Kujawsko Pomorskie

Modelowanie gospodarki ściekowej w gminach zgodnie z Wytycznymi KPOŚK. Studia przypadków

Janusz Stanisławski

Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

1

Kujawsko Pomorskie

Tematyka prezentacji

1. Stan aglomeracji wg projektu aktualizacji KPOŚK 2012; 2. Podstawowe dokumenty opisujące sposób wyznaczania aglomeracji; 3. Konieczność uporządkowania granic i wielkości aglomeracji zgodnie z Wytycznymi KZGW; 4. Parametry aglomeracji podlegające konieczności weryfikacji; 5. Praktyczny sposób postępowania gminy w zakresie weryfikacji granic i wielkości aglomeracji; 6. Procedura administracyjna zmian obszaru i wielkości aglomeracji.

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

2

Kujawsko Pomorskie

1. Stan aglomeracji wg projektu aktualizacji KPOŚK 2012

  Aktualizacja KPOŚK jest czwartą aktualizacją, jej wyniki nie zostały opublikowane, w rezultacie stwierdzono, że :  część aglomeracji jest wyznaczona nieprawidłowo (851/RLM, 1502/granice)  wyznaczono nowe aglomeracje o generowanym dodatkowo ładunku zanieczyszczeń; wystąpiła fluktuacja aglomeracji w grupie 10 – 15 tys. RLM; zmiana w podejściu do wdrażania Dyrektywy ściekowej (z art.5.4 na art. 5.2)

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

3

Kujawsko Pomorskie 1. Stan aglomeracji wg projektu aktualizacji KPOŚK 2012

Tabela 1. Liczba i wielkość aglomeracji wyznaczonych na potrzeby aktualizacji KPOŚK wg danych z 2010/11 r.

Grupa aglomeracji RLM Liczba aglomeracji ≥ 150 000 100 000 – 149 999 15 000 – 99 999 10 000 – 14 999 2 000 – 9 999 Razem

45 33 347 187 1 035

1647 IV AKPOŚK RLM rzeczywiste

17 214 957 4 016 176 12 201 650 2 301 157 5 145 532

40 879 473 %RLM rzeczywistego

42,1 9,8 29,8 5,6 12,6

100

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

4

Kujawsko Pomorskie 1. Stan aglomeracji wg projektu aktualizacji KPOŚK 2012

Tabela 2. Zakres rzeczowy i koszty realizacji KPOŚK Przedmiot inwestycji Sieci kanalizacyjne Oczyszczalnie ścieków Zagospodarowanie osadów

zakres rzeczowy [km] nakłady finansowe [tys. zł] zakres rzeczowy [szt.] nakłady finansowe [tys. zł] nakłady finansowe [tys. zł]

SUMA NAKŁADÓW FINANSOWYCH Realizacja założeń KPOŚK w okresie 2003 – 2010

49 187

KPOŚK 2012 (na lata 2011 2015)

42 818,1 23 040 363 26 919 199,7 1203 10 534 385 207 924***

33 782 672

877 9 441 165,8 1 170 498,1

37 530 863,6

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

5

Kujawsko Pomorskie 1. Stan aglomeracji wg projektu aktualizacji KPOŚK 2012

Zadania dla woj. kujawsko – pomorskiego (90 aglomeracji)

 71 aglomeracji z wątpliwie wyznaczonymi granicami;  41 aglomeracji z błędnie wyznaczoną RLM

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

6

Kujawsko Pomorskie

2. Podstawowe dokumenty opisujące sposób wyznaczania aglomeracji

  Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2010 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz.U

Nr 137 poz 922);

http://kzgw.gov.pl/files/file/Materialy_i_Informacje/Programy/KPOSK/

Wytyczne do tworzenia i zmiany aglomeracji Ministerstwa Środowiska i Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej (MŚ i KZGW, Warszawa, 2013r .

http://kzgw.gov.pl/files/file/Materialy_i_Informacje/Programy/KPOSK/Wytyczne_KZGW_.pdf

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

7

Kujawsko Pomorskie

2 Podstawowe dokumenty opisujące sposób wyznaczania aglomeracji Podstawę wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji stanowią:  studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;  miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego;  decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego;  wieloletnie plany rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych Na ich podstawie powstaje propozycja Planu Aglomeracji złożona z:  części graficznej;  części opisowej.

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

8

Kujawsko Pomorskie

2 Podstawowe dokumenty opisujące sposób wyznaczania aglomeracji Część opisowa Planu Aglomeracji zawiera : a. tabelę z długościami wg rodzaju istniejącej i planowanej sieci kanalizacyjnej; b. tabelę z liczbą mieszkańców i turystów obsługiwanych przez tę sieć; c. opis oczyszczalni ścieków; d. bilans ilości i jakości ścieków komunalnych; e. bilans ilości i skład ścieków przemysłowych; f. uzasadnienie dla określonej dla aglomeracji RLM; g. informację o strefach ochronnych ujęć wody; h. informację o obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych; i.

informację o formach ochrony przyrody .

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

9

Kujawsko Pomorskie

2 Podstawowe dokumenty opisujące sposób wyznaczania aglomeracji Część graficzna Planu Aglomeracji zawiera : a. oznaczenie granic obszaru objętego lub przewi b. dzianego do objęcia zasięgiem systemu kanalizacji zbiorczej; c. oznaczenie znajdujących się na terenie gminy oczyszczalni ścieków komunalnych; d. oznaczenie granic administracyjnych; e. oznaczenie granic stref ochronnych ujęć wody; f. oznaczenie granic obszarów ochronnych zbior g. ników wód śródlądowych; h. oznaczenie granic terenów objętych formami i.

j.

ochrony przyrody; określenie skali planu w formie liczbowej i liniowej;

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

10

3.

Kujawsko Pomorskie

Konieczność uporządkowania granic i wielkości aglomeracji zgodnie z Wytycznymi KZGW

.

Najczęstsze błędy związane z nieprawidłowo wyznaczonymi aglomeracjami: 1. nierealnie duży obszar - gmina ≠ aglomeracja; 2. większa niż jest możliwa do osiągnięcia RLM; 3. niedostosowana do wielkości aglomeracji wielkość obsługującej/cych oczyszczalni ścieków; 4. pomijanie mozliwości pracy ze szczelnymi zbiornikami

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

11

Kujawsko Pomorskie

3 Konieczność uporządkowania granic i wielkości aglomeracji zgodnie z Wytycznymi

Należy pamiętać !

 Aglomeracja w sensie KPOŚK jest elementem do rozliczeń gminy z: efektu ekologicznego;  wydatkowania środków finansowych a czas ucieka……..

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

12

Kujawsko Pomorskie

3 Konieczność uporządkowania granic i wielkości aglomeracji zgodnie z Wytycznymi

Konsekwencje niespełnienia wymagań KPOŚK

  brak możliwości osiągnięcia stopnia zbierania ścieków systemem kanalizacji (w % zależnym od wielkości aglomeracji); brak możliwości osiągnięcia docelowej RLM , najczęściej :

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

13

Kujawsko Pomorskie

4. Parametry aglomeracji podlegające konieczności weryfikacji: - tworzenie mapy aglomeracji - określenie obszaru; - wyznaczanie RLM rzeczywistego - określenie wielkości;

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

14

Kujawsko Pomorskie

4 Parametry aglomeracji podlegające konieczności weryfikacji Należy tak planować granice aglomeracji, aby: w jak największym stopniu cały produkowany przez aglomerację ładunek ścieków był zbierany siecią kanalizacyjną i odprowadzany na oczyszczalnię ścieków; ludność nieobsługiwana przez zbiorcze systemy kanalizacyjne mogła korzystać mogła z indywidualnych systemów oczyszczania ścieków (tj.: zbiorniki bezodpływowe oraz przydomowe oczyszczalnie ścieków). Ścieki ze szczelnych zbiorników bezodpływowych dostarczane będą taborem asenizacyjnym do oczyszczalni ścieków komunalnych

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

15

Kujawsko Pomorskie

4 Parametry aglomeracji podlegające konieczności weryfikacji Obowiązuje tylko dla projektowanych systemów Realizacja sieci kanalizacyjnej na obszarze aglomeracji z doprowadzeniem do oczysz czalni ścieków powinna być uzasadniona finansowo i technicznie; uzasadnia to wskaźnik koncentracji , który:

Jak zwykle są wyjątki:

Wówczas wskaźnik ten Przepisu nie stosuje się, w przypadku gdy sieć kanalizacyjna będzie zlokalizowana na terenie:  jednoprocentowym spadku kanalizacji w kierunku OŚ;   stref ochronnych ujęć wody ; obszarów ochronnych zbiorników wód  śródlądowych; objętym przynajmniej jedną formą ochrony przyrody

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

16

Kujawsko Pomorskie

4 Parametry aglomeracji podlegające konieczności weryfikacji

Lp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Wskaźnik koncentracji Tabela 2 Oszacowanie wskaźnika koncentracji w Aglomeracji Nazwa miejscowości

Zakrzów Siedlce Stanowice Marcinkowice Jankowice Lizawice Sobocisko Zabardowice Miłonów Marszowice Gaj Oławski Jaczkowice Godzinowice Niwnik Bolechów Drzemlikowice Siecieborowice

Razem dł sieci, m

3070 4390 4590 10680 5253 2671 4 968 2672 644 3300 3090 5090 1860 1790 2290 3640 1310

Liczba Mk 31.12.2015.

269 511 1 052 2 287 401 231 544 278 145 266 334 605 205 227 185 434 223

8 210 wsk koncentr.

88 116 232 214 97 93 110 104 205 83 108 124 110 127 81 112 170

Liczba Mk 31.12.2025

311 594 1235 2654 480 270 631 322 152 307 387 733 235 264 215 473 259

9522 wsk koncentr.

101 135 269 249 113 109 127 121 236 96 125 144 126 147 94 130 198

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

17

Kujawsko Pomorskie

4 Parametry aglomeracji podlegające konieczności weryfikacji Rys. 1 Fragment przykładowej mapy aglomeracji

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

18

Kujawsko Pomorskie

4 Parametry aglomeracji podlegające konieczności weryfikacji

Weryfikacja RLM aglomeracji: RLM = RLM rzecz + RLM czas + RLM przem

RLM rzecz RLM czas jest równe liczbie mieszkańców stale zamieszkałych w granicach miejscowości (niekoniecznie zameldowanych) 1 Mk = 1 RLM; jest równe liczbie osób czasowo przebywających w RLM przem miejscowościach - (liczba łóżek hotelowych, szpitalnych) 1 mc = 1 RLM; oblicza się biorąc pod uwagę średnie stężenie zanieczyszczeń i prognozowaną liczbę ścieków przemysłowych

RLM przem = Q śr d * C BZT5 : 60g/m 3

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

19

Kujawsko Pomorskie

5. Postepowanie gminy w zakresie weryfikacji granic i obszarów aglomeracji

    

Weryfikacja bilansu ścieków; Opracowanie koncepcji gospodarki ściekowej dla gminy; PFU a koncepcja projektowa; Plan aglomeracji Gospodarka ściekowa na obszarach poza aglomeracją

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

20

Kujawsko Pomorskie

5 Postepowanie gminy w zakresie weryfikacji granic i obszarów aglomeracji

Weryfikacja bilansu ścieków – jest zawsze poprzedzona analizą demograficzną i zużycia wody Tabela 2 Bilans ścieków dla Aglomeracji Lp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Nazwa miejscowości

Zakrzów Siedlce Stanowice Marcinkowice Jankowice Lizawice Sobocisko Zabardowice Miłonów Marszowice Gaj Oławski

Liczba Mk 269 511 1 065 2 287 414 231 544 278 132 266 334 Q śrd m 3 /d

17,49 33,22 69,23 148,66 26,91 15,02 35,36 18,07 8,58 17,29 21,71

Q dmax m 3 /d

22,74 43,19 90,00 193,26 34,98 19,53 45,97 23,49 11,15 22,48 28,22

Q h24godz m 3 /h

0,948 1,8 3,75 8,053 1,458 0,814 1,915 0,979 0,465 0,937 1,176

Q hmax m 3 /h

1,705 3,238 6,749 14,494 2,624 1,464 3,448 1,762 0,837 1,686 2,117

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

21

Kujawsko Pomorskie

5 Postepowanie gminy w zakresie weryfikacji granic i obszarów aglomeracji

Opracowanie koncepcji gospodarki ściekowej dla gminy

1. Selekcja miejscowości do zbiorczej kanalizacji wg wskaźnika koncentracji; 2. Trasowanie sieci głównych kolektorów w wybranych miejscowościach; 3. Koncepcja technologii oczyszczalni ścieków o przepustowości wyrażonej w RLM zgodnej z wielkością aglomeracji; 4. Analiza finansowa pod kątem wysokości opłat za usługę zbierania, gromadzenia i oczyszczania ścieków.

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

22

Kujawsko Pomorskie

5 Postepowanie gminy w zakresie weryfikacji granic i obszarów aglomeracji

PFU a koncepcja projektowa PFU - Program Funkcjonalno – Użytkowy

1. Podlega rygorom rozporządzenia; 2. Przydatny do wstępnej oceny kosztów inwestycji; 3. Niezbędny przy przetargach typu „projektuj i buduj”.

Koncepcja projektowa

1. Pozostawia swobodę co do stopnia szczegółowości; 2. Pozwala na wybór technologii wykonawstwa i rodzaju materiałów; 3. Przydatna przy weryfikacji wielkości aglomeracji

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

23

Kujawsko Pomorskie

5 Postepowanie gminy w zakresie weryfikacji granic i obszarów aglomeracji

Plan aglomeracji – szczegółowo omówiono w pkt. 2

1. Jest podstawą do wszczęcia postępowania administracyjnego o ustanowienie aglomeracji; 2. Ma rangę planu miejscowego - staje się wytyczną dla władz gmin co do zakresu finansowania przedsięwzięcć kanalizacyjnych – przyjmowany uchwałą Rady Gminy; 3. Określa sposób postępowania ze ściekami na terenach przeznaczonych do inwestycji kanalizacyjnych i posiadajacych kanalizację.

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

24

Kujawsko Pomorskie

5 Postepowanie gminy w zakresie weryfikacji granic i obszarów aglomeracji

Gospodarka ściekowa na obszarach poza aglomeracją

1. Poza aglomeracją teren gminy można podzielić na obszary gospodarowania ściekami o RLM< 2000; 2. Obszary takie nie wchodzą w skład KPOŚK; 3. Okres rozliczeniowy dla takich obszarów wykracza poza 1 stycznia 2016 r.; 4. Mogą być stosowane indywidualne systemy oczyszczania ścieków.

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

25

Kujawsko Pomorskie

6. Procedura administracyjna zmian obszaru i wielkości aglomeracji

1. Wystąpienie sejmiku do zainteresowanych gmin z wnioskiem o przedstawienie propozycji planu aglomeracji; 2. Uchwała Rady Gminy o przyjęciu planu aglomeracji i wszczęciu postępowania weryfikacyjnego; 3. Weryfikacja, przez Urząd Marszałkowski, wniosku Gminy o zmianę wielkości i obszaru aglomeracji; 4. Uchwała sejmiku o likwidacji dotychczasowej aglomeracji; 5. Uchwała sejmiku o ustanowieniu nowej aglomeracji.

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

26

Kujawsko Pomorskie

Dziękuję za uwagę

Przysiek, 9 grudnia 2013 r.

ul. Warsztatowa 47 55-010 Biestrzyków k/Wrocławia tel./fax: +48 71/338 41 89

e-mail: [email protected]

www.imeconsulting.com.pl

Przysiek, 9 grudnia 2013 r. Seminarium :Wyzwania stojące przed samorządami w gospodarce wodno-ściekowej

27