Transcript BOTAŞ TUZ GÖLÜ DOĞALGAZ YERALTI DEPOLAMA PROJESİ

TUZ GÖLÜ
DOĞALGAZ YERALTI DEPOLAMA
PROJESİ
BOTAŞ
DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI
M.Gazi DÜLGER
İnşaat Y. Müh.
7. TAŞITANLAR FORUMU -25 Nisan 2013
1
DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA
2
I.
Doğal Gaz Arz ve Talep -Sektörel Dağılım
II.
Doğal Gaz Yeraltı Depolama Genel Bakış
III.
Tuz Gölü Doğal Gaz Yeraltı Depolama Projesi
ARZ KAYNAKLARI –İLETİM SİSTEMLERİ
3
DOĞAL GAZ -ÜLKELER / SEKTÖREL
BAZDA DAĞILIMI
65 BCMA
(2020)
ÜLKELER
(2012)
Spot LNG
5%
Cezayir LNG Nijerya LNG
3%
10%
Azerbaycan
8%
Iran
20%
42 BCMA
(2012)
17 BCMA
(2002)
Rusya
55%
SEKTÖREL TÜKETİM
(2012)
II- DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA
AMAÇ





5
Arz güvenliğini sağlamak (mevsimlik, günlük ve
saatlik değişiklikleri düzenlemek)
Sistem regülasyonunu sağlamak (Arz-talep
dengesizlikleri)
Fiyat dalgalanmalarını kontrol etmek (pik talep
zamanlarında düzenleyici)
Olası arızalara karşı önlem
Depolama tesisi yükümlülüğü
DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA
AMAÇ
4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu
Madde: 3 Depolama :



6
Günlük ve mevsimlik değişiklikleri karşılamak
Doğal gaz temininin azalması veya durması ile
meydana gelen doğal gaz açığını gidermek
amacıyla
Doğal gazın, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) veya
gaz olarak depolanması
DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA
AMAÇ
4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu
Madde: 4 Depolama :

7
Her sene ithal edilecek doğal gazın yüzde onu
(%10’u ) kadar bir miktarı beş yıl içerisinde ulusal
topraklarda depolama imkanına sahip olunması
DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA
GENEL BAKIŞ
DEPO 677 ADET
KAPASİTE 383 (BCM)
7
48
(7%)
23
(2%)
(4%)
138
134
147
(20%)
(35%)
(38%)
468
(69%)
95
ABD
8
AVRUPA
SOVYETLER BİRLİĞİ
DİĞER
ABD
AVRUPA
(25%)
SOVYETLER BİRLİĞİ
DİĞER
DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA
KAPASİTE
ÜLKELER
9
ABD
RUSYA
UKRAYNA
ALMANYA
KANADA
İTALYA
FRANSA
TÜRKİYE
DİĞER
TOPLAM
DEPO SAYISI
442
28
13
51
49
10
16
1
67
677
DEPOLAMA KAPASİTESİ
(BCM)
127.2
97.6
32.1
20.4
14.8
14.9
12.7
2.6
60.7
383
DEPO SAYISI - ÜLKELER BAZINDA DAĞILIM
ADET 677
2% 0,1%
7% 2%
10%
8%
65%
2%
4%
10
ABD
İTALYA
RUSYA
FRANSA
UKRAYNA
TÜRKİYE
ALMANYA
DİĞER
KANADA
DEPO KAPASİTE- ÜLKELER BAZINDA DAĞILIM
TOPLAM 383 BCM
1%
3%
16%
33%
4%
4%
8%
26%
5%
11
ABD
RUSYA
UKRAYNA
ALMANYA
KANADA
İTALYA
FRANSA
TÜRKİYE
DİĞER
DEPO KAPASİTESİ /TOPLAM TÜKETİM ORANI
5%
30%
18%
27%
20%
49%
19%
12
ABD
RUSYA
UKRAYNA
ALMANYA
FRANSA
İTALYA
TÜRKİYE
DEPO KAPASİTESİ / KONUT TÜKETİMİ ORANI
20%
65%
48%
61%
52%
109%
105%
ABD
13
RUSYA
UKRAYNA
ALMANYA
FRANSA
İTALYA
TÜRKİYE
DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA
MEVCUT DURUM
1. KUZEY MARMARA AND DEĞİRMENKÖY TESİSLERİ
•
Tipi
: Tüketilmiş Petrol ve Gaz Rezervuarları
•
Çalışma Gazı Kapasitesi
: 2.6 Milyar m3 ( 2.1 Milyar m3)
•
Durum
: Kullanımda (20 MCM/d kapasite)
2. MARMARA EREGLİSİ (LNG) (18 MCM/d kapasite)
Type: 3*85.000 m3 tanks (V=255.000 m3)
3. EGEGAZ (LNG) (18 MCM/d kapasite)
Type: 2*140.000 m3 tanks (V=280.000 m3)
4. TUZ GÖLÜ (DGYDP) PROJESİ
Tipi
: Tuz formasyonu (dom)
Çalışma Gazı Kapasitesi : 1.0 Milyar m3 ( 5.0 Milyar m3) (40 MCM/d kapasite)
Durum
14
: Yapım aşamasında
DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA
TALEBİ
KAPASİTE
2012
2020
2030
DOĞALGAZ TÜKETİM (BCM)
42
65
80
MEVCUT KAPASİTE (BCM)
2.1
2.1
3.1
GEREKLİ KAPASİTE (BCM)
4.2
6.5
8
FARK (4646 sayılı Kanun %10)
-2.1
-4.4
-4.9
-4.2
-8.8
-9.8
15 FARK (AB ile UYUM %20)
DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA
GENEL BAKIŞ
DEPO 677 ADET
KAPASİTE 383 (BCM)
82
84
(12%)
(12%)
24
(6%)
49 (13%)
511
310
(76%)
(81%)
Tüketilmiş Petrol ve Gaz Sahası Tuz Domu Akifer
16
DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA
GENEL BAKIŞ
DEPOLAMA YÖNTEMİ
PARAMETRELER
Yastık/Çalışma Gazı
Oranı
Akiferler
% 30 - % 50
100%-150%
150%-200%
Enjeksiyon süresi (Gün)
20 - 40
200 - 250
200 - 250
Geri üretim süresi (Gün)
10 – 20
100 - 150
100 - 150
5-6
1-2
1-2
İlk birkaç
döngüden
sonra ihmal
edilebilir
Önemli
Miktarda
Yüksek
Yıllık Enjeksiyon-Geri
Üretim Döngüsü
17
Tuz
Tüketilmiş
Kavernaları Rezervuarlar
Su içeriği, kirlilik
PROJENİN TANIMI
18
PROJENİN TANIMI
19
TUZ GÖLÜ DOĞALGAZ YERALTI DEPOLAMA PROJESİ
TEŞEKKÜRLER
20
KUYULARDA DELME VE BORULAMA
Well profile
Well depth（m）
Formation
Well profile
Conductor ：
30″（φ762mm）×30m
Cement top at surface
1st.open ：
26″（φ660.4mm）×791m
20″（φ508mm）×790m
Cement top at surface
Cihanbeyli
Kochisar
770m
2nd.open：
17 1/2″（φ444.5mm）×1121m
13 3/8″φ339.7mm×1120m
Cement top at surface
810
m
Anhyite
3rd.open：
8 1/2″（φ215.9mm）Bit and
17 1/2″（φ444.5mm）enlarger
10 3/4″（φ273.1mm）External leaching tube
1450m
Tuz
7″（φ177.8mm）internal leaching tube
21
KUYULARDAKİ İŞLEMLER
Çözelti Madenciliği (Solution Mining Process)
•Sondaj (Drilling) 26” -171/2”
•Borulama(Casing) 20”-13 3/8”
•Çözeltme (Leaching)10 ¾”-7”
•Tuzlu Su -Yastık Gazı Yerdeğişimi (Dewatering)
•İç Boruların Çıkarılması (Snubbing)
Temiz Su
Tuzlu Su
Blanket
23
PROJENİN TANITIMI
ERİTME (LEACHING) PARAMETRELERİ
•Boru Pozisyonları (string positions)
•Blanket Seviyesi (blanket levels)
•Su Debisi (flow rates)
•Eritme Süresi (leaching time)
•Eritme Şekli (leaching mode)
•Eritme Simülasyonu WinUbro.NET
24
YÜKSEKLİK = 300 m
KAVERNA TEKNİK ÖZELLİKLERİ

Kaverna Liç hızı:
~280 m3/h Max.

Kaverna
fiziksel
hacmi: ~630.000 m3

Kaverna toplam gaz
hacmi: ~130 Mill.m3

Kaverna
çalışma
gazı hacmi: ~88
Mill.m3

Kaverna yastık gazı
hacmi: ~42 Mill.m3
ÇAP = 64 m
25
PROJENİN YÜRÜTÜMÜ

Proje Yönetimi ve Uygulama Desteği Danışmanlık
Hizmetleri Sözleşmesi
(DBI-GUT (Almanya) + Troya Ltd. Şti (Türkiye) İş Ortaklığı, 20 Eylül 2006 )

Çevresel İzleme Danışmanlık Hizmetleri Sözleşmesi
(Çınar Müh.Müş. ve Proje Hizmetleri Ltd. Şti. (Türkiye), 19 Mart 2007 )
Yüzey ve Yeraltı Tesisleri, Su Temin ve Tuzlu Su
Deşarj Boru Hatları Yapım ve Kaverna Çözeltme İşlemi
Yapım İşleri Sözleşmesi

( China Tiancihan Engineering Coorperation (Çin Cumhuriyeti),15 Mayıs 2011)
26
PROJENİN HEDEFLERİ
 Nisan-Ekim döneminde proje sahasına


27
yaklaşık 23 km. uzaklıktaki KayseriKonya-Seydişehir
Doğalgaz
İletim
Hattından günde 30 milyon m³ gaz
basılacak
Ekim-Mart döneminde depolardan sisteme
günde 40 milyon m³ gaz verilebilecek. (24
gün boyunca)
Depolarda maksimum basınç yaklaşık 210
bar civarında olacaktır
PROJENİN HEDEFLERİ
 1. Aşama 2011-2016 (6 adet Depo)
(500 milyon m3 çalışma gazı kapasitesi)
 2. Aşama 2016-2019 (6 adet Depo)
(500 milyon m3 çalışma gazı kapasitesi)
 TOPLAM 12 adet Depo (Kaverna)
(Yaklaşık 1
kapasitesi)
28
milyar
m3
çalışma
gazı
PROJENİN HEDEFLERİ



29
2000
1500
EPDK Lisanslı Sahamızda 3
boyutlu sismik çalışma
yapılmıştır
5 Milyar m3 gaz
depolanabilecek tuz yapısının
mevcut
Çalışmalar bu doğrultuda da
sürdürülüyor
TUZ GÖLÜ DOĞALGAZ YERALTI DEPOLAMA PROJESİ
TEŞEKKÜRLER
30