Transcript de samenvatting

The Trained Experience: A Study on the Relationship between
Meditation Practices and the Actor’s System of Knowledge
F. Camuti
SUMMARIES
Samenvatting
De getrainde ervaring: Een onderzoek naar de relatie
tussen meditatiepraktijken en het kennissysteem van de acteur
Dit proefschrift bestudeert de relatie tussen meditatieve en performatieve theaterpraktijken. Het richt zich in het bijzonder op meditatieve en
spirituele technieken die theaterhervormers van de twintigste eeuw in
hun werk hebben verkend en toegepast. De onderzoeksaanpak zal een
argumentatie naar voren brengen die in de voortgang van deze analyse
het centrale onderzoeksonderwerp – d.w.z. de toepassing van meditatieve en spirituele technieken binnen de opleiding van acteurs – als een
gelaagd systeem van relaties begrijpt. De eerste laag heeft betrekking op
de verhouding tussen zogenaamde ‘exacte wetenschap’, met een specifieke focus op cognitieve neurowetenschap, en geesteswetenschap. De
laatste decennia worden gekenmerkt door een toenemende interesse in
de interdisciplinaire uitwisseling van kennis tussen deze disciplines. Ik
zal de verhouding tussen deze disciplines uiteenzetten en – met oog op
de specifieke meerwaarde ervan voor mijn onderzoek – toelichten in
hoeverre een dergelijke wisselwerking productief kan zijn. Ik zal beargumenteren dat een methodologische uitwisseling kan bijdragen aan de
validatie van een ‘protocol’ voor beroepspraktijken zoals de opleiding
van acteurs. Echter was – en is – deze academische dialoog allerminst
eenvoudig. De belangrijkste debatten refereren naar het veronderstel-
357
The Trained Experience
de probleem van reductionisme, of verwijzen naar een meer politieke
kwestie. Zo wordt er bijvoorbeeld beweerd dat de toepassing van neurowetenschap ten koste gaat van centrale theorieën die de geesteswetenschappen in de afgelopen eeuwen hebben voortgebracht. Het doel van
dit proefschrift is om een perspectief te openen dat duidelijk maakt dat
een dergelijke dialoog niet alleen noodzakelijk is maar bovendien voor
beide partijen uitermate productief kan zijn.
Een tweede doelstelling betreft de reflectie op theorie en praktijk
binnen theaterwetenschap. Ondanks de toenemende academisch-wetenschappelijke interesse binnen de geesteswetenschappen in praktische
benaderingen die artistieke fenomenen onderzoeken, zal ik poneren dat
binnen theaterwetenschap nog steeds niet genoeg erkende ‘ruimte’ is
voor praktijk-gebaseerd onderzoek (practice-based research).
Dit proefschrift gaat uit van de hypothese dat het mogelijk is een
brug te slaan tussen theorie en praktijk door nadruk te leggen op het
onderscheid van de bijdragen die beide zijden aan academisch onderzoek kunnen leveren. Ten slotte tracht deze studie dit systeem van relaties door het filter van een specifiek concept van ervaring gestratificeerd
te analyseren: de ervaring van meditatie met haar technische, extatische
en cognitieve aspecten; de ervaring van de training. De lichamelijke
training van acteurs wordt benaderd als zijnde de ‘tijd’ en ‘ruimte’ die
achter en voorbij de voorstelling (performance) bestaat, onafhankelijk
van het werk dat wordt besteed aan de ontwikkeling van een rol, een
personage en/of een tekst. Dit pre-performatieve moment stelt de acteur op basis van een psycho-fysieke praktijk in staat om toegang te
verkrijgen tot performatieve kennis.
Aangezien mijn onderzoek de relatie tussen meditatieve en performatieve praktijken, en de effecten van de toepassing van dergelijke praktijken binnen het werk van de acteur omvat, worden religieuze fenomenen binnen deze dissertatie ten opzichte van hun spirituele
en meditatieve ervaringskenmerken bestudeerd. Daarom staan niet de
theologische en theïstische aspecten van religie maar de meditatieve en
spirituele principes en praktijken die achter en voorbij deze aspecten
liggen centraal in mijn onderzoek. Vanuit dit perspectief beoogt deze
358
Summaries
studie de lacune in theaterwetenschappelijk onderzoek op te vullen betreffende de toepassing van meditatieve en spirituele principes in de
theaterpraktijk, met name ten opzichte van de ontwikkeling van de
acteursopleiding in de twintigste eeuw. De centrale onderzoeksvragen
die ik in het kader van de volgende vijf hoofdstukken zal beantwoorden
als volgt: wat is de relatie tussen meditatieve en spirituele praktijken en
de training van acteurs? Hoe kan de toepassing van deze technieken de
praktijk en kennis van acteurs bevorderen?
De verschillende kennisgebieden die in mijn onderzoek worden uitgelicht en de poging door een gelaagd systeem van relaties te bewegen,
vergt een methodologische benadering die verschillende perspectieven
en invalshoeken bij het onderzoek betrekt. Het centrale vraagstuk betreffende meditatie en spiritualiteit in verband met theater en specifiek
met acteermethodes wordt behandeld door bestaande theorieën die
theatermakers in de twintigste eeuw met betrekking tot dit onderwerp
hebben ontwikkeld te bestuderen en ze tegelijkertijd door de lens van
een multidisciplinaire aanpak te herlezen. Ik zal de centrale onderzoeksvraag van mijn proefschrift verkennen door de verschillende relevante
concepten aan een analyse te onderwerpen, door telkens gebruik te maken van een andere ‘lens’, afhankelijk van de toegepaste onderzoeksstrategie, hetzij historisch en/of theoretisch. Daarnaast zal ik via de ‘lens’
van cognitieve neurowetenschap en mijn persoonlijke theaterpraktijk
een empirische en experimentele reflectie ontwikkelen.
359