Transcript Chronisch zieke werknemer zwijgt

19°
4
donderdag 19 mei 2016
nederlandsdagblad
jaargang 72 nr. 19.230 www.nd.nl [email protected] 0 3 4 2 4 1 1 7 1 1
advertentie
nieuw leven
FC Twente terug bij af 5
Spookstad aan zee 15
EH
Evenwicht in het gezin 4
redactie nd nd.nl/buitenland beeld afp / Atta Kenare
Evangelische
Hogeschool
Amersfoort
Sjoerd Mouissie nd.nl/politiek
Asielzoekers
van vorig
jaar gecheckt
▶ Den Haag
Alle asielzoekers die in 2015 naar
Nederland kwamen, zijn begin dit
jaar opnieuw gecontroleerd op
gevaren voor de nationale veiligheid. Dat leverde nog geen bijzonderheden op.
De politie voerde de nieuwe controles
uit omdat het identificatieproces van
asielzoekers in 2015 onzorgvuldig
was. Dat bleek na onderzoek van de
Inspectie Veiligheid en Justitie, in februari. Minister Ard van der Steur en
staatssecretaris Klaas Dijkhoff (Veiligheid en Justitie) schrijven aan de
Tweede Kamer dat er inmiddels verbeteringen zijn doorgevoerd.
Tijdens de registratie van asielzoekers
werd vorig jaar geen goed onderzoek
gedaan naar documenten, en werden
bijvoorbeeld mobiele telefoons niet
goed uitgelezen, aldus beide bewindspersonen. ‘Ook constateerde de
Inspectie dat de kwaliteit van medewerkers, apparatuur en werkinstructies beter moest.’ Hierdoor werd ‘de
beoogde bijdrage aan de bestrijding
van mensensmokkel, mensenhandel
en terrorisme hooguit beperkt gerealiseerd’, aldus de Inspectie.
Tijdens een tweede onderzoek, in
april, bleek het proces te zijn verbeterd. Omdat dit ‘zeer recent’ is, kan de
Inspectie nog niet zeggen of de registratie nu wel optimaal functioneert. <
Haat tegen Israël op expositie in Iran
Een Iraniër maakt een foto van een anti-Israëlcartoon op een tentoonstelling die momenteel in de hoofdstad Teheran
te zien is. De expositie, met als thema de Holocaust, omvat circa 150 spotprenten uit vijftig landen, waarvan er vele een
anti-Israëlische boodschap uitdragen. Met name uit Duitsland en Israël komt felle kritiek op de tenstoonstelling. <
Willeke
nd.nl/cartoons
Hans-Lukas Zuurman nd.nl/nederland
Chronisch zieke werknemer zwijgt
▶ Nijmegen
Vijftien procent van de werknemers
met een chronische aandoening als
astma, depressie of hartfalen, durft
daar niet over te vertellen op het
werk. Onder werkgevers is dat
percentage twaalf procent.
Dat is de uitkomst van een enquête
die marktonderzoeker GfK Nederland
heeft gehouden onder 500 werknemers en 250 werkgevers. Het onderzoek vond plaats in opdracht van Fit
for Work Nederland, een twintig organisaties tellend platform van onder
andere kenniscentra en hogescholen.
Doel van Fit For Work is werkbehoud
voor mensen met een chronische
aandoening. ‘Het is voor de eerste
keer dat we deze cijfers in beeld hebben gebracht’, reageert voorzitter
Paul Baart van Fit for Work. ‘We kunnen dus nog niet vergelijken met eerdere situaties, maar we zijn van plan
dit onderzoek jaarlijks te herhalen.’
Deze eerste uitkomst vindt Baart echter zorgwekkend. ‘Meer dan een op
de tien mensen werkt in een omgeving waarin onvoldoende veiligheid
is om daar open over te zijn. Als je dan
bedenkt dat mensen steeds ouder
worden en doorwerken, is het absoluut een aandachtspunt. Want het is
te verwachten dat het aantal mensen
met een chronische aandoening zal
stijgen. Wil je het kunnen volhouden,
dan moet je een werkomgeving heb-
ben die toekomstbestendig is. Over
een ziekte moet je functioneel open
kunnen zijn, zonder anderen direct te
overvoeren met informatie.’
Erover gaan praten is niet zo makkelijk voor de groep die de mond nu
dichthoudt. Een groot deel ziet het
nut er niet van in (45 procent). Met
name angst blijkt voor meer dan de
helft van deze mensen de reden een
aandoening te verzwijgen.
▶▶ vervolg op pagina 2
prijs € 1,75 zaterdag € 3,00
‘Nederturken’ even verdeeld als autochtonen commentaar op 3
2
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
Hans-Lukas Zuurman nd.nl/nederland
Eduard Sloot nd.nl/nederland
Werken aan wederzijds begrip
CU Zwolle stemt in met
extra koopzondagen
▶▶ vervolg van pagina 1
Werknemers vertellen op hun werk
niet over hun aandoening, zo blijkt
uit de steekproef, omdat ze bang zijn
dat ze geen contractverlenging krijgen (18 procent), voor eerder ontslag
bij een reorganisatie (18 procent),
voor negatieve gevolgen voor hun
carrière in het algemeen (34 procent),
voor een negatieve impact op het
loon (12 procent) of uit schaamte (13
procent).
De belangrijkste reden om wél te
melden dat iemand een chronische
aandoening heeft, is dat zowel werknemers als werkgevers (71 procent)
verwachten dat er goed mee omgegaan zal worden. Ongeveer een kwart
zou dit melden omdat men zich daartoe verplicht voelt.
Het aantal mensen met één of meer
chronische aandoeningen stijgt in
Nederland. Momenteel zijn het er
ruim vijf miljoen, maar in 2030 zullen
het er zeven miljoen zijn, verwacht
het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Volgens de Sociaal Economische Raad (SER) is het
van belang dat mensen met een chronische aandoening blijven werken, zo
is te lezen in het in maart verschenen
advies ‘Werk: van belang voor iedereen’.
onwetendheid
De SER adviseert te werken aan preventie en aan wederzijds begrip tussen een werkgever, een chronisch
zieke werknemer en collega’s. Baart is
het daarmee eens en benadrukt: ‘Er is
veel onwetendheid over mogelijke
ondersteuning van medewerkers met
een chronische aandoening: 46 procent van hen weet niet dat het mogelijk is. En zeven van de tien werkgevers zegt medewerkers met een
chronische aandoening momenteel
niet te ondersteunen.’ Werknemers
met een chronische aandoening zijn
kwetsbaar, zegt Baart: ‘Als zij uitvallen, is hun vangnet niet groot. We leven niet meer in de tijd dat je dan
vanzelfsprekend een uitkering krijgt.
Deze mensen hebben daarom recht
om te kunnen blijven werken.’
Het GfK-onderzoek vormt een opmaat voor een Europese conferentie
die op 25 mei in Den Haag wordt gehouden. Daar wordt het SER-advies
besproken. <
▶ Zwolle
De ChristenUnie in Zwolle stemt in
met een uitbreiding van het aantal
koopzondagen van twaalf naar
vijftien per jaar.
De partij, die in Zwolle samen met
VVD, PvdA en D66 in een coalitie zit,
steunt een voorstel van het College
daartoe. In het coalitieakkoord uit
2014 staat dat het aantal koopzondagen tot 2018 niet wordt verruimd.
Bij andere (coalitie)partijen, consumenten en ondernemers leeft de
wens om het aantal koopzondagen
uit te breiden, aldus fractievoorzitter
Gerdien Rots van de ChristenUnie.
‘Wat ons betreft zou er geen zondags-
openstelling hoeven zijn. Maar wij
willen ook een samenleving waarin
we rekening houden met elkaars
wensen. Dit besluit, waarin het bijzondere karakter van de zondag gewaarborgd blijft, brengt dat op een
mooie manier tot uiting.’
Had de ChristenUnie vastgehouden
aan het maximum van twaalf koopzondagen, dan zou de partij een kans
hebben laten lopen om invloed uit te
oefenen en te zorgen dat er respect
blijft voor inwoners die hechten aan
de zondagsrust, aldus Rots. Tegenstemmen had volgens haar misschien
kunnen leiden tot nog meer koopzondagen. <
Gerhard Wilts nd.nl/buitenland beeld ap / Gali Tibbon
Netanyahu zoekt breder draagvlak
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu zou bereid zijn in Caïro te gaan praten over vrede met de Palestijnen.
▶ Jeruzalem
De Israëlische premier Benjamin
Netanyahu en oppositieleider Isaac
Herzog zouden in Caïro willen
praten over vrede met de Palestijnen. Mogelijk treedt Herzogs
Zionistische Unie toe tot de
regeringscoalitie.
In politieke kringen in Israël gonst het
van geruchten over toetreding van de
linkse oppositiepartij tot Netanyahu’s
centrumrechtse kabinet. Ook Israel
Beiteinu, de partij van voormalig minister Avigdor Lieberman, is aangeboden in de regeringsploeg deel te nemen. Lieberman ontkende woensdag
dat hem de ministerspost op Defensie
is aangeboden en dat herinvoering
van de doodstraf voor terroristen –
een belangrijk thema voor Israel Beiteinu – wordt overwogen.
Herzog reageerde woensdag op het
tumult: ‘Het is mij of Lieberman’.
Naar zijn zeggen kan de premier niet
eten van twee walletjes. Volgens Herzog moet Netanyahu kiezen: de weg
van ‘oorlog en begrafenissen’ (doelend op Lieberman en Naftali Bennett
van coalitiepartner Joods Tehuis) of
‘de weg van hoop’ van zijn partij. Herzog voegde eraan toe regeringsdeelname alleen te overwegen als de Zionistische Unie kan vasthouden aan
haar eigen uitgangspunten.
Volgens de Israëlische zender Channel 10 zijn Netanyahu en Herzog bereid samen in te gaan op een uitnodiging van de Egyptische president
Abdel Fattah al-Sisi om de onderhandelingen met de Palestijnen nieuw
leven in te blazen. Sisi riep dinsdag
Israël en de Palestijnen op ‘een nieuw
hoofdstuk te schrijven voor vrede in
de regio’. Netanyahu is bereid de uitgestoken hand van Egypte aan te pakken. ‘Israël staat klaar om met Egypte
en andere Arabische landen het diplomatieke proces en de stabiliteit in
de regio te bevorderen’, zei hij dinsdag. Ook de Palestijnse Autoriteit reageerde positief. ‘Wij verwelkomen
elke poging om een einde te maken
aan de Israëlische bezetting’, zei PLOwoordvoerder Wasel Abu Youssef tegen persbureau Reuters. Mahmoud
Abbas, voorzitter van de Palestijnse
Autoriteit, prees de ‘historische rol’
van Egypte.
verdeeldheid
Channel 10 meent dat een gezamenlijke vredesmissie van Netanyahu en
Herzog mede is bedoeld om deelname van de Zionistische Unie in de
door Likud geleide regeringsploeg te
‘rechtvaardigen’.
De unie, een alliantie van de Arbeidspartij (19 zetels) en Hatnua (5 zetels)
van oud-minister Tzipi Livni, leed bij
de verkiezingen vorig jaar een dramatische nederlaag. Netanyahu’s Likud
kon met een krappe meerderheid (61
van de 120 parlementszetels) doorregeren.
De toenadering van Herzog zorgt voor
grote verdeeldheid bij zijn achterban;
volgens peilingen is zestig procent tegen de vorming van een ‘eenheidsregering’ met Netanyahu. ‘Regeringsdeelname in de huidige situatie is
verraad aan de kiezers’, zei parlementslid Shelly Yachimovitsj tegen
de Times of Israel. Tegenstanders hebben aangekondigd volgende week in
Tel Aviv te demonsteren tegen de toenadering.
Ook binnen Likud leven twijfels. ‘De
Arbeidspartij in het kabinet opnemen
is een onbeschaamde, keiharde leugen naar onze kiezers’, reageerde
Likudparlementariër David Amsalem
tegenover de nationalistische website
Arutz Sheva. Volgens hem houdt de
samenwerking nog geen halfjaar
stand: ‘Interne ruzies zullen de regering ten val brengen.’
De afgelopen dagen spraken Netanyahu en Herzog lang met elkaar, maar
woensdag was er nog steeds geen
doorbraak bereikt. Vooral de positie
van Jeruzalem blijft een netelige
kwestie. Herzog is bereid een deel van
de stad af te staan aan Palestijns bestuur, wat neerkomt op een deling
van Israëls hoofdstad. Likud is daar fel
tegen. Bovendien wil Netanyahu Herzog geen ruimte geven om zelf vredesvoorstellen te lanceren of de bouw
van Joodse nederzettingen op de
Westelijke Jordaanoever in te dammen. Minister van Financiën, Moshe
Kahlon, juicht de toenadering toe. ‘Er
is geen beter moment dan nu om de
handen ineen te slaan’, zei hij tegen
het dagblad Israel Hayom. ‘Een eenheidsregering is cruciaal om belangrijke hervormingen door te voeren.’
De hoge kosten voor levensonderhoud en de slechte huizenmarkt baren veel Israëliërs zorgen. <
3
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
anp nd.nl/nederland beeld anp / Bram van de Biezen
Stoer doen over Turkije
Herstel Julianabrug Alphen vordert
Met behulp van twee kranen is woensdag in Alphen aan den Rijn het rijdek van de Julianabrug over de Oude Rijn op
zijn plek gebracht. Een eerdere poging om het brugdeel te plaatsen, in augustus 2015, mislukte. Het brugdek en twee
hijskranen vielen toen om, wat een grote ravage veroorzaakte. Enkele woningen raakten toen zwaarbeschadigd.
Ditmaal ging alles precies zoals gepland. De werkzaamheden aan de brug zullen nog een aantal dagen doorgaan. Het
gaat nog even duren voordat alle verkeer weer van de brug gebruik kan maken. Als alles volgens plan verloopt, is het
op 20 juni zover. <
Sjoerd Mouissie nd.nl/politiek
Iedereen is bezorgd over
Turkije, maar wat nu?
…De Tweede Kamer kon woensdag
even stoom afblazen over de ‘lange
arm’ van Turkije in Nederland.
…Veel kan het kabinet hier echter
niet aan doen. De vrijlating van
Ebru Umar was al moeilijk genoeg.
▶ Den Haag
Ja, er is nog veel mis met de mensenrechten in Turkije. En ja, het land bemoeit zich op een vervelende en
zorgwekkende manier met Turken in
Nederland, die daar te graag gehoor
aan geven. Daarover werden de
Tweede Kamer en het kabinet het
woensdag snel eens. Maar tegelijk
valt er bitter weinig tegen te doen.
Van de drie debatten over het onderwerp sprong dat over de arrestatie
van columniste Ebru Umar het meest
in het oog. Zij werd vorige maand
opgepakt wegens het beledigen van
president Erdogan in een column.
Veel fracties complimenteerden Rutte en minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) ruimhartig, omdat ze
de columniste zeventien dagen later
met ‘stille diplomatie’ vrij kregen.
CDA’er Raymond Knops was echter
minder ruimhartig. Volgens hem was
Koenders ‘heel afhoudend’ geweest
in het contact met de Turken en had
hij ‘niet de sterkste bewoordingen’
gebruikt – een opvatting die Knops
overigens al enkele uren na de arrestatie op Twitter ventileerde. Toen hij
die woensdag herhaalde, kon Rutte
zijn irritatie niet verbergen. ‘Wat is
dit voor een gelul?’, vroeg hij zich
hardop af. ‘Er is vreselijk hard ge-
werkt door mensen in Ankara, door
Buitenlandse Zaken en door Koenders. Daar werd zó denigrerend over
gedaan, dat ik mijn opvatting daarover zeer kort heb weergegeven’, zei
Rutte na afloop over zijn uitbarsting.
Volgens beide bewindspersonen is
het ‘gewoon niet waar’ dat Nederland zijn toon matigt omdat er afspraken zijn met Turkije over de opvang van vluchtelingen.
moeizaam
De vrijlating van Umar was een
moeizaam proces, en dat geldt voor
alles wat met Turkije te maken heeft.
Het consulaat van het land riep Nederlandse Turken vorige maand op
beledigingen van Erdogan te melden.
‘Ik was hier zeer over ontsteld’, zei
Rutte, maar na zijn protest verzekerden de Turken hem dat die ‘kliklijn’
er niet komt. Toch vertrouwt Rutte
het niet helemaal; hij gaat ‘scherp in
de gaten houden’ of dit waar is. Tegelijk is dit niet het enige probleem. Er
zijn signalen van sektarische spanningen in de Turks-Nederlandse gemeenschap. Bovendien woont Ebru
Umar nu in een beschermd huis omdat zij bedreigd wordt. Volgens Rutte
ligt hier een taak voor de leiders van
de Turkse gemeenschap. ‘Zij moeten
stelling nemen tegen intimidatie.’
Opvallende afwezigen waren de Kamerleden Tunahan Kuzu en Selçuk
Öztürk, normaal felle verdedigers
van de Turkse zaak. In Rotterdam
presenteerden zij de nieuwste aanwinst van hun partij Denk: presentatrice Sylvana Simons. Zij staat op de
kieslijst, en zat woensdag bij De Wereld Draait Door. ‘Ebru Umar had zich
in Turkije aan de regels moeten houden’, aldus de kersverse politica. En
de door Turkije altijd hevig ontkende
Armeense genocide? Daar had ze
‘geen mening’ over. <
‘brief aan krant geen intimidatie’
De Turkse ambassade in Nederland
heeft het Reformatorisch Dagblad
niet geïntimideerd door met een
brief te protesteren tegen een
artikel in die krant. Dat stelde
premier Mark Rutte in het debat
over de arrestatie van columniste
Ebru Umar. Volgens hem behoort het
akkefietje tot ‘de afdeling lange
tenen, want die krant kan zich
gewoon verweren’. Nederland stuurt
zelf ook weleens brieven naar
kranten in het buitenland.
‘Ik ken de mensen van het Reformatorisch Dagblad. Die zullen eerder
meer dan minder kritische artikelen
over Turkije schrijven als zij een
dergelijke brief ontvangen. Dat slaat
natuurlijk compleet als een
boemerang terug op de Turkse
ambassade.’
Rutte gaf zijn mening over de
kwestie op vragen van SGP-leider
Kees van der Staaij. Die noemde de
Turkse brief een ‘grensoverschrijdende en ongepaste actie’.
Voor Ebru Umar zelf hoefde dit debat niet meer,
schreef ze dinsdag in Metro. Lang na haar kortstondige aanhouding in Turkije en haar terugkeer naar
Nederland, noemde de columniste een debat hierover
in de Tweede Kamer verspilde tijd. Politici moeten
niet achteromstaren naar een incident, maar vooruitkijken naar het grotere geheel, meent Umar.
En dat grotere geheel is volgens haar ‘het falen van
de multiculturele samenleving’. Daarmee doelt ze
vooral op de integratie van haar volksgenoten – als je
ze tenminste zo mag noemen: Nederlanders met een
Turkse achtergrond. Velen van hen, de tweede en
derde generatie van wie hier als gastarbeiders
werden uitgenodigd, vinden het heel vervelend als ze
vanwege hun naam en afkomst nog als ‘Nederturk’
worden bejegend. Anderen hechten juist aan hun
afkomst en worden daarom – niet het minst door
Ebru Umar – ervan beschuldigd dat hun integratie in
Nederland een totale mislukking is. Met hun hart en
gedachten lijken ze nog altijd in Klein-Azië te leven.
In president Erdogan adoreren ze het sterke leiderschap dat Europeanen vreemd is. En dat je hem hier
vanuit Nederland knetterhard kunt beledigen, vinden
ze maar niks. Nederlanders met Turkse achtergrond
zijn dus al net zo gepolariseerd als hun ‘autochtone’
landgenoten: vervreemding en ontheemding, wantrouwen en verwijten van landverraad over en weer.
Zoals verwacht wist de Tweede Kamer geen richting
te geven aan het debat over de aanhouding van Umar
in Turkije. Als het bijvoorbeeld over persvrijheid had
moeten gaan, was dit incident een slecht gekozen
aanleiding. Want juist belediging (zeker van een
staatshoofd), waarvan Umar verdacht werd, is niet
alleen in Turkije, maar ook elders strafbaar. Dat de
Turkse justitie die wet serieus handhaaft, is hooguit
iets om te bedenken als je naar Turkije op vakantie
gaat. Zoals toeristen altijd rekening moeten houden
met lokale verkeers-, drugs-, en alcoholwetgeving.
Veel erger is het dat de persvrijheid in Turkije zélf
zwaar onder druk staat, waardoor kritische media en
journalisten daar het werken onmogelijk wordt
gemaakt. Maar daarvan is de zaak-Umar geen voorbeeld. De egards waarmee zij behandeld is, hebben
niets van de keiharde aanpak die Turkse journalisten
treft. Ook het gegeven dat de Turkse ambassade in
ons land weleens misnoegd reageert op kritische
commentaren van Nederlandse kranten, mag geen
naam hebben tegen de achtergrond van wat er met
de kritische pers in dat land zelf gebeurd is.
In Turkije is alles veel erger. Maar het is wél het land
dat miljoenen Syrische vluchtelingen herbergt en op
afstand houdt, exact zoals zo veel Nederlanders dat
graag zien: ‘opvang in de regio’. Een debat over zo’n
onmisbaar buur- en partnerland, waarvan Europa
zich geheel afhankelijk gemaakt heeft, kan slechts in
stoere praat verzanden.
Sjirk Kuijper
“QUOTE”
Mijn vrouw zei: ‘Als je nu
weer aan iets nieuws begint,
vermoord ik je.’
▶▶ zie pagina 7: Het drama van de verlossing
4
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
Eduard Sloot nd.nl/politiek beeld anp / Evert-Jan Daniels
Zware kritiek op verantwoording rijksuitgaven
…Het is lang geleden dat de
financiële huishouding van het Rijk
zo veel ‘ernstige tekortkomingen’
telde, stelt de Rekenkamer.
…Tegelijk zorgen de decentralisaties
en verzelfstandiging van overheidstaken ervoor dat in meer dan
de helft van de gevallen niet
duidelijk is wat er met het geld
gebeurt.
▶ Den Haag
Een partijpolitieke benoeming werd
het vorig jaar genoemd: de keuze
voor VVD’er Arno Visser als nieuwe
baas van de Algemene Rekenkamer.
Maar woensdag was in ieder geval
niet te merken dat Visser het VVD/
PvdA-kabinet wil sparen. Hij uitte
juist harde kritiek op de verantwoording van alle rijksuitgaven door het
kabinet.
De Rekenkamer constateert ‘ernstige
tekortkomingen’ bij het ministerie
van Defensie, het ministerie van Veiligheid en Justitie, en de Belastingdienst. Bij alle drie staan er VVD’ers
aan het roer. Staatssecretaris Eric
Wiebes (Financiën) doet volgens de
Rekenkamer te weinig aan de verouderde computersystemen bij de fiscus, minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) heeft nog steeds
Minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) en voorzitter Arno Visser van de
Algemene Rekenkamer presenteren het Rijksjaarverslag 2015.
problemen met het financieel beheer
op zijn departement, en minister
Jeanine Hennis (Defensie) heeft het
materieelbeheer niet op orde.
grote gevolgen
Pogingen om op deze problemen grip
te krijgen, zijn ‘onvoldoende succesvol’. Het aantal ‘ernstige onvolkomenheden’ steeg vorig jaar van één
naar drie. ‘Het is acht jaar geleden
dat wij zo zwaar hebben moeten oordelen’, aldus Visser.
Deze onvolkomenheden hebben grote gevolgen. De systemen van de Belastingdienst kunnen een grote aanpassing van het belastingstelsel niet
aan, aldus de Rekenkamer. En bij defensie is te weinig materieel direct
inzetbaar, vooral bij land- en luchtmacht. Daardoor kan defensie voor
het eerst niet volledig voldoen aan de
doelstelling om Nederlands grondgebied en dat van bondgenoten te verdedigen.
Meer geld naar defensie dus? Nee,
het is een kwestie van organisatie,
reageert Visser. Zo beschikt defensie
voor veel wapensystemen niet over
actuele onderhoudsplannen, waardoor de onderdelen te laat worden
besteld. Helikopters en andere voertuigen bleven daardoor ook afgelopen jaar aan de grond. Eén bataljon
moest zijn voertuigen afstaan aan
andere militaire eenheden, en oefent
nu zonder.
Het is niet zo dat de Rekenkamer
niets positiefs heeft te zeggen over
het financieel beheer van het kabinet. Bij de hele Rijksoverheid is het
aantal onvolkomenheden gedaald
van 50 naar 27. En ruim 99 procent
van alle uitgaven verloopt netjes volgens de regeltjes. Maar dat betekent
niet automatisch dat het geld goed is
besteed. Zo is niet duidelijk of een
fiscaal voordeel voor werknemers uit
het buitenland, dat het Rijk jaarlijks
700 miljoen euro kost, die groep
daadwerkelijk overhaalt om in Nederland te gaan werken.
De Rekenkamer waarschuwt voor de
‘bijna permanente reorganisatie’ van
de overheid in de afgelopen dertig
jaar, waarbij overheidstaken zijn ver-
zelfstandigd (zoals het UWV) of gedecentraliseerd naar gemeenten.
Daardoor weet de Tweede Kamer
niet meer wat er met het geld gebeurt. Bij meer dan de helft van de
uitgaven die het Rijk te beschikking
stelt aan mede-overheden, scholen,
zorg en sociale zekerheid reikt de
controle niet verder dan dat het geld
wordt overgemaakt aan de juiste organisatie, signaleert de Rekenkamer.
democratisch vraagstuk
‘We hebben zaken op afstand gezet,
waardoor niet meer navolgbaar is
hoeveel geld ergens aan wordt besteed en wat de effecten zijn’, aldus
Visser van de Rekenkamer. ‘Het is
niet per se slecht besteed, maar het is
steeds moeilijker te achterhalen. Dat
is een democratisch vraagstuk. Democratie betekent dat het parlement
geld beschikbaar stelt en hoort te
weten wat er met dat geld is bereikt.’
Juist met de verkiezingen en nieuwe
kabinetsplannen in aantocht, wil Visser die boodschap bij politici onder
de neus duwen. Zij moeten zich bezinnen op de vraag wat alle veranderingen teweegbrengen. Niet alleen of
ze uitvoerbaar zijn en behapbaar
voor burgers, maar ook wat het betekent voor de werking van de democratie. <
Hilbert Meijer
Tijdens de eindexamens volgt het Nederlands Dagblad acht eindexamenkandidaten.
Zes van hen vertellen er bij toerbeurt over in deze rubriek en twee houden via het
Youtubekanaal van deze krant een videodagboek bij.
16
20
lastige hond in examen
nd jong
redactie nd vlogger
Scholieren willen
nietjes in examens
Valerie Levenswaard (18)
uit Amsterdam
▶ Eindhoven
Scholieren in Eindhoven zijn een
online petitie begonnen om nietjes
in de examens te krijgen. Dat meldt
nu.nl. De verantwoordelijke Dienst
Uitvoering Onderwijs reageert: ‘We
draaien al vele jaren examens en
eigenlijk zijn ontbrekende nietjes
nooit een issue geweest.’ <
examentweet
‘Wiskunde
is echt een
depressief vak.
Het gaat
maar niet.’
Scan de QR-code met je smartphone
en ga direct naar het vlogkanaal.
Tanja de Reus
Oké, wel ‘n béétje pontificaal zo,
maar ik móet zeggen: puike studieplanning, lieve puber! #examen #almostspotless
http://bit.ly/24KIccw
Opa Bouwman is er medeschuldig aan
dat bij Tom Jager uit Tolbert woensdagochtend om kwart voor zeven de
wekker ging. De vmbo’er moest op
tijd op voor zijn examen geschiedenis,
voorafgegaan door een fietstocht van
Tolbert naar Groningen – dat kost
toch al gauw een uur. ‘Mijn opa vertelde over wat hij in de Tweede Wereldoorlog heeft meegemaakt en gezien’, legt Tom kort na het examen
uit. ‘Daardoor ben ik geïnteresseerd
geraakt in geschiedenis en me er verder in gaan verdiepen. In de klas vertelde de leraar veel aan mij, maar
soms kon ik hem ook dingen vertellen
die hij niet wist.’
Over de moeilijkheidsgraad van het
examen hoor je hem niet klagen: ‘Niet
te moeilijk, niet te makkelijk, gewoon
precies goed’, vat hij samen. ‘Nadeel is
wel dat je soms zo lang moet schrijven. In m’n hoofd weet ik al wat ik wil
zeggen, maar het duurt lang voor ik
het op papier heb staan. Bijvoorbeeld
als je moet uitleggen welke propagandaboodschap de Amerikaanse regering wilde overbrengen.’ Desondanks
was Tom keurig binnen de tijd klaar.
‘Ik had nog een kwartiertje over.’
Hij kijkt al uit naar de tijd die gaat komen. Tom is van plan na de zomer de
opleiding akkerbouw te volgen. Dat
sluit mooi aan bij zijn opa, die ook
boer was, en bij zijn baantje op de
boerderij van boer Rietman in Tolbert.
‘Daar werk ik elke zaterdag met veel
plezier.’
▶▶ Tom Jager,
15 jaar
▶▶ Gomarus College
Groningen
▶▶ vmbo
▶▶ Geschiedenis
▶▶ Joël Fennema,
17 jaar
▶▶ Joh. Fontanus
College Barneveld,
▶▶ vwo
▶▶ Wiskunde A
Een flink deel van de vwo’ers zat
woensdagmiddag aan een examen
wiskunde A. Onder hen Joël Fennema
uit Voorthuizen. Er waren opgaven bij
waar hij eenvoudig uit kwam, maar
ook vragen waarbij hij niet wist wat
hij ermee aan moest. Bij die laatste
categorie heeft hij zo zijn eigen strategie: ‘Ik probeer zo veel mogelijk op
te schrijven en hoop dat er iets goeds
tussen zit. Dat is bij wiskunde de beste tactiek, want vaak krijg je dan een
deel van de punten, ook als je niet het
goede antwoord hebt.’
Voor wie geen idee heeft hoe een wiskunde-examen anno 2016 eruit ziet:
veel tabellen, veel grafieken, maar
ook heel veel tekst. ‘Het lijkt soms
meer een examen begrijpend lezen’,
vindt Joël. ‘Je moet dan goed kijken
welke gegevens je nodig hebt en welke niet.’ Zo zat er een opgave tussen
over een hond. Zijn baas gooide vanaf
het strand een bal in zee. De examenkandidaten moesten daar allemaal
berekeningen op loslaten, waarbij ze
de gegevens uit de tekst moesten vissen. ‘Best moeilijk’, zegt Joël. ‘Je krijgt
bijvoorbeeld de snelheid van de hond
en moet dan uitrekenen hoelang hij
erover gaat doen. Daarbij moet je allerlei formules gebruiken, het is echt
niet 2+2=4.’
Wat hem ook opviel, was het grote
aantal logaritmen in het examen. Logaritmen? Joel: ‘Dat heeft iets te maken met machten, maar dan het omgekeerde. Ja, het is ingewikkeld.’
5
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
Tom Kreling en Robèrt Misset / vk nd.nl/nederland beeld anp / Vincent Jannink
anp nd.nl/nederland
FC Twente terug naar Jupiler
Overheidsschuld
daalt weer iets
▶ Den Haag
De overheidsschuld is vorig jaar iets
gedaald, voor het eerst sinds 2006.
Ook was sinds 2009 het begrotingstekort niet zo klein. De Nederlandse
economie was in 2015 voor het eerst
weer groter dan in 2008.
…FC Twente nam het niet zo nauw
met de financiële waarheid.
…Nu moet de profclub degraderen
naar de Jupiler League.
Dat heeft het kabinet woensdag aan
de Tweede Kamer gemeld. Volgens
het Financieel Jaarverslag is de economie, ondanks de lagere aardgasbaten,
met 2 procent gegroeid. Het begrotingstekort kwam, ook ondanks de
lagere gasinkomsten, uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Het was daarmee in 2015 met
12,4 miljard euro 3,2 miljard minder
dan het jaar ervoor. De overheidsschuld ging van 452 miljard naar 442
miljard, wat per burger betekent van
27.000 naar 26.000 euro. <
▶ Enschede
Voetbalclub FC Twente is door de licentiecommissie van de KNVB teruggezet naar de eerste divisie wegens
financieel wanbeleid en het ‘herhaaldelijk’ en ‘opzettelijk misleiden’ van
de voetbalbond. Het is voor het eerst
dat een Nederlandse profclub vanwege wanbeleid en ‘frauduleus handelen’ verplicht moet degraderen. FC
Twente kan nog in beroep gaan.
FC Twente-directeur Onno Jacobs zei
woensdag dat de club ‘verbijsterd,
teleurgesteld en vol ongeloof’ kennis
heeft genomen van het besluit, dat
voelt als ‘een mokerslag’. Volgens Jacobs had ‘het nieuwe FC Twente’ na
het verplichte vertrek van alle oudbestuurders juist aan alle voorwaarden voldaan om de licentie voor de
eredivisie te behouden.
Jacobs weet niet of FC Twente de degradatie financieel zal overleven. Hij
denkt dat de consequenties aanzienlijk zullen zijn. De club gaat de uitspraak van de licentiecommissie bestuderen om te kijken welke stappen
nog mogelijk zijn.
Aanleiding voor de harde sanctie zijn
de verboden afspraken die FC Twente
in 2013 maakte met het omstreden
investeringsfonds Doyen. Onder leiding van toenmalig voorzitter Joop
Munsterman raakte de club in financiële problemen en leende Twente 5
miljoen euro van Doyen. In ruil daarvoor kreeg de investeringsmaatschappij een deel van de transferrechten van zeven spelers. Ook kreeg
ze invloed op het beleid van de club.
De KNVB wist niet van deze geheime
afspraken.
eerdere onregelmatigheden
FC Twente werd al eerder bestraft
vanwege de afspraken met Doyen
met een boete en uitsluiting van Europees voetbal voor drie jaar.
Ook kreeg Twente al drie keer eerder
puntenaftrek, de laatste keer vanwege het intrekken van de jaarrekening 2014/2015, vanwege onregelmatigheden bij transfers van Tadic,
Corona en Engelaar. Zo werd slechts
de helft van de commissie voor de
zaakwaarnemer van Tadic (3,6 mil-
anp nd.nl/nederland
‘Afvalopslag
in Petten
niet veilig’
▶ Petten
Radioactief afval wordt bij de
kerncentrale in Petten op een
onveilige manier opgeslagen.
Daarnaast is Petten vanwege
gebrekkige beveiliging kwetsbaar
voor terroristen.
Directeur Onno Jacobs van FC Twente tijdens een persconferentie in De Grolsch Veste. De KNVB bestraft de club wegens
wanbeleid en frauduleus handelen met terugzetting naar de Jupiler League.
joen euro) opgenomen in de boeken,
om een gunstiger beeld te schetsen
van de schuldenlast bij de club. Om
het resterende bedrag te verwerken
in de begroting, vervalste FC Twente
volgens de licentiecommissie overeenkomsten, werkte ze met onjuiste
facturen en verstrekte ze misleidende informatie.
In een toelichting meldt de commissie dat het ‘patroon van stelselmatig
niet integer handelen’ het intrekken
van de licentie rechtvaardigde.
Met de kennis van nu zou de KNVB
de licentie van FC Twente al op 15
december 2015 hebben ingetrokken.
‘De reikwijdte van het niet integer
handelen ging het voorstellingsvermogen te boven.’
De licentiecommissie rekent genadeloos af met het ‘oude FC Twente’ en
de inmiddels opgestapte bestuurders,
maar toonde zich ook coulant. Omdat de club onder leiding van directeur Jacobs de afgelopen maanden
schoon schip heeft gemaakt en werkt
aan financieel herstel krijgt ze een
herkansing in de eerste divisie.
De commissie achtte een boete te
licht, maar het definitief afnemen
van de licentie te zwaar. Daarom
trekt de KNVB nu de huidige licentie
in en verstrekt een nieuwe, zodat FC
Twente op een lager niveau kan instromen.
Bij het intrekken van de licentie had
de club een doorstart moeten maken
in de Topdivisie. Het zou een zeker
einde van de voetbalclub hebben betekend.
Bert van Oostveen, directeur betaald
voetbal van de KNVB, heeft begrip
voor het ‘harde’ besluit van de licentiecommissie. ‘FC Twente misleidde
stelselmatig alle andere clubs en iedereen die het voetbal in Nederland
volgt.’ Toch is hij blij dat FC Twente
een tweede kans krijgt. <
Dat staat in een officiële klacht bij de
Autoriteit Nucleaire Veiligheid en
Stralingsbescherming, die in handen
is van Radio 1-programma Argos.
De klacht is ingediend door Frans Saris, die van 1996 tot 2002 directeur
was van het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN). In die periode
werd al het laag en middelhoog radioactief afval verplaatst naar een opslaglocatie in Zeeland.
Volgens Saris staan er nu in Petten
weer vijfhonderd vaten met laagradioactief afval in een loods, terwijl het
tegenwoordig wettelijk verplicht is, al
het radioactieve afval in Zeeland op te
slaan. Dit gebeurt echter niet omdat
de NRG, de beheerder van de centrale
in Petten, en de ECN in financiële problemen verkeren, aldus Saris. <
Sander van Walsum / vk nd.nl/nederland
VU discrimineert oudere werknemers
…De VU heeft zich bezondigd aan
leeftijdsdiscriminatie.
…Twaalf medewerkers stapten naar
het College voor de Rechten van de
Mens. Dat heeft hen in het gelijk
gesteld.
▶ Amsterdam
Stel: je moet als universiteitsbestuur
een faculteit reorganiseren waarop je
al jaren geld moet toeleggen. Daarbij
is het verleidelijk om met name oudere – want duurdere – werknemers
te ontslaan. Maar dat mag niet. Het
afspiegelingsbeginsel bepaalt namelijk dat de lasten van een reorganisa-
tie gelijkmatig over alle leeftijdscategorieën moeten worden verdeeld. De
werknemers in kwestie moeten dan
wel ‘uitwisselbaar’ zijn. Dat wil zeggen: een collega moet hun taken
kunnen overnemen. Wat doe je dan
als universiteitsbestuur? Je maakt
‘hyperspecialisten’ van de werknemers van wie je af wilt, zodat ze niet
langer uitwisselbaar zijn. Op hen is
het afspiegelingsbeginsel dan niet
meer van toepassing.
Zo ging de Vrije Universiteit (VU) te
werk bij de reorganisatie van haar
faculteit Aard- en Levenswetenschappen (FALW). Die schijn heeft ze
volgens het College voor de Rechten
van de Mens althans gewekt. Ze zegde 37 medewerkers ontslag aan, van
wie er slechts twee jonger waren dan
50 jaar. Daarmee heeft de VU zich
aan leeftijdsdiscriminatie bezondigd.
Dit oordeel – het College spreekt
geen vonnissen uit – is niet bindend
voor de VU. Maar het College is zo
gezaghebbend, dat de VU zijn oordeel niet zonder kan negeren.
kattendeskundige
Een met ontslag bedreigde VU-medewerker werd gereduceerd tot deskundige op het gebied van ‘katten in
natuurgebieden’ – niet uitwisselbaar.
En Matthijs Hisschemöller (60)
maakte uit het reorganisatieplan op
dat hij ‘transitiespecialist’ is. ‘Ik geef
het vak energy system transitions,
maar dat is slechts een onderdeel van
wat ik doe. Ik ben gewoon bestuurskundige en ik kan gespiegeld worden.’ Zijn lotgenoten herkennen zich
evenmin in hun functieomschrijving
of de weergave van hun arbeids- of
studieverleden.
Met de universiteit was volgens Hisschemöller, niet te praten over het
reorganisatieplan. ‘Het college van
bestuur zegt open te staan voor dialoog, maar dat zegt Putin ook.’ Het
college volstond met het verweer dat
er geen alternatieven waren voor het
reorganisatieplan en dat leeftijdsdiscriminatie niet het vooropgezette
doel was.
Mogelijkheden om binnen of buiten
de universiteit verhaal te zoeken,
zouden stelselmatig zijn gedwarsboomd. De Adviescommissie Sociaal
Plan FALW achtte zichzelf niet bevoegd om de klachten over leeftijdsdiscriminatie te beoordelen. De Commissie van Beroep, die het college
van bestuur bij arbeidsconflicten op
de vingers kon tikken, bleek vorig
jaar opeens opgedoekt. Wie deelneemt aan een reïntegratietraject
kan zijn of haar ontslag niet meer
aanvechten. <
6
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
redactie rd nd.nl/nederland beeld anp / Robin van Lonkhuijsen
Wisanne van ‘t Zelfde Gemeente moet poetshulp regelen
nd.nl/wetenschap
▶ Utrecht
De beleidsvrijheid van gemeenten
rond het organiseren van de
huishoudelijke hulp is niet onbegrensd. Ook de nieuwe Wet
maatschappelijke ondersteuning
(WMO) bevat bindende minimumvereisten waaraan de gemeenten
zich moeten houden.
Slecht gedrag
wordt sneller
vergeten dan
goed gedrag
▶ Princeton
Uit onderzoek van de Princeton
Universiteit blijkt dat mensen hun
onethische handelingen sneller
vergeten dan neutraal of goed
gedrag. Dit kan verklaren dat
mensen ondanks eerdere fouten zo
vaak in oneerlijk gedrag vervallen.
Dat heeft de Centrale Raad van Beroep, de hoogste rechter op het gebied van het sociale bestuursrecht,
woensdag beslist. De zaken waarover
de raad zich uitsprak, speelden in
Utrecht en Aa en Hunze, maar kunnen voor meer gemeenten gevolgen
hebben.
Utrecht gebruikte de nieuwe WMO
om de huishoudelijke hulp geheel anders aan te pakken. Wie voor deze
hulp in aanmerking kwam, kreeg in
eerste instantie 78 uur schoonmaakhulp per jaar, volgens de gemeente
realistisch voor een schoon en leefbaar huis. Alleen bij medische beperkingen of andere complicaties kon
iemand meer uren krijgen. De versobering was volgens de gemeente gerechtvaardigd, omdat in de WMO de
zelfredzame burger centraal zou
staan. Volgens de raad ging Utrecht
echter te kort door de bocht. Voor
burgers die dat zelf niet kunnen,
moeten gemeenten goede huishoudelijke hulp blijven regelen. De nieuwe WMO heeft daarin geen verandering gebracht.
Oneerlijk gedrag komt op grote schaal
voor in bedrijfsleven, politiek en
sport. Dit kost de samenleving ieder
jaar miljoenen. Onderzoekers van de
Princeton Universiteit begonnen
daarom een onderzoek aan de hand
van de vraag waarom mensen niet
van hun fouten uit het verleden leren
en hun leven beteren.
Uit het onderzoek blijkt dat mensen
zich hun eigen onethische gedrag
minder goed kunnen herinneren dan
neutraal of goed gedrag. Zij geloven
bovendien dat hun manier van handelen beter is dan die van andere
mensen. Deze aanname komt in gevaar als mensen opeens wel oneerlijk
gedrag vertonen. Daarom bagatelliseren zij hun eigen daden en geloven
dat andere mensen oneerlijker handelen. Ook vergeten zij de details van
hun eigen oneerlijke gedrag.
valsspelen
objectief onderzoek
Gemeenten mogen volgens de uitspraak op zich wel uitgaan van standaardnormen, mits deze berusten op
objectief en onafhankelijk onderzoek.
In Utrecht was daarvan geen sprake.
Het aantal uren poetshulp dat de gemeente toekent, moet volgens de uitspraak beter op de persoonlijke situatie worden afgestemd.
Aa en Hunze ging nog rigoureuzer te
werk. De gemeente verwees aanvragers van huishoudelijke hulp alleen
nog maar door naar thuiszorginstellingen, maar sloot geen contracten
meer af met deze organisaties. Ook
werden er geen tariefafspraken gemaakt. Het gros van de aanvragers
moest de kosten voor de huishoudelijke hulp zelf betalen. Aa en Hunze
betaalde deze alleen nog voor inwoners met een inkomen tot maximaal
120 procent van de bijstandsnorm.
Een medewerkster van een thuiszorgorganisatie lapt ramen bij een vrouw die dat zelf niet meer kan. Gemeenten
moeten huishoudelijke hulp op maat bieden, als iemand dat nodig heeft.
Ook het beleid van deze gemeente
deugt volgens de rechter niet. Door
alleen nog maar door te verwijzen en
voor een beperkte groep de vergoeding te regelen, bleef Aa en Hunze onder de norm van de nieuwe WMO. De
gemeente had een aanvullende maatwerkvoorziening achter de hand
moeten hebben voor burgers die niet
genoeg hebben aan een standaardbenadering.
Ouderenorganisatie
ANBO
en
Ieder(in), de koepelorganisatie van
mensen met een beperking en chronisch zieken, willen dat gemeenten
naar aanleiding van de uitspraken
voor zover nodig onmiddellijk hun
beleid herzien. <
Van Rijn maakt werk van uitspraak
Staatssecretaris van Volksgezondheid Martin van Rijn gaat erop
toezien dat gemeenten zich houden
aan de regels voor huishoudelijke
hulp.
Dat is een direct gevolg van een
uitspraak van de Centrale Raad van
Beroep (CRvB).
‘Klip en klaar betekent deze
uitspraak dat gemeenten mensen
op maat huishoudelijke hulp
moeten bieden, als iemand dat
nodig heeft. De Centrale Raad heeft
de wet geïnterpreteerd zoals ik die
bedoeld heb. Dat vraagt om een
persoonlijk gesprek met de burger
en een luisterend oor van de
gemeente. Voor desbetreffende
wethouders zit er maar een ding op:
houd je aan de wet. Ik zal hen
daarop wijzen’, aldus Van Rijn.
Liane den Haan, directeur bij
ouderenorganisatie ANBO, is
tevreden over de uitspraak van de
raad. ‘Gemeenten kunnen niet
langer wegduiken. Wel vinden wij
het een schande voor de getroffen
senioren, dat er een rechter aan te
pas heeft moeten komen. Dit had
de politiek moeten voorkomen.’
René Fransen nd.nl/wetenschap
advertentie
Gentherapie kan helpen
bij chronische longziekte
PARTYBOERDERIJ ‘T HOGE
Sedert 1974
“altijd anders dan elders”
Onze 300 jaar oude boerderij is bij uitstek geschikt voor
FAMILIE-, BRUILOFT-, VERJAARDAGS-, EN BEDRIJFSFEESTEN
vanaf 20 volwassenen. Wij bieden u compleet verzorgde
(kindvriendelijke) programma’s en activiteiten aan zoals bijvoorbeeld:
* Kaart- en kompastocht
* Laser-kleiduivenschieten
* Oud-Hollands spelprogramma
* Solex en/of Trabant rijden
* Ouderwets roosterfeest
* Barbecue
* Koud en warm buffet
* Ringsteken
* Kijk ook vooral naar: www.t-hoge.nl
Wanneer mogen wij u en uw gezelschap in onze ouderwets gezellige boerderij
op de Veluwe verwelkomen?
Voor informatie:
PARTYBOERDERIJ ‘ T HOGE, ’t Hoge 18, 8071 SV NUNSPEET.
Tel.: 0341 – 25 10 18. Internet: www.t-hoge.nl E-mail: [email protected]
De Princeton-onderzoekers voerden
negen experimenten uit, waaraan in
totaal 2100 mensen deelnamen. De
deelnemers kregen onder meer de
vraag om enkele recente daden op te
schrijven, van zichzelf of anderen. Het
onethische gedrag van anderen werd
tot in detail beschreven, terwijl mensen slechts een globale beschrijving
wisten te geven van het eigen slechte
gedrag. Ook deden de onderzoekers
een proef met een muntspelletje. De
deelnemers konden hiermee geld
winnen, waardoor de onderzoekers
hoopten dat zij vals zouden spelen.
Personen die inderdaad vals speelden, konden zich dat niet goed herinneren, terwijl mensen die het spel
eerlijk speelden, het verloop van het
spel precies beschreven.
Ook blijkt dat mensen zich liever
identificeren met personen die goed
verdrag vertonen, dan met ‘slechte
mensen’. Een groep proefpersonen
kreeg een verhaal voorgelezen, waarin de daden van een slecht persoon
beschreven werden. Sommige proefpersonen moesten zich identificeren
met de slechte persoon, terwijl andere dat niet hoefden te doen. De eerste
groep mensen bleek zich het verhaal
minder goed te herinneren dan de
tweede groep. <
▶ San Francisco
Amerikaanse onderzoekers hebben een manier gevonden om via gentherapie de chronische schade in longen van astmapatiënten te voorkomen.
Zij brachten een gen dat zorgt voor de aanmaak van een ontstekingsremmend eiwit tot diep in de longen van een muis, met behulp van nanodeeltjes.
De genetische informatie zat opgeborgen in de deeltjes die een fractie
van een millimeter groot zijn. Muizen kregen een eiwit toegediend dat
een allergische reactie opwekt. Wanneer deze dieren ook een dosis van
de nanodeeltjes met het gen voor thymine ontvingen, was de ontstekingsreactie die het eiwit veroorzaakte minder hevig. Ook ziet het ernaar
uit dat de behandeling op langere termijn veranderingen in de structuur
van het longweefsel kan voorkomen. Deze veranderingen dragen bij aan
het in stand houden van een chronische ontsteking en treden ook op bij
astmapatiënten.
De onderzoekers, die hun resultaten woensdag presenteerden op een
congres over longziekten in de Verenigde Staten, hopen hun gentherapie
via nanodeeltjes binnenkort te kunnen gaan testen bij mensen.
anp Onderzoek naar
xtc-pil op schoolplein
▶ Hoogezand
De politie deed woensdag onderzoek
naar de herkomst van een xtc-pil op
een schoolplein van basisschool Het
Ruimteschip in Hoogezand. Een
jongetje vond de pil en at die op. Hij
ligt op de intensive care in het
ziekenhuis. De artsen gaan ervan uit
dat de kleuter niets zal overhouden
aan het eten van de pil. <
7
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
Remco van Mulligen nd.nl/geloof
Hendro Munsterman nd.nl/geloof
Gereformeerde Gemeenten
groeien dankzij geboorten
▶ Woerden
Het aantal leden van de Gereformeerde Gemeenten nam in 2015
met 302 toe, vooral dankzij een
hoog geboortecijfer.
Het bevindelijk-gereformeerde kerkgenootschap had aan het eind van vorig jaar 107.601 leden. Dat staat in het
Kerkelijk Jaarboek 2016 dat vandaag
verschijnt. De cijfers zijn vergelijkbaar met die voor het jaar 2014 en
passen in de trend van de afgelopen
jaren. De groei komt neer op 0,28 procent. De Nederlandse bevolking groeit
jaarlijks met 0,4 tot 0,5 procent.
De toename is grotendeels te danken
aan de 2092 baby’s die gedoopt wer-
den. Dominee Albert Schreuder prijst
in het Jaarboek koppels die kinderen
als ‘een zegen van de Heere’ zien.
De Gereformeerde Gemeenten zagen
1990 mensen vertrekken. Daarvan
gingen er 626 naar de Protestantse
Kerk in Nederland en 477 naar de
Hersteld Hervormde Kerk.
Ook vertrokken er 342 mensen zonder een nieuwe kerk te zoeken, ongeveer evenveel als in 2014. Deze cijfers
geven slechts een deel van de werkelijkheid weer, schrijft Schreuder:
‘Soms schrik je, als je merkt dat
(doop)leden die (nog) in de kerk zitten eigenlijk innerlijk ook al afscheid
hebben genomen.’ <
Italiaanse kardinaal van
verduistering verdacht
▶ Vaticaanstad
Kardinaal Domenico Calcagno wordt
door de Italiaanse justitie verdacht
van verduistering bij beleggingen in
onroerend goed in zijn voormalige
bisdom.
De kardinaal is in zijn huidige functie
in het Vaticaan verantwoordelijk
voor het beheer van gebouwen en infrastructuur.
De illegale praktijken zouden hebben
plaatsgevonden toen Calcagno nog
bisschop van de Noord-Italiaanse stad
Savona was. Ook twee van zijn vroegere medewerkers worden verdacht.
Het zou volgens de lokale pers gaan
om het beheer van gelden die bedoeld
waren voor de financiering van priesters. Die waren belegd in onroerend
goed, waarop op onverklaarbare wijze miljoenen euro’s verlies is geleden.
De Belastingdienst was de zaak op het
spoor gekomen bij de controles over
het jaar 2009.
openheid
Calcagno werd in 2011 door paus Benedictus benoemd aan het hoofd van
de afdeling die het onroerend goed in
het Vaticaan beheert.
De onthulling kwam een dag nadat
paus Franciscus de verzamelde Italiaanse bisschoppen had opgeroepen
om slechts het onroerend goed te behouden dat noodzakelijk is voor de
pastorale opgave van de kerk. Hij
spoorde hen aan om geen plannen te
smeden ‘voor behoud van wat we
hebben’, want dat ‘blokkeert de openheid voor het nieuwe van de Heilige
Geest’.
De Rooms-Katholieke Kerk bezit in
Italië veel grond en gebouwen: alleen
al in Rome is een op de zes gebouwen
in bezit van de kerk. <
Remco van Mulligen nd.nl/geloof beeld ap / David Pellerin
Het drama van de verlossing
geen bioscoop: je moet niet alleen zitten en luisteren. Je moet aan de slag.’
…‘Preken is drama.’ Dat is de
boodschap van de Amerikaanse
theoloog Eric Watkins (44).
Past u uw onderzoek ook in uw eigen preken toe?
‘Jazeker. Mijn gemeente is van me
gewend dat ik vertel wat teksten betekenen in het licht van het evangelie en vervolgens ook vertel wat hun
eigen rol in het verhaal kan zijn. In
de preek spreekt God tot de mensen
via de voorganger.
Ik heb bijvoorbeeld twee preken gehouden over Hebreeën 11. De helft
van mijn proefschrift gaat over dit
hoofdstuk, omdat het mijn punt ondersteunt. De nadruk ligt in Hebreeen op gehoorzaamheid aan God:
Christus was gehoorzaam en de oudtestamentische heiligen die hier
voorbijtrekken, waren dat ook.
De materie van mijn proefschrift is
geen theorie voor mij: ik gebruik het
om te evangeliseren. Mensen worden
gedoopt. Wat ik nu op papier heb gezet, heeft mensenlevens veranderd.
Het is geen academisch betoog, maar
een zaak van leven of dood. Maar ik
wil niet dat kerkgangers aan de hand
van mijn boek hun dominee gaan
evalueren. Ik zie collega’s die met
een heel andere benadering ook goede preken houden.’
…De preek moet mensen oproepen
hun eigen rol actief op te pakken.
Morgen promoveert hij aan de
Theologische Universiteit te Kampen.
Eric Watkins
▶ St. Augustine
Eric Watkins is pastor in de Covenant
Presbyterian Church, een orthodoxe
richting binnen deze kerken, die in
een calvinistische traditie staan. In
St. Augustine, een kleine plaats in de
Amerikaanse staat Florida, leidt hij
een pioniersgemeente. ‘Theologisch
gezien zijn we gereformeerd. Acht
jaar geleden hebben we deze gemeente gesticht en vanaf nul opgebouwd. Tegenwoordig zitten er wekelijks honderdzestig mensen in
onze diensten.’
Acht jaar werkte Watkins aan zijn
proefschrift, dat gaat over het debat
dat in de jaren dertig en veertig van
de vorige eeuw in gereformeerde
kring werd gevoerd over ‘heilshistorische’ preken. Hierin staat centraal
hoe de verhalen uit het Oude Testament vooruitwijzen naar de komst
van Jezus als Messias. ‘Het debat
hierover is nooit goed afgerond. Ik
maak in mijn proefschrift een extra
stap, namelijk naar de toepassing in
het eigen leven van de gelovige.’
Hoe komt een Amerikaanse dominee
in Kampen verzeild?
‘Op mijn eenentwintigste kwam ik
Watkins: ‘De kerk is geen bioscoop: je moet niet alleen zitten en luisteren. Je moet aan de slag.’
tot geloof. Ik worstelde vanaf het begin met de interpretatie van het
Oude Testament. Op mijn school
werd de bedelingenleer onderwezen,
waarin Gods verbond met Israël sterk
wordt gescheiden van zijn verbond
met de kerk. Gereformeerden hebben een andere visie op dit verbond,
die me meer raakte. Een professor op
het seminarie legde uit dat de eerste
hoofdstukken van Genesis de lijnen
voor de hele Bijbel uiteenzetten, als
het verhaal van Christus. Ik heb mijn
zoon Carl zelfs naar hem vernoemd.
Tien jaar geleden ontmoette ik Kees
de Ruijter. Ik kende toen al de geschiedenis van de Gereformeerde
Kerken vrijgemaakt en wist al het
een en ander over heilshistorisch
preken. Wij verbinden dat vooral aan
de persoon van Sidney Greidanus, die
onder Amerikaanse gereformeerden
erg bekend is. Na mijn gesprek met
Kees wist ik: dit wil ik bestuderen, en
met hem als begeleider.’
Is dat niet lastig: promoveren op zo
grote afstand van uw begeleiders?
‘Ik ben regelmatig in Kampen geweest, zo vaak zelfs dat ik het als
mijn tweede thuis zie. De jaren van
mijn onderzoek waren vooral zwaar
omdat ik fulltime pastor ben. Ik heb
mijn vakanties aan dit onderzoek besteed en stond dan vaak op om half
vijf ‘s morgens.’
Waarover ging het heilshistorische
debat?
‘Er waren destijds twee visies op hoe
je moest preken over het Oude Testament. De ‘exemplaristische’ lijn behandelde verhalen als voorbeelden
van hoe je je wel of niet diende te gedragen. Abraham is dan een vrome
man die naar God luistert, en dat ver-
dient navolging. Punt. Hiertegenover
plaatsen theologen als Benne Holwerda en Klaas Schilder de heilshistorische lijn: heel het Oude Testament staat al in het teken van
Christus. Dan is Abraham degene die
zijn eniggeboren zoon opgaf, de zoon
van het verbond. Het verschil is dat
Gods Zoon stierf, terwijl Abraham
met Isaak naar huis wandelde.
Deze twee invalshoeken spreken elkaar in mijn ogen niet tegen. In mijn
proefschrift wil ik de twee verenigen
in wat ik het ‘drama van de verlossing’ noem. De Bijbel is een toneelstuk, waarin God de hoofdrol speelt.
Wij worden als christenen opgeroepen om actief aan dat toneelstuk deel
te nemen. Schilder en Holwerda konden heel eenzijdig zijn en volledig focussen op wat de Bijbel over God zegt.
Ik wil daaraan iets toevoegen: de toepassing in het eigen leven. De kerk is
U zegt dat uw these bruikbaar is in
deze postmoderne tijd. Hoe?
‘We leven in een tijd, waarin gezag,
traditie en moraal ter discussie staan.
Dat geldt in Nederland en ook in de
VS. Het is niets nieuws. ‘Wat is waarheid?’ vraagt Pilatus, terwijl de
Waarheid voor hem staat. Postmoderne vragen zijn oude vragen in een
nieuwe vorm. Je kunt de bedoeling
van de auteur niet meer te weten komen als je een tekst leest, zegt men
tegenwoordig. Maar de Auteur van
de Bijbel is niet dood: God leeft nog
en spreekt nog steeds. Juist daarom
kun je Hem wel degelijk leren kennen uit de teksten van de Schrift.’
Morgen promoveert u, het boek is af.
Wat wordt uw volgende project?
‘Niets! Ik ben nu negentien jaar getrouwd en achttien jaar daarvan heb
ik besteed aan opleidingen. Mijn
vrouw zei: ‘Als je nu weer aan iets
nieuws begint, vermoord ik je’. De
keuze is dus voor mij gemaakt.’ <
8
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
Marc Peeperkorn / vk nd.nl/buitenland
Herman Veenhof nd.nl/buitenland ap / Don Ryan
EU stelt besluit over boetes
voor Spanje en Portugal uit
Hillary heeft la
▶ Brussel
De Europese Commissie beslist pas
na de Spaanse verkiezingen van 26
juni over boetes voor Spanje en
Portugal wegens hun te hoge
begrotingstekorten.
De Commissie vreest dat miljardenboetes nu populistische partijen als
Podemos in de kaart spelen. Demissionair premier Mariano Rajoy had eerder in een vertrouwelijke brief aan
Commissievoorzitter
Jean-Claude
Juncker om clementie gevraagd.
‘Dit is niet het juiste politieke en economische moment om zo’n stap te
zetten’, zei commissaris Pierre
Moscovici (Economische en Financiële Zaken) woensdag over een sanctiebesluit. Hij verwees daarbij expliciet
naar de Spaanse verkiezingen. ‘Zonder die verkiezing was het boetebesluit vandaag gevallen’, beamen EUambtenaren. Dat Portugal ook wordt
ontzien, is om het verwijt van ongelijke behandeling te voorkomen. De
Commissie zal zich in juli over de
boetes buigen.
Madrid en Lissabon slagen er – ondanks jaren uitstel van de deadline –
niet in om hun financieringstekort
onder de 3 procent te krijgen, het plafond dat is opgenomen in het Stabiliteitspact.
CDA-Europarlementariër Esther de
Lange vindt dat Spanje en Portugal
met ‘fluwelen handschoenen’ worden
aangepakt, wat de geloofwaardigheid
van het pact en de eurozone ondermijnt. Fractieleider Manfred Weber
van de Europese christendemocraten
schreef begin mei een brief aan zijn
partijgenoot Juncker waarin hij zijn
‘grote zorgen’ uitte over de ‘huidige
soepele interpretatie, uitvoering en
naleving’ van het Stabiliteitspact. De
sociaaldemocraten zijn ingenomen
met de souplesse van de Commissie.
voorwaarde
Binnen de Commissie bestond stevige
verdeeldheid over de kwestie. Vorige
week hamerden de commissarissen
Yirki Katainen (Finland), Margrethe
Vestager
(Denemarken),
Cecilia
Malmström (Zweden) en Maros Sefcovic (Slowakije) op een strikte naleving van het pact. Het debat was volgens betrokkenen ‘bij vlagen zeer
verhit’. Woensdag verliep het rustiger. De ‘haviken’ accepteerden het
besluit, op voorwaarde dat in juli het
sanctiebesluit wel op tafel ligt.
De enige manier waarop Madrid en
Lissabon nog een boete kunnen ontlopen is door komende weken een
stevig aanvullend bezuinigingspakket
op tafel te leggen. Spanje moet in
2017 zijn tekort tot 2,5 procent terugdringen (voor 2016 geraamd op 3,9
procent), wat neerkomt op 8 miljard
euro extra besparen. Portugal zal voor
bijna 700 miljoen moeten snijden.
EU-ambtenaren achten de kans klein
dat Madrid zo’n pakket opstelt, gezien de politieke impasse waarin het
land verkeert. Ook de linkse regering
in Portugal verzet zich tegen nieuwe
ingrepen. Als de Commissie in juli besluit dat de twee landen niet voldoende hebben gedaan – en de lidstaten
gaan daarmee akkoord – zet dat de
deur open naar boetes.
Ook Italië werd woensdag door de
Commissie ontzien. Hoewel het land
met een torenhoge staatsschuld
kampt, begint de Commissie geen
strafprocedure, maar geeft ze Italië
een laatste kans. Voorwaarde is dat
Rome zijn begrotingstekort op 1,8
procent houdt. <
redactie nd nd.nl/buitenland
Ontvoerd schoolmeisje uit
Chibok is terug bij moeder
▶ Lagos
Ten minste een van de 219 ontvoerde meisjes uit Chibok is gered door
Nigeriaanse soldaten. Amina Ali
Nkeki werd twee jaar geleden
ontvoerd door Boko Haram.
De 19-jarige Amina is de eerste die uit
handen van Boko Haram is gered
sinds de massale ontvoering op 14
april 2014. In de eerste uren na de
ontvoering van 276 schoolmeisjes
slaagden er ruim vijftig in te ontsnappen, maar 219 bleven vermist. Uit
verklaringen van Amina zou blijken
dat vrijwel alle Chibok-meisjes worden vastgehouden in de afgelegen
bossen van Sambisa. Zes van hen zouden zijn overleden.
Volgens Pogu Bitrus, een gemeenschapsleider in Chibok, zijn dinsdagavond mogelijk meer meisjes door
het Nigeriaanse leger opgespoord in
het noordoosten van Nigeria. Bitrus
zei samen met ambtenaren bezig te
zijn hun identiteit vast te stellen.
De massa-ontvoering van de overwegend christelijke meisjes uit Chibok,
zorgde wereldwijd voor een golf van
verontwaardiging. Ondanks een internationale
campagne
#BringBackOurGirls, die gesteund werd door
Michelle Obama en de Pakistaanse
Nobelprijswinnares Malala Yousafzai,
keerden de meisjes niet terug.
De 19-jarige Amina zwierf rond in de
uitgestrekte bossen langs de grens
met Kameroen, waar zij dinsdagnacht
werd aangetroffen door militairen
van het Nigeriaanse leger. Een lid van
de burgerwacht herkende haar. Volgens haar oom Yakubi Nkeki is het
meisje zwanger en getraumatiseerd,
maar volgens de BBC zou zij al een
baby hebben.
Nadat haar identiteit was vastgesteld,
werd Amina herenigd met haar moeder. Haar vader is tijdens haar gevangenschap overleden. <
Oud-president Bill Clinton houdt een toespraak in Portland, in de staat
Oregon, ter ondersteuning van de campagne van zijn vrouw Hillary.
overdwars
Tilly Dodds nd.nl/buitenland beeld nd
anp-rtr Diep uitgesneden jurk taboe, hoge hakken vereist
Niet iedereen heeft de vrijheid om zelf te
bepalen wat voor kleding op het werk
gedragen wordt. Vooral op de kleding van
vrouwen wordt gelet.
▶ Los Angeles
Volkomen verrast was weervrouw Liberté Chan
van het commerciële tv-station KTLA in Los Angeles, toen een collega haar midden onder de
live uitzending een gebreid vestje aanreikte om
over haar zwarte jurkje aan te trekken: ‘Omdat
we te veel e-mails krijgen’. Gehoorzaam trok
Chan het vestje aan en ging door met haar weerbericht.
Op de sociale media kreeg KTLA vervolgens het
verwijt zich schuldig te maken aan ‘seksisme’ en
aan het ‘publiek vernederen’ van Chan. Anderen
daarentegen meldden het diep uitgesneden zomerjurkje van Chan ‘ongepast’ te vinden.
Liberté Chan krijgt een vestje aangereikt om over
haar diep uitgesneden jurk aan te trekken.
In een blog liet Chan weten oorspronkelijk een
ander jurkje te hebben gedragen. Omdat het
motief daarvan niet goed paste bij het scherm
waarop de weergrafieken zouden worden getoond, had ze het zwarte jurkje aangetrokken.
Het aanreiken van het vestje was slechts een
grap van collega’s geweest. Daarmee was voor
haar de zaak afgedaan.
Een paar dagen eerder was de Britse receptioniste Nicola Thorp door haar werkgever in Londen, accountancybedrijf PwC, naar huis gestuurd
omdat ze weigerde schoenen met hoge hakken
te dragen. Het bedrijf eiste hakken met een
hoogte van zes tot twaalf centimeter, maar
Thorp vond dat een te zware belasting voor haar
voeten. Ze stelde een petitie op, waarin ze verzocht de kledingcode te veranderen. Binnen een
paar dagen hadden ruim 100.000 mensen de petitie getekend. Ook podologen (voetspecialisten)
namen het voor Thorp op.
PwC liet daarop weten niet van vrouwelijke medewerkers te eisen dat ze hoge hakken dragen.
De eis was afkomstig van Portico, het bedrijf dat
Thorp voor PwC had gerekruteerd. Portico heeft
inmiddels zijn kledingvoorschriften aangepast.
The Sun blijft bij steun
Elizabeth aan brexit
▶ Londen
‘Queen backs Brexit’ meldde de Britse
krant The Sun paginagroot op 9
maart, de koningin staat achter
brexit. Dat was goed voor een
enorme verkoop, maar ook voor een
klacht van Buckingham Palace over
het artikel. De perswaakhond IPSO
tikte The Sun woensdag op de
vingers: de tekst was extreem
misleidend. De krant blijft echter
volledig achter de strekking van het
stuk staan. Daarvoor had het blad
meer dan één bron. ‘Wij hebben
geen fout gemaakt’, zei hoofdredacteur Tony Gallagher. The Sun plaatste
de uitspraak woensdag wel op de
voorpagina. <
9
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
vijf vragen
Ruurd Ubels nd.nl/economie beeld ap / Yorgos Karahalis
st van Bernie en Bill
…Zeer nipt won Hillary Clinton de
voorverkiezingen in de Amerikaanse
staat Kentucky.
…Sanders vecht principieel door en
de inzet van haar man Bill is een
campagnerisico.
▶ Frankfort
Met maar tweeduizend stemmen
verschil, minder dan een half procentpunt, won Hillary Clinton de
voorverkiezingen in de Amerikaanse
staat Kentucky: 46,7 tegen 46,3 procent. Die ‘bluegrass-staat’ is ruim
twee keer zo groot als Nederland, telt
4,3 miljoen inwoners en heeft een
piepkleine hoofdstad, Frankfort –
met nog geen dertigduizend zielen,
het Bennekom van Amerika. Traditionele industrieën kwijnen, mensen
hebben banen die steeds slechter betaald worden; werkloosheid en zorgkosten stijgen. Ontevredenheid en
ontgoocheling, vooral over de Democratische Partij, vieren hoogtij.
Het is de ideale voedingsbodem voor
de uitdager van Hillary Clinton, Bernie Sanders. De 74-jarige professor
uit de staat Vermont is links en
strijdbaar, maar sluit niet echt aan bij
de mensen in overalls. Toch won hij
ook dinsdag met 53 tegen 47 procent
de voorverkiezingen in de staat Oregon, waar land- en mijnbouw eveneens in moeilijkheden verkeren.
In beide staten waren rond de zestig
gedelegeerden te verdelen. Clinton
en Sanders kregen ieder de helft.
Clinton liep niet uit en Sanders niet
in. Clinton heeft nu 1767 afgevaardigden bij de Democratische conventie en 524 ‘supergedelegeerden’, die
vrij mogen stemmen. Ze moet 2382
stemmen krijgen om de nominatie
tot presidentskandidaat te verwerven. Daar zit ze nog een kleine honderd van af. Sanders heeft 1487 gewone en veertig superdelegates.
onvrede
De onvrede in de Democratische gelederen is zo groot dat een derde van
de kiezers van Sanders liever op de
Republikeinse kandidaat Donald
Trump stemt dan op Hillary Clinton.
Zij kan dat alleen verhinderen door
Sanders als beoogd vicepresident tot
running mate te verklaren. Maar dan
valt haar tactiek om als genomineerd
kandidaat de naar links afgezwaaide
Democratische koers weer naar het
politieke midden te buigen, in duigen.
De race binnen haar partij is technisch wel gelopen, maar inhoudelijk
bepaald niet. Dat blijkt uit twee ontwikkelingen: een partijvergadering
in Las Vegas, in de staat Nevada,
werd verstoord door honderden Sanders-aanhangers, die de lokale partijvoorzittter Roberta Lange met de
dood bedreigden. De vechtpartij belooft niet veel goeds in Philadelphia,
waar in juli de Democratische Conventie wordt gehouden. De sfeer bij
de Democraten lijkt opeens op wat
bij de Republikeinen rond Trump gebeurde, in Chicago, Atlanta en in andere steden. De Republikeinen houden hun conventie ook in juli, maar
dan in Cleveland, een vooral zwarte
en Democratische stad in Ohio.
En Hillary heeft besloten haar man
Bill toch maar in te zetten in haar
campagne. Hij moet een succesvolle
economische koers garanderen; hij
bedacht tijdens de verkiezingscampagne van 1992, toen een jonge Bill
het opnam tegen de oude Bush, de
kreet die nu nog opgeld doet: ‘It’s the
economy, stupid!!’ De inzet van Bill is
echter een risico. Hij is oud, broos en
onvoorspelbaar. Met hem komen al
de spoken uit het gedeelde verleden
van het echtpaar weer tevoorschijn:
het investeringsschandaal Whitewater, Bills ontrouw en leugens, de slordige manier waarop de Clintons hun
persoonlijke zaken behartigden; Bill
linkt aan de fouten die Hillary maakte, als first lady, senator en minister
van Buitenlandse Zaken, onder meer
door de kwetsbare manier waarop ze
haar mailverkeer beheerde.
Grieken mogen nu hopen
op schuldverlichting
Het Internationaal Monetair
Fonds (IMF) wil de Grieken
schuldverlichting geven. Wat
zou Athene opschieten met een
soepeler aflossingsregeling?
▶ Brussel
derd miljard euro – dan kan een
soepeler aflossingsregeling al snel
veel ruimte bieden. Het IMF vreest
dat als de regeling niet wordt aangepast, de Griekse staatsschuld
onhoudbaar wordt en elke economische opleving in de kiem wordt
gesmoord.
■ Wat vraagt het IMF?
Volgens een via de pers uitgelekt
stuk wil het IMF Griekenland tot
2040 vrijstellen van rente over en
aflossing van de miljarden die het
bij de eurolanden heeft geleend.
Na 2040 moet er een dertig tot
veertig jaar durend soepel afbetalingsregime komen met maximaal
1,5 procent rente.
■ Is de huidige afbetalingsregeling dan zo streng?
Dat valt mee. De 52,9 miljard euro
die Athene van 2010 tot 2012 van
de eurolanden leende, moet tussen 2020 en 2050 worden afgelost. De rente, na een aflossingsvrije periode van tien jaar, is
variabel. Het terugbetalen van de
143,6 miljard euro die tussen
2012 en 2015 werd geleend, begint in 2023 en duurt 32 jaar (rente variabel). Tot 2018 mag Athene
nog eens 86 miljard euro lenen bij
het Europese noodfonds ESM. De
aflossing hiervan start in 2033 en
duurt eveneens 32 jaar, tegen een
rente van 1 procent (kan wijzigen
door marktomstandigheden).
■ Waarom eist het IMF coulance?
De Grieken leenden in Brussel
sinds 2010 meer dan tweehon-
■ Schuldverlichting ligt in de
eurozone gevoelig. Waarom?
Toen in 2010 het eerste krediet
aan Athene werden overgemaakt,
beloofden politici min of meer dat
we zouden gaan verdienen aan de
Griekse leningen. Dit perspectief
raakt in het IMF-voorstel verder
uit beeld. Bovendien is er angst
dat verlichting de geloofwaardigheid van Europa ondergraaft en
de Grieken hervormingslui maakt.
Ook zet een versoepeling kwaad
bloed bij landen als Ierland en Cyprus, die in ruil voor leningen veel
hebben bezuinigd en hervormd.
■ Dus schuldverlichting is voor
de Grieken ver weg?
De belangrijkste regeringsleider
in de eurozone, bondskanselier
Angela Merkel, en voorzitter Jeroen Dijsselbloem van de eurogroep lagen lang dwars. Sinds begin mei zitten er barstjes in hun
pantser: er wordt nagedacht over
langere looptijden van de Griekse
leningen en over de rente die betaald moet worden. Van schuldkwijtschelding zal echter geen
sprake zijn, heeft Dijsselbloem bezworen.
Volgende week dinsdag willen de
eurolanden een besluit nemen.
Trump
Donald Trump vaart wel bij het gedoe in Democratische kring. De staat
Kentucky won hij al in maart, Oregon
kwam er dinsdag bij, al gingen er nog
stemmen en gedelegeerden naar de
twee kandidaten die al opgegeven
hebben: Ted Cruz en John Kasich.
Ook Trump moet nog een running
mate aanstellen. Er gaan steeds meer
stemmen op voor Kasich, die als gouverneur van Ohio en man van het gematigde midden de rekkelijke Republikeinse kiezers erbij zou kunnen
houden. Formeel moet Trump nog 67
gedelegeerden winnen om met 1237
afgevaardigden de Republikeinse nominatie te behalen. <
Muurschildering in het centrum van Athene. Het IMF wil Griekenland
tegemoetkomen met een soepeler aflossingsregeling.
Gerhard Wilts nd.nl/buitenland beeld ap / Bruce Smith
anp South Carolina beperkt abortus
Europa heeft iets te
vrezen van zika
▶ Kopenhagen
▶ Columbia
De Amerikaanse staat South
Carolina heeft dinsdag een nieuwe
wet aangenomen waarin een
abortus na negentien weken
voortaan is verboden.
Al eerder scherpten zestien Amerikaanse staten hun abortuswetgeving
aan. In het Huis van Afgevaardigden
in South Carolina stemden 72 leden
voor en 29 tegen het voorstel, dat in
maart door de Senaat was aangenomen (36 stemmen voor, 9 tegen).
De Republikeinse gouverneur Nikki
Haley moet de nieuwe regelgeving nu
bekrachtigen met haar handtekening.
Al in maart liet ze weten dat ze dat
vrijwel zeker zou doen. Abortus na de
negentiende week is alleen nog toegestaan als het leven van de moeder
gevaar loopt of als het kind volgens de
arts niet levensvatbaar is buiten de
baarmoeder. Bij een ernstige, maar
niet levensbedreigende handicap is
abortus praktisch niet meer mogelijk,
omdat afwijkingen doorgaans pas na
de twintigste week kunnen worden
vastgesteld. Een normale zwangerschap
duurt
veertig
weken.
In twaalf staten zijn al vergelijkbare
wetten in werking getreden en binnenkort volgt ook South Dakota. In
Gouverneur Nikki Haley
drie andere staten blokkeerde de
rechter dat. Het Hooggerechtshof
moet zich nog uitspreken over deze in
de VS altijd heikele kwestie. In Utah
zijn abortusartsen voortaan verplicht
het ongeboren kind vanaf de twintigste week te verdoven, voordat de
zwangerschap wordt afgebroken.
De indienster van het wetsvoorstel in
South Carolina, de Republikeinse
Wendy Nanney, hoopt dat de nieuwe
wet een stap is ‘om helemaal van
abortus af te komen’. ‘Ik ben er van
overtuigd dat het leven begint bij de
conceptie en ik zet me volledig in om
het menselijk leven te beschermen.’
Artsen die de wet aan hun laars lappen, kunnen maximaal drie jaar gevangenisstraf krijgen en een boete
van 10.000 dollar. <
De Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO) houdt een uitbraak van het
zikavirus in Europa de komende
drie, vier maanden voor mogelijk.
Het risico verschilt echter sterk per
regio. De kans dat muggen het
gevreesde virus, dat onder meer kan
leiden tot de hersenafwijking
microcefalie, overbrengen op
Europese slachtoffers, varieert van
vrijwel nihil tot gemiddeld. Vooral
de noordelijke landen hebben
weinig te vrezen. Besmettingsrisico
is er wel in gebieden waar de mug
die zika overbrengt, relatief veel
voorkomt. Dat is ten noordoosten
van de Zwarte Zee en op Madeira. <
10
nieuws kort
donderdag 19 mei 2016 nederlands dagblad
‘Ook brandweer in de
Komiek Böhmermann is
fout met aanschaf auto’s’ ‘het er niet mee eens’
Trump bereid met Kim
Jong-un te praten
Meer verkochte
woningen in april
De brandweer dreigt dezelfde fout als
de politie te maken bij de aanschaf
van nieuwe personenauto’s en bestelwagens. Volgens Natuur & Milieu
blijkt dit uit de aanbesteding waarin
staat dat alleen dieselvoertuigen zijn
toegestaan. De politie stond eerder
ook alleen dieselvoertuigen toe in
haar aanbesteding. Onder druk van
Natuur & Milieu en na Kamervragen
van de ChristenUnie is deze eis inmiddels ingetrokken. <
Donald Trump is, als hij de nieuwe
president van de Verenigde Staten
wordt, bereid te gaan praten met de
Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un
om te proberen het nucleaire programma van Pyongyang te stoppen.
De Republikeinse kandidaat stelde
daarmee een belangrijke politieke
koerswijziging voor ten opzichte van
het geïsoleerde communistische
land. <
De woningverkopen in Nederland
zijn in april flink gestegen. De verkoop klom met 28,5 procent tot
16.387 woningen in vergelijking met
een jaar eerder, aldus cijfers die het
Kadaster woensdag heeft gepubliceerd. Alle typen woningen waren
goed voor een stijging. Daarbij nam
de verkoop van 2-onder-1-kapwoningen het sterkst toe, met bijna
36 procent. Bij hoekwoningen was de
stijging het minst sterk: 17 procent. <
Jan Böhmermann is het niet eens met
het oordeel van de rechter in Hamburg, die dinsdag bepaalde dat delen
van zijn gedicht over de Turkse president Erdogan niet meer mogen worden voorgedragen. De komiek geeft
Erdogan vier weken de tijd om een
hogere rechter in te schakelen die de
zaak grondiger bekijkt en beoordeelt.
Zo’n Hauptsacheklage kan geruime
tijd duren. <
Twee aardbevingen in
een etmaal in Ecuador
PostNL begint met
weghalen brievenbussen
Piloot Willem-Alexander
laat zich omscholen
Koning Willem-Alexander laat zich in
2017 omscholen als piloot. Hij heeft
nu een brevet voor de Fokker 70,
maar wil de Boeing 737 onder de
knie krijgen. De Rijksvoorlichtingsdienst RVD bevestigt dat na een bericht van de site Aviationwatch. Willem-Alexander is ‘gastvlieger’ bij KLM
Cityhopper. Voor zijn brevet moet hij
genoeg vlieguren maken. Dat kan in
het regeringsvliegtuig, de Fokker 70
PH-KBX, of in gewone Cityhoppers. <
PostNL gaat beginnen met het weghalen van ongeveer de helft van alle
brievenbussen in Nederland. In de
provincie Flevoland verdwijnen de
komende maanden 136 van de 317
brievenbussen. In heel Nederland
zullen de komende jaren 10.000 van
de 19.000 oranje brievenbussen worden weggehaald. Ook worden er brievenbussen verplaatst. Volgens PostNL
maken mensen steeds minder gebruik van de brievenbussen. <
Montenegro tekent voor
toetreding tot NAVO
beeld anp
Tientallen miljoenen
euro’s tekort bij politie
De Nationale Politie heeft het afgelopen jaar een tekort van 72 miljoen
euro in de boeken gezet. Dat blijkt uit
de jaarrekening van de politie. De politieleiding noemt het grote tekort
‘zorgelijk’. Volgens de Nationale Politie zijn onder meer het op peil houden van de prestaties, de reorganisatie bij de politie en extra taken die
vragen om meer inzet van mensen
hier debet aan. <
Utrecht blijft tegen
verbreding A27 en A12
Utrecht blijft tegen de verbreding van
de snelwegring A12/ A27 rond de
stad naar zeven rijstroken in beide
richtingen. Omwonenden en natuuren milieuorganisaties komen in verzet en ook de gemeente is ‘na lezing
van alle rapporten’ nog steeds niet
overtuigd van de verkeerskundige
noodzaak. <
Montenegro en de 28-NAVO-lidstaten
ondertekenen donderdag het protocol waardoor het Balkanstaatje kan
toetreden tot de militaire alliantie.
‘Een historische dag’, blikte NAVOchef Jens Stoltenberg woensdag vooruit. Pas als alle parlementen het protocol hebben geratificeerd mag
Montenegro zich volwaardig lid noemen. Tot die tijd schuift het land aan
als waarnemer. <
Politie Parijs opnieuw
doelwit geweld
Tijdens een demonstratie in Parijs
van politiepersoneel is het opnieuw
tot een gewelddadig treffen gekomen
tussen agenten en radicalen. Een politiewagen werd vernield en in brand
gestoken. Op videobeeld is te zien
hoe een betoger een agent belaagt en
slaat. De acties begonnen als protest
tegen de nieuwe arbeidswet, maar
lijken te worden gekaapt door relschoppende radicalen. <
Herverdeling migranten
over Europa stokt
De herverdeling van migranten die
aankloppen in Griekenland en Italië
over andere Europese landen stokt.
Sinds half maart zijn er 355 personen
herplaatst. Daarmee komt het totaal
herplaatsingen op 1500, terwijl er
een doelstelling lag om 20.000 migranten te hebben verdeeld. <
‘Seksvideo geüpload
vanaf middelbare school’
De seksvideo van Chantal uit Werkendam is naar alle waarschijnlijkheid vanaf een computer op een middelbare school in Noord-Brabant op
het internet gezet. Dat meldt de Telegraaf dinsdag op basis van eigen onderzoek naar het IP-adres van de vermoedelijke dader dat Facebook heeft
vrijgegeven. Onduidelijk blijft wie het
filmpje online heeft gezet. <
beeld ap
Oproerpolitie slaags met
migranten in Idomeni
De Griekse oproerpolitie heeft ongeveer tweehonderd asielzoekers die
bij het vluchtelingenkamp van Idomeni met een treinwagon door een
politiekordon probeerden te breken
woensdag bestookt met traangas en
schokgranaten. Het is nog onduidelijk of er gewonden zijn gevallen of
arrestaties zijn verricht. De migranten vergastten de politie op een regen van stenen. <
Hackers belagen
presidentscampagnes VS
De campagnemachinerie van Amerikaanse presidentskandidaten is aangevallen door hackers. Sommige aanvallen hadden het oogmerk
andersgezinden in de wielen te rijden, andere om vertrouwelijke informatie te bemachtigen, liet het hoofd
van de Amerikaanse inlichtingendiensten woensdag weten. Veel van
de cyberaanvallen tijdens campagnes
in 2008 en 2012 werden toegeschreven aan Chinese hackers. <
Mexico wil legalisatie
van homohuwelijk
De Mexicaanse president Enrique
Peña Nieto heeft zich ferm uitgesproken voor landelijke erkenning en respectering van de homorechten. De
krant El Universal meldde dat hij het
initiatief voor een grondwetswijziging
dinsdag heeft ondertekend. Daarin
wordt elke vorm van discriminatie
strafbaar gesteld en worden gelijke
rechten voor iedereen gegarandeerd,
zei Peña Nieto. De nieuwe wet betekent onder meer de legalisering van
het homohuwelijk in heel Mexico. <
Nederlandse toerist
omgekomen in Bali
beeld ap
Een 74-jarige Nederlandse toerist is
maandag tijdens zijn vakantie op het
Indonesische eiland Bali om het leven gekomen, melden lokale media.
Hij raakte vermist tijdens het snorkelen. Uren later werd het lichaam van
de Nederlander gevonden. Waarschijnlijk is hij verdronken. Autopsie
moet de doodsoorzaak uitwijzen. <
Ecuador is woensdag voor de tweede
keer binnen een etmaal getroffen
door een aardbeving. De tweede beving, die aan het eind van de ochtend
op een paar kilometer afstand van
die van dinsdagnacht volgde, was
volgens de seismologen nog ietwat
krachtiger dan de eerste. Het is onduidelijk wat de tweede aardbeving
heeft aangericht. De schade na de
eerste viel mee. <
Akkoord Oekraïne en
IMF over voorwaarden
Het Internationaal Monetair Fonds en
Oekraïne zijn het eens geworden over
de hervormingen die het land moet
doorvoeren om vanaf juli weer in
aanmerking te komen voor financiële
steun. Dat meldde het IMF woensdag
weten, zonder details te melden. Het
gaat om de derde tranche noodsteun,
goed voor 1,5 miljard euro.<
‘Suzuki in de fout bij
meten brandstofverbruik’
Nokia keert terug als
telefoonmerk
De naam Nokia keert terug op telefoons. De voormalige wereldspeler in
de mobiele telefonie die de laatste
twee jaar voornamelijk nog netwerkapparatuur maakt, heeft een licentieovereenkomst gesloten met een ander bedrijf. Dat mag de komende tien
jaar gebruikmaken van het merk op
eigen smartphones en tablets. Dat
meldt Nokia woensdag. <
beeld anp
VW belooft verbetering
winstgevendheid
Het Japanse autoconcern Suzuki Motor is in de fout gegaan met testen
van brandstofverbruik, net als zijn
branchegenoot Mitsubishi Motors.
Volgens Japanse media heeft het bedrijf onjuiste methodes gebruikt om
de brandstofefficiëntie van zijn auto’s
te meten. <
Opgave gooit seizoen
Tom Dumoulin in de war
Wielrenner Tom Dumoulin neemt na
zijn teleurstellende opgave in de
Ronde van Italië tijd om te herstellen
van zijn zitvlakproblemen en pas in
een later stadium worden beslissingen genomen over de gevolgen voor
het vervolg van zijn seizoen. Zijn
tweede grote doel van dit jaar is de
tijdrit op de Olympische Spelen in
Rio de Janeiro. De Giro d’Italia was
het eerste grote doel van de 25-jarige
Limburgse renner en dan vooral de
drie tijdritten. Dumoulin won de
openingstijdrit in Apeldoorn en pakte
de roze trui. <
Het door het dieselschandaal getroffen Volkswagen belooft zijn winstgevendheid te verbeteren en gaat het
beloningsbeleid voor het hoogste
management onder de loep nemen.
Daarmee wil het Duitse autoconcern
tegemoetkomen aan kritiek van aandeelhouders. Volgens financieel topman Frank Witter kan en moet Volkswagen het meest winstgevende
autoconcern ter wereld zijn. <
beeld anp
Meer werkgelegenheid
in transportbranche
Het gaat steeds beter met de werkgelegenheid in de transportbranche.
Het aantal vacatures ten opzichte van
het aantal ingevulde arbeidsplaatsen
is sinds het derde kwartaal van 2008,
de periode waarin de financiële crisis
echt losbarstte, niet meer zo hoog geweest. Brancheorganisatie Transport
en Logistiek Nederland meldde dat
woensdag op basis van eigen onderzoek. Daaruit blijkt dat ruim één op
de vijf logistieke bedrijven één of
meer vacatures heeft openstaan. <
Michael van Praag wil
UEFA-voorzitter worden
Michael van Praag, voorzitter van de
KNVB, wil Michel Platini opvolgen als
voorzitter van de UEFA. Dat werd
woensdag duidelijk op een persconferentie na een buitengewone bestuursvergadering van het uitvoerend comité van de Europese
voetbalbond. Van Praag gaf tijdens de
vergadering aan dat hij zich kandidaat wil stellen. Het bestuur van de
UEFA heeft zich nog niet unaniem
achter de KNVB’er geschaard. <
11
opinie debat analyse
nederlands dagblad donderdag 19 mei 2016
Reageren?
Brieven: maximaal 200 woorden.
Artikelen: maximaal 700 woorden.
Mail uw reactie met naam, adres en telefoonnummer
naar [email protected] of Postbus 111, 3770 AC Barneveld.
Meer informatie: nd.nl/contact
Jan van Benthem • buitenlandcommentator nd.nl/opinie beeld ap / Shizuo Kambayashi
Obama, Hiroshima en Satan II
…Komende week zal president
Obama als eerste Amerikaanse
president ooit Hiroshima bezoeken
en er opnieuw oproepen tot
nadenken over kernwapens. Maar
dat doen Rusland en de VS al volop
– in honderden miljarden verslindende moderniseringsprogramma’s.
Nog twee jaar, dan moet de Zoon van
Satan, ook wel Satan II, klaar zijn om
de ultieme vernietiging te brengen.
Deze nieuwste Russische kernraket
maakt alle bestaande raketverdedigingssystemen in een klap verouderd
en ‘kan gebieden op aarde wegvagen
ter grootte van Texas of Frankrijk’,
meldde het Russische staatsnieuwsbureau Sputnik News vorige week.
De nieuwe raket, in het Russisch de
RS-28 Sarmat (de Onstuitbare), ‘zal
tot op zekere hoogte de richting
bepalen waarin de nucleaire
afschrikking in de wereld zich zal
ontwikkelen’, menen de Russen.
atoomkoepel
De Russische berichtgeving staat in
scherp contrast met de aankondiging
van het bezoek dat president Obama
aan Hiroshima wil brengen. Een
historisch bezoek: Obama is de
eerste zittende Amerikaanse
president die de stad bezoekt waar in
augustus 1945 de eerste atoombom
tegen Japan werd ingezet. Midden in
de stad, in het Vredespark, herinnert
het naakte geraamte van de Atoombomkoepel aan het afgrijselijke
moment waarin in één flits ruim
140.000 levens werden weggerukt.
Daar, zo heeft het Witte Huis
inmiddels bekendgemaakt, wil
Obama ‘de aandacht vestigen op de
kolossale en verbijsterende tol van
oorlog, ontelbare mensenlevens’.
Obama doet dit omdat hij vindt dat
de VS ‘een bijzondere verantwoordelijkheid hebben om de leiding te
nemen in het streven naar een
wereld zonder kernwapens’.
Die woorden sprak Obama uit in zijn
rede in Praag, in april 2009. Het
streven naar het terugdringen van
kernwapens was daarin zijn hoofdthema. Dat was een van de belangrijkste redenen voor het Nobelcomité
om Obama later dat jaar de Nobelprijs voor de vrede toe te kennen.
Maar deze president, die volgens de
Japanse krant The Japan Times met
zijn bezoek aan Hiroshima ‘het
gewaagde pad neemt dat zijn
voorgangers niet durfden te betreden’, heeft opdracht gegeven voor de
grootste modernisering van de
Amerikaanse kernmacht sinds
decennia. Voor ruim een biljoen
dollar (ongeveer 890 miljard euro)
worden de komende dertig jaar
nieuwe atoomonderzeeërs, bommenwerpers en kruisraketten
gebouwd en de intercontinentale
raketten gemoderniseerd. Het lijkt
het einde van het mooie streven uit
2009.
President Obama zal komende week in het Vredespark van Hiroshima waarschuwen tegen kernwapens. Hij doet dat op
deze plek, waar het geraamte van de Atoombomkoepel herinnert aan de atoombom die de VS hier ooit neergooiden.
In terugblik heeft Obama volgens
cijfers van de Federatie van Amerikaanse wetenschappers het aantal
operationele kernkoppen teruggebracht van 4950 in 2010, het jaar
waarin met Rusland het nieuwe
START-akkoord werd getekend, naar
4700 in 2015. Dat is een vermindering van net vijf procent. Obama’s
voorganger Bush nam tien keer
grotere stappen – hij bracht het
aantal kernkoppen tijdens zijn
presidentschap terug van ruim
tienduizend naar een kleine vijfduizend. Het antwoord dat het grote
verschil tussen het streven van
Obama en de werkelijkheid verklaart, ligt ook in 2009. Terwijl
advertentie
Bij het verlies van uw dierbare
moet u kunnen rekenen op de
begrafenisondernemer die u met
rust en kennis van zaken begeleidt,
met u meedenkt en zorgt voor een
respectvolle begrafenis.
www.stoppelenburguitvaart.nl
0180 52 22 55
[email protected]
Obama sprak over het afschaffen van
kernwapens, gaf de Russische
president Putin opdracht voor de
ontwikkeling van de RS-28, de ‘Zoon
van Satan’ zoals deze zwaarste
kernraket ter wereld wel wordt
genoemd. Rusland introduceerde ook
een nieuwe kernraket op een
mobiele lanceerinstallatie, de RS-26
Rubezh (Front), in maart door
Sputnik News omschreven als een
‘Dag des oordeelwapen dat de VS en
China schokt en verbijstert’. Door de
enorme snelheid van de raket ‘is
iedere vorm van raketverdediging
zinloos’, voegde Sputnik er later aan
toe.
Niet alleen de Russen zijn druk
doende met nieuwe kernwapens.
Naast de VS zijn ook Frankrijk,
Groot-Brittannië, China, India en
Pakistan volop bezig hun arsenaal te
moderniseren en in het geval van de
laatste landen mogelijk ook uit te
breiden. Het moment om kernwapens af te schaffen of in ieder geval
sterk terug te dringen, lijkt verloren
te zijn gegaan in nieuwe, verharde
tegenstellingen.
gebroken systeem
Daarom is het bezoek van Obama aan
Hiroshima belangrijk. Ook nu moet
de waarschuwing tegen kernwapens
blijven klinken en Hiroshima is daar
de uitgelezen plaats voor. ‘Dit is onze
negatieve nalatenschap van de mensheid’, tekende The Japan Times de
reactie op van de Japanse burger
Reiko Nonaka. Een waarschuwende
erfenis, uit een ‘totale oorlog’ waarin
mensen elkaar onvoorstelbaar kwaad
hebben berokkend.
Niemand zou daarom moeten willen
spreken over ‘het wegvagen van heel
Texas of heel Frankrijk’. Taal verlegt
ook grenzen, in denken en uiteindelijk wellicht ook in daden. Daarom
verdient Obama steun als hij in
Hiroshima zal spreken over die
‘kolossale en verbijsterende tol aan
mensenlevens’ die de inzet van
kernwapens meebrengt – op de plek
die daarvan zinnebeeld is. <
12
opinie debat analyse
donderdag 19 mei 2016 nederlands dagblad
Edward Geelhoed • woont en werkt als journalist in Griekenland nd.nl/opinie beeld ap / Kay Nietfeld
Nienke Westerbeek • directeur Compassion nd.nl/columns
Ik ben voor veel dienstverleners in de kerk.
3 argumenten
1
Het woord ‘dienstverlener’ is natuurlijk een
beetje een raar woord, maar ik zocht het
tegenovergestelde van ‘consument’. Wie naar de
kerk gaat met de vraag: ‘welke dienst ga ik aan
wie verlenen vandaag?’ krijgt vast een bijzondere zondag.
2
3
Bij de kerk denk ik niet alleen aan de dienst,
maar vooral aan het wereldwijde lichaam van
Christus dat we met elkaar zijn. Wie ervoor kiest
om een verlamd deel te zijn, doet de andere
delen van het lichaam onrecht.
Een consument wil gepamperd en bediend
worden. Dat maakt je kritisch en verwend. Een
dienstverlener wil aan het verlangen van de
ander beantwoorden. Dat is de spirit die zorgt
voor een inspirerende gemeente waarin iedereen zegt: De kerk: dat ben ik.
Ook ergens voor? Mail uw standpunt
met 3 argumenten naar [email protected]
David Jansen • universitair docent informatica nd.nl/opinie
Vooral in OostEuropa minder
abortussen
…De cijfers in het artikel ‘Zwangerschap eindigt 1 op 4 keer in abortus’
(ND 13 mei) laten niet het hele
verhaal zien.
Als ik het Lancet-artikel, waarop het
ND-artikel is gebaseerd, erbij pak, zie
ik dat een aantal ontwikkelingen
verklaard kunnen worden door één
spectaculaire wijziging: in OostEuropa en Rusland is het aantal
abortussen gedaald van 6 miljoen per
jaar in 1990-1994 naar 2,6 miljoen
per jaar in 2010-2014. Deze data zijn
betrouwbaar: juist de Oost-Europese
data zijn het meest compleet. Ik
vermoed dat die afname een gevolg
is van het feit dat vroeger in de
Oostbloklanden abortus feitelijk als
een soort contraceptie-achteraf werd
gebruikt. Die wordt dus massaal
vervangen door echte voorbehoedsmiddelen. In de data zien we dat in
Oost-Europese landen vroeger veel
abortussen juist bij gehuwde
vrouwen voorkwamen – bijvoorbeeld 91 procent van de abortussen
in Wit-Rusland in 1995. Het Lancetartikel meldt dat in Europa het aantal
abortussen onder gehuwde vrouwen
hoger is dan onder ongehuwde
vrouwen, maar splitst het niet op in
Oost-Europa en de rest.
Deze Oost-Europese afname van
abortussen verklaart bijna geheel de
afname van abortussen in heel
Europa, (3,8 miljoen abortussen per
jaar minder in 2010-2014, vergeleken met de periode1990-1994.
Ik vermoed dat deze spectaculaire
afname in Oost-Europa de abortuscijfers van de ontwikkelde landen
enigszins vertekent. In West-Europa
is het aantal abortussen juist
gestegen.
Het Lancet-artikel stelt dat toegang
tot seksuele en reproductieve
gezondheidszorg miljoenen vrouwen
zou kunnen helpen een ongeplande
zwangerschap te vermijden en veilige
abortus mogelijk te maken. Die
conclusie wordt niet door gegevens
ondersteund. Er is bijvoorbeeld geen
indeling in landen waarbij deze
toegang is verbeterd en in landen
waar dat niet zo is. Hoogstens zou
men kunnen verwachten dat in de
ontwikkelingslanden deze toegang is
verbeterd en daarom het aantal
In West-Europa
steeg het aantal
abortussen.
abortussen daar zou moeten afnemen
– maar dat doet het niet; in ontwikkelingslanden is het percentage
abortussen per zwangerschap juist
licht toegenomen.
Een conclusie die wel door het artikel
onderbouwd wordt, had kunnen zijn:
het maakt nauwelijks uit hoe
restrictief abortuswetgeving is; in
alle landen is het aantal abortussen
per 1000 vrouwen ongeveer even
hoog.
Het artikel in The Lancet besluit met
de twee zinnen waarbij de auteurs, ik
hoop slechts uit onnadenkendheid,
suggereren dat zwangeren met een
kinderwens in een noodsituatie het
beste geholpen zijn door toegang tot
abortus. Over het algemeen zijn
zwangeren met kinderwens beter
geholpen met het wegnemen van
hun (economische?) noodsituatie. <
Belasting ontduiken
…De spanning tussen de trojka (van
EU, IMF en ECB) en Syriza loopt weer
hoog op, ook over de belastingen.
Steeds méér Grieken ontduiken die
– om te overleven.
Soms, dwalend door Athene, overvalt
de gedachte me: een reisgids over
hedendaags Griekenland, aan de
hand van de trojka’s trefzinnen –
misschien is zúlk surrealisme de
sleutel tot besef en coulance in
Noord-Europa.
‘Het veiligstellen van financiële
stabiliteit’, zoals de trojka belooft, bij
een bezoek aan Athene’s nieuwe
tot een neerwaartse spiraal. Syriza
verzette zich, maar de trojka dwong
haar in juli tot overgave: de ‘versobering’ gaat dóór.
Leg de loep op een deel van de
‘afspraak’, op de belastingen, en je
ziet het absurde ervan. Wie driemaal
meer afdraagt, van een haast
gehalveerd salaris, is vlug blut. Voor
de pensioenen is een twaalfde
korting op komst (veel families delen
alles), de btw stijgt elf procent
(terwijl de koopkracht haast nihil is),
en zo bedraagt de binnenlandse
belastingschuld nu 87 miljard euro:
de Griek is leeggebloed. Evenwel zegt
de trojka: haal méér op.
leven onder de trojka
De voorbije tijd reisde ik vaak naar
Perama, een havenstadje, om voor De
Groene Amsterdammer het Griekse
Voor de
pensioenen is een
twaalfde korting
op komst.
clochards (de helft van de Grieken
leeft op of onder de armoedelijn).
‘We verkleinen de ongelijkheid.’
Terwijl de berekening is dat, na deze
zes trojkajaren, de laagste lonen 337
procent meer belasting betalen – tegenover negen procent voor de
hoogste. In het licht van dat verval
zonder einde, blijkt die taaie
trojkataal niets dan leugen.
Vorige week, op een avond in Oxford,
zei Jeroen Dijsselbloem: ‘De Grieken
moeten hun belasting betalen – ook
al is het crisistijd, dat moet gebeuren.’ De nuances, de details lichtte de
voorzitter van de eurogroep niet toe;
hij herhaalde domweg de dogma’s.
Dat een derde van de Grieken de
belasting niet kán betalen, is
merendeels aan Dijsselbloem cum
suis te wijten.
werkloosheid verviervoudigde
Vorig jaar juli. Al een half decennium
ging allengs alles in Athene teloor, je
bespeurde het in de huizen – geen
Griek ontliep de depressie. De
economie kromp een kwart, de
werkloosheid verviervoudigde, de
staatsschuld nam fors toe, de zorg en
het onderwijs stonden op losse
schroeven. Op ieder gebied leidde de
besparingsdrift van met name Berlijn
en het IMF (de trojka is ‘Europa’ niet)
Voor een ‘belastingmoraal’, die de trojka de Grieken bij wil brengen, is dit het
moment niet: het vege lijf moet men redden.
Henk Poot • is verbonden aan Christenen voor Israël nd.nl/opinie
Christenen voor Israël heeft
…Rabbijn Lody van de Kamp verwijt
christelijke organisaties als Christenen voor Israël dat ze op een
onsmakelijke manier gebruikmaken
van Joden die terugkeren naar Israël
(ND 18 mei). Een weerwoord is op
z’n plaats.
De eerste opperrabbijn van Israël,
Avraham Kook, was gewoon te
zeggen dat de ballingschap van het
Joodse volk niet alleen een straf was
voor de zonde, maar ook een zonde
zelf. In zijn tijd, in de jaren voor de
oorlog, was het zionisme voor een
belangrijk deel een seculiere
aangelegenheid. Behelsd met
socialistische idealen ontvluchtten
veel Joden uit Oost-Europa de
pogroms en niet zelden gaven zij hun
geloof op. Voor hen was dat te zeer
verbonden met een wereld van
verguizing en verdrukking. Voor
vrome Joden was dat een van de
redenen om het zionisme te wantrouwen en zelfs af te wijzen. Maar
opperrabbijn Kook zocht en zag de
verbinding tussen vroom en seculier.
Hij begreep de mensen die anders
dachten dan hij en hij geloofde dat
God uiteindelijk een reiniging van de
ziel zou geven. De terugkeer, zo sprak
hij, naar het heilige land betekende
niet alleen een uiterlijke terugkeer
maar zou ook zorgen voor een
innerlijke terugkeer.
Lody van de Kamp schrijft over de
terugkeer van Joden naar Israël en of
die de komst van de Messias zal
bespoedigen. Ik ervaar het artikel van
de rabbijn vooral als een stem in de
Joodse discussie of de huidige
terugkeer van de diapora voorbarig is
omdat de Messias het op zijn tijd
alleen zal uitvoeren of dat Hij ons
mensen ook gebruikt en dat zijn tijd
13
opinie debat analyse
nederlands dagblad donderdag 19 mei 2016
column
André Zwartbol nd.nl/columns
is onvermijdelijk
leven onder de trojka op te tekenen.
‘Wil je overleven’, vertelde een
ingenieur aldaar, ‘dan is belasting
ontduiken onvermijdelijk. Daartoe
drijft de trojka je – o, ironie.’
Verdienen doet hij bijna niet, deze
jaren bouwde hij één huis, want zelfs
bij verkoop draait hij nog verlies. Dus
hij bouwt niet, en dat ene pand bleef
onbewoond. Tegelijk liet de trojka in
Perama zózeer op Sociale Zaken
bezuinigen – acht van de tien
inspecteurs kregen hun congé – dat
bijna geen werkgever zijn premies
nog afdraagt. Dat geld ís er niet, en
de kans op een boete is klein.
veel is mis
Nu alle bedrijven hun belasting een
jaar vóóruit dienen te betalen,
verdwijnen er weer duizenden; in
zes jaar sloten al 244.000 winkeldeu-
ren voorgoed. Over de boerenbelasting, de woningtaks en de accijnzen
nog gezwegen. Voor een ‘belastingmoraal’, die de trojka de Grieken bij
wil brengen, is dit het moment niet:
het vege lijf moet men redden.
Begrijp me goed: veel is mis in
Griekenland. Door Grieks schijnbeleid is de crisis ontstaan, maar de
trojka liet haar ontspóren. Uiteraard
verdient de belastingdienst opschoning van corruptie, veel Grieken
prijzen dat, maar hun weerzin betreft
de gróte omkoperij, door politici en
de oligarchie. En nog altijd betalen
rederijen en de kerk bijna geen
belasting – dat is verankerd in de
grondwet, de trojka zwijgt.
kapitalisme gered
Vergeet niet dat het ‘reddingsgeld’
voor 95 procent nooit in Athene
arriveerde, maar per ommegaande
naar banken en schuldbetaling ging
– víjf procent stutte de Griekse staat.
Het kapitalisme is gered. Immers,
onder min of meer een miljoen
‘sjoemelende Grieken’ zal Europa
niet bezwijken, dat is een lichte
trilling, geen aardbeving. In het
trojkaverhaal gaat de crisis over
Grieks bedrog, wat deels zo is, maar
dat verhult vooral een tweede
bankencrisis. Die Griekse banken
herbergen miljarden aan Duits, Frans
en Nederlands geld, en met een
omweg redt de trojka dát.
achtste appartement
Intussen verlangt die trojka ook meer
huurbelasting. Ikzelf ben aan mijn
achtste appartement in Athene toe
– wisseling van wijk doet leven – en
alle malen betaalde ik zwart. Via-via,
vertrouwelijk; dat is de cultuur én de
toestand vroeg erom. Zo verhuurde
Sotiris in wanhoop de oude woning
van zijn ouders. In die winter
bouwde hij een speeltuin, maar pas
bij voltooiing – máánden later – zou
hij worden beloond. Zijn werkweek
telde negentig uur, maar de deurwaarder lag op de loer. ‘Gewoon je
belasting betalen’, wie wil hem dat
zeggen?
De trojka ziet getallen, geen gezichten. Maar zelfs Dijsselbloem zou de
taveernebaas niet om een bonnetje
vragen, de taallerares in envelopjes
betalen, als hij hun levens kende.
Áls. <
Toiletkeuze
Sinds Obama deze week heeft gezegd dat transgenders – jongens die zich een meisje voelen of andersom – zelf mogen
kiezen naar welk toilet ze gaan, is de beer los. Internationaal
beginnen machthebbers met een sterk gevoel voor ‘hoe het
hoort’ zich nu te roeren. Putin wil transgenders gevangenzetten, in een cel met eigen toilet. Koning Philip van België kiest
voor de stijl van Manneke Pis: alles openlijk op straat. En ook
koning Willem-Alexander denkt er over na hoe onze regenboognatie zich in deze kwestie moet opstellen. Vermoedelijk
zal hij geheel in de stijl van onze poldertraditie kiezen voor
pamperen.
Het begon allemaal vorig jaar in Houston waar een meerderheid van de bevolking een verordening van de gemeente verwierp die alle inwoners gelijke rechten gaf. Dat hield ook in
dat transgenders zelf kunnen kiezen of ze naar een mannenof vrouwentoilet gaan. Maar de bevolking was daar tegen en
hield het simpel: geen mannen in vrouwen-wc’s. Wat volgde
was een serie rechtszaken, die nog niet is afgelopen.
De angel kan er snel uit, want de grote vraag is natuurlijk: wie
heeft ooit bedacht dat mannen en vrouwen naar gescheiden
toiletten toe moeten? Dit hele probleem zou er niet zijn als we
onze behoefte, net als zoveel andere dingen, samen doen. En
wat heet samen? Eigenlijk is dat alleen het handen wassen.
Voor de rest zit of staat ieder in z’n eigen hokje. Hooguit hóór
je iemand naast je, maar of dat nu een man of een vrouw is,
maakt weinig uit. Dat klinkt allemaal hetzelfde.
Het echte probleem in deze kwestie is dat jongens – transgender of niet – nogal beroerd mikken dan wel zó druk zijn
met hun smartphone, dat de bril en alles rondom de pot vrolijk wordt ondergesproeid. Zodra mannen bereid zijn om te
gaan zitten, zullen we in no time af zijn van het mannen- en
vrouwentoilet. Dan is meteen ook het probleem voorbij dat er
voor het vrouwentoilet vaak een enorme rij staat en dat je bij
de mannen gewoon kunt doorlopen. Dan hoeven transgenders niet meer te kiezen, en kan de president van Amerika
zich gaan bezighouden met nóg belangrijkere staatszaken.
ingezonden Jeroen Storm, Drachten
Rooms-katholiek V&D
In een artikel over V&D in de krant
van 13 mei werd benadrukt dat de
rooms-katholieke levensovertuiging
van de heren Vroom en Dreesmann
van grote invloed was op de cultuur
in het bedrijf. Dat was niet alleen een
interne zaak, maar ook naar buiten
merkbaar. Ik ben opgegroeid in Den
Haag en weet nog dat vroeger (in de
vijftiger jaren) op Allerheiligen (1
november) de Bijenkorf om 9 uur
opende (de eigenaren waren Joden)
en P&C en V&D om 10 uur. Dat gaf
het personeel de gelegenheid om op
die morgen naar de kerk te gaan.
Het zou mooi zijn als je die geest
tegenwoordig ook meer tegenkomt.
Zo zouden bijvoorbeeld bij gemeentelijke besluitvorming over het al dan
niet open zijn van winkels op zondag
veel meer christelijke winkeliers hun
stem kunnen laten horen. <
advertentie
t geen verborgen agenda
nu gaande is. Ook wij geloven dat de
Messias zelf de kroon zal zetten op
de terugkeer van het Joodse volk.
Na het wegvallen
van de Sovjet-Unie
zijn meer dan een
miljoen Joden
teruggekeerd.
Wat christenen doen is niet voorbarig maar wel voorlopig, niet meer
dan een eerste aanzet. We delen ook
de overtuiging van veel orthodoxe
Joden dat het land door God voor
altijd aan Israël geschonken is.
Diaspora is in feite een abnormaliteit
voor het volk van Israël. Natuurlijk
weten we ook dat Joden wel meer en
eerder zijn teruggekeerd, zoals Van
de Kamp schrijft, maar wat we in
onze dagen zien gebeuren is nog
nooit vertoond. Alleen al na het
wegvallen van de Sovjet-Unie zijn
meer dan een miljoen Joden
teruggekeerd.
Er is sinds 2000 jaar een eigen
onafhankelijkheid en dat nota bene
luttele jaren na de Shoah! We maken
komend jaar het jubeljaar mee na de
vereniging van Jeruzalem en het
Bijbelse hart van Israël!
De Bijbel zegt ook dat het de volken
zijn die mee zullen helpen aan de
terugkeer. In alle bescheidenheid
willen we zo als organisatie dienend
onze plaats innemen naast Joodse
organisaties en de kerken wijzen op
het wonder van de terugkeer. En in
tegenstelling tot wat Van de Kamp
beweert – geloof het of niet -, de
organisatie Christenen voor Israël
heeft geen verborgen agenda. Wat
waar is dat wij christenen zijn en dat
we desgevraagd met Joodse vrienden
spreken over ons geloof. Maar vaak
zeggen we dan tegen elkaar dat we
straks zullen zien wie de Messias is
en dat wij, zowel christenen als
Joden die dag vol verbazing zullen
meemaken. <
Insecten proeven?
Durft u het voedsel van de toekomst proberen?
Kom insecten proeven bij de workshop tijdens
NDopen. Gekruide insecten voor de durfal,
chocolade met meelwormen voor wie liever op
safe speelt. Geef u snel op want er kunnen maar
15 lezers aan deze workshop meedoen.
We starten om 11.00 uur.
14
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
Bard van de Weijer / vk nd.nl/economie beeld Guus Dubbelman
Nanda Troost / vk Tesla doet het helemaal verkeerd
nd.nl/economie
Vervroegd pensioen
bij zware beroepen
verlengt levens
…Tim de Lange ontwikkelt in zijn
eentje een elektrische auto.
▶ Rotterdam
…Maar niet zoals de al bestaande.
Het moet en kan volgens hem lichter
en vooral ook goedkoper.
▶ Den Haag
Weinig in de werkplaats van Tim de
Lange doet vermoeden dat hier
wordt gewerkt aan de auto van de
toekomst. Een draaibank, een brug
en een verdieping hoger stellingkasten gevuld met transmissies, autodeuren en remschijven. Allemaal
twintigste-eeuwse onderdelen voor
twintigste-eeuwse voertuigen.
Schijn bedriegt. De Lange ontwikkelt
louter elektrische auto’s. Vraag hem
naar de toekomst van de brandstofmotor en hij zal je meewarig aankijken. Die is er niet, zegt hij. Of misschien voor de trans-Atlantische
zware scheepvaart. De rest van de
mensheid zal zich straks elektrisch
voortbewegen. ‘Als ik nu zo’n verbrandingsmotor hoor grommen, vind
ik dat bijna een beetje sneu.’
De Lange weet waarover hij praat.
Zeventien jaar geleden was hij als
student aan de TU Delft een van de
grondleggers van de succesvolle zonneauto Nuna. Na zijn afstuderen
bouwde hij voor energiebedrijf Essent zestig bestaande brandstofauto’s
om naar elektrisch, voornamelijk bedoeld om de effecten van elektrisch
rijden te testen op het stroomnet. Die
auto’s rijden nog altijd rond.
Nu werkt De Lange aan de volgende
stap. Een volledig zelf ontwikkelde
elektrische auto. Hoe denkt de eenmansautobouwer het te kunnen opnemen tegen grootmachten als General Motors en Tesla?
Die pakken het verkeerd aan, denkt
De Lange. Tesla doet in feite wat de
anderen doen, maar dan elektrisch.
Grote, zware auto’s met een surplus
aan vermogen. Prachtig hoor, zo’n
Model S met 500 pk. Maar het is het
paard achter de wagen spannen. Zo’n
zware auto heeft veel vermogen nodig en daardoor veel accu’s, waardoor hij zwaarder wordt en er nog
meer vermogen nodig is. Plus enorme bedragen om al die accu’s aan te
schaffen. Niet zo interessant, vindt
De Lange dat. ‘Ik kijk achter Tesla. Ik
wil geen exoot bouwen, maar een
elektrische auto voor iedereen. Het
familieberichten tarief
€ 1,21 per mm, per kolom
(incl. 21% btw); via site
€ 1,09 per mm, per kolom
(incl. 21% btw); over
telefonisch opgegeven
advertenties kunt u niet
reclameren
Tim de Lange in zijn werkplaats: ‘Zo’n zware Model S met 500 pk is het paard achter de wagen spannen.’
equivalent van de Opel Kadett.’
De Lange streeft naar een auto met
een accu ter grootte van een attachékoffer. Om daarmee toch 350 kilometer ver te komen, moet alles kleiner
en lichter. En vooral gestroomlijnder.
Reken even mee, zegt De Lange. Bij
een gewone brandstofauto verdwijnt
bij 110 kilometer per uur voor dertig
straalkachels aan nutteloze warmte
uit de uitlaat. Slechts tien kachels, 20
kilowatt aan vermogen, worden gebruikt voor de voortstuwing. ‘Zoveel
verspilling van energie.’
Zuid-Frankrijk
Zijn oplossing: ontwerp een auto zoals je een vliegtuig ontwerpt. De
Nuna zonnewagen haalde met 1800
watt motorvermogen 110 kilometer
per uur. De Langes omgebouwde Golf
Lieve mam, oma en omi.
Van harte gefeliciteerd
met uw 85e verjaardag.
Ge ter Meer-Bovendeur,
Dorpsplein 47, 3769 VB
Soesterberg.
U zij de glorie!
Vandaag zijn we 40 jaar getrouwd
Koop en Alien Moraal-Wiltjer
Wij zijn blij en de Here dankbaar dat hij ons, met onze
kinderen en kleinkinderen al die jaren heeft gespaard en
ons, ook in moeilijke tijden, met Zijn liefde heeft
omringd.
Bertil & Trijnie; Leoniek, Daniel, Eva en Ellis
Marlies & Rien; Evy en Suze
Annerie & Willard; Ella
Dick & Aniek; Lise
Noordsingel 187
8091 XM Wezep
had tien keer zo veel nodig. Natuurlijk weet de ingenieur dat mensen
heus niet in een Nuna-achtige ligfiets
willen rijden. Maar er zit nog veel
tussen een conventionele Golf en de
zonnewagen. ‘Stel dat ik die snelheid
kan bereiken met de helft, zeg 10 kilowatt. Dan gaat alles ineens de andere kant op werken.’
Dat ‘alles’ is: minder energie betekent minder gewicht, een kleinere
accu, weer minder gewicht, waardoor een kleinere, lichtere aandrijflijn nodig is, wat leidt tot lagere kosten, tot, nou ja, een soort elektrisch
equivalent ontstaat van de auto die
de meesten nu rijden. Nog een voordeel: een kleine accu laad je sneller
op. Dan boek je je snelheidswinst dus
op een andere plek. Ben je toch nog
eerder in Zuid-Frankrijk.
De Lange is na uitvoerige tests van
elektrische aandrijflijnen bijna klaar
met de techniek. Nu begint het tekenen. Hij wil daar nog niet te veel over
kwijt. Denk aan opblaasbare constructies. In de stad kort en op de
snelweg meer een vleugelprofiel
voor betere stroomlijn. Nog een jaar,
twee misschien, denkt hij nodig te
hebben.
Misschien wordt hier, in deze anonieme werkplaats in Den Haag, wel
de basis gelegd voor een autorevolutie. Net als veel andere technologische revoluties ooit begonnen in een
schuurtje.
De Lange ziet zichzelf niet als een
Nederlandse Elon Musk. Die is te veel
business-gedreven. ‘Ik voel me meer
Steve Jobs, die werkte vanuit een
passie voor het product.’ <
De Heere heeft tot zich genomen onze lieve en
actieve zus; schoonzus en tante
Wie een zwaar beroep heeft,
moet zich rond z’n vijftigste omscholen voor een minder belastende baan. Mensen met een
zwaar beroep kunnen ook worden ontzien door hen eerder met
pensioen te laten gaan dan een
werknemer met een kantoorbaan.
Dat adviseert gezondheidseconoom Bastian Ravesteijn. Hij promoveert vandaag in Rotterdam
op een studie naar de gezondheidsverschillen tussen arm en
rijk.
Iemand die op latere leeftijd een
jaar lang fysiek zwaar werk verricht, wordt in die periode zestien
maanden ouder dan iemand van
dezelfde leeftijd die een jaar lang
licht werk doet. Iemand van 50
jaar wordt volgens Ravesteijn in
dat jaar fysiek gezien dus twee
jaar en vier maanden ouder.
‘Wie beperkte controle heeft over
zijn werkzaamheden, wat vaak
voorkomt bij zware beroepen,
wordt in een jaar fysiek anderhalf
jaar ouder’, aldus Ravesteijn. ‘Een
algemene verhoging van de AOWleeftijd zoals nu in Nederland, is
voor deze mensen nadelig, omdat
we zien dat ze flink korter leven.’
Voor zijn onderzoek gebruikte
Ravesteijn data over werk en gezondheid in Nederland en Duitsland waar mensen tot 29 jaar
werden geobserveerd. Op basis
hiervan maakte hij een lijst van
zware beroepen. De fysiek zwaarste beroepen zijn: metselaar, timmerman, postsorteerder, bakker,
verpleger. De top vijf voor lage
controle over de dagelijkse bezigheden: lopendebandmedewerker,
bediener van machines in chemische fabrieken, metselaar, postsorteerder en kassamedewerker.
‘Dit zijn beroepsgroepen met lage
inkomens. Daarvan kan je dus
ook de pensioenleeftijd laten afhangen.’
In Nederland vragen de partijen
zich af of dit haalbaar is. ‘Een lijst
met zware beroepen blijft arbitrair’, zegt de woordvoerder van
het ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid.
Hartverwarmend was het dat zo velen ons bij het
afscheid van mijn man, onze vader, grootvader en
overgrootvader
Catharina de Ruiter-van Baardewijk
Tewes Remge Zeef
Gehuwd geweest met J.J. de Ruiter.
terzijde stonden.
Nella van Baardewijk-Korpershoek
Jeanne Lems-van Baardewijk
Aad van Baardewijk
IJt van Baardewijk-van Veen
Neven en nichten Van Baardewijk
Lems
Fioole
Klarinetpad 19,
3822 CS Amersfoort
De belangstelling neemt het verdriet niet
weg, maar geeft ons het gevoel
dit niet alleen te dragen.
Uit de grond van ons hart bedanken
wij u voor uw steun, vriendschap
en liefde, bloemen en brieven.
P. Zeef-Hartsema,
kinderen en kleinkinderen
Uithuizermeeden, mei 2016
15
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
reportage
Jenne Jan Holtland / vk nd.nl/economie beeld Freek van den Bergh
Spookstad Stavanger
Nu de olieprijs chronisch laag is, is het gedaan met de copieuze diners in de Noorse
kustplaats en moeten ingenieurs op zoek naar ander werk.
Met dank aan ‘het zwarte goud’ in de
Noordzee kon het niet op in de Noorse stad
Stavanger. Maar de oliecrisis heeft alles anders gemaakt.
▶ Stavanger
Zanger Claudio brengt zijn mond naar de microfoon en zet op zijn keyboard de eerste noten
in van ‘September’ van Earth, Wind & Fire. Het
is nagenoeg leeg in restaurant Thai Cuisine in
het Noorse Stavanger, de stad slaapt of zit bij
moeder aan de dis, maar Claudio van de livemuziek heeft er vanavond zin in. Even later zal
de Britse eigenaar zeggen dat het ‘toevallig’
vanavond heel rustig is. En o ja, hij heeft ook
wat mensen moeten ontslaan. ‘Ik heb een heel
goeie kok. Die helpt nu ook in de bediening.’
Stavanger, een havenstad van 130.000 inwoners in het zuidwesten van Noorwegen, heeft
betere tijden gekend. 40 procent van de bewoners in de regio Rogaland, waarvan Stavanger
de hoofdstad is, werkt in de olie-industrie, nog
eens 20 procent is ervan afhankelijk. De olieprijs is chronisch laag – een vat ruwe olie kost
nog geen 45 dollar (40 euro), twee jaar geleden
kostte datzelfde vat zeker 100 dollar.
Winkeliers in Stavanger adverteren met opheffingsuitverkoop, toeristen vertonen zich niet in
de uitgestorven straten. Alleen de meeuwen
boven de aangemeerde tankers in de haven laten van zich horen. ‘Het is hier een spookstad
geworden’, zegt Linda Flygt, een hoogblonde
Zweedse die zich voorstelt als het ‘hoofd dranken’ van brasserie Hall Toll. Er zijn minder reserveringen en de consumptie van champagne
loopt terug, merkt ze: voorbij zijn de copieuze
diners op kosten van de oliebaas. ‘We bezuinigen op elektriciteitskosten en doen nu zelf de
schoonmaak. En ja, een deel van het personeel
is gekort op hun uren.’
boven zijn stand
Op de terrassen is de consensus dat Stavanger
te lang boven zijn stand heeft geleefd. ‘We zijn
verwend geraakt! Deze verandering is alleen
maar goed’, verzekert een 69-jarige cafébezoeker zijn gehoor, onder wie zijn in bontjas gestoken vrouw. ‘We moeten terug naar de basis:
vis vangen en boeren op het land.’
In 2011 was de stad nog bevangen door ‘oliekoorts’. Voor de kust waren twee nieuwe, enorme olievelden ontdekt, analisten voorspelden
een ‘gouden eeuw’. Investeren was het credo,
enthousiast fourneerden gemeente en provincie geld voor de komst van een als spiegelpaleis
verklede concerthal. Prijskaartje: 132 miljoen
euro. Inwoners stootten elkaar grijnzend aan
toen de kranten ontdekten dat ‘hun’ Stavanger
duurder was dan hoofdstad Oslo. Huizenprijzen stegen tot wel vier keer de aankoopwaarde,
iedereen wilde wel zo’n charmant handwerkhuis op een landtong buiten de stad.
Het contrast met de situatie vijf jaar later is
groot. Oliebedrijven saneren en in hun kielzog
vallen er ontslagen bij ingenieursbureaus en
afdelingen innovatie en onderzoek. Rogaland
was als olieprovincie altijd banenkampioen,
maar scoort nu landelijk met 5,5 procent werkloosheid het slechtst. Ongeveer 14.000 mensen
zitten er zonder baan. De eerste klappen vielen
bij de buitenlandse krachten, veelal Oost-Europeanen met korte contracten. Daarna waren de
Noren zelf aan de beurt. In het laatste kwartaal
van 2015 kromp de Noorse economie met 1,3
procent – een alarmsignaal voor de regering in
Oslo, die daarop voor het eerst in de geschiedenis een greep deed uit haar enorme oliefonds
van 750 miljard euro.
Het verlies aan banen merken ze ook bij NITO,
een vakbond voor ingenieurs en technici uit de
oliesector. ‘In 2014 hadden we onder onze zes-
De skyline van Stavanger, met de brug die het eilandje Grasholmen (links) verbindt met de rest van
de 130.000 inwoners tellende havenstad. Daaronder links: Opheffingsuitverkoop bij een winkel in
het centrum van Stavanger. Rechts: Elisabet Kvinnesland en Dag Rune Brekke van vakbond NITO.
duizend leden precies elf werklozen’, zegt Elisabet Kvinnesland (49) van NITO. ‘Nu zijn dat
er driehonderd.’ Dat is te overzien, maar voor
een schatrijk land als Noorwegen – vaste klant
in de top tien van rijkste landen ter wereld –
toch ongewoon.
‘We zijn verwend
geraakt! Deze
verandering is alleen
maar goed.’
Naast Kvinnesland zit, in het ruim bemeten
vakbondskantoor in hartje Stavanger, de politieke man van de bond, Dag Rune Brekke (52)
– rossige baard en matleren jack. Brekke verdeelt zijn tijd tussen NITO en ingenieurswerk
bij offshorebedrijf Aibel, maar moet daar eind
deze maand weg. ‘Ik zag het aankomen, maar
het is toch vervelend. Ik ga terug naar een derde van m’n salaris. Dat is krap, want ik heb drie
kinderen te onderhouden.’ Hij zegt een switch
te willen maken. ‘Misschien solliciteer ik bij het
theater van Stavanger. De uren daar zijn fijn.’
Het zit niet in de aard van de Noren, vakbondslid of niet, om de barricaden op te gaan. Brekke
zit namens NITO om de tafel met de overheid,
regionaal en landelijk. Daarvandaan moet de
sturing komen, zegt hij. Nieuwe banen zijn
hard nodig. In november toog een gemeentedelegatie uit Stavanger naar Silicon Valley, om
Microsoft en Apple te verleiden een vestiging
te openen in het fjordenland. Ook trekt de stad
een half miljoen euro uit voor de medische toepassing van kennis uit de olie-industrie – een
aanpak die men afkeek uit de Amerikaanse
oliezusterstad Houston.
Brekke: ‘De gemeente moet meer vooruit gaan
plannen. Die 14.000 werklozen zijn hoogopgeleid, het is niet makkelijk passende plekken
voor hen te vinden. Nu vertrekken ze massaal
naar andere Europese landen, wij verliezen
hun kennis.’ Kvinnesland: ‘Dag Rune en ik zijn
vijftigers, wij kunnen wel een tijdje met een
wat lager salaris toe. Maar wat als je net van de
universiteit komt?’
enorm oliefonds
Inderdaad kan de lage olieprijs vooral voor jonge starters een strop worden. Achter de balie
van het plaatselijke oliemuseum staat Sagal
Abdi (24), die milieutechnologie studeerde. Ze
werkt er parttime en heeft de hoop op een
baan in een laboratorium nog niet opgegeven.
‘Maar de stemming onder mijn medestudenten
is vrij pessimistisch. Veel van mijn vrienden
kiezen voor een tweede master. Ze spelen op
safe.’
Een belronde leert dat de Universiteit van Stavanger met steun van de regering twee klassen
is begonnen om ontslagen ingenieurs om te
scholen tot leerkrachten. Ook ondernemerschap wordt aangemoedigd; waarom geen eigen start-up beginnen? Bij een speciaal startupweekend vlak buiten Stavanger meldden
zich onlangs 55 mensen, die samen hun ideeën
omvormden tot bedrijfsplannen. Twee teams
bestonden uit ex-oliewerkers. ‘In een stad als
Stavanger heerst nog een oud gedachtegoed,
geënt op de oliesector’, zegt mede-organisator
Wout Laban (26), een Nederlander die in heel
Europa helpt bij het opzetten van start-ups.
‘Wij proberen hen anders naar de wereld te laten kijken.’ Wat eruit rolde aan plannen, was
divers: van een kreeftenfarm tot een app die op
je lichaamshouding let.
In de oude vuurtoren van Stavanger, strategisch gelegen boven de baai, zit de in een
tweedjasje gestoken gids Rune Helgø zich te
verbijten. Iedereen wist dat het olietijdperk
een keer zou eindigen, zegt hij, ‘maar de gemeente heeft er niks aan gedaan. In plaats
daarvan hebben ze een operahuis en een concerthal gebouwd.’
Helgø vertelt over de oorspronkelijke, waarschuwende functie van de in 1853 gebouwde
toren. Voor een mededeling aan de stadsbewoners: één kanonschot. Voor onmiddellijk gevaar: vier schoten. Helgø: ‘We naderen niveau
vier.’
Twee straten verder, terug in restaurant Thai
Cuisine, zet coverzanger Claudio op niemands
verzoek een evergreen in van Eric Clapton. Spelen zal hij, in goede tijden of niet, want zolang
de muziek klinkt, is het schip niet vergaan. <
16
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
Jarl van der Ploeg / vk nd.nl/economie
Tweede jaar op rij verlies voor Blokker
▶ Amsterdam
De Blokker Holding, het moederbedrijf achter de ooit geliefde oranje
huishoudwinkels, heeft vorig jaar
een recordverlies geleden: 52
miljoen euro in de min.
Dat komt boven op een verlies van 20
miljoen euro een jaar eerder. Om te
zorgen dat de Holding toch voldoende
financiële slagkracht houdt, heeft de
familie Blokker 130 miljoen euro bijgestort in de bedrijfskas.
De Blokker Holding, vooral bekend
van de alomtegenwoordige Blokker,
maar ook uitbater van ketens als
Marskramer, Leen Bakker, Bart Smit,
Intertoys en Big Bazar, heeft in totaal
elf winkelformules in acht verschil-
lende landen. Bij het bedrijf werken
22.000 mensen, ongeveer twee keer
zo veel als bij V&D.
Maar verder mag de vergelijking tussen Blokker en V&D eigenlijk niet
gaan, vindt het bedrijf. De slechte cijfers van Blokker zijn namelijk tijdelijk
en hoofdzakelijk toe te schrijven aan
de hoge kosten van recente reorganisaties bij onder meer de Blokker-, Xenos- en Cook&Co-winkels. 2015 was
een ‘turbulent’ jaar, aldus topman
Casper Meijer, maar niet het begin
van het einde.
Lang bestond het idee dat familiebedrijven als Blokker beter bestand zouden zijn tegen de crisis in de winkelstraten. Dergelijke bedrijven gaan
behoudend om met hun geld, is het
idee, en hebben daarom een financiele buffer ten tijde van tegenspoed. In
tegenstelling tot V&D hoeven zij dus
niet te bedelen bij overzeese investeerders zodra de omzetten tegenvallen. Dat die theorie klopt, bewees de
familie Blokker dit jaar door in januari 130 miljoen euro extra over te maken aan de bedrijfskas.
verschil van mening
Maar buiten die buffer heeft Blokker
wel degelijk te maken met dezelfde
problemen als V&D, namelijk hoe
winnen we de strijd van de bol.coms
en Actions van deze wereld? Dat die
vraag ook intern speelt, bleek vorig
beurs
anp nd.nl/economie
Goede beursdag voor Delta Lloyd
▶ Amsterdam
De Europese aandelenbeurzen zijn woensdag hoger
gesloten. Na bijna de hele dag in de min te hebben
gestaan, veerden de graadmeters laat in de middaghandel op. In Amsterdam was verzekeraar Delta Lloyd
een opvallende stijger, na een goed ontvangen
handelsbericht over het eerste kwartaal.
De AEX-index op Beursplein 5 eindigde 0,5 procent in
de plus op 434,46 punten. De MidKap won 0,8 procent
op 644,46 punten. De indices in Parijs en Frankfurt
wonnen elk 0,5 procent. De FTSE in Londen eindigde
vlak. Beleggers namen een wat voorzichtige houding
aan in aanloop naar de notulen van de afgelopen
rentevergadering van de Amerikaanse centrale bank.
Ook speelde het brexit-referendum van komende
maand al een rol in het beurssentiment.
Delta Lloyd won 5,1 procent en was daarmee de
grootste stijger bij de middelgrote fondsen. Hoewel de
verzekeraar in het eerste kwartaal last had van de lage
rente, zag hij de premie-inkomsten stijgen. Ook andere
verzekeraars sloten de dag goed af. Zo won Aegon 1,7
procent en NN Group 0,9 procent. Grootste stijger in de
hoofdindex was ING ( plus 2 procent).
jaar toen zowel Blokker-topman Jack
Peters, als de Holding-topman Roland
Palmer het concern verlieten. ‘Verschillen van mening’ met de raad van
commissarissen lagen eraan ten
grondslag. Ze zaten ‘niet op één lijn’
met de rest van het bedrijf.
‘De resultaten moeten beter en de
kosten moeten lager’, aldus de nieuw
aangetreden Blokkerdirectie een
maand geleden. Onderdeel van die
boodschap was het ontslag van bijna
vierhonderd medewerkers, een kapitaalinjectie van 200 miljoen euro en
de mogelijke sluiting van 150 van de
600 Nederlandse Blokkerfilialen. De
overige filialen worden de komende
maanden bovendien vernieuwd.
Ook elders in het bedrijf gaat de bezem er momenteel doorheen. Bij Xenos werden 250 banen geschrapt. Er
waren reorganisaties op de hoofdkantoren van Intertoys en Bart Smit
en alle Cook&Co-winkels werden geschrapt. Bij de gehele Holding zijn nu
zo’n 1200 banen verloren gegaan.
Maar ook in 2016, schrijft de directie
in de laatste zin van het persbericht
‘zal het aantal arbeidsplaatsen, mede
door reorganisaties en optimalisering
van de winkeloperaties, naar verwachting dalen’. Toch blijft topman
Meijer goed geluimd. ‘We hebben een
driejarenplan. Zwarte cijfers komen
wanneer ze komen. Dit vergt een lange adem en die hebben wij.’ <
17
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
Bard van de Weijer / vk nd.nl/economie beeld anp / Lex van Lieshout
advertenties
Thuisbezorgd pakketje is
extra slecht voor het milieu
Vakantie?
Wat doen we
met de krant?
…Niet alleen personendiesels blijken
veel vuiler dan gedacht; bestelbusjes zijn zo mogelijk nog smeriger.
…En met die busjes worden
pakketjes bezorgd in de binnensteden en woonwijken. En de winkelvoorraden aangevuld.
De busjes stoten gemiddeld een factor zes meer stikstofoxiden (NOx) uit
dan de limiet voorschrijft, blijkt uit
cijfers van TNO die in handen zijn
van de Volkskrant.
Omdat hun werkgebied vooral in
woonwijken ligt, worden omwonenden meer dan bij personenauto’s
blootgesteld aan de schadelijke stoffen. De uitstooteisen aan bestelbusjes
liggen ook nog eens lager dan die
voor personenauto’s. ‘Nieuwe busjes
mogen een jaar langer aan een oudere norm voldoen’, zegt onderzoeker Richard Smokers van TNO.
Van de twaalf geteste busjes bleef
slechts een onder de limiet. De rest
ging er fors overheen. Het onderzoeksinstituut noteerde gemiddeld
1600 milligram NOx per kilometer
voor zwaardere busjes. De toelatingslimiet bedraagt 280 milligram.
Anders dan bij de Europese toelatingstest, waarbij voertuigen in een
laboratorium op een rollenbank worden gezet, heeft TNO de wagens meegenomen de openbare weg op. Daar
werd een standaardroute afgelegd
met mobiele meetapparatuur. Gemiddeld werd zo’n zeshonderd kilometer gereden op diverse trajecten
en omstandigheden. Hierdoor ontstaat volgens TNO een goed beeld
van de uitstoot in de praktijk.
In totaal rijden in Nederland 277.000
bedrijfswagens tot 3500 kilogram
rond, blijkt uit cijfers van de RDW.
Deze veroorzaken ongeveer de helft
van alle NOx-uitstoot door licht wegverkeer. Er lijkt ook goed nieuws:
een Mercedes Sprinter die voldoet
aan de strenge norm die sinds september geldt, scoort ook in de praktijk iets beter dan de limiet.
nd.nl/vakantieservice
▶ Bezorgen op een ander (vakantie)adres
▶ Bezorging stoppen, bonnen voor gratis krant
Op te halen bij elk verkooppunt in Nederland waar nd© verkrijgbaar is.
Kijk voor verkoopadressen op nd.nl/losseverkoop.
▶ Bezorging stoppen, wel toegang tot de digitale krant
▶ Bezorging stoppen
De uitstoot van bestelbusjes is fors hoger dan de norm,
zo blijkt uit onderzoek van TNO.
De onderzoeken zijn uitgevoerd in
opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. De resultaten
waren al eerder gepubliceerd, maar
toen werden geen merknamen en
modellen genoemd. Na een beroep
op de Wet openbaarheid van bestuur
door de Volkskrant heeft TNO nu ook
deze merknamen en modellen bekendgemaakt.
vergelijken
TNO zegt dat de nu gepresenteerde
busjes niet onderling vergeleken
kunnen worden. Dit komt doordat de
opbouw van de carrosserie per model verschilt. Een hoge, vierkante
laadruimte heeft meer luchtweerstand dan een lage, afgeronde. Een
vergelijkbaar model met een hoge
opbouw geeft daardoor vaak een hogere uitstoot.
Opvallend is dat de hoeveelheid lading nauwelijks van invloed is:
zwaarbeladen bedrijfswagens stoten
slechts 10 tot 15 procent meer NOx
uit dan auto’s die slechts 28 procent
van het totale laadvermogen meetorsen.
Op basis van de tests kunnen geen
uitspraken worden gedaan over het
gebruik van sjoemelsoftware, stelt
TNO. Fabrikanten zeggen in een reac-
tie dat hun voertuigen voldoen aan
de toelatingsnorm. Renault, wiens
model Trafic met een uitstoot van gemiddeld bijna 2 gram NOx per kilometer slecht scoorde, zegt de technische staat van de geteste auto niet te
kennen. ‘We hebben in ons systeem
wel kunnen zien dat deze auto een
zeer hoge kilometerstand heeft. Voor
ons is deze TNO-test niet concluderend, omdat ze niet voldoet aan de
Europese regelgeving’, stelt communicatiedirecteur Janet Richter van
Renault Nederland in een reactie. De
Renault had 100.000 kilometer afgelegd, aldus TNO, en had de hoogste
kilometerstand van alle geteste voertuigen.
Mercedes zegt dat de hoge uitstoot
van een van zijn modellen mogelijk
komt door de hoge opbouw, die niet
door de automaker is geleverd. Hierdoor ontstaat volgens Mercedes extra
luchtweerstand die kan hebben geleid tot de ongunstige waarden. Verder wijst het autoconcern erop dat de
door TNO gehanteerde methoden afwijkingen tot 30 procent kunnen
veroorzaken. Dit betekent overigens
dat de praktijkuitstoot ook een derde
hoger kan liggen. Opel verklaarde
geen gelegenheid te hebben tot een
reactie. <
Deze mogelijkheden gelden alleen voor een periode van minimaal 1 week.
Bezorging in het buitenland is op eigen risico en kost in Europa € 3,30 en
buiten Europa € 3,50 extra per dag.
Uw gegevens:
voorletter(s)/naam:
straat:
postcode:
huisnr.:
plaats:
telefoon (vast):
telefoon (mobiel):
e-mail:
Ik/wij gaan op vakantie van
t/m:
Uw keuze:
□ Bezorgen op een ander (vakantie) adres
voorletter(s)/naam:
Evt. nummer/kamer/plaats:
straat:
postcode:
huisnr.:
plaats:
land:
□ Bezorging stoppen, bonnen voor gratis krant
□ Bezorging stoppen, wel toegang tot de digitale krant
□ Bezorging stoppen
▶ Deze bon minstens twee weken voor uw vakantie opsturen naar:
Nederlands Dagblad Vakantieservice, Postbus 111, 3770 AC Barneveld
anp nd.nl/economie
‘Vakantiegeld
weer vaker
uitgegeven’
▶ Amsterdam
Vakantiegeld wordt weer vaker echt
uitgegeven, in plaats van dat het
gebruikt wordt om te sparen of om
schulden af te lossen.
Dat meldt het economisch bureau
van ING op basis van een enquête onder tienduizenden respondenten.
Twee van de drie ontvangers is van
plan het extra geld, dat veel Nederlanders over een week ontvangen,
niet te laten rollen. Volgens deskundigen van de bank geven Nederlanders het geld de laatste jaren telkens
iets makkelijker uit. Drie jaar terug
gebruikte volgens ING nog zo’n 40
procent van de mensen hun vakantiegeld om de buffers aan te vullen. Nu is
dat nog maar 35 procent. Overigens
geeft een deel aan dat zij het bedrag
niet aan reizen of uitjes uitgeven,
maar aan andere zaken. <
GEMAK
Gemak dient onze klanten. Daar zijn wij, van
HomeKeukens, van overtuigd. Daarom gaan we
heel ver om onze klanten te ontzorgen. Dat doen we
niet alleen door een showroom aan huis te bieden.
Nee, ook na de aankoop doen we er alles aan om
onze klanten op alle fronten te helpen. En daar
zijn we beiden bij gebaat; u geen omkijken naar de
verbouwing, wij alles onder controle. Dat is het gemak
van HomeKeukens!
www.homekeukens.nl/gemak
18
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
anp nd.nl/nederland beeld anp / Bram van de Biezen
‘Noodstroomvoorziening Borssele in orde’
▶ Borssele
De noodstroomvoorziening van de
kerncentrale Borssele is in orde en
voldoet aan alle eisen.
De kerncentrale Borssele.
Dat meldt EPZ, exploitant van de
kerncentrale, in reactie op een bericht
van de milieuorganisaties Greenpeace en Wise. Die noemden de
noodstroomvoorziening van Borssele
ondermaats.
Volgens Greenpeace en Wise is de
centrale sinds november in bedrijf
met dieselgeneratoren als enige
noodstroomvoorziening. Een noodstroomverbinding met de kolencentrale van EPZ zou in november buiten
bedrijf zijn gesteld.
Volgens EPZ is die bewering onjuist.
‘Deze verbinding is nog in gebruik en
blijft dat tot er en nieuwe is’, aldus
EPZ. De elektriciteitsproducent wijst
erop dat de kerncentrale allerlei spe-
ciaal ontworpen veiligheidssystemen
heeft die het van elkaar kunnen overnemen. ‘Als het ene veiligheidssysteem het niet doet, neemt het andere
het over. Dat geldt ook voor de
stroomvoorziening.’
Volgens EPZ kan de kerncentrale met
een noodstroomdiesel veilig uit bedrijf worden genomen en gehouden.
De kerncentrale heeft er vijf. Deze
staan in drie afzonderlijke gebouwen.
Die zijn bestand tegen allerlei gevaren waaronder overstromingen en
aardbevingen. Daarnaast heeft de exploitant van de kerncentrale nog een
grote mobiele diesel op het terrein
staan.
reddingsboten
Eerder woensdag repten Greenpeace
en Wise van ,,een onverantwoorde situatie’’. Ze lieten weten dat ze een of-
ficieel verzoek zouden indienen bij de
nucleaire waakhond ANVS om Borssele stil te leggen. ‘Toen in Fukushima
Daiichi de stroom uitviel na de aardbeving en de tsunami, faalden de diesels en ontstond een kernramp. Een
kerncentrale zonder goede noodstroomvoorziening is als een cruiseschip zonder reddingsboten. Daar ga
je toch ook de oceaan niet mee op’,
beschrijft Jorien de Lege, campagneleider klimaat en energie bij Greenpeace, de situatie.
Sinds de kernramp in Japan zijn wereldwijd stresstests uitgevoerd bij
kerncentrales. Daarbij is ook gekeken
naar het overeind houden van de
elektriciteitsvoorziening in geval van
stroom- of netwerkstoring. Zonder
stroom valt de koeling van de reactor
weg en smelt de kern, met een kernramp tot gevolg. <
anp nd.nl/nederland
advertentie
Glucosestrips
diabetes werken
mogelijk niet
▶ Den Haag
DE BALANS
OPMAKEN
Hoe ga je verantwoord met geld om? Wat is christelijk ondernemerschap?
Diabetespatiënten in Nederland
lopen onnodig gezondheidsrisico’s omdat glucosestrips waarmee ze hun bloedsuikerspiegel
kunnen bepalen mogelijk niet altijd naar behoren werken.
Als de teststrips niet onder de
juiste omstandigheden worden
vervoerd, zijn ze niet langer betrouwbaar en daar is te weinig
controle op. Diabetes Vereniging
Nederland waarschuwt daar voor.
De strips hebben volgens directeur Olof King niet de ‘status van
geneesmiddelen’ en worden derhalve niet aan even strenge regels
onderworpen. De marges bij het
middel staan enorm onder druk
waardoor er mogelijk bij het vervoer van de fabrikant naar de patiënt te scherp op de kosten wordt
bespaard. Bij de distributie en opslag kan het flink misgaan. Concrete aanwijzingen dat ondeugdelijke strips bij patiënten in
Nederland zijn beland, heeft King
niet. De waarschuwing komt
voort uit ‘logisch redeneren’.
Over dit soort onderwerpen ga je als leraar economie met jongeren aan
de slag. Theorie en praktische vaardigheden gaan in onze lerarenopleiding
Economie hand in hand. Zo word jij een goede economiedocent.
anp Cokesmokkelaar
Schiphol toch gepakt
Opleiding Leraar voortgezet onderwijs
Duits, Economie, Engels, Geschiedenis, Nederlands of Wiskunde
Open avond: 26 mei
www.driestar-hogeschool.nl
▶ Schiphol
Een vermoedelijke cocaïnesmokkelaar die in augustus vorig jaar op
Schiphol ontkwam, is alsnog door de
marechaussee opgespoord en
opgepakt. De Amsterdammer (39)
wordt ervan verdacht toen ongeveer
40 kilo cocaïne vanuit de Dominicaanse Republiek naar Nederland te
hebben gesmokkeld.
Hij kwam na aankomst op Schiphol
tussen de deuren naar de uitgang
klem te zitten met twee koffers
waarin fietsen vervoerd kunnen
worden. Hij liet de koffers achter en
ging er vandoor. De douane vond de
cocaïne in een van de koffers. <
19
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
EUROPA
WEER NEDERLAND
Marco Verhoef
VANOCHTEND
zonnig
EXTREMEN
27,4 °C
0,1 °C
12,0 mm
in 1953
in 1995
in 1941
VORIG JAAR
Maximum
Minimum
Aantal mm
weer
L
bewolkt
De zon schijnt vandaag geregeld.
Landinwaarts komen nog wel
stapelwolken voor en met
name in het noordoosten kan
nog een enkele bui vallen. De
temperatuur loopt op naar 17
of 18 graden in het westen en
20 in het oosten van het land.
De wind is westelijk en meest
matig, kracht 3. Komende nacht
blijft het droog, maar neemt van
het westen uit wel de bewolking
toe. Het koelt af tot 10 graden.
Morgen trekt er een zwakke
storing over ons land. Tijdelijk
is er wat meer bewolking en
er valt een enkele bui. Voor de
storing uit en daarna, is er weer
meer ruimte voor de zon. De
temperatuur loopt op naar 18 tot
20 graden en de zuidwestenwind
is matig. Zaterdag wordt het
warmer. Op de meeste plaatsen
in ons land wordt het wel 20
graden en dieper landinwaarts
zelfs 23. De zon schijnt eerst
ðINKLATEROPDEDAGNEEMTDE
kans op een bui wel toe. Het weer
tapt zondag uit een ander vaatje.
Dan is er bewolking en er trekt
ðINKWATREGENVANWESTNAAR
oost over ons land. Zoals de vlag
er nu voor staat klaart het in het
westen in de middag alweer op.
De temperatuur valt terug naar
een graad of 16. Na maandag
wordt wat temperatuur betreft
de stijgende lijn weer ingezet.
Aan het eind van de week is het
gewoon weer 20 graden. Er is
ruimte voor de zon, maar ook
kans op een enkele bui.
Warmst:
Koudst:
Natst:
opklaringen
2
Zon
1005
L
buien
3
995
onweer
HELSINKI
OSLO
00
10
regen
2
MOSKOU
1010
DUBLIN
L
sneeuwregen
sneeuwbuien
VANMIDDAG
LONDEN
BERLIJN
WARSCHAU
1010
PARIJS
sneeuw
102
1015
0
L
mist
2
4
MADRID
warmtefront
4
1010
L
wind in Bft
H
hogedrukgebied
L
lagedrukgebied
ATHENE
CANARISCHE
EILANDEN
NEDERLAND
stad
weer
°C weer
Amsterdam
Apeldoorn
Arnhem
Breda
Den Bosch
Den Haag
Den Helder
Eindhoven
Emmen
Enschede
Groningen
Leeuwarden
Lelystad
Maastricht
Middelburg
Nijmegen
Rotterdam
Terschelling
Utrecht
Venlo
Vlissingen
Winterswijk
Zierikzee
Zwolle
bewolkt
regenbui
regenbui
regenbui
bewolkt
bewolkt
regenbui
bewolkt
regenbui
regenbui
regenbui
bewolkt
bewolkt
bewolkt
bewolkt
bewolkt
bewolkt
bewolkt
regenbui
bewolkt
bewolkt
regenbui
bewolkt
regenbui
19
19
19
19
19
18
18
19
20
20
20
18
19
19
16
20
18
18
19
19
16
20
17
20
VANDAAG
DONDERDAG
MORGEN
°C
regenbui
bewolkt
bewolkt
regenbui
regenbui
regenbui
regenbui
regenbui
bewolkt
regenbui
regenbui
bewolkt
bewolkt
regenbui
neerslag
regenbui
regenbui
bewolkt
regenbui
bewolkt
neerslag
bewolkt
regenbui
bewolkt
18
19
19
19
19
19
18
20
19
20
19
18
19
19
16
20
18
17
19
21
16
20
17
19
VRIJDAG
TUNIS
1010
<-15°
-1000- isobar
19°
8°
W
ROME
koufront
2
30%
ISTANBOEL
DUBROVNIK
1010
LISSABON
EUROPA
stad
VANDAAG
Athene
Barcelona
Berlijn
Boedapest
Bordeaux
Brussel
Dublin
Frankfurt
Heraklion
Innsbruck
Kopenhagen
Las Palmas
Lissabon
Londen
Madrid
Milaan
Moskou
Nice
Oslo
Parijs
Rome
Sofia
Stockholm
Warschau
MORGEN
weer
°C
zonnig
bewolkt
bewolkt
onweer
bewolkt
regenbui
regenbui
regenbui
zonnig
regen
zonnig
zonnig
zonnig
bewolkt
zonnig
regenbui
regenbui
onweer
regenbui
regenbui
onweer
bewolkt
bewolkt
zonnig
25
20
22
19
17
18
15
16
22
12
19
22
23
19
24
17
19
19
17
17
18
20
18
19
ZATERDAG
-15°/ -10° -10°/ -5°
weer
bewolkt
zonnig
bewolkt
onweer
bewolkt
bewolkt
regenbui
bewolkt
bewolkt
regenbui
regenbui
bewolkt
zonnig
bewolkt
zonnig
zonnig
regenbui
zonnig
onweer
regenbui
onweer
onweer
regenbui
zonnig
°C
26
24
20
21
23
19
13
19
24
16
18
22
29
20
25
22
17
24
15
18
20
20
18
22
ZONDAG
-5°/ 0°
WERELD
stad
0°/ 5°
VANDAAG
zonnig
onweer
bewolkt
zonnig
bewolkt
zonnig
zonnig
bewolkt
zonnig
neerslag
regenbui
onweer
bewolkt
bewolkt
onweer
bewolkt
zonnig
onweer
zonnig
zonnig
zonnig
zonnig
bewolkt
regenbui
MAANDAG
10°/ 15°
4
10°
40%
19°
ZW 3
11°
60%
22°
Z
4
13°
17°
60% ZW 4
8°
90%
°C weer
°C
25
37
15
27
32
43
19
24
22
16
27
24
29
21
27
29
28
33
21
25
22
17
27
14
25
38
16
32
33
42
21
24
19
16
28
25
29
24
31
29
28
30
21
26
19
19
21
17
zonnig
regenbui
bewolkt
zonnig
bewolkt
zonnig
zonnig
bewolkt
zonnig
bewolkt
regenbui
onweer
onweer
zonnig
bewolkt
zonnig
zonnig
onweer
zonnig
zonnig
regenbui
zonnig
zonnig
zonnig
DINSDAG
17°
W 4
9°
10%
15°/ 20°
20°/ 25°
25°/ 30°
30°/ 35°
>35°
ZON
MORGEN
weer
Antalya
Bangkok
Buenos Aires
Casablanca
Curaçao
Delhi
Johannesburg
Lima
Los Angeles
Melbourne
Mexico City
Nairobi
New Orleans
New York
Paramaribo
Peking
Seoul
Singapore
Sydney
Tel Aviv
Tokio
Toronto
Tunis
Vancouver
5°/ 10°
16,2 °C
6,8 °C
0,00 mm
plaza
05
10
19°
NO 2
VANDAAG
05:38 uur
21:33 uur
MORGEN
05:37 uur
21:35 uur
MAAN
VANDAAG
18:57 uur
04:58 uur
MORGEN
19:59 uur
05:24 uur
MAANSTANDEN
Volle maan
Laatste kwartier
Nieuwe maan
Eerste kwartier
21 mei
29 mei
05 jun
12 jun
HOOGWATER
Delfzijl
Dordrecht
Harlingen
IJmuiden
Rotterdam
Stavenisse
Vlissingen
Yerseke
11:40 uur
04:04 uur
09:04 uur
03:20 uur
03:25 uur
03:06 uur
01:31 uur
03:08 uur
WATERHOOGTE (CM)
VANDAAG
Arnhem
Keulen
Konstanz
Lobith
Zwolle
857
484
394
1038
54
23:50 uur
16:14 uur
21:25 uur
15:35 uur
15:39 uur
15:28 uur
13:55 uur
15:30 uur
MORGEN
13
19
0
45
0
colofon
Uitgave van Nederlands Dagblad B.V.
Hermesweg 20, 3771 ND Barneveld,
tel. 0342 411 711, Postbus 111, 3770 AC
Barneveld, www.nd.nl
Nederlands Dagblad B.V. maakt
deel uit van Nedag Uitgevers B.V.
Directie: Rinder Sekeris en Sjirk Kuijper
Uitgever: Rinder Sekeris
redactieadressen
algemeen Postbus 111, 3770 AC Barneveld,
tel. 0342 411711, fax 0342 411611;
e-mail: [email protected]
politieke redactie: Postbus 20018,
2500 EA Den Haag, tel. 070 3183180;
fax 070 3453101, e-mail: [email protected]
abonnementen
tel. 0342 411711, fax 0342 411613
e-mail: [email protected]
abonnementsprijzen:
per maand
€ 33,90
per kwartaal € 96,90
per jaar
€ 369,00
In de abonnementsprijs voor de papieren
versie is 1,25% toeslag opgenomen voor
toegang tot alle digitale producten.
combinatieabonnementen:
Zaterdag papier en door de week digitaal:
per maand € 20,50, per kwartaal € 59,90,
per jaar € 230,oo.
Vrijdag, zaterdag papier en door de week
digitaal: per maand € 22,50, per kwartaal
€ 66,50, per jaar € 255,35.
studentenabonnementen:
Papier: per maand € 16,95, per kwartaal
€ 48,45, per jaar € 184,50.
Zaterdag papier, door de week digitaal:
per maand € 10,25, per kwartaal € 29,95,
per jaar € 115,00.
algemene voorwaarden:
Prijzen zijn inclusief btw en gelden bij
automatische incasso. Per acceptgiro € 2,50
toeslag per betalingsperiode. Abonnementen
kunnen op elk gewenst moment ingaan.
Opzeggen van een abonnement kan zowel
telefonisch, schriftelijk als per e-mail. Daarbij
willen wij graag weten wat de reden van
opzegging is. De opzegging moet een maand
voor de nieuwe betaalperiode binnen zijn bij
de afdeling abonneeservice. Het moment van
opzeggen is de dag waarop de opzegging bij
de afdeling abonneeservice binnen is. Tijdige
opzegging van een abonnement voorkomt een
stilzwijgende voortzetting.
Van abonnees legt Nedag Uitgevers B.V.
gegevens vast voor de uitvoering van de
abonnementsovereenkomst. Deze gegevens
kunnen gebruikt worden om abonnees te
informeren over de andere diensten en
producten van titels en werkmaatschappijen
van Nedag. Als u die informatie niet wenst,
kunt u dat schriftelijk melden of een formulier
aanvragen bij onze afdeling abonneeservice.
advertenties
tel. 0342 411711, ma. t/m vr. 8.30-17.00 uur;
fax 0342 411612; e-mail: [email protected]
familieberichten € 1,21 (incl. 21% btw)
per mm, per kolom; e-mail:
[email protected]. Via site € 1,09
(incl. 21% btw) per mm, per kolom.
rubrieksadvertenties zie nd.nl/adverteren
sluitingstermijn rubrieksadvertenties één
dag voor plaatsing vóór 12.00 uur; zakelijke
advertenties reserveren vóór 09.00 uur,
aanleveren vóór 11.00 uur; familieberichten
vóór 13.00 uur; geboorte- en
overlijdensadvertenties vóór 16.00 uur.
Advertenties voor maandageditie: zakelijke
advertenties vrijdags tot 12.00 uur;
rubrieksadvertenties vrijdags tot 12.00 uur;
familieberichten e-mail of fax zaterdags tot
17.00 uur.
auteursrechten
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van de inhoud van deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij Nederlands Dagblad B.V.,
c.q. de desbetreffende auteur.
bank
IBAN NL21INGB0659441144
BIC-code INGBNL2A
Identificatienummer: NL44ZZZ090569430000
bezorging
Informatie over bezorging tijdens kantooruren:
0342 411711 . Op zaterdag van 8.30 tot 10.30
uur. Mailen kan ook: [email protected] of ga naar
onze site nd.nl/bezorging. Of SMS 222 naar 1008
(55 cent per bericht) wanneer u vandaag geen
krant hebt ontvangen.
Wanneer u voor het eerst gebruik maakt van
deze service, vermeld dan uw e-mailadres,
postcode en huisnummer.
nd in aangepaste leesvorm
Het ND is in aangepaste leesvorm verkrijgbaar
bij Stichting Aangepast Lezen, Den Haag,
tel. 070 3381500.
[email protected]
redactie
hoofdredactie
Sjirk Kuijper (hoofdredacteur),
Daniël Gillissen (adjunct-hoofdredacteur),
Frans Tijssen (secretaris)
eindredactie Hugo de Bruijne,
Cees Dorland, Reiny de Fijter,
Jenneke van Garderen-Hoogland,
Hilbert Meijer (dagkrant),
Annemarie Eversdijk-Cornelisse (Leven),
Dick Schinkelshoek (Gulliver),
Reina Wiskerke (Zeven),
Marieke Westerterp-van Vuren (internet)
cultuur, media & wetenschap
Rien van den Berg, Tirza van der Graaf,
Maurice Hoogendoorn, Marc Janssens,
Hilbrand Rozema, Roel Sikkema
wereld Jan van Benthem, Tilly Dodds-Reijnen,
Ruurd Ubels, Herman Veenhof, Gerhard Wilts,
Wisanne van ‘t Zelfde (stagiair)
politiek & economie Gerard Beverdam,
Piet de Jong, Sjoerd Mouissie, Eduard Sloot
kerk & religie Gerald Bruins, Daniël Gillissen,
Gerard ter Horst, Wim Houtman, Eline Kuijper,
Machteld Meerkerk-Brouwer,
Remco van Mulligen (stagiair),
Dick Schinkelshoek
binnenland & samenleving
Willem Bouwman, Marinde van der Breggen,
Sophia Geuze-Verboom, Hans Hopman,
Hilbert Meijer, Petra Noordhuis,
Aaldert van Soest, Hans-Lukas Zuurman
opinie & debat Peter Bergwerff,
Wim Houtman, Frans Tijssen, André Zwartbol
bureauredacteuren Harm Bosma,
Jenneke van Garderen-Hoogland,
Roeland van Mourik, Harco Ploegman,
Jan-Willem Veenhof
vormgeving Egbert Bonte,
Lieneke Eefting, Bert Hagenaars,
Debora Post, Wilco Pot, Hendrik Jan Vermeer,
Christel Versteeg-van de Pol
20
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
puz zel
recep t
redactie nd nd.nl/koken beeld uit besproken boek
CRYPTOGRAM
OPLOSSING ZWEEDSE
PUZZEL VAN GISTEREN
1
3
4
5
6
Hartige tomatentaart
2
7
8
11
9
10
12
-b-o-v-cdecoratie
-wig-dier
sas-per-f
-a-arrasprocessie
-dieet-mp
bes-kazoo
-reg-dans
Dit recept is klaar in een handomdraai, en te maken mett
slechts een paar eenvoudige ingrediënten. Je kunt deze
hartige taart zowel warm als koud eten.
benodigdheden
• 1 rol kant-en-klaar bladerdeeg
• 5 middelgrote tomaten
(romatype)
• mosterd
• 150 g geraspte gruyèrekaas
• olijfolie
• peper, zeezout, Provençaalse
kruiden
13
14
© Sanders Puzzelboeken 160519
Horizontaal:
3. Hij maakt een vuist omdat hij weg moest (7); 6. Seizoen dat van
wanten weet (6); 8. Opgeschroefd bezinksel (4); 11. Heen en terug
voor de navigatie (5); 13. Hout van niets levert een siersteen (5); 14.
Het laat meer water door dat smaakt! (6).
bereiding
Verticaal:
1. Dat tuig hebben de Engelsen nodig (4); 2. Rustverstoorder (5); 4.
Prettig op z‘n Brits in Frankrijk (4); 5. Zo doof is de vierde maat (7); 7.
Met klem wordt het achter onrustig (6); 9. Voor je vorstenhuis in
Algerije (4); 10. Na het spelen gaat men eraan (3); 12. Bedwelming
veroorzakende drank (4).
▶▶ n.a.v. Pomodori. Mijn liefde
voor tomaten en lekker eten.
Angelo Dorny. Uitg. Davidsfonds/
KNNV, Zeist, 2016, 215 blz.
€ 24,99.
Neem een taartvorm en vet hem in
met een beetje olijfolie. Rol er het
bladerdeeg over uit en druk lichtjes
aan tegen de randen. Prik er met een
vork een paar gaatjes in en verdeel
meteen een laagje mosterd over de
bodem. Was de tomaten en snijd er
plakjes van, ongeveer 1 tot 1,5 centimeter dik. Schik de tomaten dakpansgewijs in de vorm.
Breng op smaak met peper, een beet-
je zeezout en Provençaalse kruiden.
Besprenkel met wat olijfolie en werk
af met geraspte kaas. Bak 30 minuten
in een voorverwarmde oven op
180 °C.
Tip:
Gebruik voor hartige taarten tomaten van het romatype: die bevatten
weinig vocht waardoor het deeg
droog en krokant blijft. <
feuilletons
SUDOKU
brrrugklas!
★★
5
9 8
4 8
7
2
6
3
6
5
2
3
8
75. ‘Geintje. Zullen we naar Gouda
gaan?’
‘Mij best.’
‘Waarom ben je eigenlijk naar mij
toegekomen?’ wil Esmee weten, als
ze een kwartier later in de bus zitten.
‘Omdat ik me zorgen maak om jou. Ik
wil je helpen.’
‘Hoezo?’
‘Je doet vreemd.’
6
OPLOSSING SUDOKU
9
1
LIGHT VAN GISTEREN
2
3
3
1
7
5
9 1
6
2
4
9
1
6
4
5
3
7
8
2
3
8
2
6
7
9
1
5
4
7
5
4
2
8
1
6
9
3
1
9
8
5
2
7
3
4
6
5
6
7
9
3
4
2
1
8
4
2
3
1
6
8
9
7
5
2
3
9
7
4
5
8
6
1
6
4
1
8
9
2
5
3
7
8
7
5
3
1
6
4
2
9
Esmee kijkt Joeri verbaasd aan. ‘Doe
ik vreemd?’
‘Je doet ’t … eh …’ Joeri denkt na. ‘Je
doet het niet expres.’
‘Maar wát doe ik dan?’
‘Je kunt beter vragen wat je níét doet.
In Blijdorp heb je alleen met mij
gepraat, in het Corpus loop je weg als
we gekke bekken trekken voor de
camera, op het strand van Scheve-
Alleen het zwemmen … Joeri hoeft
niet te weten dat ze zichzelf dik
vindt. Woensdag heeft ze een hele
tijd met haar badpak aan voor de
spiegel gestaan, er was toch niemand
thuis.
ningen sjok je de hele tijd alleen
achteraan en gisteren met zwemmen
ben je zogenaamd misselijk en heb je
de hele tijd met je kleren aan in het
restaurant gezeten.’
‘Dat is … ik voelde me niet lekker.’ Ze
laat de woorden van Joeri tot zich
doordringen. Is het echt zo erg met
haar? Hij heeft wel gelijk dat ze niet
veel met klasgenoten praat. Maar dat
komt omdat er allemaal al groepjes
zijn en ze zich niet wil opdringen.
Schrijf alle cijfers 1 t/m 9 in alle verticale
kolommen, alle horizontale rijen én in alle
vierkantjes van 3 x 3 vakjes.
wordt vervolgd
moordblog
★★★
112. Ze startte de auto en reed de
stad door, waarna ze voor een groot
gebouwd genaamd Zeezicht parkeerde.
1
2
4
9 2
5
5
8 6
1
8
9
7
8
9 4 3
6
5
7
Als ze zichzelf vergelijkt met meiden
uit modebladen, dan is ze gewoon
dik. Ze kan met haar vingers zo het
vet van haar buik pakken. Ook was ze
bang dat ze een truttig badpak had.
Dat bleek uiteindelijk niet zo te zijn.
Vanuit het restaurant kon ze in het
zwembad kijken en een heel stel
meiden had hetzelfde soort badpak
als zij. Maar toen had ze al net
gedaan of ze ziek was …
‘Trouwens … het is toch niet erg
dat ik stil ben. Iris en Marian maken
genoeg herrie.’
3
6
OPLOSSING SUDOKU
HEAVY VAN GISTEREN
2
8
1
4
7
9
6
3
5
6
9
4
3
5
2
1
8
7
3
7
5
1
8
6
9
2
4
7
1
2
9
6
5
8
4
3
8
6
9
2
3
4
5
7
1
5
4
3
7
1
8
2
6
9
4
3
6
5
2
1
7
9
8
9
5
8
6
4
7
3
1
2
1
2
7
8
9
3
4
5
6
Ze liep naar binnen en zag een gezin
dat een ouder familielid kwam bezoeken. Ze liep de gang door, weefde
tussen de rolstoelen door en groette
de mensen die hoopvol opkeken als
ze langskwam. Ze kwam uiteindelijk
bij de grote klapdeuren die naar de
alzheimervleugel leidden.
Een verpleegster herkende haar en
glimlachte.
‘Hallo. Waar is hij?’ vroeg Juliet.
‘In de tuin’, antwoordde ze.
Juliet liep door naar buiten en zag
haar vader. Hij zat op een bankje met
uitzicht op zee en staarde met lege
blik voor zich uit.
Ze ging naast hem zitten. ‘Hoi pap.’
Hij draaide zich om en keek haar ernstig aan, alsof hij haar probeerde te
plaatsen, maar zei toen enkel ‘hallo’.
Met geen enkele herkenning in zijn
ogen.
‘Mooie avond, hè?’
Hij deed zijn mond open om haar
antwoord te geven, maar haperde.
Hij was de vraag alweer vergeten. Hij
liet zijn blik weer op de zee rusten,
ongetwijfeld vergeten dat zij naast
hem zat.
Ze wist niet waarom ze gekomen
was. Haar broer en zussen wisten dat
hij hier zat, maar voelden geen enkele behoefte om hem te bezoeken.
Cathy was zo bitter over de manier
waarop hij het gezin in de steek had
gelaten, dat ze nooit zou langsgaan.
Holly was buitengewoon onzeker
over hun vaders vertrek. Hoewel ze
een groot deel van haar jeugd had
verlangd naar contact met hun vader,
leek hij te zijn vergeten dat hij vier
kinderen had. Jay sprak niet graag
over hem.
En dus ging Juliet. Ze was vijftien
toen hun vader hen verliet, en was
dus in haar beslissende jaren voor
een groot deel door zijn waarden en
denkbeelden gevormd.
wordt vervolgd
21
nederlands dagblad
donderdag 19 mei 2016
t ip s
tarief € 15,15 voor de eerste drie regels en voor elke
onge woon
kerknieuws
ap / redactie vk • beeld ap / Alastair Grant
■ protestantse kerk
volgende regel € 5,61 (incl. 21% btw); tekst wordt
Beroepen te Dinteloord
(hervormd): J. Snaterse
te Vlaardingen.
achter elkaar doorgezet; maximaal drie woorden
vetgedrukt; opgave via www.nd.nl/adverteren.
gerechtelijke
publicaties
intrede 22 mei
Veenendaal (hervormd wijk 9) |
ds. A.T. van Blijderveen uit
Giessendam/Neder-Hardinxveld.
■ algemeen
VERKOOP BIJ EXECUTIE. Op
vrijdag 20 mei 2016 om 12:00
uur zal ter hoogte van het
adres Amaliastraat 17 te RIDDERKERK in het openbaar
worden verkocht een motorvoertuig, merk KIA, type PICANTO, met kenteken 6XTS38motorvoertuig, merk
MERCEDES-BENZ, type A 160,
met kenteken TTBZ15. De
verkoop wordt gehouden bij
opbod en tegen directe betaling. De verkoop vindt
plaats door GGN Gerechtsdeurwaarders (mapnr.
3489636). Kijk op: www.
deurwaardersveiling.nl
■
VERKOOP BIJ EXECUTIE. Op
vrijdag 20 mei 2016 om 10:00
uur zal ter hoogte van het
adres Zanddijk 7 te ROZENBURG ZH in het openbaar
worden verkocht een motorvoertuig, merk NISSAN, type
NISSAN PIXO, met kenteken
GJ183Z. De verkoop wordt
gehouden bij opbod en tegen directe betaling. De verkoop vindt plaats door GGN
Gerechtsdeurwaarders
(mapnr. 3162724). Kijk op:
www.deurwaardersveiling.nl
Ben Spiers bedient een klant vanuit zijn ‘salad bar’, gevestigd in een traditionele Britse, rode telefooncel,
in de buurt van het British Museum in Londen.
■ zelfs bij B-junioren is uitslag 23-0 te gek
De tuchtcommissie van de KNVB doet onderzoek naar de
Gelderse amateurwedstrijd tussen de B-junioren van
Eendracht ’30 uit Mook en ST Avios-DBV uit Alphen aan
de Maas. Eendracht ’30 won zaterdag met 23-0 van Avios-DBV, waardoor koploper Diosa-Niftrik een zeker geacht kampioenschap door de vingers zag glippen. Een
‘gewone’ winstpartij was niet genoeg voor Eendracht ’30,
dat over evenveel punten beschikte als Diosa-Niftrik. Het
doelsaldo was 21 goals in het nadeel. Avios kreeg in tien
wedstrijden slechts tien doelpunten tegen, en nu dus in
één wedstrijd 23. ‘Dan is er iets aan de hand’, zegt Pieter
Lepoutre, bestuurslid van Diosa-Niftrik. ‘We hebben het
op een akkoordje gegooid’, bekende Eendracht ’30-bestuurslid Wienie Nillissen zaterdag. ‘Alle clubs uit onze
competitie ergeren zich aan de clubscheidsrechters van
Diosa-Niftrik. Die zijn zo vreselijk partijdig’, meldde Om-
roep Gelderland. Voorzitter Charles Entink van Eendracht distantieert zich van de uitslag. ‘Avios is zijn sportieve verplichting niet nagekomen. Ze lieten ons aan de
lopende band scoren.’
Diosa-bestuurslid Lepoutre weerspreekt dat de scheidsrechters van Diosa-Niftrik partijdig zijn.
overleden
Brisbane (Australië) | 11 mei |
ds. Hendrik Carel Spijkerboer
(geboren 4 december 1928).
Hervormd predikant voor bijzondere werkzaamheden (als zodanig
verbonden aan de Presbyterian
Church of Australia, 1958),
hoogleraar Trinity Theological
College Brisbane, Australië (1965).
Emeritaat: 1976.
■ oud geref. gemeenten
Bedankt voor Gouderak: A.F.R.
van de Veen te Utrecht.
■ brief van Columbus terug naar Italië
De Verenigde Staten hebben besloten een zeldzame brief
van Christopher Columbus uit de vijftiende eeuw, waarin
de ontdekkingsreiziger vertelt over zijn tocht naar de
Nieuwe Wereld, terug te geven aan Italië. Het historische
epistel, afgedrukt in 1493 in Rome, werd gestolen in Florence en kwam in 2004 terecht in de ‘Library of Congress’ in Washington. De schenker had er in 1992 op een
veiling in New York 300.000 dollar (nu 265.000 euro)
voor betaald.
Zr. Ms. | Zijner Majesteits familie en krijgsmacht
Riekelt Pasterkamp • beeld Defensie
Bezoek
troepen in
Jordanië
Lang mocht er niet over worden
gesproken. Maar na het bezoek van
Zijne Majesteit de Koning op 12
mei is het wereldkundig: er zitten
Nederlandse militairen met F-16’s
in Jordanië. Bij de Air Task Force
Middle East zijn ongeveer 200 Nederlandse militairen actief in de
strijd tegen ISIS als onderdeel van
de brede internationale coalitie.
Koning Willem-Alexander stak ze
vorige week donderdag een hart
onder de riem op de vliegbasis
Azrak. Hij werd vergezeld door de
commandant der strijdkrachten
generaal Tom Middendorp.
Defensie doet al vanaf de start van
de missie eind 2014 heel geheimzinnig over de stationering van de
F-16’s in Jordanië. Men sprak steevast over ‘een land in het MiddenOosten’. Dat gebeurde op verzoek
van dat land zelf. Aanvankelijk waren er zes F-16’s gestationeerd, later werd dat teruggeschroefd naar
vier, omdat de missie een te zware
wissel trok op de luchtmacht. Het
kabinet moet voor 1 oktober een
besluit nemen over de voortzetting
van de missie.
Willem-Alexander gaat vaker op
troepenbezoek in het buitenland.
Zo was hij vorig jaar februari in
Mali. Als kroonprins bezocht hij
onder meer Afghanistan. Zijn moeder kwam nooit op een Nederlands
militair kamp in het buitenland.
Voorafgaand aan het onaangekondigde bezoek vorige week had Wil-
Koning Willem-Alexander (midden) bracht vorige week een
onaangekondigd bezoek aan de Nederlandse luchtmachtmilitairen
in Jordanië.
lem-Alexander een ontmoeting
met zijn Jordaanse ambtgenoot,
koning Abdullah II Bin Fallussen.
Op de vliegbasis kreeg de koning –
gestoken in militair tenue – een
rondleiding en uitleg over de
hoofdtaak van het F-16 detachement: het bestrijden van ISIS in
Irak en Oost-Syrië door het leveren
van luchtsteun aan grondtroepen
en door het bombarderen van ISISdoelen. De koning sloot zijn bezoek
af in het legerkamp Snow City, het
woon-, werk- en leefgebied van de
Nederlandse en Belgische militairen.
en verder
▶ Ontvangen koning WillemAlexander en koningin Máxima
vandaag in het Koninklijk Paleis in
Amsterdam het Corps Diplomatique voor het jaarlijkse galadiner.
▶ Doopt koningin Máxima op 20
mei in Rotterdam het cruiseschip
ms Koningsdam van de HollandAmeria Lijn.
▶ Woont koning Willem-Alexander
op 20 mei in Leiden de viering bij
van het 250-jarig bestaan van de
Maatschappij der Nederlandse
Letterkunde.
▶ Houdt de koningin op 23 mei
een toespraak bij The Innovation
Summit, waar vrouwelijk ondernemerschap centraal staat.
▶ Is koningin Máxima op 23 mei in
de Kloosterkerk in Den Haag
aanwezig bij de oratie van
professor Saradindu Bhaduri.
22
media
donderdag 19 mei 2016 nederlands dagblad
sbs 6 ▶ 14.10-15.10 uur
npo 2 ▶ ntr, 19.20-19.55 uur
Little house on the prairie
De kennis van nu
Elke werkdag om tien over twee
’s middags zendt SBS 6 de bekende
serie Little house on the prairie uit. De
pioniersfamilie Ingalls probeert een
bestaan op te bouwen in het dorpje
Walnut Grove in het Amerikaanse
Minnesota. Het harde leven in een
jong land staat centraal, met de
bijkomende waarden.
Inmiddels is SBS bij seizoen vier van
de negen in totaal aangekomen. De
zender heeft dus nog even te gaan ...
En wie niet genoeg heeft aan een uur
jeugdsentiment: Na ‘Het kleine huis’
volgt een aflevering van Dr. Quinn ...
Je kunt het niet zien, het vliegt
overal doorheen en het werkt als een
soort lijm. Ra ra wat is het? Het
klinkt als een raadsel en dat is het
ook. Maar dan een waarop niemand
het antwoord weet. We hebben het
over een stof die niemand ooit
gezien heeft, maar waarvan velen
denken dat hij bestaat: donkere
materie.
In het wetenschapsprogramma De
kennis van nu gaat professor Patrick
Decowski op zoek naar die vreemde
materie. Maar als het aan professor
Erik Verlinde ligt, gaat hij niks
vinden. Volgens deze theoretisch
natuurkundige is donkere materie
een verzinsel. Bestaat donkere
materie? Of moeten de wetten voor
de zwaartekracht herzien worden?
npo 2 ▶ eo, 18.10-18.50 uur
Geloof en een hoop liefde
Vandaag ontmoet Herman Wegter drie leden van de familie Toxopeus in De
Marne. Vrijwel elk lid van de roemruchte familie heeft iets met het water.
Mirjam Bouwman bezoekt Gonda van der Made (foto) die een insectendierentuin heeft, waarmee ze jongeren met een verstandelijke beperking helpt.
NPO 1
tv vooraf
Marinde van der Breggen nd.nl/media beeld ntr
Waarom eten we vlees?
Marijn Frank gaat op zoek naar
een manier om haar ‘vleesverlangen’ te temmen. Want
waarom wil ze zo graag vlees
eten terwijl ze weet hoe het
wordt gemaakt?
‘He bah.’ Marijn Frank draait haar
gezicht weg en schermt het af met
haar handen. Ze heeft tranen in
haar ogen staan. ‘Nee, dat hoort
erbij’, zegt slager René Pals. Ze
staan naast een koe die door zijn
hoofd geschoten wordt. ‘Nou is ze
bewusteloos’, zegt Pals. De koe
wordt omhoog getakeld en nadat
er een grote bak onder het beest is
gezet, wordt de hals opengesneden. Het bloed gutst eruit. Frank
kan haar tranen nu helemaal niet
meer bedwingen.
Zelf een koe slachten. Door dat te
doen, hoopt Frank ‘in het reine te
komen met haar eigen vleesverlangen’, zoals ze het zelf zegt.
Maar zelfs alleen maar kijken,
gaat haar niet al te best af.
Door haar werk als presentatrice
van het programma Keuringsdienst van Waarde weet ze maar al
te goed hoe het er in de vleesindustrie aan toe gaat. Toch kan ze
niet stoppen met vlees eten, terwijl ze het eigenlijk verkeerd
vindt. Daarom geeft ze haar dochter Sally ook geen vlees, hoewel
zij en haar vriend het wel eten.
Tot haar zwangerschap was ze
een ‘knipperlichtvegetariër’, maar
sindsdien eet Frank weer volop
vlees. Pogingen om te minderen,
mislukken jammerlijk. Uit een
MRI-scan blijkt zelfs dat Franks
brein heftiger reageert op vlees
dan op seks.
Hoe kan dat? Om die vraag te beantwoorden klopt Frank onder
andere aan bij een historicus, een
psycholoog en een vertegenwoordiger van de vleessector. Die laatste vertelt haar dat mensen helemaal niet aan dieren willen
denken wanneer ze een onherkenbaar stukje van hun lichaam
kopen in de supermarkt.
Vlees eten is slecht, daar is Frank
inmiddels van doordrongen. Maar
is dat echt zo? Chefkok Joris Bijdendijk probeert Frank er juist
van te overtuigen dat het niet erg
is vlees te eten: ‘Als je bewust een
keer in de week vlees eet en het
dier heeft een goed leven gehad
en is respectvol geslacht, dan is
dat niets om je voor te schamen.’
De kijker met een zwakke maag is
gewaarschuwd: de beelden kunnen schokkend zijn. Ook omdat
alle foto’s die Frank in de scanner
te zien krijgt (waaronder porno)
vol in beeld komen. De vergelijking tussen vlees eten en seks
blijft terugkomen. Ook wordt de
interactie tussen Frank en de kok
op zo’n sensuele manier neergezet dat het redelijk onsmakelijk is,
gezien het feit dat Frank een vaste
partner heeft.
Toch zijn de vragen die Frank stelt
herkenbaar en is het psychologische proces dat zij in de film doormaakt interessant om te zien. Of
ze uiteindelijk de koe durft te
slachten en of Frank nu helemaal
geen vlees meer eet, moet u zelf
gaan bekijken. Ze laat u in ieder
geval achter met iets om over na
te denken.
▶▶ 3DOC: Vleesverlangen,
ntr, npo 3, 21.00-22.25 uur
09.00 NOS Journaal. 09.15 Nederland in
beweging! 09.30 NOS Journaal. 09.40 MAX
Geheugentrainer. 10.00 NOS Journaal. 10.15
NOS Journaal. 10.30 NOS Journaal. 10.40
NOS Journaal. 11.00 NOS Journaal. 11.15 NOS
Journaal. 11.25 NOS Journaal. 11.35 NOS
Journaal. 12.00 NOS Journaal. 12.20 NOS
Journaal. 12.35 NOS Journaal. 13.00 NOS
Journaal. 13.10 NOS Sportjournaal. 13.20 NOS
Journaal. 13.30 NOS Sportjournaal. 13.35 NOS
Journaal. 13.48 NOS Sportjournaal. 14.00
NOS Journaal. 14.15 NOS Journaal. 14.30 NOS
Journaal. 14.40 NOS Journaal. 15.00 NOS
Journaal. 15.20 NOS Journaal. 15.40 Pauw.
16.40 Komt een aap bij de dokter. 17.00
NOS Journaal. 17.10 Lang Leve. 17.57 Politieke
Partijen: PVV ..........................................
18.00
18.15
18.45
19.00
20.00
20.30
21.20
23.00
23.55
NOS Journaal.
EénVandaag.
NOS Sportjournaal.
De Wereld Draait Door.
NOS Journaal.
't Schaep in Mokum.
Sprekend Nederland.
Pauw.
NOS Journaal
00.10 NOS Studio Sport. 00.30 Pauw. 01.30
EénVandaag. 02.05 NOS Journaal.
NPO 2
07.40 NOS Journaal met gebarentolk. 08.00
NOS Journaal met gebarentolk. 08.15 NOS
Journaal met gebarentolk. 08.30 NOS Journaal met gebarentolk. 08.45 NOS Jeugdjournaal met gebarentolk. 09.00 NOS Journaal
met gebarentolk. 09.20 Tegenlicht. 10.10
Zembla. 10.50 BinnensteBuiten. 11.30 De
Wereld Draait Door. 12.25 BinnensteBuiten.
12.57 Politieke partijen: D66. 13.00 NOS
Journaal. 13.10 NOS Sportjournaal. 13.20 Socutera. 13.21 De Tafel van Tijs. 13.50 De Hokjesman. 14.55 De wandeling. 15.30 De Tafel
Van Taal. 16.00 NOS Journaal. 16.10 Vals plat.
16.35 Omdat ik het zeg! 17.00 NOS Journaal.
17.10 Natuur op 2: Seasonal Wonderlands .....
18.10
18.50
19.20
19.55
20.25
21.10
22.00
22.55
23.20
Geloof en een hoop liefde.
BinnensteBuiten.
De Kennis van Nu.
De Tafel Van Taal.
Bloed, zweet en spotlights.
De Meesterwerken.
Nieuwsuur.
NOS Studio Sport Eredivisie.
Het Uur van de Wolf: Astrid
Roemer – De wereld heeft
gezicht verloren
00.20 2Doc: Mercy, Mercy. 01.18 Nachtzoen.
01.30 Nieuwsuur. 02.15 Nieuwsuur.
npo 1 ▶ ntr, 21.20-23.00 uur
Sprekend Nederland
Het nieuwe programma Sprekend
Nederland duikt in de Nederlandse
accenten en dialecten en de daaraan
verbonden vooroordelen. Rik van de
Westelaken en Nicolette van Dam
presenteren voor de NTR deze
liveshow. Aan de hand van experimenten, spelletjes en wetenschap
gaan Rik en Nicolette op zoek naar
‘het sterkste accent van Nederland’.
NPO 3
11.30 De Smurfen. 11.45 Calimero. 11.55
Pieter Konijn. 12.10 Q Pootle 5. 12.25 Bob
de Bouwer. 12.35 Pim & Pom. 12.40 Kiwi &
Strit. 12.45 Raad eens hoeveel ik van je hou.
12.55 Mike de ridder. 13.15 KRO Kindertijd.
13.16 Devi Maya kleit. 13.18 Poppenkast.
13.31 Clothilda is moedig. 13.33 Zonnebloemen. 13.40 Dierendokter Tom. 13.50 Sesamstraat. 14.05 Pingu. 14.10 Tip de muis. 14.20
Sesamstraat: 10 voor... 14.30 Bruine beer in
het blauwe huis. 14.55 Buurman en buurman. 15.10 Peter Pan. 15.30 Puppy Patrol.
15.55 Beste vrienden quiz. 16.15 SpangaS.
16.40 Peperbollen. 17.10 Checkpoint kort.
17.25 Street Magic. 17.40 Jill ......................
18.00
18.23
18.45
18.55
19.25
19.55
20.30
21.00
22.25
22.55
23.35
Beste vrienden quiz.
Het Klokhuis.
NOS-Jeugdjournaal.
SpangaS.
Kicke!
All Stars.
Keuringsdienst van Waarde:
food.
3DOC: Vleesverlangen.
Broodje gezond.
Onder de radar: Speciale Eenheden in actie.
Staying Alive
00.20 De Wereld Draait Door. 01.20 Keuringsdienst van Waarde: food.
▹▹ kijk voor het complete programmaoverzicht op www.nos.nl
of op Teletekst pagina 200 .............................................. ▹▹
VRT
09.00 Lentebeelden. 10.00 Radio 2 op één.
12.00 Lentebeelden. 12.20 Dagelijkse kost.
12.35 Blokken. 13.00 Het Journaal. 13.25 Het
Weer. 13.30 Iedereen Beroemd. 13.50 Thuis.
14.15 UEFA Euro 2016 preview magazine.
14.40 Sporza: Ronde van Italië. 17.30 Clips.
17.35 Buren ...........................................
18.00 Het Journaal. 18.10 Het Weer.
18.15 Dagelijkse kost. 18.30 Blokken.
19.00 Het Journaal. 19.40 Iedereen
Beroemd. 20.05 Het Weer. 20.10 Thuis.
20.40 Alors on danse. 21.25 Helden van
de lach. 22.20 Van Gils & gasten. 23.05
Het Journaal. 23.25 Major Crimes ........
00.04 Keno. 00.05 Het Weer.
ARD
10.44 Tagesschau. 10.45 Gefragt – Gejagt.
11.35 Giraffe, Erdmännchen & Co.12.00
Tagesschau. 12.15 ARD-Buffet. 13.00 ARDMittagsmagazin. 14.00 Tagesschau. 14.10
Rote Rosen. 15.00 Tagesschau. 15.10 Sturm
der Liebe. 16.00 Tagesschau. 16.10 Nashorn,
Zebra & Co.17.00 Tagesschau. 17.15 Brisant ...
18.00 Wer weiß denn sowas?18.50
In aller Freundschaft – Die jungen
Ärzte. 19.45 Wissen vor acht – Mensch.
19.50 Wetter vor acht. 19.55 Börse vor
acht. 20.00 Tagesschau. 20.15 Sportschau live. 21.20 Tagesthemen. 22.45
SchleichFernsehen Extra. 23.30 Mann/
frau
BBC 1
12.00 Neighbourhood Blues. 12.45 Oxford
Street Revealed. 13.15 Bargain Hunt. 14.00
BBC News at One; Weather. 14.30 BBC Regional News and Weather. 14.45 Doctors. 15.15
The Code. 16.00 Escape to the Country. 16.45
Money for Nothing. 17.30 Flog It! ................
18.15 Pointless. 19.00 BBC News at Six;
Weather. 19.30 BBC Regional News
and Weather. 20.00 The One Show.
20.30 EastEnders. 20.57 BBC News and
Regional News. 21.00 Paxman in Brussels: Who Really Rules Us?22.00 The
Truth About Dementia. 23.00 BBC News
at Ten. 23.30 BBC Regional News and
Weather. 23.45 Question Time
BBC 2
07.30 Countryfile Spring Diaries. 08.15
Escape to the Country. 09.00 Sign Zone:
The Great Interior Design Challenge. 10.00
Victoria Derbyshire. 12.00 BBC Newsroom
Live. 13.00 Daily Politics. 14.00 Pressure Pad.
14.45 A Taste of Britain. 15.30 The TV That
Made Me. 16.00 Holiday of My Lifetime with
Len Goodman. 16.45 Tropic of Capricorn.
17.45 Great British Railway Journeys ............
18.15 Vintage Antiques Roadshow. 19.00
Eggheads. 19.30 Swimming: European
Championships. 21.00 Nature's Perfect
Partners: Natural World. 22.00 Peaky
Blinders. 23.00 Mock the Week. 23.30
Newsnight
Keuringsdienst van waarde
food Deze aflevering staat in het teken van vlees. npo 3, 20.30 uur
NGC
06.00 Highway Thru Hell. 06.45 Supercar
Megabuild. 07.35 The Incredible Dr. Pol.
08.20 The Incredible Dr. Pol. 09.10 The Dog
Whisperer. 10.00 Locked Up Abroad. 10.50
Locked Up Abroad. 11.40 The Incredible Dr.
Pol. 12.30 Highway Thru Hell: Canada. 13.20
Nazi Underworld. 14.10 Das Reich – Hitler's Death Squad. 15.00 America's Hardest
Prisons. 16.00 Breakout. 17.00 Air Crash
Investigation ..........................................
18.00 Locked Up Abroad. 19.00 The
Incredible Dr. Pol. 20.00 Car S.O.S.21.00
Car S.O.S.22.00 Wicked Tuna. 23.00 Dirty
Rotten Survival ...............................
00.00 Car S.O.S.01.00 Wicked Tuna. 02.00
Drugs Inc.02.50 Nazi Megastructures. 03.40
Air Crash Investigation. 04.30 Big Fix Alaska.
05.15 Car S.O.S.
23
media
nederlands dagblad donderdag 19 mei 2016
Discovery ▶ 21.00-22.00 uur
V/R/\L
Great Barrier Reef
In de serie over het Great Barrier Reef
with David Attenborough keert de
beroemde natuurfilmmaker David
Attenborough terug naar het Great
Barrier Reef, het grootste koraalrif
ter wereld. Het is zestig jaar na zijn
eerste bezoek aan het indrukwekkende levende bouwwerk voor de
kust van Australië. Ditmaal bekijkt
hij het vanuit een modern onderwatervoertuig. Attenborough onthult
de geheimen van het rif en de dieren
die er leven. In zestig jaar is het rif
ernstig beschadigd door de verzuring
van de zee, dus wil hij nu onderzoeken hoe we het voor de volgende
generaties kunnen beschermen. Hij
duikt daarvoor diep onder water om
het rif te bekijken op plaatsen waar
nog nooit iemand is geweest.
RTL 4
12.05 The Bold and the Beautiful. 12.35
Teleshop 4: Dit is mijn toekomst. 12.50 RTL
Boulevard. 13.45 RTL Late Night. 15.00 Love
Is In The Air. 16.00 RTL Nieuws. 16.05 Zolang
Ik Leef. 17.05 Dr. Phil ...............................
18.00 RTL Nieuws. 18.10 Uit Eigen Keuken. 18.15 Editie NL. 18.35 RTL Boulevard. 19.20 Uit Eigen Keuken. 19.30
RTL Nieuws. 19.50 Winnen Doe Je Bij
...19.55 RTL Weer. 20.00 Goede Tijden,
Slechte Tijden. 20.30 Geer & Goor: Zoeken Een Hobby!21.30 S.O.S. – Survival Of
The Sexes. 22.30 RTL Late Night. 23.45
RTL Nieuws ....................................
00.00 RTL Weer. 00.10 RTL Boulevard.
RTL 5
08.00 Teleshop 5: Tommy Teleshopping.
08.45 Teleshop 5: Dit is mijn toekomst.
09.00 Teleshop 5: Tommy Teleshopping.
09.50 Teleshop 5: Dit is mijn toekomst.
10.05 Teleshop 5: Tommy Teleshopping.
12.45 Teleshop 5: Dit is mijn toekomst. 14.00
Teleshop 5: Tommy Teleshopping. 16.00
Teleshop 5: Kortingsbrigade.nl. 16.30 Wie is
de chef?17.00 TopChef: De 12 provincies .......
18.00 Gordon Ramsay: Oorlog in de
keuken!19.00 De vijftien vetste video's
van vandaag. 19.30 Galileo. 20.30
De Grote Improvisatieshow. 21.30
Dino.22.30 Galileo. 23.30 De vijftien
vetste video's van vandaag
Harmke van Berkum nd.nl/media beeld Facebook
De broertjes Arend en Olaf
Groot Nieuws Radio ▶
19.00-20.00 uur
Wens
In het verzoekprogramma Wens
draait Tim Hendriks psalmen,
gezangen en geestelijke liederen
als muzikale groet, bemoediging of
felicitatie. Luisteraars verrassen
elkaar met een verzoekplaat op
Groot Nieuws Radio en geven een
persoonlijke wens door.
SBS 6
08.00 Tommy Teleshopping. 14.05 Little
House on the Prairie. 15.10 Dr. Quinn, Medicine Woman. 16.05 De grote verbouwing.
17.05 Huizenjacht ...................................
18.00 Hart van Nederland – Vroeg. 18.15
Shownieuws – Vroege editie. 18.30
MasterChef Holland: Finaleweek. 19.30
Utopia. 20.00 Trauma centrum. 20.30
NCIS: New Orleans. 21.30 NCIS: New Orleans. 22.30 Hart van Nederland – Late
editie. 22.50 Shownieuws – Late editie.
23.25 Piets weerbericht. 23.30 Jupiler
League. 23.55 Utopia .......................
00.30 Trauma centrum. 01.00 RelaxTV.
05.00 Loop: Hart van Nederland.
RTL 7
08.10 B.O.Z.: Draken – Beschermers Van
Berk. 08.35 B.O.Z.: Rox. 09.00 Royal Pains.
10.00 The New Normal. 10.30 How I Met Your
Mother. 11.00 Royal Pains. 12.00 The New
Normal. 12.30 How I Met Your Mother. 13.00
Everybody Loves Raymond. 13.30 Everybody
Loves Raymond. 14.00 The King of Queens.
14.30 The King of Queens. 15.00 Flodder.
15.30 Flodder. 16.00 Flodder. 16.30 Everybody Loves Raymond. 17.00 Everybody Loves
Raymond. 17.30 The King of Queens ............
18.00 The King of Queens. 18.30 Cops.
19.00 Politie op je hielen. 19.30 RTL 7
Darts: Premier League. 23.30 Jackass 2.5
00.45 Buitengewoon Bizar.
Reformatorische Omroep
09.00 Dagopening. 09.25 RO non-stop.
12.00 Aan Tafel met Peter Sneep. 14.00 RO
non-stop ..............................................
18.00 RO non-stop instrumentale
muziek. 19.00 De Stemfinale. 20.00
Rondom het orgel. 22.00 Dagsluiting.
22.15 RO non-stop
De bouwbroers De broers Drew en
Jonathan Scott helpen mensen met
een opknapwoning. rtl 8, 19.00 uur
Family7
06.00 Opwekking Praise 2013. 06.30 Transparant. 07.00 Black Beauty. 07.28 Stevies
trek. 08.00 Homecoming. 08.30 Maranatha.
09.00 Wijs. 09.30 Transparant. 10.00 PUUR!
Tv. 11.00 I24 News. 11.11 In alle redelijkheid.
11.35 Black Beauty. 12.05 Another life. 12.30
700 club Canada – Israël. 13.00 So who is
this Jesus. 14.00 Chip Ingram. 14.30 Wijs.
15.00 Transparant. 15.30 PUUR! Tv. 16.26
Krummel. 17.04 The Drive TV. 17.33 Youthbytes ....................................................
18.00 I24 News. 18.13 Basic. 18.30
Another life. 19.00 Wijs. 19.30 Bijbelse
karakters. 20.00 Black Beauty. 20.30
Uitgelicht!21.00 De film van je leven.
22.00 Joyce Meyer. 22.30 Gospel Truth.
23.00 Uitgelicht!23.30 Nehemia ..........
00.00 Wijs. 00.30 Bijbelse karakters. 01.00
Joyce Meyer. 01.30 Gospel Truth.
Groot Nieuws Radio
bij de stichting’, schrijft Mark daarover. ‘Hopelijk kunnen ze de administratie niet meer aan.’
Wat trekt de aandacht op sociale
media? Vandaag: Arend en Olaf.
Een kind verliezen en een kind ontvangen in één week, het gebeurde in
het gezin van Mark en Susannah van
Asch. De oudste zoon van het stel,
Arend (5), overleed op 22 april. Drie
dagen later werd zoon Olaf geboren.
In de week dat Arend thuis lag opgebaard heeft een fotograaf foto’s van
het gezin gemaakt. Deze foto’s zullen
de enige foto’s zijn waarop het gezin
met zowel Arend als Olaf staat.
Mark deelde zeven foto’s uit de fotoshoot op zijn Facebookpagina, voorzien van zijn verhaal. ‘Hoewel wij
nog midden in ons rouwproces zitten, hebben we nu al steun aan de
mooie foto’s die er zijn gemaakt tijdens de laatste momenten dat Arend
nog bij ons was’, schrijft Mark. De
shoot is georganiseerd door Make a
Memory, een stichting die foto’s
maakt van ernstig zieke, terminale of
overleden kinderen in de leeftijd van
23 weken zwangerschap tot en met
zeventien jaar.
Om de stichting te bedanken fietst
Mark samen met de peetvader van
zijn overleden zoontje een gesponsorde fietstocht naar de top van de
Mont Ventoux, waarvoor ze anderen
vragen hen te sponsoren.
‘Iedereen die ons gezin wil steunen
in deze moeilijke tijd, zouden we
willen vragen om deze tocht, die we
opdragen aan Arend, te sponsoren.
Het geeft ons troost dat we op deze
manier ook andere ouders die hun
kind moeten verliezen kunnen ondersteunen in hun rouwproces’,
schrijft Mark bij de foto’s op zijn
Facebookpagina.
Het bericht is inmiddels ruim zesduizend keer gedeeld. ‘Ik heb geen idee
wat er aan geld binnen is gekomen
Wie de Facebookpagina van Mark bekijkt, komt terecht in een emotionele
achtbaan. Het eerste bericht over het
overlijden van Arend plaatst Mark op
23 april. Het bevat foto’s van Arend
en zijn broertje, samen in de camper,
die vier dagen voor het overlijden
van Arend nog gemaakt zijn. Meer
foto’s en berichten volgen. Foto’s van
het maken van de kist en foto’s van
Arend. En dan een bericht over de
geboorte van hun jongste zoon: ‘Lieve lieve Olaf David wees welkom! Je
kunt nog even bij je grote broer zijn!’
Nog weer later een bericht over het
aangeven van Olaf bij de gemeente,
foto’s van de begrafenis en een foto
van het geboortekaartje voor wie
door alle hectiek er geen heeft gekregen. En dan, tot slot, de foto’s van
stichting Make a Wish. Foto’s die zoveel oproepen dat ze ruim zesduizend keer gedeeld worden.
▶▶ facebook.com/mark.
vanasch?fref=ts
ophef in de regio
Linda Stelma nd.nl/nederland beeld Vogelbescherming
■ Purmerend bindt strijd
aan met reuzenberenklauw
■ weer beelden bekladding
abortuskliniek Houten
Het Noord-Hollandse Purmerend
is in de ban van de reuzenberenklauw. De gemeente wil chemicaliën inzetten om de plant te verdelgen. Dat meldt RTV
Noord-Holland. Meer dan zevenduizend vierkante meter van Purmerends gebied is begroeid met
de plant, waarvan het sap schadelijk is voor huid en ogen.
De politie van Houten heeft beelden vrijgegeven van de meest recente bekladding van abortuskliniek CASA in Houten. Dat meldt
RTV Utrecht. De omroep heeft de
beelden woensdagavond laten
zien in het opsporingsprogramma
Bureau Hengeveld. De politiek
hoopt dat de dader wordt herkend. Op de beelden is te zien hoe
een man met purschuim het
woord ‘moord’ op het gebouw
spuit. Ook spuit de man de deuren
en het slot dicht. De beelden zijn
van dinsdagavond 26 april.
■ Gennep in rep en roer na
aanval op ooievaars
Gennep, een klein stadje in Limburg is in rep en roer na een aanval op het ooievaarsnest van het
dorp, dat zich op het gemeentehuis bevindt. Een ‘vreemde’ ooievaar gooide daarbij een kuiken uit
het nest. Dat meldt de nieuwssite
1Limburg. De aanval was live te
volgen via een site met webcams
van de Vogelbescherming. Het incident gebeurde toen de ouders
van de kuikens op zoek waren
naar voedsel. De redactie van
1Limburg spreekt van een ‘gruwelijke aanval’.
De Gennepse ooievaarsfamilie is
live te volgen via www.beleefdelente.nl/vogel/ooievaar.
■ moeder vergeet baby op
Meppelse parkeerplaats
Een moeder heeft woensdagmiddag per ongeluk haar baby laten
staan in een maxi-cosi op de parkeerplaats. Dat meldt RTV Drenthe. Medewerkers van de ING
Bank ontfermden zich over het
kindje. Via een pinpasje in de
maxi-cosi is het adres van de
moeder achterhaald. Die spoedde
zich naar de bank en was volgens
de politie ‘zichtbaar ontdaan’. De
baby zelf lag volgens agenten
‘heerlijk te slapen’.
redactie nd
BBC-receptenarchief
gered na petitie
▶ Londen
De BBC gaat de recepten van
verschillende programma’s toch niet
van internet afhalen. Dinsdag
maakte de omroep bekend dit als
een bezuinigingsmaatregel te zullen
doen. Het nieuws zorgde voor veel
boze reacties en een petitie, die door
159.000 mensen werd ondertekend.
Daarop besloot de BBC de recepten
toch te redden. Ze verdwijnen wel
van de reguliere website, maar
worden doorgeplaatst naar BBC
Good Food, een commerciële website
van de omroep. De bezuinigingen bij
de omroep zijn al langer gaande. Zo
is het kijk- en luistergeld al een halt
toegeroepen, waardoor de BBC flink
moest bezuinigen. <
redactie nd
Claire Underwood eist
gelijk loon en krijgt het
▶ New York
06.00 De ochtend van Groot Nieuws Radio.
07.00 De nieuwe morgen. 09.00 Blessings.
10.00 Muziek aan het werk. 12.00 Sandwich.
14.00 Backstage. 16.00 De dag van vandaag
18.00 Muziekavond. 19.00 Wens. 20.00
Muziekavond .................................
00.00 De nacht van Groot Nieuws Radio.
Canvas
09.00 Lentebeelden. 12.30 Rolkrant. 14.45
Villa Politica. 16.15 Rolkrant ......................
19.05 Icons of the Wild. 20.00 Het Journaal. 20.05 Terzake. 20.30 De Afspraak.
21.05 Wild New Zealand. 21.55 De Ideale
Wereld. 22.40 1992. 23.45 Canvaslus.
Op de site van beleefdelente.nl zijn schokkende beelden te zien van de
aanval van een ‘vreemde’ ooievaar op een stel kuikens.
Actrice Robin Wright speelt in de
serie House of Cards de rol van de
harde zakenvrouw Claire Underwood. In het echte leven kan zij ook
prima onderhandelen, zo blijkt.
Wright heeft het namelijk voor
elkaar gekregen dat zij hetzelfde
salaris krijgt als haar tegenspeler in
de serie Kevin Spacey. Wright kreeg
eerst minder en heeft loonsverhoging geëist toen ze cijfers onder
ogen kreeg waaruit bleek dat ze
populairder was dan Spacey,
vertelde ze op een bijeenkomst voor
activisten en media in New York. Ze
dreigde het naar buiten te brengen
als ze geen loonsverhoging zou
krijgen. <
24
achterop
donderdag 19 mei 2016
stilgezet
nd jong
1 Samuël 29:2
620
Achteraan
De Filistijnse stadsvorsten
hielden troepenschouw. De
manschappen trokken in afdelingen van honderd en duizend
voorbij. In de achterste gelederen liepen David en zijn mannen
met het leger van Achis mee.
Ongewoon, dat David achteraan
loopt. In betere dagen ging hij
voorop! Nu heeft hij enkel over
zijn eigen groep de leiding. Nog
altijd zeshonderd man, maar
lang niet zo sterk bewapend als
de superieure Filistijnen. En als
straks de strijd begint, zal niet
hij bepalen waar hij zijn mannen inzet, maar moet hij bevelen aanvaarden van Achis. In elk
geval voorlopig. Pas in de hitte
van de strijd, als iedereen het
overzicht kwijt is, kan hij het
wagen om zich tégen de Filistijnen te keren. Nee, hij ontkomt
er niet aan: hij zal Israëlieten
moeten doden …
Wat denkt hij, nu hij achter
deze pralende vijanden aan
marcheert?
kort&klein
limerick
donderdag 19 mei 2016
Jan Willem Veenhof • beeld youtube
Een taart voor de overblijfmoeder
Over twee weken wordt voor de
tweede keer de Nationale
Overblijfdag gehouden.
De Trap van Rotterdam
‘O, wauw!’ riep een man uit
Terlinden.
Hij stond bovenaan met wat vrinden
en zei: ‘Nou, ik hoop
dat Feyenoord ook
de weg omhoog weer weet te
vinden!’
bijdragen? [email protected]
Eet jij je broodjes tussen de middag op
school? Dat is een beetje een apart uurtje.
Het is eigenlijk pauze. Dus het mag een
beetje gezelliger zijn dan tijdens de les.
Maar het is niet écht vrij. Want je mag
meestal pas na het eten naar buiten om te
spelen. En bij het eten is een overblijfmedewerker aanwezig, vaak een vader of moeder.
Op 2 juni is er een aparte dag voor deze
overblijfmedewerkers. De ruim 70.000
vrijwillige medewerkers worden dan in het
zonnetje gezet. Om te laten zien dat ze
belangrijk werk doen voor de 600.000
overblijvertjes in ons land. Basisscholen is
gevraagd iets leuks te doen. De directeur
van de school kan bijvoorbeeld een taart
ik & mijn huis
Diplomatiek
bestellen. Of kinderen kunnen iets tekenen
of knutselen voor het overblijfteam. Op de
site van Overblijf Magazine staan downloads
zoals een taartprint om de dag een
feestelijk tintje te geven. Zie: tsodag.
overblijf-magazine.nl. Zie ook: www.
facebook.com/nationaleoverblijfdag.
wat vind jij? Ik vind op school eten leuker, want dan heb je meer tijd om te spelen.
houvast
Kees van Egmond
Als we de dierentuin binnenkomen ziet ze meteen de ijscokar.
‘Oma, mag ik een ijsje?’ Ik beloof
dat ze vanmiddag, voor we naar
huis gaan, een ijsje krijgt. Maar
vanmiddag duurt nog zo lang. Na
een poosje herhaalt ze de vraag,
en later weer. Ik zeg: ‘Ik heb het
je beloofd, maar als je nog één
keer vraagt, gaat het niet door.’
Tja, niet vragen dus. Maar dan
zegt de driejarige diplomate-inde-dop poeslief: ‘Oma, ik vind ijsjes zóóó lekker …!’
Gerald Bruins nd.nl/geloof beeld Dick Vos
‘Ik ervaar een grote innerlijke rust’
Wat is uw houvast in leven en sterven?
Dat is de kern van de eerste vraag uit
de Heidelbergse Catechismus. In deze
serie geven bekende Nederlanders –
christenen en niet-christenen – antwoord op deze vraag die zicht geeft op
het perspectief in hun leven. Vandaag:
Izak Kole (75), prominent lid van de
Gereformeerde Gemeenten, secretaris
Contactorgaan Gereformeerde Gezindte, Stichting Herziening Statenvertaling en Refo500.
‘Al heel jong was ik bang dat ik, als ik zou
sterven in mijn slaap, voor eeuwig verloren
zou gaan. Mijn vader was boer, samen met
twee broers en twee zussen in Waarde, een
plaats op het Zeeuwse eiland Zuid-Beveland.
Ik heb een fijne christelijke opvoeding gehad.
Mijn ouders vreesden de Here en leefden ons
daarin voor. We waren lid van de Gereformeerde Gemeente, een van de twee kerken op
het dorp. Thuis werd er niet veel over het geloof gesproken. Als dat toch gebeurde, werd
de noodzaak van bekering benadrukt. Het offer van de Here Jezus moet door de Heilige
Geest toegepast worden in jouw leven. Zal het
goed zijn als ik de Here mag ontmoeten? Die
vraag heeft mijn leven beheerst.
Waar die angst om verloren te gaan vandaan
kwam? Ik heb de watersnoodramp in 1953
meegemaakt. Ons gezin is gespaard gebleven.
Voor de overstroming werden de inwoners
van ons dorp geëvacueerd. Wij kwamen in
Krabbendijke terecht, waar ik getuige ben geweest van de ramp. Ik zag hoe een boer en
een boerin na een paar dagen en nachten van
het dak van hun boerderij werden gered. De
vrouw zei als eerste: ‘Ik had zeven zakken
geld, nu nog maar zes. Waar is die ene zak gebleven?’ Dat heeft diepe indruk gemaakt. In
plaats van ootmoedige dankbaarheid voor
hun redding, was zij bezig met geld. Dat krijg
je als er geen echt geloof is.
Tijdens de rampnacht stond ik met mijn broer
op de dijk van Waarde, een polder was al onder water gelopen. We zagen hoe de veerboot
over de dijk bij Kruiningen werd gesleurd. Dat
bracht mij bij de vraag: als je zo plotseling
moet sterven, hoe sta je dan voor God?
Gelukkig heeft de Here op mijn twaalfde gesproken. Dat was in een dienst die werd geleid door dominee J.W. Kersten, een zoon van
de oprichter van de Gereformeerde Gemeenten. De preek ging over een tekst uit Matteüs
12 waarin de Here Jezus zegt, op zichzelf wijzend: ‘En zie, meer dan Salomo is hier!’ Ik
werd uitgedreven door de Here om alles van
Hem te verwachten. Vanaf dat moment
mocht ik weten dat ik een kind van God ben.
Hij onderhoudt dat ook door mijn geloof te
bevestigen: door zijn genade, het sacrament
van het avondmaal en de wijsheid die ik
mocht krijgen, onder meer in de 39 jaar dat ik
ouderling was in de kerk in Berkenwoude.
In mijn gemeente wordt onbevangen gepreekt:
de noodzaak tot bekering gaat gepaard met
een oproep als mens je verantwoordelijkheid
te nemen: Laat je met God verzoenen. Het is
nu nog de tijd van genade. Op dit punt zijn er
inderdaad verschillende stromingen binnen de
Gereformeerde Gemeenten. Daar wil ik voorzichtig over praten. Ik wil geen scheiding of
verwijdering in mijn kerk bewerkstelligen,
daarvoor is het geestelijk onderwijs dat ik er
heb mogen ontvangen te groot. Wel wil ik zeggen dat je God tekortdoet, als in de preek alleen maar wordt beschreven hoe iemand tot
bekering komt. De oproep tot geloof en bekering mag niet ontbreken.
Al vroeg merkte ik dat de Here ook in andere
kerken en door andere christenen werkt. Na
de watersnoodramp verbleef ik een tijdje bij
familie in Den Helder. ‘s Morgen ging ik mee
naar de Evangelische Lutherse Kerk. De preken van onder anderen professor W.J. Kooiman maakten veel indruk op mij. In mijn bestuurlijk werk en in mijn werk – ik was
jarenlang adjunct-directeur van de Driestar
– heb ik altijd christenen uit andere kerken
ontmoet. Ik vind dat je zo veel mogelijk moet
samenwerken, zeker in deze tijd van secularisatie. Ik heb niet het gevoel dat ik in mijn eigen kerk onder druk sta. Wel moest ik een
aantal keren bij predikanten op gesprek komen, bijvoorbeeld toen ik ging spreken op de
Haamstedeconferentie en toen ik lid was van
het bestuur van de Herziene Statenvertaling.
Die vertaling is door de synode van mijn kerk
afgewezen, maar wordt wel veel gebruikt. Ik
heb altijd gezegd: als we op dezelfde grondslag staan en ik kan mezelf blijven, blijf ik samenwerken met andere christenen. Ik hou
van de Gereformeerde Gemeenten, maar
breng het evangelie ook op andere plekken,
ook als dat een evangelische groep zou zijn. Ik
volg de stem van God, die is belangrijker dan
die van mensen.
Mijn vrouw en ik hebben na tien jaar, toen we
nog geen kinderen hadden, besloten om een
kind te adopteren. Dat werden er twee: een
jongen uit Nederland en een jongen uit Indonesië die op straat werd gevonden. Ze zijn 41
en 40 jaar oud. Later hebben we zelf nog een
jongen gekregen, nu 38. Natuurlijk worstelden we ermee dat de kinderzegen aanvankelijk uitbleef. Ik heb altijd het geloof gehad dat
er een wonder zou gebeuren. Ik heb niet getwijfeld aan Gods bestuur. Ik ervaar een grote
innerlijke rust, omdat ik mag weten dat ik in
de handen van de Here ben.
De zorgen gaan ons gezin niet voorbij, naast
de vele zegeningen die we uit Gods hand mogen ontvangen. Zo gaat onze oudste zoon niet
meer naar de kerk. We mogen weten dat hij,
net als onze andere kinderen, gedoopt is. Ze
dragen het teken van het genadeverbond. We
bidden of God zijn beloften wil nakomen.
Of ik bang ben voor de dood? Aan de ene kant
moet je alles loslaten waarmee je verbonden
bent. Ik hoop dat de Here mij stervensgenade
geeft. Een ding is zeker, ook in het sterven: de
grond van mijn geloof ligt buiten mezelf, in
Jezus Christus.’
nd
nieuw leven
Je kind op het
schildersdoek
>> pagina 11
donderdag 19 mei 2016
2
nd nieuw leven
Menoah
donderdag 19 mei 2016
Het is niet voor het eerst maar toch bijzonder:
in India kreeg een vrouw van 70 een zoon.
redactie nd beeld afp / Narinder Nanu
Zeventig en moeder
21 maart 2015
Menoah Dante Nomoh
is de zoon van Jim en
Romée van der Linde
Dat hij de hand
van de Here pakt
Ze waren 46 jaar getrouwd toen de
Indiase Mohinder Singh Gill (79) en
zijn vrouw Daljinder Kaur (70) hun
zoon Armaan kregen. De foto van
het gezin ging de hele wereld over.
Arnoud
23 maart 2015
Arjen Douwe is de zoon
van Mennard en Anja
Hofman-Westra
Dat hij zijn Vader in
de hemel mag kennen
Maria
Toen Mohinder Singh Gill op 79-jarige vader
werd zei hij: ‘Mensen hebben het er vooral
over wat er met het kind gebeurt als wij sterven, maar ik heb het volste vertrouwen in God.
Hij zal zorgen voor alles.’
Mohinder Singh Gill is al 46 jaar getrouwd met
Daljinder Kaur (70). Een kindje kregen ze
nooit. Toen we een advertentie zagen over ivf,
dachten we “dat moeten we ook eens proberen”. Ik wilde dolgraag een baby van mijzelf’,
zei Kaur tegen persbureau AFP. Ze onderging
twee jaar lang ivf-behandelingen. Ze had de
hoop verloren ooit nog een kind te krijgen
maar uiteindelijk werd Kaur toch zwanger.
Hun zoon Armaan werd op 19 april geboren en
woog twee kilo. Hij is kerngezond.
Kaur denkt dat ze ongeveer 70 jaar oud is,
maar zeker weten doet ze het niet. In India
weten veel mensen niet precies hoe oud ze
zijn omdat ze vaak geen geboortecertificaat
krijgen. De kliniek waar Kaur de ivf-behandelingen onderging, stelt dat de dame zelfs 72
jaar oud is.
Kaur is niet de eerste vrouw in India die op
zo’n hoge leeftijd een kind kreeg. Een 72-jarige
vrouw uit Uttar Pradesh kreeg in 2008 een
tweeling, ook door middel van ivf. 
24 maart 2015
Maria Grietje is de dochter
van Marinus en Wibbina
de Jong-Oosterhuis
Dat ze zich geliefd
weet door God
Yannick
Iris
Tobian
Thijs
24 maart 2015
Yannick is de zoon
van Johan en Klaasina
van der Wal-Woltjer
11 april 2015
Iris Reina is de
dochter van Roel en
Reina Valkman-Bosma
16 april 2015
Tobian Marien is de
zoon van Herman en
Alianne Snip-ten Heuw
22 april 2015
Thijs is de zoon van Wybe en
Carlijn van Veen-ten Heuw
Dat hij als kind van
God mag opgroeien
Dat ze weet en ervaart
dat ze geliefd is
Dat hij weet dat
hij geliefd is
Gods liefde en vreugde
kennen en doorgeven
aan anderen
3
donderdag 19 mei 2016
Martin Boon • freelance journalist
Zullen we wel of niet een muntje opgooien om de achternaam van ons kind te bepalen? Dat was de vraag.
Wordt het een Heuver – mijn vrouw heet Harmke Heuver – of een Boon? Die vraag hield ons, ouders-in-spe,
het meeste bezig. Knoop na knoop hakten we door.
Maar deze kwestie bleef zeuren. Pas een week voor de
geboorte op 13 maart jl. was de kogel door de kerk.
In de zomer van 2015 bleek Harmke zwanger te zijn.
Geweldig nieuws! Al snel dienden de voorbereidingen
op de komst van de baby zich aan. In de jungle van
(zelfbenoemde) opvoedexperts, baby-industrie, handboeken en de onvolprezen fora op internet maakten
we keuze na keuze. De benodigdheden voor een baby
schaften we aan. Gaandeweg ontdekten we dat bij
praktische beslissingen wel degelijk idealistische motieven een rol kunnen spelen. Zo zijn we in de gelukkige omstandigheid dat we de zorg voor het kind eerlijk tussen ons beiden kunnen verdelen. We opteerden
voor (duurzaam geproduceerde) wasbare luiers in
plaats van wegwerpexemplaren. Beter voor het milieu
en goed voor de portemonnee. Vanuit onze omgeving
ontvingen we spullen die we een tweede leven mochten geven. En we beproefden ons geluk in kringloopwinkels.
Het bedenken van voornamen verliep soepel. Het geslacht van de boreling wisten we niet van tevoren. Op
het geboortekaartje, dat zo goed als af was, prijkten in
januari dus twee alternatieven. Maar op de plek van de
achternaam stond nog niets. Die vraag schoven we zo
lang mogelijk voor ons uit. We zaten ermee in onze
maag. Toen we een jaar eerder trouwden, hebben we
beiden onze eigen achternamen gehouden. Het was
nauwelijks een onderwerp van gesprek. Maar voor ons
kind, en diens eventuele broers en zussen, werden we
gedwongen een keuze te maken. Harmkes achternaam
of de mijne? Meer opties zijn er niet in dit land. In
Spanje krijgen kinderen bijvoorbeeld de achternamen
van beide ouders.
Natuurlijk wisten wij ook wel dat het gebruikelijk is om
voor de achternaam van de man te kiezen. En tot een
jaar geleden verdedigde ik dat ‘recht’ met vuur. Het ergerde me zelfs dat Harmke dit tot een onderwerp van
gesprek wilde maken. Wat zou ik nog voorstellen als
man wanneer ons kind een andere achternaam zou
dragen? Mijn omgeving zou me uitlachen. Het zou bovendien een verwarrende toestand zijn, omdat het weinig voorkomt. Keer op keer zou ik moeten uitleggen dat
ik toch echt de vader ben. Ik was bang, iets dat me tegelijkertijd fascineerde. Waar kwam die angst vandaan?
En waarom zou een kind eigenlijk automatisch mijn
achternaam moeten krijgen?
Het vanzelfsprekende primaat van de man hierin zette
me aan het denken. Gelijkwaardigheid tussen mensen
bevorderen is een ideaal dat ik, mede vanuit mijn christenzijn, probeer na te streven. Verschil in ras, nationaliteit, seksuele geaardheid of geslacht zou niet een verschil in kansen mogen betekenen. Een vrouw als
dominee – Harmke is toevallig predikante – of premier? Ja, graag. En wanneer Harmke en ik belangstellende vragen krijgen over ons kind vind ik het prettig
als deze niet louter aan haar zijn gericht, wat regelmatig gebeurt. Emancipatie werkt twee kanten op.
Mijn inzet voor meer gelijkwaardigheid kwam met de
‘achternamendiscussie’ wel erg dichtbij. Ik was boos
geweest, want het raakte mezelf. Ik begon me te storen
aan mijn eigen bezitsdrang. Is ware vrijheid niet juist
Wat zou ik nog
voorstellen als man
wanneer ons kind een
andere achternaam
zou dragen?
het kunnen loslaten van dingen? Vrienden van ons
hadden ook met de vraag over de achternaam van hun
toekomstige kind geworsteld. De man en vrouw besloten uiteindelijk – heel eerlijk – om een muntje op te
gooien. Het lot viel de kant op van hem, tot zijn grote
opluchting. Wij overwogen dezelfde methode toe te
passen. Van groot belang was daarbij dat we beide uitkomsten zouden accepteren. Ik zou moeten kunnen leven met een Heuver als zoon of dochter.
Daar was ik ook meer en meer toe bereid. Voor deze
zaak wilde ik wel een risico nemen. Dan maar de kop
van Jut. Dan maar regelmatig verguisd en onbegrepen
worden. Honderden, duizenden keren zou ik mensen
moeten uitleggen dat dit toch echt óók mijn kind is, ondanks dat ik een andere achternaam draag. Ook na mijn
uitleg – iets met gelijke kansen voor man en vrouw en
een muntje – zouden velen het nog niet snappen. Tegelijkertijd zouden anderen aangestoken worden door
een ideaal waarin ik hartstochtelijk geloof. Niet het
minst ons kind zelf, hoopten we.
nd nieuw leven
Op 13 maart, een week te laat – om ons de gelegenheid
te geven hieruit te komen? – werd Karlijn Lenneke Eva
Boon geboren. Het mooiste kind van de hele wereld, dat
laat zich raden. En inderdaad, een Boon. Een keuze
waar geen muntje aan te pas is gekomen. Ruim een
week daarvóór leek het me nog wel de beste manier.
Maar zowel bij Harmke als bij mij knaagde er iets, al
waren de twijfels bij mij groter.
Twee dingen gaven voor mij uiteindelijk de doorslag om
het muntje toch maar in de portefeuille te laten. In de
eerste plaats trots. Ik wil graag dat mensen mij in één
oogopslag associëren met onze dochter. Vrouwen die
kinderen hebben met een afwijkende achternaam komen
steeds meer voor, zeker buiten onze woonplaats Barneveld. Al te veel uitleg zal Harmke daar niet voor nodig
hebben. Als man is dat anders. Een andere achternaam
van het kind roept veel meer vragen op. En vaak zal ik
simpelweg geen zin hebben om mijn idealen uit te leggen. Ik wil apetrots zijn op onze dochter en niet op basis
van onze namen ‘slechts’ een vriend of bekende lijken.
Daarbij komt iets anders. De rol van de man is noodgedwongen beperkt tijdens de zwangerschap en in de
eerste maanden van het leven van de baby. De vrouw
heeft het voorrecht om negen maanden het kind te dragen. Ze krijgt minimaal zestien weken zwangerschapsverlof om de fysieke uitputtingsslag aan te kunnen en
eventueel borstvoeding te geven. Als man sta je er bij,
ondersteun je waar je kunt en kijk je ernaar, ook al wil
je soms meer. Welgeteld twee dagen betaald en drie
dagen onbetaald verlof krijg je als nieuwbakken vader
na de geboorte. Onvoldoende om maar enigszins te
wennen aan de nieuwe situatie. Laat staan om een
band op te bouwen met je kind. De focus bij de omgeving ligt bovendien bij de vrouw. Verrassend genoeg
werd dit na de geboorte alleen maar sterker. Over Karlijns krampjes, slaapjes en huiltjes krijgen we als
nieuwbakken ouders veel vragen. Ik moet zeggen:
krijgt Harmke veel vragen. De hoofden van familieleden
en vrienden draaien als vanzelf naar de moeder. Kwade
bedoelingen zitten daar niet achter. De zorg van het
kind ligt primair bij de moeder, zo is de algemene opvatting. Dat wij die zorg zo veel mogelijk proberen te
verdelen, maakt daarbij niet uit. Het dragen van ’s mans
achternaam verzacht al dit kleine leed enigszins. Het
drukt als het ware een stempel op het kind: dit jonge
wezen heeft ook met mij te maken.
Ben ik of zijn we een stel lafaards in de keuze voor mijn
achternaam? Ik weet het niet, misschien wel. Als ze oud
genoeg is, zullen we Karlijn dit stuk laten lezen. Dan
weet ze waarom ze een Boon is. En ook dat het maar een
dubbeltje op zijn kant was, of ze had Heuver geheten.
4
nd nieuw leven
Berend
donderdag 19 mei 2016
Hoe is het om alleen jongens of meiden in je gezin te hebben? En wat
betekent het voor hun ontwikkeling? Het Nederlands Dagblad sprak met
drie families en met therapeut en trainer Dick Mostert.
Hans-Lukas Zuurman beeld nd, Jaco Klamer, Philip Roorda
‘Zoek het evenwicht tussen
24 april 2015
Berend Albert is de zoon van
Klazien en Auke Bergsma
Dat hij geliefd, groot
en sterk mag worden
Jesse
25 april 2015
Jesse Adriaan, zoon van Joost
en Arianne Nieuwlaat-Schalk
Dat hij vrede met God,
zichzelf en zijn omgeving mag hebben
Lars
27 april 2015
Lars Marien is de zoon
van Corine en Jochen
van Leeuwen-Both
Dat hij geluk vindt in
wat hij gaat doen
Sofie
29 april 2015
Sofie is de dochter van
Henri en Eline Bakker
Dat ze mag leven in
geloof, hoop en liefde
Elk mens heeft mannelijke en vrouwelijke kanten. Om je gezond te
kunnen ontwikkelen, is het belangrijk daar evenwicht in te vinden,
zegt therapeut en trainer Dick Mostert. ‘In een jongensgezin betekent
het dat een moeder het zwaar kan
hebben.’
Alleen jongens of alleen meiden in je gezin.
Volgens Mostert is dat gegeven op zich niet
heel spannend. Wat wel van belang is voor een
gezonde opvoeding, is hoe ouders met hun
meiden of jongens omgaan. ‘Ouders vervullen
een voorbeeldrol in het uitdragen van de mix
van mannelijke en vrouwelijke aspecten. Denk
aan stoer gedrag of zorg bieden. Daarin vullen
zij elkaar aan’, vertelt de therapeut, die een van
de oprichters is van Spectrum in Hattem, een
centrum voor therapie, pastoraat, opleiding en
training.
‘Gezond evenwicht voor kinderen bereik je als
zowel vader als moeder de eigen rol inneemt’,
zegt Mostert. ‘Je moet dan wel weten wat die
rol is. Geregeld zie ik dat mannen en vrouwen
in de war zijn over wat nu mannelijk en vrouwelijk is.’ En dat is volgens hem terug te voeren
op de emancipatie-revolutie in de jaren zestig.
‘Tot die tijd waren de rollen duidelijk verdeeld.
Pa was vooral buiten het gezin actief, terwijl
ma binnenshuis de lakens uitdeelde.’ De roep
om emancipatie is te ver doorgeslagen, meent
Mostert. ‘Vrouwen die gelukkig waren in het
huishouden en de zorg voor kinderen moesten
ineens belangrijke banen krijgen en financieel
onafhankelijk zijn. Waarna de mannen zich
gingen afvragen: maar wat is mijn rol nu eigenlijk? Als ik niet meer voor de centen zorg en
besluiten neem, wie ben ik dan nog in relatie
tot vrouwen?
identiteit
Die trend is volgens hem terug te zien in het
huidige tijdsbeeld. Mannen en vrouwen zijn
zich in hun zoektocht naar identiteit in aparte
groepen gaan bewegen, signaleert de therapeut. ‘Neem initiatieven als De Vierde Musketier waarin mannen in een survival-achtige
setting op hun mannelijkheid worden aangesproken. Vrouwen zie je vaak apart bijeenkomen, bijvoorbeeld tijdens vrouwenochtenden.
Natuurlijk kunnen mannen en vrouwen in eigen groepen onderling steun vinden, maar daar
ligt niet de sleutel voor succes. Een man wordt
namelijk pas meer man in nabijheid van vrouwen en andersom. Ze moeten zich aan elkaar
kunnen spiegelen waardoor ze hun eigen rol
kunnen bepalen. Op die manier voelen beiden
zich veilig. Tegen de hele emancipatiegedachte
in geloof ik dat de man het hoofd van het gezin
is. Dat is de orde zoals God die in zijn schepping heeft aangebracht. Begrijp mij goed: natuurlijk is het niet zo dat de vrouw als enige
recht ‘het aanrecht’ zou hebben en niet zou
kunnen studeren of werken. Daar gaat het niet
om. Ik ken uit de Bijbel trouwens heel ondernemende vrouwen, zoals in het loflied op de
sterke vrouw in Spreuken 31. Het gaat veel
meer om de verhouding die God tussen mannen en vrouwen bepaalde en die wij overhoop
hebben gegooid. Het gaat in die relatie niet
over meer of minder, maar over de volgorde:
de man eerst en dan de vrouw.’
De therapeut illustreert het aan de hand van
een voorbeeld. ‘Ken je dat gevoel dat je iets ge-
kocht hebt, maar dat het niet de juiste maat
was en het teruggebracht moet worden naar de
winkel? Daar heb je moed voor nodig. In relaties zie je vaak de vraag opkomen: wie gaat dat
doen? De vrouw wil graag dat haar man dat
doet. Die is gewend naar buiten te treden. Dat
is wat ik bedoel met je plek innemen. In huis
regelen zij het wel, ze bepalen waar de glazen
en borden moeten staan. Niets ontgaat hun.
Maar als er even met energieleverancier Nuon
gebeld moet worden is het algauw: doe jij dat
maar even. Ik betoog hier niet: vrouwen blijf
maar lekker thuis, maar wil laten zien dat het
vinden van een gezond evenwicht supergevoelige problematiek is. En dat we daar al zo veel
jaren over in de war zijn. Het is het vervelende
van spreken in algemeenheden, zoals ik nu
doe. Er is geen blauwdruk te geven hoe het
precies moet, wel dat je – vind ik – mede op
basis van de Bijbel kan zeggen dat het van belang is dat je als man en vrouw ieder de juiste
plek inneemt. Omdat het nu eenmaal zo geordend is in de schepping.’
minderheid
Terug naar de jongens en meidengezinnen. Om
een gezond evenwicht tussen mannelijke en
vrouwelijke eigenschappen te vinden, is er in
een jongensgezin een grote taak voor de moeder weggelegd. ‘Die krijgt dan aardig wat op
haar bordje om vrouwelijke kanten van haar
jongens aan te spreken. En kan zij dat niet, dan
moet de vader dat doen.’ Volgens Mostert is
het belangrijk aandacht te hebben voor de ouder die qua geslacht in de minderheid is: ‘Het
kan zijn dat zo’n persoon zich aanpast en zichzelf daardoor te veel wegcijfert. Je ziet dan
moeders die in jongensgezinnen die hele stoere dingen gaan meedoen. Maar ze kan ook zeggen: gaan jullie maar met jullie vader mee.
Door af te spreken met een vriendin, wacht zij
een ander geschikt moment in het gezin af
voor het benutten van haar rol.’ Om de jongens
met meiden te leren omgaan. kan het bijvoorbeeld helpen om contacten aan te gaan met
gezinnen waar wel meiden zijn. ‘Dat worden
dan een soort “halfzussen” voor de jongens. En
op school zitten ze natuurlijk ook al gemixt in
de klas. Ik zou een typisch jongens- of meisjesgezin zeker niet als een probleem willen zien
voor een evenwichtige ontwikkeling. Er zijn
voldoende andere manieren om dit te bereiken, maar je moet ze soms wel bewust opzoeken. ’
verantwoordelijkheid
Kunnen kinderen in een jongens- of meidengezin zelf nog iets doen om het evenwicht te bevorderen? ‘Nee, zeker niet als ze jonger zijn
dan een jaar of twaalf. Kinderen kunnen daarin
zelf nog niet veel doen, hun overkomen zaken
in die leeftijd veel meer. Het is wel belangrijk
erop te letten dat ze geen verantwoordelijkheden van ouders gaan overnemen. Dat een van
de vijf jongens probeert het mama óók naar de
zin te maken bijvoorbeeld als er stoere mannendingen worden gedaan. Dat is niet zijn taak.
Vanaf hun twaalfde gaan pubers steeds beter
zien hoe dat zit.’
Uiteindelijk verlangen veel ouders naar een gemengd gezin, blijkt uit cijfers van het Centraal
Bureau voor de Statistiek. Volgens Mostert
blijkt dat bijvoorbeeld uit de veelgehoorde uitspraak dat de meeste stellen het toch wel leuk
zouden vinden dat na twee meisjes het derde
kind een jongetje wordt. ‘Ik snap dat: het verlangen kan er bij de zwangere vrouw zelf ook
zijn, daar is niks mis mee. Maar ga het niet voeden.’
Therapeut en trainer Dick Mostert.
Op die manier voorkom je teleurstellingen,
want een kind merkt volgens Mostert al in de
buik of het gewenst is of niet. ‘Hij slaat het op
in zijn emotionele geheugen dat er al is vanaf
de conceptie. Het wordt opgeslagen in zijn lijf.
We zien dat later bijvoorbeeld terug als een
angst in iemands leven moeilijk te traceren is.’
Zoiets kan volgens hem teruggevoerd worden
op een hectisch verlopen keizersnede, waarbij
iedereen in paniek was omdat ook het leven
van de moeder gevaar liep. ‘Wees je ervan bewust hoe je omgaat met de wens of je een jongetje of meisje wilt. Benoem verwachtingen.
Bijvoorbeeld tegen je achttienjarige zoon die
naar zijn broers kijkt en denkt, mijn ouders
hadden vast liever gehad dat ik een meisje was.
Als hij dat met zijn vader bespreekt, moet die
dat durven benoemen: “Ja, die verwachting
was er, maar we zijn helemaal blij met je.”
Vaak wordt maar de helft verteld: “Welnee, we
zijn blij met je.” Het is zó belangrijk hier zorgvuldig mee om te gaan.’
het ideale
gezinsplaatje
Eén zoon en ten minste één dochter. Die
combinatie vormt voor veel Nederlanders
het ideale gezinsplaatje. Een voorkeur
voor jongens of meisjes is niet duidelijk
aanwezig, alleen hebben ouders met
één kind een lichte voorkeur voor
meisjes, zo blijkt uit onderzoek dat
professor Matthijs Kalmijn en Anouk van
Steensel voor het Centraal Bureau voor
de Statistiek verrichtten. De wens van
een gemengde gezinssamenstelling is
tegenwoordig minder sterk dan vroeger.
Het is volgens het CBS het gevolg van de
afname van sociale en culturele verschillen tussen mannen en vrouwen in de
afgelopen decennia. ‘Sekse is een
categorisering die niet zou passen in de
postmoderne samenleving. Op grond
daarvan is wellicht te verwachten dat
ouders een steeds minder sterke
voorkeur hebben voor het geslacht van
hun kinderen en meer belang hechten
aan persoonlijke eigenschappen als
intelligentie en sociale vaardigheden en
een goede mentale en fysieke gezondheid.’
5
donderdag 19 mei 2016
nd nieuw leven
mannelijk en vrouwelijk’
Martine Schuurman: ‘Je doet met alleen jongens andere dingen dan met meiden. Ze bouwen hutten in het bos en
het maakt ze niet uit of ze vies worden. Ze zijn recht voor hun raap.’
familie Schuurman: ‘rustig zitten
is een lastig dingetje.’
Martine Schuurman uit Nijkerk is getrouwd met Rolf. Ze vertelt over
haar jongensgezin dat bestaat uit
Maurits (16), Leon (14) en Michiel (10).
‘In ons gezin is het altijd druk. Fysiek druk
vooral. Toen onze jongens nog klein waren,
was het altijd rennen en vliegen. Nu is dat
minder. Twee zitten er in de puberteit, die
zitten vooral op hun kamer. Aan tafel
praten ze altijd door elkaar heen. Het duurt
zo vijf minuten voor we kunnen beginnen
met eten, maar in dezelfde tijd zijn ze ook
klaar. Dan moet ik nog beginnen. Rustig
zitten en luisteren is een lastig dingetje. Ze
stoeien graag. En als de een niet wil
luisteren, slaan ze even op elkaars hoofd:
daarmee laten ze zien wie de sterkste is.
Wat ik grappig vind, is dat een ruzie ook
weer snel over is. Ik blijf als moeder vaak
toch langer boos en ben minder flexibel in
schakelen.
Zelf kom ik uit een gemengd gezin met twee
meisjes en twee jongens. Mijn man heeft
één zus, de andere vier zijn jongens. Dat we
zelf een echt jongensgezin hebben, heb ik
nooit lastig gevonden. Het is gewoon zo.
Toen de derde kwam, dacht ik: het zou leuk
zijn als het een meisje is. Goed voor het
evenwicht in je gezin. Maar ach, het is ook
wel zo makkelijk, drie jongens. Je weet hoe
het werkt en ik vind het ontzettend leuk. Je
doet met alleen jongens andere dingen dan
met meiden erbij. Ze bouwen hutten in het
bos en het maakt ze niet uit of ze vies
worden. Ze zijn recht voor hun raap.
Soms zou ik wel wat van Rolf zijn manier
van omgaan met de jongens willen. Hij kan
rustig een krantje lezen terwijl zij de boel
afbreken. Hij reageert pas als het escaleert,
wat de jongens zien als onrechtvaardig. Als
ik dan thuiskom, komen ze bij mij verhaal
halen. ‘‘Mama, hij heeft …’’, is het dan. Dat
heeft er vooral mee te maken dat Rolf zich
makkelijker voor dingen kan afsluiten.
Doordat we alleen jongens hebben, merk je
dat ze erg bij elkaar betrokken zijn, bij
elkaars ervaringen en belevenissen. Ze
herkennen zich daarin en vullen elkaar aan
in hoe ze met iets om moeten gaan. Als er
een meisje bij was geweest, was dat
wellicht weer anders geweest.
Je merkt dat ze een bepaalde pikorde willen.
Als ik die niet aanbreng, gaan ze die zelf
zoeken. Zo let ik erg op hoe ze praten over
meisjes. Ze hebben het weleens over “bitches
en hoeren”, daar word ik furieus van. Zij
vinden dat dan weer zwaar overdreven. De
jongens nemen graag vrienden mee naar
huis. We hebben dan zo een huis vol. Nu ze in
de puberteit zijn, vertellen ze minder. Ik
probeer daar aandacht aan te besteden bij
het naar bed brengen. Door even een
gesprekje te voeren. ‘‘Hé, hoe was het …’’
Gesprekken voeren we ook in de auto. De
jongens kijken dan voor zich uit, dan praten
we wel, maar niet te lang. Ik houd ervan om
iets te bespreken, Rolf maar ook onze
jongens hebben aan een half woord genoeg.
Ik ken ook gezinnen met alleen meiden. Zij
kunnen zo zeuren over hoe ze eruitzien en
met wie ze omgaan. Soms over zaken die
maandenlang geleden al gebeurd zijn. Dan
denk ik: lieve deugd, moet je het daar nu
nog over hebben? Jongens moeten niets
van dat achterbakse gekonkel hebben.
Ik heb onze jongens altijd gestimuleerd
met meisjes om te gaan, ze spelen met ze
en nodigen ze ook uit voor verjaardagsfeestjes. Onze jongste riep laatst nog uit:
“O ja, ik moet nog een meisje.” Vaak vragen
we er dan twee. Dat vind ik leuker, met
zo’n jongensfeestje is het altijd zo’n
gerouwdouw. Ze vechten gauw, dat is
weleens lastig uitleggen aan meisjes. Ze
weten dat een meidenvriendschap ook niet
direct verkering hoeft te zijn, hoewel ze
daar op school wel over kletsen. Andersom
worden de jongens ook uitgenodigd bij
meiden.’
▶▶ vervolg op pagina 6
6
nd nieuw leven
donderdag 19 mei 2016
▶▶ vervolg van pagina 5
Daan
3 mei 2015
Jan Daniël is de zoon
van Jan en Marieke
Folkers-Hulzebosch
Dat hij tot zegen voor
anderen mag zijn
Feline
4 mei 2015
Eveline Joëlle is de
dochter van Goos en
Trijntje Anna Berends
Geesje Moes: ‘Op de rommelmarkt zei een man laatst: die kinderen hebben zeker zes vaders?’
Dat God haar in zijn
plannen zal voltooien
Victor
19 mei 2015
Victor Gerrit Pieter is de zoon
van Rutger en Emmeloes
de Mare-Bredemeijer
Voor altijd vrienden
met broer Felix en Jezus
familie Moes: ‘nagels lakken,
daar houden ze van.’
Geesje Moes-Roskam uit Gasselternijveenschemond is getrouwd met
Frederik. Ze vertelt over hun meidengezin dat bestaat uit Femke (12),
Arieke (10), Jolien (8), Lianne (6), Ilse
(4) en Karin (1).
‘Ons gezin is een dynamisch bolwerk.
Gezellig, maar druk. Een meidengezin. Ze
zijn fel tegen elkaar en kunnen elkaar
afkatten. Ze zoeken de grenzen op. Een
racebaan in de huiskamer is aan ons niet
besteed. Wel gaan de meubels aan de
kant om de kamer om te bouwen tot
gymzaal. De meiden spelen veel met
playmobil en zijn heel zorgzaam. Ze denken erg om elkaar. Ze laten elkaar niet
gaan, fietsen samen naar school. Toch is
het ook altijd weer even zoeken naar de
harmonie als er eentje niet is. Als
diegene dan thuiskomt, is er al gauw
gedoe. Pas daarna spelen ze weer
verder. Contacten met jongens uit de
buurt hebben ze wel, bijvoorbeeld door
met ze te spelen.
Zelf kom ik ook uit een meidengezin.
Mijn man niet. Die heeft twee zussen en
acht broers. De discussies daar waren
anders dan bij ons. Ik dacht in het begin:
ze hebben ruzie! Maar dat was dus een
discussie.
Onze meiden kiezen ook graag zelf wat
ze aandoen, als ik ’s avonds de kleren
klaarleg voor de volgende dag, worden
ze soms weer teruggelegd. Dan wordt er
wat anders uitgezocht. We mogen graag
winkelen. Kledingwinkels zijn favoriet.
“O, even dit zien, even daarheen”, is het
dan. En nagels lakken, daar houden ze
ook van. Als we ’s zondags met z’n allen
naar de kerk fietsen, zie je mensen echt
kijken en tellen: 1, 2, 3 … Op de camping
heeft iemand weleens gezegd: daar zit
vast een tweeling tussen. Op de rommelmarkt zei een man laatst: die kinderen
hebben zeker zes vaders? Waarop ik zei
dat er één vader is die nog steeds voor
hen zorgt. Veel dochters hebben, is een
zegen. Mijn man geniet er ook van: ze
zijn een geschenk. Hij gaat rustig met ze
aan het werk in de tuin: lekker spitten
en vuurtje stoken in de vuurkorf. Het is
dus niet zo dat we een jongetje missen
in ons gezin. We blijven er nuchter
onder. Ik kan niet iets bedenken dat
nadelig is. Oh ja, toch wel. De wc. Als er
één moet, moeten ze direct allemaal
tegelijk. Dat kan Frederik zich van
vroeger niet meer zo herinneren. Voor de
harmonie zou het wel goed zijn van
beide geslachten wat te hebben. Dan
leer je beter hoe je rekening houdt met
iemand van het andere geslacht. Maar
we zijn dankbaar voor wat we hebben
gekregen.’
7
donderdag 19 mei 2016
nd nieuw leven
Elize
29 mei 2015
Eline Jelly Ina is de dochter
van André en Rommy Hovius
Dat ze mag leven in
geloof, hoop en liefde
Hidde
10 juni 2015
Hillebrand Hendrik is
de zoon van Redmer en
Janneke Leistra-Snel
Hennie Willemsen: ‘Ik blijf een echte meidenmoeder en houd van rokjes, strikjes en staartjes maken.
Ik heb net weer een vlechtje bij mijn dochter gemaakt.’
familie Willemsen: ‘bonje kan uit het niets
ontstaan.’
Hennie Willemsen uit Werkendam is
getrouwd met André. Ze vertelt hoe
het is om vijf dochters te hebben:
Sabine (20), Eline (17), Erika (14),
Andra (3) en Rhodé (1).
‘We hebben een bijzonder gezin met drie
grote en twee kleinere meiden. Tussen hen
zit een periode van zo’n tien jaar. Dat is zo
gelopen. In de praktijk merken we dat het
verrijkend is voor de pubers om kleinere
zusjes te hebben. Ze bieden een vorm van
ontspanning, maar aan de andere kant is
het ook extra druk. Onze dagen zijn goed
gevuld: rond half zeven zijn de jongsten
wakker, terwijl de oudsten laat naar bed
gaan. Met alleen maar meiden in je gezin
wordt er nog weleens “gehakketakt”,
vooral ’s avonds tijdens het eten. Uit het
niets kan ineens de grootste bonje ontstaan. Daarvoor hoeft alleen maar een knie
van de een bij de ander in de weg te zitten.
Of dat nu echt meisjes-eigen is, weet ik
niet. Ik heb natuurlijk geen vergelijkingsmateriaal. Ja, mijn zus heeft drie jongens
en ik zie wel verschil als het gaat over hoe
ze praten. Het is stoerder. Hun gedrag is
anders. Meer haantjesgedrag en stoeiierig.
Ze zijn vaak vuil en voetballen veel, dat mis
ik niet hoor. Meiden vragen op een andere
manier aandacht: ze hebben hele verhalen
als ze thuiskomen. Als er iets aan de hand
is, zullen ze sneller naar hun vader gaan.
Die reageert doorgaans wat rustiger.
Typisch meidengedrag is ook dat ze bezig
zijn met hun uiterlijk. Ze staan rustig een
kwartier voor de spiegel, hoewel dat niet
voor allemaal geldt. Wel vinden ze het
belangrijk wat voor kleding ze dragen. Ik
stimuleer de meiden niet bewust om
contact te maken met jongens. Ik heb niet
het idee dat we daarin iets missen. De
oudste twee hebben inmiddels een vriend.
Ik blijf een echte meidenmoeder en houd
van rokjes, strikjes en staartjes maken. Ik
heb net weer een vlechtje bij mijn dochter
gemaakt. Als ik ook jongens had gehad, zou
dat ook goed geweest zijn. Mijn omgeving
riep dat nog weleens: ‘Nou, misschien een
jongen, hè?’ toen ik zwanger was van de
vierde. Maar ik had vooral zoiets van: als
het maar gezond is. Zelf kom ik uit een
meidengezin van vijf waar op het laatst een
jongetje geboren werd. Ik was zes toen dat
gebeurde en besefte niet hoe anders dat
was. Mijn vader was dolgelukkig, dat weet
ik nog wel. Dat had mede te maken met het
feit dat eerder een jongetje in ons gezin
was overleden. Met jongens in je gezin is
het wel anders, merk ik nu ze verkering
hebben. Voor mijn man is het erg leuk. Er
zijn andere onderwerpen om over te
praten: auto’s en voetballen komen nu
meer ter sprake.’ 
Dat hij zijn talenten
van God mag ervaren
Dieke
11 juni 2015
Egberdina Henderika is
de dochter van René en
Debora Doorn-Krol
Dat ze haar talenten
mag ontdekken
8
nd nieuw leven
donderdag 19 mei 2016
Lise
Mirjam
Servaas
Loïs
13 juni 2015
Lise Eva, dochter van Dirk
en Gerda den Ouden-Zoer
3 juli 2015
Mirjam Klaasje is de
dochter van Han en
Coby Budding-Vink
20 juli 2015
Servaas Josiah is de zoon van
Hillie en Mark van den Berg
10 augustus 2015
Louise Dorothé is de
dochter van Gert-Jan en
Judith van Olst-den Otter
Dat zij in haar leven
veel geluk en liefde
mag ervaren
Dat ze God in alles
mag zien en kennen
Dat hij tot zegen mag
zijn voor de mensen
om hem heen
Dat ze zo vrolijk mag
blijven als ze nu is!
Ted
Max en Stijn
Amélie Janneke
17 juni 2015
Ted Aalzen Ferdinand
Frederico, zoon van Ine Palm
en Klaas-Henk de Jager
8 juli 2015
Anne Max en Klaas Stijn zijn zonen van
Martin en Rieneke van Gennep-Kaman
12 augustus 2015
Amélie Janneke is de
dochter van Fieke en Geert
van der Ploeg-Roskam
Dat hij een man naar
Gods hart mag worden
Dat Max en Stijn God en zijn liefde leren
kennen en altijd op Hem blijven vertrouwen.
Dat ze Jezus volgt met
hart en handen
Ruben
Dien An
Mart
Dan
28 juni 2015
Ruben Marijn is de zoon van
Jan en Wilma Bosma-Aalbers
18 juli 2015
Alberdine Antje Frederiek
is de dochter van Henri en
Freja Zuidema-van der Lugt
26 juli 2015
Mart Johan is de zoon van
Johan en Petra Riethoff-Bos
13 augustus 2015
Jozef Dan is de zoon van
Magrethe en Daniël Gillissen
Dat Ruben zijn weg
mag vinden met God
Verwonderd blijven
over zorg van de Heer
Verwonder je,
elke dag!
Dat hij anderen blij
zal maken met zijn
stralende lach
Ize
Marrik
Tiemen
Marit Werkman
1 juli 2015
Elize Jenniek is de
dochter van Hendrik Jan en
Annemarie Vermeer-Doek
19 juli 2015
Mark Gerrit is de zoon
van Alle Freerk en Eldien
Vaatstra-Hofman
3 augustus 2015
Tiemen Jack Pieter is de
zoon van Jos en Alied
Werkman-Verbree
14 augustus 2015
Anna Marit is de
dochter van Gerald en
Gerdien Werkman-Wieringa
Dat ze Gods trouw mag
(gaan) ervaren
Zegen van God en zijn
vrede voor je leven
Gelukkig leven en liefhebben, dicht bij Jezus
Dat ze zich een parel
in Gods hand weet
9
donderdag 19 mei 2016
nd nieuw leven
Vera van Dijk werd geboren met een ernstige hartafwijking. Ze leefde
maar vier maanden. ‘Waarom ging het nou zo? We weten het niet.’
Reiny de Fijter beeld familie Van Dijk
Vera danst
Vera, in oktober 2015. ‘De doopnaam van Vera is Jedidja. Die doopnaam hadden we al gekozen
voordat ze werd geboren. Gods lieveling, betekent het.’
Na de twintigwekenecho bleek dat
Robert en Janneke van Dijk een
kindje met het syndroom van Down
verwachtten.
Als Janneke van Dijk (33) denkt aan haar dochtertje Vera dan ziet ze haar heldere oogjes voor
zich. En haar mooie gezichtje omlijst met een
enorme haardos. Zoveel haar zie je niet vaak bij
baby’s. Ze herinnert zich een meisje dat rustig
werd als ze bij haar ouders lag en alert reageerde op geluidjes in haar omgeving. Het is nu bijna vijf maanden geleden dat Vera stierf, op 30
december 2015, nog maar vier maanden oud.
Haar ouders en haar zusje Lotte missen haar
iedere dag meer.
Dat Vera niet gezond was, hoorden Janneke en
Robert (36) na de twintigwekenecho. Er werd
een aantal afwijkingen geconstateerd.. Het kind
had een verhoogd risico op het syndroom van
Down, zeiden de artsen. Een vruchtwaterpunctie bood zekerheid: ‘We schrokken ontzettend
en hadden veel zorgen over de toekomst. Maar
tegelijkertijd verheugden we ons op haar
komst en onze bijzondere taak. We waren ervan overtuigd dat ze met een reden bij ons zou
komen’, zegt Janneke. Meerdere echo’s wezen
uit dat Vera verder geen lichamelijke afwijkingen had.
Na een voorspoedige bevalling bleek dat zij
toch een ernstige hartafwijking had; het ging
om AVSD, wat vaker voorkomt bij kinderen
met het syndroom van Down. Deze hartafwijking bestaat uit een gat tussen de boezems, abnormale aanleg van de hartklep en een gat tussen de hartkamers. Hierdoor wordt het hart
overbelast en bovendien leidt de afwijking tot
zuurstoftekort. ‘Ze zag erg blauw en heeft maar
even bij me gelegen.’ Vera kreeg zuurstof en
‘Vera was geen foutje.
Ze was een wonder.’
werd opgenomen op de high care-afdeling van
het Rijnstate ziekenhuis in Arnhem. Zou ze zich
goed ontwikkelen, dan was een operatie mogelijk en kon het hartje worden gerepareerd. ‘De
hartafwijking was ernstig, maar de operatie
wordt vaker uitgevoerd. We geloofden en vertrouwden dat het goed zou komen.’
Voor Janneke en Robert begon een dagelijkse
gang naar het ziekenhuis. ‘Het lukte Vera om
uit de borst te drinken. Ik wilde haar graag zelf
voeden en was blij dat het goed ging. Ik vond
het heerlijk haar dicht bij me te hebben. Lang
drinken kon ze niet. Daarvoor was ze te zwak.
Daarom heeft Vera altijd een sonde gehad.’ Na
een maand mocht Vera naar huis totdat ze
sterk en oud genoeg zou zijn voor de operatie.
‘We genoten ervan om met z’n vieren thuis te
zijn. Ze groeide goed en begon zich te ontwikkelen. Ze keek naar ons en naar haar zusje en
begon geluidjes te maken. Maar na twee maanden thuis, kon ze niet meer drinken en raakte
erg verzwakt.’ Vera werd opgenomen in het
Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht. Daar
ging het wat beter, zelfs zo goed dat een operatiedatum werd vastgesteld. ‘Die operatie was
onze hoop. Daarna zou het beter met haar
gaan.’
Maar een paar dagen voor de operatie kreeg
Vera hoge koorts en werd ze opgenomen op de
intensive care. Haar nieren en ook andere organen vielen uit. De artsen hadden weinig hoop,
maar startten wel met een nierdialyse. Na twee
dagen herstelden de nieren zich, maar toen ze
ook nog een darmontsteking kreeg, werd een
operatie noodzakelijk. Toch krabbelde Vera ook
na die operatie op. ‘We durfden weer vooruit te
kijken. Totdat na een MRI-scan bleek dat ze tijdens de operatie een zeer ernstige hersenbeschadiging had opgelopen’, zegt Janneke. ‘De
artsen vertelden ons toen dat ze niets meer
voor haar konden doen. Onze hoop sloeg om in
totale verslagenheid. Na een second opinion
door het Erasmus MC in Rotterdam moesten
wij beslissen of we zouden doorgaan voor
nieuwe onderzoeken of dat we haar mee naar
huis zouden nemen zodat ze kon sterven.’
Het was een onmenselijke keuze, zegt Janneke.
‘Als ouder wil je dat je kind bij je blijft. Maar
we waren er op een gegeven moment zeker
van dat het beter voor haar was om te sterven.
Door een operatie aan haar hartje zou Vera nog
veel meer hersenbeschadiging oplopen. Al vanaf haar geboorte had ze gevochten. Ze had al
zoveel geleden. Het was genoeg, dat voelden
we allebei. Maar zodra je dat uitspreekt, is het
verschrikkelijk. Dan is het definitief. Toch wisten we dat onze liefde voor Vera de basis voor
onze keuze was. Vanuit Gods liefde, en ons vertrouwen daarop, hebben wij het beste voor
Vera gekozen: wij namen haar mee naar huis.
Op 30 december zijn we met een ambulance en
onder begeleiding van een arts en verpleegkundige naar huis gebracht. We zijn nog even
samen met z’n vieren geweest. Lotte kon zo
ook afscheid nemen. Nadat de beademing was
losgekoppeld, is ze in onze armen overleden.’
Vera was geen foutje, zegt Janneke. ‘Ze was
een wonder. We waren trots op haar en zijn
dankbaar dat we haar mochten liefhebben,
knuffelen en verzorgen. We hebben tot God
gebeden of ze mocht blijven leven. Toen ze opknapte na de dialyse en de operatie was dat
een gebedsverhoring. Toen bleek dat ze toch
zo veel hersenbeschadiging had opgelopen,
was het alsof de grond onder onze voeten
werd weggeslagen. Waarom ging het nou zo?
We weten het niet. De doopnaam van Vera is
Jedidja. Die doopnaam hadden we al gekozen
voordat ze werd geboren. Gods lieveling, betekent het. Na haar overlijden heeft de naam nog
meer betekenis gekregen. Ze heeft geen down
meer. Ze is nu volmaakt. Ze leeft en danst in de
hemel.’ 
advertenties
Zoekt u een mooi kraamcadeau?
ZILVERKRAAMCADEAU.NL
ONTDEK DE GROOTSTE COLLECTIE KRAAMCADEAUS IN ZILVER. BEKIJK
ALLE GESCHENKEN EN VOEG DIRECT UW PERSOONLIJKE GRAVURE TOE!
7
6
Rik
A N N O 18
3/6-8/7 en 16/9-14/10
voor 2 personen
BESTEL ONLINE OF BEZOEK ÉÉN VAN ONZE WINKELS!
Huur huisje type A/B
voor 7 dagen bedlinnen,
Wifi, eindschoonmaak,
toeristenbelasting
Wie jarig is trakteert!
140 JAAR = 140 0 VOORDEEL*
16
1876
- 20
BIJ AANKOOP VANAF € 75,- ONTVANGT
U EEN VOORDEELCHEQUE T.W.V. 14%
VAN UW AANKOOPBEDRAG!
140 jaar
“
jaar
140 koert
LOW-BUDGET
ARRANGEMENT!
OVERDEKT
ZWEMMEN EN SPELEN!
€ 280,-
7,<;,9
23,<;,9
>,,2
vakmansc
9225'((hap in goud
/&+(
01/07
08/07
140 jaar
t
Rikkoer
*Deze actie geldt op bijna de gehele collectie, m.u.v.
enkele artikelgroepen, aanbiedingen en eerder
gedane aankopen. Vraag naar de voorwaarden.
Haven 1-13
Schoonhoven
Tel. (0182) 38 26 51
[email protected]
AN
N O 187
6
6
Haven 1-1
3
Schoonh
oven
Tel. (0182)
38 26 51
info@rik
koert.nl
VIE
FEE R HET
ST
ON MET
SM
EE!
Burg. Ro
osstraat
22
Lekkerker
k
Tel. (0180)
66 14 90
www.rikk
oert.nl
V
FE
ON
02/09
16/09
Burg. Roosstraat 22
Lekkerkerk
Tel. (0180) 66 14 90
www.rikkoert.nl
‹:;(*(9(=(5:‹*/(3,;:‹2(47,9,5‹)<5.(36>:‹-(4030,/<0A,5
RHEEZERWEG 79 HARDENBERG TEL. 0523-26 13 03 WWW.KLEINEBELTIES.NL
Vrijdag koopavond. Gratis parkeren nabij het Schoonhovense veer.
A:
EXTR ten
a
tk a r
ansich en
en e
oekje
minib
55+
>,2,5
Het wordt weer ZOMER!
groots genieten van kleine dingen
Zomer!
Sestra
De zomer van 2016 wordt weer
een feestje met het mooie retro
4MSSMZUM\"
KQ\ZWMVUIaWVIQ[M
magazine Zomer!
INGREDIËNTEN
FDGJBM<H<<M?<KK@G@I
FDGJBM<
FDGJBM<
FFDGJBM<H<<M?<KK
FDGJ
FDG
FD
DGJ
DG
GJB
JBBMM<
JBM
M<H
H<<M?<KK@G
H<<M?
H<<M?<KK
<<
<<M
<<M
<M?
M?<
?<K
?<K
<K
<KK
KK@G@I
KK
K@@G
K@G@
K
@G@I
@@G@I
G@I
G@I
G@
@I >DOMJ@I
>>D
>DOMJ@
>>DOMJ@I
>DOMJ@
>DOMJ
DO
DOMJ@
DOM
DOMJ
OOMJ@
OM
MMJJ@
J@I
J@I
@I
I
OC@@G@K
OC@@G@
OC
OC@@G@K@GNB@?MJJB?@JM@B<IJ
OC@@G@
OC@@G@K
C G K@GNB@?MJ
@GNB@?MJJB?@JM@B
@GN
@G
@GN
GNB@?MJ
GN
GGN
NB@?MJJB?@JM@B
B@?M
B@?MJ
BB@?
B@@?MJJB?@JM@B
@ JB?@JM@B
JB?@JM@B<IJ
JB?@
JB?@
B?@
B?@JM@B
? JM@B
JMM@BB<IJ
<IJ
<I
<<IJ
IJ
I
OC@@G@K@GN
OOC
OC
OC@@G@K@GN
OC@@G@
OOC@@
OC@
C@@G@K@G
C@@G@
C
C@
C@@G
@@G
@@@G@
@@
@G@
@G
G@@K
G@K@G
G@K
K@GN
K@GN
K@G
K@
K
@G
@GN
@GGNN
@GN
B@?MJJB?@ODEH
B@?M
B@?MJJ
B@?MJJB
B@?MJJB?
B@?MJJB?@
?MJJB?@ ODE
ODEH
ODEH
DEDEH
EEH
H OC@@G@K@GNB@?MJJB?@
OC@@G
OC@@G@
OC@@
OC
OC@@G@
C GK
K@GNB@?
K@GNB@?M
K@GN
K@GN
@GN
GN BB@?M
@?MJJJ
JJB?@
JJJB?
JB?@
JJB?
BB??@
?@
@
MJU@H<MDEI
MMJU@H<MDE
MJU@
MJU
MJ
JJU@
U@H<MDE
U@H
UU@
@H
@H<
@H<
H<M
<<MDE
MDE
MDEDEI
MD
I FIJAGJJFO@@IOE@B@K@MNO
FIJAGJJF
FIJAGJ
FIJA
FIJA
FIJA
FIJAG
FFIJAGJ
IJJAGJ
IJAGJ
IJAG
AGGJ
AG
GJJF
JJJFO@@IOE@
JFO@@IO
JFO
JFO@@IOE
JF
FO@@I
FO@@IOE
FO@@IO
FO
FFO@@IOE@
O@@IOE
O@@I
O@@IO
O@@
O@@@IOE@
OOEEE@B
OE@
B@K@M
B@K@M
BB@K@
@K@M
@K@
@K@@M
@MNO
MNNO
MMNO
NO
@@INIPAE@UJPO@IK@K@M
@@INIPA
@@@INIPAE
@@I
@@
@I NIPA
@I
@I
NNIPAE@UJPO@I
NI
IP
IPAE
IPA
PAE
PA
AE@
AE@
EE@UJPO@I
E@U
@U
@UJ
@@UJPO@I
UJPO
UUJPO@I
UJP
UJ
JP
JPPOO
JPO
O @I
I K@K
K@K@M
K@K@
K@K@M
K
K@
@K@M
@K@M
@@K@
@K
K
K@M
K@
@M
@M JGDEAJGD@
@M
JGDE
JGDEAJGD
JJGDEAJG
JG
GDEAJGD@
GDEAJ
GGDEAJG
GDE
GD
DEDDEA
DEAJ
EA
EAJ
EAJ
AJG
JGD
JGD
GD@@ =JO@M
GD@
=J
=JO
==JO@M
JJO@M
JO@
JO
O@M
O@M
O@
@M
Met dit jaar als thema:
Citroenaardappeltjes
>MZ_IZULMW^MV^WWZWXOZI
LMV;KPQTLMIIZLIXXMTMVMV[VQRL
bMQVOMTQRSUI\QOM[\]SSMV^IVWVOM
^MMZKMV\QUM\MZ3WWSbMOML]ZMVLM
\W\UQV]\MV>M\WVLMZ\][[MVMMV
W^MV[KPIITWN JISXTII\QVUM\JW\MZ
8MZ[LMKQ\ZWMV]Q\MVUMVOPM\[IX
QVMMVSWUUM\RMUM\MMV[V]NRMbW]\
MVXMXMZLMWZMOIVW\QRUMVZWbM
UIZQRVMMVÆQVSM[KPM]\WTQRNWTQMMV
LMSVWÆWWS/QM\LMIIZLIXXMTMVIN
MVTII\bMMMVXIIZUQV]\MV[\IIV
5MVOLIIZVIPM\SZ]QLMVUMVO[MT
LWWZLMIIZLIXXMT[\]SRM[4MOPM\
UMVO[MTWXLMJISXTII\WN QVLMW^MV
[KPIIT#bWZOLI\bM^WTLWMVLMZ]QU\M
PMJJMV*ISPM\OMPMMTOML]ZMVLM
UQV]\MVQVLMW^MV\W\LI\LM[\]SRM[
IIZLIXXMTUWWQOW]LJZ]QV^IVSTM]Z
bQRV;KPMXLMIIZLIXXMTMVbWV]MV
LIVM^MVWUbWLI\ITTMSIV\MVUWWQ
JZ]QV_WZLMV
INGREDIËN
TEN
BM<HRJM
O@G@I
aOC@@G@K@GB@?a@@OG@K@GNCJIDIBa@@
OG@K@G>DOMJ@IJ
MJJB?@ODEH
B@?MJJB?@?M<BJ
ANDI<<N<KK@GN<
IaO@@IOE@ aOC@@G@K@GB@?MJJB?
K
@?DGG@
FIJAGJJFB@K@M
NH<<FaUJPO
NOaB@?MJJB?@ aOC@@G@K@G
@IK@K@MI<<M
>CDGDQGJFF@II
NH<<Fa@Q@I
<<M
OP@@GR<OQ@MN@
K@O@MN@GD@
Geen zin om de mayonaise
helemaal zelf te maken?
Rasp de schil van de citroen
(voordat je hem uitperst) en
meng dit door 3 eetlepels
yoghurtmayonaise. Laat de
mayo daarna minimaal 1 uur
staan; dit komt de smaak ten
g ede
goed
goede.
goede
het waarderen van het kleine.
4MSSMZUM\"
OMJISSMVIIZL
IXXMT\RM[
MVMMV[\]SRM^Q[
Lekker ontspannen dus met mooie
verzamelaars en veel DIY-ideeën.
€ 8,95
Waanzin
nig
worteltje e
s
QJJMOJOK
@MNJI@I
;VQRLLM_WZ
\MTMVQV[KP]QV
M[\]SRM[3TMQV
LWWZ[VQRLMV5
M_WZ\MT\RM[S]
MVOITTMSZ]QL
VRMW^MZLMTMV
MVQVMMVSWU
UMVO[MT*IS
O\M
MVUIZQVMMZ
LM_WZ\MT\RM[U
LM_WZ\MTMVQV
M\_I\JW\MZQV
LQ\SIVbW¼V
LQ\
MMVSWMSMVXIV
\W\UQV]\M
\W\bMOIIZbQ
VL]ZMVINPIV
0W]LbM_MT
RV#
SMTQRS^IVLML
QVLMOI\MV"L
QS\M^IVLM[\]S
MPWVQVOSIVO
RM[
MUISSMTQRSIIV
JZIVLMV
www.royaljongbloed.nl
3DKNOMJJDQG<
C@OJK?D@I@IIJFQJJM
Q@MN@B@C<FO@K BR<O
@O@MN@GD@
JQ@MC@OB@M@>CO
www.royaljongbloed.nl
Verkrijgbaar in chr. de boekhandel - 160520-ND
verhalen, recepten, portretten van
11
donderdag 19 mei 2016
nd nieuw leven
Een foto is goedkoper maar de emotionele waarde van een geschilderd
kinderportret gaat die van een foto ver te boven. ‘Een schilderij blijft.’
Linda Stelma beeld nd
Kind op het schildersdoek
In een geschilderd portret is meer te vangen dan in een foto, vinden ouders
en grootouders die een portret lieten schilderen van hun kind of kleinkind.
Je ziet karaktertrekken en er ligt emotie in. Bovendien: foto’s zijn gladjes
en kun je tegenwoordig altijd en overal maken. Een schilderij niet. Dat is
kunst. ‘De echtheid spat eraf.’ Negen verhalen bij geschilderde portretten
van kinderen en kleinkinderen.
schilder: Suzan Offereins
op het schilderij: Matthea (1981), Elsbeth
(1983), Jonathan (1985), David-Jan (1983) en
Justus (1981)
eigenaar: Gerard en Diet de Lang
Diet de Lang (62) uit Zaamslag:
schilder: Jaap Goedhart
op het schilderij: Julia, Boaz en Micha
eigenaar: Jaap en Christia Knot
Christia Knot (37) uit Meppel:
‘Ik heb vijf volwassen kinderen. Tussen 1989 en
1991 zijn ze door mijn toenmalige buurvrouw
en vriendin Suzan Offereins geportretteerd. Ze
is portretschilder. De kinderen waren nog jong;
ze zijn geboren tussen 1981 en 1991. De jongste was nog een baby toen Suzan hem schilderde. Deze baby is nu 24 en mijn oudste dochter is 35. Ik vond het heel bijzonder dat Suzan
al schilderend ontdekte wat hun belangrijkste
karaktereigenschappen waren. Al haar waarnemingen zijn uitgekomen. Ze maakte aanteke-
ningen waarin bijvoorbeeld stond: gevoel voor
humor, ondernemend, rustige ogen. Helaas is
mijn eerste man, de vader van deze vijf kinderen in 2004 overleden. Hij was predikant. In
2009 ben ik opnieuw getrouwd met een jeugdvriend die ook predikant is. Dit jaar, in februari,
hebben we Suzan samen opgezocht. Ze woont
inmiddels op de Hebriden, een eilandengroep
ten westen van Schotland. Ze schildert nog
steeds en haar ster is inmiddels gerezen; ze
mag regelmatig leden van het Koninklijk Huis
portretteren. Ik heb haar gevraagd of ze een
schilderij van mijn tweede man, Gerard de
Lang, wilde maken uit dankbaarheid. Hij is zo’n
ontzettend lieve man voor mij en een lieve
stiefvader voor mijn grote gezin. Suzan nam de
opdracht aan, maar ondertussen had mijn man
haar ook gevraagd om een portret van mij te
schilderen. In juli komt Suzan naar Nederland
en neemt ze de schilderijen mee. Dan hangen
er boven in de gang van onze pastorie zeven
portretten van ons bijzondere gezin.’
‘Toen mijn man en ik in 2013 twaalf en een half
jaar getrouwd waren, heb ik als verrassing
onze drie kinderen Julia, Boaz en Micha laten
portretteren. Mijn vader, Jaap Goedhart maakt
al een tijdje portretten en ik vroeg hem om de
schilderijen te maken. Hij gebruikte daarbij de
fotoschildertechniek. Eerst maakte hij foto’s
van de kinderen. Die moesten echt perfect zijn,
anders ging het niet door. Daarna heeft hij ze
geschilderd met acryl. Ik ben echt heel blij met
het resultaat. Toen ik de doeken voor het eerst
zag, voelde ik ontroering. Het lijkt sprekend.
Een schilderij is niet te vergelijken met een
foto. Dit is kunst. Het is niet standaard. Ik kijk
er ook met trots naar omdat ik weet dat mijn
vader er zo veel plezier aan beleefde. De por-
tretten hangen bij ons in de woonkamer. We
zijn er nog niet op uitgekeken. Misschien verruilen we ze nog eens voor een andere ‘Jaap
Goedhart’ en dan krijgen de portretten een ander mooi plekje in huis.’
▶▶ vervolg op pagina 12
12
nd nieuw leven
donderdag 19 mei 2016
‘Wat geef je iemand die alles al heeft? Toen
mijn man jarig was, wist ik niet wat ik moest
kopen. Ik ben kapster en op een dag kwam ik in
gesprek met een klant van mij, Paul te Braak.
Hij is kunstenaar en we hadden het over zijn
werk. Toen ik op zijn site wat van zijn schilderijen bekeek, werd ik enthousiast en heb ik
hem gevraagd een portret van onze zoon Boaz
te maken. En wauw, wat is dat goed gelukt. Het
schilderij hangt inmiddels in de woonkamer.
Nog steeds krijg ik een glimlach op mijn gezicht als ik er naar kijk. Ik voel dan veel liefde,
mijn moederhart. Ik krijg hetzelfde gevoel als
ik naar Boaz zelf kijk. Het is zo echt en zo mooi.
Het is net een foto. Het verschil is dat je foto’s
heel makkelijk kunt maken. Dit is gewoon
kunst. Het was een kostbaar cadeau maar het is
zijn geld dubbel en dwars waard.’
‘Wij hebben zes jonge kleinkinderen. Als de
kinderen drie jaar oud zijn, laten we een portret
van ze schilderen. In eerste instantie wilden we
onze kleinkinderen laten portretteren toen ze
nog jonger waren. Toen zei de kunstenares, Alide Bouwsema-Roelofs: ‘‘Dat kun je beter laten
doen als ze drie jaar zijn. Dan hebben ze meer
hun eigen gezicht.’’ Drie van onze kleinkinderen zijn inmiddels door haar geportretteerd. In
de week dat ze drie werden, hebben we een serie foto’s gemaakt. Daar kozen we er dan een
van uit als basis voor het portret. De schilderijen hangen bij ons in de woonkamer. Binnenkort komen nummer vier en vijf erbij te han-
gen. Die schelen maar een paar maanden in
leeftijd. Ik vind het heel knap hoe de kunstenares met streken verf een karakter kan vastleggen. Ze heeft echt de sterretjes in de ogen geschilderd. Dit is veel mooier dan een foto.
Bovendien: iedereen fotografeert altijd maar
eindeloos. Een schilderij blijft altijd.’
schilder: René Tweehuysen
op het schilderij: Coen
eigenaar: Jan Bakker en Alies Geerds
‘Ons zoontje Coen werd op 10 mei 2005 tien
weken te vroeg geboren met een ernstige hartafwijking. Het was al snel duidelijk dat hij het
niet zou redden. Op 30 mei 2005 overleed hij.
Coen lag al die tijd in het ziekenhuis aan allerlei
toeters en bellen. Na zijn overlijden hebben we
een schilder gevraagd of hij een portret van ons
zoontje wilde maken vanaf een foto, zónder alle
medische attributen. Wat er nu aan de muur
hangt, is een prachtig intiem portretje van ons
mooie zoontje zoals wij hem willen herinneren.
We hebben niet steeds de associatie met het
ziekenhuis. Via internet vonden we een portretschilder. Hij heeft een foto gebruikt die is gemaakt vlak voor Coen overleed. Het was het eni-
ge moment dat hij geen zuurstofslangetje in zijn
neus had. Coen ligt in mijn armen en je ziet de
handen van mijn man. Een verpleegkundige
maakte de foto. Als ik nu naar het schilderij kijk,
word ik blij. Het is je kind, dus je bent trots. We
gebruiken het portret ook om onze andere kinderen – onze zoon is dertien en onze dochter
vijf – te vertellen over hun broertje. Het is heel
spijtig dat Coen er niet meer is. We hadden hem
graag zien opgroeien. Ik ben ook heel benieuwd
hoe hij er nu zou uitzien en hoe zijn karakter
zou zijn geweest. Voor mij is het een troost dat
het leven niet ophoudt bij het sterven. Coens
leven op aarde was kort, maar het gaat wel
door. Zijn leven was dus niet zinloos.’
den besloot ik mijn kinderen Inez, Maarten en
Suzanne met acryl te portretteren. Ze zijn 41,
39 en 36 jaar oud. Ik heb ze gevraagd een goede
foto van zichzelf te sturen. Een schilderij is niet
zo glad als een foto. Het is een interpretatie van
wat je ziet. Als een portret precies op de foto
zou lijken, is het niet mooi. Je moet penseel-
streken zien. De schilderijen zijn alle drie nog
bij mij thuis. Twee staan er op de studeerkamer
en eentje hangt in de gang. Uiteindelijk gaan ze
naar mijn kinderen toe. Of ik mijn kleinkinderen ook ga portretteren? Voorlopig niet. Misschien van de winter. Ik ben nu bezig met een
tijger.’
▶▶ vervolg van pagina 11
schilder: Paul te Braak
op het schilderij: Boaz
eigenaar: Paul en Esther Scheuter
Esther Scheuter (33) uit Amersfoort:
schilder: Alide Bouwsema-Roelofs
op het schilderij: Seth en Doris
eigenaar: Joop en Janneke van de Kaa
Janneke van de Kaa (55) uit Lunteren:
Alies Geerds (40) uit Leeuwarden:
schilder: Hans Visser
op het schilderij: Inez, Maarten, Suzanne
eigenaar: Hans en Betty Visser
Hans Visser (71) uit Culemborg:
‘Veertig jaar geleden ben ik begonnen met tekenen. Ik deed het eerst alleen in zwart-wit
want ik ben een beetje kleurenblind. Maar na
verloop van tijd heb ik mijn angst voor kleuren
overwonnen en ben ik gaan aquarelleren. Ik
ben nu bij een groep aangesloten die samen
met een kunstenares schildert. Een poosje gele-
13
donderdag 19 mei 2016
schilder: Kirsten Mooibroek
op het schilderij: Marloes, Fieke, Werner en
Freddie
eigenaar: Fred, Zwarts en Louise C. Smits
Louise Smits (61) uit Ten Boer:
schilder: Bas Vliegenthart
op het schilderij: Laura, Esther, Petra en
Marieke
eigenaar: Coen en Judith van der Eijk
Judith van der Eijk (44) uit Waddinxveen:
schilder: Henriëtte Treurniet
op het schilderij: Maaske, Jan Jaap, Lionne,
Herjan, Laura, Wiljo
eigenaar: Gert en Wilma Treurniet
Wilma Treurniet (54) uit Zoetermeer:
nd nieuw leven
‘Wij hebben portretten van onze kleinkinderen
laten schilderen omdat ze in het buitenland
wonen en we hen vreselijk missen. Schilderijen
hebben een toegevoegde waarde in vergelijking met foto’s. In een geschilderd portret vang
je mensen als het ware in hun karakter.
Marloes, onze oudste kleindochter is vrolijk en
dat zie je. Aan het schilderij van Fieke kun je
zien dat ze een pretjurk is. Bij het portret van
Werner zie je dat hij verlegen en argwanend de
wereld inkijkt. En ook aan Freddie kun je zien
dat het een pretkereltje is. De rode kleur van
zijn trui knalt eruit en ook dat past bij zijn karakter. De schilderijen kostten ons 250 euro per
stuk maar dat hadden we ervoor over. Een
schilderij gaat nooit vervelen. Ze zijn duurder,
maar duurzamer. Zoals ze boven ons raam in
de woonkamer hangen, is het net een kinderfeestje. Over een paar jaar laten we het zusje
van Freddie nog portretteren. Die is nu twee
jaar en nog een beetje te jong. Ik laat de kinderen liever schilderen als ze tussen de vier en
acht jaar zijn. Dan zijn ze meer zichzelf maar
ook nog vol belofte.’
‘Mijn vader van 81 jaar heeft twee jaar geleden
al zijn kleinkinderen geportretteerd. Hij was
altijd laborant op een staalfabriek en is op latere leeftijd gaan schilderen. Hij maakte in eerste instantie veel landschappen en stillevens
maar deed op een gegeven moment ook een
cursus portretschilderen. Op een gezellige
avond in december toen we met alle broers en
zussen bij elkaar waren, gaf hij ieder van de negen kleinkinderen een zelfgeschilderd portret.
De vier portretten van onze dochters hangen
nu in de woonkamer. Als ik naar de schilderijen
kijk, ben ik heel trots op mijn vader dat hij dit
gedaan heeft, op zo’n late leeftijd. Hij heeft de
kinderen in hun eigenheid heel mooi weergegeven. Een schilderij is veel echter dan een
foto. De echtheid spat ervan af. De kinderen –
ze zijn tussen de vijftien en twintig jaar – vinden de portretten ook mooi. Ze hebben al wel
laten weten dat als ze op kamers gaan, ze de
schilderijen meenemen.’
‘Een paar jaar geleden heeft onze schoonzus
Henriëtte Treurniet een schilderij gemaakt van
onze zes kinderen. Henriëtte schildert als hobby en maakt regelmatig portretten op verzoek.
Mijn man heeft hiervoor eerst een foto van alle
kinderen afzonderlijk gemaakt en daarna heeft
mijn schoonzus hiervan een heel mooi schilde-
rij gemaakt. We hebben het gekregen van onze
kinderen. Op het schilderij zijn ze tussen de 17
en 27 jaar oud. Ze staan op volgorde qua leeftijd. Ik vind het mooi dat ze allemaal een beetje
in dezelfde leeftijdscategorie zitten. Je kunt ze
allemaal scharen onder ‘jongvolwassenen’. De
compositie lijkt echt goed. Ik vind een schilde-
rij mooier dan een foto. Als je ernaar kijkt, besef je ook de inspanning die ervoor gedaan is.
Dat geeft het meerwaarde. Er zit een verhaal
achter. Inmiddels zijn de kinderen allemaal het
huis uit. Juist omdat ik ze niet meer dagelijks
zie, is het fijn om het schilderij te hebben hangen. Ik kijk er met blijdschap en trots naar.’ 
advertenties
Vier elk jaar je doopdag
met dit doopgeschenk
De
mooiste doopcadeaus nu verzameld op één plek:
€ 9,95
€9
,95
www.doopcadeau.nl
5
€ 9,9
e druk
€ 19,95 • 7
e
€ 13,95 • 11
druk
168 pagina’s | Gebonden | ISBN: 9789023970682 | € 14,90
€ 6,95
e
Een waardevol kraamcadeau en zeer geschikt
50
€ 7,
van kinderen van 0 tot 12 jaar. Samengesteld door
Annemarie van Heijningen. Met tips voor vaders en moeders.
€ 9,95 • 3
,50
€ 12
Prachtig vormgegeven bewaarboek met de doopvieringen
druk
voor kerkenraden om uit te delen aan doopouders.
V e r k r i j g b a a r i n d e b o e k h a n d e l e n v i a w w w. b o e k e n c e n t r u m . n l .
Uitgeverij Boekencentrum
Boeken zijn verkrijgbaar via www.doopcadeau.nl
maar ook in de christelijke boekhandel
Wereldouders gezocht!
Lorisena
Martino
Jacqueline
15 juli 2015
9 september 2013
25 juli 2015
De vader van Lorisena heeft het
gezin in de steek gelaten en haar
moeder was niet in staat om voor
haar te zorgen.
Lorisena woont inmiddels bijna
een jaar in ons familiehuis in Haïti
waar ze liefdevol is opgevangen.
Martino heeft drie broers en zussen. De kinderen waren erg ziek
en leefden in slechte omstandigheden.
De kinderen zijn door maatschappelijk werk naar ons familiehuis
in Bolivia gebracht waar ze goede
zorg en een nieuw thuis kregen.
Jacqueline woont sinds kort met
haar zus in ons familiehuis in
Honduras. Haar moeder zit in de
gevangenis en over haar vader is
niets bekend. Oma kon niet langer
voor haar kleinkinderen zorgen. In
het familiehuis kunnen de zusjes
samen opgroeien.
Wilt u het verschil maken voor één van de kinderen van WereldOuders? Als wereldouder draagt u bij aan een belangrijk deel van de zorg, opvoeding en scholing van uw kind. Wilt u het verschil maken, neem dan contact op met Viola Flantua
via [email protected] of bel 035 - 62 64 578.
Wereldwijd leven er miljoenen kinderen op straat, waarvan het grootste gedeelte in Latijns-Amerika. Zonder huis, thuis én toekomst. WereldOuders
biedt structurele hulp aan thuisloze kinderen in negen landen in Latijns-Amerika. De kinderen worden opgenomen in familiehuizen waar ze naast
liefde, aandacht en verzorging, ook scholing en een (beroeps)opleiding krijgen. Zo hebben zij een goede kans op een toekomst waarmee ze zichzelf
en hun omgeving versterken. Naast familiehuizen zet WereldOuders ook educatieve en medische projecten op voor de hele gemeenschap.
Kijk voor meer informatie op:
www.wereldouders.nl
15
donderdag 19 mei 2016
nd nieuw leven
Maurice Hoogendoorn beeld ap / Bernd von Jutrczenka, anp / Marcel Antonisse, Bas Czerwinski, Alexander Schippers
Vader, mijn geschrijf ging over jou
Vaders en vaderschap doen het goed
in de literatuur. Vooral zonen schrijven graag over hun vader. Maar ze
zijn niet allemaal even mild.
uit: As in tas
‘Het is examentijd en mijn vader komt
naakt mijn kamer binnenrennen. ‘Wat
doe je nog in bed? Je komt te laat voor je
Latijn-examen!’roept hij. Nog half in
mijn pyjama spring ik vijf minuten later
op mijn fiets en race naar school. De
brug die normaal vol fietsen staat, is
leeg. Vreemd. Het blijkt zondag te zijn,
mijn vader heeft zich in de dag vergist.
Maar belangrijker: hij maakte zich
zorgen om mij.
Het is sinterklaas, en ik krijg de letter Q.
Zoals elk jaar heeft mijn vader veel te
laat de chocoladeletters gekocht. Alle
courante letters zijn op. Bij de letter zit
het volgende gedicht: ‘Q, Q, Q, deze
letter is voor u.’ Het is misschien niet de
juist letter, maar hij is wel naar de
winkel gegaan om letters te kopen. En
het gedicht is niet heel lang of goed,
maar hij heeft wel de moeite genomen
om een gedicht te schrijven.’
Karl Ove Knausgard
Maarten Biesheuvel
Jelle Brandt Corstius
Abdelkader Benali
De Noorse schrijver Karl Ove Knausgard schreef
tussen 2009 en 2011 een paar duizend bladzijden, verdeeld over zes boeken, over zijn eigen
leven. Met een pijnlijke eerlijkheid. Zijn vader
heeft een hoofdrol, diens dood was de aanleiding. Hij was een afstandelijke en onvoorspelbare man als we Karl Ove op zijn woord geloven. Over zijn kindertijd schrijft hij: ‘Alleen al
bij de gedachte aan papa, dat hij bestond,
pompte de angst door me heen.’ Nu Karl Ove
zelf vader is, wil hij vooral dat zijn kinderen
niet bang voor hem zijn.
Over je vader schrijven is in; Knausgard is in
dát opzicht geen uitzondering. Van journalist
Jelle Brandt Corstius verscheen onlangs As in
tas, waarin hij al fietsend met de as van zijn vader, de taalvirtuoos Hugo Brandt Corstius, herinneringen ophaalt aan diens leven. Özcan
Akyol schrijft in zijn nieuwe roman Turis ook
over zijn vader. En Abdelkader Benali, vorig
jaar vader geworden, schrijft in Brief aan mijn
dochter over zijn ouders en grootouders en zijn
eigen (dan nog aanstaande) vaderschap.
De vader in de literatuur heeft blijkbaar een
nieuwe impuls gekregen. Maar nieuw is het
thema natuurlijk niet. Al zolang er boeken zijn
wordt er geschreven over vaders en vaderschap.
ven die als een machtige schaduw over zijn introverte zoon Katadreuffe hangt. De ondertitel
luidt ook: Roman van zoon en vader.
Aan de andere kant – maar we hebben het nog
steeds over dezelfde medaille – vinden we in
veel romans ook de honger van de zoon naar
de erkenning van de vader, ook al is hij een
nare man. Knausgard is een goed voorbeeld. De
zoon blijft de vader maar pleasen, hopend op
een goed woord of een aanraking.
karakter
Vaak komt de vader er in het geschrijf van de
zoon niet bijster goed vanaf. De Oedipus-mythe
zit diep. Vaders zijn geregeld tegenstanders,
concurrenten, mannen die in de weg staan. De
Nederlandse klassieker Karakter van F. Bordewijk is exemplarisch. De ruwe vader Dreverha-
‘Vader, kom uit je graf
en help je zoon.’
Herkenning is er vroeg of laat ook, niet altijd
gewenst. Drie jaar geleden las de schrijver
Maarten Biesheuvel op tv, te gast bij Hier is ...
Adriaan van Dis, een brief aan zijn vader voor.
‘Ik ben bang dat ik erg op u lijk. Schuchter,
schuw, angstig, zenuwachtig, mager. Een waas
van wanhoop hangt over me, ik faal, ik voel me
schuldig omdat ik geen deel van de maatschappij ben. Ik kan haast niet uit bed komen. Ik lig
overhoop met God.’ Bij de zin ‘Vader, ik voel
me zo schuldig, omdat ik geen plezier heb’
breekt zijn stem. ‘Kom je graf uit, en help je
zoon!’
Natuurlijk is het niet altijd ellende. Luchtige
vaderverhalen zijn er ook. Ik herinner me een
geestig kort verhaal van Lévi Weemoedt waarin een kersverse vader, wiens zoontje van een
paar dagen oud anaal zeer actief is, een nieuw
type ledikant bedenkt: het ‘Windekinds Drainage-ledikantje’. Een voorbehoedmiddel tegen
poep.
En een verhaal van Belcampo, over een vader
die een dag te laat is met de aangifte van zijn
kind. Hij weet de medewerkster van de burgerlijke stand zover te krijgen dat ze noteert dat
de baby een dag later is geboren, om 00.01 uur,
zodat de aangifte nog geldig is. Later krijgt de
man hoog bezoek: de burgemeester meldt dat
de zoon de eenmiljoenste inwoner van de stad
is, en dat de ouders daarom een eindeloze
reeks geschenken te wachten staat. Ook de
nieuwste boeken van Abdelkader Benali en Jelle Brandt Corstius – geen fictie overigens – zijn
mild van toon. In As in tas schrijft Brandt Corstius over zijn fietstocht naar Zuid-Frankrijk,
met in de tas een beetje as van zijn in 2014
overleden vader. Met zijn vader kon hij vroeger
maar moeilijk praten. ‘Thuis was hij altijd aan
het werk, en als we eenmaal in een café beland
waren, was een gesprek niet mogelijk omdat
mijn vader zich te veel ergerde aan de bediening. En ik aan mijn vader.’ Maar als vader en
zoon samen fietsten, was er wél een gesprek
mogelijk. In ieder geval op de stukken zonder
stoplicht, want vader Hugo fietste altijd gewoon door rood, terwijl zoon Jelle dan netjes
bleef wachten tot het licht op groen sprong.
‘Soms duurde het wel tien minuten voor ik
hem weer had ingehaald.’
Hugo Brandt Corstius was geniaal, maar ook
een moeilijke man. Iemand die leefde in zijn
eigen universum en zich nauwelijks voor dat
van zijn kinderen interesseerde. Jelle en zijn
twee zussen liepen als kind eens van huis, om
zijn aandacht te trekken. Na een paar uur keerden ze terug. Hun vader had niets doorgehad.
Maar van wrok, angst of haat, zoals bij Knausgard, is bij Jelle Brandt Corstius geen sprake.
Hoe ouder hij werd, hoe minder hij zich voor
zijn vader schaamde. Op de laatste bladzijden
van As in tas schrijft hij zelfs: ‘Het zou heel
goed kunnen dat ik door onze spartaanse opvoeding makkelijker dan andere mensen kan
omgaan met barre omstandigheden. En dat ik
ze misschien daarom wel opzoek, of dat nou in
Rusland is, op weg naar de Middellandse Zee of
op een heel goor toilet in India. Stel dat mijn
vader mij met veel aandacht en liefde had opgevoed, dan had ik het misschien wel geen vijf
jaar uitgehouden in Rusland.’
In Brief aan mijn dochter van Abdelkader Benali
gebeurt iets vergelijkbaars: aan de euveldaden
van de vader wordt een positieve draai gegeven.
Benali reflecteert vooral op zijn eigen aanstaande vaderschap, vol goede moed en idealen. Hij wil de jeugd van zijn dochter ‘een stuk
aangenamer maken dan de onze was’, hij wil
het anders aanpakken dan zijn eigen vader.
Benali’s ouders migreerden naar Nederland.
Hun zoon Abdelkader, de oudste van acht kinderen, was toen vier jaar. Om het minste vergrijp konden zijn ouders ‘ontzettend onbarmhartig tekeergaan’. Waarom begreep Benali
heel lang niet, totdat hij Between the World and
Me van de Amerikaanse essayist Ta-Nehisi Coates las. Coates kreeg ook pakken slaag van zijn
vader, maar beziet die met compassie, omdat
ze bedoeld waren ‘om de vijandige wereld op
een afstand te houden’, citeert Benali. ‘De klappen waren als het ware de antibiotica die ervoor moesten zorgen dat de ziekte van de samenleving geen vat kreeg op het kind.’
Hoe zonen hun vader uiteindelijk ook waarderen, hij is vaak nog lang van grote invloed. ‘Vader, mijn geschrijf ging over jou. Jij was voor
mij de norm van alle dingen’, schreef Franz
Kafka eens in een brief aan zijn vader. Hij heeft
hem nooit durven versturen. 
16
nd nieuw leven
donderdag 19 mei 2016
Een kind in liefde ontvangen is niet synoniem
aan het kopen van de duurste spullen.
Martha Aalbers beeld nd, ap, Duncan Wijting, Jorik Algra
De liefde voor je kind zit niet
Het inrichten van een babykamertje
en spulletjes voor de nieuwe baby
kopen, vinden aanstaande ouders
een prachtige taak. Verwar een hart
dat overstroomt van liefde echter
niet met dure aankopen waarbij het
beste nog niet goed genoeg is.
Marieke Henselmans
De eerste rompertjes in maatje 56, een kleurtje
kiezen voor de babykamer, het opknappen van
de familiewieg; het hoort allemaal bij het blijde verwachten van een kindje en geeft al iets
tastbaars te doen nog voor de geboorte. Natuurlijk kost dat (veel) geld, maar dat hebben
aanstaande ouders er graag voor over. Toch is
dat inrichten en aanschaffen van babyspulletjes nog niet de grootste kostenpost, stelt de
site van het Nibud nuchter. Dat zijn stookkosten, verlies van inkomsten en aanschaf van
grotere huizen, auto’s en apparaten zoals drogers. Drie paar (aanstaande) ouders vertellen
hoe hun babyhuishoudboekje eruit ziet.
Wie weleens in een babyzaak is geweest weet
dat het geld je daar tussen de vingers weg kan
glippen, zo aanlokkelijk ziet alles eruit voor de
nieuwe wereldburger. Wij vroegen Marieke
Henselmans, auteur van Consuminderen met
kinderen, wat de grootste valkuil is voor ouders.
Dat blijkt het verwarren van liefde met materiele zaken te zijn. Henselmans: ‘Uit een soort
schuldgevoel, een gevoel van tekortschieten
door het drukke bestaan, gaan ouders dat tekort compenseren met materiële zaken. Sta
even stil. Schiet je echt tekort? Kinderen die in
Nederland opgroeien zijn sowieso heel rijk. Tekortschieten omdat je meer tijd zou willen besteden aan je kinderen vertalen in meer spullen, schiet zijn doel voorbij. Je moet namelijk
meer werken om dat allemaal te verdienen.’
Maar ouders die een kindje verwachten willen
het zo goed mogelijk doen, en daar horen toch
ook spulletjes bij? ‘Je bent nerveus, want je
weet niet wat je te wachten staat’, zegt Marie-
ke Henselmans. ‘Wel weet je dat je je uiterste
best gaat doen en dat is natuurlijk als, heel wat.
Zo’n lijstje van het kraamcentrum afvinken is
goed voor je gemoedsrust en dat is op zich niet
erg, want een kind wil vooral een relaxte sfeer.
Maar als je je openstelt voor krijgen, is er sprake van een win-win-win situatie; zowel voor
de ouders als voor het kind als voor de gever. Je
moet laten weten wat je zoekt, en dan blijkt
maar al te vaak dat iedereen graag zijn overbo-
‘Wat kan een baby nu
spullen schelen, het
kind wil aandacht.’
dige spullen wil geven. Dat de gever bijna vereerd is zelfs; ‘ze willen mijn wieg of box gebruiken!’ Durf eigenwijs te zijn en spullen als
overbodig te beschouwen, en denk erom dat je
ook nog heel veel krijgt. Vraag bijvoorbeeld aan
een kraamvrouw wat er nog ontbreekt. Zelf
heb ik wel staafmixers cadeau gedaan, omdat
eigen pannetjes later zoveel gezonder en goedkoper zijn dan potjes. Wat een baby het meeste
nodig heeft, is liefde, en dat is allemaal gratis.
Wat kan een baby nu spullen schelen, het kind
wil aandacht. Ik hoor van baby’s die in hun
wipstoeltje al voor tv-programma’s liggen, omdat de ouders zo druk zijn. Ach, ach.’
Hoe deed Marieke Henselmans dat zelf? Ze is
moeder van drie inmiddels volwassen zoons.
‘Zelf had ik een band met een gezin toen onze
jongens klein waren waar het ‘regende van boven’; hun spullen gingen naar ons, en vervolgens ging het van ons weer naar een gezin met
jongere kinderen. Besparen is een middel, nooit
een doel op zich. Misschien wil je minder werken, om meer bij je kind te zijn. Dan kun je om
die reden besparen. Misschien wil je besparen
om aan goede doelen te geven. Je doel is je eigen keuze. Besparen is eigenlijk ook niet het
goede woord; het gaat om consuminderen; dat
staat voor een bewuste afweging. Je kunt bijvoorbeeld besluiten veel niet te kopen, zodat je
een duur artikel wel bewust kunt kopen. Om
een klein voorbeeldje te noemen; omdat onze
zonen hun leven lang geen frisdrank kregen,
konden we van dat uitgespaarde geld hun rijlessen betalen. Zoek inspiratie, bijvoorbeeld op
blogs. Mijn weg heb ik in mijn boek Consumeren met kinderen beschreven. Hoe kleiner het
kind, hoe groter de mogelijkheden zijn om te
besparen en hoe groter jouw macht is om de
goede keuzes te maken. Want de weg terug is
veel moeilijker. Het beste is niet het duurste.
Toen mijn zonen kleiner waren, was het best
spannend; pakt mijn methode wel goed uit?
Jazeker, ik heb gelijk gekregen, het zijn evenwichtige volwassenen geworden. In de vijfde
druk van mijn boek vertellen ze zelf hoe ze terugkijken op een consuminderend leven. Het is
mijn grote wens om andere ouders gerust te
stellen; het zit nooit in je portemonnee, het zit
altijd in je hart.’ 
17
donderdag 19 mei 2016
nd nieuw leven
in je portemonnee
Siegard en Klaske Heijs
Siegard Heijs (28) werkzaam als arts in de GGZ en Klaske Heijs (28), orthopedagoog in de kinder- en jeugd GGZ/leerstoornissen,
wonen in Groningen. Hun dochter Else is geboren op 19 december 2015.
▶ Babykamer: € 210: We hebben de muren
behangen (€ 100 ongeveer), ook hebben
we een rolgordijn gekocht (we dachten
er goed aan te doen om eentje die echt
verduisterend is te kopen, maar daar zit
dan ook een leuk prijskaartje van zo’n
€ 80 aan vast, maar goed, alles voor de
baby natuurlijk). Daarnaast nog wat
plankjes met fotolijstjes en dergelijke,
€ 30 in totaal.
▶ Verzorging baby: € 48: We hebben in
de kraamweek alleen een flesje
badolie van € 8 gekocht, want dat was
goed volgens de kraamverzorgster, en
die had er verstand van natuurlijk. Het
kraampakket kregen we ‘gratis’ van de
zorgverzekeraar (in ruil voor een
aanvullende verzekering). Verder
hebben we in totaal 35 hydrofiele
luiers gekregen. Zelf hebben we verder
alleen een aankleedkussen, bakje voor
de lotiondoekjes, borsteltje en
dergelijke nieuw gekocht: € 30. De
luieremmer weer via Marktplaats voor
€ 10. Zo’n echte goeie, die de geur
tegenhoudt. Nou, niet dus. We gebruiken nu gewoon een klein pedaalemmertje of de gewone prullenbak in de
keuken.
▶ Kleding baby: We hebben zelf een paar
kledingstukken gekocht van tevoren,
om een beetje in de kinderstemming te
komen. Verder hebben we vooral veel
gekregen van onze zussen (aan beide
kanten één). In de kraamweek kwamen
we er wel achter dat we iets te weinig
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
hadden, dus toen hebben we nog een
paar kleertjes laten kopen door Siegards
zusje.
Box (inclusief boxkussen en boxkleden):
Geleend van zus.
Kinderstoel: Nog niet gekocht.
Combiwagen (reiswieg, buggy en
maxi-cosi in één): Nieuw gekocht voor
€ 480.
Commode & Bedje: Hebben we via
Marktplaats gekocht voor € 100.
Wieg: Geleend van zus.
Lakens en dekens wieg en/of bedje:
deels geleend, deels nieuw gekocht:
€ 70.
Kolfapparaat: Geleend van zus.
Fles en speen: Grotendeels geleend, één
fles gekocht: € 10 De spenen zaten gratis
in twee babyboxen.
Flesverwarmer: € 15 (nieuw).
Flessenreiniger - magnetronsterilisator:
Geleend van zus.
Buikdrager/wikkeldoek etc: Geleend van
zus.
Draagtas (om baby in te doen): nieuw
gekocht, € 100 gekregen van ouders.
Babyfoon: Nieuw gekocht (maar gekregen van andere ouders): € 98.
Weekendbedje: Nog niet gekocht.
Wipstoeltje: Geleend van zus.
Speelgoed en boekjes hebben we veel
gekregen van de kraamvisite, evenals
kleertjes natuurlijk.
Luiers: We gebruiken wegwerpluiers,
die we zo veel mogelijk in de aanbieding kopen. Meestal kopen we bij
Kruidvat (Kruidvatmerk), soms bij Etos
(Etosmerk) en als de Pampers in de
aanbieding zijn kopen we die soms
ook.
overige kosten
▶ Klaske is van vier dagen werken naar
twee dagen gegaan, dat kost
natuurlijk haar halve salaris. Siegard
werkt vier dagen, dus Else gaat één
dag per week naar de opvang. Hier
krijg je dan ook weer kinderopvangtoeslag voor. Maandelijks kost de
opvang ons met aftrek van de
toeslag ongeveer € 120 (als ik goed
heb gerekend). Verder krijgt Klaske
kolftijd in de baas z’n tijd, wat
eigenlijk betaald relaxen is (want je
moet natuurlijk ontspannen zijn om
te kunnen kolven), dus dat rekenen
we maar als winst.
▶ Doordat Else in de winter geboren is en
Klaske vanaf half november met verlof
ging, hebben we véél meer gestookt.
Ons huis is vrij oud en slecht geïsoleerd
en sindsdien zijn we natuurlijk veel
vaker thuis en is het wel lekker als het
dan ook warm is. Ook stookten we
eerst de bovenverdieping nooit, waar
de kamers geen dubbel glas hebben.
Met name de eerste weken probeerde
we het boven toch redelijk warm te
houden. We hebben geen idee wat
allemaal bij elkaar kost, maar daar
komen we aan het einde van dit jaar
nog wel achter…
Consuminderen met kinderen
Wat geef je ze mee?
Marieke Henselmans
Uitg. Forte, Baarn 2014. vijfde druk
192 blz. € 18,95
Zie ook www.bespaarboeken.nl
▶▶ vervolg op pagina 18
18
nd nieuw leven
donderdag 19 mei 2016
▶▶ vervolg van pagina 17
Andrea en Reinier Cramer
Peter en Dorien Volk
Reinier Cramer (40) cliënt adviseur bij Rabobank en Andrea Cramer-Nijland (39) zzp’er:
studiekeuzecoach en pedagogisch onderwijs begeleider op Guido de Brès, Arnhem,
uit Ede. Zij verwachten hun eerste baby half juni 2016
Peter Volk (31) jurist arbeidsrecht en Dorien Volk, (29) docent Nederlands vmbo, uit
Groningen. Ze zijn ouders van Sophie (5) Julia (2,5) en baby….
▶ Babykamer: Tot nu toe € 300, de vloer
en de rolgordijnen moeten we nog
kopen.
▶ Verzorging baby: Nog niets uitgegeven,
kraampakket van de verzekering gehad.
▶ Kleding voor baby: Tot nu toe € 40.
▶ Box: € 20, via de koopjeshoek op
Facebook.
▶ Combiwagen: gaan we nieuw
aanschaffen.
▶ Commode, Bedje en kast: samen € 270,
via koopjeshoek op Facebook.
▶ Wieg: de familiewieg van de familie
Cramer.
▶ Lakens en dekens wieg en bedje: Tot nu
toe € 20.
▶ Buikdrager/wikkeldoek: € 20, via de
koopjeshoek op Facebook
▶ Wipstoeltje: € 20, via de koopjeshoek op
Facebook.
▶ Kruikjes: € 5, via de koopjeshoek op
Facebook.
▶ Badje, standaard en tummytub: € 25,
via de koopjeshoek op Facebook.
▶ Positiekleding: Ongeveer € 500
▶ Voedingskussen: € 5, via de koopjeshoek op Facebook.
overige kosten
▶ Reinier gaat een halve dag minder
werken. Over de kosten kinderopvang
hebben we nog geen idee, we willen
graag een gastouder.
▶▶ kostenposten gebaseerd op https://www.nibud.nl/consumenten/de-kosten-van-een-baby/
▶ Babykamer: € 100. We wonen sinds
2013 in dit huis, we waren toen in
verwachting van Julia en hebben de
babykamer toen ingericht. De basis is
gelijk gebleven, qua accessoires is het
veranderd. Die hebben € 100 gekost.
▶ Verzorging baby: € 30, kraampakket via
verzekeraar.
▶ Kleding baby: € 50.
▶ Box: Nieuw gekocht toen Sophie is
geboren, kostte in 2011 € 90.
▶ Buggywagen: Nieuw gekocht toen
Sophie is geboren, kostte in 2011 rond
de € 1000 euro.
▶ Kinderstoel: Gekregen van Peters
ouders als kraamcadeau.
▶ Maxi-Cosi: Lenen van Peters zus, later
hebben we een gebruikte via marktplaats gekocht voor € 35.
▶ Commode: Gekregen van de familie van
Dorien, dit is een familiestuk.
▶ Bedje: Gekregen van de familie van
Dorien, ook een familiestuk.
▶ Wieg: We lenen de familiewieg van
Dorien.
▶ Lakens en dekens wieg en bedje: € 100
in totaal.
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
Kolfapparaat: € 120
Fles en speen: € 50
Buikdrager/wikkeldoek: € 100
Babyfoon: € 60
Weekendbedje: € 40
Wipstoeltje: € 110
Luiertas: € 30
Badje plus accessoires: € 40
We hebben zo veel mogelijk spullen
gekocht van goede kwaliteit zodat we
het lang kunnen gebruiken.
▶ Luiers: Wegwerp, 5 voor € 35
overige kosten
▶ In december 2014 hebben we een
station gekocht, een Skoda Octavia
Combi.
▶ We werkten allebei al parttime Dorien
2,5 dag, Peter 4 dagen.
▶ Kosten kinderopvang: In 2015 betaalden we in totaal € 1.800 netto aan een
gastouder.
▶ Kosten kinderkleding en schoenen:
ongeveer € 600 per jaar, het scheelt
dat we twee meiden hebben. Julia kan
kleding van Sophie dragen.
19
donderdag 19 mei 2016
nd nieuw leven
Ruben
Bart
Thijs
Hugo
16 augustus 2015
Ruben is de zoon van
Hilbrand en Christine
Slagter-Wiegel
27 augustus 2015
Albert Dirk, zoon van Hans
en Annelie Heemskerk-Kralt
11 september 2015
Thijs is de zoon van Douwe
en Annelies van der Ploeg
12 oktober 2015
Hugo Anne is de zoon van
Anne en Petra Tilma
Weet dat je een parel
in Gods hand bent
Dat hij gelukkig mag
zijn en een kind van
God mag blijven
Dat hij mag leven in
de liefde van God
Ervaren dat de Heer
hem beschermt en
met hem meegaat
Johanna
Evi
Tobias
Jelle
18 augustus 2015
Johanna Catharina Elisabeth
is de dochter van Wilco en
Charlotte Venis-de Wolf
2 september 2015
Evi Marjelle is de
dochter van Gerdinand
en Ankie Bosch-van As
13 september 2015
Menne Tobias is de zoon
van Michiel en Mirjam
Roggeveld-Menninga
12 oktober 2015
Jelle Michiel is de zoon
van Rolf en Henrike van
de Wetering-Dekker
Dat ze getuige mag
zijn van Gods genade
Opgroeien tot vreugde
van mensen
Gelovig opgroeien en
Gods goedheid ervaren
Dat hij mag groeien
onder Gods zegen
Maurick
Steven
Joëlla en Boaz
23 augustus 2015
Maurick Natanaël is de
zoon van Harold en Rita
Vloo-Schoemaker
2 september 2015
Steven is de zoon van Rutger
en Frouwine MacLean
6 oktober 2015
Joëlla en Boaz zijn de dochter en de zoon van
Jan-Willem en Elsien van der Veen
Gelukkig leven als
kind van God!
Dat hij mag weten en
ervaren dat hij Gods
geliefde kind is
Dat ze gezond en gelukkig mogen opgroeien,
zodat ze later blij zijn met het leven dat ze
hebben gekregen
Joas
Marit
Nienke
Rosemarij
25 augustus 2015
Joas is de zoon van Diederik
Specken en Minka Pullen
10 september 2015
Marit Anna is de
dochter van Herro en
Marjolijn Poutsma-Beekhof
11 oktober 2015
Nienke Maria is de
dochter van Erik en Anita
Stokman-Buitenhuis
12 oktober 2015
Rosemarij is de
dochter van Meindert en
Brenda Hoek-Mulder
Dat ze mag weten dat
Jezus haar vader is
Jezus liefde uitstralen
in haar leven
God leren kennen en
op Hem vertrouwen
Dat hij veel liefde
mag ontvangen en
mag uitdelen
20
nd nieuw leven
donderdag 19 mei 2016
Jesse
Antonin
Sjors
Lucas
18 oktober 2015
Eisse Jacob is de zoon
van Jaap Jan en Anja
Doornbosch-Biewenga
20 november 2015
Antonin Berend is de zoon
van Cor en Anne Oudes-Stoel
2 december 2015
Sjors is de zoon van Hendrik
en Judith Kruizinga-Duker
Leven in geloof,
hoop en liefde
Dat God en mensen
vreugde zullen
vinden in hem.
Een gelukkig leven
met zijn Schepper en
allen om hem heen!
20 januari 2016
Lucas Jonathan is de zoon
van Geert en Willemieke
Driebergen-de Feijter
Een gelukkig leven met
God aan zijn zijde
Roald
Wouter
Christian
Tobias
18 oktober 2015
Roald Zander is de zoon
van Hans en Esther
Horstra-van Pijkeren
28 november 2015
Wouter Jan Wicher is de
zoon van Matthijs en
Marjon Draijer-Grit
15 december 2015
Corstiaan is de zoon van
Pieter en Nettie Slager
10 februari 2016
Samuël Tobias is de zoon van
Renco en Janka Paarhuis
Opgroeien tot een
warme persoonlijkheid
Dat hij mag opgroeien
als kind van God
Dat hij aan Gods hand
de vrede van Jezus
mag uitdragen
Dat hij een goed
leven mag hebben en
dat hij christen blijft
Tamar en Sarah
Kirsten
Thijs
30 oktober 2015
Tamar en Sarah zijn de dochters van
Dirk Kortes en Astrid Kortes-Postma
9 januari 2016
Kirsten Maria is de dochter
van Martijn en Aline Dekker
Onze droom voor Tamar en Sarah:
Geloof, hoop, liefde en geluk
Een leven in vrijheid
en dat ze Gods liefde
mag ervaren
13 februari 2016
Teunis Thijs is de zoon van
Henk-Jan en Willianne
Steenbergen-Kaptein
Opgroeien tot gezond
en gelukkig kind
Joanan
Ankie
Lies
Lydia
6 november 2015
Joanan Harmen Cornelis is
de zoon van Willem Jan en
Jelien Kruizinga-Dronkers
29 november 2015
Anna Cornelia is de
dochter van Pim en Joke
Geelhoed-Oosterhuis
18 januari 2016
Lies Mathilde is de
dochter van Jeroen en
Thera Hoebé-Bosch
22 februari 2016
Lydia Marry Maartje is
de dochter van Floris en
Janneke Veldman-Balder
Beseffen dat hij waardevol kind van God is
Dat er goed onderwijs
voor haar mag zijn
Haar geluk vinden
in Gods wereld
Een leven geborgen
in Gods hand
21
donderdag 19 mei 2016
nd nieuw leven
Kinderen die levenloos ter wereld komen na een zwangerschap van
24 weken of meer, zouden ook een akte van geboorte moeten krijgen.
Martha Aalbers beeld familie Geyteman
Geboren maar niet geregistreerd
Natasja Geyteman, diende op 15
maart een petitie met ruim 82.000
handtekeningen in bij de Tweede
Kamer. Ze pleit voor geboorteregistratie van doodgeboren kinderen.
Wanneer een kindje levenloos ter wereld komt
na een zwangerschap van 24 weken of meer,
krijgt het een akte van overlijden, maar geen
akte van geboorte. De baby is zodoende niet
officieel geboren, en wordt daarom ook niet
bijgeschreven in het geboorteregister en de Basis Registratie Personen (BRP). Voor een jonger
levenloos kindje zijn in principe helemaal geen
voorzieningen. Acht ouders van doodgeboren
kinderen, onder wie Natasja Geyteman, dienden op 15 maart jl, een petitie met ruim 82.000
handtekeningen in bij de Tweede Kamer. Zij
pleiten voor geboorteregistratie van doodgeboren kinderen. Natasja Geyteman legt uit wat
die petitie precies beoogt.
Waarom diende u deze petitie in?
‘Om twee redenen. Ten eerste willen we dat
voor een levenloos geboren kind ook een geboorteakte wordt opgemaakt. Op dit moment
komt het kind alleen in het overlijdensregister.
Het gevoel is dat het alleen om de dood gaat.
Dat is in strijd met het Verdrag voor de Rechten
van het Kind, waarin staat dat ieder kind recht
‘Ik wil niet de
geschiedenis ingaan
als de moeder van
twee kinderen, terwijl
ik er drie heb.’
heeft op een geboorteakte. Want het kind is
tenslotte ook geboren. Wij vieren zelf elk jaar
de geboortedag van ons overleden oudste
dochtertje Jolie. Ik vind het zo kwetsend dat
haar geboorte niet is vastgelegd. De tweede reden is zichtbaarheid. Wij willen dat deze kinderen, door middel van een geboorteakte, worden opgenomen in het BRP; dat gaat over de
feiten. Weliswaar is er een overlijdensakte,
maar die is niet vindbaar als je de naam en de
geboortedatum van het kind niet weet. Stel dat
je stamboomonderzoek doet, dan zal de naam
van het kind nooit bovenkomen. Wijzelf staan
officieel bekend als een gezin met twee kinderen, Noah van zeven en Isa van vijf jaar. Maar
onze dochter Jolie, geboren op 12 oktober
2007, hoort ook bij ons gezin.
Hoe staat het in de wet?
‘Er is geen belemmering in het Burgerlijk Wetboek om doodgeboren kinderen een geboorteakte te geven. Artikel 19.1 Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek stelt dat er een akte van
geboorte moet worden opgemaakt door de
ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar het kind geboren is. Hierbij is
geen kwalificatie gemaakt dat dit alleen geldt
voor levendgeboren kinderen. Wanneer een
kind na de geboorte eventjes leeft, en dan sterft,
moet volgens dit artikel zowel een geboorte- als
een overlijdensakte worden opgemaakt. Doe
het voor doodgeboren kinderen dus net zo.’
Natasja Geyteman met haar kinderen Noah en Isa. ‘Maar Jolie hoort ook bij ons gezin.’
Wat zegt het Internationaal Verdrag
voor de Rechten van het Kind hierover?
‘Artikel 2, 7 en 8 van dit verdrag, dat Nederland
in 1995 ondertekende, gaan over non-discriminatie, registratie en identiteit. Het huidige Nederlandse beleid is hiermee in strijd.’
Wat is op dit moment de praktijk in
Nederland?
‘Als een kindje levenloos ter wereld komt na
een zwangerschap van 24 weken of meer,
moeten de ouders wettelijk aangifte doen en
het kind begraven of cremeren. Deze grens
hangt samen met de Wet op de Lijkbezorging,
die stelt dat vanaf die grens begraven of cremeren verplicht is. Wordt het kindje voor de
24 weken grens geboren, dan is er geen enkele
plicht. Niet tot aangifte en niet tot begraven
of cremeren. Wel zijn er gemeenten die een
‘akte van levenloos geboren’ opmaken en bijschrijven in het overlijdensregister als ouders
daarom vragen. Maar deze akte dekt niet alle
behoeften van de ouders en de rechten van het
kind.’
Voor welke ondergrens pleit u?
‘Geen ondergrens. Het moet mensen vrijstaan
te registreren als het kind na een zwangerschap korter dan 24 weken wordt geboren, net
als nu het geval is. Ook willen we graag dat ons
voorstel wordt ingevoerd met terugwerkende
kracht. In ieder geval tot 1995, het jaar waarin
Nederland het Verdrag voor de Rechten van het
Kind ondertekende.’
Wat is de stand van zaken op dit
moment betreffende de petitie?
‘Wij zijn een aantal keren op de Ministeries van
Binnenlandse Zaken en Justitie geweest, en
hebben de toezegging dat de ministers Plasterk
en Van der Steur in juni met een antwoord
komen.’
Denkt u dat het verkrijgen van een
geboorteakte ouders helpt bij de
verwerking van de dood van hun
kindje?
‘Registratie helpt niet voor de rouwverwerking op zich, dat is iets waar je zelf doorheen
moet. Die pijn van het verlies is er, al is een
geboorteakte misschien voor sommigen een
troost. De pijler onder onze petitie is niet
rouwverwerking, maar rechtvaardigheid voor
onze kinderen van wie de geboorte nu ontkend wordt door de overheid. Ik wil niet de
geschiedenis ingaan als de moeder van twee
kinderen, terwijl ik er drie heb. Toen ik een
paspoort ging aanvragen voor ons zoontje
Noah, merkte de ambtenaar op dat Noah ons
enige kind was. Toen besefte ik dat Jolie helemaal niet in het systeem voorkwam. Maar
zij was een volmaakt en compleet kind,
geboren na een zwangerschap van 40 weken
en 4 dagen.’ 
22
nd nieuw leven
donderdag 19 mei 2016
Bij een geboorte hoort een cadeau. Kleertjes, boekjes, knuffels,
de keus is overweldigend. Een ordening in vier categorieën.
redactie nd beeld nd
Wat geven we de baby? Keuze
boekje
Lezen de ouders van het kind veel? Of wilt u met uw cadeau uitdrukken dat aandacht
voor de innerlijke mens, haar ziel en haar gedachten toch eigenlijk veel meer waard
is dan al die babyprullaria? Geef dan een boekje cadeau.
praktisch
Houdt u niet van zweverig en wilt u vooral dat de ouders van de nieuwe wereldburger praktisch
worden ondersteund? Geef dan een cadeau dat ze sowieso veel zullen gebruiken. Geef iets dat de
nieuwe ouders in ieder geval moeten aanschaffen of waar ze veel gemak van zullen ondervinden.
DockATot,
Een verplaatsbaar bedje voor een baby tot 8 maanden. Hierin kunnen de ouders hun baby
zonder vrees bij hen in bed leggen. De opstaande rand beschermt de baby en zorgt ervoor
dat zij niet op de baby gaan liggen
Rupsje Nooitgenoeg, Eric Carle
Rupsje Nooitgenoeg heeft honger. Hij eet maar door. Als alle blaadjes op zijn,
begint hij aan taart, en aan de worst. Dit is het bekendste en meest geliefde boek
van Eric Carle.
Het jaar van Kikker, Max Velthuijs
Dikkie Dik en zijn vriendjes, Jet Boeke
Een prentenboek over de wereldberoemde Kikker van de vaak bekroonde
auteur en schilder, Max Velthuijs.
Een Prentenboek met veertien voorleesverhalen en liedteksten over de bekende en
beroemde oranje kater, vriend van alle
kinderen.
Raad eens hoeveel ik van je hou,
Sam McBratney & Anita Jeram
Hazeltje en Grote Haas willen elkaar
graag laten zien hoeveel ze van elkaar
houden. Telkens als Hazeltje iets
bedacht heeft, doet Grote Haas daar
nog een schepje bovenop. Een ontroerend prentenboek dat altijd mooi is om
te geven.
Dooky
boxkleed
De Dooky is vast uitgevonden door een
ouder die het tobben met een hydrofiele
doek over de kinderwagen zat was. Ligt
een baby in de kinderwagen dan schijnt de
zon in de zomer naar binnen, de wind in de
herfst, de sneeuw in de winter en de regen
in het voorjaar. De Dooky heeft klemmetjes
waarmee je de doek vast kunt zetten en
kindjes kunt beschermen tegen alle
weersinvloeden als ze in de kinderwagen
liggen.
Een boxkleed is zelfs voor ouders zonder
box een must. Je kunt een baby immers
niet zomaar op de grond leggen. Een zacht
kleed dat je zowel in de box als op de
grond kunt leggen is daarom erg praktisch.
draagdoek
Draagdoeken zijn erg praktisch omdat ze
een ideale slaapplek vormen voor de
baby die niets liever wil dan dicht bij zijn
moeder of vader zijn. Dragen ze hun baby
in een draagdoek dan hebben ouders
bovendien hun handen vrij. Om de afwas
te doen bijvoorbeeld. Of de was op te
vouwen.
▶▶ zie: bykay.com
23
donderdag 19 mei 2016
nd nieuw leven
hulp in vier categorieën
klassiek
Houdt u van stijlvol en wilt u een cadeau geven dat over twintig jaar nog mooi is,
iets wat de tijd doorstaat?
duurzaam
Zijn de ouders van de nieuwe baby mensen die rekening houden met hun ecologische voetafdruk? En willen ze niets liever dan dat de voetafdruk van hun kleintje klein zal blijven? Geef dan
een cadeau dat uitstraalt dat het duurzaamheid en liefde voor de aarde hoog in het vaandel heeft
boompje
Wat is er duurzamer dan een boompje? Dit
boompje in cadeauverpakking kan uitgroeien tot een grote boom en meegroeien met
de nieuwgeboren baby. Een origineel
duurzaam cadeau.
▶▶ zook.nl
wasbare luier
Het is misschien een beetje vreemd om
wasbare luiers cadeau te doen. Maar als de
ouders aan wie u het kraamcadeau gaat
geven milieubewuste mensen zijn die
rekening houden met de duurzaamheid van
producten en het belangrijk vinden niet
verkwistend of verspillend te zijn, dan zullen
ze een extra wasbare luier zeker waarderen.
Want goedkoop zijn ze niet.
▶▶ kaatjekatoen.nl
een zilveren kinderbestek
Een zilveren kinderbestekje zal de baby, als hij of zij al dertig is, nog steeds teder
bekijken. Och, daar at ik mee. En de ouders zullen blij zijn met dit stijlvolle geschenk.
▶▶ degoudenwiek.nl
een naamarmbandje
monogram
Vertederend, zo’n klein armbandje waarin
de naam van de nieuwgeboren baby is
gegraveerd. Ook voor dit cadeautje geldt
dat het mooi is om voor later te bewaren.
▶▶ webwinkeljuwelier.nl
Een geborduurde letter, de eerste letter van
de naam van de baby, is ook een klassiek
en stijlvol cadeau. Dit exemplaar is verkrijgbaar via etsy.com maar u kunt ook overwegen er zelf een te borduren.
gerecycled
Speelgoed van gerecycled materiaal zal
zeker ook in de smaak vallen bij ouders
die duurzaamheid hoog in het vaandel
hebben staan. Een zandbaksetje van
gerecycled materiaal bijvoorbeeld.
▶▶ greentoys.com
return to sender
Als er een eerlijke prijs wordt betaald aan de
maker van een product, is dat ook een
kenmerk van een eerlijk product. Deze
knuffel is gemaakt in Nepal en een eerlijk
deel van de opbrengst gaat naar degene die
deze knuffel haakte.
▶▶ return to Sender via hema.nl
Willen we een zwangerschap van 24 weken afbreken,
terwijl een kindje bij 22 weken levensvatbaar is?
Laten we het gebeuren dat in Nederland duizenden abortussen
worden uitgevoerd vanwege geldgebrek?
De VBOK komt op voor de rechten
van het ongeboren kind.
Elk menselijk leven
is waardevol en kwetsbaar.
Het verdient zorg en bescherming.
Ongeboren leven in het bijzonder.
Steun het ongeboren kind
www.vbok.nl – 033 463 82 12