BURGERBAAN

‘Als je een schip wilt bouwen, roep dan geen mannen bij elkaar om hout te verzamelen, het werk te verdelen en orders te geven. In plaats daarvan, leer hen te verlangen naar de enorme eindeloze zee.’

Antoine de Saint-Exupéry Frans schrijver 1900-1944

2

BURGERBAAN

GEMEENSCHAPSWERK IN DE NIEUWE SAMENLEVING AUTEUR: FRANS VRIJMOED REDACTIE: FRANS VRIJMOED EN KEES VAN SEUREN WWW.BURGERBAAN.NL 2016

3

COLOFON

© 2016 Ten Roles, Almere, www.burgerbaan.nl

, Alle rechten voorbehouden. Auteur: Redactie: Beeld en Layout: Omslagontwerp: Uitgever: Distributie: Frans Vrijmoed Marcelle de Vries, Kees van Seuren, Frans Vrijmoed Kees van Seuren Kees van Seuren Platform Burgerbaan Lulu Deze uitgave werd met zorg samengesteld. De juistheid van de gegevens is mede afhankelijk van informatie die door derden is verstrekt. Indien die informatie onjuistheden blijkt te bevatten aanvaarden Platform Burgerbaan en medewerkers aan dit boekje daarvoor geen enkele aansprakelijkheid. Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Platform Burgerbaan. Contact: [email protected]. Mocht de lezer dit boek op informele wijze hebben verkregen, dan nodigen wij hem of haar van harte uit om een vrijwillige donatie van €5 te doen op http://www.burgerbaan.nl/word donateur/.

4

VOORWOORD

Dit boekje gaat over een andere manier van kijken. Kijken naar hoe de samenleving als een gemeenschap van mensen zichzelf in stand kan houden in een tijd van ingrijpende verandering. Het is een oproep om daarbij een antwoord te vinden op de volgende vraag en deze uit te werken:

Hoe zou gemeenschapswerk in de samenleving kunnen worden uitgevoerd op een structurele, professionele manier, die financieel beloond wordt?

Wie in dit boekje een volledig uitgewerkt model zoekt met wetenschappelijk verantwoorde onderbouwing is te snel. Het boekje is een basis, een aanzet tot meer. Ik houd hier een stevig doordacht pleidooi voor de introductie van de burgerbaan om de samenleving duurzaam overeind te houden met ruime mogelijkheid voor burgers om individueel gelukkig te zijn. Dit schrijven is een reis langs de weg van gemeenschapswerk op weg naar een model om dat werk structureel betaald mogelijk te maken. Het is een uitnodiging om anders te kijken naar gemeenschapswerk omdat andere tijden dit noodzakelijk maken. Tot slot ben ik heel optimistisch. Wat ik beschrijf is zeer goed en snel te realiseren als we de kijk met elkaar delen.

WELKOM IN DE WERELD VAN DE BURGERBAAN.

5

INHOUDSOPGAVE

COLOFON ................................................................................................................. 4 VOORWOORD ......................................................................................................... 5 INHOUDSOPGAVE ................................................................................................. 6 1. INTRODUCTIE .................................................................................................... 7 2. VAN VRIJWILLIGERSWERK NAAR BURGERWERK ................................ 11 3. WERK EN INKOMEN...................................................................................... 13 4. GEVOLGEN VOOR SAMENLEVING EN INDIVIDU ................................. 22 5. UITDAGING EN PROGNOSE ........................................................................ 26 6. MOGELIJKE OPLOSSINGEN ........................................................................ 27 7. BURGERBAAN EN BURGERLOON ............................................................. 32 8. ASPECTEN EN OPBRENGSTEN .................................................................. 36 9. BELANGHEBBENDEN .................................................................................... 43 10. BURGERWERKGEVER EN BURGERWERKNEMER ............................. 46 11. FINANCIERING EN FASERING.................................................................. 50 12. KANSEN EN BEDREIGINGEN .................................................................... 53 13. DRAAGVLAK .................................................................................................. 55 14. MENSENRECHTEN 25 en 23 .................................................................... 58 15. PLATFORM BURGERBAAN ...................................................................... 61 Bijlage A. Burgerbaanproces .......................................................................... 66 Bijlage B. Begrippen ......................................................................................... 68 Bijlage C. Politieke raakvlakken met Burgerbaan.................................... 70

6

1. INTRODUCTIE

V ERANDERINGEN OP DE ARBEIDSMARKT

De wereld waarin we leven verandert ingrijpend en snel. Dit geeft veel onzekerheid maar biedt ook mogelijkheden voor de ontwikkeling van een betere samenleving voor iedereen. Op de arbeidsmarkt vinden fundamentele, grootschalige en structurele verschuivingen plaats. De grootste veranderingen zijn de vervanging van mensenwerk door geautomatiseerd werk en de globalisering, mede waardoor onze traditionele verhouding tussen werk en inkomen moet worden herzien. Er moet een fundamentele herziening van betaald werk plaatsvinden, ten dienste van de hele samenleving. In het bijzonder spreken we in dit verband over de realisering van betaald gemeenschapswerk. Benutten we de kans dan kan gemeenschapswerk weer volop worden gedaan en tegelijk werkloosheid sterk worden teruggedrongen. Doen we dat niet dan dreigt verdere ontwrichting van de samenleving. Scheuren zijn namelijk al te al te zien: afnemend vertrouwen van burgers in de overheid en hun eigen toekomst; opkomst van extreme of ondemocratische opvattingen; intolerantie tussen bevolkingsgroepen. Tegelijk zien we aan de positieve kant een verandering van traditioneel ondernemen naar maatschappelijk verantwoord ondernemen en vervolgens

naar maatschappelijk verbeterend ondernemen (‘the purpose economy’).

We gaan in dit boekje uit van het positieve maar sluiten onze ogen niet voor het negatieve. Waar gaat het nu precies om?

7

D E VRAAG NAAR GEMEENSCHAPSWERK

In onze huidige samenleving neemt de vraag naar gemeenschapswerk toe. Dit komt onder andere doordat het aantal mensen met behoefte aan ondersteuning toeneemt en organisaties taken afstoten of omzetten in vrijwilligerswerk (zij verschuiven hiermee de verantwoordelijkheid naar de gemeenschap). Er is weliswaar een overvloed aan mensen die zich graag voor de gemeenschap wil inzetten maar men is beperkt in de mogelijkheden door tijdgebrek of andere verplichtingen. Wij spreken in dit boekje over werkloos, maar bedoelen dan baanloos, omdat naar ons inzicht mensen zonder baan niet nietsdoen. Zij zijn vaak minstens zo druk bezig met het dagelijkse (over)leven als mensen met een baan. Er is verhoudingsgewijs steeds minder betaald werk, onder andere door automatisering en verplaatsing van werk naar landen met lagere lonen. Ook wordt werk steeds lager betaald als gevolg van het overschot aan baanzoekenden. (Denk in dit verband ook aan de grootschalige toestroom van stagiaires, jongeren met jeugdloon, gepensioneerden en buitenlandse werknemers, die minder dan het minimumloon ontvangen en anderen onbedoeld verdringen van de arbeidsmarkt.)

O PLOSSING

Platform Burgerbaan stelt een structurele oplossing voor om zoveel mogelijk gemeenschapswerk uitgevoerd te krijgen, tegen een fatsoenlijke beloning. Betaald gemeenschapswerk noemen wij burgerwerk. Veel gemeenschapswerk wordt nu als vrijwilligerswerk gedaan of wordt niet gedaan. Het Platform zou willen dat dat gemeenschapswerk structureel wordt omgezet in burgerwerk. De beloning ervoor noemen we het Burgerloon. Deze oplossing heeft vele positieve neveneffecten die weer oplossingen zijn voor andere vraagstukken van sociaal-maatschappelijke en politieke aard.

8

We starten dit boekje met een verkenning, vervolgen met de voorgestelde oplossing en werken daarna de details verder uit. In de afsluiting verduidelijken we hoe de oplossing praktisch en beheerst tot stand kan worden gebracht. Platform Burgerbaan werkt aan een zo breed mogelijk draagvlak en inbreng daaruit om waar nodig en mogelijk tot verbeteringen te komen van het voorstel.

B EHOEFTEN

De samenleving, burgerwerkgevers en burgers hebben de behoefte om gemeenschapswerk professioneel uitgevoerd te krijgen. Burgerwerkgevers hebben echter niet genoeg middelen om deskundige medewerkers in dienst te nemen. Veel burgers willen dit werk graag doen maar hebben natuurlijk inkomen nodig uit werk of uitkering. Behoefte is er meer dan genoeg.

R OL VAN DE R IJKSOVERHEID

De Rijksoverheid kan via een

Burgerwerk Compensatie Regeling

(BCR) een compensatieregeling voor burgerwerk instellen. Een burger met bijvoorbeeld een bijstandsuitkering zou dan van de burgerwerkgever een burgerloon ontvangen, waarna zijn bijstandsuitkering kan vervallen omdat hij werk heeft. De Rijksoverheid maakt met de BCR betaald gemeenschapswerk in het hele land mogelijk en besteedt het toezicht op correcte naleving uit aan gemeenten. Voor dit toezicht ontwikkelt de Rijksoverheid een reglement waaraan door gemeenten en burgerwerkgevers moet worden voldaan. Het reglement beschrijft ook de voorwaarden die burgerwerkgevers moeten stellen aan burgerwerknemers.

9

R OL VAN DE GEMEENTE

Het toezicht door de gemeente bestaat uit het informeren van de Rijksoverheid over lokale burgerwerkgevers en burgerwerknemers, en over de naleving van het regelement. Uitgangspunt bij onze oplossing is dat de overheid zich zo min mogelijk bemoeit met vraag en aanbod van burgerwerk, maar juist door slimme financiering door het rijk en stevig toezicht door de gemeente een sleutelrol vervult om het burgerwerk mogelijk te maken.

10

2. VAN VRIJWILLIGERSWERK NAAR BURGERWERK

V ERANDERING

Vrijwilligerswerk is een vertrouwd begrip. Inhoudelijk is vrijwilligerswerk aan ingrijpende verandering onderhevig. Er is een toename van werk dat niet meer door betaalde krachten maar door vrijwilligers moet worden gedaan. Niet zelden gaat het samen met een verschuiving van verantwoordelijkheden naar particulieren. Een gevolg is dat steeds meer onmisbaar werk helemaal niet meer wordt gedaan of vrijblijvend. Om het onderscheid met vrijwilligerswerk duidelijk te maken voeren we in dit boekje het begrip

Burgerwerk

in. Hieronder verstaan we gemeenschapswerk uitgevoerd door burgerwerkgevers in de vorm van burgerbanen. De burgerwerknemers die dit werk voor deze organisaties doen krijgen daarvoor een burgerloon. De burgerwerkgevers krijgen dit burgerloon vergoed door het Rijk. Deze vergoeding is namens de samenleving die in zijn geheel baat heeft bij burgerwerk. Voorbeelden van burgerwerk (zoals voor Algemeen Nut Beogende

Instellingen, afgekort ANBI’s, waarvan Nederland er ruim 52.000 heeft) zijn:

: Begeleiding van allochtonen die tijdelijk of permanent instromen in Nederland; Werk (zorg) voor kwetsbare medeburgers, jonge kinderen, bejaarden, zieken, gevangenen en eenzamen; Hulp aan medeburgers met een maatschappelijke uitdaging zoals een leerachterstand of moeite met de bureaucratie; Werk (zorg) in inloophuis, ziekenhuis, huis van bewaring, kerkcentrum en zo meer; Werk voor organisaties zoals een buurtwacht, brandweer, milieuorganisaties, artsen zonder grenzen, politieke partijen; Gemeenschapswerk in organisaties zoals een geestelijk adviseur bij de politie, EHBO bij evenementen en zo meer.

11

P ROFESSIONALITEIT EN VERANTWOORDELIJKHEID

Let wel, de burgerwerknemer is in zijn Burgerbaan professioneel aan het werk, en het werk wat hij/zij doet moet voldoen aan de kwaliteitseisen van de burgerwerkgever. Volgens afspraak met de Rijksoverheid borgt de burgerwerkgever de kwaliteit van burgerwerk naar haar clienten.

B URGERWERK ALS ECONOMISCHE MOTOR

Traditioneel is productiewerk de financiële motor geweest van onze samenleving. Deze motor was lange tijd krachtig genoeg om het meeste vrijwilligerswerk te kunnen bekostigen. In dit boek bespreken we hoe dat verandert en waarom veel vrijwilligerswerk burgerwerk moet worden. Vrijwilligerswerk, en straks ook burgerwerk, is altijd al nodig geweest voor het goed functioneren van de samenleving. We durven te stellen dat vrijwilligerswerk en burgerwerk zelfs voorkomen dat de samenleving sociaal ontwricht raakt door de gevolgen van gemeenschapswerk dat blijft liggen. Burgerwerk is ook een duurzame en krachtige nieuwe motor voor de economie met een eigen financieringsmodel voor het nodige gemeenschapswerk. De motor ontstaat omdat burgerwerknemers kunnen rekenen op een vast burgerloon en dit loon daardoor geruster kunnen uitgeven.

12

3. WERK EN INKOMEN

U ITGANGSPUNTEN

Op dit moment van schrijven, in 2016, is het uitgangspunt dat burgers direct of indirect een betaalde baan nodig hebben om in het levensonderhoud te kunnen voorzien. Misschien komt er eens een basisinkomen voor deze zekerheid, maar ook dan is de Burgerbaan nog steeds nuttig om het gemeenschapswerk professioneel uitgevoerd te krijgen. Op dit moment is het nog zo dat vrijwilligers gemeenschapswerk uit eigen zak moeten betalen.

V ERANDERINGEN

De gemiddelde levensverwachting loopt verder op. Door de overheid worden alvast drastische financiële maatregelen genomen om de door de vergrijzing ontstane kosten te kunnen opvangen. Tegelijkertijd wordt structureel de pensioengrens steeds verder opgeschoven. Automatisering wordt gestimuleerd om de 24-uurs economie mogelijk te maken, het tweeverdieners-model wordt praktisch als norm gehanteerd, en buitenlandse werknemers worden verwelkomd. Tegelijk wordt veel betaald werk wereldwijd verplaatst naar gebieden met lagere lonen en soepelere arbeidsvoorwaarden. De jeugd wordt grootschalig ingezet tegen betaling van het minimumjeugdloon of stagevergoeding en werkgevers worden gestimuleerd om gepensioneerden te laten doorwerken na hun pensioen. NB. De verwachting van deskundigen is dat de komende jaren de automatisering/robotisering van arbeid een steeds grotere vlucht zal nemen en dat er alleen al in Nederland de komende 10 jaar 1 tot 2 miljoen werkzoekenden bij komen. Volgens een studie uitgevoerd door Carl Benedickt Frey en Michael A. Osborne, onderzoekers van Harvard, kan

13

binnen 20 jaar 47 procent van het werk worden vervangen door computers.

(www.oxfordmartin.ox.ac.uk/downloads/academic/The_Future_of_Employment.p

df)

Het is uit sociaal, economisch en moreel oogpunt onacceptabel wanneer twee tot drie miljoen Nederlanders structureel geen toegang zullen hebben tot betaald werk. Vergrijzing en nieuwe soorten van werk zullen vast wel een dempend effect hebben, maar automatisering is structureel en onbalans door oplopende levensverwachting is tijdelijk. Het is aannemelijk dat onze samenleving binnen twintig jaar de werkweek aanzienlijk zal verkorten om meer mensen toegang te geven tot betaald werk. Ook is aannemelijk dat organisaties hun lonen steeds meer baseren op de productiewaarde van de werknemer, en minder op de behoefte van die persoon om een heel gezin te kunnen onderhouden. Het appèl aan leidinggevenden om maatschappelijk verantwoordelijkheid te nemen is terecht en mooi (Anselm Grün, Bezielend leidinggeven) maar jezelf afhankelijk maken van het antwoord daarop is een risico over de rug van degenen onder ons die het minder goed treffen. In het algemeen is de verwachting dat de behoefte bij organisaties aan vast personeel verder zal afnemen. Wellicht zal nog maar een op de drie werknemers een vast contract krijgen. Van een dunne flexibele schil is bij de meeste organisaties allang geen sprake meer. Werkzekerheid als standaard heeft plaats gemaakt voor werkonzekerheid als standaard. Organisaties worden flexibel met enkel een vaste kern. Mede daardoor

groeit het aantal ZZP’ers in hoog tempo tot nu al meer dan 1 miljoen, een

aantal dat de komende jaren waarschijnlijk nog fors zal oplopen. De meesten onder hen zijn blij met hun zelfstandigheid, maar werkzekerheid is

er niet. Het aantal faillissementen onder ZZP’ers is hoog in verhouding tot

andere ondernemingsvormen. Enige zekerheid van werk en inkomen voor deze groep is van groot belang en daarmee een belangrijk argument voor de Burgerbaan. Indien we de huidige koers voortzetten en geen Burgerbaan mogelijk maken (of een alternatief zoals een basisinkomen of een participatie inkomen) schatten we de situatie over tien jaar als volgt in:

14

Twee tot drie miljoen burgers zijn op zoek naar een betaalde baan,

Anderhalf miljoen ZZP’ers kunnen niet of nauwelijks rondkomen,

Eén miljoen mensen hebben een burn-out, Er is een historisch laag vertrouwen in de politiek die burgers niet lijkt te vertegenwoordigen, Een verdere terugloop van beschikbare vrijwilligers, Een schrijnende tegenstelling tussen arm en rijk en Een mensonwaardige discriminatie van vermeende zondebokken.

En dat is het milde scenario. Daar willen we niet heen…

G EVOLGEN VOOR DE WERKGELEGENHEID

Enkele gevolgen van de ingrijpende veranderingen rond werkgelegenheid zijn: Er zijn meer dan een miljoen mensen met een uitkering, Er zijn meer dan een miljoen mensen met onvoldoende werk om van rond te komen, Er zijn meer dan een miljoen mensen zonder een uitkering en die graag betaald werk willen.

15

K ANSLOOS IN DE ARBEIDSMARKT

Voor mensen met een werkloosheidsuitkering is door de overheid een omvangrijke en kostbare industrie opgetuigd om hen aan een betaalde baan te helpen (trajecten van werk naar werk, reïntegratie, enzovoort). Maar de betaalde banen worden steeds schaarser en voor het overgrote deel via informele netwerken ingevuld. In de praktijk concurreren baanzoekenden daarom met elkaar, en zijn vrijwel kansloos omdat zij niet in het informele netwerk zitten; elke gelukkige die een betaalde baan vindt verdringt de facto een ander die de baan niet krijgt. Onder de streep wordt niets opgelost.

V ERDEELDHEID IN DE SAMENLEVING

Door het enorme overschot aan arbeidskrachten zijn de lonen minimaal. Sollicitanten die het meeste mee hebben, zoals een lage leeftijd en een recente opleiding, zijn vaak het vaardigst in solliciteren en daarmee het minst kansloos. De kloof tussen mensen met een betaalde baan en relevante informele netwerken, en mensen op zoek naar een betaalde baan zonder netwerken neemt schrikbarend toe. De ontevredenheid over deze situatie en over de verschraling van gemeenschapswerk in de samenleving stijgt, waardoor mensen met een betaalde baan onder grote druk komen te staan: het aantal mensen met een burn-out of tegen een burn-out aan is nog nooit zo hoog geweest. Deze veranderingen zaaien verdeeldheid in de samenleving. Baanzoekenden komen tegenover elkaar te staan; mensen met een baan verwijten mensen zonder baan lui te zijn en te parasiteren en mensen zonder baan verwijten mensen met een baan dat zij egoïstisch zijn, elkaar voortrekken en hen stigmatiseren.

16

C ONCURRENTIESTRIJD ONDER WERKZOEKENDEN

De kostbare arbeidsbemiddelingsindustrie en vele daarvan profiterende organisaties maken misbruik van gesubsidieerd en dus goedkoop personeel, vaak noodgedwongen door de concurrent. Dit verschijnsel is ook een vorm van werkverdringing. Menig ondernemer heeft van deze vrijwel zinloze bemiddelingsinspanningen een verdienmodel gemaakt, op kosten van de belastingbetaler. Zo lost de samenleving structureel/op macroniveau niets op, integendeel. Baanzoekenden van hoog tot laag worden gedrild tot professionele sollicitanten om elkaar te verslaan in de strijd om een zwaar overvraagde

baan. Met gelikte Cv’s, YouTube

-

filmpjes en ‘elevator pitches’ moeten zij

elkaar te lijf gaan. Het leidt tot trieste onderlinge na-ijver en veel frustratie.

Op een ‘standaard’ vacature solliciteren honderden mensen die uiteindelijk

allemaal op één na worden afgewezen (met of zonder bericht). Baanzoekenden die verplicht solliciteren worden honderden keren achter elkaar afgewezen wat hen afstompt en frustreert (wat ook doorwerkt in de persoonlijke omgeving). Het UWV verplicht werkzoekenden, grof geschat, tot wel 80.000 sollicitaties per dag. Daarvan worden er

naar schatting maar zo’n 3000 ingevuld, waarvan de meeste nog via ‘interne’ netwerken.

Dit betekent dat elke dag opnieuw het overgrote deel van die 80.000 sollicitanten wordt afgewezen, meestal zonder bericht. Anders zouden alle werkgevers samen ook nog eens elke dag bijna 80.000 afwijzingen moeten versturen. Een onwenselijk proces dat tijdrovend, kostbaar en frustrerend is.

N EGATIEVE GEVOLGEN VOOR WERKGEVERS

Voor werkgevers lijkt het hebben van zoveel sollicitanten op het eerste gezicht gunstig omdat zij een overweldigend aanbod krijgen waaruit ze de neusjes van de zalm kunnen selecteren en de lonen superlaag kunnen houden.

17

te hanteren. Maar de vraag rijst of dit wel zo is. Het verplichte karakter van solliciteren zorgt voor een overvloed aan niet passende sollicitaties door burgers die eenvoudigweg hun sollicitatie-quotum moeten halen om te voorkomen dat ze worden gekort op hun uitkering. Werkgevers hebben helemaal geen tijd om al die sollicitaties op hun waarde te beoordelen en selecteren vervolgens op de criteria die het makkelijkst zijn werkgevers: Er zijn meerdere negatieve gevolgen van zoveel werklozen voor Het hoge verloop van tijdelijke werknemers beïnvloedt de kwaliteit van het bedrijf nadelig doordat bijvoorbeeld kennis verloren gaat. De bereidheid van vaste werknemers om van baan te veranderen vermindert sterk. De afzet van goederen en diensten neemt af omdat veel burgers geen betaald werk hebben.

G EMEENSCHAPSWERK BLIJFT LIGGEN

De huidige situatie is dat miljoenen mensen in Nederland aan de zijlijn staan terwijl gemeenschapswerk niet meer wordt gedaan. Professionele burgers staan te trappelen om aan de slag te gaan, maar er is geen betalende werkgever en geen Burgerbaan beschikbaar voor het werk. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de onderbezetting in de zorg en het opheffen van veel ondersteunende instanties. Ook de bezuinigingen op educatie, kunst en cultuur, natuur, sport, recreatie en media eisen een hoge tol. Onder druk van politiek en financieringsmodellen dwingen steeds meer gemeenten uitkeringsgerechtigden tot onbetaald werk. Deze gedwongen

arbeid wordt dan nog steeds ‘vrijwilligerswerk’ genoemd, terwijl het

welbeschouwd niet meer vrijwillig is. Sommige gemeenten korten weigeraars van ongewenst werk op hun bijstandsuitkering waardoor zij

18

onder een bestaansminimum terecht komen, wat indruist tegen de mensenrechten.

D OORWERKING IN HET PERSOONLIJKE LEVEN

De gevolgen van de structurele veranderingen in de arbeidsmarkt door toedoen van automatisering en globalisering zijn enorm, ook voor de omgeving van de baanzoekende. Werkloosheid kan tot zoveel stress en zorgen leiden dat er problemen kunnen ontstaan in de huiselijke sfeer of andere sociale relaties, naast de directe financiële problemen. Depressies, angststoornissen en stress-gerelateerde aandoeningen komen steeds vaker voor en worden ten onrechte gezien als iets wat nu eenmaal hoort bij onze tijd. Iedereen heeft direct of indirect, bewust of onbewust te lijden onder de hoge druk die op onze samenleving rust, ook zij met een zekere baan of een veilig pensioen.

H ET KAN ANDERS

In dit boekje laten we zien waarom en hoe dit anders moet en kan. Onze analyse van het hier en nu is hier en daar gepassioneerd, maar we gaan zeker niet uit van de onwil of onkunde van betrokkenen. Zij lijken vooral vast te zitten in een systeem van regels en overmacht en kunnen daar nauwelijks gelukkig mee zijn. Het denken moet om. Dit boek laat zien hoe we dit systeem kunnen aanpassen en een oplossing kunnen vinden voor de vraag: hoe krijgen we burgerwerk voor elkaar? We schetsen hiermee een geweldige kans om ons gemeenschappelijke leven beter te maken en een voorbeeld te zijn voor anderen. Zonder al die fantastische burgers, die elke dag met hart en ziel vrijwilligerswerk verrichten, zou Nederland imploderen. Vrijwilligers leveren

19

vaak zelfs financieel in om het werk te kunnen doen. We hebben niet in kaart waar al deze vrijwilligers van leven. Hoeveel procent leeft van een betaalde baan, van een pensioen of andere uitkering, van zijn of haar

partner, of van ‘ondernemerschap’?

De huidige situatie is dat ouderen langer moeten doorwerken terwijl jongeren nauwelijks uitzicht hebben op werk en inkomen. We zetten eerst in het volgende hoofdstuk wat symptomen in het huidige systeem even op een rij.

G EVOLGEN SAMENLEVING EN INDIVIDUEEL

Onderstaande gegevens zijn belangrijke indicaties die wij hebben gevonden in de media en niet door ons zijn onderzocht op wetenschappelijke verantwoorde onderbouwing: 1 op de 2 allochtonen vindt geen baan 6.000 banen zijn wegbezuinigd bij inloophuizen waarvan velen moesten sluiten (85 over) 31.000 burgers zijn dak- en thuisloos

46.000 asielzoekers verblijven in AZC’s

125.000 garantiebanen moeten worden gerealiseerd door werkgevers voor mensen met een beperking 160.000 (afgestudeerde) jongeren zoeken betaald werk 180.000 gepensioneerden doen zakelijk werk (6% in 2006) 300.000 burgers hebben geen zorgverzekering 380.00 burgers hebben een bijstandsuitkering 430.000 burgers hebben een WW-uitkering 500.000 burgers staan niet geregistreerd als werkloos en zijn wel zonder werk en op zoek naar een baan

20

800.000 burgers zijn arbeidsongeschikt 800.000 burgers hebben een depressie 1.200.000 burgers zijn ZZPer 1.000.000+ burgers hebben een burn-out of zitten daar tegen aan (1 op de 6 werknemers); 1.150.000 burgers slikken dagelijks anti depressiva 1.000.000 burgers (deeltijd-werkers en ZZP-ers) zoeken méér uren werk om rond te kunnen komen (circa 8% van de ZZPers gaat failliet) 1.200.00 burgers (schatting) stemmen op basis van protest (komt overeen met ongeveer 20 zetels) 2.600.000 mantelzorgers verlenen 8 uur of langer per week mantelzorg 2.800.000 burgers leven onder de armoedegrens 3.000.000 burgers doen gemiddeld 4 uur/week vrijwiligerswerk, schattingen lopen sterk uiteen 3.650.000 burgers zijn allochtoon, waarvan 2.000.000 niet westers (mannen/vrouwen 50/50). Een deel van hen kan gebaat zijn met begeleiding 4.000.000+ burgers gebruiken elke twee weken een of meer dagen een slaapmiddel tegen slaaploosheid, vooral veroorzaakt door stress Nederland heeft in Europa het hoogste percentage werkloze 50 plussers met een uitkering.

21

4. GEVOLGEN VOOR SAMENLEVING EN INDIVIDU

O VERZICHT VAN SYMPTOMEN

Het onderstaande overzicht bevat slechts een gedeelte van de symptomen die kenmerkend zijn voor de uitdagingen die we als samenleving hebben met werk en inkomen in het algemeen en met gemeenschapswerk in het bijzonder.

G EVOLGEN VOOR DEELGEBIEDEN IN DE SAMENLEVING

De gevolgen van het niet professionaliseren en financieren van burgerwerk is dat steeds minder mensen dat werk doen, kunnen doen, goed kunnen doen of graag doen. Burgers kunnen onvoldoende participeren en zich doorontwikkelen. Bovendien hapert de economie. Enkele voorbeelden: In de zorg blijven veel mensen verstoken van goede hulp met als gevolg dat hun levensomstandigheden verslechteren. Ze lopen daardoor zelfs een grotere kans eerder te sterven. Wie kan hiervoor verantwoordelijk worden gehouden? In schoolklassen ontbreken klassenassistenten en kunnen veel docenten de werkbelasting niet meer aan. Dit verhoogt hun risico op een burn-out, en door ziekte van onderwijzend personeel kunnen kinderen achterblijven in hun ontwikkeling. Daarnaast ontbreekt het ook vaak aan conciërges en voldoende schoonmaakuren. Veel orkesten en muziekscholen worden opgeheven waardoor talent minder kans heeft om zich te ontplooien. Veel journalisten worden ontslagen waardoor minder onderzoek kan plaatsvinden; dit leidt tot minder of minder diepgaande artikelen, en meer focus

op ‘scoren’ dan op kwaliteit.

We nodigen je van harte uit om bovenstaande aan te vullen met een of meer voorbeelden uit de eigen omgeving.

22

O NTWRICHTING

Bovenstaande lijkt veel over privaat werk te gaan, maar veel van dat werk wordt wegbezuinigd. afgeschaft of veranderd in vrijwilligerswerk. Algemene gevolgen van het afschaffen van betaalde banen kunnen zijn: Het werk wordt niet meer gedaan, De traditionele motor trekt de economie niet meer, Tweedeling in de samenleving, De samenleving wordt instabiel. Aan de bovenkant van de samenleving groeit het aantal miljonairs en aan de onderkant het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft. Specifieke gevolgen voor de armen zijn dat zij vaker: Ziek en onverzekerd zijn, Schuldhulpverlening nodig hebben, Zijn aangewezen op de voedselbank, Minder mogelijkheden hebben om hun kinderen te laten sporten, bijlessen, musiceren. Voor problemen worden zondebokken gezocht:

‘

W

erklozen zijn lui en profiteurs’ ‘

A

sielzoekers zijn gelukszoekers en profiteurs’ ‘Brussel is de schuld van de strenge regels’ ‘Grieken zijn klapklopers’ ‘Bankiers zijn graaiers’ ‘O

ost-

europeanen pikken onze banen in’ ‘Moslims hebben hier niets te zoeken.’ 23

Kortom, zorgwekkende geluiden…

Bestaat hiervoor een redelijk alternatief, een oplossing voor veel van de geschetste problemen? In dit boekje beargumenteren wij met stelligheid van wel. Wanneer we gemeenschapswerk voor een deel vervangen door betaald werk kunnen we de samenleving enorm verbeteren met economische bloei en gerustheid in de samenleving. Maar dat ligt genuanceerd en we lopen op de zaken vooruit. Eerst het volgende.

D OORWERKING IN DE POLITIEK

Het gevolg van veranderingen in de arbeidsmarkt en het blijven liggen van veel gemeenschapswerk is dat we in een tijd zitten van grote bezorgdheid en ontevredenheid onder burgers. Het doet denken aan een gevaarlijk rokende vulkaan. Dat is ook te zien aan de historisch ongekend grote schommelingen in de aanhang van politieke partijen en de populariteit van protestpartijen. Een politieke partij die op de goede pijnplekken drukt hoeft niet met goede oplossingen te komen, proteststemmers zwermen die kant uit omdat ze zich eindelijk begrepen voelen. De partij die de lijdende burger

‘hoort en ziet’ mag zelfs uitwassen hebben,

verwerpelijke opvattingen, het maakt niet uit. Zij lijkt in elk geval deze burgers te begrijpen en daarvoor op te willen komen en daar

gaat het hen om. Veel boze burgers lijken te zeggen: ‘een

omwenteling hebben we nodig, als het moet dan zelfs kwaadschiks. De

goeden moeten lijden onder de kwaden. ‘Eigen schuld dikke bult’. Maar als zo’n g

eest uit de fles gaat, gaat hij moeilijk terug.

24

A NDERS KIJKEN

Gemeenschapswerk omzetten in burgerbanen kan zorgen voor economische bloei en maatschappelijke rust in de samenleving. In dit boekje geven we een fundamentele en structurele oplossing: de Burgerbaan. We zijn ervan overtuigd dat de Burgerbaan een grote verbetering van het systeem van werk en inkomen kan inluiden. Burgerwerk vraagt van burgers een andere manier van kijken, naar buiten (samenleving, organisatie) en naar binnen (jezelf). Voordat we naar de opties en onze oplossing gaan wagen we ons in de volgende paragraaf aan een blik in de toekomst.

25

5. UITDAGING EN PROGNOSE

U ITDAGING

Hoe formuleren we nu precies de uitdaging waarvoor we een oplossing zoeken? Hoe formuleren we nu precies het werk-en-inkomenprobleem dat we in dit boek adresseren? Waar het op neer komt is een toespitsing op het volgende: Hoe zorgen we ervoor dat organisaties voor gemeenschapswerk burgerbanen scheppen en deze succesvol invullen met professionele burgerwerknemers voor tien uur per week. Hoe zorgen we ervoor dat burgerwerk goed te doen is in combinatie met privaat werk? Burgerwerknemers kunnen zich bijvoorbeeld dankzij de Burgerbaan verder ontplooien om aanvullend privaat werk te doen. Hoe zorgen we ervoor dat burgerwerknemers hiervoor een fatsoenlijk burgerloon krijgen en dat burgerwerkgevers hiervoor worden gecompenseerd door een controlerende overheid? Hoe dringend en/of belangrijk is het om een oplossing te vinden voor deze

uitdaging? Is het een kwestie van: ‘zou leuk zijn’ of is het meer dan dat?

Naar onze vaste overtuiging is dat het laatste het geval en met een weloverwogen vooruitblik zullen we proberen dat verder te onderbouwen.

26

6. MOGELIJKE OPLOSSINGEN

De door ons bestudeerde oplossingen voor het werk-en-inkomensprobleem in het algemeen en gemeenschapswerk in het bijzonder zijn: 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Nieuwe private banen scheppen, Arbeidstijd verkorten naar 30 uur per week, Invoering van een deeltijdpensioen, Invoering van een negatieve inkomstenbelasting, Invoering van de burgerbaan, Uitbreiding van het PGB Invoering van reactieplicht. 1

Banen scheppen in de traditionele markt van werkgevers

1 zoals steeds minder menselijke arbeid nodig zijn voor organisaties om hun producten/diensten te realiseren. Daarnaast laten commerciële organisaties zich nauwelijks sturen inzake werkgelegenheid, hooguit verleiden met subsidies. In dat geval betaalt de overheid mee aan de winst van deze organisaties. Toch kan het scheppen van private banen zeker ook een bijdrage leveren aan het geschetste probleem, zij het relatief gering. 2

De arbeidstijd, ‘de werkweek’, verkorten naar bijvoorbeeld 30 uur per

2 . De meeste werkgevers staan daar echter afwijzend langere werkweek. Want hun automatisering werkt 7x24, hun netwerken zitten in diverse tijdzones, hun klanten en andere relaties verwachten

27

steeds meer beschikbaarheid, en hun productiemiddelen moeten optimaal worden benut. Voor de groeiende behoefte van werkgevers aan een langere werkweek is

een ‘job team’ een goede oplossing: dit is een ‘superbaan’ van bijvoorbeeld

60 uur per week die door een team van 2 werknemers wordt verricht. Dit is zeker een goede optie omdat het veel voordelen geeft voor werkgevers (meer kennis, continuïteit en productiviteit) en voor de burgers omdat er meer banen beschikbaar komen. Ook schept het gelegenheid voor burgers om naast 30 uur zakelijk werk 10 uur burgerwerk te doen. Dat we op deze job team-optie in dit boek niet dieper ingaan is omdat we ons in dit boek willen richten op zekerheid van betaald werk (Mensenrecht artikel 23), met zo min mogelijk bemoeienis door de overheid. Maar de job team is zeker een publicatie op zichzelf waard omdat het een belangrijke bijdrage kan leveren aan de werkgelegenheid en omdat het vooral ook voorziet in de optimalisatiebehoefte van werkgevers, hun relaties en hun investeerders. 3

Voor iedere burger een deeltijdpensioen invoeren

2 , bijvoorbeeld vanaf en mag daarnaast een private baan van ten hoogste 50% van de standaard werkweek. In de vrijkomende tijd kan de deeltijd gepensioneerde veel gemeenschapswerk doen op vrijwilligersbasis, incidenteel of structureel. Dit

wordt dan feitelijk mogelijk gemaakt (‘gefinancierd)’ met het

deeltijdpensioen. Het private werk dat de deeltijd gepensioneerde niet meer doet kan dan worden uitgevoerd door een baanzoekende zoals een

‘werkloze’ en/of een (afgestudeerde) jongere.

De besparing op een uitkering voor werkloosheid en baanbemiddeling kan dan worden gebruikt voor de financiering van de deeltijd AOW. De werkgever kan de deeltijdbaan van de gepensioneerde combineren met een deeltijdbaan voor een instromer, zodat de functie voltijd kan doorgaan en de instromer alle kneepjes van het vak kan leren...

28

Dit is ook een prima optie. Toch bespreken we ook deze niet verder in het boek omdat we ons vooral willen richten op georganiseerd gemeenschapswerk. 4

Negatieve

1 zodat zij voldoende leefgeld hebben. (Kijk voor een uitleg van deze maatregel naar een YouTube video van Milton Friedman - The Negative Income Tax)

inkomstenbelasting

is een systeem voor Dit is een goede oplossing om burgers bestaanszekerheid te bieden én te belonen voor werk, ook gemeenschapswerk. Onder de grens van

bijvoorbeeld €2000 krijgt de burger 50% van het tekort aan inkomsten

terug van de belanstingdienst en boven de grens betaalt hij 50% belasting. Het is daarmee een interessante oplossing om burgerwerk aantrekkelijk te maken. Het grootste nadeel is dat er veel weerstand is tegen de mogelijkheid voor burgers om inkomenszekerheid te krijgen zonder een werkplicht. Het gevolg van deze weerstand is ook dat er weerstand is tegen het (voor)financieren van de negatieve inkomstenbelasting, ondanks pleidooien van economen die in de negatieve inkomstenbelasting een vitale stimulans zien voor de economie in dit derde millennium. 5

De invoering van de Burgerbaan

1 . Hierbij mag elke organisatie krijgt de werkgeverskosten gecompenseerd door de Rijksoverheid. In het volgende hoofdstuk laten we zien waarom en hoe we dat doen. We gaan in op hoe je de onder deze optie levende bedreigingen ook als kansen kunt zien. N.B. Er wordt in de samenleving ook weleens gesproken over een basisbaan. Dit is fundamenteel iets anders dan de Burgerbaan. De basisbaan is per definitie een voltijdbaan voor een zeer laag loon en vooral gericht op mensen met een bijstandsuitkering, om hen te activeren en stimuleren naar

29

regulier werk. De basisbaan richt zich derhalve niet op gemeenschapswerk maar op welk werk dan ook, en biedt weinig perspectief voor burgers om naast de lange werktijden voor zeer laag loon nog tijd en energie te vinden om iets anders op te bouwen en inkomsten te verbeteren. Het is onwenselijk om met basisbanen commerciële organisaties indirect te subsidiëren. Belastinggeld hoort ten goede te komen aan de gemeenschap en niet aan aandeelhouders. 6

Uitbreiding van het PGB

1 . Gemeenschapswerk kan ook worden idee maar met als mogelijk nadeel dat de ene burger veel meer of minder nodig heeft dan de ander. Een PGB dat hoog genoeg is om van te kunnen leven kun je een soort van basisinkomen noemen en heeft daarnaast wellicht ook een model nodig voor gemeenschapswerk. Je kunt bij de invoering van een collectief PGB, mede voor een minimaal levensonderhoud, (een soort van een basisinkomen) het burgerwerk lager belonen omdat een burgerwerknemer het burgerloon ontvangt in aanvulling op het PGB. N.B: een collectief PGB voor een minimaal levensonderhoud (basisinkomen) kan worden gezien als een compensatie aan de moderne mens van het gemis aan de vroeger vrije beschikking over natuurlijke 'grondstoffen', zoals fruit, vissen, vee, vogels en hout. De mens kon zich ooit in leven houden met wat de natuur aanbood, nu moet hij dat inkopen en heeft daarvoor een inkomen of PGB nodig. Mijns inziens is dit een fundamenteel recht oftewel mensenrecht 25 voor elke burger. 7

Geef baanzoekenden met een bijstandsuitkering een reactieplicht in

1 en de vrijheid om zonder gevolgen keuze. Dit vormt dan een alternatief voor burgerwerk, maar zonder vast dienstverband en met slechts een beperkte borging van de kwaliteit. Het indirecte gevolg van deze maatregel is dat bijstand niet meer als straf hoeft te worden uitgevoerd of gezien, maar als een stimulans om

30

gemeenschapswerk te doen. Het kan ook dat de gemeente verantwoordelijkheid neemt voor het gemeenschapswerk en toeziet op de kwaliteit. Bij deze optie moet worden opgepast dat de gemeente geen directe of indirecte druk mag uitoefenen op de burger om gemeenschapswerk te verrichten, zoals sommige gemeenten nu doen. Dat conflicteert met de rechten van de mens.

C OMBINATIES

Bovenstaande opties zijn trouwens prima te combineren. In onze oplossing richten wij ons vooral op optie 5 vanuit de maatschappelijke behoefte aan gestructureerd en gecontroleerd gemeenschapswerk.

31

7. BURGERBAAN EN BURGERLOON

Een Burgerbaan kan het best als volgt worden omschreven: ( D E B URGERBAAN IS EEN DOOR DE SAMENLEVING GEWENSTE GEMEENSCHAPSBAAN D ) VOOR TIEN UUR PER WEEK BIJ EEN NON VASTGESTELD DOOR DE R IJKSOVERHEID . PROFIT ORGANISATIE DIE DAARVOOR EEN BURGERWERKNEMER IN DIENST NEEMT . E BURGERWERKNEMER ONTVANGT VAN DE ORGANISATIE EEN STANDAARD LEVENSBEHOEFTE DEKT EN WAARVAN DE HOOGTE WORDT D E ORGANISATIE KRIJGT DIT BURGERLOON VERGOED DOOR DE R IJKSOVERHEID VIA DE B URGERWERK C OMPENSATIE R EGELING Toelichting: Een gemeenschapsbaan betreft burgerwerk waarin burgers zich

inspannen voor de gemeenschap haar leefomgeving (de ‘purpose economy’). De burger kiest zelf en zonder dwang de Burgerbaan en

de burgerwerkgever die bij hem of haar passen. De Burgerbaan is voor tien uur per week. Een burger mag maar één Burgerbaan tegelijk hebben.

32

De burgerwerkgever dient zich in te spannen om ook daadwerkelijk voor tien uur werkaanbod te hebben voor de burgerwerknemer. De taak van de Gemeente is om dit te controleren. Méér dan 10 uur per week burgerwerk door een burger is niet toegestaan. Extra uren gemeenschapswerk in dezelfde functie moeten worden betaald als een private baan (dan wordt de baan een hybride baan: deels Burgerbaan, deels private baan). Naast de Burgerbaan kan de burger, in een andere functie, gewoon vrijwilligerswerk blijven doen.

Het aantal van tien uur per week is gekozen omdat burgerwerknemers bij een dergelijke tijdsinspanning zich daarnaast kunnen ontplooien zoals in een traditioneel betaalde baan of in een ander eigen initiatief. De tien uur is inclusief 50% van de reistijd; het ligt daarom voor de hand dat het meeste burgerwerk voor een burgerwerknemer dicht bij de eigen woonplek is. De burgerwerkgever als organisatie kan al bestaan of kan een start up zijn van een groep burgers die zich richt op burgerwerk. Zij moet professioneel zijn en dient hierop te worden gecontroleerd door de Gemeente. De organisatie borgt het werk, de kwaliteit en verzekert

de burgerwerknemer (en indirect cliënten) tegen risico’s

. N.B Op termijn kan ook een ZZP-er als organisatie worden aangemerkt voor burgerwerk wanneer hij persoonlijk alle verantwoordelijkheden en taken hiervoor op zich neemt. Burgerwerknemers hebben met de Burgerbaan een normale baan en kunnen niet tegelijkertijd aanspraak maken op een bijstandsuitkering. Wel kan sprake zijn van een tijdelijke aanvulling uit de WW. N.B. de Burgerbaan is een recht voor elke burger en op basis van vrije wil. Het sociale stelsel blijft belangrijk ter borging van de vrije keuze voor burgerwerk. Een burger mag op geen enkele wijze onder druk worden gezet door organisaties of overheden om een bepaalde Burgerbaan te accepteren of onder de voorwaarde om ook onbetaald overwerk daarin te verrichten. Het burgerloon wordt vastgesteld door de Rijksoverheid en is net genoeg om er sober van te kunnen leven. Het ligt ter indicatie op hetzelfde niveau als de bijstandsuitkering. Vergoeding en compensatie: iedere burgerwerkgever die burgerbanen schept moet daarvoor burgerlonen betalen en krijgt op aanvraag de werkgeverskosten vergoed door het Rijk.

33

T WEE CREATIEVE VOORBEELDEN VAN EEN B URGERBAAN Instroombegeleider

De zorg voor en rond buitenlanders die tijdelijk of permanent zich vestigen in Nederland is groot *). Hoe kan dit proces nu zo worden verbeterd dat instromers optimaal worden begeleid en door de omgeving optimaal positief worden ervaren? Dat is mogelijk door hiervoor een Burgerbaan in te zetten. Burgers die speciaal worden geïnstrueerd kunnen instromers begeleiden om hun weg te vinden in Nederland. Zo kunnen zij specialistische hulpverleners inschakelen, denk aan docenten voor taal, en problemen signaleren waarvoor een extra toegeruste instroombegeleider nodig is of een andere professional. Basis Instroombegeleiders zijn voor instromers met relatief goede aansluiting op de Nederlandse samenleving. Deze begeleiders hebben verstand van de multiculturele samenleving met christendom als basis, van de rechten van de mens en van praktische zaken zoals hoe om te gaan met burgeradministratie en andere gewoonten en gebruiken. Gevorderde Instroombegeleider zijn voor voor complexere instromers zoals voor mensen met een grote taalbarrière, met een ziekte of beperking, een verslaving, trauma's of onderdrukking. Het Burgerloon kan voor deze functie worden aangevuld als daar bijvoorbeeld een subsidie voor bestaat. *) Zie als klein aspect hierin http://www.volkskrant.nl/binnenland/vluchteling-moet-op-kamers-gemeenten-plaatsen statushouders-samen-in-woning~a4346756/ een artikel over 33.000 asielzoekers:

34

Volkstuinier

Een Burgerbaan kan ook te maken hebben met de inzet van burgerwerknemers voor natuurbehoud of voor het werken met de natuur, zoals in volkstuinen in opdracht van een ANBI. De ANBI controleert de producten uit de volkstuinen voordat zij vrijwel of geheel kosteloos ter beschikking worden gesteld aan burgers die deze het hardst nodig hebben. Dat kan via voedselloketten of voedselbanken.

35

8. ASPECTEN EN OPBRENGSTEN

Opsomming De Burgerbaan kent veel directe en nog veel meer indirecte opbrengsten. Hieronder een aantal voorbeelden: Werk in en voor de gemeenschap, dat nu blijft liggen, wordt weer volop gedaan, zoals in de zorg, onderwijs, politiek, kerk, buurthuizen en buurtpreventie, sportverenigingen en initiatieven voor de natuur. Burgers kunnen kiezen voor een Burgerbaan of zelfs voor het opzetten van een organisatie die als burgerwerkgever burgerbanen schept. Indien burgers met een bijstands- of ww-uitkering massaal zouden overgaan op een Burgerbaan dan zou het aantal baanzoekenden dalen met bijvoorbeeld een half miljoen en wordt er wekelijks voor vijf miljoen uur (!) aan extra gemeenschaps

verricht. Dit kun je ‘Dutch Labour’

noemen en kan een voorbeeld zijn voor andere landen. De zakelijke sector kan voor haar gemeenschapsactiviteiten deels burgerbanen inzetten en daarnaast private uren aanvullend belonen. Voorbeelden zijn een arbodienst en fitness. De zakelijk sector kan makkelijker personeel krijgen voor deeltijd en flexibel werk omdat de Burgerbaan zekerheid biedt van werk en inkomen. ZZPers kunnen de Burgerbaan gebruiken voor een basis in hun inkomsten of zekerheid daarvoor. Het aantal ZZPers in Nederland groeit al jaren explosief en gaat richting anderhalf miljoen met dan

wellicht nog maar zes miljoen ‘traditionele’werknemers. 85% van

de ZZPers wil graag hun ZZP-status houden maar hun werk wordt minder en de onderlinge concurrentie wordt meer, waardoor uurtarieven onder druk staan en er soms (te) weinig wordt verdiend.

36

‘Nederland wordt wijzer en blijer’. Studenten kunnen in de

toekomst hun opleiding (deels) financieren met inkomsten uit een Burgerbaan. Dit betekent dat zij minder studiegeld hoeven te lenen bij de overheid en zelfs mogelijk zonder studieschuld kunnen afstuderen. Spanning en stress in de samenleving omtrent onzekerheid over werk en inkomen kan door de invoering van burgerbanen fors worden verminderd. Frustratie over uitsluiting en stigmatisering in de samenleving is een belangrijke factor bij stressvorming onder werkloze burgers. Hele gezinnen worden soms meegesleept in de problematiek van een bedreigde of baanloze kostwinner. Met een Burgerbaan kunnen burgers ervoor kiezen om minder lang te werken in bijvoorbeeld een hardere sector of om ander werk te gaan doen. Dit kan het hoge aantal (dreigende) burn-out gevallen fors verlagen. Wat betreft de werkgelegenheid zal de invoering van burgerbanen een meer ontspannen houding van burgers bevorderen t.a.v. open grenzen en immigranten; de politieke arena wordt op dit punt stabieler. Een belangrijk gevolg van onzekerheid over werk en inkomen is namelijk dat burgers vrezen te worden verdrongen op de arbeidsmarkt door buitenlanders. Omdat de Burgerbaan is voorbehouden aan burgers met een BSN-nummer verbetert in dit opzicht de positie en onafhankelijkheid van Nederlanders. De economie krijgt een stevige groei-impuls omdat burgers met meer inkomenszekerheid ook meer kunnen besteden en zelfs lenen. Dit punt is van wezenlijk belang voor de stimulering van de economie: met inkomenszekerheid wordt er minder gespaard en makkelijker uitgegeven. Ook zullen lenende instanties meer bereid zijn (kleine) leningen te verstrekken aan burgers met een Burgerbaan omdat er meer zekerheid is dat deze leningen kunnen worden terugbetaald. In de praktijk zullen leningen vooral aantrekkelijk zijn voor burgers die burgerwerk combineren met privaat werk: de combinatie van een Burgerbaan met een private baan geeft meer zekerheid voor de

37

geldlener dan alleen de private baan. Als voorbeeld: een burger heeft een Bu

rgerbaan voor €1000 plus een private baan van 20 uur per week voor € 1000. In totaal verdient zij of hij dan voor 30 uur werk per week bruto €2000 per maand, waarvan €1000 is

gegarandeerd; Innovatie wordt gestimuleerd omdat burgers ruimte krijgen voor nieuwe initiatieven. Nederlanders zijn innovatief. Maar elke dag je zorgen maken over werk en inkomen is fnuikend voor het vrij kunnen denken over innovatie. Dankzij de Burgerbaan ontstaat de nodige ruimte voor werken aan vernieuwing. Zo blijft de prikkel bestaan om naast de Burgerbaan bij te verdienen met nieuwe initiatieven. Burgerwerkgevers kunnen burgerbanen scheppen in krimpgebieden en zo het aantrekkelijk maken voor burgers om zich daar te vestigen. Vergrijzing en problemen op de arbeidsmarkt veroorzaken een trek van burgers naar de grote steden en hun directe omgeving. Enerzijds geeft dit een hoge druk op de grote stedelijke gebieden waarin ruimte onbetaalbaar wordt en anderzijds schept het problemen in kleinere gemeenten, vooral buiten de Randstad, waar steeds meer algemene voorzieningen, scholen, supermarkten enzovoort, worden gesloten en dorpen verworden tot spookplaatsen. Met de Burgerbaan worden de landelijke gebieden weer aantrekkelijk om te gaan bewonen. De huizenprijzen zijn er ook vaak een stuk lager dan in en om de grote stad. Er is lokaal gegarandeerd werk en inkomen, voorzieningen worden weer actief en de Burgerbaanwerknemers ontplooien initiatieven om een extra inkomen te verwerven. De buitenlucht is gezonder voor alle burgers waardoor de zorgkosten dalen. De filedruk in Nederland neemt af, wat grote voordelen oplevert voor randstedelijke forensen en het bedrijfsverkeer. Ook wordt de ecologische footprint kleiner (minder

38

asfalt nodig enzovoort), zodat de overheid de milieudoelstellingen eerder kan halen. Burgerbanen kunnen ook seizoensgebonden zijn. Dat betekent dat een burgerwerkgever burgerwerknemers kan aannemen in en om de zomer voor vier maanden van 30 uur per week. De burger kan zich dan gespreid laten belonen in 12 maanden van 10 uur per week. Burgerwerkgever en burgerwerknemer bepalen bij seizoenswerk vooraf contractueel in welke termijnen het loon wordt uitbetaald. Burgerbanen kunnen ervoor zorgen dat de integratie van allochtonen beter wordt. Burgerwerknemers kunnen persoonlijke begeleiding geven, problemen detecteren en helpen oplossen en zo de gemeenschap hechter maken. De Burgerbaan versterkt het sociale vangnet, en vervangt dit niet. De Burgerbaan kan sommige andere uitkeringen minder nodig maken, maar omdat de Burgerbaan volledig vrijwillig is en weer kan stoppen, moet elke burger ook weer volledig gebruik kunnen maken van het traditionele sociale vangnet. Ook andere uitkeringen en subsidies zoals voor arbeidsongeschiktheid, lichamelijke en geestelijke beperkingen, woninghuur, kinderen en studie moeten blijven bestaan omdat enkel een burgerinkomen voor velen ontoereikend kan zijn onder de persoonlijke bijzondere omstandigheden (overmacht). Uiteraard houden uitkeringen hun kenmerkende aspecten zoals voorwaarden en toezicht op naleving van regels, waardoor impliciet de Burgerbaan extra aantrekkelijk kan worden.

39

In onderstaande tabel herhalen we de gevolgen van de problemen rond werk en inkomen uit hoofdstuk 4 en tonen rechts daarvan de ombuiging naar nieuwe mogelijkheden met de Burgerbaan.

1 op de 2 allochtonen vindt geen baan

Allochtonen Nederlanders kunnen bijvoorbeeld professionele buddies zijn voor nieuwe

6.000 banen (85 huizen over) zijn wegbezuinigd bij inloophuizen waarvan velen moesten sluiten

Inloophuizen kunnen zich vestigen of uitbreiden voor meer, andere of betere zorg in de buurt

31.000 burgers zijn dak- en thuisloos

Dak en thuislozen krijgen meer en/of betere ondersteuning

46.000 asielzoekers verblijven in AZC’s

Asielzoekers kunnen meer/betere begeleiding krijgen in de AZC’s

125.000 garantiebanen moeten worden gerealiseerd door werkgevers voor mensen met een beperking

Garantiebanen kunnen voor een (groot) deel worden omgezet in burgerbanen

160.000 afgestudeerde jongeren zoeken betaald werk

Elke jongere kan een Burgerbaan nemen en zich daarnaast verder ontwikkelen in zijn/haar vak

180.000 gepensioneerden doen privaat werk (6% in 2006)

Het verlies aan beschikbare private banen hierdoor kan worden gecompenseerd met burgerbanen.

300.000 burgers hebben geen zorgverzekering

Door extra inkomsten uit of naast burgerwerk kunnen meer burgers zich verzekeren

380.000 burgers hebben een bijstandsuitkering

Elke burger met een bijstandsuitkering kan deze verruilen voor een Burgerbaan

430.000 burgers hebben een WW uitkering

Elke burger met een ww-uitkering kan kiezen voor een Burgerbaan eventueel met aanvulling uit de ww-regeling

40

500.000 burgers staan niet geregistreerd als werkloos maar zijn wel zonder baan en op zoek naar een baan

Deze burgers kunnen ook een Burgerbaan nemen

800.000 burgers zijn arbeidsongeschikt 800.000 burgers hebben een depressie

Afhankelijk van de lichamelijke of fysieke klacht is er mogelijk geschikt burgerwerk te vinden, zoals een voorleesdienst Door werkdrukverlichting en zekerheid van werk en inkomen kunnen minder burgers last hebben van depressies

1.200.000 burgers zijn ZZPer, per jaar gaat hiervan 8% failliet

Dankzij de Burgerbaan kunnen meer burgers starten als ZZP-er of als ZZP-er rondkomen

1.000.000+ burgers hebben een burn-out of zitten daar tegen aan (1 op de 6 werknemers); 1.150.000 burgers slikken dagelijks anti depressiva 1.000.000 burgers, waaronder veel deeltijd werkers, zoeken méér uren betaald werk

Door de Burgerbaan kan de werkdruk worden verlicht en kunnen werknemers makkelijker kiezen om korter te werken of ander werk te vinden Door een Burgerbaan te nemen kunnen meer mensen deeltijd werken

1.200.000 burgers zijn proteststemmers. Dat komt overeen met ongeveer 20 zetels

Zekerheid van werk en inkomen dankzij de overheid herstelt het vertrouwen in de politiek

2.600.000 burgers verlenen 8 uur of langer per week mantelzorg

Werkgevers kunnen burgers onbetaald verlof geven voor mantelzorg die de burgers kunnen invullen met een Burgerbaan

2.800.000 armoedegrens burgers leven onder de

Het burgerloon kan als aanvulling op ander inkomen burgers boven de armoedegrens tillen

3.000.000 burgers doen gemiddeld 4 uur per week vrijwilligerswerk

Veel vrijwilligerswerk is gemeenschapswerk en kan worden uitgevoerd met een Burgerbaan

3.650.000 burgers zijn allochtonen, waarvan 2.000.000 niet westers (mannen/vrouwen 50/50). Een deel van hen kan gebaat zijn met begeleiding

Allochtonen, vluchtelingen enzovoort, kunnen tot 10 uur per week worden ondersteund door burgers met een Burgerbaan als Instroombegeleider

41

4.000.000+ burgers gebruiken elke twee weken een of meer dagen een slaapmiddel tegen slapeloosheid, vooral veroorzaakt door stress

Door de Burgerbaan kunnen burgers vrijer kiezen voor een leven dat bij hen past, waardoor minder stress ontstaat

Nederland heeft in Europa het hoogste percentage werkloze 50+ers met een uitkering

Ouderen kunnen zichzelf organiseren voor burgerwerk en loskomen van discriminatie op leeftijd

42

9. BELANGHEBBENDEN

Vier belanghebbenden Wie hebben er onder andere een belang bij de Burgerbaan? Zijn er ook groepen belanghebbenden die fel gekant kunnen zijn tegen de Burgerbaan? Volgens ons wordt vrijwel iedereen beter van de Burgerbaan. Op financiële bezwaren komen we terug in hoofdstuk 14. Belanghebbenden kunnen we onderverdelen in vier groepen:

De samenleving

, burgers en hun leefomgeving die worden geholpen door het burgerwerk dat vrijwillig en professioneel wordt gedaan. Wanneer in een eerste fase van de Burgerbaan uitrol alle werkzoekenden met een uitkering zouden overstappen naar een Burgerbaan (met een voorrangsregeling voor hen) wordt wekelijks voor bijvoorbeeld vijf miljoen uur aan (extra) gemeenschapswerk professioneel verricht, zonder extra kosten voor de overheid/samenleving omdat de uitkering plaats maakt voor het burgerloon. En het betekent dat vele burgers hulp krijgen die zij nu missen.

Burgerwerknemers

Burgerbaan die voldoening krijgen van het werk dat zij doen en de beloning die zij daarvoor ontvangen. We noemen enkele voorbeelden: burgers kunnen hun uitkering stopzetten en naast hun nieuwe (betaalde) activiteiten ontplooien, mantelzorgers

43

kunnen korter gaan werken en in Burgerbaan de mantelzorg verrichten, ZZPers kunnen met een Burgerbaan een basis leggen voor hun onderneming (vooral in slappe periodes), burgers met minder kans op een baan dan anderen kunnen met de Burgerbaan toch betaald participeren en ervaring opbouwen, studenten kunnen met een Burgerbaan hun kosten (deels) afdekken voor studie en basis-levensonderhoud, enzovoort.

De overheid

die op gestructureerde en gecontroleerde wijze de samenleving kan verbeteren, werkloosheid drastisch kan verlagen, meer belasting kan ontvangen, betere spreiding kan stimuleren van de bevolking zoals naar krimpgebieden, inkomen. waar de lokale economie kan floreren, files kan verminderen door minder forensen, enzovoort. Ook ontstaat de mogelijkheid voor burgers om met een Burgerbaan politiek aktief te worden en kan maatschappelijke onrust fors afnemen door zekerheid van werk en

Burgerwerkgevers

nemers kunnen aannemen voor burgerwerk en de burgerlonen krijgen gecompenseerd door het Rijk. Het ontslagrecht kan eventueel verder worden die versoepeld burgerwerk door de Burgerbaangarantie. De overheid kan desgewenst extra sturen met regionale stimulering voor de spreiding van burgerwerknemers over het land.

44

Kortom, de Burgerbaan heeft vele voordelen voor vele belanghebbenden. De kwaliteit van het gemeenschapswerk gaat omhoog (het werk wordt professioneel gedaan) en de Rijksoverheid borgt de continuïteit van de Burgerbaan Compensatie Regeling.

In bovenstaande spreken we niet apart over de rol van vakbonden voor en bij de Burgerbaan. Dit belang is groot en hun directe betrokkenheid bij de Burgerbaan is meer dan gewenst. We beschouwen hen als actoren die opkomen voor de belangen van burgerwerkgevers en burgerwerknemers

.

45

10. BURGERWERKGEVER EN BURGERWERKNEMER

B URGERWERKGEVER EN BURGERWERKNEMER

Het belang van de burgerwerkgever-burgerwerknemer relatie bestaat hierin dat de burgerwerkgever zich inspant om: Ervoor te zorgen dat de burgerwerknemer ook daadwerkelijk aan werk is, De burgerwerknemer en klanten te beschermen bijvoorbeeld tegen ongevallen en calamiteiten, De burgerwerknemer te ondersteunen met bijvoorbeeld educatie en faciliteiten, Om toe te zien op de kwaliteit van werk. De burgerwerknemer gedraagt zich van zijn kant als een professionele werknemer en kan worden ontslagen als dat niet het geval is. Dit systeem stelt de samenleving in staat om via burgerwerkgevers het burgerwerk ordelijk en geslaagd uitgevoerd te krijgen met minimale overheidsbemoeienis (de Gemeente informeert en controleert slechts) en tegen minimale kosten (het Rijk vergoedt de werkgeverskosten). De (zoals Rijksoverheid geestelijk kan met stimuleringsmaatregelen de geografische spreiding van burgerbanen over het land bevorderen. Zij kan bepaalde burgerbanen verzorgers) extra aantrekkelijk maken door het tijdelijk bieden

46

van burgerloon-premies aan burgerwerkgevers. Deze burgerwerkgevers moeten dan bijvoorbeeld de helft van de premie ook doorgeven aan de burgerwerknemers, of educatietrajecten van hen subsidiëren. De burgerwerkgever is verantwoordelijk voor het functioneren van de burgerwerknemer. De Gemeente houdt toezicht en kan voor dit toezicht ook burgerbanen inzetten. De burgerwerkgever verhoudt zich tot de burgerwerknemer zoals een private werkgever dat doet tot een werknemer met als enig verschil dat de Rijksoverheid het burgerloon vergoedt en de gemeente toezicht houdt.

I NRICHTING , CHECKS & BALANCES

De burgerwerknemer werkt voor een burgerwerkgever, maakt daarmee gewone werkgever/werknemer-afspraken voor 10 uur per week, inclusief het burgerloon en eventuele extra vergoedingen en faciliteiten zoals een mobiele telefoon. Een burger kan solliciteren bij een burgerwerkgever nadat hij/zij van de Rijksoverheid toestemming heeft gekregen om burgerwerk te doen. De Rijksoverheid kan bijvoorbeeld in de eerste fase alleen gemeenten compenseren voor burgers met een uitkering voor werkloosheid of bijstand. Het Werkbedrijf van UWV kan operationele aspecten van de Rijksoverheid invullen. Nadat de burger met succes heeft gesolliciteerd vraagt de burgerwerkgever bij het Rijk de compensatie aan voor de werkgeverskosten. Het Rijk kan in een landelijke database de toestemming registreren voor burgerwerk aan burgerwerkgevers en burgerwerknemers, na bevestigende informatie van de gemeente. Na akkoord door het Rijk is de betrekking definitief en starten dienstverband en compensatie. De centrale registratie voorkomt dubbele tellingen en misbruik. De Gemeente controleert de burgerwerkgever op het daadwerkelijk inzetten van burgerwerknemers voor burgerwerk en op de kwaliteit van de burgerwerkgever en uitvoering.

47

Indien burgerwerkgevers en/of burgerwerknemers misbruik maken van de burgerwerkvergoeding kan dat leiden tot een boete of zelfs vervolging, en kan een burgerwerkgever (tijdelijk) worden uitgesloten van nieuwe vergoedingen.

K ANDIDAAT BURGERWERKGEVERS

In Nederland bestaat al een uitgebreide lijst van direct mogelijke burgerwerkgevers. Dit zijn namelijk alle Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI) in Nederland. Elke organisatie met een ANBI-status (bijna 53.000!)

van ‘de belastingdienst’ heeft naar onze inschatting al de juiste ‘papieren’ om de ANBI

kenmerken van de ANBI-status (Bron: www.belastingdienst.nl): status zonder veel moeite te kunnen veranderen in de status van Burgerwerkgever. De organisatie verliest dan de belastingvoordelen die de ANBI-status met zich meebrengen maar daartegenover kan zij met burgerbanen vrijwel kosteloos professionals inhuren. Hieronder staan de Om aangewezen te worden als ANBI moet uw instelling voldoen aan alle volgende 11 voorwaarden: 1.

Uw instelling zet zich voor minstens 90% in voor het algemeen belang. Dit is de 90%-eis. 2.

3.

4.

De instelling heeft met het geheel van haar algemeen nuttige activiteiten geen winstoogmerk. Uw instelling en de mensen die rechtstreeks bij uw instelling betrokken zijn, voldoen aan de integriteitseisen. De bestuurders of beleidsbepalers van uw instelling mogen niet over het vermogen van de instelling beschikken, alsof het hun eigen vermogen is. Er moet sprake zijn van gescheiden vermogen.

48

5.

6.

Uw instelling mag niet meer vermogen aanhouden dan redelijkerwijs nodig is voor het werk van de instelling. Daarom moet het eigen vermogen beperkt blijven. De beloning voor bestuurders is beperkt tot een onkostenvergoeding of minimale vacatiegelden. Uw instelling heeft een actueel beleidsplan. 7.

8.

9.

Uw instelling heeft een redelijke verhouding tussen kosten en bestedingen. Geld dat overblijft na opheffing van uw instelling wordt besteed aan een ANBI met een soortgelijk doel. 10.

Uw instelling voldoet aan de administratieve verplichtingen. 11.

Uw instelling publiceert bepaalde gegevens op een internetsite. Omdat met de Burgerbaan aan voorwaarde 6 niet meer wordt voldaan, verliest de organisatie bij de inzet van Burgerbanen haar ANBI-status. De overheid kan met de hieruit voortvloeiende extra belastinginkomsten, zoals uit giften aan de organisaties, haar financiering van de Burgerbanen verder verstevigen.

Op de volgende website van ‘de belastingdienst’ staat een lijst met alle

53.000 organisaties met een ANBI-status en die daarmee kandidaat burgerwerkgever zijn: http://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/themaoverst ijgend/brochures_en_publicaties/overzicht_anbis In het verlengde van voorwaarde 8 kan de overheid ook kijken naar de redelijkheid van Burgerbanen. Om een overdreven voorbeeld te geven: Een organisatie met één burgerwerknemer voor 10 uur per week kan in alle redelijkheid niet twéé burgerwerknemers inhuren om hem 20 uur per week aan te sturen.

49

11. FINANCIERING EN FASERING

A LGEMEEN

Op hoofdlijnen is de constructie dat de Rijksoverheid voor burgerwerkgevers een Burgerwerk Compensatie Regeling (BCR) invoert die even gegarandeerd is als bijvoorbeeld de AOW-regeling. De BCR compenseert de burgerwerkgever voor twee zaken: Voor het burgerloon dat het Rijk vergoedt aan de burgerwerkgever die de burgerwerknemer in dienst heeft, Voor extra werkgeverskosten zoals verzekeringen en faciliteiten (minimaal 20%). Voor wat betreft de hoogte van het Burgerloon dat door de Rijksoverheid wordt gecompenseerd lijkt dat vergelijkbaar te moeten zijn met het niveau van de AOW of bijstandsuitkering voor alleenstaanden en voor partners. De Rijksoverheid kan gemeenten ook een vergoeding geven voor het geven van voorlichting en houden van toezicht. Deze vergoeding kan ook (deels) bestaan uit een toestemming voor de inzet van Burgerbanen.

F INANCIERING EN FASERING

1 Financiering en fasering hangen nauw samen. 1 toegankelijk worden gemaakt voor burgers in de bijstand of met een werkloosheidsuitkering. Dit maakt het mogelijk om een pad te bewandelen van beheerste groei. De financiering van de Burgerbaan in deze fase levert voor de overheid weinig extra kosten op door de Burgerbaan alleen open te stellen voor burgers met een uitkering voor werkloosheid of bijstand. Wat betreft de financiering door de overheid eindigt met een Burgerbaan een uitkering voor werkloosheid en start de vergoeding voor het burgerloon. Net zoals dit

50

opgaat voor de bijstand geldt voor de vergoeding voor het burgerloon dat deze kan doorlopen tot de pensioengerechtigde leeftijd (en in de verdere toekomst mogelijk ook daarna nog). 2 In de tweede fase, wanneer de Burgerbaan ook wordt opengesteld 1 Burgerbaan anders in te richten. Zij kunnen voor alle inkomsten vallen in belastingschijf 4 (52%) met een belastingvrije voet ter hoogte van het burgerloon. Omdat de meeste burgers aanvullende inkomsten willen en zullen hebben, kunnen de opbrengsten hiervan (deels) de Burgerwerk Compensatie Regeling financieren. Daarnaast zal extra economische activiteit ook extra omzetbelasting opleveren.

L EGALISATIE ZWART WERK

De Burgerbaan kan zwartwerken tegengaan en daardoor extra belastinginkomsten opleveren. Zwart werk, bijvoorbeeld schoonmaakwerk dat illegaal wordt verricht ten behoeve van ouderen, kan worden georganiseerd als burgerwerk en zo basisinkomsten opleveren voor de schoonmakers. De huidige regeling voor

legalisatie is voor veel ‘ZZP’ schoonmakers te complex omdat het de

juridische verantwoordelijkheid voor het werk bij hen neerlegt. Extra belastinginkomsten ontstaan doordat het werk wordt gelegaliseerd en in dit voorbeeld wordt uitgevoerd door de schoonmakers in (burger)loondienst. Al het werk boven de burgerloongrens wordt dan belast in de hoogste schijf (52%).

51

E CONOMISCHE WAARDE

Bezwaren tegen de Burgerbaan kunnen komen uit de financiële hoek, maar onder de streep is de Burgerbaan ook economisch aantrekkelijk, en dat gaat veel verder dan alleen boekhoudkundige afwegingen. De Burgerbaan stimileert de hele economie: er wordt meer geconsumeerd waardoor meer omzetbelasting wordt ontvangen en alle burgerwerknemers vallen onder de hoogste belastingschijf (52%) voor al hun inkomsten benevens de belastingvrije voet ter hoogte van het burgerloon. Daarnaast kan de Rijksoverheid ervoor kiezen om landelijk een Belasting voor Burgerwerk (BvB) te heffen bij alle burgers en bedrijven omdat allen direct of indirect baat hebben bij burgerwerk.

Uiteindelijk zorgt de Burgerbaan er niet alleen voor dat ‘in de wijk’ meer

burgerwerk wordt gedaan en betaald, maar ook dat de hele samenleving en haar natuurlijke omgeving, de hele overheid, alle private - en burgerwerkgevers en alle burgerwerknemers hier direct of indirect baat bij hebben met een positieve doorwerking naar internationale betrekkingen en handel met het buitenland.

52

12. KANSEN EN BEDREIGINGEN

M OGELIJKE SPANNINGSVELDEN EN KRITIEK

Het is altijd verstandig kansen en bedreigingen in te schatten om tijdig hierop te kunnen participeren. Denk bijvoorbeeld aan spanningsvelden tussen bijvoorbeeld politici, werkgevers, vrijwilligers, asielzoekers en immigranten. Het gevaar bestaat bijvoorbeeld dat commerciële organisaties privaat werk oneigenlijk omzetten in burgerwerk om hun winstmarges te verhogen. Hoe zit het met het grijze gebied tussen privaat werk en burgerwerk, zoals schoonmaakwerk in een bedrijf of in een publieke ruimte? Hoe ontwikkelen zich hybride banen, die deels bestaan uit burgerwerk en deels uit een private baan? Vormen in de beginfase van de invoering van de Burgerbaan hybride werknemers een bedreiging voor private werknemers wanneer het gaat over gemeenschapswerk? Hoe goed wordt het verschil tussen een private werknemer en burgerwerknemer gecompenseerd door de hoogste belastingschijf voor burgerwerknemers voor alle inkomsten? Een ander risico is dat burgerwerkgevers werkzaamheden oprekken tot 10 uur per week om er een Burgerbaan van te kunnen maken. Dan kunnen zij zo burgerwerknemers mogelijk voortrekken ten koste van vrijwilligers die minder dan 10 uur per week willen of kunnen werken. Burgerwerkgevers kunnen echter ook meerdere burgers één Burgerbaan laten doen met duobanen.

N OODZAAK

Je hoeft niet alles volledig te kunnen overzien om toch te kunnen besluiten tot de invoering van de Burgerbaan. De noodzaak daarvan is zo hoog dat het volgende al genoeg kan zijn. Het is belangrijk: Voor de economie: meer groei

53

Voor de volksgezondheid: minder ziekte door stress, Tegen discriminatie: minder angst voor werkverdringing van buiten, Voor de politiek: meer stabiliteit, Voor kunst en cultuur, innovatie, de sport, educatie: instroom van oudere studenten Voor bevolkingsspreiding: na

ar krimpregio’s

Voor natuur & milieu: minder files

A CCEPTATIE VAN ONZEKERHEID

Sceptici kunnen zeggen: we starten pas met invoering van de Burgerbaan als we alle mogelijke gevolgen volledig overzien. Maar dat zou ook een vertragingstactiek kunnen zijn van tegenstanders. Het invoeren van de Burgerwerk Compensatie Regeling en de vergoeding door het Rijk lijkt minder complex dan het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd en de verschuiving in de zorg van landelijk naar gemeentelijk. En zelfs van deze veranderingen waren ten tijde van de invoering veel gevolgen niet bekend, direct en indirect, op korte tot lange termijn. En zo ook voor burgers, bedrijfsleven en overheden in het internationale krachtenveld van open grenzen. De belangrijkste drijfveer om toch met die veranderingen door te gaan was de overtuiging onder politici van nut en noodzaak. Er blijven onbekendheden voor de Burgerbaan omdat de toekomst onzeker is en omdat we ons op nieuwe terreinen begeven en niet beschikken over voldoende vergelijkbare historische gegevens. De ervaring evenwel leert dat je begint omdat de noodzaak hoog is, en begint op het moment dat het meeste is te overzien. Dan is het verantwoord erop te vertrouwen dat gaandeweg mensen samen oplossingen vinden indien die nodig zijn.

54

13. DRAAGVLAK

De Burgerbaan dient op de kortst mogelijke termijn te worden ingevoerd, dat is onze stelling. Argumenten waarom, lopend van aanleidingen tot gevolgen, hebben we genoemd. We bespreken in dit hoofdstuk de onderbouwing voor de invoering en evaluatie: Hoe krijg je voldoende draagvlak om de Burgerbaan gefaseerd open te stellen, bij te sturen en uit te bouwen? Hoe meet je het succes van de Burgerbaan. Is het een product dat je als Ned

erland kunt exporteren: ‘Dutch Labour’, als model om de

samenleving werkbaar te houden in een nieuw tijdperk? De gevolgen van automatisering zijn in de hele wereld merkbaar. De win-win aanpak van de Burgerbaan lijkt dus toekomstbestendig.

P OLITIEK DRAAGVLAK

Om voldoende politiek draagvlak te krijgen voor de Burgerbaan Compensatie Regeling is het van belang om feiten, voor en nadelen, kansen en bedreigingen goed te bespreken. Onbekend maakt onbemind, luidt een gezegde. Omdat de Burgerbaan een gemeenschappelijk belang dient en winst oplevert voor alle partijen, valt zij als politiek eigendom niet echt te claimen, het is een win-win voor iedereen. Ongeacht politieke voorkeur, maatschappelijke positie of belang en sociale status, eenieder kan voldoende argumenten vinden voor het omarmen van de Burgerbaan.

55

G EEN POLITIEKE CLAIM , MAAR GEMEENSCHAPPELIJK BELANG

Het besluit tot de invoering van de Burgerwerk Compensatie Regeling moet in de 2e Kamer worden genomen. Dat besluit is niet gediend bij voor- en tegenstanders in een politiek krachtenspel, maar juist door het gezamenlijk dragen van de noodzaak ervan. Alle politieke partijen kunnen dit uitdragen door het aangeven van het belang vanuit hun eigen partijvisie. Hierbij enkele voorbeelden: CDA: benadrukt het belang van de Burgerbaan voor gezin en samenleving in christelijk perspectief (zoals meer pastorale werkers in een Burgerbaan) PvdA: benadrukt het belang voor bijstandsgerechtigden om aan het werk te kunnen werklozen en VVD: benadrukt het belang voor overheid, bedrijfsleven en economie SP: benadrukt het belang van gelijke kansen en voor mensen die zorg nodig hebben

D66 benadrukt het belang van meer ‘hoofd en handen’ in de

politiek en het onderwijs GroenLinks: benadrukt het belang voor milieuverbetering en onderhoud van de leefomgeving PVV: benadrukt het belang van een beter Nederland. Politieke partijen kunnen op de invulling verschillende visies hebben. Een coalitie van woordvoerders in de tweede kamer over werk en inkomen kan zich buigen over de praktische uitvoering van de Burgerbaan, bijvoorbeeld: Wat valt er onder burgerwerk? Hoe hoog moet het burgerloon zijn om fatsoenlijk van te kunnen leven? Hoe wordt het toezicht geregeld?

56

Hoe kan de invoering gefaseerd plaatsvinden i.v.m. de financiering? etc.

B URGERWERK ALS EXPORTPRODUCT

Net zoals Nederland de wereld heeft laten zien hoe je je kunt verdedigen tegen de dreiging van het water, en beroemd is geworden met het exporteren van haar kennis hierover, zo kan Nederland nu laten zien hoe je met burgerwerk op een succesvolle wijze de dreiging van een verpauperende maatschappij kunt keren. We kunnen het concept uitwerken en onze kennis erover exporteren. Het is een klassiek voorbeeld van hoe je een bedreiging omkeert in een kans.

‘Going dutch’ betekent gierigheid en ieder voor zich, ‘Dutch labour’ betekent

betaalde participatie en zorg voor elkaar.

57

14. MENSENRECHTEN 25 en 23

in dit hoofdstuk. Aan de Burgerbaan zitten twee fundamentele mensenrechten aspecten waarover ook twee formele gaan: mensenrecht 25 en mensenrecht 23. De samenleving heeft moeite om deze twee mensenrechten goed in te vullen. Omdat de Nederlandse Overheid de rechten van de mens heeft erkend en ondertekend is het zinvol om de belangrijke bijdrage van de Burgerbaan hieraan uit te leggen. Dat doen we

R ECHT OP ONDERSTEUNENDE DIENSTVERLENGING

Mensenrecht 25 gaat onder andere over het fundamentele recht van burgers op zo nodige ondersteunende dienstverlenging. Dit recht is niet alleen van belang voor de burger, maar ook voor heel de gemeenschap. De burger die hiervan verstoken blijft komt niet zelden zodanig in de problemen dat de gevolgen negatief doorwerken in heel de samenleving. Het is dus een win-win om deze problemen zoveel mogelijk te voorkomen of op te lossen met de Burgerbaan. Hieronder melden we de twee punten van mensenrecht 25 over recht op ondersteuning zoals deze staan in de universele verklaring van de rechten van de mens*). 1.

Eenieder heeft recht op een levensstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder inbegrepen voeding, kleding, huisvesting en geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten, alsmede het recht op voorziening in geval van werkloosheid, ziekte, invaliditeit, overlijden van de echtgenoot, ouderdom of een ander *) https://www.amnesty.nl/mensenrechten/encyclopedie/universele-verklaring-de-rechten-de mens-uvrm-volledige-tekst.

58

2.

gemis aan bestaansmiddelen, ontstaan ten gevolge van omstandigheden onafhankelijk van zijn wil. Moeder en kind hebben recht op bijzondere zorg en bijstand. Alle kinderen, al dan niet wettig, zullen dezelfde sociale bescherming genieten. Dit mensenrecht 25 wordt soms teveel financieel verstaan. Met de Burgerbaan willen we de levensstandaard mede borgen door het recht op dienstverlening door de gemeenschap verstandig in te vullen. Niet burgers krijgen budget om dienstverlening als gemeenschapswerk in te kopen (zoals met een persoonsgebonden budget/PGB), maar organisaties

ten behoeve van de gemeenschap, zoals ANBI’s, krijgen budget (met de

burgerwerk-compensatie-regeling/BCR) om het gemeenschapswerk te leveren aan burgers die dat nodig hebben.

R ECHT OP WERK EN INKOMEN

Een ijzersterk argument voor de Burgerbaan betreft het ‘neveneffect’ van de

Burgerbaan voor mensenrecht 23. Hieronder melden we de vier punten van dit mensenrecht over werk en inkomen zoals deze staan in de universele verklaring van de rechten van de mens. Deze verklaring is ondertekend door de Nederlandse regering. slecht in orde: enigszins in orde: goed in orde: Artikel Een ieder heeft recht op arbeid, op vrije keuze van beroep, op rechtvaardige en gunstige arbeidsvoor waarden en op bescherming tegen werkloosheid Status nu in Nederland Recht op arbeid Vrije keuze Arbeidsvoorwaarden Bescherming Status met Burgerbaan Recht op arbeid Vrije keuze Arbeidsvoorwaarden Bescherming

59

Een ieder, zonder enige achterstelling, heeft recht op gelijk loon voor gelijke arbeid Artikel Een ieder die arbeid verricht, heeft recht op een rechtvaardige en gunstige beloning, die hem en zijn gezin van een menswaardig bestaan verzekert, welke beloning zo nodig met andere middelen van sociale bescherming zal worden aangevuld. Een ieder heeft het recht om vakvereni gingen op te richten en zich daarbij aan te sluiten ter bescherming van zijn belangen. Zonder enige achterstelling Gelijk loon Zonder enige achterstelling Gelijk loon Status nu in Nederland Rechtvaardige en gunstige beloning genoeg om fatsoenlijk van te leven Verzekerd Status met Burgerbaan Rechtvaardige en gunstige beloning genoeg om fatsoenlijk van te leven. Verzekerd Bescherming belangen (Er is geen vakvereniging voor burgers die zonder baan zitten.) Bescherming belangen. (De Burgerbaan garantie (in ultieme fase) beschermt allen.) Zoals hierboven indicatief wordt aangegeven zijn momenteel zijn 8 bullets oranje en 1 bullet rood en worden in de nieuwe situatie alle bullets groen.

60

15. PLATFORM BURGERBAAN

D RAAGVLAK

Compensatie Regeling. Platform Burgerbaan werkt aan een draagvlak in de samenleving voor de invoering van de Burgerbaan. In dat proces zal op een gegeven moment Platform Burgerbaan 40.000 handtekeningen verzamelen voor een burgerinitiatief om de Burgerbaan voor te leggen aan de Tweede Kamer. Hiermee agendeert Platform Burgerbaan het verzoek tot het mogelijk maken van de Burgerbaan door het instellen van een Burgerwerk Platform Burgerbaan is een politiek neutrale organisatie die de Burgerbaan kan promoten. Platform Burgerbaan streeft ernaar om door te gaan met acties tot de Burgerbaan of een goed alternatief daarvoor wordt ingevoerd. Na invoering kan het Platform doorgaan als de belangenbehartiger voor de betrokken partijen bij burgerwerk: samenleving, overheid, burgerwerkgevers en burgerwerknemers. Om de Burgerbaan te realiseren is voor het goedkeuren van het initiatief een meerderheid nodig in de tweede kamer. Hiervoor mobiliseert Platform Burgerbaan kiezers, politici en betrokkenen bij organisaties zoals vakbonden voor de invoering van de Burgerbaan. Zij verzamelt op haar website acties en reacties van politieke partijen inzake de Burgerbaan. Het mobiliseren van draagvlak voor de Burgerbaan kan ook op andere wijzen zoals met interviews en bijeenkomsten met paneldiscussies.

61

K OOP EN GEEF DOOR

Om het promoten van de Burgerbaan te financieren, inclusief het verzamelen van 40.000 handtekeningen voor het burgerinitiatief

‘Burgerbaan, Ja of Nee’, kan via

http://www.burgerbaan.nl/wie-steunt-ons/

dit boekje worden gekocht voor € 5 per stuk. Het boekje

kan worden gedeeld of doorgegeven ter promotie. De initiatiefnemers van Platform Burgerbaan (PB) zijn Frans Vrijmoed en Kees van Seuren. Hieronder lichten zij zichzelf toe.

K ORTE BIOGRAFIE F RANS V RIJMOED

hoge prioriteit. Frans Vrijmoed heeft veertig jaar in het bedrijfsleven gewerkt, overwegend voor grote Amerikaanse ondernemingen in Nederland en tussendoor zeven jaar als succesvol zelfstandige. Op zijn 56ste is hij begonnen met HBO Toegepaste Theologie en verwacht deze af te ronden in 2017. Hij gelooft in mogelijkheden en meent dat zorgen rond werk en inkomen de grootste voedingsbodem zijn van bedreigingen voor de samenleving. Hij heeft veel ervaring op het gebied van vrijwilligerswerk en de arbeidsmarkt, en ziet de Burgerbaan als een

K ORTE BIOGRAFIE K EES VAN S EUREN

Kees heeft een groot deel van zijn loopbaan als ICT deskundige gewerkt in een aantal functies bij ING, tot 2014. Zijn interesse gaat uit naar de invloed van automatisering op de werkgelegenheid en hoe we daarop moeten inspelen. Als vrijwilliger heeft hij gemerkt dat belangrijk gemeenschapswerk vaak niet wordt gezien en erkend. De introductie van een Burgerbaan ziet hij als een oplossing om zowel werk te creëren als het gemeenschapswerk de status te geven die het

62

verdient: als een gewaardeerde en beloonde inspanning voor de totstandkoming van een gezonde maatschappij.

M ISSIE , VISIE EN AMBITIE VAN P LATFORM B URGERBAAN Missie

Platform Burgerbaan (PB) stelt zich ten doel gemeenschapswerk professioneel te laten uitvoeren door burgers en hen daarvoor geldelijk te laten belonen. Zij ziet dit als de oplossing voor een groot aantal problemen in de hedendaagse samenleving waarvan de belangrijkste zijn: verschraling van het gemeenschapswerk en hoge werkloosheid. Betaald en professioneel uitgevoerd gemeenschapswerk door burgers zorgt niet alleen voor het welzijn van de individuele burger maar van de gehele maatschappij.

Visie

Elke burger moet de mogelijkheid krijgen burgerwerk te doen in de vorm van een Burgerbaan voor 10 uur per week tegen een gunstige beloning, welke de burger en zijn of haar gezin van een menswaardig bestaan verzekert.

Ambitie

PB streeft ernaar dat vóór 2020 in elk geval alle burgers met WW- of bijstandsuitkering toegang krijgen tot een burgerbaan naar eigen vrije keuze. Een half miljoen burgerwerknemers kunnen iedere week vijf miljoen uur (!) aan gemeenschapswerk professioneel uitvoeren.

63

M EEDOEN Sympathisanten

Sympathisanten van Platform Burgerbaan kunnen een verklaring ondertekenen voor het aannemen in de Tweede Kamer van een motie voor de invoering van de Burgerwerk Compensatie Regeling..

Participanten

Participanten zullen Platform Burgerbaan jaarlijks 10 euro contributie betalen en worden uitgenodigd voor lokale Burgerbaan bijeenkomsten. (Dit is in een later stadium gepland.).

Sponsoren

Sponsoren kunnen Platform Burgerbaan financieel ondersteunen met een

donatie of de aankoop van het boekje ‘B

urgerbaan, voor betaald

gemeenschapswerk’

.

Doelgroepen

Platform Burgerbaan is een platform van en voor burgers (en daarmee voor de vier groepen: samenleving, overheid, burgerwerkgevers en burgerwerknemers) en gaat door met actie voeren tot de missie is volbracht.

O RGANISATIE UITBREIDING ( ZODRA DAT NODIG IS )

Platform Burgerbaan kan zich organiseren door Nederland onder te

verdelen in 90 regio’s en voor elke regio een coördinator te werven. Elke

coördinator mobiliseert, organiseert en informeert burgers in het eigen postcodegebied over en voor de Burgerbaan.

64

Organisatorisch bestaat PB dan feitelijk uit de coördinatoren; de initiatiefnemers coördineren zelf ook en participeren in het dagelijks bestuur. Coördinatoren kunnen zich in een gebied met veel leden (zoals de gemeente Amsterdam) laten ondersteunen door adjunct-coördinatoren. Coördinatoren kiezen uit hun midden vertegenwoordigers die plaats nemen in een klankbordgroep. Deze klankbordgroep bestaat uit maximaal 9 leden die het dagelijks bestuur met raad en daad bijstaan en regelmatig in persoon of via Internet bijeenkomen. Coördinatoren hoeven geen contributie te betalen.

E RKENNING

Zodra organisaties daadwerkelijk aan de slag gaan met burgerwerk, en Burgerwerknemers aanstellen voor Burgerbanen, kan PB voor haar

participanten lijsten bijhouden (uitgesplitst over de regio’s) en beschikbaar

stellen aan alle Burgerwerkgevers. Er zou jaarlijks een prijs kunnen worden uitgereikt aan de burgerwerkgever(s) met de hoogste waardering. Elke participant zou via de website www.burgerbaan.nl elke organisatie kunnen voordragen en waarderen.

I NFORMERING

PB kan de lijst van burgerwerkgevers online ter beschikking stellen aan participanten met aanvullende informatie zoals een korte presentatie, contactgegevens, website URL (met daarop mogelijke vacatures), ervaringen en mogelijke vragen en antwoorden..

65

Bijlage A. Burgerbaanproces

Nadat de Burgerwerk Compensatie Regeling (BCR) is aangenomen door de Tweede Kamer en in werking treedt maakt zij het volgende mogelijk: 1.

2.

De Rijksoverheid richt een landelijke organisatie in (dat kan ook het UWV zijn) om de BCR technisch en financieel mogelijk te maken en om door burgerwerkgevers aangevraagde burgerbanen goed te keuren (ondersteund door de gemeente). Een burgerwerkgever (dit kan ook een startup zijn) vraagt toestemming aan de Rijksoverheid om een specifieke burger voor een specifieke Burgerbaan aan te mogen stellen en daarna een compensatie te krijgen voor de burgerwerkgeverskosten (120% van het burgerloon). 3.

4.

5.

De Rijksoverheid vraagt de gemeente om advies. De gemeente advies uit aan de Rijksoverheid. toets de burgerwerkgever en de burger op correcte navolging van de regels en brengt ja/nee Na bevestiging door de gemeente bevestigt de Rijksoverheid aan de burgerwerkgever dat zij kan doorgaan met het inhuren van de burgerwerknemer en dat zij de maandelijkse compensatie tegemoet kan zien. De burgerwerkgever huurt de burgerwerknemer in, betaalt het burgerloon en ontvangt van de Rijksoverheid de gepaste compensatie hiervoor. Veranderingen geeft de burgerwerkgever direct door aan de gemeente die op basis hiervan haar advies aan de Rijksoverheid kan herzien.

66

Klachten over deze procedure kunnen door eenieder worden ingediend bij de landelijke ombudsman die daar onafhankelijk onderzoek naar doet en transparant over adviseert aan de Rijksoverheid.

V OORTIJDIGE BAANBEËINDIGING

Burgerwerkgever en burgerwerknemer kunnen ieder voor zich en elk moment een Burgerbaan stopzetten. Stopzetting moet direct worden doorgegeven aan de Gemeente. De Gemeente geeft herzien advies aan de Rijksoverheid die daarna stopt met het uitbetalen van de compensatie. Indien de Burgerbaan stopt heeft de burger het gangbare recht op een uitkering en met bijbehorende sollicitatieplicht. De burger kan elk moment weer een nieuwe Burgerbaan aannemen, tenzij de Rijksoverheid de burger tijdelijk het recht hierop ontzegt, bijvoorbeeld als gevolg van persoonlijke malversaties. Redenen voor het beëindigen van de Burgerbaan kunnen zijn:

Voor de burgerwerknemer:

De burger wil een andere Burgerbaan of burgerwerkgever De burger wil naar een andere gemeente, De burger wil meer tijd steken in ander werk of de burger wil stoppen als burgerwerknemer. Hij kan dit doen zonder opgave van redenen.

Voor de burgerwerkgever:

De vraag naar het burgerwerk stopt of verandert, De burgerwerkgever houdt op te bestaan, De burgerwerknemer functioneert niet goed en er is geen uitzicht op verbetering.

67

Bijlage B. Begrippen

Baan: betrekking in loondienst bij een werkgever. Burger: iemand met een Nederlandse verblijfsvergunning. Burgerbaan: een baan om voor 10 uur per week tegen betaling gemeenschapswerk te verrichten. Burgerloon: loon dat een burgerwerknemer ontvangt van de burgerwerkgever voor de afgesproken baan. Dit wordt aangevuld met secundaire arbeidsvoorwaarden, zoals een 13e maand of mobiele telefoon en reiskosten. Burgerwerk: Gemeenschapswerk in de vorm van een Burgerbaan. Burgerwerkgever: Een organisatie met een Nederlandse vestiging waar een of meer burgerwerknemers werken. In theorie kan ook een ZZP

’

er burgerwerkgever zijn. Burgerwerknemer: een burger die een Burgerbaan invult bij een burgerwerkgever. Burgerwerk Compensatie Regeling: Regeling van de Rijksoverheid om burgerwerkkosten te compenseren aan Gemeenten voor hun vergoedingen aan burgerwerkgevers. Deze compensatie is in beginsel 120% van het burgerloon. Gemeenschapswerk: Gemeenschapswerk is werk ter bevordering van het welzijn van de gemeenschap in allesbehalve financiële zin. Het werk kan betaald (burgerwerk of privaat werk) of onbetaald (vrijwiligerswerk) worden verricht ten behoeve van de gemeenschap. Bijvoorbeeld mantelzorg, inloophuiswerk, buurtwacht, schoolondersteuning, activiteiten voor de groenvoorziening, werk bij de brandweer, hulp in ziekenhuizen enzovoort. Instroombegeleiders: Voorbeeld van een Burgerbaan waarbij burgers instromende buitenlanders hun weg helpen vinden. Privaat (werk): betreft privaat belang versus het belang van de gemeenschap. Zoals werk primair gericht op winst maken.

68

Purpose economy: economie waarin het oplossen van maatschappelijke problemen of het verbeteren van de maatschappij uitgangspunt is voor het verdienmodel van organisaties. Reactieplicht of reactieve sollicitatieplicht: De plicht voor burgers om als sollicitant te reageren op een persoonlijk verzoek door een potentiële werkgever. Dit als vervanging van de sollicitatieplicht. Vergoeding: de vergoeding die een Gemeente verstrekt aan een burgerwerkgever voor een burgerloon plus 20% werkgeverskosten. Vrijwilligerswerk: werk zonder een financiële beloning. Werkloos(heid): geen baan hebben en daarnaar op zoek zijn. Seizoensregeling: Regeling waarbij een burgerwerkgever seizoenswerk gespreid over het jaar vergoed kan krijgen.

69

Bijlage C. Politieke raakvlakken met Burgerbaan

Bron: www.kamerbreed.info en wel webpagina: http://www.kamerbreed.info/home/?page_id=607 Past prima bij een Burgerbaan Minder of niet meer nodig bij een Burgerbaan Staat op gespannen voet met Burgerbaan Staat haaks op de Burgerbaan Inkomensafhankelijke regelingen aanpassen, zodat mensen er niet op achteruit gaan als ze gaan werken. WW-uitkering eerste drie maanden verhogen, duur verkorten; werkgevers betalen niet eerste zes maanden WW. Ontslagrecht versoepelen, vaste wettelijke ontslagvergoeding van een week per gewerkt jaar, met een maximum van een half jaarsalaris. Arbeidsrechtelijke positie van ambtenaren gelijkstellen aan die van andere werknemers. Cao’s niet verplicht opleggen aan ondernemingen die niet bij totstandkoming betrokken waren.

AOW naar 67 jaar in 2018, daarna koppelen aan levensverwachting. Aanvullende pensioenen harmoniseren met de AOW.

70

Budget voor individuele ondersteuning om langdurig werklozen aan het werk te helpen. Wettelijk leeftijdsontslag op 65-jarige leeftijd wordt afgeschaft. Werkgevers betalen de eerste zes maanden van de WW het loon door; hoogte en duur van WW blijven gelijk. AOW in drie stappen omhoog tot 67 jaar in 2025. Grote en middelgrote bedrijven hebben verplicht 5% arbeidsgehandicapten of (voorheen) langdurig werklozen in dienst.

Kinderbijslag wordt inkomensafhankelijk.

Minimumtarieven voor ZZP’ers.

Hoogte en duur van de WW blijven ongewijzigd. Kinderbijslag en kindgebonden budget voor maximaal twee kinderen; geen verdere bezuinigingen op kinderopvang. Werkgevers betalen de eerste zes maanden van de WW het loon door; hoogte en duur van WW blijven gelijk. AOW-leeftijd blijft 65. Er wordt niet getornd aan ontslagbescherming en ontslagvergoeding.

Er komt een werkplicht voor bijstandsjongeren.

Geen bezuinigingen op sociale werkplaatsen.

Wajong blijft toegankelijk voor volledig duurzaam arbeidsongeschikten.

71

Lastenverlichting voor gezinnen met kinderen AOW geleidelijk omhoog met levensverwachting; AOW kan tussen 65 en 70 flexibel worden opgenomen. Werknemers krijgen persoonlijk budget voor scholing en werk-naar-werktrajecten. Werkgevers betalen eerste half jaar kosten van WW aan het UWV; deze plicht op termijn vervangen door afspraken over loondoorbetaling. Wsw, Wajong, Wet werk en bijstand en Wet investeren in jongeren worden samengevoegd; Wajong blijft bestaan voor duurzaam en volledig arbeidsongeschikte jongeren.

Loondoorbetaling bij ziekte wordt na zes maanden overgenomen door collectieve verzekering. Ontslagbescherming handhaven, duur WW niet korten. Werkgevers betalen niet de eerste zes maanden WW. AOW in ieder geval tot 2020 op 65 jaar, geen automatisch ontslag bij 65 jaar. Flexibiliteit op arbeidsmarkt beperken, werknemers krijgen eerder recht op vast contract.

Kinderbijslag wordt inkomensafhankelijk en vervalt voor hoogste inkomens.

Loonkostensubsidies en andere voorzieningen voor werkgevers die mensen met beperking in dienst nemen.

72

Regels omtrent ziektewet, arbeidsongeschiktheid en Arbowet voor het MKB aanpassen, zodat zij, zonder veel risico, sneller en vaker mensen aan zullen nemen. Modernisering en vereenvoudiging ontslagrecht om vaste contracten weer aantrekkelijk te maken. Werkgevers betalen eerste zes maanden WW; WW wordt korter maar hoger. AOW-leeftijd naar 67 in 2021, daarna koppelen aan levensverwachting; eerder opnemen AOW leidt tot korting. Toegang ZZP’ers tot sociale zekerheid vereenvoudigen.

Wajong, Wsw en Wet werk en bijstand samenvoegen, uitvoering bij gemeenten. Maximale WW-duur één jaar, eerste half jaar 90% laatstverdiende loon, tweede half jaar 80%. Verplichte quota werkgevers voor aantal arbeidsgehandicapten, uitgezonderd kleine bedrijfjes; overheid stimuleert en faciliteert. Top van beursgenoteerde bedrijven en (semi)publieke instellingen bestaat voor minstens 30% uit vrouwen. Kinderbijslag inkomensafhankelijk. AOW versneld omhoog met één maand per jaar tot 67 in 2023; ouderen met goed inkomen betalen mee aan AOW.

Toegang zelfstandigen tot sociale zekerheid verbeteren.

73

Kinderbijslag verhogen en gelijktrekken voor alle leeftijdsgroepen, kindgebonden budget verhogen. Scholingsplicht, in plaats van sollicitatieplicht, voor bijstandsmoeders. AOW-leeftijd naar 67 jaar in 2023. ZZP’ers kunnen zich inkopen in een arbeidspool met werkgarantie en toegang tot sociale zekerheid. Ontslagvergoedingen verhogen, uitbetaling in termijnen.

Opbouw WW, driekwart maand per gewerkt jaar, bij werk naast de WW wordt verrekend op basis van verdiend loon, niet uren.

Steun voor werkgevers die arbeidsgehandicapten in dienst nemen; werkgevers die dat niet doen betalen meer premie.

Ontslagbescherming blijft, vergoeding koppelen aan door werknemer reëel geleden schade. Duur WW omlaag, hoogte WW in eerste maanden omhoog. Langdurig werklozen worden financieel gestimuleerd om maatschappelijke taken te vervullen. ZZP’ers en flexwerkers krijgen toegang tot arbeidsongeschiktheid - en pensioenverzekeringen. Vanaf 2018 AOW-leeftijd stapsgewijs verhogen naar 67 jaar in 2030.

Bijstandsuitkering blijft gebaseerd op het individu.

Wajong en Wsw blijven vangnet voor mensen met een beperking.

74