ηθ όλα 52: Κ α ηά ζ ηξ σ κ α γέθ π ξ α ο
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
Δ ηθ όλα 53: Γ εληθ ή ά π νς ε ηε ο γέθ πξ α ο
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
- 165 -
Υ ά ξ ηε ο 6: Σ ν ζ ρέδην β ά ζ ε ηνπ νπ νίνπ νξ γα λώ ζε θ ε ε α λα ηίλα με
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου & Π Η Γ Η : www.hfmeyer.com
Δ ηθ όλα 54: Ζ ζ ε κ εξ ηλή κ νξ θ ή ηε ο γέθ πξ α ο Γ νξ γνπ νηά κ νπ
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
- 166 -
8.2.2. Κ ύριοι δοκοί
Ο ι κύρ ιο ι δο κο ί αναλαμ β ά νο υν ό λα τα μ ό νιμ α και κινη τά φ ο ρ τία τη ς γέφ υρ ας ό πο υ
μ εταφ έρ ο νται στα εφ έδρ α να και στη συνέχεια στα β ά θρ α.
Δ ηθ όλα 55: Ο η θ ύξ ηνη δνθ νί θ α η ην κ εηα ιιηθ ό π π νζ ηύισ κ α ηε ο γέθ π ξ α ο
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
- 167 -
Δ ηθ όλα 56: Ο η θ ύξ ηνη δνθ νί ηε ο γέθ πξ α ο
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
Δ ηθ όλα 57: Σ ν κ εηα ιιηθ ό ππ νζ ηύισ κ α ηε ο γέθ πξ α ο
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
- 168 -
8.2.3. ΢ ύνδεσμ οι
Η Φ ρ η σιμ ό τη τά το υς απο σκο πεί, στη ν ανάλη ψ η αλλά και τη ν μ ετα φ ο ρ ά τω ν
ο ρ ιζό ντιω ν δυνάμ εω ν, τη ς γέφ υρ ας στα εφ έδρ ανα. Σ α β ασικά στο ιχεία ό πω ς ο ι μ η κίδ ες,
διαδο κίδες και ο ι κύρ ιο ι δο κο ί, μ εταφ έρ ο υν μ ό νο τα κατακό ρ υφ α φ ο ρ τία.
Δ ηθ όλα 58: Μ ηα ά ιιε ά π νς ε ηε ο γέθ π ξ α ο
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Δ ηθ όλα 59: Λ επ ηνκ έξ εηα ηνπ κ εηα ιιηθ νύ ππ νζ ηπιώ κ α ηνο ηε ο γέθ π ξ α ο
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
- 169 -
Δ ηθ όλα 60: Ζ π α ιηά κ νξ θ ή ηνπ κ εηα ιιηθ νύ ππ νζ ηπιώ κ α ηνο ηε ο γέθ πξ α ο
Π Η Γ Η : Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Δ ηθ όλα 61: Ζ ζ ε κ εξ ηλή κ νξ θ ή ηνπ κ εηα ιιηθ νύ π π νζ ηπιώ κ α ηνο ηε ο γέθ π ξ α ο
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
- 170 -
8.2.4. Ε φέδρανα
Η Φ ρ η σιμ ό τη τά το υς απ ο σκο πεί, για να τη ν μ ετα φ ο ρ ά τω ν φ ο ρ τίω ν τη ς κυρ ίας
δο κο ύ και τω ν συνδέσμ ω ν στα έδ ρ ανα τω ν β ά θρ ω ν. Ε πίση ς, χρ η σιμ εύο υν στην εξασφ άλιση
τω ν συνθη κώ ν στή ρ ιξη ς. Σ α εφ έδ ρ ανα τα διακρ ίνο υμ ε σε σταθερ ά και κινη τά. Γ ια το λό γω
αυτό αλλά και για τη ν εξασφ ά λιση τω ν πρ ο κα θο ρ ισμ ένω ν συνθη κώ ν στή ρ ιξη ς, είναι
απαρ αίτη τη η διάταξη εφ εδρ άνω ν στις γέφ υρ ες.
Δ ηθ όλα 62: Ζ ζ ε κ εξ ηλή κ νξ θ ή ηνπ κ εηα ιιηθ νύ π π νζ ηπιώ κ α ηνο ηε ο γέθ π ξ α ο (εζ σ ηεξ ηθ ή ιή ς ε α π ό
θ ά ησ π ξ νο ηα π ά λσ )
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
- 171 -
Δ ηθ όλα 63: Π α ια ηό δεπ θ ηό Everall
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
Δ ηθ όλα 64: Ν έν δεπ θ ηό Everall
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
Δ ηθ όλα 65: Ν έν δεπ θ ηό Everall
Π Η Γ Η : Α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο π α ντελ ή Γ α λ η ρόπ ουλ ου
- 172 -
Υ ά ξ ηε ο 8: ΢ ρεδηά γξ α κ κ α ηε ο π εξ ηνρή ο α π ό ηνλ Δ Λ Α ΢ θ α η ηνλ Δ Γ Δ ΢ γηα ηε λ α λα ηίλα με ηε ο
γέθ πξ α ο Γ νξ γνπ νηά κ νπ ζ ε θ ιίκ α θ α 1:30000
Π Η Γ Η : Cd-rom Ε φ η μ ερίδα ’’ Σ α Ν έα ’’
- 173 -
Π Η ΓΗ :
Δ ή μ ος Γ οργ οπ οτά μ ου
Ο μ ά δα Δ ιπ λ ω μ α τικ ή ς: Γ α β ριή λ Δ η μ ή τρη ς, Γ α λ η ρόπ ουλ ος Π α ντελ εή μ ω ν, Κ ο υτσιούμ π α Ε λ ένη
Υ ω τογ ρα φ ικ ό υλ ικ ό α π ό π ροσω π ικ ό α ρχ είο Γ α λ η ρόπ ουλ ου Π α ντελ ή
Koch/Weidemann," Γ εφ υροπ οιία ", Ο λ όσω μ ες οδικ ές γ έφ υ ρες μ ορφ ή ς δοκ ού , Ε κ δόσεις Μ όσχ ος Γ κ ιού ρδα ς, Α θή να 1976
Α ντώ νη ς Δ . Κ ω στέα ς, "΢ ιδη ρα ι Γ έφ υ ρα ι", 6 η Έ κ δοση Σ Ε Ε , Α θή να 1978
Λ ιά λ ια ρη ς Δ η μ ή τρη ς – Μ π α λ α μ ούτσ η Έ φ η , "Κ οσμ ογ νω σία ", Α θή να 1992
- 174 -
- 175 -
Ε Π ΙΜ Ε Τ Ρ Ο
Α ΢ Μ Α ΢ Ε Ν Ψ Ν Ο ΤΝ ΢ ΣΗ Ζ Ψ Η
Ο Ι Δ ΙΚ Α ΙΟ Ι Α Γ Ψ Ν Ε ΢
Ν Α Φ Σ ΙΖ Ο Τ Μ Ε ΢ Σ Ο Ν Σ Ο Π Ο Μ Α ΢
Κ Α ΙΝ Ο Τ Ρ Γ ΙΟ Τ ΢ Π Α Ρ Θ Ε Ν Ψ Ν Ε ΢
Α ΢ Μ Η Ν Π Ι΢ Σ Ε Τ Ο Τ Μ Ε Π Ο Σ Ε
ΣΗ Ν ΕΝ ΣΕΦ Ν Η ΑΠ ΑΣΗ
Π Ο Τ ΢ Π Ε Ρ Ν Ε Ι Σ Η Δ ΙΦ Ο Ν Ο ΙΑ
΢ ‟Ο Λ Η ΢ Σ Η ΢ Γ Η ΢ Σ Α Π Λ Α Σ Η
Α ΢ Ε ΙΝ Α Ι Ο Γ Ο Ρ Γ Ο Π Ο Σ Α Μ Ο ΢
Π Α Ρ Α Δ Ε ΙΓ Μ Α Α Ν Σ Ρ Ε ΙΑ ΢
Υ Α ΡΟ ΢ Λ Α Μ Π ΡΟ ΢ ΣΗ ΢ Α ΡΕ ΣΗ ΢
Κ Α Ι Σ Η ΢ Ε Λ Ε Τ Θ Ε Ρ ΙΑ ΢
Α ΢ Ν ΙΨ Θ Ο Τ Μ Ε Π Ε Ρ Η Υ Α Ν Ο Ι
Γ Ι‟Α Τ Σ Ο Ν Σ Ο Ν Σ ΙΜ ΙΟ Α Γ Ψ Ν Α
Π Ο Τ Δ Ο Ξ Α ΢ Ε ΣΗ Φ Ψ ΡΑ Μ Α ΢
΢ Σ Ο Ν Ε ΙΚ Ο ΢ Σ Ο Α ΙΨ Ν Α
΢ Τ ΢ ΢ Ψ Μ Ο ΢ Ο Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Ο ΢ Λ Α Ο ΢
Κ Ι Α Ν Σ Α Ρ Σ Ε ΢ Π Α Λ ΙΚ Α Ρ ΙΑ
Π Ο Λ Ε Μ Η ΢ Α Ν Σ Ο Ν Υ Α ΢ Ι΢ Μ Ο
΢ Α Ν Σ ‟Α Γ Ρ ΙΑ Λ ΙΟ Ν Σ Α Ρ ΙΑ
Α ΢ ΣΟ ΒΡΟ Ν ΣΟ Υ Ψ Ν Α Ζ Ο ΤΜ Ε
Μ Ε Π Ι΢ Σ Η Μ Έ Ν Α ΢ Σ Ο Μ Α
Ε ΙΜ Α ΢ Σ Ε Ο Λ Ο Ι Ε Λ Λ Η Ν Ε ΢
΢ Σ Ο Π Α Σ Ρ ΙΚ Ο Μ Α ΢ Φ Ψ Μ Α
Η Π ΡΟ Π Α ΓΑ Ν Δ Α Η Δ Ο Λ Ε ΡΗ
ΣΟ Π Ο ΣΑ Μ Ο ΣΟ Χ ΕΜ Α
Μ Α ΢ ΒΑ Λ Α Ν Ε Κ Α ΙΦ Τ΢ Α Μ Ε
Σ ‟Α Δ Ε Ρ Υ ΙΚ Ο Μ Α ΢ Α ΙΜ Α
Σ Α Μ Ι΢ Η Κ Α Ι Ο Ι Ε Ρ ΙΔ Ε ΢
Δ Ε Ν Π ΡΕ Π Ο ΤΝ Μ Ε ΣΑ Ξ Τ Μ Α ΢
Γ ΙΑ Σ Ι Κ Α Σ Α Ν Σ Ρ Ο Π ΙΑ Ζ Ο Τ Ν Ε
ΣΗ Ν Ε Ν ΔΟ Ξ Η Υ ΤΛ Η Μ Α ΢
ΣΑ Ξ Ε Ν Α ΣΑ ΢ ΤΜ Υ Ε ΡΟ Ν ΣΑ
Δ ΙΦ Α ΢ Α Ν Σ Η Ν Ε Λ Λ Α Δ Α
Κ Ι Α Μ Α Τ Ρ Ψ ΢ Α Ν Φ Ψ Ρ Ι΢ Ν Σ Ρ Ο Π Η
Σ Η ΢ Λ Ε Τ Σ Ε Ρ ΙΑ ΢ Σ Η Δ Α Δ Α
Δ Ο Ξ Α Σ ΙΜ Η Κ Α Ι Ε Π Α ΙΝ Ο ΢
Σ Ο Τ Λ Τ Σ Ρ Ψ Μ Ο Τ Η Ε Λ Π ΙΔ Α
Δ ΙΝ Ε Ι Σ Ο Α ΙΜ Α Σ Ο Τ Ο Λ Α Ο ΢
Γ ΙΑ Σ Η Γ Λ Τ Κ ΙΑ Π Α Σ Ρ ΙΔ Α
Φ Α Ν Ζ ΢ ΓΖ Μ Ο Τ ΢Ζ ΢
Α Γ Ρ ΗΝ ΗΟ -1999
- 176 -
Β ΙΒ Λ ΙΟ Γ Ρ Α Υ ΙΑ
 Site Δ ήμ ου Γ οργοπ οτάμ ου
(www.gorgopotamosvillage.gr - www.gorgopotamos.gr)
 Α φηγήσεις και υλικό τω ν χω ριανώ ν
 Σ ουριστικός οδηγός Υ θιώ τιδας
Σ ης Ν ομ αρχιακής Α υτοδιοίκησης Υ θιώ τιδας
Έ κδο ση 1997
 Μ αρία Π ολυμ εροπ ούλου - ΢ ταμ ατία Π ολυκανδριώ τη - Ε ιρήνη Ο ικονόμ ου
"Υ υσικές π ηγές ενέργειας"
(Τ δροκίνηση στην επ αρχία της Υ θιώ τιδας)
Ν ομ αρχιακή Α υτοδιοίκηση Υ θιώ τιδας
Λ Α Μ ΙΑ 1998
 Σ ριαντάφυλλος Δ . Π απ αναγιώ του
"Ιστορία & μ νημ εία"
Λ Α Μ ΙΑ 1971
 ΢ π ύρος Μ π ρέκης Κ αθηγητής Π ανεπ ιστήμ ιου
Α π ό π ροσω π ικό ιστορικό υλικό
 Κ ω νσταντίνος Φ ρ. Υ λώ ρος
"Η επ αρχία Υ θιώ τιδας"
(Ιστορικά & άλλα ενδιαφ έροντα)
- 177 -
Λ Α Μ ΙΑ 1998
 Ν ίκος ΢ αρρής
Δ ημ οτικά τραγούδια Ρ ούμ ελης
 ΢ π ύρος Η ρ. Μ π έκιος
"Γ οργοπ όταμ ος – Η Α λήθεια π ου καίει"
 Α λέκος Ζ ω γράφος
"Σ α π αρασκήνια του Γ οργοπ οτάμ ου"
 Δ ημ ήτρης Δ ημ ητρίου
Τ α φ οβερά ντοκοσμέντα - Γ οργοπότα μος
"Έ λληνες αντάρτες εναντίον του Ρ όμ μ ελ"
Ε κδό σεις Υ υτρ άκη 1975
 Α ντώ νης Δ . Κ ω στέας
"΢ ιδηραι Γ έφ υραι"
6η Έ κδοση Σ Ε Ε
Α θή να 1978
 Koch/Weidemann
"Γ εφ υροπ οιία"
Ο λόσω μ ες οδικές γέφ υρες μ ορφ ής δοκού
Ε κδόσεις Μ όσχος Γ κιούρδας
Α θή να 1976
 Λ ιαλιάρης Δ ημ ήτρης – Μ π αλαμ ούτση Έ φη
"Κ οσμ ογνω σία"
Α θή να 1992
- 178 -
 Θ έμ ης Μ αρίνος
"Harling Mission 1942"
Ε κδόσεις Π απ αζήσης
Α θή να 1993
 Woodhouse C.M.
"The Struggle for Greece "
Ε κδόσεις Hart-Davis MacGibbon
Λ ο νδίνο 1976
 Myers E.C.W.
"Greek Entanglement"
Λ ο νδίνο 1955
 Hamson D.
"We Fell Among Greeks"
Λ ο νδίνο 1946
 Dear I.
"Sabotage and Subversion"
Λ ο νδίνο 1996
 Stafford D.
"Secret Agent"
Ε κδόσεις Overlook Press
Ν έα Τ ό ρ κη 2000
 West N.
"Secret War"
Ε κδόσεις Coronet Books
Λ ο νδίνο 1992
- 179 -
 Μ εγάλη εγκυκλοπ αίδεια Kosmos
Ε κδό σεις Κ ο ντέο ς 1978
 Υ αίδω ν Μ αλιγκούδη ς – Ν ίκος Β αρδιάμ π ασης – Φ άγκεν Υ λαϊσερ – H.F.Meyer .
.
.
Γ ιώ ργος Μ αργαρίτης – ΢ π ύρος Μ π έκιος – Γ ιώ ργος Κ αρούσος – ΢ π ύρος Λ ουκάτος
.
Γ ιώ ργος Π απ αδάκης – Α π όστολος Δ ιαμ αντής – Γ ρηγόρης Υ ράγκος
Κ υριακάτικη Ε λευθεροτυπ ία
«Ε » Ιστορικά
Σ Ο Μ Ο ΢ 1 ος
 Eγκυκλοπ αίδεια Π ατριδογνω σία
Σ Ο Μ Ο ΢ 1 0 ος
Ε κδό σεις εφ η μ ερ ίδα Έ θνο ς 2002
 Ε φημ ερίδα π ολιτιστικού συλλόγου Ο ίτης - «Σ α νέα της Ο ίτης»
 Δ ιαδίκτυο:
www.hfmeyer.com
www.ime.gr/chronos/14/gr/1940_1945/resistance/
www.evrytan.gr/egyklopaideia0/isrories2/ta_antipoina.htm
www.orpheus.ee.duth.gr/Htmlfiles/xronos/xronos26n.htm
www.iama.gr/ethno/Therm/stathopu.html
www.oreivatein.com/page/mountains/m_o/oiti/oiti.htm
www.e-lamia.gr
- 180 -
www.xmas.gr/4dcgi/news/kapa/frontpage_20057_xmas
www.xmas.ert.gr/
www.ert.gr/afieromata/Pasxa/
www.clubs.pathfinder.gr/lamia_fans/132460
www.defacto.gr/papers/byron/showpage.asp?k_id=849
www.studio-simopoulos.gr/greek/lamia-1.html
www.eone.gr/4dcgi/_w_articles_files_100079_24/11/2003_75938
www.sansimera.gr
www.distomo.de/schwarzbuch/texte_gr/kurzgefasstes_widerstands_gr.htm
www.gorgopotamos.batcave.net/
www.mesogios.gr/arxeio/2001/11/27/g01.htm
www.combatsim.com/img/5/6/4/aftermath.jpg.htm
- 181 -