Transcript Onderwijs en arbeidsmarkt Een goede aansluiting realiseren is

7/12/2016
Onderwijs en arbeidsmarkt
Teveel fricties, of te hoge
verwachtingen?
Luc Sels
Decaan
Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen
[email protected]
@LucSels
Een goede aansluiting realiseren is …
 … cruciaal. Niemand heeft baat bij grote groepen jongeren die
afstuderen zonder perspectief, en evenmin bij werkgevers die
geen mensen kunnen vinden met de juiste vaardigheden
 … bijzonder lastig. Het is niet simpel te bepalen hoeveel
afgestudeerden met een bepaalde opleiding er in de toekomst
nodig zijn
 … geen gedeeld doel. De overheid voelt zich hoeder van een
onderwijs dat in hoge mate algemeen vormend is, terwijl
werkgevers vaak een voorkeur hebben voor ‘kant-en-klaar’
 … een kwestie van incentieven. De financiering van het
onderwijs brengt mee dat het voor opleidingen loont om naar de
preferenties van studenten te kijken en minder naar die van
werkgevers
1
7/12/2016
De zorgen voor morgen …




Te veel uitstroom van jongeren zonder kwalificatie
Te veel richtingen bieden niet wat ze beloven
Te veel zittenblijvers
Socio-economische achtergrond leerling speelt een te
grote rol in schooltraject
 Eindtermen (bv. wiskunde, Frans) worden onvoldoende
bereikt in bepaalde richtingen
 Ook resultaat sterkst presterende leerlingen daalt
 …
Symptoom 1. Arbeidsmarktknelpunten
Aantal nwwz per openstaande VDAB-vacature
10
9,3
8,8
9
8
7,4
8,7
7,6
6,9
7
6,4
6
5,5
5,1
5
4,4
4,4
5,2
4,8
4,4
3,6
4
3,6
3,0
3
2,6
2
1
0
2008
2009
2010
2011
Totaal
2012
2013
2014
2015
2016*
Hooggeschoold
2
7/12/2016
Symptoom 2: Jeugdwerkloosheid
NWWZ in Vlaanderen: vergelijking 4 groepen – Sept 2010-2016
67 166
60 599
60 252
52 436
53 568
51 713
47 224
2010
2011
2012
2013
2014
NWWZ -25 jaar
NWWZ +50 jaar
NWWZ +2 jaar werkloos
NWWZ Allochtonen
2015
2016
Bron: VDAB Werkloosheidsberichten (bewerking Steunpunt WSE)
3
7/12/2016
Wat jeugdwerkloosheid doet met een mens …
1. ‘Scarring effect’ vooral bij (oververtegenwoordigde)
kansengroepen: allochtone en laaggeschoolde jongeren
2. Langetermijneffect (op 35 jaar) vooral zichtbaar bij vroegtijdige
schoolverlaters: meer werkloosheid en ziekteverlof, minder
verdienen, minder gezonde levensstijl, evasieve vrijetijdsbesteding
3. Negatieve effecten werkloosheid pieken vooral bij 30-50-jarigen
4. Geografische concentratie
5. Bijzondere aandacht voor de N.E.E.T.
België: +/- 17% 20-24 en 25-29-jarigen
4
7/12/2016
Duaal leren: de ambitie
 Opstartdatum: september 2017
 Leidt naar volwaardige onderwijskwalificatie, en beoogt
opwaardering van arbeidsmarktgerichte opleidingen binnen
TSO, BSO en ‘leren en werken’
 Gericht op (quasi-)arbeidsrijpe jongeren die vrijwillig kiezen
voor deze onderwijsvorm
 Gemiddeld 60 procent van de tijd ervaring op werkvloer,
vanaf 15-16 jaar
 Schoolbank op de werkplek: chemische procestechnieken
(Se-n-Se), elektromechanische technieken (TSO), elektrische
installaties, haarverzorging, ruwbouw ((D)BSO), zorgkundige,
groenaanleg en beheer (BUSO OV3)
5
7/12/2016
≠ LEREN en WERKEN
= duaal
LEREN
= GEÏNTEGREERDE VORMING,
met vormings- en arbeidsmarktcomponent
waarbij de werkplek vooral leerplek is
Goedgekeurde erkenningsaanvragen
3 893
3 634
2 446
838
180
jul/16
aug/16
sep/16
okt/16
nov/16
6
7/12/2016
Wie duaal zegt, wijst naar Duitsland. Maar …
 Dalende bereidheid aan de kant van de bedrijven
 Verklaring
 (Over-)regulering van het duaal leren
 Hoge kostprijs
 Overspecialisatie in bedrijven
 Verhoging vereisten op de werkplek
 Dalende arbeidsmarktrijpheid
• Oplossingen?
 Verplicht maken?
 Auftragsausbildung?
 verstaatlichten Ausbildungsgängen?
Veel vraagstukken, maar ze zijn oplosbaar









Haalbaar in een landschap van k(m)o’s?
Flexibele trajecten in meerdere bedrijven?
Screening van arbeidsmarktrijpheid?
Kenmerken van een krachtige leeromgeving?
Garanderen van vak- en pedagogische bekwaamheid?
Focus op knelpuntberoepen?
Opwaarderen, of verdringen?
Leraar op de werkplek?
Wachten op de modernisering secundair onderwijs?
7
7/12/2016
Evolutie jongerenactiviteitsgraad (15-24 jaar)
Vlaams gewest, 1983-2015, projectie 2016-2050
50%
EU15: 44,2%
45%
44,8%
40%
35%
32,8%
30%
25%
23,8%
20%
1985
1990
1995
2000
2005
2010
2015
2020
2025
2030
2035
2040
2045
2050
+ In systemen van alternering: 3% voor België, 12% in EU-15
8
7/12/2016
Evolutie aandeel laag-, midden-, hooggeschoolden
Vlaams gewest; 25-64 jaar; 1995-2015, projectie 2016-2050
Apostels en hun profetieën

Arntz, Gregory & Zierahn (OECD,
2016)

9% van de jobs hoog
automatiseerbaar

Taakgebaseerde benadering i.p.v.
beroepsgebaseerde benadering
Frey & Osborne

The Future of Employment

47% van de jobs in de VS kan
weggeautomatiseerd worden in
volgende twee decennia

Telemarketeers, verzekeraars, technisch
wiskundigen, …

HRW (2016): 39% van de jobs in België
9
7/12/2016
Lessen voor het (hoger) onderwijs
1. Zorgen voor een hoog niveau van digitale geletterdheid, op alle
onderwijsniveaus en in alle onderwijsvormen
2. Werken aan de capaciteit en kwalificaties die nodig zijn voor de
ontwikkeling van digitale producten en diensten
3. Werken aan ICT-complementaire vaardigheden voor ‘technologierijke
omgevingen’
4. Bepalen welke jobs die we in menselijke handen willen houden:
rechters, verpleegkundigen, generaals, … ?
5. Focussen op taken die niet (volledig) gedigitaliseerd kunnen worden:
menselijke creativiteit, ontwikkeling van nieuwe ideeën, vormen van
sociale interactie en beïnvloeding
6. Zuurstof creëren in de curricula, om deeper en meer experiential
learning mogelijk te maken
7. Voorbij STEM durven denken
10
7/12/2016
11