Transcript regelen - Lampas

VCN Nazomerconferentie 2014
Cicero en Plinius
Epistularum genera multa
Brieftypen, tekstlinguïstiek en vertalen
Suzanne Adema
Lidewij van Gils
Nascholing en lesmateriaal
Genre van de brief
Inscriptio
over liefde, troost, politiek, besluiten, filosofie, geschiedenis …
bedoeld voor vrienden, collega’s, een groot publiek …
Middendeel
literair, formeel, informeel, parodie
een verhaal, een betoog, een uiteenzetting, een gesprek
met een verzoek, een antwoord, een les, een groet, een grap
Subscriptio
Teksttypen en vertalen
Plinius Minor, Brieven 6.16
Properat illuc unde alii fugiunt, rectumque cursum recta
gubernacula in periculum tenet adeo solutus metu, ut
omnes illius mali motus omnes figuras ut deprenderat oculis
dictaret enotaretque.
Teksttypen en vertalen
Top-down/bottom-up model, overgenomen uit Pennell-Ross 2008
Semantics
Issues of meaning, all levels
TOP-DOWN
Knowledge of the world
Reader’s own knowledge
Social/historical/geographical
context
Genre
Discourse/pragmatic level
Knowledge assumed on part of
intended audience
Syntax
Morphology
Part of speech
Text type
Level of connected text vs.
sentence
Function of word or phrase at
sentence level
Form of word
BOTTOM-UP
Teksttypen en vertalen
Plinius Minor, Brieven 6.16
Semantics
Issues of meaning, all levels
Properat illuc unde alii fugiunt, rectumque cursum recta
gubernacula in periculum tenet adeo solutus metu, …
TOP-DOWN
Knowledge of the world
Social/historical/geographical
context
Genre
Discourse/pragmatic level
Syntax
Morphology
Part of speech
BOTTOM-UP
Teksttypen en vertalen
Plinius Minor, Brieven 6.16
Properat illuc unde alii fugiunt, rectumque cursum recta
Semantics
Issues of meaning, all levels
gubernacula in periculum blablet adeo solutus metu, …
TOP-DOWN
Knowledge of the world
Social/historical/geographical
context
Genre
Discourse/pragmatic level
Syntax
Morphology
Part of speech
BOTTOM-UP
Teksttypologisch corpusonderzoek
Deel uit tabel #: Kwantitatief overzicht talige kenmerken
Talig
Per 1000 woorden in:
kenmerk Exposi- Proce- Beschr. Beschr. Narra- Totale
torisch dureel heden verl.
tief
corpus
futurum
9
15
1,5
0
0
5
Teksttypologisch corpusonderzoek
Deel uit tabel #: Kwantitatief overzicht talige kenmerken
Talig
kenmerk
ww. 1e pers.
ego, meus
Per 1000 woorden in:
Exposi- Proce- Beschr. Beschr. Narra- Totale
torisch dureel heden verl.
tief
corpus
72
38
40
29
57
31
18
7
5
3
38
22
110
69
88
25
8
60
ww. 2e pers.
tu, tuus
27
25
29
35
9
18
14
14
0
0
16
18
Totaal jij
52
64
27
28
0
34
Totaal ik
Van onderzoek naar onderwijs
Teksttypen
Activiteiten van een briefschrijver
Expositorisch:
Statusupdate geven
Procedureel:
Zaken regelen
Beschrijven, heden:
Persoon of object in heden beschrijven
Beschrijven, verleden: Persoon of object in verleden beschrijven
Narratief:
Verhaal vertellen
Van onderzoek naar onderwijs
TIJDVAK
ACTIVITEIT
Van onderzoek naar onderwijs
TIJDVAK
- de toekomst
- het heden
- het verleden
ACTIVITEIT
Van onderzoek naar onderwijs
TIJDVAK
ACTIVITEIT
- de toekomst
- Zaken regelen
- het heden
- het verleden
Van onderzoek naar onderwijs
TIJDVAK
ACTIVITEIT
- de toekomst
- Zaken regelen
- het heden
- Statusupdate geven
- Object of persoon beschrijven
- het verleden
Van onderzoek naar onderwijs
TIJDVAK
ACTIVITEIT
- de toekomst
- Zaken regelen
- het heden
- Statusupdate geven
- Object of persoon beschrijven
- het verleden
- Object of persoon beschrijven
- Verhaal vertellen
Van onderzoek naar onderwijs
TIJDVAK
ACTIVITEIT
- de toekomst
- Zaken regelen
- het heden
- Statusupdate geven
- Object of persoon beschrijven
- het verleden
- Object of persoon beschrijven
- Verhaal vertellen
EMOTIONELE BETROKKENHEID: Ja/Nee
Van onderzoek naar onderwijs
TOP-DOWN
Knowledge of the world
Titel – Inleiding –
Tussenkopjes
Semantics
Issues of meaning, all levels
Social/historical/geographical
context
Genre
Brieftype
Discourse/pragmatic level
Zinstypen
Syntax
Morphology
Part of speech
BOTTOM-UP
Latijnse elementen
Van onderzoek naar onderwijs
TOP-DOWN
Knowledge of the world
Inhoud
Semantics
Issues of meaning, all levels
Social/historical/geographical
context
Genre
Discourse/pragmatic level
Syntax
Morphology
Part of speech
BOTTOM-UP
Latijnse elementen
Van onderzoek naar onderwijs
TOP-DOWN
Knowledge of the world
Inhoud
Semantics
Issues of meaning, all levels
Social/historical/geographical
context
Genre
Discourse/pragmatic level
Syntax
Morphology
Part of speech
BOTTOM-UP
Latijnse elementen
Statusupdate geven
Cicero Ad Familiares 14.1
Wat betreft mijn verblijfplaats: de pest is inmiddels voorbij, en zolang het
heerste, heb ik er geen last van gehad. Plancius doet erg zijn best en wil
graag dat ik bij hem blijf en tot nu toe houdt hij me nog hier.
Genoemde
personen
vaak de briefschrijver
soms de geadresseerde:
huidige toestand
Zinstypen
terugkerende bezigheden
recente belevenissen
Bijw. bep. tijd gericht op het heden
Statusupdate geven
Plinius Minor, Brieven 7.5
Incredibile est quanto desiderio tui tenear. In causa amor primum, deinde
quod non consuevimus abesse. Inde est quod magnam noctium partem in
imagine tua vigil exigo; inde quod interdiu, quibus horis te visere solebam,
ad diaetam tuam ipsi me, ut verissime dicitur, pedes ducunt; …
Genoemde
personen
vaak de briefschrijver
soms de geadresseerde:
huidige toestand
Zinstypen
terugkerende bezigheden
recente belevenissen
Bijw. bep. tijd gericht op het heden
In Latijn te zien
ego, meus, nos, noster
eerste persoon werkwoord
tu, tuus, vos, vester
tweede persoon werkwoord
praesens (actueel)
praesens (iteratief), interdiu
perfectum praesens
bijvoorbeeld: nunc
Statusupdate geven: epistolaire tijden
Cicero, Ad Atticum 5.16
Bibulus ne cogitabat quidem etiam nunc in provinciam suam accedere; id
autem facere ob eam causam dicebant quod tardius vellet decedere. nos in
castra properabamus quae aberant tridui.
cogitare…
moment van
schrijven
moment van
lezen
Statusupdate geven: epistolaire tijden
Cicero, Ad Atticum 5.16
Bibulus ne cogitabat quidem etiam nunc in provinciam suam accedere; id
autem facere ob eam causam dicebant quod tardius vellet decedere. nos in
castra properabamus quae aberant tridui.
cogitare…
moment van
schrijven
moment van
lezen
Statusupdate geven: epistolaire tijden
Cicero, Ad Atticum 5.16
Bibulus ne cogitabat quidem etiam nunc in provinciam suam accedere; id
autem facere ob eam causam dicebant quod tardius vellet decedere. nos in
castra properabamus quae aberant tridui.
cogitabat…
cogitare…
moment van
schrijven
moment van
lezen
Zaken regelen
Cicero, Ad Familiares 14.20
We denken de 7e of de dag er na te arriveren bij onze villa in Tusculum:
zorg ervoor dat alles klaar staat … Als er geen badkuip in de badkamer
staat, zorg dat er dan één komt en zorg voor de overige zaken die
noodzakelijk zijn voor levensonderhoud en een goed verblijf.
Genoemde
personen
vaak de briefschrijver
vaak de geadresseerde:
opdracht, aansporing
verwachting
Zinstypen
angst
vraag
Bijw. bep. tijd gericht op de toekomst
Zaken regelen
Cicero, Ad Familiares 14.18
Domus ut propugnacula et praesidium habeat, Philotimo dicetis; et velim
tabellarios instituatis certos, ut quotidie aliquas a vobis litteras accipiam;
maxime autem date operam, ut valeatis, si nos vultis valere.
In Latijn te zien
Genoemde
personen
vaak de briefschrijver
vaak de geadresseerde:
opdracht, aansporing
Zinstypen
Bijw. bep. tijd
verwachting
angst
vraag
gericht op de toekomst
ego, meus, nos, noster
eerste persoon werkwoord
tu, tuus, vos, vester
tweede persoon werkwoord
imperativus
conjunctivus pr. (adhortativus)
gerundivum + esse, opus est
futurum
praesens ww. van vrezen
vraagwoorden, vraagpartikels
bijvoorbeeld: - si-bijzin (als)
Beschrijven heden
Plinius Minor, Brieven 9.33
In Africa ligt de koloniestad Hippo, vlak bij zee. In de buurt bevindt zich een
bevaarbare lagune. Daarvandaan loopt een getijdenstroom als een soort
rivier, die beurtelings, afhankelijk van eb en vloed, naar zee doorstroomt of
in de lagune terugvloeit. Mensen van alle leeftijden komen daar graag naar
toe om zich te amuseren met vissen, varen en ook met zwemmen, …
In Latijn te zien
Genoemde
personen
Zinstypen
meestal anderen dan
namen, verwijswoorden, derde
briefschrijver en geadresseerde persoon werkwoord
fysieke kenmerken,
eigenschappen
gewoontes
Bijw. bep. tijd
gericht op het heden
praesens (algemeen), semper
praesens (iteratief), semper,
saepe
bijvoorbeeld: nunc
Beschrijven verleden
Plinius Minor, Brieven 5.16
Nondum annos xiiii impleverat, et iam illi anilis prudentia, matronalis
gravitas erat et tamen suavitas puellaris cum virginali verecundia. Ut illa
patris cervicibus inhaerebat! … Qua illa temperantia, qua patientia, qua
etiam constantia novissimam valetudinem tulit!
In Latijn te zien
Genoemde
personen
Zinstypen
meestal anderen dan
briefschrijver en geadresseerde
namen, verwijswoorden, derde
persoon werkwoord
fysieke kenmerken,
eigenschappen
imperfectum (eigenschap),
semper
imperfectum (iteratief:
gewoonte), semper, saepe
bijvoorbeeld tunc; cum-bijzin
met conj. impf of plqpft
gewoontes
Bijw. bep. tijd gericht op het verleden
Verhaal vertellen
Plinius Minor, Brieven 7.27
Ubi illuxit, ipse circa verticem tonsus, capilli iacentes reperiuntur. Exiguum
temporis medium, et rursus simile aliud priori fidem fecit. Puer in
paedagogio mixtus pluribus dormiebat. Venerunt per fenestras — ita narrat
— in tunicis albis duo cubantemque detonderunt et qua venerant
recesserunt.
In Latijn te zien
Genoemde
personen
Zinstypen
meestal anderen dan
briefschrijver, geadresseerde
gebeurtenis
voortdurende situatie
geb. vóór andere gebeurtenis
Bijw. bep. tijd
gericht op het verleden
Structurerende
middelen
gericht op volgorde in de tijd
namen, verwijswoorden, derde
persoon werkwoord
perfectum, praesens historicum
imperfectum, infinitivus historicus
plusquamperfectum
bijvoorbeeld tunc; cum-bijzin met
conj. impf of plqpft
bijvoorbeeld deinde; inde;
postero die
Emotionele betrokkenheid
Plinius Minor, Brieven 5.16
Ut illa patris cervicibus inhaerebat! Ut nos amicos paternos et amanter et
modeste complectebatur! Ut nutrices, ut paedagogos, ut praeceptores pro
suo quemque officio diligebat! …
In Latijn te zien
O + vocativus
Zinstypen
uitroepen
ut / quam (hoezeer)
ellips van het werkwoord
uitroepteken
Brieven in het pensum van 2015
Update
Update
Update
Regelen
Regelen
Beschrijving
Verhaal
Verhaal
update
update
Update
regelen
Verhaal
Update
Brieven in het pensum van 2015
Update
Regelen
update
Cic. 12.14
de me excusando … praediatorem videbis.
quod me ab hoc … quae amabas.
de Bruti ad … omnibus
Plin. 7.5
incredibile … conteror.
(73)
Aestima … solacium. Vale. (15)
Plin. 8.10
Quo magis cupis … periculum adducta. (44)
Igitur, ut … fecunditas facit.
(41)
Isdem nunc … mutent. Vale.
(47)
Plin. 8.11
cum affectum … experimentum
(84)
Proinde etsi … feminas venia. Vale. (39)
Cic. 14.2
Noli putare ... oportere;
nec enim habeo, … despoliatam venire.
Quod si conficitur … vexare;
nam mihi ante oculos … discedam;
sed velim … speremus.
Cic. 14.19
In maximis meis doloribus … scio.
Quod me proprius … velim.
Brieven in het pensum van 2015
Update
Beschrijving
update
Plin. 8.16
Sed quamquam …. venia. Vale
Mandant … domus est.
Isdem nunc … mutent. Vale.
Plin. 4.19
Cic. 7.1
cum sis … evadere
summum est … optimus
his … concordiam
non enim … solebas
certatim … elegeris. vale
Si te dolor ... de meo;
nam primum … fallo."
Quid tibi … ludi;
apparatus enim … attulissent.
Quod si tu … humano societatem
Plin. 5.16
tristissimus … defuncta
qua puella … vocati
quod gaudium … exscripserat
proinde … acquiescit. Vale
Genre van de brief
Inscriptio
Middendeel
Update
Update
Update
Regelen
Regelen
Beschrijving
Verhaal
Verhaal
update
update
Update
regelen
Verhaal
Update
Subscriptio
Epistularum genera multa
Vragen?
Suzanne Adema
Lidewij van Gils
Nascholing en lesmateriaal