Transcript Bekijk hier onze pdf voor de highlights uit deze veiling.

Highlights
In deze veiling zijn meer dan 3500 lotnummers bijeengebracht uit vele verschillende
particuliere collecties en nalatenschappen. Hieronder enkele hoogtepunten:
Klassieke collecties
In de laatste twee decennia van de vorige eeuw werden
vaak klassieke Nederlandse nalatenschappen geveild.
De nalatenschappen bestonden bijvoorbeeld uit een
Amsterdams staand horloge, een 18de eeuwse vitrinekast
vol met blauw porselein of een Amstelservies. Koperen,
tinnen en zilveren objets de vertu, een ijsgezicht of een
ander 19de eeuws schilderij zijn ook typerende elementen
van een ‘echt Nederlandse’ particuliere
verzameling. Dergelijke nalatenschappen
komen steeds minder voor, veel is in de
loop der tijd reeds verdeeld of uit elkaar
gevallen. In deze veilingen bieden wij
echter twee van dergelijke collecties
aan. Een vitrinekast vol Chinees
porselein (o.a. lot 2806 - 2822), een
Amsterdams staand horloge (lot 7736)
en een paar 18de eeuwse
interieurstukken van
Jan Jozef Horemans (lot
4505) komen allen uit een
particuliere Nederlandse
nalatenschap uit
de omgeving van
Amsterdam. Het prachtige
Doornik/Den Haag
porselein (lot 2523), de
18e eeuwse commode (lot
6551), en het paar Chinese
Pronkborden, Kangxi (lot
2796, voorzijde catalogus)
zijn alle afkomstig van een
particuliere verzameling
uit het oosten van het land.
Catalogus De Zwaan / Pagina 5
Tribale kunst; bijzondere selectie West Afrikaanse objecten uit de
Tellem-expeditie van Herman Haan, 1964
In 1964 zat heel Nederland aan de buis
gekluisterd, gefascineerd door de beelden van
een expeditie naar de grotten in de Bandiagra
klif in Mali, nu bestempeld als Werelderfgoed
door de Unesco. De expeditie was opgezet
door het Antropo-Biologisch Instituut van
de Universiteit van Utrecht en het museum
voor Land- en Volkenkunde in Rotterdam.
Onder leiding van architect Herman Haan
werd onderzoek gedaan naar de vraag of het
uitgestorven Tellem-volk verwant is aan het
huidige Dogon-volk. Het was voor het eerst
dat de grotten van het verdwenen volk van de
Tellem werden bezocht door westerlingen. Van
deze expeditie werd dan ook uitgebreid verslag
gedaan door de NCRV op het enige televisienet
dat Nederland toen rijk was. Ook het Algemeen
Dagblad en verschillende tijdschriften wijdden
veel aandacht aan de ‘Tellem-expeditie’ die
een nationale TV-hit werd. De onder moeilijke
omstandigheden opgenomen beelden werden
door KLM-piloten naar Nederland gevlogen en
op onaangekondigde tijdstippen uitgezonden.
Zo’n ‘real life soap’ uit het verre Afrika was
volstrekt nieuw voor het Nederlandse publiek,
dat de expeditie dan ook met argusogen volgde.
Veel Nederlandse Tribale kunst-verzamelaars
zijn in deze periode begonnen met het verzamelen
van Afrikaanse kunst, mede door de enorme
exposure van de prachtige objecten die door het
Dogon-volk gemaakt werden.
De dichter Bert Schierbeek schreef samen
met architect en amateur-archeoloog Herman
Haan een boek over deze expeditie waarin
verschillende objecten werden afgebeeld. De
objecten werden meegenomen bij deze en
eerdere expedities naar Mali en het Dogon volk
(Bert Schierbeek, Moussa Oumar Sy, Herman
Haan, ‘Tellem’, Phoenix boeken, Zeist, 1965).
Het toeval wil dat wij in deze veiling objecten,
afgebeeld in dit boek, uit twee verschillende
privé-collecties ter verkoop aanbieden. Zowel
architect Joop van Stigt als Frans van Riel
waren prominente verzamelaars van Dogonvoorwerpen en verkregen deze direct via Herman
Haan. De erven van beide verzamelaars bieden
nu onder lots 3400 a 3483 deze objecten aan.
Catalogus De Zwaan / Pagina 6
De opbrengst van de voorwerpen die geveild
worden uit de collectie van Joop van Stigt komt
ten goede aan de net opgerichte stichting Dogon
Cultuur die samenwerkt met de Stichting Dogon
Onderwijs Deze stichting bestaat meer dan
20 jaar en wordt geleid door één van de zonen
van Joop van Stigt, Jurriaan van Stigt, tevens
architect. De stichting Dogon Onderwijs heeft
als missie de levenskwaliteit van het Dogonvolk te verbeteren door middel van onderwijs
maar is inmiddels op vele terreinen actief;
Van bouwen, waterputten en pompen realiseren
tot het opzetten van onderwijs programma’s,
vrouwen emancipatie, en tegen gaan van de
verwoestijning. De opbrengst van de collectie
zal specifiek worden ingezet om de Dogon
cultuur lokaal te onderwijzen en te behouden.
Tot op de dag heeft Nederland een leidende rol in
het onderzoek naar het Tellem volk en de Dogon.
Enkele van de aangeboden objecten zijn
gevonden in de Tellem grotten en dateren van
voor 1500, zoals de rituele trapjes, lot 3412 en
de neksteunen zoals lotnummer 3418 en 3423.
Andere objecten zijn uit de tijd van de Dogon,
die de Tellem cultuur incorporeerde in hun eigen
sculpturen met een abstractie en reductie van
het menslichaam tot een bijna architectonische
kwaliteit zoals te zien is bij lotnummer 3404
vermoedelijk reeds gemaakt in de 18e eeuw.
Catalogus De Zwaan / Pagina 7
Carel Visser, Edward Kienholz, Joe Tilson en Klaas Gubbels
Onder lotnummers 4615, 4623, 4625 en 2642 worden werken aangeboden afkomstig uit de
nalatenschap van Loek van der Sande (1937-2015), bestuurder en kunstadviseur van onder andere de
Raad voor de Kunst en het Amsterdamse Stedelijk Museum. De mooie kleine sculptuur van Carel
Visser (lot 4615) bestaat uit acht balken die zo zijn gerangschikt dat ze om en om verschuiven ten
opzichte van het midden. Zo ontstond een onmogelijk evenwicht, dat alleen kan bestaan doordat de
balken onderling aan elkaar zijn gelast. Visser benadrukt hiermee tevens de lege ruimte tussen de
balken. De stapeling is een spel van evenwicht en zwaartekracht. Een grote versie van dit werk is te
zien in het Rijksmuseum in Amsterdam.
Italiaans vintage design, meubelen ontworpen door Osvaldo Borsani (1911-1985)
Uit de collectie van een Europese verzamelaar veilen wij onder lots 8215-8217 een vintageslaapkamer ameublement, in de jaren vijftig ontworpen door Osvaldo Borsani (1911-1985). Borsani
begon reeds op jonge leeftijd in het familiebedrijf als meubelmaker. In 1933 deed hij mee aan de
designbeurs Triennale in Milaan met een ontwerp van een ‘Minimal House’ waarmee hij de zilveren
medaille won. Na de Tweede Wereldoorlog raakte Borsani bevriend met kunstenaars als Lucio
Catalogus De Zwaan / Pagina 8
Fontana, Agenore Fabbri, Aligi Sassu, Roberto Crippa, Fausto Melotti, and Arnaldo Pomodoro,
met wie hij verschillende huizen inrichtte en meubels ontwierp. Borsani is vooral bekend geworden
door de P40 verstelbare leunstoel en de D70 sofa. De hier aangeboden meubels zijn uit een eerdere
periode, de kwaliteit van de materialen en de vakkundige uitvoering verraden de hand van een echte
meestermeubelmaker.
Diverse verkopen ten behoeve van het goede doel
Lot 6580 en 6580A worden ter veiling aangeboden door het Nederlands Philharmonisch orkest.
Dit orkest was vroeger gehuisvest in de Beurs van Berlage. De salonkast en bank zijn gemaakt
rond 1900 door de Amsterdamse fabrikant Vos&de Vries en helemaal in de stijl van de architect en
stedebouwkundige Berlage. De gehele opbrengst van deze meubels komt ten goede aan de activiteiten
van het orkest. Ook de gemeente Maastricht heeft besloten twee verzamelingen te verkopen. Onder
lots 700-753 worden verschillende kleine objets de vertu aangeboden, waaronder een collectie
bijzondere ‘rookparafernalia’ (lot 725 e.v.). De andere verzameling betreft een twintigtal Afrikaanse
en Indonesische objecten, waarbij vooral lot 3209, een Sepik haakfiguur, moet worden genoemd.
Deze haakfiguren werden gebruikt door koppensnellers om schedels aan te hangen maar ook om
voedsel te bewaren. De totale opbrengst van de twee collecties komt ten goede aan het budget voor
beheer en aankoop van de kunstcollectie van de stad Maastricht.
Catalogus De Zwaan / Pagina 9
Tijgergeweren voor de ongeboren zoon
Onder lot 2471 wordt een paar bijzondere ‘percussiegeweren’ aangeboden. Deze zogenaamde
‘tijgergeweren’ zijn gemaakt ter ere van de geboorte van Pakoeboewono X (1866-1939), de tiende
Soesoehoenan oftewel keizer van Soerakarta, Java, Kraton en Solo in Indonesië. Omdat bij de
geboorte niet bekend was of hij links dan wel rechtshandig zou worden zijn deze twee geweren
dubbelzijdig uitgevoerd. Pakoeboewono IX, de vader van Pakoeboewono X, had in zijn Kraton in
Solo een eigen wapenkamer. Al zijn geweren zijn in de kolf gestempeld met PB en een nummer, in
dit geval PB 120 en 121. Gemaakt door de Duitse wapenfabrikant Christian Sturm en gedateerd 1866
met sultanskroon erboven, vallen deze twee percussiegeweren op door de rijke gravering en prachtige
conditie waarin zij verkeren. Naar verluidt zijn de geweren vanuit Indonesië in het bezit gekomen
van de broer van Prins Bernard, Prins Aschwin van Lippe Biesterfeld (1914-1988). Via een aantal
Nederlandse verzamelaars zijn de geweren uiteindelijk bij een Nederlandse particuliere verzamelaar
in Antwerpen beland die de geweren nu ter veiling aanbiedt.
Catalogus De Zwaan / Pagina 10
Trouvailles, Marktplaats en internet
Het vinden van een verloren gewaand kunstwerk op de zolder van oma of tussen de spullen van een
rommelmarkt blijft voor velen een droom. Het zijn altijd zeer romantische verhalen, het komt alleen
niet heel vaak voor. De prachtige tekening van de Waterberg uit Zuid-Afrika van J.H. Pierneef (18861957) is hierop een uitzondering. (Lot 4600) De huidige eigenaar kocht het werk op een ‘garage sale’
in Nederland van een ouder echtpaar dat al voor de Tweede Wereldoorlog op reis ging naar ZuidAfrika. Hij vond het een mooi werkje, toch verdween het naar zolder waarbij het pas bij een recente
verhuizing weer naar boven kwam. Hij plaatste het op Marktplaats maar daar kwamen opeens zóveel
biedingen op binnen dat hij argwanend werd. Na een beetje zoeken op internet kwam hij er al snel
achter dat het etiket op de achterkant van een bekende Zuid-Afrikaanse lijstenmaker was en ook de
naam Pierneef bleek bekender dan hij vermoedde. J.H. Pierneef is één van de meest vooraanstaande
kunstenaars van Zuid-Afrika en staat bekend om de bijna geometrische abstracte afbeeldingen van
het Afrikaanse landschap. Marktplaats bleek niet de juiste plek om dit werk goed te kunnen verkopen
en Veilinggebouw De Zwaan brengt het nu graag onder de hamer.
Catalogus De Zwaan / Pagina 11