Transcript KAY 361 Türk İdare Tarihi

KAY 361 Türk İdare Tarihi
Ders 8-9
Konular: Siyasal ve Toplumsal Değişme Dönemi
Tanzimat Dönemi (Giriş)
Merkezi İdare Örgütünde Modernleşme
Taşra Yönetiminde Merkeziyetçilik
Tanzimata Tepkiler ve Sonuç
Okuma: Ortaylı, 2007: 345-362, 401-448.
Klasik Osmanlı Düzeninin Bozulması

1571’de İnebaht yenilgisi ile Doğu Akdeniz’deki
üstünlüğün yitirilmeye başlanması


Artan nüfusun beslenememesi


Mısır, Kuzey Afrika ve Lübnan gibi ülkeler üzerindeki
denizaşırı iktisadi ve siyasi hakimiyetin sarsılamaya
başlaması
Anadolu’da başıboş gezen askerlerin çıkardığı isyanlar
Tımar düzeninin bozulması
Klasik Osmanlı Düzeninin Bozulması

16. Asır sonunda değişen dünya şartları



Gümüş enflasyonu
Denizaşırı ticaret yollarının değişmesi





Yine de Osmanlı 18. Asır’a kadar nüfuzunu sürdürecektir
Akdeniz egemenliğinin İngiliz ve Hollanda gemilerine geçmesi
Gemicilik ve ateşli silah teknolojilerindeki gelişmeler
Avusturya ve İran ile yapılan yıpratıcı savaşlar
16. Asır’da Moskova Çarlığı’nın güçlenmesi
Avusturya ve Rusya’nın tarımsal ve sanayii yapılarının
gelişmesi
Reform Düşüncesi

Kurumların çöküşüne rağmen toplumda bir
reform düşüncesi uyanmamıştır.



Askeri tedbirler


Toplumdaki ve dünyadaki değişiklikler teşhis
edilememiştir.
Amaç: Kurumları Kanuni devrindeki hallerine
döndürmek
Kuyucu Murad Paşa, IV. Murad
Karışıklıklar Köprülü Mehmed Paşa’nın sadrazam
olmasıyla son buldu.
Köprülüler Dönemi

Yine bir hanedan sadaret makamını ele geçirmiştir.

Köprülü Mehmed Paşa tam yetki (omni potens) ile iktidara
gelmiştir.



Orduda, maliyede ve idarede klasik Osmanlı devlet şemasına uygun
reformlar
Ölümünden sonra sadrazamlığa oğlu Köprülü Fazıl Ahmed Paşa
getirildi.
Köprülüler devrinden sonra İmparatorluk askeri gerileme
dönemine girdi.


17. Asrın sonunda Polonya, Alman prenslikleri ve Avusturya orduları
birleşerek Osmanlı ordularını Tuna ötesine püskürttüler.
1699 Karlofça Antlaşması ile Macaristan ve Erdel elden çıktı.
18. Asır’da Avusturya ve Rusya
ile İlişkiler

Osmanlı’da geri kalmışlığın bilincine varıldığı bir dönemdir.


Avrupa savaş tekniği kadar sanayiinin de üstünlüğü anlaşılmış ve bir ıslahat
eğilimi uyanmıştır.
Avusturya ve Rusya güçlenmiş, Akdeniz ve Balkanlar’da aktif bir savaş ve
iktisadi yayılma politikası izlemişlerdir


1739’da Belgrad Antlaşması ile Avusturya’nın Balkanlarda ticaret serbestisi ve
ulaşım güvenliği garanti edildi.
1774’de Küçük Kaynarca Antlaşması ile:





Osmanlılar Kuzey Kafkasya ve Kırım’dan çekildi.
Rusya her yerde konsolosluklar kurma hakkı ve seyrüsefain güvenliğine sahip oldu.
Padişahın halife olarak Rusya müslümanları üzerindeki ruhani yetkisine karşı olarak
Rusya da Osmanlı Ortodokslarının hamisi olarak tanındı.
Avusturya’yı Lehistan’da çıkan ihtilal, Rusya’yı da İsveç ile savaş durdurdu.
Daha sonra da Fransız İhtilali oldu.
Dengeleme Politikaları

Rusya’ya karşı Fransa ile ittifakı
kuvvetlendirme


Ordudaki ıslahat ve Batı kültürüne açılma
Fransa önderliğinde
Fransa Doğu Akdeniz ticaretine en imtiyazlı
devlet olarak girmekteydi.

Fransa’nın 18. Asır’daki bu imtiyazlı konumunu
19. Asır’da İngiltere almıştır.
Islahat Denemeleri

III. Selim orduyu yeniden kurmak, maliyede ise
mukataaları devletin eline almak istiyordu.




Yeniçeriliğin kaldırılması ancak II. Mahmud devrinde
başarılabildi.
Mali ıslahat ise başarıyla tamamlanamadı.
Yeni çağ dünyasına giriş, iç dinamiklerle değil, dış
dünyanın itişleri ile oluyordu.
Batı’ya açılma Osmanlı devlet adamlarını “Batının
kurumlarını kabul etmekle yaşamanın mümkün
olduğuna” inandırdı.
Şark Meselesi

İmparatorluğun yeni ortaya çıkan güçlerin sömürü alanı içine
girmesi

Avusturya, henüz Atlantik ülkeleri gibi Okyanus aşırı faaliyelere
girişecek güçte değildi.





18. Asır’dan itibaren Balkanlar’dan hem hammadde (tütün, tiftik, pamuk,
yün, deri, keçe) elde etti, hem de mallarını (porselen, çini, kumaş,
sonraları şeker) pazarlamaya başladı.
Kaçak ticaret arttı.
Ticaretle zenginleşip güçlenen bir toprak lordları sınıfı güçlerini artırdı
(azınlıklar arasında burjuvalaşma başlangıcı, ulusal hareketlerde etkin
gruplar).
Rusya da Osmanlı Karadenizi ve Ege kıyılarını içine alan bir ticaret ağı
kurmaya başladı.
1798’de Napoleon’un Mısır’ı işgali ile şark meselesi fiilen başladı.

18. Asır’da Atlantik ülkelerinin dış ticaretinde Akdeniz’in önemi azalırken
19. Asır’da yeniden arttı.
Rusya’nın Gelişmesi




Maliyede merkezileşme ve gelir artışı
Gümrük duvarlarının kuruluşu
Ordu ve donanmada reform
Ziraatte reform





Alman zirai kolonileri kurulması
Patates gibi kültür bitkilerinin ekimi
Madencilik ve üretimde (tekstil, demir-döküm,
dericilik) gelişmeler
Nehir ulaşımının geliştirilmesi
Bir burjuvazi ortaya çıkartılması

Çar tarafından fabrikatörlere işçi olarak serf statüsünde
köylüler sağlanması
Osmanlı’da Siyasal ve Sosyal Değişme

Dış ticaret yoluyla dünyanın diğer
bölgeleriyle bütünleşen bölgelerde tarımsal
yapıda değişmeler başlamıştır.

Tarım ve hayvancılıkta (tütün, pamuk, tiftik,
vs.) Avrupa taleplerine yönelen bir üretim

Tipik üretim birimi çiftliktir, ortakçılık vardır.

Tımar sisteminin tasviyesi
Osmanlı’da Siyasal ve Sosyal Değişme

Yerel toprak lordları zümresi ortaya çıkmaya başlamıştır.


Bir otorite boşluğunu doldurarak bölgelerinin hakimi, yöneticisi,
mali otoritesi ve eşkiyaya karşı koruyucusu olmuşlardır.
Gerçi yerli aristokrasi her zaman taşranın hakimi olmuştur; bu
yeni bir feodalleşme hareketi değildir.




Ahali ile bürokrat lordlar arasında aracılık işlevi görmüşlerdir.
Zamanla “absentee landlords” oldular, lüks tüketime yöneldiler.
Ayanlar 18. Asır’da devlet tarafından da tanındı (1809 yılındaki
Sened-i İttifak ile resmi tanınma).
II. Mahmud ve Tanzimat devirlerinde yönetimde merkezileşme
sonucunda birer birer ortadan kaldırıldılar.
Orduda ve Maliyede Değişme

19. Asrın ilk yarısında:

1809 yılındaki Sened-i İttifak, mevcut feodal
adem-i merkeziyetçiliği geç kalmış bir
belgelendirme ve kurumlaştırma çabasıdır.

II. Mahmud bu belgeyi yok sayarak merkeziyetçi
monarşinin tesisi için reformlara girişti.
Orduda ve Maliyede Değişme

1820’lerde isyanlar


Tepedelenli İsyanı, Yunan bağımsızlık hareketi, Mısır
Valisi Mehmed Ali Paşa’nın isyanı
Mısır isyanında İngiltere’nin yardımına yanıt 1838’de
imzalanan bir ticaret sözleşmesi ile verildi.


Gümrük vergisi toplam %5, hiçbir mal için ithal veya ihraç
yasağı yok.
Yarı sömürgeleşme sürecini başlatmıştır.

Diğer Avrupa devletleri de bu imtiyazlı hükümlerden
yararlanmak istediler.
Tanzimat Dönemi (Yönetimin
Modernleşmesi)

1839’da Tanzimat Fermanı’nın ilanı

Klasik Adaletname geleneğinin bir devamı (tahta her
çıkan sultanın halkına adaletli bir yönetim vaadetmesi)


Farklı yön: Adalet ve refah vaadedilen millet, bütün
imparatorluğun tebasıydı.
Milli ayaklanmalar, bölgesel başkaldırmalar ve özellikle Balkan
halklarını kışkırtanlara karşı bir tedbir


Avrupa’nın Osmanlı’nın içişlerine karışmaması için
İç ve dış baskılar sonucu kabul edilmiştir.
Tanzimat Dönemi (Yönetimin
Modernleşmesi)

Aydın bürokrat zümrenin devleti mali,
idari ve adli alanlarda düzenli bir
yapıya kavuşturmak için hakimiyeti ele
geçirmesi

Bir dizi ticaret antlaşması ile Avrupa
ekonomisi ve siyaseti ile daha fazla
bütünleşme
Tanzimat Fermanı

Oturmamış yeni kurumlar ile eski geleneklerin
çatışmasından doğan bir ikilik vardır.


İdarenin bünyesine yönelik önemli değişiklikler




Şeriate uymayanın cezalandırılacağı hükmü
“Kanunsuz suç ve ceza olmaz” prensibi
Özel hukuk alanını düzenleyen Mecelle’nin hazırlanıp
yürürlüğe konulması,
Adli ve idari teşkilatta görülen değişiklikler
Yeniliklerin kaderi bu reformları başaracak nitelikte
öncü ve uygulayıcı bir kadronun varlığına bağlı idi.

Yetişmiş kadro sıkıntısı

Klasik kurum ve usullerin ıslahı

Eyalet idaresinde meşveret usulüne gidiş
Tanzimat Fermanı

Ruhen de lafzen de bir anayasa değildir.


Ama getirmek istediği kurumlar bütünü itibarıyle anayasal bir
harekettir.
Ferman ile


Padişahın otoritesi merkezi bürokratlar lehine kısıtlanıyordu.
Müsadere kalkmıştır.


Tımar sistemi ve iltizam kaldırılmıştır.


Bürokrat tabakaya ve yeni doğan ticaret burjuvazisine güvence
İltizam ilerde yine uygulamaya konulmuştur.
Müslümanlar için vergi ve askerlik konularında bir rahatlama
olmamıştır.

Din ve vicdan hürriyeti sadece gayrimüslim tebaaya tanınmıştır.
Merkezi İdare Örgütünde
Modernleşme

II. Mahmud devrinden beri Divan-ı
Hümayun’un yerini bakanlıklar almaya
başlamıştı.



Örneğin Umur-u Hariciye ve Umur-u Dahiliye
nezaretleri
Her nezarette yazışma, teftiş ve özlük işlerini
yürüten ofisler vardı.
Tüzel kişiliği bulunan bakanlıklara doğru bir
gelişme
Merkezi İdare Örgütünde
Modernleşme

Genel gelişmeler




Adli ve mülki konuların yürütülmesi için sonradan bir
parlamentoya ve yüksek mahkemeye dönüşecek
Meclis-i Ahkam-ı Adliye 1837’de kurulmuştu.
Bilimler Akademisi olarak Encümen-i Daniş
Yeniçerilerin ortadan kaldırılması ile başlayan
ordudaki ıslahat süreci
Sınırlı bir merkeziyetçilik

Vergi toplama, askere alma ve cemaat yönetiminde
mecburiyetten eski usullerin kullanımı
Merkezi İdare Örgütünde
Modernleşme


Tanzimat hareketi esasta mali bir ıslahat anlamına gelir.
Maliye Nezareti (Bab-ı Defteri)




Kırım savaşı sonunda Divan-ı Muhasebat (bugünkü Sayıştay)
kuruldu.


Merkezde maliye örgütü yeniden düzenlendi.
Eyaletlere muhassıllar gönderildi.
Yanlarına diğer memurlar ve ahaliden oluşan muhassıl meclisleri verildi.
Toplam harcamaların kontrolü ile görevli
Mali merkeziyetçilik gerçekleştirilemedi.

Ülkenin ilkel sosyo-ekonomik ve yönetsel yapısı



Yetersiz bürokratik kadrolar
Eski vergiler alınmaya, yöntemler kullanılmaya devam edildi (aşar, iltizam).
İflas eden maliyenin yabancı devletlerce kontrolünün başlaması
Umur-u Hariciye Nezareti


Dışişlerini ve dış ticaret ilişkilerini yürütmekle görevli ofis
Osmanlı azınlıklarının uluslararası bir sorun haline
gelmesiyle beraber bu ofis içinde azınlıklarla ilgili bir
bölüm kurulmuştur.


Diplomat yetiştiren bir okul gibi de çalışmıştır.


Her dini cemaat için alt bölümler
Vilayetlerdeki umur-u hariciye müdürlerini tayin ederdi.
İç yazışmalarında Fransızca kullanılmıştır.
Eğitim Kurumlarında Modernleşme


1866 Maarif-i Umumiye Nezareti
Medreselerin yanında laik okullar da açılmıştır.



Sürekli bir ikilik ve çatışmaya neden olmuştur.
Reform yüksek öğretim düzeyinde başlamıştır.
Tanzimat döneminde orta dereceli okullar (Rüştiyeler)



Mühendislik, tıp, harp ve mülki idare konularında (Harbiye, Mülkiye,
Adliye...)
İlköğretime yayılması ancak imparatorluğun son senelerinde
olabilmiştir.
Kız ortaokulları ve yüksek öğretime öğretmen yetiştirmek için
Dar’ul Muallimat

Türk kadınlarının iş hayatına girmeye başlaması
Eğitim Kurumlarında Modernleşme

1900’de Darülfünun-u Osmani



Tıp, hukuk ve edebiyat fakülteleri ile modern bir
üniversite
Islahat Fermanı (1856) ilanı ile gayrimüslimler
kendi dil ve dinlerinde eğitim yapan ilk, orta ve
yüksek eğitim kurumları kurmaya başladı.
Katolik ve protestanlığı yaymayı amaçlayan
yabancı okullar

Eğitimdeki kargaşa 1925 Tevhid-i Tedrisat kanunu
ile giderildi.
Yargıda Değişmeler

Adliye örgütünü modernleştirecek ve kısmen
laikleştirecek Nezaret-i Deavı II. Mahmud tarafından
kuruldu.


1840 Ceza kanunu, 1850 Ticaret Kanunu (Fransa’dan)
1879 Teşkilat-ı Mehakim Kanunu


Savcılık, noterlik gibi kurumların başlangıcı
Hukuk alanında her sınıf ve mezhepten tebaya hitap
eden ortak bir kanun külliyatının hazırlanması


1872’de Mecelle-i Ahkam-ı Adliyye
Batı hukuku ve İslam hukukunun beraber uygulanması
Yargıda Değişmeler

Şer-i mahkemelerin görev ve nüfuzu daraltıldı.





Nizami mahkemeler ve ticaret mahkemeleri kuruldu.
Kadının Monist yargılama usulü yerine çok yargıçlı ve temyiz
mekanizmalı bir sistem getirildi.
Şer-i yargıçlar için özel medreseler kuruldu.
Yabancı tebaa konsolosluk mahkemelerinin yetki alanında
Yargı örgütünde birlik ve tam bir laik düzen sağlanamadı.

Yine de bu gelişmeler Cumhuriyet devrindeki hukuk devrimine yol
açacak büyük değişikliklerin başlangıcıdır.
İdarede Değişmeler

Yönetimde yasallık ve güvencenin
getirilmesi


Keyfiliğin azaltılması
Her dinden tebanın yönetime katılması


Taşra yönetimindeki idari kurullarda yüksek
oranda gayrimüslim temsili
Sadece dış baskı nedeniyle değil, çok kavimli
imparatorluk geleneği
İdarede Değişmeler

Parlamentarizmin gelişmesi

Daha 1838’de kararname ve nizamnameleri hazırlamak, yargı
kararlarını temyiz etmek ve idarenin icraatlarını yasallığını
denetlemek için Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliyye
kurulmuştur.


1868’de yerini Şura-yı Devlet (Danıştay) ve yüksek yargıdan
sorumlu Divan-ı Ahkam-ı Adliyeye bıraktı.
Hükümdar adına karar alan ve denetim yapan meclislere doğru
bir evrim



Merkezde ve vilayetlerdeki bu istişari kurumlar parlamentonun
çalışma ve müzakere geleneğine katkıda bulundu.
Parlamentodaki vekiller valinin veya mutasarrıfın ataması ile
II. Abdülhamit 1878’de Mebusan meclisini dağıttı.
Taşra Yönetiminde
Merkeziyetçilik

Tanzimatçı devlet adamı için gerekli şey,
hürriyet değil, kazanç, mal ve hayat
güvenliğidir.


Amaç taşrada yerel özerklik veya mahalli
demokrasiyi yerleştirmek değildir.
Amaç, eyalet idaresinin ıslahı, gelirlerin artırılması,
tutarlı bir idarenin yerleşmesidir.

Merkezi otoritenin taşradaki egemen grupları kontrol
edebilmesi
Vilayet Örgütünde Değişmeler


Ticari açıdan güçlenen yeni merkezler eyalet
bölümlenmesini de değiştirmiştir.
İç karışıklık ve dış güçlerin müdahalesi sonucunda
Cebel- Lübnan’a özel bir statü verilmesi (karma üyeli bir
idare meclisi, mahkemeler...)

Avrupalılar bu sistemin tüm Osmanlı Rumelisi ve Mezopotamya
vilayetlerinde de uygulanmasını istediler.

Yeni bir vilayet sistemi hazırlandı (Merkeziyetçi model, Fransız
“departmante” sistemi)

Başta askeri yetkisi olmayan valiler vardı.
 Yanlarında memurlar ve yerel cemaat liderlerinden oluşan istişari
nitelikli meclisler vardı.
Vilayet Sistemi

Vilayetin altında liva (mutasarrıf), kaza
(kaymakam), nahiye (müdür) ve köyler (muhtar ve
ihtiyar meclisi) vardı

Nahiyeler uygulama alanı bulamadılar:




Balkanlarda ulusalcı fikirlerin kırsal alana inme tehlikesi
Köylerin az gelişmiş ve otarşik yapısı
Doğuda göçebe aşiret reislerine nahiye müdürü statüsü verildi.
Vilayet sistemi uygulamaları


Önce deneme amacıyla 1864’ten itibaren Tuna (Bulgaristan)
vilayetinde,
Sonra Lübnan (özel statü), Mısır, Bosna ve Girit (özerk
durum), Hicaz ve Yemen (uzaklık ve aşiret düzeni) ve
İstanbul (başkent) dışında her yerde uygulanmaya başlandı.
Vilayet Örgütünde Değişmeler


Belediyelerde de merkeziyetçi bir politika
izlenmiştir.
Merkezi uygulamalara tepki olarak mahalli
eşraf, ayan ve ağalar ayaklanmalara ön ayak
olmuşlardır.


Vilayet sistemi altında otoritelerini kaybetme
korkusu
Yeni sisteme geçince de bu sefer idare
meclislerine, belediyelere ve mahkemelere üye
olarak girip güçlerini koruma yoluna
başvurmuşlardır.
Vilayet Örgütünde Değişmeler

19. Asır’da ülkenin ulaşım ağı ve dış ticaret
kanalları değişmiştir.

Demiryolları ve posta (telgraf) altyapısı inşaa edilmiştir.



Telgraf, merkeziyetçi idarenin bir denetim aracı olarak da
kullanılmıştır.
Yabancı ve Türk vapur kumpanyaları da ticarete
atılmıştır.
Birbirinden kopuk ulaşım sistemleri yüzünden
ülkenin bütün merkezlerini birbirine bağlayan
ucuz ve kolay bir ulaşım sistemi kurulamamıştır.
Belediye Örgütünün Kurulması

Kent yönetimi eski yönetim sistemi çökmeye
başladığı için artık işlemiyordu.

Tanzimat önderleri Batı şehirlerinin yapısı ve
örgütlenmesine hayranlık duyuyordu.



İdari nedenlerle (düzenli şehirler...) modern belediyelerin
kurulmasını istiyorlardı.
Yerel özerklik isteği söz konusu olmamıştır.
Mali yetersizlikler nedeniyle belediyelere özel gelir
tahsisi yapılmamıştır.
Belediye Örgütünün Kurulması

Avrupalılar ticari faaliyetleri kolaylaştırabilmek
için limanların ıslahını istemişlerdir.

Kendi ekonomik yatırımlarının ön koşulu olarak
altyapı (ulaşım, su, kanalizasyon, aydınlatma ve
sağlık...) hizmetlerini talep etmişlerdir.


Bu tesis ve hizmetler kendileri için yeni iş alanları da
yaratmıştır.
Kendi ticari temsilcileri olan gayrimüslimlerin
belediye idarelerinde söz sahibi olmasını
istemişlerdir.
Belediye Örgütünün Kurulması

İstanbul (1854), Selanik, Beyrut, İzmir gibi
kentlerde belediye idareleri, 1877 Belediye
kanunu çıkmadan kurulmuşlardır.

Hükümetçe tayin edilen bir Şehremini ile Bab-ı Ali’nin
seçimi ve padişahın tayini ile görevlendirilen üyelerden
(esnaf ve ileri gelen memurlar) kurulu bir Şehremaneti
Meclisi


Yetkisi sınırlıdır, bağımsız gelirlere sahip değildir, personeli
yetersizdir.
Taşrada uygulama cılız kalmıştır.
Belediye Örgütünün Kurulması

İmparatorluk Cumhuriyet’e giderek
modernleşen bir belediye örgüt ve hizmetleri
bırakmıştır ama gelişen bir demokratik katılım
sistemi bırakmamıştır.

Ülkemizde yerel yönetimlerin mali kaynaklarını ve
kadrolarını kontrol biçiminde gerçekleştirilen
merkezi yönetim baskısı bir gelenek halini almıştır.
Tanzimat Hareketinin Yarattığı
Tepkiler

Tanzimat geniş köylü kitlelerinin hayatını iyileştirmedi.


Tanzimat ile çıkarları bozulan ayanların ve aşiretlerin
isyanları


Özellikle azınlıklar arasında ulusal direnişe varan köylü isyanları
II. Abdülhamit’in eski düzeni iadesi ile kontrol edilebilmiştir.
Şahıslara işledikleri arazinin tapusunun verilmesi (bir
mülkiyet hakkı olarak toprağa tasaruf hakkı)



Yabancılar da toprak alabilmeye başladı.
Ayanların işine yaramıştır.
Köylerde sipahinin yerini güçsüz memurlar almıştır.

Toprak işgali, arazi kavgaları, fiili gasp
Tanzimat Hareketinin Yarattığı
Tepkiler

1838 Ticaret Anlaşması sonrasında


Tezgah sanayinin çökmesi
Yarı sömürgeleşme süreci



Hammadde ihracı (Bursa ham ipek, Ankara tiftik, vb.)
Tanzimat ile açılan fabrikaların istisnalar hariç uzun ömürlü
olamamaları, işsizlik ve huzursuzluk
İltizam kaldırıldı ama merkezi bir mali teşkilat kurulamadı.

Dış boçlar nedeniyle maliye dış güçlerin kontrolüne girdi.


Devlete borç verip vergi gelirlerini satın alan Galata Bankerleri
Düyun-u Umumiye
 Hem devlet gelirlerinin büyük kısmına el koyuyordu, hem de
alacaklarını tahsil etmek için bizzat teşkilatlanmıştı.
Sonuç

Mali yönetim yabancı devletlerin kontrolüne girdi.

Düyun-u Umumiye devlet içinde devletti.



Tarımsal ürünler Batı Avrupa ekonomisinin ihtiyaçlarına dönük hale
geldi.
Toprağı terk ve küçük ölçüde şehirlere göç başladı.


Parasızlıktan altyapı yatırımı yapılamıyordu.
Şehrin çekimi olmadığından sonuç, sefalet ve gecekondulaşma
Eyaletlerin daha sıkı, merkezi bir kontrole bağlanması


Ulusalcılık eğilimi Balkanlarda her türlü birlik teşebbüsünü engelledi.
Sonunda İmparatorluk çöktü.