Transcript Klik hier voor het artikel.

GEZON DH E I D
Spataders zijn meestal ongevaarlijk, maar kunnen heel vervelend zijn. “Ze zijn niet alleen esthetisch onaangenaam, ze
kunnen ook fysieke klachten veroorzaken. Afhankelijk van
de ernst van de spataders, zijn verschillende behandelingen
mogelijk”, zegt dr. Joren Callaert, chirurg in de dienst vaatheelkunde in az Sint-Blasius Dendermonde.
6
dr. Joren Callaert
Weg met spataders
ltekst: Ruth Van Caekenberghe
beeldkeuze: Luc Loosveldl
Wet van Newton
“Aders of venen zijn verantwoordelijk voor de
terugstroom van het bloed naar het hart. Om vanuit
de benen naar het hart terug te stromen, moet het
bloed tegen de zwaartekracht ingaan. Daarom zijn
onze aders uitgerust met terugslagkleppen. Zij zorgen
ervoor dat het bloed in de juiste richting loopt. Maar
wanneer deze kleppen om één of andere reden niet
meer goed werken, loopt het bloed weer naar beneden in tegengestelde richting. Hierdoor gaat de ader
meer en meer uitzetten”, gaat dr. Callaert van start,
“in het diep systeem worden onze aders omringd door
spieren die nog enigszins kunnen helpen om het bloed
naar boven te pompen. Maar vlak onder je huidoppervlak zijn geen spieren en is er geen tegendruk van bui-
tenaf waardoor aders veel makkelijker uitzetten en de spataders
duidelijker zichtbaar zijn. Kleine spataders geven millimetergrote
lijntjes of ‘spinnenkopjes’ op je been. Maar ook grotere aders
kunnen uitzetten en een soort ‘wormen’ vormen op je been. Over
het algemeen hebben vrouwen er meer last van, vooral ook omdat
vrouwen er meer esthetische hinder van hebben. Spataders vallen nu eenmaal minder goed op onder behaarde benen. Mannen
zoeken pas in een later stadium de specialist op.”
Klontervorming
Dr. Callaert: “Het esthetische ongemak is maar één gevolg. Uitgezette aders kunnen een zwaar gevoel en tintelingen veroorzaken
in de benen. Je kan jeuk krijgen ter hoogte van de spataders en
op de duur ook eczeem ontwikkelen omdat de huid in minder
goede staat is. Als een ader is uitgezet, stroomt het bloed er
trager doorheen. Daardoor kan het bloed makkelijker klonteren.
Die klontervorming kan leiden tot flebitis, een ontsteking van de
oppervlakkige ader. Dat is op zich niet gevaarlijk, maar vooral
hinderlijk: het geeft een pijnlijke harde rode streng die maar heel
traag geneest. Als dit verder uitbreidt naar het diep systeem kan
flebitis een trombose veroorzaken. We spreken dan van een diepe
veneuze trombose. Wanneer deze bloedklonter zich verplaatst
naar de longen, kan dit een longembolie veroorzaken. En dat is
dan weer minder onschuldig.”
Spataders vallen nu eenmaal minder
goed op onder behaarde benen.
Eén op tien patiënten heeft na tien jaar
opnieuw een operatie nodig.
Onder spanning
Na een tijd kan de huid boven een spatader zodanig dun worden
door de voortdurende spanning dat die bij de minste aanraking
openscheurt. “Meestal gebeurt dit onder de douche of in bad
wanneer je met een washandje over je huid wrijft. Deze bloedingen zien er meestal verschrikkelijk uit”, waarschuwt dr. Callaert,
“het bloed spuit er ook letterlijk uit omdat de uitgezette ader
onder extreme spanning staat. Dit is opnieuw niet levensgevaarlijk, maar wel zeer onaangenaam. Het enige wat je kan doen, is
druk uitoefenen op de wonde en je been omhoog leggen.”
Open wonde
“Nog een mogelijk gevolg is het veneus ulcus”, vervolgt dr. Callaert, “aders zorgen voor de afvoer via het bloed van schadelijke
stoffen uit organen en spieren. Wanneer de terugvloei in het
been moeilijk verloopt, raakt de huid zijn schadelijke stoffen
niet goed meer kwijt. Op die plaatsen kan je een open wonde
ontwikkelen die zeer slecht geneest. Dit moet goed opgevolgd
worden. In principe moet je altijd eerst de spataders behandelen alvorens je de wonde kan behandelen. Gelukkig laat niet
iedereen het zover komen. De meesten gaan al in een vroeger
stadium naar de specialist.”
Schuim
De behandeling is afhankelijk van de ernst van de aandoening en
het ongemak voor de patiënt. Dr. Callaert: “We starten meestal
met een conservatieve therapie. Je kan ervoor zorgen dat de
spataders niet toenemen of verder uitzetten, door het dragen van
steunkousen die druk uitoefenen van buitenaf en door het nemen
van medicatie die de aders verstevigt (venotonica). De volgende
stap is je spataders laten verwijderen. Heb je kleine spataders,
dan kiezen we voor sclerotherapie. De slechte aders worden dan
ingespoten met een toxisch product waardoor ze verschrompelen en uiteindelijk verdwijnen. Bij grotere spataders opteren we
voor foamsclerotherapie. Van hetzelfde toxisch product wordt
een schuimoplossing gemaakt en ingespoten met identiek effect.
Omdat schuim de wanden beter bedekt en langer blijft zitten, is
dit meer aangewezen bij grotere aders. Ook wanneer de patiënt
open wonden heeft, verkiezen we deze therapie boven een operatie om het infectiegevaar te verminderen. Beide behandelingen
vinden plaats in de ambulante praktijk.”
Stripper
Heeft dit nog niet het gewenste effect, dan worden de oppervlakkige spataders operatief verwijderd. “Bij een varicectomie
maken we een kleine insnijding ter hoogte van de spatader en
in de lies. We schuiven er een soort plastiek buisje of ‘stripper’
in, binden de ader daarop vast en trekken hem eruit. De holte
waar de ader zat, loopt vol met bloed, dat bloed gaat stollen en
vormt een soort blauwe plek die geleidelijk aan verdwijnt”, legt
dr. Callaert uit, “intussen bestaan er ook modernere technieken zoals RFA (radiofrequente ablatie) waarbij we de ader niet
verwijderen, maar van binnenuit toebranden. Het voordeel
hierbij is dat je achteraf minder blauwe plekken en dus ook
minder pijn hebt en sneller actief bent. Nadeel is de kost van
het materiaal dat voorlopig nog niet wordt terugbetaald. Er bestaat nu ook een gloednieuwe techniek waarbij de ader onder
lokale verdoving wordt aangeprikt en waarbij het hele traject
onder echografie wordt toegelijmd. Ondanks de hoge kostprijs
biedt deze techniek het voordeel dat dit ambulant kan gebeuren. Bij een klassieke ingreep mag je rekenen op een herstel
van ongeveer drie weken. Even belangrijk als de operatie is de
nabehandeling: dragen van steunkousen, innemen van venotonica, nachtelijke hoogstand en kine. Deze zorgen ervoor dat
dat bloeduitstortingen van de operatie sneller genezen. Ook
veel bewegen is aangeraden. Enkel zwemmen is twee weken
niet toegestaan.”
7
Samenspel van factoren
Je kan spataders behandelen, maar nooit helemaal genezen.
“Eén op tien patiënten heeft na tien jaar opnieuw een operatie
nodig. Verschillende factoren werken spataders in de hand:
geslacht, genetische aanleg, beroep, zwangerschappen. We
opereren liefst als er geen kinderwens meer is. Als je er na de
operatie een andere levensstijl op nahoudt, heb je meer kans
om spataders weg te houden. Meer bewegen, steunkousen
dragen als je een staand beroep hebt, overgewicht tegengaan,
helpt allemaal”, besluit dr. Callaert, “maar de genetica kan je
helaas niet veranderen.”
Pelvische congestiesyndroom
Sommige vrouwen ontwikkelen inwendige spataders in het kleine bekken, rond de baarmoeder en eierstokken. Dr. Callaert:
“Het komt enkel voor bij vrouwen die al kinderen hebben. Door de zwangerschappen zijn de aders in het bekken uitgezet en
werken de terugslagkleppen niet meer. Vaak lopen zij al enige tijd rond met vage klachten in de onderbuik, die toenemen naar
het einde van de dag en verminderen bij het plat liggen. Ook vrijen kan pijnlijk zijn. Het pelvische congestiesyndroom wordt
gewoonlijk niet meteen opgemerkt omdat de diagnose moeilijk te stellen is. Het is meestal niet zichtbaar op een echo of scan
omdat die in lighouding genomen wordt. De huisarts of gynaecoloog legt ook niet altijd de link met aderproblemen. Enkel een
vaatonderzoek bij de vaatchirurg kan uitsluitsel geven. Indien er spataders worden vastgesteld, worden deze nog tijdens
de kijkoperatie behandeld met een speciale techniek waarbij een soort veertje wordt geplaatst dat het aangetaste bloedvat
verstopt en doet afsterven. Meer dan 95 % van de behandelde vrouwen is nadien volledig van haar klachten verlost.”