Transcript Laila en Madjnoen

Musica
Sacra
Maastricht
kunstenfestival
Drieluik ‘Laila en Madjnoen’
I. Arabisch en Turks
Mehmet Polat Trio
Anass Habib
15 - 18
sept 2016
vrijdag 16 september · 22.30 - 23.30 uur
Offer van Liefde
keizerzaal sint servaasbasiliek
Mehmet Polat Trio (Turkije/Nederland)
Mehmet Polat ud & composities
Dymphi Peeters kora
Twee geliefden op reis - Laila en
Madjnoen in de oriëntaalse muziek
Pelin Başar ney
‘Ik ben hem die ik liefheb, wie ik liefheb is mij’
Anass Habib (Marokko/Nederland) · zang
‘Ik loop langs deze muren, de muren van Laila
En ik kus deze muur en die muur
Het is niet de Liefde voor de muren
Op het programma onder meer
• Untouched stories
die mijn hart in vervoering brengt
Maar voor de Ene die erbinnen woont’
• Dance it out
• Kumdan kaleler - Ya Teer wyalli Ashajar
(dialoog van een minnaar die praat met een vogel
Liefdesverhalen zijn van alle tijden. Maar ze zijn ook
van alle landen en culturen. In de islamitische cultuur
in een boom, waarin de vogel gevraagd wordt de
heeft de van oorsprong zevende-eeuwse Arabische
verre geliefde te groeten)
vertelling van Laila en Madjnoen dezelfde mythische
•Neşet
status als Tristan en Isolde en Romeo en Julia. Met een
• Whispering to waves
boeiende versie van het Tristan-verhaal op het pro-
• Ask your heart
gramma – Le Vin Herbé van Frank Martin (vrijdag om
• Evening pray - Lamma Bada
20.00 uur) – is het interessant om die te combineren
(lied waarin de schoonheid van de geliefde
met wat misschien wel de bron van deze middel­
bezongen wordt)
eeuwse vertelling is geweest, de oriëntaalse liefdes-
• Everything is in you
geschiedenis van Laila en Madjnoen. Een van de
• Peace in heart - Ya Ghazaly
bekendste versies is het twaalfde-eeuwse epos van
(droevig lied over de mensen die geliefden
de Perzische dichter Nizami.
van elkaar willen scheiden)
•Simurg
Allegorie
• Mardin - Sehtu Wajdan
In het denken van de Islam kan een offer van liefde
(lied waarin een minnaar de wijnschenkers
vraagt hem te vergeven voor zijn tranen)
ook overdrachtelijk geduid worden: de vertelling van
Laila en Madjnoen is – naast een verhaal over de onbereikbare liefde en de opofferingen die met het
vrijdag t 22.30
streven daarnaar gepaard gaan – ook een allegorie
het paradoxale gevaar aan van deze spirituele weg:
voor het streven naar het goddelijke. Mystici benutten
door in de poëzie onder te duiken, vlucht Madjnoen
het verhaal als een allegorie die hun verlangen naar
weg van Laila, maar er is op een gegeven ogenblik
de goddelijke liefde kon verbeelden. Deze verbinding
geen weg terug meer.
van het aardse en het spirituele wordt in de versie van
Nizami vrij letterlijk gemaakt. Nadat Madjnoen Laila
Drieluik
vurig het hof heeft gemaakt, wordt hij naar Mekka
De wereld van Laila en Madjnoen wordt in drie con-
gestuurd om af te koelen. In de heilige moskee komt
certen tot leven gewekt. In deze concerten komen de
daar mystiek in het spel. Hij ziet de deurknoppen van
culturen aan bod waarin het verhaal zijn grootste bloei
de Ka’ba aan voor de haarlokken van Laila en identi-
beleefde: de Arabische, de Turkse en de Iraanse. Zo
ficeert de zwarte kubus met zijn geliefde. Veel beeld-
legde het verhaal een eigen weg af, het verhaal dat
spraak uit dit verhaal is gebaseerd op mystieke liefde,
waarschijnlijk via het moorse Spanje, de kruistochten
zoals het verlangen van de minnaar om onthoofd te
en de troubadours ook in Europa terechtkwam, en
worden, wat betekent dat je je verstand opzij zet ten
zo de middeleeuwse literatuur beïnvloedde. Tegelijker-
voordele van je hart. Tegelijkertijd geeft Nizami ook
tijd speelt de spirituele dimensie van het liefdesver-
Laila en Madjnoen · een verboden liefde
Kais was de zoon van een Arabische
De vader van Kais probeerde de
Als Kais hoort dat er een huwelijk
sjeik en als jongen overtrof hij zijn
zaak te redden. Hij smeekte de
tussen Laila en de rijke Ibn Salaam
leeftijdgenoten in kennis, ijver,
vader van Laila om vergiffenis en
is gearrangeerd, verliest hij zijn
leergierigheid en taalge­bruik. Op
toegeeflijkheid. Maar die weigerde:
laatste restje verstand. Hij ver-
een dag leerde Kais een meisje
de schande van het bezingen van
scheurt zijn kleren en kruipt naakt
kennen dat zo mooi was dat hij
Laila’s schoonheid in het openbaar
door de wildernis. Maar zijn gek-
onmiddellijk een voor hem onbe-
was te groot. Dan neemt de vader makende, onvervulde liefde maakt
grijpelijk verlangen voelde. Ze
van Kais zijn zoon mee naar Mekka,
heette Laila, wat nacht betekent.
in de hoop daar genezing en inzicht mensen naar hem toe, die hem
Beide kinderen werden door liefde
te vinden. Maar in de heilige stad
urenlang aanhoren als hij in verzen
overspoeld, maar ze begrepen
nemen het verlangen naar Laila
over zijn geliefde Laila spreekt.
nog niet wat liefde was.
en de waanzin alleen maar toe.
In Laila’s stam was men razend
Als ze naar hun dorp terugkeren
dwongen huwelijk en de afwezig-
toen men van hun liefde vernam.
verdwijnt Kais op een goede dag.
heid van Madjnoen. Nog eenmaal
Van haar vader mocht ze haar tent
In lompen gehuld en van zijn ver-
bezoekt ze hem in de woestijn. Hun
niet meer uit. Overal bezong Kais
stand beroofd zwerft hij doelloos
blikken treffen elkaar, raken vervuld
Laila’s schoonheid. Hoe langer hij
door de bergen en de woestijnen
van liefde, maar dan verdwijnt
haar niet zag, hoe meer hij in zijn
van de Hijaz en schrijft hij trieste
Madjnoen voorgoed.
hem beroemd. Van overal komen
Intussen lijdt Laila aan haar ge-
liefde tot waanzin leek te vervallen,
lofdichten voor zijn verre geliefde.
Na jaren sterft Laila van verdriet.
zodat de mensen hem op straat
Zijn verstand lijkt hem te hebben
Als Madjnoen hoort dat zijn gelief-
nawezen met de woorden:
verlaten. Zijn haren zijn aaneen
de is overleden, spoedt hij zich naar
‘Daar heb je de waanzinnige,
geklit en vervilt, zijn kleren zijn
haar graf. Daar sterft ook hij, met
de madjnoen!’
aan flarden.
één woord op zijn lippen: ‘Laila’.
haal een grote rol in de muziek. Alle musici die in
de ud en zijn bredere muzikale opvattingen brachten
deze concerten optreden zijn beïnvloed door de
hem in 2007 naar Amsterdam, waar hij samenwerkte
soefi-tradities in hun respectievelijke landen Turkije,
en experimenteerde met musici uit de hele wereld.
Marokko en Iran. t
Na een conservatorium­studie Indiase muziek en eigen
studies van de Perzische en Arabische muziek en van
Willem Bruls (gastprogrammeur)
flamencomuziek, ontdekte Polat de spiritualiteit van
de muziek uit Afrika. Met de kora als het aardse element, ud als de ruimte en ney als de lucht, ontstond
Mehmet Polat Trio
het Mehmet Polat Trio.
Het Mehmet Polat Trio is een spirituele en avontuurlijke
Mehmet Polat gaat voort met het combineren en
ontmoeting tussen drie meesters en hun instrumenten:
onderzoeken van verschillende muzikale tradities.
de ney (fluit), kora (harp) en ud (luit). De wortels liggen In het trio worden frisse ideeën en nieuwe musici
in de Ottomaanse, Anatolische, Balkan en West-­Afri-
verwelkomd. Zij maken gebruik van het traditionele
kaanse muziektradities. De originele composities wor-
en het spirituele karakter van hun instrumenten, maar
den gekleurd door improvisaties, in de warmte en sfeer
brengen tegelijkertijd allerlei vernieuwingen aan.
van een kamerconcert. Het trio bestaat uit Pelin Başar
Polat voegde twee extra bassnaren aan zijn ud toe,
(Turkije) · ney, Dymphi Peeters (Nederland) · kora en
waarmee hij de functie en de kleur van de klank
Mehmet Polat (Turkije) · ud en composities.
uitbreidde.
Mehmet Polat groeide op in een alevitisch gezin in
Pelin Başar speelt de ney. Zij studeerde klassieke Turkse
Urfa, Turkije. Hij studeerde Ottomaanse muziek in
muziek en compositie in Istanbul. Ze begeleidde
Istanbul. Zijn nieuwe benadering in het bespelen van
onder meer het Staatskoor in Samsun. Momenteel
woont en werkt zij in Parijs.
Dymphi Peeters speelt de kora. Na een studie fluit,
operazang en educatie en na verscheidene spirituele
trainingen, legde zij zich toe op het spelen van n’goni
en kora. Zij vermengde de kwaliteiten van deze instrumenten met muziektradities uit de Balkan, die zij
eerder bestudeerde.
Anass Habib · zang
Anass Habib is een in Nederland wonende zanger en
performer van Marokkaanse origine. Op het festival
voor religieuze muziek in het Marokkaanse Fès, zijn
geboortestad, zong hij in een muziekproductie die
gebaseerd was op het verhaal van Laila en Madjnoen,
waarna een Europese tournee volgde. Samen met
het Mehmet Polat Trio zal hij de muzikale werelden
van het liefdesverhaal gaan verkennen.
Zijn zangambities openbaarden zich al in familiekring
toen Anass vijf jaar oud was. Op twaalfjarige leeftijd
gaf hij zijn eerste soloconcert in Fès. Na de middelbare
school vertrok hij naar Syrië, waar hij gedurende twee
jaar vroeg- en pre-middeleeuwse Midden-Oosterse
‘Laila en Madjnoen op school’, miniatuur voor het 16de-eeuws
manuscript Majalis al-’Ushshaq van sultan Husayn Mirza
Andere concerten in het
Drieluik ‘Laila en Madjnoen’
muziek studeerde.
Daarbij lag de nadruk op muziek
van kerken uit het
t II. Perzisch
Midden-Oosten in
zaterdag 17 september · 22.00 - 23.00 uur
talen als het Ara-
keizerzaal sint servaasbasiliek
Abbas Bakhtiari Trio (Iran)
bisch, Aramees en
Grieks. In Libanon
studeerde hij vervolgens bij de
Anass Habib © Bram Petraeus
zangeres en muziekdocente Ghada Shbeir, waarbij
· € 15
Abbas Bakhtiari zang, daf en dayereh
Navid Saeedi târ
Saber Hemmati kamanche
de nadruk lag op Aramese en Byzantijnse zang. In
De Iraanse musicus Abbas Bakhtiari groeide op
2013 ging hij voor korte tijd in de leer bij Soeur Marie
met de verhalen over Laila en Madjnoen en al
Keyrouz in Parijs.
vanaf zijn studies besteedt hij aandacht aan dit
Anass Habib is een breed georiënteerde zanger van
thema.
oude en klassieke Arabische muziek en een specialist
op het gebied van Aramese en oud-christelijke zang.
Hij trad op in onder meer Marokko, Syrië, Libanon,
t III. Zwerftochten van een liefdesverhaal
zondag 18 september · 16.30 - 17.30 uur
keizerzaal sint servaasbasiliek
biedt hem veel mogelijkheden uitdrukking te geven
Mehmet Polat Trio, Anass Habib
aan spirituele muziek. Zijn repertoire doorkruist vele
en Abbas Bakhtiari Trio
Turkije, Frankrijk, Polen, Zuid-Afrika en Tunesië.
Zijn stembereik, van warme bariton tot hogere tenor,
landen en culturen, van de grote Libanese diva Fairouz
tot de Egyptische Oum Kalthoum, van de Syrische
Sabah Fakhri tot de Libanese Marcel Khalife, en van
· € 15
Het afsluitende deel van Laila en Madjnoen
brengt alle musici van het drieluik samen.
soefi dichtkunst tot Maronitische muziek en middeleeuwse Sefardisch-Andalusische liederen.
Zie ook het artikel van Willem Bruls
in de festivalkrant (pagina 8).
Stichting Musica Sacra,
Theater aan het Vrijthof Maastricht en Omroep MAX Radio 4.
programma­commissie Jacques Giesen (voorzitter), Jos Leussink (adviseur), Lieke
Wijnia (Musica Sacra Maastricht), Sylvester Beelaert (Musica Sacra Maastricht),
Hugo Haeghens (Theater a/h Vrijthof, festivaldirecteur), Fons Dejong (Theater
a/h Vrijthof), Russell Postema (Omroep MAX), Willem Bruls (gastprogrammeur)
projectleiding & fondsenwerving Fons Dejong senoir marketeer Gaby van Wegberg
productieleiding Peter Noten inrichting exposities Peter Snellens redactie Philip
Leussink, Jacinta Wetzer vormgeving Philip Leussink senior uitbalie Joyce LimpensPaquay technische leiding Remco van der Giessen hoofd bedrijfsbureau Jos Spauwen
En alle overige medewerkers van Theater aaan het Vrijthof
samenwerkingspartners Theater aan het Vrijthof, Omroep MAX, NPO Radio 4,
Maastricht Academy of Media Design and Technology (MAMDT), Conservatorium
Maastricht, Koninklijk Conservatorium Den Haag, Lumière Cinema Maastricht,
Toneelacademie Maastricht, Boekhandel Dominicanen en ds. Joen Drost.
musica sacra maastricht is een coproductie van
mediapartners Omroep MAX, Media Groep Limburg, L1, RTV Maastricht,
KRO-NCRV en Brava.
Fonds Podiumkunsten, Provincie Limburg, Gemeente Maastricht,
Elisabeth Strouven Fonds, Limburgs Festival Platform, Huis voor de Kunsten Limburg,
VVV Maastricht, de Vrienden van Musica Sacra Maastricht en alle (concert-)locaties.
De activiteiten zijn mede mogelijk gemaakt door anonieme giften van particulieren.
met dank aan
Jean Jacobs, Barbara de Heer, Michel Cobben, Mr. Eddy Klomp
en Bas Huijser
bestuur
STEUN HET FESTIVAL Voor een bijdrage vanaf € 40 geniet u als Vriend van
Musica Sacra Maastricht vele voordelen. Zie voor meer informatie en aanmelding
www.musicasacramaastricht.nl/vriend.
STICHTING MUSICA SACRA Vrijthof 47, 6211 LE Maastricht
[email protected] • www.musicasacramaastricht.nl