Transcript 15593/16 γομ DGD 1B Διαβιβάζεται συνημμένως στις

Συμβούλιο
της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Βρυξέλλες, 14 Δεκεμβρίου 2016
(OR. en)
15593/16
ASIM 171
ACP 186
DEVGEN 285
COAFR 323
RELEX 1078
CO EUR/PREP 52
CSDP/PSDC 714
ECOFIN 1188
MAMA 254
COASI 240
ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Αποστολέας:
Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,
ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής
Ημερομηνία
Παραλαβής:
Αποδέκτης:
14 Δεκεμβρίου 2016
Αριθ. εγγρ. Επιτρ.:
COM(2016) 960 final
Θέμα:
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Δεύτερη έκθεση
προόδου: Πρώτα παραδοτέα σχετικά με το πλαίσιο εταιρικής σχέσης με
τρίτες χώρες βάσει του ευρωπαϊκού προγράμματος δράσης για τη
μετανάστευση
κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου
της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2016) 960 final.
συνημμ.: COM(2016) 960 final
15593/16
γομ
DGD 1B
EL
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ
ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 14.12.2016
COM(2016) 960 final
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
Δεύτερη έκθεση προόδου: Πρώτα παραδοτέα σχετικά με το πλαίσιο εταιρικής σχέσης με
τρίτες χώρες βάσει του ευρωπαϊκού προγράμματος δράσης για τη μετανάστευση
EL
EL
1. Εισαγωγή
Μετά την έκθεση του Οκτωβρίου 1, η συνεργασία με τις πέντε χώρες προτεραιότητας και
άλλες χώρες συνεχίζεται με έντονο ρυθμό με βάση τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού
Συμβουλίου του Οκτωβρίου. Τα εν λόγω συμπεράσματα επισήμαναν δύο τομείς στους
οποίους αναμένονταν αποτελέσματα έως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου: την
πρόοδο στη συνεργασία με τις πέντε επιλεγείσες χώρες προτεραιότητας και τα πρώτα
αποτελέσματα όσον αφορά τη μείωση των παράτυπων αφίξεων και την αύξηση των
επιστροφών. Επίσης, τα συμπεράσματα τόνισαν τη σημασία της δράσης σε εθνικό επίπεδο
για την επιτάχυνση των διαδικασιών για την επιστροφή και συμφώνησαν να εξεταστεί μια
ενδεχόμενη επέκταση του καταλόγου των χωρών προτεραιότητας.
Η παρούσα δεύτερη έκθεση προόδου παρουσιάζει τις δράσεις που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο
της εταιρικής σχέσης και την πρόοδο που έχει σημειωθεί από τον Οκτώβριο.
Πραγματοποιήθηκαν είκοσι επισκέψεις υψηλού επιπέδου από υπουργούς κρατών μελών, τον
Ύπατο Εκπρόσωπο και Επιτρόπους, σε συνδυασμό με συνεδριάσεις σε τεχνικό επίπεδο ώστε
να μεγιστοποιηθούν τα επιχειρησιακά αποτελέσματα.
Ακόμη και στο σύντομο χρονικό διάστημα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου,
έχει επιτευχθεί απτή πρόοδος στις περισσότερες από τις χώρες προτεραιότητας.
Συμφωνήθηκαν σημαντικά δομικά στοιχεία για νέα συνεργασία όσον αφορά τις επιστροφές
και έγινε επανεκκίνηση σε διαδικασίες επιστροφής που ήταν στάσιμες. Έχει κινητοποιηθεί 1
δισεκατομμύριο EUR στο πλαίσιο του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική 2
με σκοπό τη στήριξη των στόχων που προβλέπονται στο πλαίσιο της Βαλέτα. Θα προστεθούν
726,7 εκατ. EUR στον προϋπολογισμό της ΕΕ το 2017 για την περαιτέρω στήριξη της
ανάπτυξης της εξωτερικής διάστασης της μετανάστευσης. Έχει τεθεί η βάση για να καταστεί
επιχειρησιακή μια υπηρεσία ενιαίας εξυπηρέτησης για τη συλλογή στοιχείων σχετικά με τις
επιστροφές σε επίπεδο ΕΕ και για την ενίσχυση της διοικητικής συνεργασίας στον τομέα των
επιστροφών.
Σε ό, τι αφορά τα επιχειρησιακά αποτελέσματα, η ροή των μεταναστών που διασχίζουν τη
Σαχάρα μέσω του Νίγηρα έχει καταγράψει το χαμηλότερο σημείο της, έχοντας μειωθεί σε
1.500 τον Νοέμβριο από 70.000 το Μάιο. Στον Νίγηρα κατασχέθηκαν 95 οχήματα και 102
διακινητές έχουν παραπεμφθεί στη δικαιοσύνη. Από τους μετανάστες που εντοπίστηκαν σε
παράτυπη διαμετακόμιση, 4.430 επαναπατρίστηκαν με τη βοήθεια του Διεθνούς Οργανισμού
Μετανάστευσης (ΔΟΜ). Επιπλέον, το 2016 περίπου 2.700 μετανάστες από τις πέντε χώρες
προτεραιότητας επέστρεψαν από την ΕΕ στις αντίστοιχες χώρες προέλευσης.
Ωστόσο, η εν λόγω μειωμένη ροή διαμετακόμισης εντός της Αφρικής δεν έχει ακόμα
οδηγήσει στη μείωση των αφίξεων στην Ευρώπη. Οι αφίξεις από τις πέντε χώρες
προτεραιότητας μέσω της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου το 2016 αυξήθηκαν σε
σχεδόν 59.000, από συνολικό αριθμό άνω των 173.000 αφίξεων μέσω της διαδρομής αυτής,
γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη να συνεχιστεί και να διευρυνθεί η εφαρμογή του
πλαισίου εταιρικής σχέσης.
Το πλήρες δυναμικό της εταιρικής σχέσης δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί πλήρως. Πρώτον, η
διασύνδεση με άλλες πολιτικές, όπως της νόμιμης μετανάστευσης, του εμπορίου, της
ενέργειας, της γεωργίας και της εκπαίδευσης, παραμένει περιορισμένη. Ωστόσο, μπορεί να
αποτελέσει το θεμέλιο για την ανάπτυξη γνήσιων εταιρικών σχέσεων με τρίτες χώρες, και ο
προσανατολισμός των εν λόγω πολιτικών ώστε να λειτουργούν σε σύνδεση με το πλαίσιο
1
2
COM(2016) 700 final της 18.10.2016.
Καταπιστευματικό Ταμείο Έκτακτης Ανάγκης για τη Σταθερότητα και την Αντιμετώπιση των Βαθύτερων
Αιτίων της Παράτυπης Μετανάστευσης και του Εκτοπισμού Ατόμων στην Αφρική.
2
εταιρικής σχέσης θα είναι βασικός στόχος κατά τους προσεχείς μήνες. Δεύτερον, η στήριξη
των κρατών μελών - συμπεριλαμβανομένης και της εσωτερικής διάστασης των πολιτικών για
τη μετανάστευση - έχει αποδειχθεί ζωτικής σημασίας για την επιτυχία. Αυτό πρέπει να
συνεχιστεί και να επιταχυνθεί στον βαθμό που διαδικασία εμβαθύνεται και διευρύνεται.
Τρίτον, η διαδικασία της Βαλέτας, που παραμένει το θεμέλιο της προσέγγισής μας για τη
μετανάστευση στην Αφρική, θα αναζωογονηθεί με τη συνεδρίαση σε επίπεδο ανώτερων
υπαλλήλων τον επόμενο Φεβρουάριο.
Η εντατική συνεργασία με τρίτες χώρες σε σχέση με το πλαίσιο εταιρικής σχέσης απαιτεί
χρόνο και δέσμευση για να παραχθούν πλήρη αποτελέσματα. Η ανάπτυξη έργων για την
αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης, οι νέες διαδικασίες για
την ταυτοποίηση και την αποτελεσματική διενέργεια των επιστροφών και οι στοχευμένες
δράσεις για την πάταξη του λαθρεμπορίου σε καίρια σημεία των διαδρομών που οδηγούν
στην Ευρώπη θέτουν τις βάσεις για την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων εντός των επόμενων
μηνών.
2. Πρόοδος με τις χώρες προτεραιότητας και πρώτα αποτελέσματα όσον αφορά τις
αφίξεις και τις επιστροφές
2.1 Χώρες προτεραιότητας στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης - επιτευχθείσα πρόοδος
Νίγηρας
Ο Νίγηρας είναι ζωτικής σημασίας ως χώρα διέλευσης από την υποσαχάρια Αφρική προς τη
Μεσόγειο. Επίσης, είναι μια χώρα που αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις όσον αφορά τη
διακυβέρνησή της και τις αναπτυξιακές της ανάγκες. Αντιμετωπίζει δικά του προβλήματα
προσφύγων λόγω των δευτερογενών επιπτώσεων από τις κρίσεις της λίμνης Τσαντ και του
Μάλι. Παρά το γεγονός αυτό, ο Νίγηρα διατήρησε σθεναρή δέσμευση με την ΕΕ, ιδίως για
την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών και για τη μείωση της ροής
παράτυπων μεταναστών, με αποτέλεσμα να καταστεί υπόδειγμα όσον αφορά την προβολή
του τρόπου με τον οποίο η ΕΕ και τα κράτη μέλη μπορούν να συνδυάζουν τα διάφορα
διαθέσιμα μέσα και εργαλεία κατά ολοκληρωμένο τρόπο.
Η δυναμική διατηρήθηκε με μια σειρά επισκέψεων υψηλού επιπέδου της ΕΕ· η γερμανίδα
Καγκελάριος επισκέφθηκε τη χώρα τον Οκτώβριο, ακολούθησε η Υπουργός Εξωτερικών της
Ιταλίας στις αρχές του Νοεμβρίου και ο Ολλανδός Υπουργός Εξωτερικών τον Δεκέμβριο. Η
επίσκεψη του Προέδρου του Νίγηρα στις Βρυξέλλες στις 15 Δεκεμβρίου θα κλείσει ένα έτος
πολύ εντατικών ανταλλαγών και θα επιτρέψει την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τα
επόμενα βήματα.
Με βάση την εν λόγω δέσμευση, η κεντρική επιτόπια δράση επικεντρώθηκε στην περιφέρεια
Αγκαντέζ. Αφενός, αφορά την καταστολή των παράνομων διακινητών μεταναστών και την
καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Όμως, μια βιώσιμη λύση πρέπει επίσης να
περιλαμβάνει τη βοήθεια στους μετανάστες να επιστρέψουν στα σπίτια τους και την παροχή
εναλλακτικών οικονομικών ευκαιριών για τους τοπικούς πληθυσμούς. Πρέπει επίσης να
δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην αποφυγή της εκτροπής της μετανάστευσης προς άλλες
διαδρομές.
Έχει αναληφθεί δράση για όλες αυτές τις πτυχές. Ο αριθμός των προσώπων που
εγκαταλείπουν τον Νίγηρα για να επιχειρήσουν την επικίνδυνη διάσχιση της Σαχάρας
μειώθηκε από άνω των 70.000 τον Μάιο σε περίπου 1.500 το Νοέμβριο. 3 Επιπλέον, ο
3
Σημεία παρακολούθησης της ροής του Νίγηρα, στατιστική έκθεση επισκόπησης του Διεθνούς Οργανισμού
Μετανάστευσης (ΔΟΜ), Νοέμβριος 2016.
3
αριθμός των μεταναστών που διοχετεύθηκαν προς τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης
(ΔΟΜ) για επαναπατρισμό αυξήθηκε από 350 ανά μήνα πριν από το θέρος σε 1.100 τον
Νοέμβριο του. Εξ αυτών 4.430 έχουν ήδη επωφεληθεί από τις υποστηριζόμενες οικειοθελείς
επιστροφές στις χώρες τους. Η τάση αυτή συνεχίστηκε επίσης σε ό, τι αφορά την κατάσχεση
εξοπλισμού, καθώς και τη σύλληψη παράνομων διακινητών. Από τα μέσα Ιουλίου έως το
τέλος Οκτωβρίου, κατασχέθηκαν 95 οχήματα, 102 διακινητές παραπέμφθηκαν στη
δικαιοσύνη, και 9 χωροφύλακες συνελήφθησαν για διαφθορά συνδεόμενη με τη
μετανάστευση.
Η άμεση στήριξη της ΕΕ διαδραμάτισε καίριο ρόλο για την επίτευξη των παραπάνω. Αυτό
περιλαμβάνει την έμπρακτη στήριξη επιτόπου για την υποστήριξη του σχεδιασμού και της
εφαρμογής των βραχυπρόθεσμων δράσεων με στόχο την αντιμετώπιση της παράνομης
διακίνησης και της εμπορίας ανθρώπων. Το τοπικό γραφείο της αποστολής ΚΠΑΑ 4 της
Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περιοχή Σαχέλ του Νίγηρα στο Αγκαντέζ είναι σε λειτουργία, και
από τον Απρίλιο έχει πραγματοποιήσει μια σειρά σεμιναρίων κατάρτισης,
συμπεριλαμβανομένων 20 σεμιναρίων κατάρτισης για τη μετανάστευση, τη συλλογή
πληροφοριών και τις τεχνικές σύλληψης για 360 μέλη των δυνάμεων εσωτερικής ασφάλειας.
Το γραφείο θα ενισχυθεί περαιτέρω με δύο επιπλέον στελέχη της Επιτροπής και της
Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, και θα τοποθετηθεί ένας αξιωματικόςσύνδεσμος από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής.
Διατίθεται επίσης χρηματοδότηση της ΕΕ προκειμένου να συνεχιστούν και να επεκταθούν
περαιτέρω τα αποτελέσματα. Το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική θα
υποστηρίξει, σε έξι κέντρα, 30.000 ευάλωτους μετανάστες που εντοπίστηκαν κατά μήκος της
μεταναστευτικής διαδρομής, και θα υποστηρίξει επίσης την επιστροφή 12.000 μεταναστών
στις κοινότητες προέλευσής τους. Παράλληλα, θα παρασχεθεί στήριξη από οικονομικά
προγράμματα κρατών μελών με στόχο την υποστήριξη της αυτοαπασχόλησης για 1.400
υπηκόους του Νίγηρα που βρίσκονται σε ζώνες διέλευσης και τη βελτίωση των δεξιοτήτων
6.000 νέων προκειμένου να διευκολυνθεί η ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Για να υπάρξει
άμεσος αντίκτυπος, η Επιτροπή ανέπτυξε επίσης ένα έργο με βραχυπρόθεσμο αντίκτυπο 5 στο
πλαίσιο του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική το οποίο ανταποκρίνεται
άμεσα στο αίτημα του Νίγηρα για ορατή και γρήγορη δημιουργία εναλλακτικών
εισοδημάτων ώστε να αντικατασταθεί η «βιομηχανία της παράνομης διακίνησης». Πιο
μακροπρόθεσμα, η ΕΕ και τα κράτη μέλη καταβάλλουν προσπάθειες για την αντιμετώπιση
των βαθύτερων αιτίων και την παροχή βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων για την τοπική
οικονομία με μια δέσμη μέτρων δημοσιονομικής στήριξης.
Δεδομένων των σοβαρών προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο Νίγηρας όσον αφορά τη
φιλοξενία
εκτοπισμένων πληθυσμών, παρέχεται επίσης στήριξη στη χώρα μέσω
περιφερειακών ενεργειών, που υποστηρίζουν την πρόσβαση στις διαδικασίες καθορισμού του
καθεστώτος του πρόσφυγα, τους όρους υποδοχής και την παροχή βοήθειας στους αιτούντες
άσυλο στον Νίγηρα.
Τέλος, είναι επίσης σημαντικό να μπορούμε να μετρήσουμε τα αποτελέσματα. Η ΕΕ
συνεργάζεται με τον ΔΟΜ προκειμένου να ενισχυθεί η συλλογή δεδομένων, με
δραστηριοποίηση σε 40 στρατηγικές τοποθεσίες κατά μήκος των μεταναστευτικών οδών, με
σκοπό να εξετάζονται οι μεταναστευτικές ροές και οι διαδρομές των μεταναστών, τα
δημογραφικά χαρακτηριστικά των μεταναστών και τα αίτια της μετανάστευσης.
Επόμενα βήματα
4
5
ΚΠΑΑ: Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας.
Αυτό το «Σχέδιο δράσης ταχέος οικονομικού αντικτύπου στο Αγκαντέζ» έχει υποβληθεί προς έγκριση
στην επιχειρησιακή επιτροπή του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική.
4
•
•
•
•
•
Συνέχιση της υλοποίησης δράσεων καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης
και της εμπορίας ανθρώπων, με βάση τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί.
Εκπόνηση μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου σχεδίου δράσης εστιασμένου
στα γενεσιουργά αίτια και δημιουργία εναλλακτικών οικονομικών λύσεων στις
περιοχές που πλήττονται περισσότερο από την παράνομη μετανάστευση.
Παρακολούθηση της πιθανής εκτροπής της μετανάστευσης σε άλλες διαδρομές.
Αποστολή
αξιωματικού
συνδέσμου
του
Ευρωπαϊκού
Οργανισμού
Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής.
Πλήρης ανάπτυξη του προσωπικού της ΕΕ και του κλιμακίου της EUCAP στο
Αγκαντέζ, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων εκπαίδευσης.
Νιγηρία
Η Νιγηρία αποτελεί βασικό εταίρο στην περιοχή και έχει αναπτύξει σχέσεις με την ΕΕ σε ένα
ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής. Συνεπώς, υπάρχει μια σειρά από συνεχείς επαφές σε υψηλό
επίπεδο, με επισκέψεις του γερμανού Υπουργού Εξωτερικών στη Νιγηρία και του Υπουργού
Εσωτερικών της Νιγηρίας στην Ιταλία τον Οκτώβριο. Αυτοί οι τομείς εργασιών θα
συνενωθούν κατά την υπουργική διάσκεψη ΕΕ-Νιγηρίας την άνοιξη του επόμενου έτους.
Η Νιγηρία εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική χώρα προέλευσης παράτυπων μεταναστών
προς την ΕΕ με 35.998 αφίξεις μέσω της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου το 2016. Πάνω
από 200.000 πολίτες της Νιγηρίας διαμένουν νόμιμα στην Ευρώπη και κατά μέσο όρο
30.000-40.000 νέες άδειες διαμονής χορηγούνται κάθε χρόνο.
Η μετανάστευση αποτελεί ήδη βασική πτυχή της σχέσης της Νιγηρίας με την ΕΕ. Η πρακτική
συνεργασία για την επανεισδοχή λειτουργεί καλύτερα με τη Νιγηρία παρά με τις υπόλοιπες
χώρες προτεραιότητας και βελτιώνεται. Συνολικά, περίπου 2.000 6 νιγηριανοί υπήκοοι που
διέμεναν παράνομα στην ΕΕ είχαν επιστραφεί έως τα μέσα Νοεμβρίου του 2016. Το
πραγματικό ποσοστό επιστροφών στη Νιγηρία παρουσιάζει βελτιώσεις το 2016, αλλά
παραμένει σε σχετικά χαμηλό επίπεδο, πράγμα που δείχνει ότι υπάρχουν περιορισμοί στο
εσωτερικό των κρατών μελών. Οι νιγηριανές αρχές παρείχαν το 65 % των προσωρινών
ταξιδιωτικών εγγράφων που ζήτησαν τα κράτη μέλη. Η συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό
Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής εξακολουθεί να είναι θετική, και τον
Νοέμβριο πραγματοποιήθηκε μια αποστολή ταυτοποίησης σε τρεις ευρωπαϊκές χώρες για τον
προσδιορισμό της ιθαγένειας των υποψηφίων για επιστροφή. Έχουν προγραμματιστεί να
πραγματοποιηθούν δύο συμπληρωματικές αποστολές στα κράτη μέλη πριν από το τέλος του
έτους για να διευκολυνθεί ο εντοπισμός νιγηριανών υπηκόων. Αξιωματικοί-σύνδεσμοι από τη
Νιγηρία που έχουν τοποθετηθεί σε κράτη μέλη υποστηρίζουν την ταυτοποίηση κατά την
άφιξη μέσω της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου.
Προκειμένου να αξιοποιηθεί η θετική αυτή συνεργασία στον τομέα των επιστροφών και της
επανεισδοχής και να δημιουργηθούν ίσοι όροι σε επίπεδο ΕΕ, τον Οκτώβριο ξεκίνησαν οι
διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συμφωνίας επανεισδοχής μεταξύ ΕΕ και Νιγηρίας. Ο
επόμενος γύρος συνομιλιών έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες στις
αρχές του 2017 με σκοπό την ταχεία ολοκλήρωσή τους.
Η πρακτική συνεργασία εντείνεται επίσης. Η συνεργασία στον τομέα της λαθραίας
διακίνησης μεταναστών θα ενισχυθεί περαιτέρω μέσω μιας πλατφόρμας συνεργασίας ΕΕΝιγηρίας για τη λαθραία διακίνηση μεταναστών, που ξεκίνησε τον Οκτώβριο.
6
Τα δεδομένα για τις επιστροφές βασίζονται στις απαντήσεις των 27 κρατών μελών και 2 συνδεδεμένων
χωρών Σένγκεν στο ειδικό ερωτηματολόγιο.
5
Οι προκλήσεις όσον αφορά την προστασία στη Νιγηρία αντιμετωπίζονται κινητοποιώντας
υποστήριξη υπό διάφορες μορφές. Για παράδειγμα, τα ζητήματα τα σχετικά με την
προστασία έχουν ενσωματωθεί στην ανθρωπιστική αντίδραση της ΕΕ και παρέχεται ειδική
στήριξη, ιδίως σε σχέση με την προστασία των παιδιών.
Η Νιγηρία προς το παρόν παραμένει σχετικά μικρή αποδέκτρια του Καταπιστευματικού
Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική με πέντε εγκεκριμένα έργα. Στο πλαίσιο της κρίσης της
Μπόκο Χαράμ, η απόκριση του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική παρέχει
μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στον τομέα της σταθερότητας και της ανθεκτικότητας. Τα
σχέδια επικεντρώνονται στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας και έχουν περίπου 280.000
άμεσους δικαιούχους (εκτοπισθέντες στο εσωτερικό της χώρας, επαναπατρισθέντες και
κοινότητες υποδοχής). Η βοήθεια παρέχει πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες και βελτιωμένες
κοινωνικοοικονομικές ευκαιρίες και ευκαιρίες βιοπορισμού, καθώς και ενίσχυση της
κοινότητας, συμπεριλαμβανόμενης της διαχείρισης και πρόληψης των συγκρούσεων. Τρία
ακόμη έργα βρίσκονται στο στάδιο του σχεδιασμού για την αντιμετώπιση του
επαναπατρισμού και της επανένταξης των παράτυπων μεταναστών και την καταπολέμηση
της ριζοσπαστικοποίησης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αναπτύξει περαιτέρω σχέδια, ιδίως για
τη στήριξη δράσεων στον τομέα της επανένταξης των επαναπατριζόμενων μεταναστών,
καθώς και τη διαχείριση της μετανάστευσης. Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου
Ανάπτυξης (ΕΤΑ) 7, ανατίθενται συμβάσεις ορισμένων έργων ΕΤΑ σχετικών με
μεταναστευτικά θέματα.
Επόμενα βήματα
Περαιτέρω ανάπτυξη σχεδίων και πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση της
εμπορίας ανθρώπων και της παράνομης διακίνησης, μεταξύ άλλων με την
υποστήριξη της Europol και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και
Ακτοφυλακής.
• Ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τη συμφωνία επανεισδοχής μεταξύ ΕΕ
και Νιγηρίας, και ενίσχυση των ορθών πρακτικών στον τομέα των επιστροφών,
αντιμετωπίζοντας παράλληλα τα εσωτερικά εμπόδια.
• Ανάπτυξη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της
μετανάστευσης και την τόνωση των επενδύσεων.
•
Σενεγάλη
Από τον Οκτώβριο, ο διάλογος με τη Σενεγάλη ενισχύθηκε περαιτέρω, ενώ 9.548 υπήκοοι
της χώρας αυτής έχουν φθάσει μέχρι στιγμής το 2016 μέσω της διαδρομής της Κεντρικής
Μεσογείου. Ο Επίτροπος Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης επισκέφθηκε τη χώρα, και
στη συνέχεια ακολούθησε μια επίσκεψη του Ιταλού Υπουργού Εξωτερικών. Τέλος, η Ύπατη
Εκπρόσωπος/Αντιπρόεδρος της ΕΕ συμμετείχε στο τρίτο Διεθνές Φόρουμ για την Ειρήνη και
την Ασφάλεια στην Αφρική τον Δεκέμβριο στο Ντακάρ, προσφέροντας άλλη μια ευκαιρία
για διμερή δέσμευση. Υπάρχει επίσης ενίσχυση των τεχνικών επαφών, και οι
διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής
και των αρχών της Σενεγάλης για τη σύναψη συμφωνίας συνεργασίας είναι σε εξέλιξη.
Έχουν ήδη καθιερωθεί επίσημα σημεία επαφής στο Υπουργείο Εξωτερικών και το Υπουργείο
Εσωτερικών.
7
http://ec.europa.eu/europeaid/funding/funding-instruments-programming/funding-instruments/europeandevelopment-fund_en.
6
Από την αρχή του έτους έως τα μέσα Νοεμβρίου, μόνον 435 παράνομα διαμένοντες υπήκοοι
Σενεγάλης στην ΕΕ έχουν επιστρέψει στη Σενεγάλη. Η Σενεγάλη προσφέρθηκε πρόσφατα να
εντείνει την παροχή βοήθειας για την αντιμετώπιση των αφίξεων μέσω της διαδρομής της
Κεντρικής Μεσογείου. Η συνεργασία σχετικά με την ταυτοποίηση και την τεκμηρίωση
πρέπει να βελτιωθεί, δεδομένου ότι εξακολουθεί να είναι χρονοβόρα και περίπλοκη, και οι
προγραμματισμένες αποστολές δεν έχουν ακόμη πραγματοποιηθεί. Θα χρειαστούν περαιτέρω
προσπάθειες για τη στενή παρακολούθηση και τη διατήρηση αυτής της νέας δυναμικής ώστε
να εξασφαλιστούν επιχειρησιακά αποτελέσματα. Η συνεργασία για τις επιστροφές πρέπει να
εξεταστεί στο πλαίσιο των σημαντικών υφιστάμενων νόμιμων διαύλων, δεδομένου ότι
περισσότεροι από 230.000 υπήκοοι Σενεγάλης διαμένουν νόμιμα στην ΕΕ το 2015 και κατά
μέσο όρο 15.000-20.000 νέες άδειες διαμονής εκδίδονται ανά έτος από κράτη μέλη της ΕΕ σε
υπηκόους της Σενεγάλης 8.
Ταυτόχρονα, τα κονδύλια της ΕΕ βοηθούν επίσης στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων
της παράτυπης μετανάστευσης, με έργα που στηρίζουν τη δημιουργία θέσεων εργασίας για τη
νεολαία στο πλαίσιο του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική, τα οποία
υποστηρίζουν 600 τοπικές επιχειρήσεις και αγροκτήματα με εξατομικευμένη τεχνική
βοήθεια, δημιουργούν έως και 24.000 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας, και παρέχουν σε
12.000 νέους πρόσβαση σε επαγγελματική κατάρτιση σε τομείς όπως η γεωργική βιομηχανία,
η δασοκομία, ο τουρισμός και η αλιεία. Η Σενεγάλη επωφελείται επίσης από ένα
περιφερειακό σχέδιο για τη στήριξη των φορέων επιβολής του νόμου. Νέα σχέδια, τα οποία
βρίσκονται υπό ανάπτυξη, θα διευρύνουν το πεδίο των δραστηριοτήτων με την ενσωμάτωση
της καλύτερης διαχείρισης της μετανάστευσης και τη διευκόλυνση της επανένταξης 3.000
υπηκόων Σενεγάλης και της ευαισθητοποίησης 200 κοινοτήτων και 30.000 δυνητικών
μεταναστών, καθώς και την υποστήριξη της ενοποίησης των ληξιαρχικών συστημάτων,
επιπλέον της δημιουργίας ευκαιριών οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης σε
περιφέρειες με ισχυρό μεταναστευτικό δυναμικό. Επιπλέον, στα τέλη του Οκτωβρίου του
2016 εγκρίθηκε ένα σχέδιο του ΕΤΑ για την εσωτερική ασφάλεια και τη διαχείριση των
συνόρων με σκοπό τη βελτίωση των ικανοτήτων των υπηρεσιών εσωτερικής ασφάλειας για
την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος, τη διαχείριση των
συνόρων και την καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης.
Επόμενα βήματα
Συνέχιση της ενίσχυσης της έμπρακτης συνεργασίας στον τομέα των επιστροφών
και της επανεισδοχής, μεταξύ άλλων μέσω ειδικών αποστολών στα κράτη μέλη.
• Ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της καταπολέμησης της παράνομης
διακίνησης και της αντιμετώπισης των βαθύτερων αιτίων μέσω, μεταξύ άλλων,
της ταχείας εφαρμογής των σχεδίων που έχουν εγκριθεί στο πλαίσιο του
Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική.
•
Μάλι
Το Μάλι είναι σημαντική χώρα προέλευσης και διέλευσης μεταναστών, αλλά και χώρα που
αντιμετωπίζει σημαντικές πολιτικές και αναπτυξιακές προκλήσεις. Το 2016, 9.305 άτομα
έφθασαν παράτυπα στην Ευρώπη από το Μάλι μέσω της διαδρομής της κεντρικής
Μεσογείου, δηλαδή υπήρξε αύξηση σε σχέση με το 2015. Πάνω από 100.000 πολίτες του
Μάλι διαμένουν νόμιμα στην Ευρώπη και κατά μέσο όρο 6.000-8.000 νέες άδειες διαμονής
χορηγούνται κάθε χρόνο.
8
Δεδομένα από την EUROSTAT.
7
Ο διάλογος και η συνεργασία, μεταξύ άλλων σε υψηλό επίπεδο, ενισχύθηκε και πάλι με την
επίσκεψη των Υπουργών Εξωτερικών των Κάτω Χωρών και της Ιταλίας. Το Μάλι ασκεί
σήμερα την προεδρία της διευθύνουσας επιτροπής της διαδικασίας του Ραμπάτ, και, ως εκ
τούτου, θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία της συνόδου ανωτάτων
υπαλλήλων της Βαλέτα το Φεβρουάριο του 2017. Αυτή η ενισχυμένη συνεργασία
κατοχυρώθηκε με τη μορφή κοινής δήλωσης που εκδόθηκε με την ευκαιρία της επίσκεψης
του Υπουργού Εξωτερικών των Κάτω Χωρών στο Μάλι εξ ονόματος της ΥΕ/ΑΕ στις 10-11
Δεκεμβρίου.
Η κατάσταση όσον αφορά την προστασία εξακολουθεί να προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, με
περίπου 135.000 πρόσφυγες από το Μάλι στις γειτονικές χώρες της Δυτικής Αφρικής. Η
Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παράσχει βασική ανθρωπιστική στήριξη των προσφύγων από το
Μάλι στη Μπουρκίνα Φάσο, τη Μαυριτανία και τον Νίγηρα. Το Καταπιστευματικό Ταμείο
της ΕΕ για την Αφρική θα υποστηρίξει την ανθεκτικότητα και την αυτάρκεια των εν λόγω
πληθυσμών προσφύγων, θα συμβάλει μαζί με την UNHCR για τη διατήρηση της ειρηνικής
συνύπαρξης μεταξύ των εκτοπισθέντων πληθυσμών και κοινοτήτων και τη διευκόλυνση του
εκούσιου επαναπατρισμού των προσφύγων.
Το ποσοστό επιστροφών των μεταναστών από το Μάλι εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα
χαμηλό. Συνολικά, από τις αρχές του έτους, 119 υπήκοοι του Μάλι έχουν επιστρέψει στη
χώρα καταγωγής τους. Οι πρακτικές σχετικά με τη συνεργασία στον τομέα της επανεισδοχής,
συμπεριλαμβανομένης και της χορήγησης προσωρινών ταξιδιωτικών εγγράφων, ποικίλλουν
σημαντικά ανάλογα με το προξενείο, ενώ αρκετά κράτη μέλη αναφέρουν δυσκολίες και
καθυστερήσεις. Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, το Μάλι έχει συνεργαστεί με
την ΕΕ με σκοπό την επιστροφή προσώπων που διαμένουν παράνομα στην Ένωση με βάση
τυποποιημένες διαδικασίες που έχουν οριστικοποιηθεί μεταξύ των δύο μερών με σεβασμό
των αμοιβαίων υποχρεώσεών τους. Έχουν πραγματοποιηθεί διάφορες αποστολές για τον
σκοπό αυτό.
Το Μάλι αποτελεί επίσης σημαντική οδό διέλευσης μεταναστών από χώρες της Δυτικής
Αφρικής προς τη Μεσόγειο. Ως αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων καταπολέμησης της
παράνομης διακίνησης που πραγματοποιούνται από τον Νίγηρα, το Μάλι κινδυνεύει να
χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο ως εναλλακτική χώρα διέλευσης. Αυτό
διευκολύνεται επίσης από την άκρως ασταθή κατάσταση όσον αφορά την ασφάλεια στο
κεντρικό και βόρειο τμήμα του εδάφους του. Το Μάλι έχει εκδηλώσει ισχυρή δέσμευση για
τον περιορισμό της παράνομης δραστηριότητας διακίνησης και την καταπολέμηση των
εγκληματικών δικτύων. Αυτός ο τομέας συνεργασίας θα συνεχιστεί με πλήρη ισχύ κατά τους
επόμενους μήνες, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η διαμετακομιστική διάσταση της
μετανάστευσης στο Μάλι, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τον πλήρη σεβασμό του πλαισίου της
ECOWAS. 9
Το Μάλι εξακολουθεί να είναι ένας από τους σημαντικότερους αποδέκτες κονδυλίων στο
πλαίσιο του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική μέχρι σήμερα. Εκτός από τα
σχέδια που έχουν ήδη εγκριθεί στο πλαίσιο του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την
Αφρική από τον Ιανουάριο του 2016, τρία ακόμη σχέδια αναμένεται να εγκριθούν σύντομα,
που αφορούν μεταξύ άλλων το βιομετρικό μητρώο πληθυσμού, την επανένταξη των
μεταναστών που επιστρέφουν, εκστρατείες ευαισθητοποίησης σχετικά με τους κινδύνους της
παράνομης μετανάστευσης, και την απασχόληση των νέων για 8.000 νέων σε αγροτικές και
9
Το πρωτόκολλο της Οικονομικής Κοινότητας των Δυτικοαφρικανικών Κρατών (ECOWAS) σχετικά με
την «ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, τη διαμονή και την εγκατάσταση» ορίζει ότι «οι πολίτες της
Κοινότητας έχουν το δικαίωμα να εισέρχονται, να διαμένουν και να εγκαθίστανται στο έδαφος των κρατών
μελών [της ECOWAS]».
8
αστικές περιοχές. Τα σχέδια αυτά θα παρέχουν βοήθεια σε 16.000 αποκλεισμένους
μετανάστες, θα διευκολύνουν την επιστροφή 4.000 μεταναστών υπό καθεστώς διέλευσης
προς τις γειτονικές χώρες και θα στηρίξουν τη βιώσιμη επανένταξη 4.000 πολιτών του Μάλι
στις κοινότητες καταγωγής τους.
Επόμενα βήματα
Διατήρηση του στενού διαλόγου με το Μάλι που ασκεί επί του παρόντος την
προεδρία της διαδικασίας του Ραμπάτ, στις προπαρασκευαστικές εργασίες της
συνόδου ανωτάτων υπαλλήλων της Βαλέτα το Φεβρουάριο του 2017.
• Παρακολούθηση και αντιμετώπιση της κατάστασης από την άποψη της
προστασίας και του εκτοπισμού.
• Εντατικοποίηση της συνεργασίας με το Μάλι σχετικά με τη διαμετακομιστική
διάσταση ως θέμα προτεραιότητας.
• Ενίσχυση της συνεργασίας ως προς την αποτελεσματική διενέργεια των
επιστροφών.
•
Πρόγραμμα ΔOM για τη Δυτική Αφρική και τη Λιβύη
Στο πλαίσιο της προσέγγισης του πλαισίου εταιρικής σχέσης, η ΕΕ, από κοινού με τη
Γερμανία και την Ιταλία, έχει αναπτύξει μια καινοτόμο περιφερειακή πρωτοβουλία με τον
Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης σε 14 χώρες. Η νέα πρωτοβουλία για την προστασία και
την επανένταξη των μεταναστών στην Αφρική έχει κονδύλια ύψους 100 εκατ. ευρώ και:
1. Θα στηρίξει την εθελοντική επιστροφή και την επανένταξη 24.000 μεταναστών από τις
χώρες διέλευσης στην Αφρική καθώς και την επανένταξη των ατόμων που επιστρέφουν από
την Ευρώπη στις κοινότητες από τις οποίες προέρχονται.
2. Θα ιδρύσει κέντρα αντιμετώπισης του μεταναστευτικού ζητήματος και πόρων κατά μήκος
των μεταναστευτικών οδών στον Νίγηρα, το Μάλι και τη Μπουρκίνα Φάσο, με στόχο την
υποστήριξη 58.000 ευάλωτων μεταναστών που είναι σε κατάσταση ανάγκης.
3. Θα πληροφορήσει 200.000 μετανάστες που είναι εγκλωβισμένοι στις μεταναστευτικές
οδούς και δυνητικούς μετανάστες σε 2000 κοινότητες σχετικά με τους κινδύνους που
συνδέονται με την παράτυπη μετανάστευση, με εναλλακτικές λύσεις όπως η νόμιμη και
ασφαλής μετανάστευση, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις και τις ευκαιρίες για εκούσια
επιστροφή και επανένταξη.
4. Θα καθιερωθεί συστηματική συλλογή δεδομένων σε στρατηγικά σημεία κατά μήκος των
μεταναστευτικών οδών. Τα δεδομένα που θα συλλέγονται θα επικεντρώνονται στα
δημογραφικά χαρακτηριστικά των μεταναστών, τις μεταναστευτικές ροές και διαδρομές, και
θα συλλέγονται πιο αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τα αίτια της μετανάστευσης.
Προκειμένου να ενισχυθεί η βιωσιμότητα και ο συντονισμός των ενεργειών, η ανάπτυξη
ικανοτήτων των εθνικών αρχών και των βασικών ενδιαφερόμενων φορέων θα
περιλαμβάνεται σε όλες τις δράσεις, ασχέτως του αν εστιάζονται στην προστασία, την
επιστροφή και την επανένταξη, τις εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, καθώς
και τη συλλογή και την ανάλυση δεδομένων.
Αιθιοπία
Οι αφίξεις Αιθιόπων υπηκόων μέσω της κεντρικής Μεσογείου ανήλθαν σε 3.363 το 2016,
ενώ πάνω από 30.000 Αιθίοπες διαμένουν νόμιμα στην Ευρώπη και κατά μέσο όρο 4.0005.000 νέες άδειες διαμονής χορηγούνται κάθε χρόνο.
9
Η χώρα παρουσιάζει ιδιαίτερο πρόβλημα από άποψη δύσκολων πολιτικών περιστάσεων. Η
συνεχής δέσμευση της ΕΕ με την κυβέρνηση της Αιθιοπίας θα έχει ουσιαστική σημασία για
τη στήριξη των αναγκαίων πολιτικών μεταρρυθμίσεων που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση
των αδικιών που αποτελούν τη βάση της αναταραχής από τον Νοέμβριο του 2015.
Διακυβεύεται η εσωτερική σταθερότητα της Αιθιοπίας και της ευρύτερης περιοχής. Η δράση
της ΕΕ αναμένεται ότι θα συμβάλει στην αποφυγή μιας γενικευμένης κρίσης στην περιοχή
και των αναπόφευκτων συνεπειών που θα είχε αυτή.
Από τον Οκτώβριο η πρόοδος όσον αφορά την επιστροφή και την επανεισδοχή παρέμεινε
πολύ αργή, λαμβάνοντας επίσης υπόψη την πολιτική κατάσταση. Συνολικά, από τις αρχές του
έτους, 172 Αιθίοπες που διέμεναν παράνομα στις χώρες της ΕΕ έχουν επιστρέψει στην
Αιθιοπία. Παρά τις δυσκολίες ο τεχνικός διάλογος συνεχίστηκε και ορισμένες ενθαρρυντικές
ενδείξεις καταγράφονται στο πλαίσιο αυτό. Ένα εργαστήριο σχετικό με την επανεισδοχή
βρίσκεται στο στάδιο της προετοιμασίας για τις αρχές του 2017. Η Αιθιοπία θα αναλάβει την
προεδρία της διαδικασίας του Χαρτούμ στις 15 Δεκεμβρίου 2016.
Η συνεργασία στον τομέα της επανεισδοχής αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας που
καταβάλλει η ΕΕ στον τομέα της μετανάστευσης. Μετά από την Ουγκάντα, η Αιθιοπία είναι
η αφρικανική χώρα που φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων (783.000). Η στήριξη
της ΕΕ για την ανάπτυξη και την προστασία προς τους πρόσφυγες στην Αιθιοπία
συνεχίστηκε μέσω της εφαρμογής του περιφερειακού προγράμματος ανάπτυξης και
προστασίας (RDPP) για το Κέρας της Αφρικής, με στόχο την υποστήριξη των πάνω από
100.000 προσφύγων από τους κατ’ εκτίμηση 415.000 Σομαλούς και Ερυθραίους πρόσφυγες
που βρίσκονται επί του παρόντος στην Αιθιοπία, καθώς και των κοινοτήτων υποδοχής,
μεταξύ άλλων και με ειδικές ενέργειες για την προστασία των παιδιών. Η Αιθιοπία είναι ένας
από τους κυριότερους αποδέκτες του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική –
για παράδειγμα, ένα σχέδιο του Καταπιστευματικού Ταμείου επιδιώκει να οικοδομήσει την
ανθεκτικότητα σε εκατομμύρια αγροτών στις ευπαθείς περιοχές που είναι επιρρεπείς σε
βίαιες συγκρούσεις. Άλλα προγράμματα βρίσκονται στο στάδιο της προετοιμασίας για την
υποστήριξη της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης, ιδίως για τους πρόσφυγες, καθώς και για
τη στήριξη της δημιουργίας ενός ενιαίου εθνικού συστήματος ταυτοποίησης και
καταχώρισης. Η ΕΕ έχει εξαγγείλει ότι είναι πρόθυμη να παράσχει χρηματοδοτική στήριξη
για τα προσφάτως προγραμματισθέντα βιομηχανικά πάρκα, που αποσκοπούν στη δημιουργία
θέσεων εργασίας όχι μόνο για Αιθίοπες, δεδομένου ότι περίπου 30.000 θέσεις εργασίας θα
προορίζονται για πρόσφυγες.
Επόμενα βήματα
Διατήρηση στενού διαλόγου με την Αιθιοπία, που ασκεί επί του παρόντος την
προεδρία της διαδικασίας του Χαρτούμ, στις προπαρασκευαστικές εργασίες της
συνόδου ανωτάτων υπαλλήλων της Βαλέτα το Φεβρουάριο του 2017.
• Συνέχιση της αξιοποίησης των αποτελεσμάτων των αρχικών μέτρων που
ελήφθησαν για τη βελτίωση της συνεργασίας στον τομέα της επιστροφής και της
επανεισδοχής.
• Ενίσχυση της περαιτέρω στήριξης της Αιθιοπίας ως χώρας διέλευσης και
προορισμού μεταναστών και προσφύγων.
•
2.2 Ανάπτυξη της συνεργασίας για τη διαχείριση της μετανάστευσης με τρίτες χώρες
Όπως δείχνει η παρούσα έκθεση προόδου, η πρόοδος όσον αφορά την προσέγγιση του
πλαισίου εταιρικής σχέσης με τις πέντε χώρες προτεραιότητας παραμένει άνιση και θα
απαιτήσει συνεχή δέσμευση. Η ιδιαίτερη χρηματοδοτική και πολιτική δέσμευση που
10
απαιτείται για την επίτευξη προόδου με τις χώρες προτεραιότητας δείχνει ότι τούτο δεν θα
πρέπει να αποδυναμωθεί.
Ταυτόχρονα, η ενίσχυση της συνεργασίας για τη μετανάστευση σύμφωνα με το πνεύμα της
εταιρικής σχέσης συνεχίζει να ενθαρρύνεται και εκτός των χωρών προτεραιότητας. Με τον
τρόπο αυτό θα προετοιμαστεί επίσης το έδαφος για πιθανή επέκταση των προτεραιοτήτων
στο εγγύς μέλλον.
Ιορδανία, Λίβανος
Οι προτεραιότητες της εταιρικής σχέσης ΕΕ-Λιβάνου και το συνημμένο «σύμφωνο»
(καθορισμός αμοιβαίων δεσμεύσεων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της προσφυγικής
κρίσης) εγκρίθηκαν στις 11 Νοεμβρίου 2016. Οι προτεραιότητες της εταιρικής σχέσης ΕΕΙορδανίας για την Ιορδανία, επίσης μέσω συμφώνου, έχουν συμφωνηθεί και αναμένεται να
εγκριθούν επίσημα πριν από το τέλος του έτους κατά το προσεχές Συμβούλιο Σύνδεσης. Οι
ενέργειες προτεραιότητας του συμφώνου θα χρηματοδοτηθούν μέσω των πρόσθετων
κονδυλίων της ΕΕ που δεσμεύτηκαν για τον Λίβανο και την Ιορδανία κατά τη διάσκεψη του
Λονδίνου, καθώς και ποσού τουλάχιστον 1 δισεκατ. EUR που θα διατεθεί το 2016 και το
2017 Την 1η Νοεμβρίου 2016, η ΕΕ είχε ήδη δεσμεύσει 666 εκατ. EUR για τον Λίβανο και
την Ιορδανία μέσω των διαφόρων μηχανισμών της, όπως το Περιφερειακό Καταπιστευματικό
Ταμείο της ΕΕ για την αντιμετώπιση της συριακής κρίσης και η ανθρωπιστική βοήθεια.
Σε αυτήν τη βάση η ΕΕ θα αρχίσει διαπραγματεύσεις για τις συμφωνίες επανεισδοχής και
διευκόλυνσης της έκδοσης θεωρήσεων μεταξύ ΕΕ και Ιορδανίας και θα προχωρήσει τις
διαπραγματεύσεις για την εταιρική σχέση κινητικότητας ΕΕ-Λιβάνου.
Αφγανιστάν, Πακιστάν, Μπαγκλαντές, Ιράν
Για το Αφγανιστάν, η εφαρμογή του Σχέδιο κοινής πορείας σε θέματα μετανάστευσης μεταξύ του
Αφγανιστάν και της ΕΕ συνεχίστηκε, και η πρώτη συνεδρίαση της κοινής ομάδας εργασίας
πραγματοποιήθηκε στις 30 Νοεμβρίου.
Ως προς το Πακιστάν, η μετανάστευση - με ιδιαίτερη έμφαση στην εφαρμογή της συμφωνίας
επανεισδοχής ΕΕ-Πακιστάν - συζητήθηκε κατά τη διάρκεια της μικτής επιτροπής ΕΕΠακιστάν στις 24 Νοεμβρίου. Οι προσπάθειες αυτές έχουν ήδη αποφέρει αποτελέσματα στον
τομέα της επιστροφής. Επιπλέον, η Επιτροπή ενέτεινε τις προσπάθειες για τη δημιουργία μιας
ηλεκτρονικής πλατφόρμας με στόχο τη μείωση των δυσκολιών όσον αφορά την επεξεργασία
της επανεισδοχής.
Θα συνεχιστεί η στενότερη συνεργασία σε θέματα σχετικά με τη μετανάστευση με το Ιράν, χώρα
καταγωγής, διέλευσης και προορισμού και υποδοχής μεγάλου αριθμού προσφύγων, με έναν ευρύ
διάλογο για τη μετανάστευση, που αναμένεται να ξεκινήσει το πρώτο εξάμηνο του 2017.
Ως μέρος του πλαισίου εταιρικής σχέσης, η ΕΕ σκοπεύει να εντείνει τη συνεργασία κατά τους
προσεχείς μήνες και για την προώθηση μιας περιφερειακής προσέγγισης για την προώθηση
της προστασίας και της βιώσιμης επανένταξης των εκτοπισμένων Αφγανών υπηκόων στην
περιοχή προέλευσής τους σε συνεργασία με την UNHCR.
Όσον αφορά το Μπαγκλαντές, η ΕΕ έχει ενισχύσει την πολιτική της δέσμευση να δώσει
συνέχεια στη συμφωνηθείσα ανάπτυξη τυποποιημένων επιχειρησιακών διαδικασιών για την
επιστροφή, την ανάπτυξη των αποστολών ταυτοποίησης, ενημερωτικές εκστρατείες και
σχέδια επανένταξης. Τα τελευταία έργα θα είναι σύντομα έτοιμα να ξεκινήσουν εάν
διαπιστωθεί πρόοδος στον διάλογο για τη μετανάστευση ο οποίος άρχισε κατά τη διάρκεια
του Απριλίου 2016. Η συνεργασία με το Μπαγκλαντές θα ενισχυθεί περαιτέρω κατά τους
προσεχείς μήνες για την προετοιμασία του εδάφους για ενισχυμένη στήριξη στο πλαίσιο της
εταιρικής σχέσης.
11
Αίγυπτος
Μολονότι οι παράτυπες αναχωρήσεις μεταναστών από την Αίγυπτο εφέτος εκτιμάται ότι
έχουν αυξηθεί κατά 15 % (περίπου 13.000 μετανάστες έφτασαν στην Ιταλία από την
Αίγυπτο), οι συνολικοί αριθμοί παραμένουν σχετικά χαμηλοί και παρουσιάζουν μείωση από
τον Οκτώβριο. Η κατάσταση εξακολουθεί να παρακολουθείται στενά και ο διάλογος
ενισχύθηκε με τις επισκέψεις του Επιτρόπου για την ευρωπαϊκή πολιτική γειτονίας και του
Επιτρόπου για την μετανάστευση, τις εσωτερικές υποθέσεις και την ιθαγένεια που
πραγματοποιήθηκαν τον Οκτώβριο το Νοέμβριο, αντιστοίχως. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός
Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής πραγματοποίησε διερευνητική επίσκεψη στην Αίγυπτο
τον Οκτώβριο.
Στήριξη στις δράσεις του UNHCR για τη διασφάλιση της διεθνούς προστασίας στην Αίγυπτο
παρέχεται στο πλαίσιο των Προγραμμάτων Περιφερειακής Ανάπτυξης και Προστασίας
RDPP για τη Βόρεια Αφρική. Η μετανάστευση και η κινητικότητα θα περιληφθούν επίσης
στις μελλοντικές προτεραιότητες της εταιρικής σχέσης ΕΕ-Αιγύπτου που θα αποτελέσει το
πλαίσιο της διμερούς υποστήριξης της ΕΕ για τα τρία επόμενα έτη στο πλαίσιο της
αναθεωρημένης Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας. Το περιφερειακό Καταπιστευματικό
Ταμείο της ΕΕ για την κρίση στη Συρία και το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την
Αφρική προσφέρουν συμπληρωματικά εργαλεία για την οικονομική βοήθεια για τη
δημιουργία ικανοτήτων, την προστασία των ευάλωτων ομάδων, την κοινωνικοοικονομική
υποστήριξη ομάδων επιρρεπών στη μετανάστευση, και την ενίσχυση των κοινών δράσεων
κατά της λαθραίας διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων.
Οι προτεραιότητες της εταιρικής σχέσης με την Αίγυπτο θα περιλαμβάνουν μια αντίστοιχη
διάσταση για τη μετανάστευση. Μετά από την επιβεβαίωσή τους, η ΕΕ θα εντείνει αμέσως τη
συνεργασία της ΕΕ με την Αίγυπτο στον τομέα αυτό μέσω ειδικών επισκέψεων ανώτερων
υπαλλήλων και με την υποστήριξη των αρμόδιων οργανισμών της ΕΕ και των κρατών μελών.
Λιβύη
Η Λιβύη εξακολουθεί να είναι το βασικό σημείο αναχώρησης για την οδό της κεντρικής
Μεσογείου, και κομβικό σημείου προς το οποίο συγκλίνουν οι μεταναστευτικές οδοί που
προέρχονται τόσο από τη Δυτική Αφρική και το Κέρας της Αφρικής. Η δράση της ΕΕ για τη
μετανάστευση στη Λιβύη περιορίζεται συνεχώς όσο δεν υπάρχει λειτουργική εθνική
κυβέρνηση με ενοποιημένο έλεγχο όλων των αρχών επιβολής του νόμου και των
στρατιωτικών οργάνων.
Εκτός από την υφιστάμενη συνεργασία μεταξύ των μεσογειακών κρατών μελών και της
ακτοφυλακής της Λιβύης μέσω του δικτύου «Seahorse Mediterraneo», έχουν δρομολογηθεί
ορισμένα έργα από τον Ιούνιο του 2016, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης της ακτοφυλακής
της Λιβύης από την Επιχείρηση EUNAVFOR MED Sophia, και των προετοιμασιών για την καθιέρωση
του λιβυκού κέντρου συντονισμού ναυτικής διάσωσης με την υποστήριξη της ιταλικής
10
ακτοφυλακής . Τα κράτη μέλη καλούνται να καταβάλουν στις απαιτούμενες εισφορές ώστε
να διατηρηθεί η πλήρης επιχειρησιακή ικανότητα για την επιχείρηση.
Τον Αύγουστο συστάθηκε η Επιτροπή ΕΕ-Λιβύης για την ολοκληρωμένη διαχείριση των
χερσαίων συνόρων ως φόρουμ ανταλλαγής απόψεων σχετικά με τη διαχείριση των συνόρων.
Μετά την τριμερή συνεδρίαση με τους υπουργούς εξωτερικών της Λιβύης, του Νίγηρα και
10
Στόχος είναι να δοθεί η δυνατότητα στην ακτοφυλακή της Λιβύης να επιτελεί λειτουργίες επιτήρησης των
συνόρων και να διεξάγει επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, καθώς και άλλα καθήκοντα ακτοφυλακής
(π.χ. έλεγχος αλιείας, πρόληψη λαθρεμπορίου πετρελαίου) κατά μήκος των ακτών της Λιβύης
12
του Τσαντ για τη διαχείριση των συνόρων στο πλαίσιο στήριξης της ΕΕ πραγματοποιήθηκε
συνεδρίαση μεταξύ των αντιπροσωπειών της ΕΕ στις χώρες αυτές, ενώ προβλέπεται μία
περαιτέρω συνεδρίαση στις αρχές του 2017.
Κατά τους προσεχείς μήνες, η ΕΕ προτίθεται να εντείνει τις ήδη σημαντικές προσπάθειές της
σε συνεργασία με διεθνείς εταίρους, ιδίως τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ),
προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ανθρωπιστική κατάσταση των μεταναστών που έχουν
αποκλειστεί στη Λιβύη.
Βασικός στόχος αυτής της συνεργασίας θα είναι δοθεί μια εναλλακτική δυνατότητα
επιστροφής στους μετανάστες που κρατούνται σε άθλιες συνθήκες. Είναι σε εξέλιξη η
υλοποίηση έργων αξίας 20 εκατ. EUR, με στόχο τη διευκόλυνση της εθελοντικής επιστροφής
των αποκλεισμένων μεταναστών, στηρίζοντας τις κοινότητες υποδοχής με την παροχή
ευκαιριών απασχόλησης για τις τοπικές κοινότητες και τους μετανάστες και βοήθειας σε
ευάλωτους μετανάστες, και έχουν ως στόχο τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στα
κέντρα κράτησης. Υπάρχει η πρόθεση να ενταθούν περαιτέρω οι προσπάθειες αυτές
παράλληλα με την προσφερόμενη κατάρτιση της ακτοφυλακής. Παράλληλα με τις
προσπάθειες χαρτογράφησης των κυριότερων προβλημάτων που υπάρχουν στον τομέα της
μετανάστευσης στη χώρα, καθώς και μια πιλοτική πρωτοβουλία με στόχο τη σταθεροποίηση
των κοινοτήτων σε περιοχές που πλήττονται από εσωτερικό εκτοπισμό και διέλευση
μεταναστών, έχει αναληφθεί δράση αξίας 20 εκατ. EUR για να την παροχή βοήθειας σε
μετανάστες σε σημεία αποβίβασης σε κέντρα κράτησης, καθώς και την ενίσχυση του
επαναπατρισμού για ανθρωπιστικούς λόγους (με τον αρχικό στόχο 5.000 μετανάστες) και της
επανένταξης.
Δυτική Αφρική
Η παράνομη μετανάστευση από την Ακτή Ελεφαντοστού στην Ευρώπη παρουσιάζει σταθερή
αύξηση από 2.000 άτομα το 2014 σε 5.000 το 2015 και 10.000 μεταξύ Ιανουαρίου και
Σεπτεμβρίου 2016 11. Η Γουινέα ήταν μια από τις πέντε πρώτες χώρες προέλευσης των
μεταναστών για αρκετούς μήνες και κατέχει τη δεύτερη θέση όσον αφορά τον αριθμό των
μεταναστών στο Αγκαντέζ. Η Γκάνα είναι χώρα προέλευσης και διέλευσης, τόσο της νόμιμης
όσο και της παράτυπης· Το 2015, περίπου 125.000 Γκανέζοι διέμεναν νόμιμα ΕΕ και κατά το
ίδιο έτος διαπιστώθηκε ότι 5.600 Γκανέζοι βρίσκονταν παράτυπα στην ΕΕ.
Αυτές οι τρεις σημαντικές χώρες προέλευσης και διέλευσης παράτυπων μεταναστών στην
υποσαχάρια Αφρική δεν καλύπτονται από το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την
Αφρική 12. Για να ξεκινήσει ο διάλογος και να συμφωνηθούν οι σκοποί και οι στόχοι σχετικά
με τη μετανάστευση, η ΕΕ θα προτείνει να διευρυνθεί το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του
Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική.
Θα συνεχιστεί επίσης η παροχή περαιτέρω στήριξης στη Μαυριτανία, μια σημαντική χώρα
διέλευσης που συνεργάζονται ήδη με την ΕΕ για τη διαχείριση της μετανάστευσης.
Οι πρόσφατες εκλογές στη Γκάμπια διανοίγουν νέες δυνατότητες για την ενίσχυση της
διμερούς σχέσης με χώρα μια προέλευσης από την οποία, το 2016, άνω των 11.000 ατόμων
έφθασαν παράτυπα στην ΕΕ μέσω της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου.
11
12
Στοιχεία από τον Οργανισμό Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής· στις 1 Δεκεμβρίου, η Ιταλία
καταχώρισε πάνω από 12.000 άτομα από την Ακτή Ελεφαντοστού το 2016.
Επί του παρόντος 23 χώρες καλύπτονται από το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική:
Μπουρκίνα Φάσο, Καμερούν, Τσαντ, Γκάμπια, Μάλι, Μαυριτανία, Νίγηρας, Νιγηρία, Σενεγάλη, Αλγερία,
Αίγυπτος, Μαρόκο, Λιβύη, Τζιμπουτί, Ερυθραία, Αιθιοπία, Κένυα, Σομαλία, Νότιο Σουδάν, Σουδάν,
Τανζανία και Ουγκάντα.
13
Κέρας της Αφρικής
Η συνεργασία για τη μετανάστευση μεταξύ της ΕΕ και της περιοχής που έχει εντατικοποιηθεί
από τον Νοέμβριο του 2015, όπως συμφωνήθηκε στη σύνοδο κορυφής της Βαλέτα.
Ένα ειδικό πλαίσιο για να αντιμετωπιστούν όλες οι πτυχές διαχείρισης της
μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης της συνεργασίας στον τομέα της
καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων,
εντός και μεταξύ όλων των χωρών της περιοχής, ιδίως από την Αιθιοπία στην Αίγυπτο
μέσω του Σουδάν, παρέχεται από τη διαδικασίας του Χαρτούμ. Σε συνεδρίαση των
επιτελικών στελεχών της διαδικασίας, που έχει προγραμματιστεί για τις 16 Δεκεμβρίου
στην Αντίς Αμπέμπα, θα προετοιμαστούν τα επόμενα βήματα για τη συνεργασία.
Η ΕΕ καταβάλλει ιδιαίτερες προσπάθειες για την προστασία και τη στήριξη των προσφύγων στην
περιοχή. Πέραν της ανθρωπιστικής βοήθειας, το περιφερειακό πρόγραμμα ανάπτυξης
και προστασίας για το Κέρας της Αφρικής έχει οδηγήσει στην κατάρτιση πέντε σχεδίων
για την υποστήριξη της προστασίας και των μέσων διαβίωσης των προσφύγων και των
κοινοτήτων υποδοχής στην Αιθιοπία, την Κένυα, τη Σομαλία, το Σουδάν και την
Ουγκάντα, καθώς και στην ανάληψη εντατικής δράσης στην Ουγκάντα μετά την
πρόσφατη εισροή αναγκαστικά εκτοπισθέντων ατόμων ύστερα από τις συγκρούσεις στο
Νότιο Σουδάν. Η Κένυα ανακοίνωσε ότι θα κλείσει τον καταυλισμό προσφύγων του
Dadaab, που φιλοξενεί σήμερα 350.000 Σομαλούς πρόσφυγες. Αν εφαρμοστεί αυτή η
απόφαση, είναι πιθανό να υπάρξουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις σε ολόκληρη την
περιοχή.
Επόμενα βήματα
•
•
•
•
•
•
•
Ολοκλήρωση της επίσημης έγκρισης του Συμφώνου για την Ιορδανία και έναρξη
διαπραγματεύσεων για συμφωνίες διευκόλυνσης των θεωρήσεων και της
επανεισδοχής.
Ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων για μια εταιρική σχέση κινητικότητας με
το Λίβανο.
Ενίσχυση των περιφερειακών εργασιών για τους Αφγανούς εκτοπισθέντες,
προκειμένου να διευκολυνθεί η βιώσιμη επανένταξή τους σε συνεργασία με την
UNHCR.
Ενίσχυση της συνεργασίας με την Αίγυπτο βάσει των προτεραιοτήτων της
εταιρικής σχέσης που βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης.
Περαιτέρω ενίσχυση των προσπαθειών στη Λιβύη για την αντιμετώπιση της
κατάστασης των αποκλεισμένων μεταναστών στη χώρα.
Επέκταση της γεωγραφικής κάλυψης του Καταπιστευματικού Ταμείου στην
Ακτή Ελεφαντοστού, την Γκάνα και τη Γουινέα.
Συνέχιση και επέκταση της συνεργασίας στο πλαίσιο της διαδικασίας του
Χαρτούμ.
3. Βασικά εργαλεία και μέσα για τη συνέχιση της υλοποίησης του πλαισίου εταιρικής
σχέσης
3.1 Ενίσχυση των προσπαθειών των κρατών μελών για τις επιστροφές
Το πλαίσιο εταιρικής σχέσης έθεσε τις βάσεις για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των
κρατών μελών της ΕΕ και των χωρών εταίρων όσον αφορά την επιστροφή και την
επανεισδοχή. Ειδικότερα, η οργάνωση αποστολών ταυτοποίησης από χώρες εταίρους σε
κράτη μέλη μπορεί να προσφέρει λύσεις σε περιπτώσεις που η επιστροφή δεν
14
ολοκληρώνεται. Ωστόσο, υπήρξαν περιπτώσεις στις οποίες οι αποστολές ταυτοποίησης που
είχαν ήδη συμφωνηθεί με τις χώρες εταίρους δεν πραγματοποιήθηκαν διότι τα κράτη μέλη
δεν ήταν σε θέση να λάβουν τα κατάλληλα εσωτερικά μέτρα εντός του αναγκαίου χρονικού
πλαισίου.
Ένας από τους λόγους για το χαμηλό επίπεδο των επιστροφών έγκειται στην ίδια την ΕΕ.
Μόνο ένα μικρό μέρος των μεταναστών που εισέρχονται παράτυπα στην ΕΕ από τις πέντε
χώρες προτεραιότητας λαμβάνουν επί του παρόντος εντολή επιστροφής. Αν και αυτό
εξηγείται εν μέρει από τις πιθανές αιτήσεις ασύλου, είναι σαφές ότι υπάρχουν σημαντικές
ελλείψεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, οι αποφάσεις
περί επιστροφής θα πρέπει να αφορούν το σύνολο των παράτυπων μεταναστών που δεν έχουν
δικαίωμα παραμονής στο έδαφος της ΕΕ.
Οι αποτελεσματικές επιστροφές προϋποθέτουν ότι τα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει τα
κατάλληλα συστήματα σε επίπεδο διαχείρισης και υλοποίησης — και διαθέτουν επαρκείς
πόρους που τους επιτρέπουν να διαχειρίζονται τις διαδικασίες επιστροφής και να
διασφαλίζουν ότι δεν διαφεύγουν τα άτομα που πρόκειται να επιστρέψουν. Για τον σκοπό
αυτό θα πρέπει να γίνεται πλήρης χρήση των εφαρμοστέων κανόνων της ΕΕ. Πολλές είναι οι
δράσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη, εν αναμονή βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της
πολιτικής επιστροφής εντός της ΕΕ. Αυτές θα πρέπει να υλοποιηθούν χωρίς καθυστέρηση και
οι διαδικασίες των κρατών μελών θα πρέπει να ενισχυθούν.
Η εφαρμογή του πλαισίου εταιρικής σχέσης επίσης αποκάλυψε σοβαρές αδυναμίες όσον
αφορά τη συλλογή και την ανταλλαγή δεδομένων από τα κράτη μέλη όσον αφορά τις
επιστροφές. Διανεμήθηκε στα κράτη μέλη ειδικό ερωτηματολόγιο ενόψει της προετοιμασίας
της παρούσας έκθεσης. Ενώ σχεδόν όλα τα κράτη μέλη ανταποκρίθηκαν, τα δεδομένα που
συγκεντρώθηκαν εξακολουθούν να παρουσιάζουν μια κατακερματισμένη και ελλιπή εικόνα
της κατάστασης σε ολόκληρη την ΕΕ. Για να αντιμετωπιστεί η αδυναμία αυτή, η Επιτροπή
επιτάχυνε τη δημιουργία μιας λειτουργικής βάσης δεδομένων για τις επιστροφές στο πλαίσιο
της ολοκληρωμένης εφαρμογής για τη διαχείριση των επιστροφών (IRMA) που
δρομολογήθηκε στις αρχές του 2016 και παρέχει κατάρτιση στα κράτη μέλη σχετικά με τη
χρήση της. Τα στοιχεία που υποβάλλονται από τα κράτη μέλη για την τροφοδότηση της
βάσης δεδομένων
IRMA θα αξιοποιηθούν κατά τους επόμενους μήνες για την
παρακολούθηση της προόδου όσον αφορά την υλοποίηση της εταιρικής σχέσης και τη
διατήρηση των επιτυγχανόμενων αποτελεσμάτων.
3.2
Επιχειρησιακά εργαλεία
Ευρωπαίοι αξιωματικοί σύνδεσμοι μετανάστευσης
Χάρη στις κοινές προσπάθειες των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, έχουν
επιλεγεί Ευρωπαίοι Αξιωματικοί Σύνδεσμοι Μετανάστευσης (EMLO) για όλες τις χώρες ως
προτεραιότητας στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης. Έχει προβλεφθεί ένα ολοκληρωμένο
πρόγραμμα εκπαίδευσης πριν από την τοποθέτησή όλων των EMLO (συμπεριλαμβανομένων
εκείνων για τις πέντε χώρες προτεραιότητας) η οποία προβλέπεται για τις αρχές του 2017.
Είναι σημαντικό ότι οι αξιωματικοί σύνδεσμοι των κρατών μελών και ο EMLO θα
αναπτύξουν πλήρη συνεργασία, με ανταλλαγή όλων των σχετικών πληροφοριών, και θα
ενεργούν από κοινού.
Η συνεργασία με τους οργανισμούς
Έγιναν συζητήσεις σχετικά με το πώς θα αξιοποιηθεί πλήρως η εμπειρογνωμοσύνη των
σχετικών οργανισμών της ΕΕ σε τρίτες χώρες. Η διευρυμένη εντολή της Ευρωπαϊκής
Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής και η Ευρωπόλ παρέχει νέες ευκαιρίες για συνεργασία με
15
τρίτες χώρες. Η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή διεξάγουν συζητήσεις με τις
αρχές των διαφόρων χωρών για τον καθορισμό των ρυθμίσεων συνεργασίας, και
συγκεκριμένα τις αρχές της Λιβύης, του Μαρόκου, της Μαυριτανίας, της Σενεγάλης, της
Αιγύπτου και της Τυνησίας. Προβλέπεται επίσης η τοποθέτηση αξιωματικού-συνδέσμου στο
Νίγηρα. Επίσης, η Ευρωπόλ, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το άσυλο και η
Eurojust θα πρέπει να αναβαθμίσουν τον ρόλο τους σχετικά με την εξωτερική διάσταση,
ιδίως στις χώρες προτεραιότητας.
3.3
Εργαλεία πολιτικής
Η ανακοίνωση του Ιουνίου 13 σχετικά με το πλαίσιο εταιρικής σχέσης καλούσε όλες τις
πολιτικές της ΕΕ να συμβάλουν στην εφαρμογή της. Μέχρι στιγμής η χρηματοδοτική
βοήθεια ήταν το κυριότερο μέσο για την στήριξη της εφαρμογής της εταιρικής σχέσης. Για να
μπορέσει η εταιρική σχέση να παραμείνει αξιόπιστη και υλοποιήσει τους στρατηγικούς
στόχους της, οι άλλες πολιτικές της ΕΕ, όπως η εμπορική πολιτική, οι πολιτικές θεωρήσεων,
γειτονίας, ενέργειας, κλίματος, περιβάλλοντος, θάλασσας και αλιείας, γεωργίας, η ψηφιακή
πολιτική και η πολιτική εκπαίδευσης θα πρέπει να προσφέρουν μόχλευση και στήριξη. Αυτό
θα αποτελέσει βασική προτεραιότητα κατά τους προσεχείς μήνες, με ιδιαίτερη έμφαση στην
εμπορική πολιτική.
Ειδικότερα το εμπόριο συμβάλλει στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης
μετανάστευσης με τη δημιουργία οικονομικών ευκαιριών στις χώρες εταίρους μέσω
συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών ή μονομερών προτιμήσεων. Οι σύνδεσμοι και οι
συνέργειες μεταξύ της εμπορικής πολιτικής και της μετανάστευσης πρέπει να διερευνηθούν
περαιτέρω.
Η κινητικότητα στον τομέα της εκπαίδευσης αποτελεί σημαντικό μέσο με το οποίο
παρέχονται νέες ευκαιρίες για την προώθηση της κινητικότητας στο πλαίσιο της εταιρικής
σχέσης. Το πρόγραμμα Erasmus + ήδη προσφέρει στην Ιορδανία, τον Λίβανο, την Αιθιοπία,
το Μάλι, τον Νίγηρα, τη Νιγηρία και τη Σενεγάλη ευκαιρίες κινητικότητας 14 και το 2016 οι
δράσεις που χρηματοδοτήθηκαν για τις χώρες αυτές ανήλθαν συνολικά σε 1.165.
Χρηματοδοτήθηκαν 77 υποτροφίες για κοινά πτυχία Erasmus Mundus σε επίπεδο μάστερ 15
με ιδιαίτερα υψηλή ζήτηση από την Αιθιοπία και τη Νιγηρία και επτά υποτροφίες για κοινά
διδακτορικά Erasmus Mundus. Έντεκα σχέδια ανάπτυξης ικανοτήτων Erasmus+ αφορούν τις
χώρες προτεραιότητας.
Η ζήτηση των πανεπιστημίων για κινητικότητα προσωπικού και φοιτητών είναι σημαντικά
μεγαλύτερη από τον προϋπολογισμό που διατίθεται στην υποσαχάρια περιοχή. Η ΕΕ είναι
έτοιμη να εντείνει τις προσπάθειες αυτές και να χρηματοδοτήσει 5.000 επιπλέον δράσεις
κινητικότητας πίστωσης ακαδημαϊκών μονάδων Erasmus+ και 110 δράσεις κινητικότητας
Erasmus Mundus για κοινά μάστερ 16, στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης και σύμφωνα με τις
ανάγκες των εταίρων της και την ικανότητα απορρόφησης.
13
14
15
16
COM(2016) 385 final της 7.6.2016.
Ιορδανία – 517, Λίβανος – 405, Αιθιοπία – 118, Μάλι – 64 – Νίγηρας – 2, Νιγηρία – 5, Σενεγάλη – 54.
Αιθιοπία – 50, Ιορδανία – 6, Λίβανος – 5, Νιγηρία – 14 και Σενεγάλη 2 – .
Η κινητικότητα πίστωσης ακαδημαϊκών μονάδων Erasmus+ είναι βραχυπρόθεσμη κινητικότητα μεταξύ 3
και 12 μηνών (παραδοσιακή κινητικότητα του προγράμματος Erasmus), που επιτρέπει στους φοιτητές να
αποκτήσουν ακαδημαϊκές μονάδες σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, οι οποίες αναγνωρίζονται στο
πανεπιστημιακό ίδρυμα προέλευσης του φοιτητή. Η δράση αυτή μπορεί επίσης να χρηματοδοτήσει την
κινητικότητα του προσωπικού και προς τις δύο κατευθύνσεις για εκπαίδευση ή κατάρτιση.
Κοινά μάστερ Erasmus Mundus: υποτροφίες υψηλού επιπέδου αριστείας και ανταγωνιστικότητας για
άριστους φοιτητές που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν κοινό μάστερ του Erasmus Mundus σε τουλάχιστον
δύο διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες.
16
Επιπλέον, η δράση Marie Skłodowska-Curie παρέχει δυνατότητες χρηματοδότησης για
ανταλλαγή προσωπικού στον τομέα της έρευνας και είχε εξαιρετική ανταπόκριση στην πρώτη
πρόσκληση υποβολής προτάσεων το 2016 του προγράμματος ενδοαφρικανικής ακαδημαϊκής
κινητικότητας. Ελήφθησαν 53 αιτήσεις, εκ των οποίων μπορούν να χρηματοδοτηθούν 7 έργα
(που αντιπροσωπεύουν 543 ροές κινητικότητας). Παράλληλα με αυτές τις ανταλλαγές,
υποτροφίες και χρηματοδοτήσεις της έρευνας, οι πρωτοβουλίες «Tuning Africa» και
«Harmonisation, Quality Assurance and Accreditation» (εναρμόνιση, διασφάλιση ποιότητας
και πιστοποίηση) διευκολύνουν την αμοιβαία αναγνώριση των ακαδημαϊκών προσόντων
τόσο εντός της Αφρικής όσο και με την ΕΕ.
Συνολικά περίπου 50.000 νέες άδειες διαμονής χορηγούνται κάθε χρόνο σε υπηκόους των
πέντε χωρών προτεραιότητας. Σύμφωνα με τους υφιστάμενους κανόνες, οι νομότυπες αφίξεις
θα μπορούσαν να οργανωθούν με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Ενώ ο όγκος των υπηκόων
τρίτων χωρών που γίνεται δεκτός στο έδαφος των κρατών μελών για νόμιμη μετανάστευση
αποφασίζεται από κάθε κράτος μέλος σε εθνικό επίπεδο, αυτό δεν θα εμπόδιζε τα
ενδιαφερόμενα κράτη μέλη να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να διευκολύνουν την ανάπτυξη
της συνεργασίας για τη νόμιμη μετανάστευση με επιλεγμένες τρίτες χώρες. Η προσέγγιση
αυτή, εάν δοκιμαστεί, θα μπορούσε να συμβάλει στην ενίσχυση του αντίκτυπου της εταιρικής
σχέσης και να συντελέσει στη μείωση της χρήσης παράνομων διαύλων μετανάστευσης.
Τέλος, όσον αφορά την επανεγκατάσταση, εκτός από τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της
20ής Ιουλίου 2015 για την επανεγκατάσταση 22.504 ατόμων τα οποία χρήζουν προστασίας,
με δυνατότητα για τα κράτη μέλη να προβούν σε επανεγκατάσταση ατόμων από χώρες
προτεραιότητας, ιδίως την Αιθιοπία και τον Νίγηρα, καταβάλλονται περαιτέρω προσπάθειες
για την εξεύρεση νόμιμων οδών για όσους χρήζουν προστασίας, για παράδειγμα μέσω της
πρόσφατης πρότασης του πλαισίου της Ένωσης για την επανεγκατάσταση, η οποία αποτελεί
επί του παρόντος αντικείμενο συζήτησης μεταξύ των συννομοθετών.
Επόμενα βήματα
•
•
•
•
•
•
Ενίσχυση των εσωτερικών διοικητικών διαδικασιών στον τομέα της επιστροφής
και τη βελτίωση της συλλογής δεδομένων, ώστε να σχηματίζεται μια καλύτερη
επιχειρησιακή εικόνα.
Ολοκλήρωση της τοποθέτηση των Ευρωπαίων αξιωματικών συνδέσμων
μετανάστευσης.
Ενίσχυση της συμβολής των δραστηριοτήτων των οργανισμών της ΕΕ.
Αξιολόγηση της ανάγκης να αυξηθεί η επανεγκατάσταση από τις σχετικές χώρες
προτεραιότητας.
Κινητοποίηση όλων των πολιτικών και εργαλείων για να διευρυνθούν οι εργασίες
σχετικά με το πλαίσιο εταιρικής σχέσης που εστιάζονται στο εμπόριο και τη
νόμιμη μετανάστευση.
Προσφορά έως και 5.000 δράσεων κινητικότητας πίστωσης ακαδημαϊκών
μονάδων Εrasmus + και 110 δράσεων κινητικότητας για κοινό μάστερ Erasmus
Mundus, στο πλαίσιο των εργασιών της εταιρικής σχέσης.
3.4 Χρηματοδοτικά μέσα και εργαλεία
17
Ένα ευρύ φάσμα χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ εξακολούθησε να στηρίζει την εφαρμογή
του πλαισίου εταιρικής σχέσης, ιδίως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης (ΕΤΑ) 17,
Μηχανισμός Αναπτυξιακής Συνεργασίας 18, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Γειτονίας 19, το
Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης 20 και ο μηχανισμός συμβολής στη
σταθερότητα και την ειρήνη 21.
Το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική
Το Καταπιστευματικό Ταμείο έκτακτης ανάγκης της ΕΕ για τη σταθερότητα και την
αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης περιλαμβάνει συνολικά
23 χώρες, οι πόροι του ανέρχονται σήμερα σε 2,4 δισεκατ. EUR από το ΕΤΑ και διάφορα
μέσα χρηματοδότησης από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, και περιλαμβάνει ένα πρόσθετο ποσό
500 εκατ. EUR από το αποθεματικό του ΕΤΑ. Μέχρι στιγμής, τα κράτη μέλη της ΕΕ
δεσμεύτηκαν να καταβάλουν 82 εκατ. EUR. Από τον Νοέμβριο του 2015, εγκρίθηκαν 64
προγράμματα στις τρεις περιφέρειες, συνολικού ύψους 1 δισεκατ. EUR. Τα προγράμματα
που έχουν αναταθεί μέχρι σήμερα ανέρχονται σε 471 εκατ. EUR, ενώ τρία προγράμματα
ύψους 27,5 εκατ. EUR θα ανατεθούν πριν από το τέλος του έτους. Έχουν προετοιμαστεί
μελλοντικές δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν από το Καταπιστευματικό Ταμείο
λαμβάνοντας υπόψη τους εν εξελίξει πολιτικούς διαλόγους, με 42 νέα έργα για τον
Δεκέμβριο η αξία των οποίων εκτιμάται σε περίπου 589 EUR.
Από την ίδρυσή του, το Καταπιστευματικό Ταμείο για την Αφρική έχει επιτύχει μια
ισορροπημένη προσέγγιση στην κατανομή των πόρων μεταξύ των στρατηγικών του
προτεραιοτήτων και, επίσης, χάρη στην ευελιξία και την ταχύτητα που το χαρακτηρίζει, έχει
δημιουργήσει μια θετική τάση που στηρίζει την εφαρμογή του πλαισίου της εταιρικής
σχέσης. Έχει συμβάλει σημαντικά ώστε η μετανάστευση να καθιερωθεί ως θέμα συζήτησης
στους πολιτικούς διαλόγους μεταξύ Αφρικής και ΕΕ, δημιουργώντας περαιτέρω κίνητρα για
συνεργασία σε βασικούς τομείς ενδιαφέροντος.
Η στρατηγική χρήση του εν λόγω μέσου θα είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη
περαιτέρω προόδου στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης. Για τον σκοπό αυτό το στρατηγικό
συμβούλιο του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική συνέρχεται στις 13
Δεκεμβρίου 2016.
Άλλες εξελίξεις σε επίπεδο χρηματοδότησης
Με δεδομένο το περιορισμένο γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του Καταπιστευματικού
Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική, έχουν καταβληθεί προσπάθειες για την ενίσχυση του
αντίκτυπου άλλων μέσων. Ειδικότερα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο
συμφώνησαν πρόσφατα να εγκρίνουν επιπλέον ποσό ύψους 726,7 εκατ. EUR στον
προϋπολογισμό του 2017 για να στηριχθεί περαιτέρω η ανάπτυξη της εξωτερικής διάστασης
της μετανάστευσης.
17
18
19
20
21
http://ec.europa.eu/europeaid/funding/funding-instruments-programming/funding-instruments/europeandevelopment-fund_en. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης ιδρύθηκε στο πλαίσιο διεθνούς συμφωνίας
μεταξύ της ΕΕ και των χωρών εταίρων. Η εν λόγω συμφωνία εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΑΚΕ — γνωστή και ως
«συμφωνία του Κοτονού» — συνήφθη το 2000 και αναθεωρείται κάθε πέντε έτη.
Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 233/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου
2014, περί μηχανισμού χρηματοδότησης της αναπτυξιακής συνεργασίας την περίοδο 2014-2020, ΕΕ L 77
της 15.3.2014, σ. 44.
Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 232/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου
2014, για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας, ΕΕ L 77 της 15.3.2014, σ. 27.
Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 516/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου
2014, ΕΕ L 150 της 20.5.2014, σ. 168.
Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 230/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου
2014, για τη θέσπιση μηχανισμού συμβολής στη σταθερότητα και την ειρήνη, ΕΕ L 77 της 15.3.2014, σ. 1.
18
4. Ευρωπαϊκό Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο
Για να καταστεί δυνατή η μακροπρόθεσμη εξάλειψη των παραγόντων που ωθούν τη
μετανάστευση χρειάζεται να αλλάξουμε τις οικονομικές προοπτικές για τις χώρες εταίρους
μας, ιδίως στην Αφρική. Για την εφαρμογή προγράμματος δράσης τέτοιας εμβέλειας και
κλίμακας, πρέπει να πολλαπλασιαστούν οι πόροι. Ο δημόσιος τομέας θα συμμετέχει πλήρως,
αλλά τώρα περισσότερο από ποτέ χρειαζόμαστε τον ιδιωτικό τομέα ο οποίος θα πρέπει να
επενδύσει σχέδια μακροπρόθεσμης, βιώσιμης ανάπτυξης. Δεν πρόκειται απλώς για
συνεργασία με στόχο την ανάπτυξη ή τη διαχείριση της μετανάστευσης: πρόκειται για τη
δημιουργία και την αξιοποίηση των ταχέως αναπτυσσόμενων αγορών του μέλλοντος που
μπορούν επίσης να επιστρέψουν πραγματικά οφέλη στην ΕΕ μέσω θέσεων εργασίας και
ανάπτυξης.
Το Σεπτέμβριο, η Επιτροπή υπέβαλε προτάσεις για ένα νέο Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο.
Χρησιμοποιώντας το καταλυτικό δυναμικό άνω των 4 δισεκατ. EUR της ευρωπαϊκής
χρηματοδότησης, κυρίως αναπτυξιακού χαρακτήρα, η ΕΕ μπορεί να συνεισφέρει
τουλάχιστον 44 δισεκατ. EUR, ή μέχρι και 88 δισεκατ. EUR πρόσθετων επενδύσεων, εάν τα
κράτη μέλη και άλλοι εταίροι συμμετέχουν με αντίστοιχη χρηματοδότηση.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στα συμπεράσματά του της 21ης Οκτωβρίου, επανέλαβε τη
σημασία του Ευρωπαϊκού Εξωτερικού Επενδυτικού Σχεδίου 22 (ΕΕΣ) για την εφαρμογή του
πλαισίου εταιρικής σχέσης. Στο επίκεντρο του σχεδίου υπάρχει ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη
Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΕΤΒΑ)· σκοπός του είναι να στηρίξει - μέσω της παροχής
χρηματοδοτικής ικανότητας με τη μορφή επιχορηγήσεων, εγγυήσεων και άλλων
χρηματοπιστωτικών μέσων σε επιλέξιμους ομολόγους φορείς - τις επενδύσεις και την
ενισχυμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση, για τις χώρες εταίρους της Αφρικής και της
ευρωπαϊκής γειτονίας. Θα δώσει σημαντική ώθηση στην ανάπτυξη με την καινοτόμο
αξιοποίηση της στήριξης του ιδιωτικού τομέα.
Το Υπουργικό Συμβούλιο έχει τώρα συμφωνήσει για τη θέση που θα υιοθετήσει. Όσον
αφορά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Επιτροπή στηρίζει το
έργο των επιτροπών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τους προϋπολογισμούς και την
ανάπτυξη. Η κοινοβουλευτική διαδικασία και οι τριμερείς διάλογοι μεταξύ του
Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής αναμένεται να ξεκινήσουν στις αρχές του
προσεχούς έτους, με στόχο την έκδοση κανονισμού κατά το πρώτο εξάμηνο του 2017.
Το Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο περιλαμβάνει επίσης συγκεκριμένα μέτρα για την
προώθηση των επενδύσεων στις χώρες αυτές και στήριξη για ευρύτερες βελτιώσεις στο
επιχειρηματικό περιβάλλον. Οι ξένοι επενδυτές – συμπεριλαμβανομένων πολλών εταιρειών
της ΕΕ – βλέπουν τις τεράστιες δυνατότητες των εν λόγω αγορών και μπορούν να βοηθήσουν
στην αναβάθμιση των οικονομιών τους κατά τρόπο αμοιβαία επωφελή. Η γερμανική και η
ιταλική Προεδρία της ομάδας G20 και της ομάδας G7 τονίζουν επίσης την ανάγκη ενός
σταθερού επενδυτικού περιβάλλοντος ως βάσης για τη βιώσιμη οικονομική πρόοδο στην
Αφρική, θέμα που θα περιληφθεί επίσης στην ημερήσια διάταξη της συνόδου κορυφής ΕΕΑφρικής το φθινόπωρο του 2017.
22
Η πρόταση για τη δημιουργία ενός φιλόδοξου Ευρωπαϊκού Εξωτερικού Επενδυτικού Σχεδίου είχε
περιληφθεί στην ανακοίνωση σχετικά με τη θέσπιση ενός νέου πλαισίου εταιρικής σχέσης τον Ιούνιο του
2016 και στη συνέχεια εξαγγέλθηκε από τον Πρόεδρο Γιούνκερ στην ομιλία του για την κατάσταση της
Ένωσης, της 14ης Σεπτεμβρίου (και στη συνοδευτική ανακοίνωση COM(2016) 581). Το προτεινόμενο
σχέδιο περιλαμβάνει μια πρόταση για ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΕΤΒΑ).
19
Επιπλέον, η Επιτροπή θα εντείνει την εστίασή της στην «οικονομική διπλωματία» και θα την
ενσωματώσει αυτό με τα πλαίσια εταιρικής σχέσης, κατά περίπτωση.
5. Συμπέρασμα
Το πλαίσιο εταιρικής σχέσης αποδεικνύεται ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την ενίσχυση
των εργασιών στο πεδίο της εξωτερικής διάστασης της μεταναστευτικής πολιτικής , αν και η
μέχρι στιγμής επιτευχθείσα πρόοδος ποικίλλει μεταξύ των επιμέρους χωρών προτεραιότητας.
Στον Νίγηρα και το Μάλι η διαδικασία έχει φθάσει σε κανονικό ρυθμό υλοποίησης και τα
αποτελέσματα γίνονται αισθητά στην πράξη. Οι εργασίες θα πρέπει να διατηρηθούν και οι
πιθανές εκτροπές των μεταναστευτικών διαδρομών πρέπει να παρακολουθούνται εκ του
σύνεγγυς. Στις άλλες χώρες προτεραιότητας οι δίαυλοι συνεργασίας έχουν ενισχυθεί, αλλά
απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες για να αξιοποιηθεί η υφιστάμενη δυναμική και να
επιτευχθούν απτά αποτελέσματα.
Είναι επίσης απαραίτητο να διατηρηθεί ο ρυθμός και το βάθος των δεσμεύσεων, να καταστεί
σαφές στους εταίρους ότι πρόκειται για διαδικασία που θα απαιτήσει απόλυτη και σταθερή
προσήλωση από όλους για τη μακροπρόθεσμη επιτυχία της. Η δέσμευση των κρατών μελών
στο εσωτερικό της ΕΕ είναι εξίσου σημαντική για την επίτευξη αποτελεσμάτων. Όπως
τονίστηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η σταθερότητα της πολιτικής δέσμευσης των
υπουργών των κρατών μελών έχει καθοριστική σημασία. Είναι επίσης σημαντικό να
εντατικοποιηθούν οι εθνικές διοικητικές διαδικασίες για τις επιστροφές και να συλλέγονται
τα σχετικά δεδομένα ώστε να καθίσταται δυνατή η μέτρηση της προόδου.
Οι χρηματοδοτικοί πόροι και άλλες δυνατότητες θα πρέπει να αξιοποιούνται με στρατηγικό
τρόπο ώστε να καταστεί δυνατή η καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης και να
αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια στις χώρες προέλευσης και διέλευσης, μεταξύ άλλων με
την ταχεία ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων σχετικά με το Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο.
Το φάσμα των πολιτικών που χρησιμοποιείται στην προσέγγιση του πλαισίου εταιρικής
σχέσης, θα πρέπει να διευρυνθεί σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που περιγράφονται
στην παρούσα έκθεση, προκειμένου η προσέγγιση να προσαρμοστεί σύμφωνα με τις ανάγκες
των επιμέρους χωρών προτεραιότητας. Αυτό συνδέεται με την ανάγκη αξιοποίησης των
συνεργειών μεταξύ της συνόδου κορυφής της Βαλέτας και του πλαισίου εταιρικής σχέσης,
για να μεγιστοποιηθεί το κοινό δυναμικό των δύο διαδικασιών.
Βραχυπρόθεσμα, θα εξακολουθήσει να δίνεται βάρος στη συνέχιση επίτευξης
αποτελεσμάτων για τις πέντε χώρες προτεραιότητας και στη διασφάλιση μιας βιώσιμης
διαδικασίας. Με βάση τα διδάγματα που έχουν αντληθεί και λαμβάνοντας υπόψη τις
διαθέσιμες πηγές χρηματοδότησης και την ανάγκη να αποφευχθεί η υπέρμετρη επιβάρυνση
των δράσεων της ΕΕ και των κρατών μελών με κίνδυνο να καταστούν λιγότερο
αποτελεσματικές, θα εξεταστεί η πιθανή επέκταση της τρέχουσας προσέγγισης σε άλλες
χώρες και περιοχές.
Παράλληλα, θα ενισχυθεί η συνεργασία για τη μετανάστευση με επιλεγμένες χώρες —
μεταξύ άλλων με το Αφγανιστάν/Πακιστάν, το Μπανγκλαντές, την Αίγυπτο, την Ακτή
Ελεφαντοστού, τη Γουινέα και την Γκάνα, με τις οποίες έχει ήδη ξεκινήσει η προεργασία. Το
Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική θα επεκταθεί στην Ακτή Ελεφαντοστού, τη
Γουινέα και την Γκάνα. Επίσης, θα αναληφθούν εντατικότερες εργασίες και στη Λιβύη
σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που περιγράφονται στην παρούσα έκθεση. Η
πρόοδος που επιτυγχάνεται στις εν λόγω χώρες θα εξακολουθήσει να αποτελεί αντικείμενο
περαιτέρω εκθέσεων.
20
Το πλαίσιο εταιρικής σχέσης ήδη βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία. Έχει κατορθώσει να δώσει
νέα ώθηση στις σχέσεις με τις χώρες προτεραιότητας για τη μετανάστευση, με βάση την
αμοιβαία εμπιστοσύνη και τη ενίσχυση της δέσμευσης ως κοινής προσπάθειας της ΕΕ και
των κρατών μελών. Η θετική αυτή τάση αυτή πρέπει τώρα να οδηγήσει σε μια διατηρήσιμη
βελτίωση στη διαχείριση της μετανάστευσης που αποτελεί κοινή πρόκληση για όλους.
21