Transcript Zorgvisie_congres_2010_Wmo_presentatie_JT

Wmo aanbestedingen: de
inhoud
Significant B.V.
5 oktober 2010
Prof.dr. Jan Telgen
Achtergrond
Wmo aanbestedingen
We hebben het over Wmo als we Hulp bij het Huishouden
(HH) bedoelen;
Wmo is meer dan HH
Hier wordt Wmo als synoniem voor HH gebruikt
Beoogd wordt om HH als voorbeeld te laten gelden ook voor
andere prestatievelden in de Wmo
2 | 27
Agenda
Achtergrond
De inhoud van een Wmo aanbesteding
Fouten en blunders
3 | 27
Wmo aanbestedingen: de inhoud
Achtergrond
de verwarring en de uitweg
4 | 27
Achtergrond
De verwarring
’ www.invoeringwmo.nl en VWS: Wmo moet aanbesteed
worden
Maar:
• Weerstand groeit bij aanbieders en cliënten en politiek
• ‘Eigen procedures’ bedacht
Plus:
• Wetsvoorstel Kant (SP): schrap aanbestedingsplicht voor
Wmo
• EU Commissie: ook voor Wmo gelden
aanbestedingsregels (BAO)
• EU Parlement: aanbestedingsplicht in sociale sector is
doorgeschoten
5 | 27
Achtergrond
Wat is er aan de hand?
“The inconvenient truth”:
•
•
•
•
Gemeente koopt Wmo diensten in
Gemeente is aanbestedende dienst
Aanbestedende diensten moeten voor opdrachten boven
drempelwaarde de aanbestedingsregels volgen (BAO)
Wmo diensten zitten boven drempelwaarde
Dus moeten Wmo diensten aanbesteed worden
6 | 27
Achtergrond
Een analyse
“The truth and nothing but the truth”:
Maar voor de aanbesteding van diensten zijn er twee
regimes:
• 2A diensten zoals schoonmaak: volledig regime
• 2B diensten zoals maatschappelijk werk: beperkt regime
• En voor mengvormen moet je naar de waarde van de
afzonderlijke diensten kijken
Wat is HH voor een dienst?
• Huishoudelijk werk (schoonmaken, de was doen, bed
opmaken, etc.)
• in gezinnen/leefsituaties waar dat nodig is
• En voor HH2 ook een deel regelen van het huishouden
• Qua waarde (uren x tarief) voornamelijk huishoudelijk
werk
7 | 27
Achtergrond
De situatie en de ruimte
HH is een nieuwe naam voor Huishoudelijke Verzorging (HV)
Definitie van de inhoud van HH is door veel gemeenten
gekopieerd vanuit HV
(Gemeenten spelen ook anderszins vaak AWBZ’tje)
Maar dat hoeft niet:
• Wmo vraagt compensatie van beperkingen die
voorkomen
• Kan met hulp bij het huishouden
• Maar kan ook anders
• En het hele veld mag ook anders georganiseerd worden
Kortom: gemeenten kunnen zelf HH definiëren
8 | 27
Achtergrond
De richting
Door een eigen invulling aan Wmo (inhoudelijke
beleidskeuzes) kunnen gemeenten eigen inhoud aan de
Wmo aanbesteding geven
• Dan moeten ze zelf HH definiëren
• En dat kan best ‘maatschappelijker’ zijn dan de oude HV
Deze inhoud is cruciaal
Het feit dat er dan als ‘bonus’ ook nog een andere dienst (2B)
uitkomt, die anders aanbesteed mag worden, is een mooie
extra
9 | 27
Achtergrond
De inrichting van een aanbesteding
Een aanbesteding van een 2B dienst is vormvrij
(onderhandelen mag)
• Als je het maar eerlijk en netjes doet (basisprincipes)
• Je moet wel het resultaat publiceren
Twistpunt: publicatie vooraf (om meedoen mogelijk te
maken):
• Moet in TED als er mogelijk buitenlandse belangstelling is
• ‘Passende mate van openbaarheid’ is algemeen
geaccepteerd
• Lijkt voor Wmo altijd zinvol (‘baat het niet, dan schaadt het
niet’)
10 | 27
Wmo aanbestedingen: de inhoud
De inhoud van een Wmo
aanbesteding
11 | 27
De inhoud van een Wmo aanbesteding
De afbakening van de opdracht
•
•
•
Wat hoort er wel bij en wat niet?
Wel of niet in percelen? En hoe dan?
Hoe zijn de diensten omschreven?
Gigantisch belangrijke beslissing:
• Bepaalt de markt waarop je opereert
• en daarmee de marktverhoudingen (oligopolisten)
• En de beïnvloedingsmogelijkheden
• En dus de kosten
• Maar ook de ontwikkeling van de markt zelf
• Etc.
12 | 27
De inhoud van een Wmo aanbesteding
Enkele mogelijkheden
•
•
Splitsen schoonmaken – maatschappelijk werk (?)
Verhouding individuele voorzieningen - collectieve
voorzieningen herzien:
•
•
•
•
•
•
•
Maaltijdvoorziening
Ramen wassen
De was doen
Integreren met indicatie
Regisseursrol echt invullen vanuit individuele voorziening
Resultaat contracteren i.p.v. handelingen contracteren
Integreren met andere prestatievelden
13 | 27
De inhoud van een Wmo aanbesteding
Welk model?
Er zijn vele verschillende modellen: 25 mogelijkheden in
“Sociaal overwogen aanbesteden”.
Tientallen varianten in gebruik:
• Zeeuws model (o.a. Zeeland)
• Catalogus model (o.a. Amersfoort, Assen, Woerden)
• Veiling model (o.a. Spijkenisse)
• Dynamisch Selectie Model (o.a. Leidse regio)
• EMVI (o.a. Haarlem, Uden, Alkmaar)
• Convenanten (o.a. Raalte)
En er zijn nog veel meer mogelijkheden …….
14 | 27
De inhoud van een Wmo aanbesteding
Frequentie modelgebruik
Uit een onderzoek van Significant voor VWS:
percentage gemeenten
overig
EMVI
convenant
DSM
percentage
gemeenten
veiling
catalogus
Zeeuws
0
20
40
60
15 | 27
De inhoud van een Wmo aanbesteding
Waar zet ik wat?
Een aanbesteding bestaat uit:
• Programma van Eisen
• Selectiecriteria (gaan over leverancier)
• Gunningscriteria (gaan over offerte)
• En bij raamovereenkomst: verdelingsmechanisme
cliënten
De vraag is waar je wat zet:
• Ervaringseisen
• Opleiding / capaciteiten
• Resultaten klanttevredenheidsmeting
• Etc.
16 | 27
De inhoud van een Wmo aanbesteding
Specificeren
Met name in Programma van Eisen staan veel specificaties.
Die kunnen op 2 manieren vastgelegd worden:
• Technisch: wij willen dat jij precies dit en dat zus en zo
doet
• Functioneel: je mag zelf weten hoe je het doet als het
maar een goed resultaat heeft
Technische specificaties:
• Vereisen veel inhoudelijke kennis van de gemeente
• Beperken de ruimte voor de aanbieder om met eigen
oplossingen en werkwijzen te komen
• Maken offertes makkelijker vergelijkbaar (?)
•
Ik beveel functionele specificaties aan
17 | 27
De inhoud van een Wmo aanbesteding
Enkele hints
•
“Een goede aanbesteding past op een vel A4”
•
•
Beperk je in de selectiecriteria (leveranciers):
•
•
•
•
In de meeste staat erg veel onnodige info
Er wordt veel onnodig gevraagd (opleiding?; financieel, etc)
Dat beperkt het aanbod
En daarmee schiet je jezelf in de voet - op veel
prestatievelden is eerder sprake van te weinig aanbod dan
van te veel
Beperk de contractduur :
•
•
Dan zit je markt niet zo lang op slot
En wordt het voor andere aanbieders interessanter om (op
termijn) ook mee te doen
18 | 27
De inhoud van een Wmo aanbesteding
Conclusie
•
Bij een aanbesteding moet je dus goed nadenken over de
inhoud
Rare volgorde, maar ….
•
•
Nadenken over de inhoudelijke invulling van de Wmo is
goed voor het beleid
En dus voor de cliënten !
19 | 27
Wmo aanbestedingen: de inhoud
Fouten en blunders
"Hoe herken je een prutser?"
20 | 27
Fouten en blunders
Aanbesteden van periodes
Aanbesteden van dienstverlening van 1-1-20xx tot 31-1220yy
Gebeurt veel: volgens Significant onderzoek in >50% van de
gemeenten
Wat dan als een zittende aanbieder geen nieuw contract
krijgt?
• Dan heb je zelf een ramp voor de gemeente
georganiseerd
• Honderden cliënten tegelijk overzetten per 1-1-20xx
• Ook een drama voor de nieuwe dienstverlener
21 | 27
Fouten en blunders
Periodes en trajecten
Periodes
1-1
Trajecten
1-1
22 | 27
Fouten en blunders
Dubbel genaaid houdt niet beter ……..
In poging om kwaliteit echt zwaarder te laten tellen dan prijs:
• Gewichten 60:40 voor kwaliteit
• En bovendien tenminste 6 scoren op kwaliteit
Gevolg:
• Kwaliteitscore kan variëren van 6-10
• Bij 60% gewicht
• varieert bijdrage van kwaliteit aan totaalscore van 3,6 tot 6
• Tussen beste en slechtste zit dus 2,4 verschil
•
•
•
Prijsscore zit tussen 0-10
Bij 40% gewicht zit tussen beste en slechtste 4 verschil
Dus prijs telt bijna 2 keer zo zwaar!
23 | 27
Fouten en blunders
Relatief beoordelen is uit den boze
Relatief beoordelen is score t.o.v. beste offerte.
Voorbeeld:
• Beste prijs krijgt 10 punten
• Slechtste prijs krijgt 0 punten
• Rest er tussen in (lineair)
Maakt geheel afhankelijk van toevallig binnenkomende
offertes
Situatie A: beste prijs is € 18, slechtste € 20
• € 1 hogere prijs kost 5 punten
Situatie B: beste prijs is € 18, slechtste € 28
• € 1 hogere prijs kost 1 punt
Bij een kwaliteitsverschil van 3 punten krijg je een andere
winnaar (rank reversal)
24 | 27
Fouten en blunders
Relatief beoordelen - overall
Basisfout in inkoop/aanbesteding:
• Kan leiden tot rank reversal: andere winnaar
•
•
Beleidsmatige rariteit:
•
•
•
Afhankelijk van toevallige omstandigheden – tombola (BB)
Wat is het verschil waard? Afhankelijk van toeval
Kan nooit beleid zijn
Toonbeeld van onkunde: ik ken de markt niet
•
Dus ik scoor maar afhankelijk van wat ik (dan pas) zie
•
Ook aanbieders weten niet wat je prefereert
•
• Zij kunnen namelijk ook kiezen wat aan te bieden
• Je krijgt mogelijk niet hun beste bod
Juridisch aanvechtbaar:
• goed geïnformeerde aanbieder moet kunnen inschatten wat
zijn aanbieding oplevert
25 | 27
Fouten en blunders
Vragen om omvang inzet per aanbieder
Alle inschrijvers wordt gevraagd om aan te geven hoeveel
inzet zij kunnen/willen leveren
• (gebeurt formeel om te kunnen bepalen of er voldoende
capaciteit geleverd kan worden)
Is redelijk dom in oligopolie:
• Zet de deur open voor manipulatie door oligopolist
• Die kan aangeven maar heel weinig te leveren
• Waardoor de totale vraag niet gedekt kan worden
• Dus aanbesteding mislukt
• En onderhandelingstraject starten
• Vanuit machtsbasis
26 | 27
Contactgegevens
Prof.dr. Jan Telgen
Universiteit Twente
[email protected]
06 53 18 69 58
Significant
[email protected]
0342 – 40 52 40
27 | 27