Transcript Een toekomstig multilateraal investeringsgerecht

Europese Commissie - Informatieblad
Een toekomstig multilateraal investeringsgerecht
Brussel, 13 december 2016
De Europese Commissie en de Canadese regering werken samen aan de oprichting van een
multilateraal investeringsgerecht.
Het is de bedoeling om een permanente instelling op te richten die uitspraak doet over
investeringsgeschillen, en aldus af te stappen van het ad-hocstelsel van beslechting van geschillen
tussen investeerders en staten (ISDS). Dat multilateraal investeringsgerecht zou uitspraak doen over
geschillen op grond van zowel toekomstige als bestaande investeringsbeschermingsovereenkomsten.
Voor de EU zou het in de plaats komen van de stelsels van bilaterale investeringsgerechten waarin
recente handels- en investeringsbeschermingsovereenkomsten van de EU voorzien.
Achtergrond
Op EU-niveau is het idee van een multilaterale regeling voor de beslechting van investeringsgeschillen
door een aantal belanghebbenden in de openbare raadpleging van 2014 al genoemd als een meer
doeltreffende hervorming van het ISDS-systeem dan bilaterale hervormingen. In haar conceptnota van
5 mei 2015, "Investment in TTIP and beyond - the Path for Reform”, stelde de Commissie ook dat,
parallel aan het hervormingsproces in bilaterale onderhandelingen van de EU, zou moeten worden
gestart met besprekingen over de instelling van een multilateraal systeem voor de beslechting van
internationale investeringsgeschillen. Ook het Europees Parlement heeft ruime steun betuigd aan het
voorstel om werk te maken van een multilaterale oplossing. In dezelfde geest heeft de Commissie zich
in haar mededeling Handel voor iedereen uit 2015 tot doel gesteld om samen met partners te streven
naar een consensus over een volwaardig permanent multilateraal investeringsgerecht, teneinde tot een
samenhangend, uniform en doeltreffend beleid inzake de beslechting van investeringsgeschillen te
komen.
Het voorstel voor een multilaterale oplossing ondervond ook steeds meer belangstelling van vele derde
landen. Zowel in de ondertekende handelsovereenkomst tussen de EU en Canada (CETA) als in de
handelsovereenkomst tussen de EU en Vietnam wordt verwezen naar de oprichting van een permanent
multilateraal investeringsgerecht. De EU neemt een dergelijke vermelding op in al haar lopende
onderhandelingen inzake investeringen.
In het kader van de besprekingen over de sluiting van de CETA hebben de regeringen van de lidstaten
in het kader van de Raad een verklaring over het multilateraal investeringsgerecht aangenomen:
"Daarnaast steunt de Raad de Europese Commissie in haar voornemen om werk te maken van de
oprichting van een multilateraal investeringsgerecht dat, zodra het is ingesteld, en overeenkomstig de
in de CETA voorziene procedure, het door de CETA ingestelde bilaterale systeem zal vervangen."
In het gezamenlijk uitleggingsinstrument van de EU en Canada heet het ook:
"Daarom betekent de CETA een belangrijke, radicale wijziging van de investeringsvoorschriften en de
geschillenbeslechting. Met deze overeenkomst wordt de basis gelegd voor een multilaterale inspanning
om deze nieuwe aanpak van beslechting van investeringsgeschillen verder te ontwikkelen tot een
multilateraal investeringsgerecht. De EU en Canada zullen voortvarend werken aan de oprichting van
een multilateraal investeringshof. Het moet worden opgericht zodra een minimale kritische massa van
deelnemers is bereikt, moet onmiddellijk in de plaats treden van de bilaterale systemen, zoals dat in de
CETA, en moet volledig openstaan voor toetreding door elk land dat de aan het hof ten grondslag
liggende beginselen onderschrijft."
De Commissie verricht ook een effectbeoordeling van dit initiatief (zie hier en hier). Binnenkort wordt
begonnen met een 12 weken durende openbare raadpleging, en in februari 2017 wordt een
bijeenkomst van belanghebbenden gehouden.
Vragen en antwoorden
Weet de Commissie al hoe een permanent multilateraal investeringsgerecht eruit zou zien?
De eerste verkennende besprekingen op regeringsniveau in Genève zijn juist bedoeld om deze kwestie
te behandelen, en het is dan ook te vroeg om daarover iets concreets te zeggen.
Het multilateraal investeringsgerecht zou het model van de meeste nationale en internationale
rechterlijke instanties kunnen volgen, die meestal bestaan uit twee instanties — een instantie in eerste
aanleg en een beroepsinstantie. De instantie in eerste aanleg zou uitspraak kunnen doen over
vorderingen op grond van investeringsbeschermingsovereenkomsten die de betrokken landen onder de
rechtsmacht van het multilaterale gerecht hebben gebracht. De beroepsinstantie zou beroepen tegen
uitspraken van de instantie in eerste aanleg kunnen behandelen. Net zoals bestaande gerechten zou
het multilateraal investeringsgerecht vast personeel en een secretariaat kunnen hebben, die zijn
dagelijkse werkzaamheden ondersteunen.
Is dat niet hetzelfde model (eerste aanleg/beroepsinstantie) als het model dat de EU en
Canada voorstellen in de CETA?
Het stelsel van investeringsgerechten in de CETA is gebaseerd op fundamentele beginselen die ook
gelden voor de meeste nationale en internationale rechterlijke instanties, zoals het permanente
karakter, de mogelijkheid van beroep en de lukrake toewijzing van rechtszaken. Die fundamentele
beginselen zullen ook aan bod komen in de besprekingen over een multilateraal gerecht.
Onderhandelingen in een multilaterale context doen echter specifieke vragen rijzen, zoals de omvang
van de rechtsmacht van het gerecht, de samenstelling ervan, de benoeming van de leden, het
geografisch evenwicht, het permanente karakter, de tenuitvoerlegging van beslissingen, de
kostentoerekening en de plaats van de zetel, die niet noodzakelijkerwijs dezelfde zijn als in een
bilaterale context en niet noodzakelijkerwijs op dezelfde wijze kunnen worden behandeld. De
besprekingen zullen juist over deze kwesties gaan.
Hoe zouden de belanghebbenden worden betrokken bij het onderhandelingsproces?
Dit is een inclusief proces waaraan alle geïnteresseerde landen kunnen deelnemen. Op EU-niveau wil
de Europese Commissie het proces rond het initiatief zeer open en transparant houden en regelmatig
vergaderingen met de belanghebbenden beleggen om de vooruitgang te bespreken die aangaande het
initiatief samen met andere landen is geboekt. De Commissie zet ook een speciale website op waarop
alle relevante informatie over het initiatief openbaar zal worden gemaakt.
Verder verricht de Commissie een volledige effectbeoordeling van het initiatief tot oprichting van een
multilateraal investeringsgerecht. Binnenkort wordt begonnen met de 12 weken durende openbare
raadpleging op basis van een vragenlijst, en in februari 2017 wordt over het initiatief een bijeenkomst
van belanghebbenden gehouden. Het definitieve effectbeoordelingsverslag zal vermoedelijk tegen de
zomer van 2017 worden gepubliceerd.
Wat gebeurt er met het stelsel van investeringsgerechten in handels- en
investeringsbeschermingsovereenkomsten van de EU?
Zodra het operationeel is, zou het multilateraal investeringsgerecht in de plaats komen van de
bilaterale stelsels van investeringsgerechten die zijn opgenomen in overeenkomsten van de EU en van
andere mechanismen voor geschillenbeslechting in door EU-lidstaten gesloten
investeringsbeschermingsovereenkomsten of in investeringsbeschermingsovereenkomsten tussen
derde landen.
De recente overeenkomsten van de EU met Vietnam en Canada bevatten allebei bepalingen die
voorzien in de overgang van het huidige stelsel van investeringsgerechten naar een permanent
multilateraal investeringsgerecht, en waarin die landen zich verbinden om met de EU samen te werken
om een toekomstig multilateraal investeringsgerecht op te richten. De EU neemt een dergelijke
vermelding op in al haar onderhandelingen inzake investeringen.
Zou een dergelijk permanent multilateraal investeringsgerecht deel uitmaken van een
bestaande internationale organisatie?
Het multilateraal gerecht moet een rechtspersoon naar internationaal recht zijn, maar het is nog te
vroeg om te zeggen of het een nieuwe op zichzelf staande instelling zou zijn, dan wel of het zou
worden ingebed in een bestaande internationale organisatie. Deze vraag wordt open gehouden, maar
daarbij zal rekening moeten worden gehouden met de opvattingen van de leden van de mogelijke
internationale organisaties, hun huidige en verwachte werklast en de taak en andere activiteiten van
die bestaande organisaties.
Wat is het waarschijnlijke tijdschema voor een permanent internationaal
investeringsgerecht?
Dit vereist het bereiken van een consensus met andere gelijkgestemde landen. Dat kan niet in één dag
tot stand worden gebracht. Wij zullen samenwerken met onze partners om te bepalen wat de beste
manier is om vooruitgang te boeken.
En de werkingskosten van een permanent multilateraal investeringsgerecht?
Eén mogelijkheid zou zijn dat het multilateraal gerecht wordt gefinancierd door permanente bijdragen
van leden. Dat is hoe de meeste internationale organisaties, zoals de Wereldhandelsorganisatie (WTO),
worden gefinancierd.
De geraamde kosten zijn vergelijkbaar met die van andere internationale rechterlijke instanties, zoals
het Internationaal Hof voor het recht van de zee (ongeveer 10 miljoen USD per jaar) of de WTOBeroepsinstantie (ongeveer 7 miljoen USD per jaar).
De kosten per lidstaat zouden uiteraard afhangen van het totale aantal leden. In de loop der tijd zullen
de kosten van het multilateraal gerecht waarschijnlijk ook afnemen naarmate het aantal leden
toeneemt en de instelling efficiënter wordt.
Heeft de EU voor de oprichting van een multilateraal investeringsgerecht
onderhandelingsrichtsnoeren nodig? Wat is de stand van zaken?
Ja, aangezien onderhandelingen over en de ondertekening en sluiting van een internationale
overeenkomst noodzakelijk zijn. Overeenkomstig artikel 218 van het Verdrag zou de Commissie
handelen op basis van een besluit van de Raad waarbij zij wordt gemachtigd om namens de EU over
een dergelijke overeenkomst te onderhandelen, en van onderhandelingsrichtsnoeren.
Aangezien de aanbeveling tot machtiging zou worden beschouwd als een belangrijk EU-beleidsinitiatief,
is op het niveau van de Commissie een effectbeoordeling vereist; deze loopt tot medio 2017.
Meer informatie
Persbericht over het toekomstig multilateraal investeringsgerecht
Aanvankelijke effectbeoordeling van de oprichting van een multilateraal investeringsgerecht
Raadplegingsstrategie voor de effectbeoordeling
Meer informatie over het investeringsbeleid van de EU
MEMO/16/4350
Contactpersoon voor de pers:
Daniel ROSARIO (+ 32 2 295 61 85)
Axel FOUGNER (+32 2 295 72 76)
Voor het publiek: Europe Direct per telefoon 00 800 67 89 10 11 of e-mail