Transcript programma - Brainwash Festival

programma
2016
Welkom.
op Brainwash Festival
In dit programmaboekje vind je informatie over alle programma’s op
Brainwash. Het blokkenschema en de plattegrond van het festivalterrein zijn los bijgevoegd.
Het is een eer je te mogen verwelkomen op Brainwash 2016, een
festival dat wordt geproduceerd door The School of Life i.s.m.
Human. Verspreid over de binnenstad van Amsterdam vind je
programma’s die verheldering proberen te bieden in tijden van
verwarring en verwarring scheppen waar alles helder lijkt. Veel
van de locaties zijn relatief klein, dus zorg ervoor dat je ruim op tijd
aanwezig bent als je iets erg graag wilt zien. En bezoek vooral ook
de minder bekende sprekers en laat je verrassen door hun inzichten.
Graag bedanken we alle vrijwilligers, partners, sponsoren en de
geweldige sprekers die zich zo hard voor dit festival hebben ingezet.
En natuurlijk bedanken we jou voor je komst en dat je hiermee het
festival zin geeft!
We hopen dat je een prachtige dag hebt!
Ted Tettero
Directeur Brainwash
Laurens Knoop
Oprichter Brainwash en The School of Life
Inhoudsopgave.
Brainwash Festival op NPO 2.
De opening in De Nationale Opera, een selectie van de beste festivalprogramma’s en een speciale internationale editie van Het Filosofisch
Plattegrond6
Kwintet. Tussen 16:00 en 17:00 vanmiddag en vanaf 23:00 vanavond
Opening8
gemist de sprekers waar je niet bij bent geweest toch nog zien.
Zuiderkerk10
zendt Human het Brainwash Festival uit op NPO 2. Zo kan je morgen op NPO
Waalse kerk12
KNAW15
NPO festivaldagboek.
Frascati I17
Ook nieuw dit jaar is de speciale
Brainwash App, de gids waarmee je alles uit jouw Brainwash
Festival haalt! Hiermee maak je snel
Frascati II19
Frascati III24
je eigen programma, zie je direct
Frascati IV25
wat je vrienden van plan zijn en
De Brakke Grond: Humanzaal
26
De Brakke Grond: Rode zaal
30
festival. De Brainwash App is on-
De Brakke Grond: Witte zaal
31
app van de NPO. Deze download je
Agnietenkapel 32
gratis in de appstores.
Compagnietheater: Grote zaal
krijg je na afloop automatisch een
persoonlijk
dagboek
van
jouw
derdeel van de Festivaldagboek-
zoekterm:
​
Brainwash / Festivaldagboek
34
Compagnietheater: Foyer36
Perdu
37
De Richel
39
Meer?41
4
ce
nt
ra
al
sta
tio
n
nieuw
markt
Plattegrond.
dam
A
Zuiderkerk
dams
traat
Zuiderkerkhof 72
de nes
C
Walenpleintje 159
Kloveniersburgwal 86
I
l
grim
wa
burg
wal
urg
rsbu
rgw
a
l
hte
rb
klov
enie
zuiderkerk
hof
wal
nationale opera
l
rsbu
rgw
a
l
de nes
Perdu
oud
Kloveniersburgwal 50
H
ezijd
oud
Compagnietheater
I
H
rgw
a
G
E
zandstr
aat
klov
enie
rsbu
de Nes 45
A
urg
De Brakke Grond
rusland
hte
rb
F
D
s ac
de Nes 71
oudezijds voorburgwal
Frascati IV en De Richel
rokin
E
oud
de Nes 63
G
walen
pleintje
s ac
ezij
d
F
Frascati I, II, III
gstra
at
sv
oor
Kloveniersburgwal 29
D
nieuw
e hoo
B
KNAW
bur
gw
al
C
klov
enie
Waalse kerk
ezijd
B
Agnietenkapel
Oudezijds Voorburgwal 229-231
nat
ion
ale
ope
ra
6
7
Opening.
ENG / NED
Nationale Opera & Ballet
13.00-14.45
De vluchtelingencrisis, ongelijkheid, basisinkomen, de toekomst van
Europa, de opkomst van Trump, de houdbaarheid van onze idealen en
de technologisering van onze samenleving; we leven in een wereld vol
verwarring en uitdaging. Tijdens de opening van het festival worden je
hersens aan het werk gezet door drie van de meest progressieve denkers
van dit moment. Denkers die idealisme en optimisme omarmen, cynisme
en pessimisme hekelen, breken met ons economische denken of strijden
voor een betere wereld.
Hun gezamenlijke denkkracht laten we los op de meest urgente
maatschappelijke kwesties van onze tijd. Laat je verrassen door een
nieuwe kijk op de toekomst door de filosofen Susan Neiman, Markus
Gabriel en econoom Tomáš Sedláček. Cabaretier Jan Jaap van der Wal
trapt de opening af door zijn eigen komische licht te schijnen op onze grote
uitdagingen en stand-up filosoof Laura van Dolron sluit de opening af.
Susan Neiman staat wereldwijd bekend om haar herwaardering van
de Verlichtingsidealen. Deze Amerikaanse filosoof was hoogleraar aan
de universiteit van Tel Aviv en Yale voordat ze in 2000 directeur van het
Einstein Forum werd in Berlijn. In 2014 won ze de prestigieuze Spinozalens.
8
Bestsellerfilosoof Markus Gabriel werd op 29-jarige leeftijd aangesteld als
jongste hoogleraar in de filosofie in Duitsland ooit. Hij doceerde onder meer
aan universiteiten in Lissabon, Heidelberg en New York. In zijn werk gaat hij
de strijd aan met het wijdverspreide neurodeterminisme en stelt hij dat we
onze vrijheid moeten inzetten voor een betere wereld.
De indrukwekkende (anti-)econoom Tomáš Sedláček werd op zijn 24e al
benoemd tot adviseur van de toenmalig Tsjechisch president Václav Havel. In
2006 vertrok hij naar Yale waar hij al snel verkozen werd tot één van de ‘5 hot
minds in economics’. In zijn denken breekt Sedláček met het wiskundige beeld
van economie en meent hij dat economie beter begrepen kan worden door te
onderzoeken hoe mythen, religie, filosofie en psychologie de economische
rationaliteit hebben gevormd.
Jan Jaap van der Wal stond al vanaf zijn zeventiende op het podium bij
Comedytrain. Sindsdien heeft hij vele succesvolle shows gehad. In zijn
cabaret schuwt hij niet om kritisch naar onze manier van leven te kijken en
mensen aan te zetten om hun gedrag te verbeteren.
Stand-up filosoof en theatermaakster Laura van Dolron schrijft tijdens de
opening van Brainwash al luisterend een live-voordracht. Ze reflecteert, leert,
en zoekt, om vervolgens direct voor te dragen wat tot haar kwam.
9
Zuiderkerk.
15.00-15.40
16:10 - 16:50
Jonathan Safran Foer - Hier zijn wij
ENG
Wat kunnen we leren van filosoof en voormalig
literair wonderkind Jonathan Safran Foer? Zijn eerste
twee romans werden door miljoenen lezers juichend
ontvangen en wonnen vele prijzen. Daarna was het elf
jaar wachten op zijn volgende literaire werk: Hier ben
ik. Naar eigen zeggen moest hij wachten tot hij iets te
zeggen had dat écht de moeite waard is. Op Brainwash
wordt hij geïnterviewd over zijn leven, zijn boeken en zijn
denken door medeoprichter van De Correspondent
Ernst-Jan Pfauth.
Aubrey de Grey - Het einde van ouderdom
18.30-19.10
De tijd dat we sociale media zoals Facebook als
onschuldig zagen is definitief voorbij, maar volgens
Evgeny Morozov zijn we nog steeds veel te naïef.
Hij stelt dat het internet een donkere kant heeft waar
wij nog nauwelijks zicht op hebben. Morozov wordt
beschouwd als expert op het gebied van sociale
en politieke gevolgen van nieuwe technologieën.
Hij laat zien hoe politieke en commerciële agenda’s veel
dieper onze privésfeer binnen weten te treden dan wij
zelf door hebben.
ENG
Niets is zeker, behalve de dood, toch? Niet volgens
Aubrey de Grey. Deze excentrieke Britse gerontoloog is nog lang niet uitgekeken op het leven en
streeft naar een wereld zonder vergrijzing; hij ziet
ouderdom als de grootste ziekte van onze tijd. Hij
vertelt waarom we de dood moeten verslaan, hoe
we de dood kunnen verslaan, en wat de filosofische
consequenties zijn van een wereld waar iedereen
duizend wordt.
17:20 - 18:00
10
Tomáš Sedláček - Een nieuwe economie
ENG
De indrukwekkende (anti-)econoom Tomáš Sedláček
werd op zijn 24e al benoemd tot adviseur van de
toenmalig Tsjechisch president Václav Havel. In 2006
vertrok hij naar Yale waar hij al snel verkozen werd tot
één van de ‘5 hot minds in economics’. Hij stelt dat de
economie een geloof is dat ontkent een geloof te zijn.
Zijn doelstelling is om een eind te maken aan de economische moraal die het debat binnen onze Westerse
samenleving meer en meer begint te overheersen. Hij
wordt geïnterviewd door Gian van Grunsven
Evgeny Morozov - De onzichtbare gevaren van het internet ENG
19.40-20.20
Julian Savulescu - Een nieuwe (gemodificeerde) moraal ENG
Technologie heeft onze wereld zozeer veranderd
dat onze moraliteit niet meer volstaat. We zijn unfit for
the future, aldus Julian Savulescu. Als voorstander van onder meer klonen houdt hij een pleidooi voor
trans-humanisme: het overstijgen van onze menselijke natuur. Alleen dan kunnen we de toekomst aan
volgens deze professor bio-ethiek uit Oxford. We moeten nieuwe technieken gebruiken om de menselijke
evolutie een handje te helpen, anders zullen wij als soort
niet overleven.
11
Waalse Kerk
The School of Life presenteert:
The School of Life biedt heldere ideeën voor het dagelijks leven. Voor Brainwash
zijn denkers uit de hele wereld gehaald om je eigen leven beter te leren begrijpen.
Waalse
Kerk.
13:40 - 14:20
James Kingsland - De wetenschap achter mindfulness ENG
14:50 -15:30
Susanna Halonen - Screw finding your passion
16:00 -16:40
Michael Puett - Het goede leven volgens de Chinese filosofie ENG
Mindfulness is hot. Het maakt ons slimmer, gezonder
en gelukkiger. En dat is een feit, aldus wetenschapper
James Kingsland. Met behulp van recent onderzoek en
Boeddhistische filosofie verlost hij mindfulness van de vele
onwaarheden en toont hij de kracht van deze vaak
verkeerd begrepen eeuwenoude methode. Hij laat zien hoe
nieuwe verbindingen in ons brein ontstaan en wat er in onze
hersenen gebeurt wanneer we mediteren. Mindfulness is
geen spiritueel fenomeen, maar juist een praktische stap tot
het temmen van de geest.
ENG
Je passie vinden, het lijkt soms wel de belangrijkste
opdracht van deze tijd. ‘Screw finding your passion,’ zegt
Susanna Halonen. Het streven naar die ene échte passie
werkt juist verlammend, waar het echt om gaat is je hele
leven vol passie te leven, zelfs de fietstochtjes naar je werk.
Laat je door deze Britse docent van The School of Life
inspireren tot een leven vol passie.
Deze professor in de Chinese geschiedenis werd onlangs
verkozen tot beste docent van Harvard. Hij laat zien dat het
wereldbeeld in de Chinese filosofie radicaal verschilt van
wat wij hier in het westen kennen. Het goede leven is niet
het uitvoeren van een groots programma of doel, maar juist
het bewandelen van een weg. Michael Puett daagt uit onze
vastgeroeste overtuigingen te herzien en inspireert tot grote
veranderingen met mogelijk verstrekkende gevolgen voor
onszelf en de wereld om ons heen.
13
Waalse Kerk
The School of Life presenteert:
17:10 -17:50
Hartmut Rosa - Leven in tijden van versnelling
ENG
De tijd vliegt, en een stuk sneller dan vroeger. Althans, zo
ervaren wij dat. We hebben altijd tijd te kort, het druk, en zijn
constant op zoek naar nieuwe ervaringen die niet gemist
mogen worden. De Duitse professor Hartmut Rosa staat
bekend als een van de voornaamste critici van onze tijdsbeleving: alles gaat sneller en dit leidt tot vervreemding en
burn-outs. We rennen onszelf voorbij. Rosa vertelt hoe we
ons moordende levenstempo kunnen vertragen en de tijd
weer stil kunnen zetten.
18:20 -19:00
19:30 - 20:10
14
Lammert Kamphuis - Echte vrijheid
Vrij zijn, wie wil er nu niet vrij zijn?! Wat een heerlijk gevoel:
geen verplichtingen, talloze opties om uit te kiezen en
helemaal onafhankelijk leven. Maar zijn dit eigenlijk wel
de dingen die ons vrij maken? Volgens sommige filosofen
en psychologen zoeken we tegenwoordig op een volledig
verkeerde manier naar vrijheid. Filosoof en sterdocent van
The School of Life Lammert Kamphuis zet je ideeën over
vrijheid op de kop en daagt je uit om op nieuwe manieren
nog vrijer te worden.
KNAW.
Bas Heijne in gesprek met...
In drie gesprekken ontdoet Bas Heijne de mens op essayistische wijze van zijn
masker. Biologisch gezien zijn we allemaal hetzelfde: een brein, een set genen en
onze leefomgeving. Hoe komt het dan dat we toch zo verschillen van elkaar? Waarom
hebben we zoveel last van groeiende ongelijkheid, hardnekkige discriminatie, milieuproblemen en politiek populisme? Bas Heijne gaat op zoek naar antwoorden door
diep in onszelf te kijken. Want: wat weten we nou eigenlijk van onszelf?
14:00 - 14:40
Julian Savulescu
15:10 - 15:50
Marjan Slob
16:20 - 17:00
James Garvey
Ignaas Devisch - Rusteloosheid als zegen
Terwijl we klagen over de drukte, gejaagdheid en een dreigende burn-out, plannen we onze dagen toch telkens weer
vol. We slagen er simpelweg niet in om niets te doen. Veel
denkers zien dat als een probleem, maar niet de Vlaamse
hoogleraar ethiek en medische filosofie Ignaas Devisch.
Volgens hem moeten we juist blij zijn met onze onrust.
Passie en creativiteit bestaan dankzij ons verlangen naar
altijd maar meer. Juist daarom houdt hij een vurig pleidooi
voor een rusteloos leven!
ENG
Deze professor in de filosofie en bio-ethiek staat bekend als
een van de meest progressieve denkers binnen zijn vakgebied. Technologie heeft onze wereld zozeer veranderd dat
onze moraal niet meer functioneert. Bas Heijne gaat met hem
in gesprek over onze morele plicht om onze menselijke natuur
te overstijgen en onze moraal te verbeteren.
Filosoof Marjan Slob wast luidruchtige neurowetenschappers
flink de oren. Als we alles in puur natuurwetenschappelijke
termen willen beschrijven, eindigen we met een eenzijdig en
kaal wereldbeeld. Slob geeft antwoord op vragen als: wat is
een mens, wat kan je over jezelf weten, en waarin schuilt onze
vrijheid? Tegelijkertijd belicht ze waar de neurowetenschap stuit
op de grenzen van haar kunnen.
ENG
We worden genudged, gepushed en geprikkeld. Reizend in de
bus geeft de geur van afwasmiddel ons een veiliger gevoel, in de
supermarkt zorgt de geur van chocolade ervoor dat we de producten als goedkoper ervaren. Door middel van neuromarketing
beïnvloeden bedrijven en overheden op een steeds ingrijpendere
manier ons gedrag. De Amerikaanse filosoof James Garvey bestudeerde hoe deze technieken functioneren en vertelt over de
werking van ons brein en de vrijheid die nog overblijft.
15
Frascati I
13:20 - 14:00
Frascati.
Ernst Hirsch Ballin - Tegen de stroom
Bekend oud-politicus Ernst Hirsch Ballin spreekt over onze op
angst gebaseerde politiek. We moeten proberen te doorgronden
of de politiek angsten benut om “vijanden” aan te wijzen of dat
zij werkelijk veiligheid wil bieden. Angsten verdrijft men niet met
nieuwe angsten, maar alleen met vertrouwen. Hoe kunnen we dit
verkrijgen?
14:20 - 15:00
Herman Philipse - De evolutie van godsdienst
Regelmatig wordt er gedacht dat godsdienst langzamerhand
uit de wereld verdwijnt. Maar het tegendeel is het geval, onder
meer doordat geseculariseerden minder kinderen krijgen dan
gelovigen. Momenteel wordt het nieuws vaak overheerst door
gruwelijke daden die deels religieus gemotiveerd zijn. Daarom
is het volgens filosoof Herman Philipse niet ongepast om nog
eens goed over godsdiensten na te denken. Tijdens zijn lezing
vertelt Philipse over de evolutie van godsdienst en verklaart hij de
stijgende populariteit van religie.
15:30 - 16:15
Èthos - Liefde, lichaam en de virtuele wereld: Tinder love
Tinder, OkCupid, chatbots of de nieuwste virtualreality-ontmoetingen kunnen onze droompartner dichterbij halen dan ooit
en zo onze diepste verlangens digitaal omtoveren in instant
bevrediging. Wat gebeurt er met liefde in deze nieuwe omgeving en hoe verandert het de lichamelijke dimensie van
menselijke relaties? Met: Marlies Dekkers, Emanuel Rutten,
Gabriel van den Brink en Ad Verbrugge.
16:35 - 17:20
Èthos - Big data en veiligheid
In het tijdperk van big data is het nodig om de waarborging van
onze vrijheid opnieuw tegen het licht te houden. Onze persoonlijke
gegevens worden steeds meer gedigitaliseerd, ons gedrag wordt
steeds vaker geregistreerd en tegelijkertijd steken nieuwe vormen
van misdaad de kop op, zoals het hacken van deze gevoelige
informatie. Welke vorm van vrijheid kunnen wij nog claimen? Wat
gebeurt er met onze privacy? Met: Peter van Uhm, Haroon Sheikh,
Arief Ernst Hühn, Jelle van Baardewijk en Ad Verbrugge.
17
Frascati I
17:40 - 18:25
Èthos - De komende crisis en daarna
Op 29 oktober 1929 stortte de effectenbeurs van New York in
elkaar en luidde daarmee een mondiale economische crisis in.
We herleven dit moment in september 2008 wanneer een van
de grootste banken in Amerika zijn faillissement bekend maakt.
Na acht jaar matig herstel komt de vraag op of er niet alweer
een volgende crisis aankomt. Kunnen we een volgende crisis
wel aan? Welke ommekeer brengt het teweeg en hoe ziet ons
economisch stelsel er daarna uit? Met: Arnoud Boot, Nora
Neuteboom, Govert Buijs en Ad Verbrugge.
19:00 - 19:40
Richard David Precht & Anton van Hooff - Ken de wereld DUITS
Richard David Precht is een van de populairste filosofen in
Duitsland. Van zijn laatste boek Ken de wereld verkocht hij ruim
drie miljoen exemplaren. In dit boek schetst hij met schwung een
magistrale geschiedenis van de westerse filosofie. Hij plaatst
het ontstaan van onze grootste ideeën over bijvoorbeeld het
goede leven, de waarheid en de mens in hun politieke, economische en sociale context. Hij wordt geïnterviewd door Anton
van Hooff, voormalig hoofddocent klassieke geschiedenis.
20:10 - 20:50
Franco Berardi - De dodelijke omhelzing van het kapitalisme ENG
Het kapitalisme met zijn meedogenloze concurrentiestrijd
zorgt voor een algehele geestelijke malaise in onze westerse
samenleving, aldus de prominente Italiaanse wetenschapper en
filosoof Franco Berardi. Om ons te bevrijden uit de dodelijke
omhelzing van het kapitalisme presenteert hij op Brainwash een
ontsnappingsroute naar een zinvoller leven.
Frascati II
13:40 - 14:20
Menno de Bree - Waarom werk niet gelukkig maakt
Aristoteles leerde ons al dat alles wat we doen, we uiteindelijk doen om gelukkig te worden.
We willen vooral gelukkig worden door liefde en werk. De combinatie van liefde en geluk
is echter problematisch, reden waarom veel mensen zich na een zekere leeftijd vooral op
hun werk richten. Maar, zo stel filosoof Menno de Bree, ook dat is een kansloze strategie.
Actualiteitenkabinet
Twee denkers die zich bezighouden met hetzelfde thema bespreken wat hen opviel
in de kranten van de afgelopen weken. Wat is er gebeurd en wat zegt dit over de
vraagstukken achter de actualiteit? Onder leiding van Eveline Groot.
14:50 - 15:30 In het oerwoud van de wereldverbeteringen
We zijn ons maar wát bewust van de noodzaak om ons gedrag te veranderen en
de wereld een mooiere plek te maken. Maar elke poging stuit op een muur van
kritiek. Lokaal geteelde biologische groenten werkt ongelijkheid en hongersnood
in de hand. Ontwikkelingshulp leidt tot afhankelijke en corrupte regimes en ons
zorgvuldig gescheiden plastic afval wordt verbrand omdat er geen vraag naar is.
Dan maar een hutje op de hei? Hoe kunnen we eigenlijk wel de wereld verbeteren?
Met filosofen Wouter Mensink en Lisa Doeland.
15:50 - 16:30 De onschuld van anticipatie
Er zijn veel vormen van etnisch profileren. Van discriminatie door de politie in de
VS van Afro-Amerikanen tot de afwijzing van witte inmenging op Black Twitter.
Gebeurt hier hetzelfde? Wat zijn de gevolgen? En wat is het verschil tussen het
anticiperen op het gedrag van een tegenstander en het creëren van oplopende
spanningen? Met Ivana Ivkovic en Sinan Çankaya.
16:50 - 17:30 Creativiteit: de heilige graal
In 2020 moet Nederland de meest creatieve economie van Europa zijn. Vandaar
dat creativiteit een van de 21e-eeuwse skills is die op scholen centraal staat.
Creatief denken, creatief beleid, creatief ondernemen: creativiteit gaat onze economie en samenleving uit het slob trekken. Maar waar komt deze waardering vandaan
en wat betekent ze eigenlijk voor ons begrip van creativiteit? Kan iedereen creatief
denken en is dit wel nastrevenswaardig? En waarom is er voor de creativiteit van
kunstenaars dan toch zo weinig waardering? Met Ruben Jacobs en Zihni Özdil.
18
19
Frascati II
Fictieve Stellingen
Wat gebeurt er wanneer een literaire zin ineens als stelling wordt geponeerd? Anna
Luyten en Lietje Bauwens spreken drie auteurs over filosofische overpeinzingen,
verstopte theorieën en maatschappijkritische reflecties in hun werk. Aan de hand van
steeds één citaat, losgekoppeld van het grotere verhaal, vertellen de schrijvers over
de gedachten die ten grondslag lagen aan precies díe zin, die ene fictieve stelling.
17:50 - 18:20 Maartje Wortel
Maartje Wortel (1982) is een van de meest bejubelde schrijvers van haar generatie. Voor haar debuut Dit is jouw huis ontving ze de Anton Wachterprijs en haar
laatste roman IJstijd won de BNG Literatuurprijs. Na haar schrijversresidentie in
Tilburg verscheen plots, als ware het een Beyoncé-act, het lange kort verhaal:
Goudvissen en beton, waarin ze als volstrekt logisch gegeven stelt: “Als je; alle
mensen, alle ruimte, alle tijd en alle onzichtbare handen van je aftrekt, dan blijft er
inderdaad niets meer over. Niets staat op zichzelf. Ook wij niet.”
18:40 - 19:10 Rebekka de Wit
In 2015 verscheen de debuutroman We komen nog één wonder tekort van
schrijver en theatermaker Rebekka de Wit (1985), een tragikomisch familieverhaal over een verzoening met de imperfecties van het bestaan. Ze bespreekt de
stelling: “Ik zou een Declaration of Dependence willen schrijven, omdat dat veel
minder bezijden de waarheid klinkt en troostender dan de gebalde vuist en de
independence, die me vrijwel uitsluitend doen denken aan het alleen zijn, wat er
sowieso is.”
Frascati II
Mister Motley Tendens
Kunstplatform Mister Motley nodigt kunstenaars, wetenschappers en denkers uit
om opmerkelijke ontwikkelingen vanuit hun eigen praktijk te bespreken. Wat zeggen
tendensen als verdwenen introversie en digitale vluchtigheid over de tijd waarin we
leven? Onder leiding van Heske ten Cate, Lietje Bauwens en Wieke ten Cate.
20:20 - 21:00 Verdwenen introversie
Is de introvert een uitstervende soort? Is de innerlijke beweging uitwaarts wel te
maken voor mensen die het nodig hebben om in zichzelf gekeerd te kunnen zijn?
Wat leveren we bij extraversie in? Wetenschapstheoreticus en wetenschapshistoricus Trudy Dehue beschouwt het idee van introversie als ziekte. Schitterend in introverte afwezigheid klinken door het programma heen de belevingen
van toneelschrijver Iona Daniel. En een kunstenaar-zonder-naam houdt een pleidooi voor het pseudoniem.
21:20 - 22:00 De esthetiek van digitale vluchtigheid
Zijn we te lui geworden door de opkomst van het internet? De jongere generatie wordt verweten een te korte spanningsboog te hebben, snel afgeleid
te zijn. Maar is rusteloosheid eigenlijk wel een ziekte van deze tijd? En is
deze vluchtigheid werkelijk een probleem? Filosoof Ignaas Devisch stelde zich deze vraag en trekt de schijnbare tegenstelling tussen vluchtigheid
en concentratie door naar de verhouding tussen internet en fysiek. Internetkunstenaar Rafael Rozendaal geeft een digitale reflectie op het bestaansrecht
van niet-fysiek werk en de esthetiek van afleiding.
19:30 - 20:00 Maurits de Bruijn
Maurits de Bruijn (1984) werkt als journalist, beeldend kunstenaar en schrijver.
Hij debuteerde in 2012 met Broer, de roman werd lovend ontvangen door pers
en publiek. Begin dit jaar verscheen De achterkant van de zon, een pleidooi voor
nieuwsgierigheid naar de ‘ander’ en een zoektocht naar de mogelijkheid van een
nieuw begin. “Op een gegeven moment wordt je nieuwe leven je oude leven.”
20
21
brainwash.nl
Migratie is een zegen, economische ongelijkheid in ieders belang,
Trump de toekomst van democratie. De onderwerpen die op Brainwash Festival centraal staan, zijn te belangrijk om tot het festival te
beperken. Juist in deze tijd van van extremen, van tegenstelling en
conflict, moeten we onszelf doorlopend blijven bevragen. Daarom
is er brainwash.nl, platform voor onverwachte ideeën. Het is het
podium van de Brainwash Academie, onze denktank van filosofen, wetenschappers, schrijvers en stand-up comedians, die al
improviserend en filosoferend reageren op de actualiteit en op zoek
gaan naar verheldering in tijden van verwarring.
Brainwash is een initiatief van The School of Life en Human.
22
23
Frascati III
15:00 - 15:40
Naomi van der Linden - Moederland
16:30 - 17:10
Naomi van der Linden krijgt vanwege haar donkere huidskleur
regelmatig de vraag: ‘Waar kom je vandaan?’ Het antwoord ‘uit Den
Haag’ blijkt zelden bevredigend. Dit doet haar besluiten op zoek te
gaan naar haar Afrikaanse roots. Volg een bewogen reis naar het
hart van Afrika, naar identiteit en verbeelding.
18:00 - 18:40
Frascati IV
SLAA - Today’s Thinking Trends: Literary Guidance
Kan literatuur als leidraad dienen bij debatten die het kookpunt hebben bereikt?
Samen met literatuurwetenschapper dr. Margriet van Heesch (UvA) gaat SLAA op
zoek naar het antwoord op die vraag. Bij de thema’s Black Lives Matter, Gender en
Vluchtelingen worden telkens een schrijver en een filosoof uitgenodigd een literair
werk aan te dragen dat naar hun idee een verrijkende blik op het thema biedt.
14:00 - 14:40 Gender
Hoe banen we ons via de literatuur een weg door vooroordelen, hokjesdenken
en genderidentiteit? Welke literatuur brengt inzichten, ideeën en inspiratie?
Zorgen bepaalde boeken voor meer (on)begrip binnen de samenleving? Of loopt
de literatuur juist op de samenleving voor? Met: Simone van Saarloos en Maxim
Februari.
15:00 - 15:40 Black lives matter
Hoe banen we ons via de literatuur een weg door politiegeweld, racisme en onrecht? Welke literatuur brengt inzichten, ideeën, inspiratie? Zijn er via de literatuur
parallellen te trekken met andere tijden? Weet de literatuur het verhaal van de
betrokkenen zo te vangen dat het aangehaald dient te worden in het #BlackLivesMatter debat, of loopt de literatuur nog achter? Met: Babs Gons.
24
Frascati IV
16:00 - 16:40 Vluchtelingen & Migratie
Hoe banen we ons via de literatuur een weg door oorlog, migratie, politiek en
mensen op de vlucht? Welke literatuur brengt inzichten, empathie, inspiratie?
Welke literatuur moet worden gebruikt om tot de oorzaak van het probleem te
komen? Welke literatuur wakkert angst aan? En welke literatuur biedt net een
ander perspectief? Met Shervin Nekuee en Tamar de Waal.
17:10 - 17:40
Annemarie Prins & Eva Duijvestein - DOOD
Doodgaan stelt niets voor. Je sterft, je vergaat, de materie waaruit je bestond gaat
over in andere materie. Het leven gaat door, zonder jou. No big deal. Maar de dood
kan niet gerepeteerd worden; geen mens weet hoe hij reageert als het einde daar
is. Annemarie Prins en Eva Duijvestein maken zich voorstellingen van doodgaan
en verlies.
18:20 - 18:50
19:30 - 20:00
Het Stedelijk Museum en De Nationale Opera Bewogen bewegen
Kunstenaar Jean Tinguely staat bekend om zijn speelse, stoere machinekunst en
explosieve performances. Alles moest anders, alles moest bewegen. Precies 25
jaar na zijn dood presenteren Het Stedelijk Museum en De Nationale Opera een
nieuw geschreven opera: Bewogen bewegen. Marcel Sijm liet zich voor deze opera
inspireren door het universum van Dick Raaijmakers, een Nederlandse componisttheoreticus en tijdgenoot van Tinguely, die op elektro-akoestische wijze met de concepten stilstand en beweging speelt.
20:30 - 21:10
Mezrab - Why you will marry the wrong person
ENG
De verhalenvertellers van Mezrab brengen drie waargebeurde verhalen die gebaseerd
zijn op de theorie van Alain de Botton dat we altijd met de verkeerde persoon trouwen. Kan
dit worden voorkomen? Kunnen we scheiden van de juiste persoon? En hoe verkeerd is
verkeerd? Met: Ogutu Muraya, Christina Mercken, Jaap Warmenhoven, Rod Ben Zeev
en Sahand Sahebdivani.
25
De Brakke Grond: Humanzaal
15:20-16:20
De
Brakke
Grond.
Wat is de waarde van bezit, het belang van rituelen en waarom is rusteloosheid
essentieel? In 12 minuten leggen enkele van de beste en leukste denkers uit binnenen buitenland uit waar het nu echt om gaat in het leven. Gepresenteerd door Jan Jaap
van der Wal. Human maakt opnames voor het televisieprogramma Brainwash Talks.
Thomas Rau - Het einde van bezit
Geen lamp maar licht, geen koelkast maar koeling. Het einde
van bezit is in zicht. Thomas Rau, een van Nederlands bekendste duurzaamheidsdenkers, stelt dat we op de grens staan van
een fundamentele gedragsverandering. We verschuiven van
een economisch systeem waarin de consument bezitter is naar
een systeem waarin hij gebruiker wordt.
James Garvey - Het overtuigen
26
Het Filosofisch Kwintet - Het nieuwe populisme
ENG
Er heeft een revolutie plaatsgevonden die maar weinigen is opgevallen: om te overtuigen worden tegenwoordig geen redenen
meer gegeven, maar in plaats daarvan wordt er gebruik gemaakt
van framing, nudging, spinning en allerlei andere technieken die
ons zonder dat we het doorhebben een bepaalde kant op trekken. Niet alleen om ons spullen te verkomen, maar ook om ons
politici en beleid te laten onderschrijven. Volgens filosoof James
Garvey is het cruciaal dat we ons redelijk vermogen weer leren
te gebruiken.
Laura van Dolron - Wij
De Brakke Grond: Humanzaal
13:30 - 14:30
Brainwash Talks - De waarde van ...
ENG
Over drie weken zijn de Amerikaanse verkiezingen, met Donald
Trump als serieuze kanshebber. Afgelopen zomer keerden de
Britten na een verhitte campagne Europa de rug toe. In verschillende Europese landen - o.a. Nederland, Hongarije, Frankrijk en
Duitsland - zijn nationaalpopulistische bewegingen prominent
aanwezig. Hoe kunnen we dit verklaren? En wat zijn de gevolgen
van deze ontwikkeling voor onze democratie, de rechtstaat en
vrijheid van meningsuiting? In deze live-opname van Het Filosofisch Kwintet gaat Clairy Polak hierover in gesprek met onder
meer Saskia Sassen en Philipp Blom.
Laura van Dolron bepleit, bevraagt en onderzoekt de waarde
van „WIJ”. Wie zijn WIJ en is dat iets om trots op te zijn? Een
pleidooi tegen ja-knikkers en nee-stemmers, over Beethoven en
bange mensen, over Plato en populisme….over alles wat ons in
de weg staat en hoe juist dat ons leven de moeite waard maakt.
Herman Philipse - Wetenschap
Om te handelen met succes, moet je over de relevante kennis
beschikken. Hoe complexer de situatie waarin we verkeren, des
te vaker is grondig wetenschappelijk onderzoek nodig om te
bepalen hoe we het beste kunnen handelen. Herman Philipse
past dit eenvoudige inzicht toe op wat hij beschouwt als de
grootste uitdaging waar de mensheid nu voor staat: hoe kunnen
we een catastrofale klimaatverandering voorkomen?
27
De Brakke Grond: Humanzaal
16:50-17:50
De Brakke Grond: Humanzaal
18:20-19:20
Brainwash Talks - De waarde van ...
Michael Puett - Rituelen
Ignaas Devisch - Rusteloosheid
Terwijl we klagen over de drukte, gejaagdheid en een dreigende burn-out, plannen we onze dagen toch telkens weer vol. We
slagen er simpelweg niet in om niets te doen. Veel denkers zien
dat als een probleem, maar niet de Vlaamse hoogleraar ethiek
en medische filosofie Ignaas Devisch. Passie en creativiteit bestaan dankzij ons verlangen naar altijd maar meer. Juist
daarom houdt hij een vurig pleidooi voor een rusteloos leven!
Evgeny Morozov - Het beheren van je eigen data
ENG
De tijd dat we sociale media zoals Facebook als onschuldig
zagen is definitief voorbij, maar volgens Evgeny Morozov zijn
we nog steeds veel te naïef. Hij stelt dat sociale media ons tot
slaaf gemaakt hebben en het internet een donkere kant kent
waar wij nog maar nauwelijks zicht op hebben.
Aubrey de Grey - Het stoppen van ouderdom
Brainwash Talks - De waarde van ...
ENG
Deze professor in de Chinese geschiedenis werd onlangs
verkozen tot beste docent van Harvard. Hij laat zien dat het
wereldbeeld in de Chinese filosofie totaal anders is dan dat wat
wij hier in het westen kennen. Hij daagt uit onze vastgeroeste
overtuigingen te herzien en de waarde van rituelen te ontdekken.
Susanna Halonen - Het stoppen met zoeken naar je passie ENG
Je passie vinden, het lijkt soms wel de belangrijkste opdracht
van deze tijd. ‘Screw finding your passion,’ zegt Susanna
Halonen. Het streven naar die ene échte passie werkt juist
verlammend. Laat je door deze Britse docent van The School of
Life inspireren tot een leven vol verschillende passies.
Bas Heijne - Gemeenschap
ENG
Niets is zeker behalve de dood. Niet volgens Aubrey de Grey.
Deze excentrieke Britse gerontoloog streeft naar een wereld
zonder vergrijzing; hij ziet ouderdom als de grootste ziekte
van onze tijd. Hij vertelt waarom we de dood moeten verslaan,
hoe we de dood kunnen verslaan, en wat de filosofische consequenties zijn van een wereld waar iedereen duizend wordt.
De afgelopen decennia regeerde het individu - de nadruk
kwam te liggen op individuele vrijheid, individuele ontplooiing,
het recht om je eigen wereld te maken. Hebben we daarmee
het kind met het badwater weggegooid? Is de opkomst van
het radicale populisme op rechts en op links een nostalgisch
en vaak agressief verlangen naar een samenhang die nooit
bestaan heeft of ligt er een behoefte aan ten grondslag die bij
uitstek menselijk is?
Tamar de Waal - Inburgering
Wie onder ons is ingeburgerd en wie niet? Politiek filosoof
Tamar de Waal houdt de begrippen inburgering en burgerschap
tegen het licht. Is het terecht dat vluchtelingen moeten inburgeren voordat ze een Nederlands paspoort verkrijgen? Of
dat premier Rutte ‘pleur op’ zegt tegen Turkse-Nederlanders
die hij niet geïntegreerd acht?
28
29
De Brakke Grond: Rode Zaal
13:50 - 14:30
Ed Rubin en Gabriël van den Brink - Een nieuwe moraliteit ENG
Morele waarden spelen een belangrijke rol in het moderne leven, maar welke rol? En
welke waarden zijn dat dan? Een gesprek op hoog niveau tussen twee professoren.
Ed Rubin van de Vanderbilt University in Nashville en Gabriël van den Brink van
de Vrije Universiteit in Amsterdam zoeken naar de betekenis van moraliteit in onze
moderne samenleving.
15:00 - 15:40
Kariann Akemi Yokota - De geschiedenis van massamigratie ENG
Een massastroom aan migranten beweegt zich naar het Westen nu delen van het
het Midden-Oosten in brand staan. Deze uit de VS afkomstige professor Kariann
Akemi Yokota stelt dat de verhitte discussies en debatten rondom de dramatische
toestroom van vluchtelingen onze ideeën over democratie, sociale rechtvaardigheid
en nationale identiteit zullen herdefiniëren. Met de blik van een historicus vraagt zij
zich af: hoe zijn we hier in het verleden mee omgegaan? Mondiale migratie heeft zich
veel vaker voorgedaan en door naar de geschiedenis te kijken, kunnen we volgens
Yokota ons begrip vergroten, en hopelijk ook tot betere oplossingen komen.
16:10 - 16:50
Peter Knoope - Het westen onder vuur
Het aantal aanslagen binnen en buiten Europa lijkt de laatste jaren gestaag toe
te nemen. Waarom hebben terreurorganisaties toch zo’n aantrekkingskracht op
jongeren? Terreurdeskundige Peter Knoope vertelt over hun politieke achtergronden
en verplaatst zich in de positie van de daders. Hij vertelt hoe anders het zit dan dat
de media vaak doen geloven.
17:20 - 18:00
Fidan Ekiz - Hoelang nog zwijgen?!
Voormalig correspondent in Istanbul Fidan Ekiz maakt zich zorgen om de toenemende polarisatie in onze maatschappij en gaat op zoek naar verbinding. Ze
schetst aan de hand van persoonlijke ervaringen het verloop van migratie en assimilatie binnen de de Nederlandse samenleving, vanaf de aankomst van haar Turkse
ouders in Nederland tot aan de spanningen en tegenstellingen vandaag de dag.
Powered by: Maand van de Geschiedenis.
30
De Brakke Grond: Rode Zaal
18:30 - 19:10
Montasser AIDe’emeh - De weg naar radicale verzoening
We leven naast elkaar, verdeeld door angst en haat. Onze wereld staat in brand.
Wat kunnen we doen om het vuur te blussen? Wat kunnen we doen om ons met
elkaar te verzoenen? Hoe kunnen we polarisatie tegengaan? Jihad-expert Montasser
AlDe’emeh geeft een scherpe analyse van onze tijd, onze tegenstellingen, onze
vijandbeelden en pleit voluit voor verzoening.
Gawie Weet Raad Meets Imagine
Dromen en nachtmerries, vrienden en vijanden, liefde en haat, en misschien wel hét
grote thema van nu: paranoia. Wat vertelt onze achterdocht ons over wie we zijn? In
Gawie Weet Raad Meets Imagine zoekt filmjournalist Gawie Keyser aan de hand van
een aantal korte films het antwoord in de verbeelding. Want weinig komt dichter bij
het echte leven dan het bekijken van een film.
19:50 - 20:40 Blok 1: Dromen en nachtmerries
21:00 - 21:50 Blok 2: Paranoia
De Brakke Grond: Witte Zaal
16:00 - 16:30
17:30 - 18:00
Julie Cafmeyer - De therapie
Julie Cafmeyer vraagt jou als bezoeker om advies rond haar onmogelijke liefdesleven. Is het hechtingsproblematiek, liefdesverslaving, zelfsabotage, verlatingsangst, aanstellerij, gebrek
aan zelfdiscipline? Hopelijk heb jij het antwoord, want Julie
voelt een acute nood aan het delen vanhaar zielenroerselen
met wildvreemden. Een theatrale performance.
31
Agnietenkapel.
14:20 - 15:00
Marli Huijer - Achterblijvers
Marli Huijer is sinds een jaar ‘Denker des Vaderlands’. Ze is expert op uiteenlopende
onderwerpen als tijd, discipline en technologie. Op Brainwash Festival onderzoekt
zij het fenomeen ‘achterblijven’ in relatie tot de massale migratie. In het licht van
deze veranderingen laat Huijer zien dat in een wereld waarin steeds meer mensen in
beweging zijn, de achterblijvers van doorslaggevend belang zijn.
15:20 - 16:00
René ten Bos - Kapitalisme als verlangensmachine
Hoe belangrijk is de porno-industrie? Hoe veelzeggend is deze industrie over onze
samenleving? Filosoof René ten Bos vindt dat we dit niet moeten onderschatten.
Geen industrie is zo groot qua omzet en dat is volgens Ten Bos geen wonder, want
kapitalisme is een verlangensmachine, we kopen niet wat we nodig hebben maar wat
we willen. De pornografie is daar exemplarisch voor.
16:20 - 17:00
Peter Venmans - Amor Mundi
Als je de reclamepraatjes mag geloven is filosofie de beste manier om het geluk
te vinden. Niet alle filosofen tonen zich echter even optimistisch: George Steiner
beweert bijvoorbeeld dat denken ons juist treurig maakt. In elk geval is ‘het goede
leven’ niet hetzelfde als ‘domweg gelukkig zijn’. Eerder dan een zoektocht naar
privégeluk is filosofie een poging om in de waarheid te leven, ook als die waarheid
ons niet vrolijk stemt. Niet het ‘ik’ met al zijn behoeften en verlangens staat daarbij
centraal, maar de wereld waarin wij met zijn allen leven.
17:20 - 18:00
Huub Oosterhuis - Eenzaam in het rotzooiparadijs
“Eenzaam in het rotzooiparadijs.” Hoe bedoel je? Jou bedoel ik. Hoe gaat het met je
ziel? En je angst voor niets? Wat doe je hier in godsnaam? En hoe is deze wereld zo
geworden? Al die vluchtelingen. Kan het anders denk je? Je denkt van niet. Huub
Oosterhuis denkt van wel. Laat je overtuigen en meenemen in het denken van deze
theoloog, dichter en voormalig priester.
32
18:20 - 19:00
Désanne van Brederode - Gevaarlijk denken
Hoe blijf je onbevangen, breekbaar, aarzelend en open en voorkom je eelt op de
ziel? Waarom zou het zinvol kunnen zijn om mooie inzichten toch weer te offeren, ten
gunste van het leven zelf en hoeveel pijn mag denken doen? Is een crisis nog wel een
crisis als je van tevoren al weet dat je er sterker uit zult komen of durf je jezelf op het
spel te zetten en het telkens opnieuw wéér niet te weten? Désanne van Brederode
spreekt over eenzaamheid, ‘gevaarlijk denken’ en over de verliezerskunst van de
antiheld.
19:20 - 20:00
Bert Keizer - De (on)macht van de neurowetenschap
De neurowetenschappen geven ons steeds meer kennis van het brein. Filosoof en
arts Bert Keizer vraagt zich af hoe het komt dat deze kennis totaal niet wordt gebruikt
in de psychiatrie en in de rechtszaal. Als al ons gedrag door de hersenen wordt bepaald, dan geldt dat toch ook voor ziekelijk en misdadig gedrag? Waarom kunnen we
deze problemen niet tackelen door de hersenen aan te pakken?
20:20 - 21:00
Hans Achterhuis - Kleine utopieën
Wat zou er van ons overblijven als we niet meer dromen over een betere toekomst?
Wat als we ons niet meer durven los te maken van de onrechtvaardigheden van het
heden? Prominent filosoof Hans Achterhuis houdt een pleidooi voor kleine utopieën
en vertelt hoe deze op een vruchtbare manier het hoofd kunnen bieden aan onze
huidige maatschappelijke crisis en waarom het zo belangrijk is dat we ons een voorstelling blijven maken van een rooskleurige toekomst.
33
Compagnie
theater.
Compaginietheater: Grote Zaal
16:20 - 17:00
Aart Goedhart - Mens of machine?
17:30 - 18:10
Thomas Rau - Het einde van bezit
18:40 - 19:20
Wouter van Bergen - De robots komen eraan
Compaginietheater: Grote Zaal
14:00 - 14:40
34
Stichting Cinergy - A Miraculous Day at the Office
20:30 - 21:10
Wat is de betekenis van werk in ons leven? In deze energieke,
luchtige en muzikale voorstelling wordt het kapitalisme en de
organisatie van het moderne, westerse werkende leven met
kritische ogen bekeken. Alles wat niet meer bruikbaar is wordt
in de prullenbak gegooid, zodat je meegenomen kan worden op
een reis door andersdenken en nieuwe systemen. Met Karin Jessica Jansen, Emile Zeldenrust, Ivo Schot en Jeek ten Velden.
15:10 - 15:50
Karim Benammar - Spelen met geld
Geld is een idee. Het is een prachtige uitvinding die voor een
ongekende welvaart voor miljarden mensen heeft gezorgd.
Tegelijkertijd kent geld ook een schaduwkant: het draagt bij
aan milieuvernietiging, uitbuiting en blijvende armoede. Maar
ons huidige systeem staat niet voor eeuwig vast. Filosoof Karim
Benammar biedt fundamentele inzichten in de werking van
geld en toont aan de hand van verschillende voorbeelden hoe
we ons eigen geldsysteem zouden kunnen ontwerpen.
Veel mensen doen met plezier hun werk. Ze leveren graag
kwaliteit, en als er iets extra’s aan ze wordt gevraagd, is dat
meestal geen probleem. Maar steeds vaker valt het op dat bij
veel van de dingen die we doen, direct wordt gekeken naar
het nut en resultaat. Geliefd docent bij The School of Life Aart
Goedhart stelt zichzelf de vraag: “Als alles wat we doen nuttig
moet zijn; zijn we dan mens of worden we machine?”
Geen lamp maar licht, geen koelkast maar koeling. Het einde van
bezit is in zicht. Thomas Rau, een van Nederlands bekendste
duurzaamheidsdenkers, stelt dat we op de grens staan van een
fundamentele gedragsverandering. We verschuiven van een
economisch systeem waar de consument bezitter is naar een
systeem waar hij gebruiker wordt. Tijdens het festival vertelt Rau
over de toekomst van bezit en welke invloed dit gaat hebben op
onze economie, samenleving en manier van werken.
Er is geen technologie waarover in de afgelopen eeuw zoveel
is gefantaseerd en gedroomd: de robot als helper van de mens
of als monster dat zich tegen hem keert. We staan aan het
begin van de robotrevolutie. Wat staat ons te wachten en hoe
kunnen we ons voorbereiden? Journalist Wouter van Bergen
vertelt over recente technologische doorbraken, zet verschillende toekomstscenario’s uiteen en vertelt wat we kunnen doen om
ervoor te zorgen dat de robots voor ons blijven werken, in plaats
van andersom.
35
Compagnietheater: Foyer
14:45 - 15:00
17:05 - 17:20
Eva Knibbe - Op een dag alles
Op elke normale werkdag staat een mens bloot aan een tsunami van informatie,
spullen en keuzemogelijkheden. Van facebookbericht tot koffie-automaatgesprek,
balpendop, junkmailfilter, prioriteitmail of quinoa-voornemen. In deze performance
wordt een poging gedaan orde aan te brengen in het overweldigende ‘alles’ van een
gemiddelde werkdag.
15:55 - 16:10
18:15 - 18:30
Helena Hoogenkamp - ZZP-ABC
Helena Hoogenkamp schrijft theaterteksten, proza, poëzie en illustreert. Op
Brainwash vertelt ze haar ZZP-ABC; een talisman en feest der herkenning voor
dolende zzp’ers in de vreemde werkelijkheden van alledag.
Doorlopend
Eten & drinken
Op zoek naar een snelle goede maaltijd tussen alle programma’s door? Bij het
Compagnietheater ben je de gehele dag aan het juiste adres. Vanaf 18.00 wordt er
ook een festivalmaaltijd aangeboden!
21:30 - 01:00
DJ: Lelystad Blues
Vanaf 21.30 begint hier de afterparty met het dj-collectief Lelystad Blues!
Perdu.
15:10 - 15:50
Perdu - Homocommunis
ENG
Literair podium Perdu presenteert een programma waarin het concept van de heteronormatieve gemeenschap door middel van kunst en proza wordt verkend. Door
minder gebruikelijke perspectieven op relaties en intimiteit te onderzoeken, bieden ze
een alternatief voor het conventionele verhaal dat over samenzijn wordt verteld. New
Narrative schrijver Robert Glück (VS/Zweden), en dichter Obe Alkema (Nederland)
onderzoeken het grijze gebied tussen filosofie, literatuur, homoseksuele identiteit en
het verlangen naar affectieve gemeenschappen. Hun werk wordt ondersteund met
beelden van kunstenaar Prins de Vos.
16:20 - 17:00
deFusie - Het midden
Transformeert Nederland van poldernatie tot schreeuwnatie? Kunnen we nog luisteren
naar elkaar? En zijn we nog bereid om te tekenen voor een saaier midden, dat van consensus en compromis? Baukje Prins houdt een interactieve voordracht waarin ze ons
laat nadenken over deze vraagstukken. Want wat betekent het om burger te zijn in een
diverse samenleving? Om te zorgen dat iedereen bij de les blijft zal Daan Doesborgh
(slam)dichter en schrijver bij Vrij Nederland en Tirade het onderdeel in zijn eigen stijl
introduceren.
17:30 - 18:00
Ellen Deckwitz - Filosofie & poëzie
Honderdduizenden Nederlanders schrijven gedichten. Maar wie leest ze? Ellen
Deckwitz gelooft dat we wel willen, maar niet kunnen. Het is ons simpelweg nooit
geleerd hoe we een gedicht moeten lezen. En dat is jammer, want poëzie maakt ons
tot slimmere, rijkere en gelukkiger mensen. Deckwitz vertelt onder meer wat filosofen
als Derrida en Levinas over de dichtkunst te vertellen hadden en hoe zij ons kunnen
helpen poëzie te waarderen.
36
37
Perdu
18:30 - 19:00
Jappe Groenendijk - Filosofie vs literatuur
Filosofie en literatuur zijn beide in staat om ons krachtige inzichten te tonen. De
aanspraak die ze op waarheid maken lijkt echter van een andere orde. Plato sprak
al over een ‘oude vete’ tussen filosofen en dichters. Verschillende hedendaagse filosofen beschouwen literatuur juist als een kennisdomein dat ons inzicht kan bieden in
specifieke ethische en politieke kwesties waar filosofie doorgaans minder goed mee
uit de voeten kan. Filosoof en neerlandicus Jappe Groenendijk maakt de balans op.
Felix & Sophie
Felix & Sofie is een maandelijks filosofisch podium in Perdu voor ieder die zich graag
mentaal laat prikkelen. Tijdens deze speciale Brainwash-editie organiseren ze een
battle tussen twee centrale stromingen in de filosofie: het immanente denken versus
het transcendente denken.
20:00 - 20:40
Is dit het?
Is alles wat we zien, weten, horen of kunnen begrijpen het enige dat er is?
Immanente denkers, bijvoorbeeld Spinoza en Deleuze, ontkennen de mogelijkheid dat er buiten de kenbare werkelijkheid nog meer bestaat. Zo moeten we
bijvoorbeeld volgens Spinoza ‘God’ begrijpen als ‘Natuur’, als een ‘materialiteit’
die in alles huist, eveneens in ons eigen lichaam. Alle oorzaken en redenen
liggen volgens Spinoza in de natuur besloten. Maar is dit dan echt alles wat
er bestaat?
20:50 - 21:30
Of is er meer?
Kunnen wij de wereld volledig verklaren vanuit de realiteit waarin wij leven? Kan ons
denkvermogen in potentie alles vatten of reikt de waarheid ook buiten de grenzen
van wat wij kunnen kennen? Waar men vroeger geloofde in geesten, demonen en
goden, zien wij deze vormen van denken nu vaak als irrationele vaagheden die niet
behoren tot onze natuurlijke orde. Er zijn echter filosofen (van Plato tot Kierkegaard
en Levinas) die denken dat er wel degelijk werkelijkheden zijn die het menselijk
kenvermogen overstijgen, maar waar we ons toch op moeten richten. Want moeten
we het bovennatuurlijke uitsluiten omdat we het niet kunnen verklaren?
Floris van der Burg interviewt Victor Kal.
38
De Richel.
Theatercafé
15:00 - 18:00
Nomizo
Durf jij je eigen standpunt van een andere kant te bekijken? Ben je nieuwsgierig
naar de argumenten van anderen? Nomizo daagt je uit om te filosoferen. Het spel
zorgt voor interessante en vaak hilarische gesprekken. Ook het toeval speelt een
belangrijke rol. Kom kijken in de kelder van De Richel en speel mee!
18:00 - 19:00
Brainwash Academie - Denkers van de toekomst
De Brainwash Academie bestaat uit filosofen, wetenschappers, schrijvers en comedians die een gevecht aangaan met de tijdgeest. Vier leden van de Academie krijgen 10
minuten om je van hun tegendraadse ideeën te overtuigen.
Marieke Borren vraagt zich af wat we bedoelen met de ‘mens’ of de ‘menselijkheid’ wanneer we spreken en denken over of handelen in naam van mensenrechten, misdaden tegen de menselijkheid en humanitaire hulp? Wat is er zo waardevol
in mensen dat het beschermd zou moeten worden?
Tarik Yousif bepleit de waarde van zelfkennis. Socrates beschreef zelfkennis als
noodzakelijk om een zinvol bestaan te kunnen leiden. Hieruit is ten dele de term
‘authentiek’ voortgekomen, wat zoveel betekent als trouw zijn aan je zelf. Maar wat
is nu nog de waarde van authenticiteit?
Laura Burgers denkt na over de inclusiviteit van onze democratie. Wie moeten er
wel meedoen in ons wetgevingsproces en wie niet? Hongarije heeft een speciale
ombudsman die belangen van toekomstige generaties in het oog houdt. Sommige
denkers vinden dat we speciale guardians of the future moeten hebben, met een
vetorecht tege iedere klimaat-onvriendelijke wet. Goed idee?
Arno Bouwes heeft het over onmogelijke emancipatie. Hij meent dat we ons in onze
strijd voor emancipatie niet moeten richten op de goede uitkomst, maar op de juiste
randvoorwaarden. Ons ingrijpen om de gewenste situatie snel te bereiken houdt
emancipatie juist tegen: we onderwerpen mensen opnieuw aan onze vooroordelen.
39
De Richel
19:00 - 20:00
Brainwash Academie - Denkers van de toekomst
De Brainwash Academie bestaat uit filosofen, wetenschappers, schrijvers en comedians die een gevecht aangaan met de tijdgeest. Vier leden van de Academie krijgen 10
minuten om je van hun tegendraadse ideeën te overtuigen.
We moeten het nodig hebben over wapenbezit in Nederland, aldus Yernaz Ramautarsing. Hij stelt dat wapenbezit emanciperend is, feministisch en boven alles een
moreel recht. Het wapenbezit debat gaat over meer dan wapens. Het gaat over onze
kijk op de mens, ons oordeel over onze eigen cultuur en een inzicht in hoe we denken
over slachtoffer en dader, oorzaak en schuld.
Andrea Speijer-Beek stelt dat hoe meer we aan mensen zelf overlaten in plaats van
door de overheid te laten regelen, hoe minder last we krijgen van populisme. De prijs
voor individuele vrijheid is dat je jouw mening niet via het stembureau aan anderen
kunt opdringen, maar dat je zelf verantwoordelijkheid moet nemen voor de gevolgen
van je overtuiging.
Daniel Mügge spreekt over de wraak van de spreadsheet. Veel burgers zijn boos. Ze
klimmen op de barricades tegen vermeende bestuurlijke elite. Ze hebben het gehad
met experts in gestreken bloesjes en hun “feiten” over van alles. Het cijferfetisjisme
voedt het nihilisme van boze burgers. Wij verwachten te veel van cijfers.
Gian van Grunsven constateert dat we massaal aan yoga en mindfulness doen, we
sportscholen bezoeken en biologisch eten. ‘Persoonlijke groei’ is aan de orde van de
dag. Maar wat doen we aan onze seksuele ontwikkeling? Niets! En dat terwijl menig
liefdesleven -en zelfvertrouwen!- op seksuele ontevredenheid stukloopt.
20:00 - 03:00
Afterparty
Meer?
brainwash.nl, radio en televisie
Brainwash.nl is een dagelijks platform voor nieuwe ideeën (zie pagina 22).
Verder is er Brainwash Radio, een maandelijkse nieuwsanalyse onder
leiding van Stephan Sanders op NPO Radio 1 (elke laatste maandag van de
maand, 20:30-21:30 uur, natuurlijk ook als podcast beschikbaar). Ook is er
Brainwash op televisie (zie pagina 4): Brainwash Talks en Brainwash Bits.
Voor meer informatie: zie human.nl/brainwash.
Brainwash - het boek
Maart 2017 komt bij Nijgh en Van Ditmar het boek Brainwash 2016:
Homo creator uit. De denkers die hier op het festival zijn, schrijven over
de uitdagingen van de creërende mens en verkennen waar we
vandaag de dag nu echt over moeten nadenken. Kan je niet wachten?
Het boek van de vorige editie - Brainwash; de belangrijkste vragen van dit
moment - is nu al verkrijgbaar!
Brainwash - Den Haag
Op 25 maart 2017 houden we voor de tweede keer een editie van Brainwash
in De Koninklijke Schouwburg van Den Haag. Een eclectische mix van denkers komt vertellen wat de denk- en doe-agenda van de komende tijd moet
zijn. Grote maatschappelijke thema’s worden in verband gebracht met kleine
persoonlijke vragen om helder te krijgen wat onze mogelijkheden zijn.
Kijk voor meer informatie op de website van De Koninklijke Schouwburg
van Den Haag: www.ks.nl
The School of Life
Brainwash wordt geproduceerd door The School of Life Amsterdam.
Dagelijks volg je bij The School of Life classes over de belangrijkste vragen
van je dagelijks leven. Hoe vind je een baan die bij je past? Wat is een
echte vriend? Hoe verbeter je de wereld? De classes zijn geïnspireerd op
de beste ideeën uit de filosofie en literatuur. The School of Life organiseert
ook events met bekende sprekers.
Kijk voor meer informatie op www.theschooloflife.com
40
41
Partners.
Brainwash wordt geproduceerd door The School of Life en is een
samenwerking met Human.
Dasym
De Groene Amsterdammer
Frascati
De Brakke Grond
Vice
Universiteit van Amsterdam
Ethos
KNAW
Freedomlab
Nederlands Letterenfonds
Fonds Podiumkunsten
de Volkskrant
Imagine Film Festival
De Nationale Opera
Felix & Sofie
Mezrab
Perdu
SLAA
Volkshotel
Universiteit van Amsterdam
Colofon.
Silvia van der Heiden, Paulien Loerts, Vincent Wensink bestuur
Erik Bout, Xavier Auerbach, Bert Janssens, Haroon Sheikh,
John Boom raad van advies
Laurens Knoop oprichter
Ted Tettero directeur
Daniel Tsuff producent
Maria Janssens redactie
Tamar Strietman financiën
Vera Vryens vormgeving
Kamiel Feiertag productie
Thomas Camminga productie
brainwash.nl
Tjebbe Venema
Kimberly van den Hengel
Rick Kluskens
Tinke Douma