Transcript Presentatie Mr. Gianni Loosveldt

Persoonsvolgende financiering en
VN-Verdrag inzake de rechten van
personen met een handicap
1
Convergeren of divergeren ?
Gianni Loosveldt
HET VN-VERDRAG INZAKE DE RECHTEN VAN PERSONEN MET EEN
HANDICAP: DOORWERKING IN DE VERSCHILLENDE RECHTSTAKKEN.
NIEUWE UITDAGINGEN, NIEUWE PERSPECTIEVEN ?
LEUVEN INSTITUTE FOR HUMAN RIGHTS AND CRITICAL STUDIES,
KULEUVEN
LEUVEN, 13 FEBRUARI 2014
Inhoud
2
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
Persoonsvolgende financiering (PVF): ontwerp van
decreet
PVF en gelijkheidsbeginsel
PVF en ‘vermaatschappelijking van de zorg’
PVF en wijze van ondersteuning van pmh
PVF en aard van de aanspraken van pmh
Slotbeschouwingen
?
I. PVF: ontwerp van decreet
3
 parlementaire behandeling start op 18/2
(http://docs.vlaamsparlement.be/docs/stukken/20132014/g2429-1_origineel.pdf): IWT 1/1/2015
 getrapt ondersteuningssysteem (minder- en
meerderjarigen)

‘Trap 1’: basisondersteuningsbudget (BOB): handicap/”duidelijk vast te
stellen behoefte aan zorg en ondersteuning” (art. 2, 2°)
vast (geen differentiatie)
 forfaitair bedrag, “verstrekt in het kader van de zorgverzekering” (art. 2, 2°)
 > 130 EUR/maand ? “Door een grote bestedingsvrijheid van het
basisbudget toe te kennen aan de persoon met een handicap, kan hij
zelf een op maat georganiseerde mix, vanuit de verschillende
ondersteuningsbronnen, samenstellen” (toelichting)
 quid verhoging verhoogde kinderbijslag voor kinderen met een handicap
of aandoening ? Cf. ‘standstill’ art. 23 Grondwet

I. PVF: ontwerp van decreet
4

‘Trap 2’: budget voor niet-rechtstreeks toegankelijke zorg en
ondersteuning (niet-RTZO):
geobjectiveerde nood aan ZO die de duur, intensiteit en frequentie van
RTZO overschrijdt (zorgzwaarte)
 uitgedrukt in ‘budgetcategorieën’

3 mogelijke formules:
cash-budget
 “vorm van financiering van niet-RTZO” (persoonlijke assistentie ?)
 op eigen bankrekening, maximumbudget per kalenderjaar
 pmh staat zélf in voor het bekostigen van niet-RTZO
 voucher: (zorg- en organisatiegebonden) personeelspunten
 bij een door VAPH vergunde aanbieder van niet-RTZO -> wie ?
 bij een door VAPH vergunde organisatie voor ondersteuning bij
aanwending van voucher en organisatie van ZO
 combinatie van cash-budget en voucher

II. PVF en gelijkheidsbeginsel
5
Art. 1, 2e lid (Purpose): “Persons with disabilities include those who have long-term
physical, mental, intellectual or sensory impairments which in interaction with
various barriers may hinder their full and effective participation in society on an
equal basis with others”.
Art. 5.1 (Equality and non-discrimination): “equal before and under the law and are
entitled without any discrimination to the equal protection and equal benefit of the
law”
 op handicap staat geen leeftijd ? Grens 65 jaar voor BOB (art. 4, 1ste lid, 1°) en
T2


advies SAR WGG
Cf. Arbitragehof nr. 18/2001, 14 februari 2001 & Arbitragehof nr. 51/2001, 18 april
2001 => Quid BOB “in het kader van de zorgverzekering” ?
 (mogelijks) geleidelijke toekenning van het BOB t.e.m. 2020:
“aanvullende voorwaarden” (art.4, 3e lid)

“Het lijkt hierbij evident te starten met de personen die (een bepaalde periode)
geregistreerd staan op de CRZ (Centrale Registratie Zorgvragen) en die dus bij het
VAPH gekend zijn als personen met erkende handicap en ondersteuningsnood”
(toelichting): redelijk verantwoord ?
II. PVF en gelijkheidsbeginsel
6
 M.b.t. T2:
 R.v.St.: verschillende ondersteuning van pmh met eenzelfde
handicap steunt op objectieve en redelijke verantwoording
 Zorgregie: “De Vlaamse Regering bepaalt de verdeling van het
totale beschikbare budget tussen […] de provincies” (art. 18, 2e lid):
redelijk verantwoord ?
 opschorting (28%) uitbetaling integratietegemoetkoming (IT) bij
opname (dag én nacht) in een instelling, geheel of gedeeltelijk
“op kosten van de overheid” (art. 12, § 1 Wet 27/2/1987)

GwH. nr. 145/2007, 22 november 2007: géén schending =-beginsel
door uitbetaling IT niet voor 1/3 op te schorten bij pmh “die niet in
een dergelijke instelling verblijven en die zelf hun opvang
organiseren met een [PAB]”
III. PVF en ‘vermaatschappelijking van de zorg’
7
 Rechtsvraag: is de aan- of afwezigheid van of het
potentieel aan informele zorg relevant voor de
toekenning van het persoonsvolgend budget (T2) ?
 Vermaatschappelijk van de zorg als beleidsdoelstelling:
“De vermaatschappelijking van de zorg wil het enorme maatschappelijke
kapitaal dat Vlaanderen rijk is, mobiliseren. […] De overheid zou hiermee een
mentaliteit van ‘ieder voor zich’ installeren. Gezinnen en ouders zouden met
onmogelijke verwachtingen worden opgezadeld. Die kritiek is ongegrond. […]
bij uitstek een positieve keuze. Een keuze vanuit de overtuiging dat net in het
appel op het sociaal kapitaal en op de gemeenschap een belangrijke kwaliteit
van zorg en hulp zit. Meer zorg in en door de maatschappij is ook betere zorg
en een betere kwaliteit van leven”
(http://jovandeurzen.be/sites/jvandeurzen/files/Kracht_van_het_engagement
_dec_2013_0.pdfdecember 2013).
III. PVF en ‘vermaatschappelijking van de zorg’
8
Preambule, x: “Convinced that the family is the
natural and fundamental group unit of society and is
entitled to protection by society and the State, and
that persons with disabilities and their family
members should receive the necessary protection and
assistance to enable families to contribute towards
the full and equal enjoyment of the rights of persons
with disabilities”
Art. 28.1 (Adequate standard of living and social
protection): “States Parties recognize the right of
persons with disabilities to an adequate standard of
living for themselves and their families […]”
III. PVF en ‘vermaatschappelijking van de zorg’
9
Art.3.a (General principles): “The principles of the present Convention shall
be: Respect for inherent dignity, individual autonomy including the freedom
to make one’s own choices, and independence of persons”
Art. 19.a (Living independently and being included in the community):
“Persons with disabilities have the opportunity to choose their place of
residence and where and with whom they live on an equal basis with others
and are not obliged to live in a particular living arrangement”
Art. 22. 1 (Respect for privacy): “No person with disabilities, regardless of
place of residence or living arrangements, shall be subjected to arbitrary or
unlawful interference with his or her privacy, family, home […]”
Art. 23.5 (Respect for home and the family): “States Parties shall, where the
immediate family is unable to care for a child with disabilities, undertake
every effort to provide alternative care within the wider family, and failing
that, within the community in a family setting”
III. PVF en ‘vermaatschappelijking van de zorg’
10
 Δ VAPH-decreet:
 “streeft bij het verwezenlijken van zijn missie de vermaatschappelijking van de
zorg na door personen met een handicap een eigen zinvolle plek in de samenleving
te laten innemen en ondersteunt hen waar nodig bij het uitoefenen van hun
keuzevrijheid” (art. 22)
 ”de toeleiding van meerderjarige [pmh] naar [niet-RTZO] waarbij de kloof tussen
de ondersteuning die geboden kan worden door zelfzorg, mantelzorg, het sociaal
netwerk en reguliere zorg, en de ondersteuningsnood van de persoon met een
handicap determinerend is” (art. 23)
 ‘ondersteuningsplan’ vereist voor T2 (meerderjarigen) (art. 8, 1ste lid, 1°):
 “beschrijving van het geheel van ondersteuning waarop de [pmh] een beroep kan
doen, met inbegrip van de welzijns- en gezondheidsvoorzieningen, het sociale
netwerk, materiële ondersteuning en ondersteuning, geleverd door voorzieningen
die vergund zijn door het [VAPH]” (art. 2, 8°):


‘een beroep kan doen’ = feitelijkheid of potentieel ?
procedure (art. 31)



pmh stelt zélf op, “al dan niet onder begeleiding”
goedkeuring door VAPH: “minimale procesmatige vereisten” (≠ inhoudelijke)
VAPH kent op basis van het plan (eventueel ook op basis inschaling zorgzwaarte)
budget toe dat wordt uitgedrukt in budgetcategorieën
IV. PVF en wijze van ondersteuning van pmh
11
Art. 19 (Living independently and being included in the community):
“States Parties to this Convention recognize the equal right of all persons
with disabilities to live in the community, with choices equal to others, and
shall take effective and appropriate measures to facilitate full enjoyment
by persons with disabilities of this right and their full inclusion and
participation in the community, including by ensuring that:
a. Persons with disabilities have the opportunity to choose their place of
residence and where and with whom they live on an equal basis with
others and are not obliged to live in a particular living arrangement;
b. Persons with disabilities have access to a range of in-home, residential
and other community support services, including personal assistance
necessary to support living and inclusion in the community, and to prevent
isolation or segregation from the community;
c. Community services and facilities for the general population are
available on an equal basis to persons with disabilities and are responsive
to their needs”.
IV. PVF en wijze van ondersteuning van pmh
12
 De-institutionalisering ? Einde van ‘de instelling’ ?
IV. PVF en wijze van ondersteuning van pmh
13
 Minder inzet op residentiële all-in formules (VAPH):
gemiddelde kostprijs per pmh: 30.600 EUR t.o.v. uitbreidingsbeleid 2009-2013:
23.000 EUR
 inzetten op ‘community services and facilities for the
general population’ (‘vermaatschappelijking’)
‘responsive to their needs’

diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg

2012: hoofdreden opgestarte dossiers
• 3,8%: ‘persoon met een handicap’
• 4,1%: ‘psychiatrisch probleem’

extra urencontingent gezinszorg ter beschikking van pmh die
beschikken over een ondersteuningsplan van een DOP (hogere
subsidie voor ‘DOP-uur’ – inzet gedurende 3 maanden)
IV. PVF en wijze van ondersteuning van pmh
14
 Comité van Ministers van de Raad van Europa
(2013):
“Selon l’expertise issue de la société civile et de l’Assemblée parlementaire du
Conseil de l’Europe dans sa Recommandation 1592 (2003), il résulte que
l’institution de centres d’accueil de jour et d’hébergement de nuit est la méthode la
plus appropriée pour ces personnes dont la gravité des déficiences de leur santé les
expose à un manque total de maîtrise de leur vie. […] les places existantes dans ces
institutions sont inférieures à la demande, ce qui entraine l’exclusion d’un grand
nombre de ces personnes de cette méthode de service social, censée être la plus
adaptée à leurs besoins”.
 Behouden en selectief toekennen van infrastructuursubsidies ?
IV. PVF en wijze van ondersteuning van pmh
15
 PVF brengt dichter bij de realisatie van art. 19 en
principes VN-Verdrag
Art. 12.3 (Equal recognition before the law): “States Parties shall take
appropriate measures to provide access by persons with disabilities to the
support they may require in exercising their legal capacity”.
 VAPH/TP “kunnen op basis van de individuele situatie,
onder de door de Vlaamse Regering bepaalde
voorwaarden begeleidende maatregelen opleggen voor
de besteding en beheer van het cashbudget en kunnen op
basis van de individuele situatie, in de door de Vlaamse
Regering bepaalde gevallen, het cashbudget omzetten in
een voucher” (art. 10, 3 lid)
e

rechterlijke beschermingsmaatregel (cf. wet 17 maart 2013) ?
V. PVF en de aard van de aanspraken van pmh
16
 Europees Sociaal Handvest: art. 14.1 (the right to benefit from
social welfare services): “With a view to ensuring the effective
exercise of the right to benefit from social welfare services,
the Parties undertake: to promote or provide services which,
by using methods of social work, would contribute to the
welfare and development of both individuals and groups in
the community, and to their adjustment to the social
environment”
 Comité van Ministers van de Raad van Europa (2013): “[…]
conclut que le gouvernement n’a pas rempli ses obligations
positives qui résultent de l’article 14§1 de prévoir une offre de
places dans les institutions en rapport avec la demande. […]
Aucune justification avancée par le Gouvernement belge à
propos de sa carence d’assurer suffisamment de places dans
des centres d’accueil et d’hébergement […] n’est susceptible
d’être retenue”.
V. PVF en de aard van de aanspraken van pmh
17
 Subjectief recht op zorg en ondersteuning ?
 niet uit VN-Verdrag (geen directe werking):
art. 4.2 (General obligations): “With regard to economic, social and
cultural rights, each State Party undertakes to take measures to
the maximum of its available resources […] with a view to
achieving progressively the full realization of these rights, without
prejudice to those obligations contained in the present Convention
that are immediately applicable according to international law”.
Vgl. “Op basis van een analyse van de niet ingevulde nood aan zorg
en ondersteuning voorziet de Vlaamse Regering, binnen de
beschikbare budgetten, in een groeipad voor de financiering van de
niet rechtstreeks toegankelijke zorg en ondersteuning” (art. 3, 3e
lid):
 annaliteit van de begroting
V. PVF en de aard van de aanspraken van pmh

in intern recht:



18
“De Vlaamse Regering stelt, […] jaarlijks het beschikbare budget vast dat
voor de uitvoering van het decreet beschikbaar is” (art. 3, 4e lid)  komt aan
Vlaams Parlement toe om beschikbare middelen te bepalen
BOB
 ‘verzekeringslogica’ (<-> aanvullende voorwaarden t.e.m. 2020)
 residuair karakter van ‘de aanspraak’ op een BOB (geen inkomen) (art. 6, 2e
lid): verhouding met integratietegemoetkoming ?
T2 => geen subjectief recht
 disclaimer: “Binnen de beschikbare begrotingskredieten […] kan het
[VAPH] aan personen met een handicap een budget toekennen om niet
rechtstreeks toegankelijke zorg en ondersteuning te bekostigen” (art. 15,
eerste lid)
 “De Vlaamse Regering bepaalt de minimale inhoudelijke en procesmatige
criteria voor de prioritering van de dossiers en houdt hierbij rekening met
de resultaten van een analyse van de niet ingevulde nood aan zorg en
ondersteuning” (art. 16, 3e lid)
 “De Vlaamse Regering kan in elke provincie een regionale
prioriteitencommissie oprichten die tot taak heeft om een zorgvraag,
overeenkomstig de richtlijnen die door het [VAPH] zijn vastgesteld, te
erkennen als prioritair te bemiddelen” (art. 16, 4e lid)
 Recht op zorg en ondersteuning als profetie… (‘zorggarantie’)
V. PVF en de aard van de aanspraken van pmh
19
marginale toetsing door de rechter op discretionaire
uitoefening bevoegdheid blijft overeind
meer nog, discretionaire bevoegdheid van de overheid kan
NIET worden ingeroepen om een discriminatie te
rechtvaardigen
 Decr. 10 juli 2008
 discriminatie = weigering redelijke aanpassingen
 “aanpassingen die geen onevenredige belasting betekenen, of
waarvan de belasting in voldoende mate wordt gecompenseerd door
bestaande maatregelen. Als aanpassing wordt beschouwd, elke
concrete maatregel, van materiële of immateriële aard, die de
beperkende invloed van een onaangepaste omgeving op de
participatie van een persoon met een handicap neutraliseert”.
 Toepassingsgebied: “Binnen de grenzen van de aan de Vlaamse
Gemeenschap […] toegewezen bevoegdheden […], zowel in de
overheidssector, als in de particuliere sector, met inbegrip van
overheidsinstanties, met betrekking tot […] 7° de sociale voordelen;”

Gent 20 januari 2011, TJK 2011, 313
Slotbeschouwingen
20
 Spreekt VN-Verdrag zich uit voor één model van financiering van zorg en
ondersteuning ?
 Δ VAPH-decreet:
“Het agentschap geeft mee uitvoering aan het VN verdrag inzake de
rechten van personen met een handicap, aangenomen in New York op 13
december 2006 en respecteert op elk moment de rechten van personen
met een handicap die daarin geconcretiseerd zijn” (art. 22)
 betere publieke monitoring VN-Verdrag i.v.m. inclusie =>
landenrapportage bij Comité voor Rechten van Personen met een Handicap
Vb. art. 28.2.d): “measures […] [t]o ensure access by persons with
disabilities to public housing programmes” => aantal pmh in
‘doelgroepenprojecten’ sociale huisvesting ?
 grenzen aan wetgeving als instrument om sociale doelstellingen te
realiseren:
“An incorrect understanding of the right to live in the community risks
replacing one type of exclusion with another” (Hammarberg, 2012)
21
Dank voor uw aandacht !
Contact: [email protected]