Transcript Hayvanlar Aleminin ¾’ü ve En Sosyalleri –Karıncalar - Esra Elif AYDIN

Hayvanlar Aleminin ¾’ü ve En Sosyalleri
–Karıncalar -
Esra Elif AYDIN
BÖCEKLER
Bir çift anten
toraks
Baş
abdomen
Üç çift bacak
Collembola
Thysanura
Termobia domestica
Lepisma saccharina
Ephemeroptera
Odonata
Placoptera
Dictyoptera
Subordo: Blattodea
Isoptera
Dermaptera
Phasmida
Phyllum spp.
Orthoptera
Phthiraptera
bitler
Subordo: Gymnocerata
Subordo: Auchonorrhyncha
• Membracidae
Subordo: Sternorrhyncha
• Aleyrodidae (Beyaz sinekler)
Subfamilya:Coccoidea (Koşniller)
• Coccidae
• Margarodidae (Devkoşniller)
Mantispa perla
• Dytiscidae
Anthrenus museorum
Oryzaephilus surinamensis
Blaps spp.
Tenebrio melitor
Lucanus cervus (erkek)
Tribolium confusum
Leptinotarsa decemlineata
•Bruchidae
Tipula oleracea
Culex pipiens
Tabanus bovinus
Chrysops spp.
Sarcophaga carnaria
•Oestridae
• Erginler körelmiş ağız parçaları ve kıllı
vücutlarıyla, larvalar ise konukcularının
burun ve yutak boşluklarında yaşamaları
ve derilerinde urlar oluşturmaları ile
tanınırlar.
Oestrus ovis (koyun)
Hypoderma bovis (sığır)
• Gasterophilidae
• Bal arılarına benzerler.
• Larvaları atların sindirim sistemlerinin
değişik bölgelerinde yaşar
Gasterophilus intestinalis (midede)
Gasterophilus nasalis (barsakta)
Oestrus ovis
Cimbicidae
Pamphilidae
• Siricidae (odunarıları)
Sirex juvencus
Urocerus gigas
Cephus pygmeus
Janus quercusae
• Diprionidae
Diprion pini
Rhogogaster viridis
Bracon mellitor
•Cynipidae
Cynipes quercusfolli
Liposthenus latreillei
Biorhiza pallidae
Diplolepis rosae
• Chrysidae
• Parlak metalik renktedirler.
• Kanat damarları basitleşmiştir.
• Abdomen
dışarıdan
3
veya
4
segmentmiş gibi görünür bunun nedeni
son abdomen segmentlerinin iç içe
geçebilmesidir,
son
abdomen
segmentinin arka kenarı dişlidir.
• Larvaları ektoparazittir.
Chrysis ignita
Chrysis ignita
• Scoliidae
• Vücutları siyah tüylü, siyah zemin
üzerinde sarı beneklidir.
• Dişinin anteni kısadır ve rulo gibi kıvrıla
bilir, erkeğinki daha uzun ve düzdür.
• Dişi
yumuntalarını
Lucanidae
ve
Cetoniinae larvalarının üzerine bırakmak
için toprağa girer.
Scolia flavifrons
Scolia flavifrons
Chrysis fulgidae
• Formicidae
• Baş kuvvetli yapıda, anten dirsekli tipte
ve 10-12 segmentli olup tatma, koklama
ve nem algılama organları içerir.
• Pronotum iri yapıda, kreliçe haricinde
diğer segmentler dar ve kısadır.
• Abdomenin I. Ve II. Segmentleri pul
biçiminde zehir bezlerinin salgı yerlerini
içerir, buradan karınca asiti salgılanır.
• Sosyal cemiyet halinde yaşarlar ve
birbirinden farklı kastlardan (sınıf)
meydana gelmişlerdir.
Formica rufo
Myrmica rubra
Camponatus vagus
Formica rufo
Camponatus vagus
Kin
seleksiyonu:
Birey
kendi
yaşam
özelliklerini ve üretkenliğini indirgeyerek, aynı
soydan gelen ve aynı genetik yapıya sahip
olan bireylerin sayısını attırır.
Mutualizm: Bireyler birlikte yaşayarak hayatta
kalma şanslarını arttırırlar.
Parental yönetim: Anne ya da babanın biri ya
da her ikisi kendi döllerinin üretkenliğini ve
davranışlarını kontrol edebilme özelliğine
sahip olarak döllerinin sayısını arttırırlar.
Kast sistemi
• Kraliçeden daha küçük olan
işçilerin ovaryumları
körelmiştir ve yuva ile ilgili
işlerin neredeyse tüm işleri
yaparlar (2n kromozomlu).
• Morfolojileri işçilerden
oldukça farkı olan kraliçe
sadece yumurta bırakır (2n
kromozomlu).
• Erkek ince yapılıdır.
Mandibulaları körelmiştir.
Çiftleşmeden hemen sonra
ölür (n kromozomlu,
döllenmemiş yumurta).
Yuva Üç Aşamada Oluşur
Kurulma aşaması
Ergonomik aşama
Üreme aşaması
Kurulma aşaması
•Çiftleşme uçuşu ile başlar
•Dişi bir ya da daha fazla erkekle çiftleşebilir.
•Erkek çiftleşmenin hemen arkasından ölür.
•Dişi yuva için uygun bir yer bulup kanatlarını
düşürür, ilk işçi yumurtalarını bırakır ve onları kendi
doku rezervuarı ile besler.
Kraliçe döllendikten sonra arka ve
orta bacaklarının yardımıyla kanatlarını
düşürür.
İlerleyen haftalarda; vücuttaki yağları
metabolize olur ve yumurta oluşumu
başlar. Metabolize yağların bir kısmı ile
larvaları beslerler. Bu besin ya trofik
yumurta şeklinde ya da salgı şeklindedir.
Her ikisi de olabilir.
Kraliçenin özefagusu thorasik kursağı
oluşturacak şekilde genişler.
Benzer farklılıklar işçide de meydana gelir.
Bu gelişmeler corpora allata’nın
kontrolündedir.
Ergonomik dönem
Çıkan
işçiler
kraliçeden;
yuvayı
genişletme, yavru bakımı gibi işleri devralır
ve kraliçe artık sadece yumurta bırakır.
Zamanla işçi kastı genişler. Ve bazen yeni
fiziksel kastlar eklenir.
İlk işçiler oldukça küçüktür.
Davranışları çok daha ürkektir ama eski
kolonideki işçinin yaptığı bütün işleri
yapar.
Ateş karıncalarında ilk işçilerin zehir
kompozisyonunun da farklı olduğu tespit
edilmiş.
Üreme aşaması
 Türe göre bir tek sıcak mevsim ile
beş ya da daha fazla yıl arasında
değişen süreler sonrası koloni yeni
kraliçeler ve erkekler üretmeye
başlar.
 Seksüel formlar yeni koloniler
kurar.
Pup’dan Çıkan Karıncalar
ÇİFTLEŞME
Beslenme Alışkanlıkları Değişkenlik
Gösterir
• Bazıları karnivordur, diğer hayvanlar ile beslenir.
(ölü ya da diri!)
• Bazıları bitkiler ile beslenir.
• Bazıları mantarlar ile beslenir.
• Ve pek çoğu bitki öz suyu, nektar, honeydew ile
beslenir.
Eurymela (Homoptera) nimfi
Iridomyrmex işçileri
Eurymela ergini ve
Iridomyrmex işçisi
Yuvaya taşınan bir yengeç
Bireyler Arasındaki İletişim ve
Savunma
• Karıncalar pek çok salgı bezine sahiptir.Bu
salgı bezleri savunmada iletişimde ve
yuvanın dezenfekte edilmesi ..vb bakımından
önemlidir.
• Her koloninin kendine özgü bir kokusu
vardır.
• İletişim daha çok kimyasaldır.
• Kolonideki kastlar iletişimde üstlendikleri
roller bakımından farklılık gösterir.
• Pompilidae
• Abdomenleri uzun yapıda olup, arka
famurların uzunluğu abdomen sonuna
ulaşır.
• Bazı grupların dişileri ön bacaklarında
dikenlerle donanmış tarak taşır.
• Larva örümcekle beslenir.
Cryptocheilus annulatus
• Sphecidae
• Dirsekli tiptaki antenler erkekte 12, dişide
13 segmentlidir.
• Büyük yapıdaki bileşik gözler bazı
gruplarda böbrek biçimindedir.
• Mandibuller kuvvetlidir.
• Ön bacaklar kazıcı türlerde dikenlerle
donanmıştır.
• Böceklerin larva ve erginlerini sokarak
felç eder ve depolarlar.
Philanthus triangulum
Sceliphron destillatorium
Sphex rufocinctus
Sphex rufocinctus
Sceliphron destillatorium
• Vespidae
• Antenleri dirsekli tipte ve 13 segmentlidir
• Antenlerin bağlandığı yerdeki girinti
gözlerin böbrek biçiminde görünmesine
neden olur.
• Mandibulleri kuvvetli biçimde gelişmiştir.
• Sokucu iğnedeki diş küçük ve ince
olduğu için zarar görmeden geriye
çekebilirler.
• Kolonileri balarılarından daha küçük ve
ilkeldir.
Vespa crabro
Vespula germenica
Vespa crabro
Polistes spp.
Vespula germenica
• Apidae
• Vücutları geniş olup pronotum lateral
kenarları kanat dibine ulaşmaz.
• Mandibuller gelişmiş ayrıca labium bir
emme hortumu oluşturacak tarzda
uzamıştır.
• Arka bacaklarda tibia ve birinci tarsus
segmenti genişlemiş olup ventral iç
tarafı fırça biçiminde tüylüdür.
• Genellikle soliter, bazı gruplarda kastlar
oluşturacak biçimde sosyal topluluklar
halinde yaşarlar.
• Kuluçka odalarını deri bezlerinden
salgılanan balmumu ile yaparlar.
Andrena spp.
Bombus terrestris
Bombus lucarum
Xylocopa violacea
Apis mellifera (balarısı)
Tineola bisseliella
Tinea pellionella
• Tortricidae
• Ön kanatlar daha dar ve uçta kesik
yapıda olup kısa tüylüdür.
• Tırtıllar beslendikleri yaprakları rulo
biçiminde bükerler.
• Meyve, sap ve köklerde zararlı olurlar.
Tortrix viridana (meşe)
Cydia pomonella (elma)
Cydia pomonella
• Cossidae
• Ağız parçaları körelmiş, labial palpuslar
küçülmüştür.
• Bileşik gözleri büyüktür.
• Kanatlar sık damarlı olup bazı türlerde
Cossus cossus
kanat açıklığı 25 cm ye ulaşır.
• Gece kelebekleridir.
• Tırtıllar ağaçların odun kısmını oyar.
Cossus cossus
Zeuzera pyrina
Zeuzera pyrina
• Pyralidae
• Geometridae
• Abdomenleri ince, bacakları uzun,
kanatları narin ve kırılgandır.
• Cinsel dimorfizm görülür; dişide kanatlar
kısa veya körelmiş, antenler erkekte çift
taraklıdır.
• Gece faliyet gösteren kelebeklerdir.
• Meyve ağaçlarının yapraklarında zarar
verirler.
Biston betularia
Erannis defoliaria
Biston betularia
Erannis defoliaria
• Noctuidae
• Dar yapıdaki ön kanakların ortasında
bulunan 3 adet çember veya böbrek
biçiminde benek ve bunları çevreleyen
iki enine bantla tanınırlar.
• Gece faliyet gösteren kelebeklerdir.
• Bitkinin yaprak, meyve aksamında ve
tahıllarda zarar yapan bir familyadır.
Helicoverpa armigera (pamuk)
Agrotis segetum (tarım zararlısı)
Helicoverpa armigera
Agrotis cinerea
Agrotis crassa
• Bombycidae
• Erginde ağız parçaları körelmiş, baş sık
ve yün görünümünde pullarla örtülüdür.
• Ergin beyaza yakın krem renginde olup
ön bacaklarında koyu renk çizgiler vardır
• Tırtılın ördüğü kozanın işlenmesiyle ipek
elde edilir.
Bombix mori (ipek böceği)
Bombix mori
• Notodontidae
• Ön kanadın arka kenarında bulunan pul
dişi ile tanınırlar.
• Baş geniş ılınlı olup sık kıllarla örtülüdür.
• Emici hortum ve nokta gözler çoğunlukla
körelmiştir.
• Gece aktiftirler gündüz ele alınsa dahi
uçmazlar.
Thaumetopoea pityocampa (çam)
• Tırtıllar çam ağaçlarında kese içinde
bulunur, çok zararlıdırlar.
• Thaumetopoea processionea (meşe)
Thaumetopoea pityocampa