Transcript Politiek
POLITIEK
1.2 POLITIEKE ATTITUDE
1.2 POLITIEKE ATTITUDE
• Schrijfcarrousel: conclusie?
• Onderzoek bij leerlingen van 6de jaar:
41% zegt ‘politiek interesseert me niet’
30% was absoluut niet akkoord met die uitspraak
Meer jongeren met interesse dan ouderen
• Toch: jongeren niet ‘apolitiek’ (onderzoek KULeuven
over stemplicht / stemrecht)
Waarom wel of niet stemmen bij stemrecht?
1.2 POLITIEKE ATTITUDE
• Maakt onze stem iets uit? Maakt het uit wie er in het
parlement zetelt?
vb. Belgische wetgeving
vb. vergelijking Afrikaanse landen
In welke facetten in het leven van een 18 jarige heeft
politiek een noemenswaardig aandeel?
H2: HET POLITIEKE SYSTEEM
• Rode draad verklaring functioneren politiek
systeem: Systeemtheorie van David Easton
• Ter ondersteuning: De stellingen van Harold Lasswell
Politiek:
Wie krijgt wat, op welke manier en wanneer?
Studie van invloed en mensen die invloed uitoefenen. (politiek
rendement)
Politiek = machtsspel dat draait om de verdeling van wenselijke
waarden en goederen (macht <-> gezag)
8 Waarden: Welvaart; Welzijn; Respect; Moraliteit; Professionele
vaardigheden; Kennis; Affectie in familiale en groepsrelaties
Geen objectieve rangschikking DUS POLITIEK
Voorbeelden in Belgische politiek (o.a. welvaart vs. Welzijn)
H2: HET POLITIEKE SYSTEEM
• Systeemtheorie van David Easton
‘wie, wat, hoe en wanneer’-vraag in een proces van inputs en
outputs vertaald
Politiek systeem: de optelling van de interacties tussen zij die
macht uitoefenen waarlangs de waarden in de maatschappij
op een autoritaire wijze worden vastgelegd.
Vier veronderstellingen:
1.
2.
3.
4.
Interactiesysteem tussen eenheden (individu / groep / … )
Politieke systeem beïnvloed door ‘omgeving’
Open systeem: omgeving bepaalt voorwaarden voor werking
Systeem wil overleven (vegetatieve werking) en is daarom
flexibel
Op basis van deze veronderstellingen en aan de hand van
inputs en outputs de interacties in het politiek systeem verklaren
H2: HET POLITIEKE SYSTEEM
• Model van Easton is een soort van politieke
kringloop (~ model op p.6)
O
M
G
E
V
I
N
G
EISEN
Conversie
Beslissing
STEUN
terugkoppeling
INPUT
OUTPUT
‘gatekeeper’ = niet elke eis geraakt er door (wet / cultuur)
O
M
G
E
V
I
N
G
H2: HET POLITIEKE SYSTEEM
H2: HET POLITIEKE SYSTEEM
Poortwachters (gatekeepers):
het politieke systeem heeft niet de capaciteit om alle politieke
wensen te realiseren (onverenigbaarheid);
bij urgente problemen kunnen politici een spoeddebat
aanvragen;
samen met de massamedia en pressiegroepen worden
politieke partijen ook wel de poortwachters van de democratie
genoemd;
Poortwachters van de democratie: in staat zijn (vage) wensen
te vertalen in concrete politieke eisen;
Vooral politieke partijen vervullen een sleutelpositie als
poortwachter om problemen wel of niet te agenderen;
H2: HET POLITIEKE SYSTEEM
• Omzetting/conversie
tijdens deze conversie- of omzettingsfase moeten de naar voren
gebrachte eisen en wensen en de door politici gedane
uitspraken worden omgezet in een beslissing;
dit is het werk van beroepspolitici en ambtenaren, die de
belangen van alle groepen moeten afwegen;
vaak zal een wethouder of een minister zijn ambtenaren vragen
de zaak te onderzoeken en advies uit te brengen > de
beleidsvoorbereiding;
in de vervolgfase van beleidsbepaling kan een minister ook met
een wetsvoorstel komen. Dit wordt dan in het parlement
besproken en gestemd
H2: HET POLITIEKE SYSTEEM
Omgevingsfactoren = factoren die niet direct onderdeel
van het probleem vormen, maar wel een rol spelen in de
besluitvorming.
Zij zorgen bijvoorbeeld in de invoerfase voor een ‘zij-invoer’ en later
voor mogelijkheden of juist complicaties in de omzettingsfase.
De belangrijkste omgevingsfactoren zijn
Demografische factoren (vergrijzing van België)
Ecologische factoren (wisselwerking tussen mens en milieu)
Culturele factoren (geschiedenis van een land >
normen/waarden/gewoonten)
Economische factoren (mate van economische groei en werkgelegenheid)
Technologische factoren (technologische ontwikkelingen)
Sociale factoren (verdeling in maatschappelijke klassen > verschillen
daartussen)
Internationale factoren (invloed van internationale wetgeving, regels en
verdragen)
H2: HET POLITIEKE SYSTEEM
Opdracht
• Kies in goep een van de volgende eisen.
•
•
•
•
•
Windmolenpark in Hofstade
Vaste politiecamera’s in alle straten van Mechelen
Legalisatie wapendracht in Antwerpen
Islamitische feestdagen moeten officiële feestdagen worden
Werkloze 20-ers moeten lagere uitkeringen krijgen
• Teken een zo volledig mogelijk Easton-model uit op
een A3-blad.
Denk zelf na over invloeden, steun, gatekeepers,
mogelijke output, alle actoren die er belang kunnen bij
hebben en waarden die en rol kunnen spelen,
H3: WAT BEPAALT DE OMGEVING?
Politiek heeft verschillende inhoud en neemt verschillende
vormen aan op basis van dagelijkse praktijk omgeving
Een eerste component van de omgeving is ‘de staat’
Omgeving in macroniveau
Afhankelijk van soort samenleving doorheen tijd en ruimte
Proces van staatsvorming bestaat historisch gezien in arbeidsverdeling en
sociaal contract
Gevestigde macht kan zichzelf versterken (militair) en kon uitgroeien tot
een gezagshebbende instantie
3 elementen nodig om van een staat te kunnen
spreken …
H3: DE STAAT
• Aan welke criteria moet een staat voldoen?
1) Territorium
Vastgelegd, omgrensd gebied. Regels gelden voor
inwoners van het territorium
territorialisering van politiek is een historische vertaling
van de behoefde aan grondgebied en het verbinden
van status met bezit.
Elke staat heeft een grondgebied dat ze intern
besturen en tegen externen verdedigen
H3: DE STAAT
2) Een bevolking
Een volk = een verzameling van mensen met een
gemeenschappelijke cultuur
Alle mensen in een staat behoren tot 1 volk NATIE
komt in praktijk nauwelijks voor
meestal gemengde samenstelling
Nationaliteit = rechtsband van persoon met een land. Wie
deze niet heeft is een ‘vreemdeling’.
Ofwel door geboorte (primair) ofwel door verkrijging (secundair)
H3: DE STAAT
PRIMAIR
• Je geboren bent in België en je vader of moeder Belg is;
• Je geboren bent in het buitenland, je vader of moeder Belg is
en je geen andere nationaliteit bezit;
• Je als pasgeborene in België gevonden werd of als staatloze
geboren bent.
SECUNDAIR
• Vrijwillig door nationaliteitskeuze
• Door huwelijk
• Naturalisatie (al dan niet toegestaan door Kamer)
H3: DE STAAT
Staatlozen (apatriden) = Mensen zonder nationaliteit.
bvb. heeft een in België geboren kind van Braziliaanse ouders
strikt genomen geen nationaliteit
Niet van Belgische ouders
niet Belgisch
Welke nationaliteit dan geven?
Niet in Brazilië geboren
Niet Braziliaans
H3: DE STAAT
3) Soevereiniteit
De staat heeft binnen zijn grondgebied het hoogste gezag, de
soevereiniteit.
monopolie heeft op het gebruik van geweld
belastingen heffen
wetten maken
toezien op de naleving van die wetten
Militaire macht
politiemacht
H3: DE STAAT
Wereld verdeeld onder meer dan 200 staten
Enkel zeeën en oceanen staan niet onder het gezag van een staat
(internationale wateren)
Geen enkele staat mag zich moeien met de binnenlandse zaken van een
andere staat
macro-politiek = een statenanarchie (enkel in theorie)
In de praktijk hebben de meeste staten overeenkomsten met andere staten
gesloten en zijn lid geworden van internationale organisaties. Zo zijn er onder
andere:
VN (Verenigde Naties)
EU (Europese Unie)
OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling
NAVO (de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie)
WTO (Wereldhandelsorganisatie)
DE VERENIGDE NATIES
Veel problemen zijn grensoverschrijdend
Principe van soevereiniteit moet doorbroken worden
Nood aan ‘Global governance’
Vb:
•
•
•
•
•
Verenigde Naties
Europese Unie
Organisatie voor Economische Samenwerking en Onwikkeling
Noord-Atlantische Verdragsorganisatie
Wereldhandelsorganisatie
Wie leiding in de wereld? Welke principes moeten ze
hanteren?
DE VERENIGDE NATIES
• Opgericht in 1945, na WOII tijdens United Nations Conference
on International Organizations in San-Fransisco
• Opvolger van de Volkenbond die tijdens het interbellum
actief was
• Aanvankelijk namen 51 landen deel
• Belangrijkste doelen:
Vrede en veiligheid (onderhandelingen en blauwhelmen
Economische en sociale ontwikkeling
Mensenrechten (UVRM)
Humanitaire zaken (vluchtelingen)
Internationaal recht (internationaal gerechtshof)
DE VERENIGDE NATIES
Organen van de VN:
• Algemene vergadering:
• Elke lidstaat 1 stem (tweederde meerderheid nodig voor beslissingen internationale
veiligheid, toelating nieuwe leden, VN begroting; gewone meerderheid voor andere
zaken) AANBEVELINGEN
• Veiligheidsraad:
• Handhaving van vrede en veiligheid.
• Kan gelijk wanneer bijeen worden geroepen.
• Leden worden verkozen door algemene vergadering (*)
vetorecht voor permanente leden BESLUITEN OPLEGGEN (vb, economische sancties of
wapenembargo)
Meest prominente orgaan = De Veiligheidsraad
telt 5 permanente leden met vetorecht en 10
wisselende leden
DE VERENIGDE NATIES
• Economische en sociale raad:
• Coördineert de economische en sociale werkzaamheden van de VN
• Centraal forum waar internationale sociale en economische kwesties aan bod
komen
• Telt 54 leden die voor termijn van 3 jaar worden verkozen door Algemene
Vergadering
• Het secretariaat:
• Dagelijkse administratieve tajeb van VN
• Secretaris Generaal staat aan het hoofd
• Internationaal Gerechtshof
• Buigt zich over geschillen tussen landen
DE VERENIGDE NATIES
Naam:
• Zeer oud, gebruikt om de geallieerden aan te duiden ten tijde van
Napoleon
• Einde WOII gebruikt oor Churchill naar woorden van Engelse dichten Lord
Byron
Begin:
• 1945, 51 landen; nu bijna alle landen vertegenwoordigd
Geld:
• Bijdragen afhankelijk van nationaal inkomen; MAAR: plafond voor rijke
landen omdat anders impact te groot is als er een groot land vertrekt.
Ook bekend voor:
• Wereldbank: geeft leningen aan ontwikkelingslanden
• UNICEF: United Nations International Children’s Emergency Fund
• UNESCO: United Nations Educational, Scientific & Cultural Organisation
DE VERENIGDE NATIES
Bedenkingen:
• Veto’s van permanente leden van Veiligheidsraad doen
afbreuk aan ‘UNITED’ Nations ?
Vb. veto VS voor inval in Irak en Palestijnse kwestie
Vb. Veto Rusland en China over inval Syrië
• In IMF en Wereldbank hebben rijke landen 60% van
stemmen, ook al vertegenwoordigen ze maar een 6de van
de wereldbevolking
• Commercieel & Financieel > sociaal en ecologisch. Meeste
akkoorden zijn meer engagementen dan verdragen
behalve Kyoto-akkoord (sancties) en
mensenrechtenverdragen
DE VERENIGDE NATIES
• Veto China en Rusland over resolutie Syrië
http://youtu.be/eGZcI23kMWk
• VN Veiligheidsraad wil meer sancties na kernproef NoordKorea
http://youtu.be/bHB3Wn4tiOQ
• Palestijnen vragen VN om stop aanvallen Israël
http://youtu.be/2XSZnW7KbOo
Palestijnen vieren nieuwe VN-status
http://youtu.be/MxztZBtDYuk