Transcript Sonnet 21 vertaald - Op zoek naar Will | Nederlandse vertalingen

Sonnet 21
So is it not with me as with that muse,
Stirr’d by a painted beauty to his verse;
Who heaven itself for ornament doth use,
And every fair with his fair doth rehearse;
Making a couplement of proud compare,
With sun and moon, with earth and sea’s rich gems,
With April’s first-born flowers, and all thing rare
That heaven’s air in this huge rondure hems.
O let me, true in love, but truly write,
And then believe me, my love is as fair
As any mother’s child, though not so bright
As those gold candles fix’d in heavens air:
Let them say more that like of hearsay well;
I will not praise that purpose not to sell.
Vertalingen door:
L.A.J.Burgersdijk
J.Decroos
Arie van der Krogt
Gerard Messelaar
Lucas Numan
H.J. de Roy van Zuydewijn
Peter Verstegen
Albert Verwey
Albert Verwey
Zo is het niet met mij als met die schrijver
Met mij is het niet als met die muze
dichter beter
Wiens vers ontstond¹) uit een geschilderd lief²),
¹) ontstaat! ²) verlaten opvatting!
die wordt aangestookt om in haar vers gekunstelde vergelijkingen te trekken;
Die zelfs de hemel koos¹) tot sier, wiens ijver²)
die de hemel zelf als versiersel aanwendt,
¹)
kiest!
Al ’t schoon dat is¹) tot eigen schoon verhief²).
¹) (er)
en al wat schoon is aan liefstes schoonheid verbindt;
Die trotse vergelijkingen beproefde*
die een koppeling tot gezwollen vergelijking maakt
²) ingevoerd
bestaat
²) misinterpretatie!
beproeft
Met zon en maan, parel en diamant,
ritme! / Verwey i.p.v. Shakespeare
met zon en maan, met kostbare aardse stenen en die uit zee,
Met meigebloemt, en geen ding niet behoefde*
behoeft / ridicuul staaltje van
met de eerstgeboren bloemen van april, en alle zeldzame zaken
[rijmdwang!
Van wat de hemelronding in zich bant.
van Dale geeft géén passende betekenis
die ’s hemels ruimte in zijn enorme ronding omsluit.
Aanvaard me, in liefde waar, als schrijver waar*, in schrijven waar (een ware schrijO, laat mij, trouw in liefde, slechts de waarheid schrijven,
[ver betekent wat ánders!)
En neem dit *) aan: mijn lief is even schoon
en, geloof me, dan is mijn liefste even schoon
van mij
Als welk¹) mens ook, al glanst het²) niet zo klaar
¹)
als élke boreling, zij het minder helder
welke (“het mens” is een vrouw in me[delijdende of ongunstige zin!) ²) hij
Als gouden kaarsen om een hemeltroon.
géén connotatie met sterren (wat is eigenlijk
dan die gouden kaarsen, onbeweeglijk aan de hemelboog.
[een hemeltroon?)
Wie schat naar ’t horenzeggen²),volg zijn wijs.
¹) waardeert / op prijs stelt (Duits: schätzen) /
Laat maar praten degenen die dol zijn op van horen zeggen,
[²) zie aantekening
Ik hoef niet ¹) prijzen, want ik vraag geen prijs²). ¹) te ²) verwerpelijk vanwege de connotatie:
ík zal nooit loven wat ik niet van plan ben te verkopen.
[mijn lief is te geef…
Aantekening:
Beter geformuleerd en gespeld: “Wie schat naar horen zeggen…” (Fraai Nederlands is het nog steeds niet.)
Arie van der Krogt
Ik ben zo’n dichter niet, die dichten gaat
Met mij is het niet als met die muze
(metafoorverlies en woordherhaling; futloze regel)
Als hij een schilderige schoonheid ziet;
onwoord (autocorrectie: schilferige, schijterige)
Die wordt aangestookt om in haar vers gekunstelde vergelijkingen te trekken;
Die met de hemel zelf te pronken staat
die de hemel zelf als versiersel aanwendt,
naïeve formulering
En alle pracht verzamelt in zijn lied.
slag in de lucht
en al wat schoon is aan liefstes schoonheid verbindt;
Die ¹) schoonheid protserig vergelijken wil
¹) liefstes!
die een koppeling tot gezwollen vergelijking maakt
²)
vergelijkt
Met zon, maan, zee en elke aardse schat;
met zon en maan, met kostbare aardse stenen en die uit zee,
Of met de eerste bloemen van april,
met de eerstgeboren bloemen van april, en alle zeldzame zaken
Met alles wat het weids heelal bevat.
die ’s hemels ruimte in zijn enorme ronding omsluit.
← metafoor verloren
O, laat mijn lied zoals mijn liefste zijn:
misinterpretatie!
O, laat mij, trouw in liefde, slechts de waarheid schrijven
Eerlijk en trouw, en lieflijk als een* kind;
even schoon als élke boreling!! (hierin
en, geloof me, dan is mijn liefste even schoon
[schuilt de kern van het gedicht)
Al mist het dan¹) de goudverlichte²) schijn
als élke boreling, zij het minder helder
¹) in dat geval?
²)
schijn die goud wordt
[verlicht?
Van sterren¹) die je aan de hemel vindt²).
¹) metafoor verloren
²) waar ánders?
dan die gouden kaarsen, onbeweeglijk aan de hemelboog.
zie aantekening over het 3e kwatrijn
Ach, laat ze praten, want ze praten na;
Laat maar praten degenen die dol zijn op van horen zeggen,
Ik prijs niet wat ik niet verkopen ga.
ík zal nooit loven wat ik niet van plan ben te verkopen.
Aantekening:
De ik-figuur, trouw in liefde, neemt zich voor louter de waarheid over zijn geliefde te schrijven. De vertaler laat
hem zeggen, dat hij zijn lied wil laten zijn zoals zijn liefste: eerlijk en trouw, en daarmee heeft hij op
metaforische wijze min of meer hetzelfde gezegd, zij het wat meer vanuit de liefste dan vanuit de ik-figuur
geredeneerd en daardoor onjuist, en zeker minder to the point.
Maar dan volgt een ernstige blunder, waarmee hij zelfs aan de kern van het gedicht voorbij gaat! In het origineel
beweert de ik-figuur namelijk dat dan zijn geliefde even schoon zal blijken als élke boreling, daarmee de
gezwollen beeldspraak van zijn rivaal verwerpend! Maar de vertaler houdt het op “liefelijkheid” i.p.v.
schoonheid, en heeft het bovendien over “een kind” i.p.v. ieder kind. Hierbij komt nog dat hij het kind de
sterrenglans laat missen, terwijl de dichter slechts spreekt over het minder helder zijn daarvan.
Met de constatering dat er bij dit alles ook nog twee metaforen zijn verloren geraakt, kan de vertaling van het 3e
kwatrijn als totaal mislukt worden beschouwd.
H.J. de Roy van Zuydewijn
Ik doe¹) het dus niet zo als²) de poëet
Met mij is het niet als met die muze
¹) wát, eigenlijk? ²)
zoals!
[4 heffingen]
die schone schijn tot verzen inspireert,
verlaten opvatting / zie aantekening
die wordt aangestookt om in haar vers gekunstelde vergelijkingen te trekken;
daaraan de sterrenhemel¹) zelf besteedt,
die de hemel zelf als versiersel gebruikt,
“de hemel aan iets besteden” zonder
[“als versiersel” klinkt absurd!
en elk schoon met liefs schoonheid repeteert;
en al wat schoon is aan liefstes schoonheid verbindt;
trots zoekt hij een gelijkend paar bijeen:
die een koppeling tot gezwollen vergelijking maakt
misinterpretatie (trots relict van het
[elders ontbrekende gezwollen!)
de zon en maan, een zee- en bodemschat, twee “voorbeelden” van
[“koppeling”?!
met zon en maan, met kostbare aardse stenen en die uit zee,
de bloemen van april en al hetgeen
met de eerstgeboren bloemen van april, en alle zeldzame zaken
’t rond hemelruim aan zeldzaamheid omvat.
beter: zeldzaamheden
die ’s hemels ruimte in zijn enorme ronding omsluit.
O, laat je dan gezegd zijn¹) in mijn werk²)
¹) slag in de lucht
O, laat mij, trouw in liefde, slechts de waarheid schrijven,
dat ik je *) een liefde toedraag, even echt
²) verdwaald zinsdeel,
[zie volgenderegel!
in mijn werk
/
en, geloof me, dan is mijn liefste even schoon
als ’t kind zijn moeder, zij het minder sterk
misinter[pretatie
misinterpretatie!!
als élke boreling, zij het minder helder
dan zich goud kaarslicht aan de hemel hecht.
dan die gouden kaarsen, onbeweeglijk aan de hemelboog.
pure kolder!!!
Laat praten die op loze praat afgaan –
wie!
Laat maar praten degenen die dol zijn op van horen zeggen,
wie niet verkopen wil, prijst ook niet aan.
verworden tot algemene uitspraak
ík zal nooit loven niet wat ik niet van plan ben te verkopen.
persoonlijk statement!
Aantekening:
Behalve dat de vertaler zich aan misinterpretatie schuldig maakt, bedoelt hij te schrijven: “die door schone schijn
tot verzen wordt geïnspireerd.”
Peter Verstegen
’t Vergáát dus míj niet als de Muzenzoon
Met mij is het niet als met die muze
normaal: ’t vergaat míj dus níét… [in feite 4
heffingen]
Die een geverfde schone verzen wijdt,
verlaten opvatting!
die wordt aangestookt om in haar vers gekunstelde vergelijkingen te trekken;
Zo een herhaalt elk schoon voor ’t eigen schoon
die de hemel zelf als versiersel aanwendt,
vertaler bedoelt: “de
eigen schone”?
[6 heffingen]
En siert het¹) op met ’s hemels majesteit²); ¹) vertaler bedoelt: hem? ²) God Zelf!
en al wat schoon is aan liefstes schoonheid verbindt;
Hij vergelijkt ¹) in trotse²) koppeling
¹) zijn
die een koppeling tot gezwollen vergelijking maakt
liefste
²) misinterpretatie!
Met zon en maan, schatten van zee en land,
met zon en maan, met kostbare aardse stenen en die uit zee,
Met lentebloem en ieder wonderding
naïeve formulering (stijlbreuk)
met de eerstgeboren bloemen van april, en alle zeldzame zaken
Dat in de welving van de hemel hangt
stijlbreuk / klinkerijm
die ’s hemels ruimte in zijn enorme omhelzing omsluit.
Laat mij die waarlijk liefheb dichten,
slag in de lucht!!!
O, laat mij, trouw in liefde, slechts de waarheid schrijven, de kwintessens van het
vers!
Dan is mijn lief, zij het¹) ook²) even mooi
en, geloof me, dan is mijn liefste even schoon
¹)
onterechte toegeving!
Als elk kind voor zijn moeder¹), niet zo lichtend²)
als élke boreling, zij het minder helder
¹)
kolder!
²) pleonasme
²) een lichtend kind?
Als ’t gouden kaarswerk dat de hemel tooit. onwoord
dan die gouden kaarsen, onbeweeglijk aan de hemelboog.
zie aantekening 1 over 3e kwatrijn
Hij zegge meer die napraters vertrouwt,
zie aantekening 2
Laat maar praten degenen die dol zijn op van horen zeggen,
Ik prijs niet wat ik liever zelf behoud.
Verstegen i.p.v. Shakespeare
ík zal nooit loven wat ik niet van plan ben te verkopen.
Aantekening 1:
In het 3e kwatrijn zegt de dichter ongeveer: Ik, trouw in liefde, wil alleen de waarheid over mijn geliefde
schrijven, en dan zal blijken dat hij even schoon is als elke boreling, zij het minder helder dan de sterren. Dit in
tegenstelling tot de werkwijze van de rivaliserende dichter, die zijn geliefde met gezwollen metaforen de hemel
in prijst. De clou van het vers is dus dat hij aangeeft geen holle beeldspraak nodig te hebben, om zijn geliefde zo
schoon voor te stellen als hij in werkelijkheid is, om van zijn oprechte liefde te getuigen.
Bij de vertaler komen de accenten echter op verstorende wijze anders te liggen!
Hij laat de dichter ongeveer zeggen: Ik, die waarlijk liefheb, zal dichten (inderdaad: sec het begrip “dichten”!),
en dan is mijn geliefde, zij het (?) even mooi is als elk kind voor zijn moeder (??), maar niet zo ”lichtend”
(slecht rijmwoord op dichten) als de sterren… Hier haalt de vertaler de hele mikmak door elkaar en gaat door
zijn gehaspel de strekking van het gedicht volledig aan de lezer voorbij!
Aantekening 2:
Hier is sprake van een verdwaalde uitbreidende bijvoeglijke bijzin: Hij die napraters vertrouwt, zegge meer.
L.A.J.Burgersdijk
Mijn Muze, neen, gelijkt den dichter niet,
Met mij is het niet als met die muze
Die, door een fraai geverfd gelaat bekoord,
verlaten opvatting
die wordt aangestookt om in haar vers gekunstelde vergelijkingen te trekken;
Al ’s hemels schoon te naasten¹) ²) niet ontziet,
die de hemel zelf als versiersel aanwendt,
¹) metafoor van vertaler
²)
!/
[zich ontzien = zich generen te doen
zich
En waant, dat alle schoon zijn lief behoort,
en al wat schoon is aan liefstes schoonheid verbindt;
duistere metafoor van vertaler
Daar alle schoon meê* koppelt, vergelijkt,
koppelen aan, vergelijken met /
die een koppeling tot gezwollen vergelijking maakt
[zie aantekening 1
De schatten van de zee, van de aard doorwoeld*,
zéér cryptisch (en rijmdwang)
met zon en maan, met kostbare aardse stenen en die uit zee,
rijmwang)?
Zegt, dat ze¹) als zon, maan, bloem, als alles²) prijkt, ¹) hij! DE VRIEND!! ²) slag
met de eerstgeboren bloemen van april, en alle zeldzame zaken
[de lucht!
Wat door de ruime luchtzee wordt omspoeld;
in het heelal bevindt zich géén
die ’s hemels ruimte in zijn enorme omhelzing omsluit.
lucht…
Neen, mijn gedicht zij, als mijn liefde, waarheid;
min of meer…
O, laat mij, trouw in liefde, slechts de waarheid schrijven,
Geloof mij: die¹) ik min, is schoon en blond²),
¹)
wie!
²) doet volstrekt niet ter
en, geloof me, dan is mijn liefste even schoon
[zake (rijmdwang!)
Zoo schoon als een*, maar haalt toch niet die klaarheid,
als élke boreling, zij het minder helder
als een… een… ach, geen
[ruimte meer!
Bij ’t gouden fonk’len aan des hemels rond.
zie aantekening 2
dan die gouden kaarsen, onbeweeglijk aan de hemelboog.
Hij zegge meer, die lust in bijval vindt*;
geldt niet specifiek voor de roddelaar
Laat maar praten degenen die dol zijn op van horen zeggen,
Ik prijs *) niet, tot verkopen niet gezind.
ík zal nooit loven wat ik niet van plan ben te verkopen.
iets
Aantekening 1:
En [hij] waant, dat alle schoon zijn lief behoort,
Daar alle schoon aan koppelt, [mee] vergelijkt,
Met de voornaamwoordelijk bijwoorden “daaraan” en “daarmee ”kan men wél zaken, maar géén personen
aanduiden! De tweede regel had moeten luiden:
alle schoon aan hem koppelt, met hem vergelijkt…
Aantekening 2:
10 ………………….. die ik min is ………………….
11 Zoo schoon als een [elke boreling], maar haalt toch niet die klaarheid,
12 Bij ’t gouden fonk’len aan des hemels rond,
De kromme zin achter de eerste komma kan bijvoorbeeld aldus verbeterd worden:
maar zijn klaarheid haalt toch niet bij die van ’t gouden fonk’len aan des hemels rond,
Gerard Messelaar
’t Is niet met mij als met die muzenzoon,
Met mij is het niet als met die muze,
normaal: met mij is het niet als…
Die opgeverfde schoonheid dichten deed,
verlaten opvatting! / doet
die wordt aangestookt om in haar vers gekunstelde vergelijkingen te trekken;
Die met de hemel zelf versiert zijn schoon
die de hemel zelf als versiersel aanwendt,
eigen schoon?! / vertaler bedoelt: zijn
[schone?
En alle schoonheid aan zijn schoonheid¹) meet²), ¹) vertaler bedoelt: zijn schone?
en al wat schoon is aan liefstes schoonheid verbindt;
[²) afmeet
Die wat hij schoon *) vindt pralend vergelijkt
aan
die een koppeling tot gezwollen vergelijking maakt
hem
Met zon, maan, zee en elke aardse schat,
met zon en maan, met kostbare aardse stenen en die uit zee,
Met d’eerste lentebloem, met al wat prijkt
met de eerstgeboren bloemen van april, en alle zeldzame zaken
In ’t wijd gebied door ’s hemels boog omvat.
die ’s hemels ruimte in zijn enorme ronding omsluit.
Oprecht zo als mijn liefde, zij mijn lied;
zoals / niet echt to the point / de kern
O, laat mij, trouw in liefde, slechts de waarheid schrijven,
van het vers!
Die ik bemin, gij kunt mij vast geloven,
en, geloof me, dan is mijn liefste even schoon
ritmisch krakkemikkige regel
Is schoon als geen*, al gaat die schoonheid niet NEEN! hij is even schoon als iedereen!
als élke boreling, zij het minder helder
De glans van ’t gouden sterrenlicht te boven. NEEN! hij doet er voor onder!
dan die gouden kaarsen, onbeweeglijk aan de hemelboog.
metaforen verloren
Die¹) napraat moge welbespraakter wezen²);
¹) wie!!
Laat maar praten degenen die dol zijn op van horen zeggen,
Wat ik niet kwijt wil, laat ik ongeprezen.
ík zal nooit loven wat ik niet van plan ben te verkopen.
²)
lariekoek!
J.Decroos
Ik doe niet lijk de dichter die zich laat
Met mij is het niet als met die muze
metafoor verloren
Tot zang bezielen vol beschilderd schoon:
misinterpretatie!
die wordt aangestookt om in haar vers gekunstelde vergelijkingen te trekken;
Die zelfs den hemel néérhaalt tot sieraad
die de hemel zelf als versiersel aanwendt,
hier lijkt blasfemie sprake!
En voor zijn schoone al ’t schoone spreidt ten toon.
en al wat schoon is aan liefstes schoonheid verbindt;
raadselachtig
Die – stoute koppling! – bij háár* schoon gelijkt
die een koppeling tot gezwollen vergelijking maakt
zijn (het betreft de vriend!)
Zon, maan, het rijk gesteent’ van zee en land,
met zon en maan, met kostbare aardse stenen en die uit zee,
Pril meigebloemte, al wat hier kostlijk blijkt*
is!
met de eerstgeboren bloemen van april, en alle zeldzame zaken
En al wat ’s hemels ronde ruimte omspant.
die ’s hemels ruimte in zijn enorme omhelzing omsluit.
naïeve weergave
← metafoor verloren
Neen, lijk mijn liefde wáár *) zij mijn gedicht;
is, / twijfelachtig
O, laat mij, trouw in liefde, slechts de waarheid schrijven,
En, weet, wie ‘k liefheb is niet minder fijn
en, geloof me, dan is mijn liefste even schoon
naïeve formulering
Dan eenger moeder kind, schoon niet zo licht
als élke boreling, zij het minder helder
een licht kind?
Als ’s nachts* des hemels gouden kaarsen zijn.
ingevoerd
dan die gouden kaarsen, onbeweeglijk aan de hemelboog.
Wie houdt van bluffen ga me in bluf te boven,
vertaler gaat er met het gedicht vandoor!
Laat maar praten degenen die dol zijn op van horen zeggen,
‘k Hoef, wat ik niet te koop bied, niet te loven.
ík zal nooit loven wat ik niet van plan ben te verkopen.
Lucas Numan
Ik volg de werkwijs van die muze niet,
Met mij is het niet als met die muze
Wier krasse vergelijk haar vers bepaalt,
die wordt aangestookt om in haar vers gekunstelde vergelijkingen te trekken;
die d’hemel zelf als stof tot sieren ziet,
die de hemel zelf als versiersel aanwendt,
en ieder schoon naar liefstes schoon vertaalt;
en al wat schoon is aan liefstes schoonheid verbindt;
die vette metaforen ’t aanzijn geeft
die een koppeling tot gezwollen vergelijking maakt
rond zon en maan, rond zee- en aardse schat,
met zon en maan, met kostbare aardse stenen die uit zee,
rond grasmaands vroegste bloem, en al wat heeft
met de eerstgeboren bloemen van april, en alle zeldzame zaken
het weidse zwerk in de hemelboog gevat.
die ’s hemels ruimte in zijn enorme omhelzing omsluit.
Ik zij, in liefde trouw, der waarheid melder,
O, laat mij, trouw in liefde, slechts de waarheid schrijven,
dan is mijn liefste al even excellent
en, geloof me, dan is mijn liefste even schoon
als elke boreling, zij het minder helder
als élke boreling, zij het minder helder
dan ‘t gouden kaarsenspel aan ‘t firmament.
dan die gouden kaarsen, onbeweeglijk aan de hemelboog.
Men bauwt maar na de praatjes die er lopen,
Numan i.p.v. Shakespeare
Laat maar praten degenen die dol zijn op van horen zeggen,
ik loof alleen hetgeen ik wil verkopen.
ík zal nooit loven wat ik niet van plan ben te verkopen.